ปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง ปรชญาของ ปรชญาของ

สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

เศรษฐกจพอเพยง เศรษฐกจพอเพยง เศรษฐกจพอเพยง เศรษฐกจพอเพยง เศรษฐกจพอเพยง เศรษฐกจพอเพยง

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

จดทำโดย

สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการ เศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ISBN ๙๗๘-๙๗๔-๙๗๖๙-๗๗-๕

พมพครงท ๑ : ธนวาคม ๒๕๕๐ จำนวน : ๓๐,๐๐๐ เลม ภาพประกอบ ชย ราชวตร ศกดา แซเอยว (เซย ไทยรฐ) ศกดา วมลจนทร (สตา) โอม รชเวทย ณรงค จรงธรรมโชต บรษท ณฐเฟม จำกด

พมพท โรงพมพ ๒๑ เซนจร เลขท ๑, ๓ ซอย ๔๘ ถ.จรลสนทวงศ แขวงบางยขน เขตบางพลด กทม. โทรศพท ๐-๒๘๘๓-๐๔๑๗-๘ โทรสาร ๐-๒๘๘๓-๐๔๑๙ e-mail : stsumitra_century@yahoo.com

“...เศรษฐกจพอเพยง เปนเสมอนรากฐานของชวต

รากฐานความมนคงของแผนดน เปรยบเสมอนเสาเขม

ทถกตอกรองรบบานเรอนตวอาคารไวนนเอง สงกอสรางจะมนคงไดกอยทเสาเขม แตคนสวนมากมองไมเหนเสาเขม และลมเสาเขมเสยดวยซำไป...”

พระราชดำรสพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

จากวารสารชยพฒนา

ฉบบประจำเดอนสงหาคม ๒๕๔๒

�

คำนำ สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต (สศช.) โดยคณะอนกรรมการ ขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง ไดรเรมการสรางขบวนการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง เพอ สงเสรมใหประชาชนทกระดบมความเขาใจ ในหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ตลอดจนนอมนำไปใชเปนพนฐาน และแนวทางในการดำเนนชวต

“ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” ฉบบน จดทำขนเพอเผยแพรสาระสำคญของแนวคดและการประยกต ใชปรชญาของเศรษฐกจ พอเพยงในระดบตางๆ ดวยภาษาทเขาใจไดงาย โดยจดทำเปนฉบบพกพา เพอใหสะดวกตอการ นำไปใชประโยชนในโอกาสตางๆ

สำนกงานฯ หวงเปนอยางยงวา หนงสอเลมนจะมสวนชวยเสรมสรางความรความเขาใจในหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงและการประยกตใช อนจะเปนประโยชนตอการเรยนรและนำไปปรบใชเปนแนวทางในการดำเนนชวต เพอใหพรอมรบตอการเปลยนแปลงในทกดาน นำสความกาวหนาอยางสมดล มนคง และ ยงยนสบไป

สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการ

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต ธนวาคม ๒๕๕๐

สารบญ หนา

คำนำ ๓

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงคออะไร? ๖

องคประกอบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ๑๓

การนอมนำหลกปรชญาฯ มาปฏบต ๑๘

การประยกตใชเศรษฐกจพอเพยงในดานตางๆ ๒๒

ผลทคาดวาจะไดรบ ๒๔

6

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง §◊ออ–‰ร?

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เปนแนวทางการดำเนนชวตและวถปฏบตทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวมพระราชดำรสชแนะแกพสกนกร ชาวไทยมาโดยตลอดนานกวา ๓๐ ป และไดทรงเนนยำ แนวทางพฒนาทตงอยบนพนฐานของทางสายกลางและความไมประมาท โดยคำนงถงความพอประมาณ ความมเหตผล การสรางภมคมกนในตวทด ตลอดจน ใชความร และคณธรรมเปนพนฐานในการดำรงชวต การปองกนใหรอดพนจากวกฤต และใหสามารถดำรงอยไดอยางมนคงและยงยนภายใตกระแส โลกาภวตนและความเปลยนแปลงตางๆ

�

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

“เศรษฐกจพอเพยง” เปนปรชญา

ชถงแนวการดำรงอยและปฏบตตนของ

ประชาชนในทกระดบตงแตระดบครอบครว

ระดบชมชน จนถงระดบรฐ ทงในการพฒนา

และบรหารประเทศใหดำเนนไปใน ทางสายกลาง

โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจเพอให

กาวทนตอยคโลกาภวตน ความพอเพยง

หมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผล

รวมถ งความจำ เป นท จ ะต อ งมระบบ

ภมคมกนในตวทดพอสมควรตอการมผล

�

กระทบใดๆ อนเกดจากการเปลยนแปลง

ทงภายนอกและภายใน ทงนจะตองอาศย

ความรอบร ความรอบคอบ และความ

ระมดระวงอยางยงในการนำวชาการตางๆ

มาใชในการวางแผนและการดำเนนการ

ทกขนตอน และขณะเดยวกนจะตองเสรมสราง

พนฐานจตใจของคนในชาต โดยเฉพาะ

เจาหนาทของรฐ นกทฤษฏและนกธรกจใน

ทกระดบ ใหมสำนกในคณธรรม ความซอสตย

สจรต และใหมความรอบรท เหมาะสม

ดำเนนชวตดวยความอดทน ความเพยร

มสต ปญญา และความรอบคอบ เพอให

9

สมดลและพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลง

อยางรวดเรวและกวางขวาง ทงดานวตถ

สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมจากโลก

ภายนอกไดเปนอยางด

10

สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต (สศช.) ในฐานะหนวยงานหลกในการวางแผนของประเทศตระหนกถงความสำคญของแนวคดดงกลาว จงไดเชญผทรงคณวฒจากสาขาตางๆ มารวมกนพจารณากลนกรอง พระราชดำรสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ในโอกาสตางๆ ทเกยวของกบเศรษฐกจพอเพยง สรปออกมาเปนนยามความหมาย “ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง”

จากน น สศช . ไดนำข นท ล เกล าฯ ขอพระราชทานพระบรมราชานญาตนำบทความ ดงกลาวไปเผยแพร เพอสงเสรมใหประชาชน ทกระดบมความเขาใจในหลกปรชญาฯ และใชเปนพนฐานและแนวทางในการดำเนนชวต ซงทรง พระกรณาปรบปรงแกไข และโปรดเกลาฯ

11

พระราชทานพระบรมราชานญาต ตามทขอ พระมหากรณา เมอวนท ๒๙ พฤศจกายน ๒๕๔๒

สศช. ไดอญเชญ “ปรชญาของเศรษฐกจ พอเพยง” มาเปนปรชญานำทางในการจดทำแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท ๙ (พ.ศ. ๒๕๔๕-๒๕๔๙) และฉบบท ๑๐ (พ.ศ. ๒๕๕๐-๒๕๕๔) รวมทงไดเสรมสรางความเขาใจ ไปยงภาคสวนตางๆ เพอใหเกดความเขาใจ เหนคณคา และนอมนำไปประยกตใชในวถชวตตอไป

โดย...บรษท ณฐเฟม จำกด

ภาพจากสอการเรยนการสอน เรอง วถชวตแบบเศรษฐกจพอเพยง

“...คนเราถาพอในความตองการ กมความโลภนอย เมอมความโลภนอย กเบยดเบยนคนอนนอย ถาทกประเทศมความคด อนนไมใชเศรษฐกจ

มความคดวาทำอะไรตองพอเพยง หมายความวาพอประมาณ ไมสดโตง ไมโลภอยางมาก

คนเรากอยเปนสข...”

พระราชดำรสเนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา

๔ ธนวาคม ๒๕๔๑

13

“...คนเราถาพอในความตองการ กมความโลภนอย เมอมความโลภนอย กเบยดเบยนคนอนนอย ถาทกประเทศมความคด อนนไมใชเศรษฐกจ

มความคดวาทำอะไรตองพอเพยง หมายความวาพอประมาณ ไมสดโตง ไมโลภอยางมาก

คนเรากอยเปนสข...”

พระราชดำรสเนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา

๔ ธนวาคม ๒๕๔๑

อง§åปร–°อ∫ ปรชญาของ เศรษฐกจพอเพยง

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงนบเปนแนวทางปฏบต เพ อ ใหช ว ตดำ เนนไปในทาง สายกลางทเหมาะสมสอดคลองกบวถความเปนอย อนเรยบงายของคนไทย ซงสามารถนำมาประยกตใชใหเหมาะสมกบประชาชนทกระดบ ทงระดบบคคล ครอบครว ชมชน องคกร และระดบประเทศได โดยมคณลกษณะทสำคญดงน

• ความพอประมาณ หมายถง ความพอดตอความจำเปนและเหมาะสมกบฐานะของตนเอง สงคม สงแวดลอม รวมทงวฒนธรรมในแตละ ทองถน ไมมากเกนไป ไมนอยเกนไป และตอง ไมเบยดเบยนตนเองและผอน

14

• ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจ ดำเนนการเรองตางๆ อยางมเหตผลตามหลก วชาการ หลกกฎหมาย หลกศลธรรม จรยธรรม และวฒนธรรมทดงาม คดถงปจจยท เกยวของ อยางถวนถ โดยคำนงถงผลทคาดวาจะเกดขนจาก การกระทำนนๆ อยางรอบคอบ

15

• ภมคมกนในตวทด หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและการเปลยนแปลงในดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรม เพอใหสามารถปรบตวและรบมอไดอยางทนทวงท

เงอนไขสำคญ เพอให เกดความพอเพยง การตดสนใจและดำเนนกจกรรมตางๆ ตองอาศยทงเงอนไขคณธรรม หลกวชา และเงอนไขชวตเปนพนฐาน

• เงอนไขคณธรรม เสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาตใหมความซอสตยสจรต ร รก สามคค ไมโลภ ไมตระหน และรจกแบงปนใหผอน

• เงอนไขหลกวชา อาศยความรอบร รอบคอบ และระมดระวงอยางยง ในการนำวชาการตางๆ มาใชวางแผนและดำเนนการทกขนตอน

16

• เงอนไขชวต ดำเนนชวตดวยความอดทน มความเพยร มสต และปญญา บรหารจดการ การ ใช ช ว ต โดยใชหล กว ชาและคณธรรม เปนแนวทางพนฐาน

“...ใหพอเพยงนกหมายความวา มกนมอย ไมฟมเฟอย ไมหรหรากได แตวาพอ.

แมบางอยางอาจจะดฟมเฟอย แตถาทำใหมความสข ถาทำไดกสมควรทจะทำ สมควรทจะปฏบต. อนนกความหมายอกอยางของเศรษฐกจ

หรอระบบพอเพยง...พอเพยงนอาจจะมมาก อาจจะมของหรหรากได แตวาตองไมไปเบยดเบยนคนอน.

ตองใหพอประมาณตามอตภาพ พดจากพอเพยง ทำอะไรกพอเพยง ปฏบตตนกพอเพยง...”

พระราชดำรสเนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา ๔ ธนวาคม ๒๕๔๑

1�

การนâอมนำหลกปรชญาœ ¡าปØ‘∫µ‘

ทกคนสามารถนำหลกปรชญาฯ มาเปนหลก

ปฏบตในการดำเนนชวตได ไมใชเฉพาะในหมคนจนหรอเกษตรกร โดยตอง “ระเบดจากขางใน” คอการเกดจตสำนก มความศรทธาเชอมน เหนคณคา และนำไปปฏบตดวยตนเอง แลวจงขยายไปสครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาตตอไป

• ความพอเพยงระดบบคคลและครอบครว มงเนนใหบคคลและครอบครวอยรวมกนอยางม ความสขทงทางกายและทางใจ พงพาตนเองอยางเตมความสามารถ ไมทำอะไรเกนตว ดำเนนชวตโดย ไมเบยดเบยนตนเองและผอน รวมทงไฝรและมการพฒนาตนเองอยางตอเนอง เพอความมนคงใน

19

อนาคต และเปนทพงใหผอนไดในทสด เชน หาปจจยสมาเลยงตนเองและครอบครวจากการประกอบสมมาชพ รขอมลรายรบ-รายจาย ประหยด แตไมใชตระหน ลด-ละ-เลก อบายมข สอนใหเดกรจกคณคา รจกใช และรจกออมเงนและสงของเครองใช ดแลรกษาสขภาพ มการแบงปนภายในครอบครว ชมชน และสงคมรอบขาง รวมถงการรกษาวฒนธรรม ประเพณ และการอยรวมกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดอยางเหมาะสม

• ความพอเพยงระดบชมชน คนในชมชน มการรวมกลมกนทำประโยชนเพอสวนรวม ชวยเหลอเกอกลกนภายในชมชนบนหลกของความร รก สามคค สรางเปนเครอขายเชอมโยงกนในชมชน และนอกชมชนทงดานเศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม เชน การรวมกลมอาชพ องคกรการเงน

�0

สวสดการชมชน การชวยดแลรกษาความสงบ ความสะอาด ความเปนระเบยบเรยบรอย รวมทงการใชภมปญญาทองถนและทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในชมชนมาสรางประโยชนไดอยาง เหมาะสม เพอสรางเสรมชมชนใหมความเขมแขงและมความเปนอยทพอเพยง

• ความพอเพยงในภาคธรกจเอกชน เรมจาก ความมงมนในการดำเนนธรกจทหวงผลประโยชน หรอกำไรในระยะยาวมากกวาระยะสน แสวงหา ผลตอบแทนบนพนฐานของการแบงปน มงใหทกฝาย ท เก ยวของได รบประโยชนอยางเหมาะสม และเปนธรรมทงลกคา คคา ผถอหน และพนกงาน ดานการขยายธรกจตองทำอยางคอยเปนคอยไป รวมทงตองมความรและเขาใจธรกจของตนเอง รจกลกคา ศกษาคแขง และเรยนรการตลาด

�1

อยางถองแท ผลตในสงทถนดและทำตามกำลง สรางเอกลกษณทแตกตางและพฒนาคณภาพผลตภณฑอยางตอเนอง มการเตรยมความพรอม ตอการเปลยนแปลงทอาจเกดขน มความซอสตย รบผดชอบตอส งคมและปองกนผลกระทบ ตอสงแวดลอม ทสำคญตองสรางเสรมความร และจดสวสดการใหแกพนกงานอยางเหมาะสม

• ความพอเพยงระดบประเทศ เปนการบรหารจดการประเทศ โดยเรมจากการวางรากฐาน ใหประชาชนส วนใหญอย อย า งพอมพอกน และพงตนเองได มความรและคณธรรมในการดำเนนชวต มการรวมกลมของชมชนหลายๆ แหงเพอแลกเปลยนความร สบทอดภมปญญา และรวมกน พฒนาตามแนวทางเศรฐกจพอเพยงอยางร รก สามคค เสรมสรางเครอขายเชอมโยงระหวางชมชน ใหเกดเปนสงคมแหงความพอเพยงในทสด

��

การประยÿกตå „ชâเศรษฐกจพอเพยง „π¥âาπµàางÊ

ดานเศรษฐกจ ไมใชจายเกนตว ไมลงทน เกนขนาด คดและวางแผนอยางรอบคอบ มภมคมกน ไมเสยงเกนไป

ดานจตใจ มจตใจเขมแขง มจตสำนกทด เอออาทร เหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตว

ดานสงคมและวฒนธรรม ชวยเหลอเกอกลกน ร รก สามคค สรางความเขมแขงใหครอบครว และชมชน รกษาเอกลกษณ ภาษา ภมปญญา และวฒนธรรมไทย

�3

ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รจกใชและจดการอยางฉลาดและรอบคอบ ฟนฟทรพยากรเพ อ ให เก ดความย งยนและคงอย ชวลกหลาน

ดานเทคโนโลย รจกใชเทคโนโลยทเหมาะสม สอดคลองกบความตองการและสภาพแวดลอม พฒนาเทคโนโลยจากภมปญญาชาวบาน

�4

ºล∑Ëคา¥«าจะ‰¥âรบ

การนอมนำปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มาประยกตใชในทกภาคสวนของสงคมอยางจรงจง จะส ง ผลใหการพฒนาประเทศกาวหนา ไป อยางสมดล มนคง และยงยน พรอมรบตอการเปลยนแปลงในทกดาน ทงดานชวต เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม สงแวดลอม และเทคโนโลย อนจะนำไปส “ความอย เยนเปนสขรวมกน ในสงคมไทย”

โดย...บรษท ณฐเฟม จำกด

ภาพจากสอการเรยนการสอน เรอง วถชวตแบบเศรษฐกจพอเพยง

สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ๙๖๒ ถนนกรงเกษม เขตปอมปราบฯ กรงเทพมหานคร ๑๐๑๐๐

กลมงานประชาสมพนธ โทรศพท ๐ – ๒๒๘๐ - ๔๐๘๕ ตอ ๑๓๐๓ - ๑๓๐๕ โทรสาร ๐ – ๒๖๒๘ – ๒๘๔๖

กลมงานเศรษฐกจพอเพยง โทรศพท ๐ – ๒๒๘๐ - ๔๐๘๕ ตอ ๕๑๐๓ และ ๒๔๐๗ โทรสาร ๐ – ๒๒๘๒ – ๙๑๕๘ หรอ ๐ – ๒๒๘๑ – ๖๑๒๗ หรอเยยมชมไดท http://www.nesdb.go.th http://www.sufficiencyeconomy.org