โครงการศกษา Thailand’s future growth

ท าอยางไรใหภาคการทองเทยวขบเคลอนเศรษฐกจไทยไดอยางยงยน? Can tourism be a sustainable engine of growth?

อบลรตน จนทรงษ กมพล พรพฒนไพศาลกล รตตยากร ลมณตชย ปภสสร แสวงสขสนต

สายนโยบายการเงน ธนาคารแหงประเทศไทย สงหาคม 2558

คณะผท ำวจยขอขอบคณผบรหำรของสำยนโยบำยกำรเงน โดยเฉพำะ ดร. รง มลลกะมำส ดร. ดอน นำครทรรพ คณวรำงคณำ อมอดม รวมถงศำสตรำจำรย ดร. มงสรรพ ขำวสอำด และดร. อครพงศ อนทอง จำกมลนธสถำบนศกษำนโยบำยสำธำรณะ ทใหขอคดเหนและค ำแนะน ำทเปนประโยชนเพอปรบปรงบทควำมฉบบนใหสมบรณยงขน

ขอคดเหนทปรำกฏในบทควำมน เปนควำมเหนของผ เขยน ซงไมจ ำเปนตองสอดคลองกบควำมเหนของ ธนำคำรแหงประเทศไทย

บทคดยอ

บทควำมนจดท ำขนเพอเสนอแนวทำงกำรบรหำรจดกำรดำนกำรทองเทยวของไทย เพอเออตอกำรเตบโตทำงเศรษฐกจอยำงยงยน โดยกำรวเครำะหประกอบดวย 2 สวน คอ กำรวเครำะหศกยภำพและควำมเสยงของภำคกำรทองเทยวไทยทงดำนอปสงคและอปทำน และเสนอแนะสงทควรเรงแกไขเพอสรำงควำมยงยนใหกบภำคกำรทองเทยว โดยผลจำกกำรวเครำะหขอมลสถตและกำรสมภำษณผประกอบกำร รวมถงหนวยงำนทเกยวของพบวำ โครงสรำงภำคกำรทองเทยวของไทยยงคงเปรำะบำงทงจำกปจจยดำนอปสงคและอปทำน ไดแก ควำมไมสมดลระหวำงควำมสำมำรถในกำรรองรบ (Carrying Capacity) ของแหลงทองเทยวกบจ ำนวนนกทองเทยวทมทศทำงเพมขนและยงกระจกตวในบำงพนทและบำงกจกรรม นอกจำกน ผประกอบกำรหลำยรำยมกอำศยกลยทธกำรแขงขนดำนรำคำมำกกวำกำรยกระดบคณภำพ สวนหนงเปนผลมำจำกกำรหลกเลยงกำรเขำระบบทถกตองของผประกอบกำรทพกบำงกลม ท ำใหรำยจำยตอนกทองเทยวอยในระดบต ำและไมสรำงผลตอบแทนตอทรพยำกรเทำทควร ภำคกำรทองเทยวไทยจงควรไดรบกำรแกไขและยกระดบใน 3 ดำนหลกส ำคญ ไดแก 1) ลดกำรกระจกตวของนกทองเทยวในแหลงทองเทยวหลก 2) ดแลและฟนฟแหลงทองเทยวธรรมชำต โดยเฉพำะแหลงทเสอมโทรมใหกลบมำอยในสภำพด และ 3) ยกระดบคณภำพและรำคำสนคำทองเทยว ซงจะชวยพฒนำภำคกำรทองเทยวใหเปนหนงในเครองยนตหลกทชวยขบเคลอนเศรษฐกจไทยใหเตบโตไดอยำงยงยน

2

1 บทน าและกรอบการวเคราะห

ปจจบนเครองยนตหลกทำงเศรษฐกจของไทยออนแรงลงมำก เนองจำกเผชญกบควำม ทำทำยหลำยดำน อำท ภำคกำรสงออกทหดตวตอเนองมำเปนระยะเวลำ 2-3 ปแลว เพรำะเผชญกบขอจ ำกดเชงโครงสรำงของไทยทขำดกำรลงทนและผลตสนคำในเทคโนโลยท ไมทนตอควำมตองกำรของโลก รวมถงกำรเปลยนแปลงโครงสรำงกำรคำโลกและกำรฟนตวของเศรษฐกจโลกโดยเฉพำะประเทศคคำส ำคญทยงคงมควำมเปรำะบำง ขณะทอปสงคในประเทศ (Domestic demand) ยงฟนตวไดชำ ปจจบนมเพยงภาคการทองเทยวทยงคงเตบโตไดอยางแขงแกรง และมบทบาทตอเศรษฐกจส าคญมากขนเรอยๆ จงท ำหนำทเปนเครองยนตส ำรองทชวยพยงเศรษฐกจไทยในชวงท ผำนมำ (tourism-led economic growth) โดยขอมลบญชประชำตกำรทองเทยวลำสด ป พ.ศ. 2556 พบวำอตสำหกรรมทองเทยวสรำงกำรจำงงำน 6.2 ลำนอตรำ และสรำงมลคำเพมใหกบเศรษฐกจไทย 1.3 ลำนลำนบำท (จดพของภำคกำรทองเทยว) หรอคดเปนรอยละ 10.4 ของจดพ ซงประกอบดวย 1) ประโยชนทำงตรงตออตสำหกรรมทองเทยว (direct effect) ไดแก ธรกจทพก รำนอำหำร และบรกำรดำนกำรทองเทยวมลคำประมำณ 0.7 ลำนลำนบำท 2) ประโยชนทำงออมตอสวนเศรษฐกจอนๆ (indirect effect and induced effect) ผำนโซอปทำนและกำรลงทนทเกยวของกบกำรทองเทยว รวมถงกำรใชจำยของแรงงำนในอตสำหกรรมทองเทยวและธรกจเกยวเนองอกประมำณ 0.6 ลำนลำนบำท (รปท 1) ซงสอดคลองกบงำนศกษำทงของไทยและตำงประเทศทพบวำกำรขยำยตวของภำคกำรทองเทยวชวยกระตนใหเกดกำรเตบโตทำงเศรษฐกจเชนกน1

1 งำนศกษำหลำยชนทงในกรณของประเทศไทยและประสบกำรณในตำงประเทศ ชวำกำรขยำยตวของภำคกำรทองเทยวชวยกระตนใหเกดกำรเตบโตทำงเศรษฐกจ (tourism-led economic growth) อำท งำนศกษำของ Lee and Change (2008) และ Brau, Lanza and Pigliaru (2005,2007) โดยเฉพำะในกลมประเทศก ำลงพฒนำ ส ำหรบกรณของประเทศไทย อครพงศ อนทอง (2556) พบวำในชวงป พ.ศ. 2503-2522 กำรเตบโตทำงเศรษฐกจกระตนใหเกดกำรขยำยตวของกำรทองเทยว เนองจำกมกำรลงทนในโครงสรำงพนฐำนเพอรองรบกำรทองเทยว ซงท ำใหตงแตป พ.ศ. 2522 เปนตนมำ กำรทองเทยวจงชวยกระตนใหเกดกำรขยำยตวทำงเศรษฐกจ (tourism-led growth)

ทมา: โครงการคาใชจายในการจดท าบญชประชาชาตดานการทองเทยว (Tourism Satellite Account: TSA) รายงานการจดท าบญชประชาชาตดานการทองเทยว บบสมบ รณ (Final Report) Phase 2 และขอม ลแรงงานในภาคโรงแรมและภตตาคารจากส านกงานส ตแหงชาตหมายเหต: * แสดงสดสวนของ GDP ภาคการทองเทยว (value added) ตอ Nominal GDP CVM

รอยละ

6.88.1

9.2 10.4

0

3

6

9

12

15

0.0

0.3

0.6

0.9

1.2

1.5

255

255

2555

255

IndirectDirectShare to NGDP (RHS)*

ลานลานบาท

น าทวม

ชมนมการเมอง17.3

17.0

15.9 16.0

14

15

16

17

18

0

2

4

6

8

255

255

2555

255

อนๆโรงแรมและภตตาคารShare to total employment (RHS)

ลานคน รอยละ

ร ปท 1: ภาคการทองเทยวมความส าคญตอเศรษฐกจไทยในแงของรายไดและการจางงาน

จดพ (รายได) ของภาคการทองเทยว

การทองเทยวขบเคลอนเศรษฐกจไทยอยางตอเนองโดยสรางการจางงานทงในธรกจโรงแรม ภตตาคาร และธรกจเกยวเนองอนๆอตราการจานในอตสาหกรรมทองเทยว

3

ส ำหรบดำนขดควำมสำมำรถในกำรแขงขนทผำนมำ ประเทศไทยมจดแขงหลำยดำน โดยเฉพำะแหลงทองเทยวทำงธรรมชำตทมควำมนำสนใจกวำหลำยประเทศคแขง ท ำใหดงดดนกทองเทยวตำงชำตเขำมำเพมขนตอเนองโดยเพมขนจำก 7.0 ลำนคนในป พ.ศ. 2538 เปน 26.5 ลำนคนในป พ.ศ. 25562 ท ำใหไทยมรำยไดจำกตลำดตำงประเทศเพมขนอยำงรวดเรวจำก 8.0 พนลำนดอลลำร สรอ. เปน 41.8 พนลำนดอลลำร สรอ. ในชวงเวลำดงกลำว และสำมำรถสรำงรำยไดจำกนกทองเทยวชำวตำงประเทศไดเปนอนดบตนๆ ในตลำดโลก (รปท 2)

อยำงไรกด อปสงคตอกำรทองเทยวของตำงชำตในไทยทมทศทำงเพมขนอยำงตอเนองตำมรำยไดของประชำกรโลก แตจ ำนวนนกทองเทยวกลบกระจกตวอยำงมำกในบำงพนทท ำใหแหลงทองเทยวเสอมโทรมและอำจเปนอปสรรคตอกำรสรำงรำยไดจำกกำรทองเทยวในอนำคต จงเปนควำมทำทำยทส ำคญส ำหรบกำรพฒนำภำคกำรทองเทยวไทยใหมกำรเตบโตอยำงยงยนเพอใหเปนเครองยนตหนงทสำมำรถพงพำไดตอเนองในกำรขบเคลอนเศรษฐกจ

ทงน นยำมของกำรเตบโตของภำคกำรทองเทยวอยำงยงยน (Sustainable tourism) ทมกำรกลำวถงคอนขำงมำกในชวงทผำนมำ คอกำรพฒนำทสำมำรถตอบสนองควำมตองกำรของนกทองเทยวและประเทศเจำของทรพยำกรในปจจบน โดยไมเปนอปสรรคตอควำมสำมำรถในกำรเตบโตในอนำคต ซงค ำนงถงควำมยงยนทมตอเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม (The Committee of Ministers of the Council of Europe,1995; Ashiotis,1995; Thibal,1997; WTO,2001) และกำรเตบโตดงกลำวขนอยกบศกยภำพทงในดำนอปสงคและอปทำน (Liu 2010) อยำงไรกด นยามของการเตบโตของภาคการทองเทยวอยางยงยนของงานศกษานมงเนนการพจารณาผลกระทบทมตอเศรษฐกจและสงแวดลอมเปนส าคญ

งำนศกษำจงมวตถประสงคเพอ 1) ศกษำศกยภำพ รวมถงควำมเสยงของภำคทองเทยวไทยทงในดำนอปสงคและอปทำน โดยเฉพำะศกยภำพในกำรรองรบของทรพยำกรธรรมชำต และ 2 จ ำนวนนกทองเทยวตำงชำตปรบลดลงเปน 24.8 ลำนคนในปพ.ศ. 2557 จำกปญหำควำมไมสงบทำงกำรเมองภำยในประเทศ ส ำหรบปพ.ศ. 2558 สภำอตสำหกรรมทองเทยวแหงประเทศไทยคำดวำจะมนกทองเทยวตำงชำตจ ำนวน 29.5 ลำนคน (ประมำณกำร ณ เดอนมถนำยน พ.ศ. 2558)

0

10

20

30

40

50

60

70

สหรฐ

อเมร

กา

สเปน

รงเศ

ส จน

เยอร

มน

จน ม

าเก า

สหรา

ชอาณ

าจกร

อตาล

ไทย

จน

องกง ตรก

ออสเ

ตรเล

ย

เนเธ

อรแล

นด

ออสเ

ตรย

มาเล

เ ย

รสเ

ย

สวตเ

อรแ

ลนด

เกาห

ล

สงคโ

ปร

อนเด

ย

แคนา

ดา

ญป น

โปรต

เกส

กร

201

รายไดจากนกทองเทยวเ ลยป พ ศ 255 – 255 (พนลานดอลลาร สรอ )

ร ปท 2: ไทยมม ลคารายไดจากนกทองเทยวตางชาตส งอนดบตนๆของโลก

ทมา World Tourism Organizationหมายเหต: ในชวงป พ ศ. 2554-2556 สหรฐอเมรกามรายไดจากนกทองเทยวตางชาตเ ลยป ละ 2 1 พนลานดอลลาร สรอ

อนดบ

4

โครงสรำงพนฐำนทส ำคญ รวมถงกำรด ำเนนนโยบำยของภำครฐในกำรจดกำรดำนกำรทองเทยว เพอน ำมำสกำรประเมนควำมยงยนของภำคกำรทองเทยวไทย และ 2 ) เพอวเครำะหถงแนวทำงกำรพฒนำภำคกำรทองเทยวไทยใหสำมำรถเปนหนงในเครองยนตขบเคลอนทำงเศรษฐกจอยำงยงยน

2 การวเคราะหดานอปสงคของการทองเทยว

กำรพฒนำดำนอปสงคใหมควำมยงยนตองพจำรณำในมตทงดำนปรมำณและดำนคณภำพกำรทองเทยว โดยในดำนปรมำณควรมนกทองเทยวเพมขนอยำงตอเนอง และมกำรกระจำยไปในสถำนทตำงๆอยำงเหมำะสม ส ำหรบในดำนของคณภำพนนนกทองเทยวควรมกำรใชจำยมำกขนจำกกำรอยพ ำนกนำนขนและกำรใชจำยกระจำยในบรกำรทหลำกหลำย ทงน กำรวเครำะหในดำนอปสงคประกอบดวย 2 สวน คอ 1) แนวโนมปรมำณและกำรกระจำยตวของนกทองเทยว 2) มลคำและกำรกระจำยตวของกำรใชจำยนกทองเทยว

2 1 แนวโนมปรมาณและการกระจายตวของนกทองเทยว

ทผำนมำ นกทองเทยวชำวไทยและชำวตำงประเทศมแนวโนมเพมขนตอเนอง 3 โดยนกทองเทยวตำงชำตของไทยสวนใหญเปนกลมเดนทำงซ ำ (revisit) และนยมเดนทำงทองเทยวดวยตนเอง (non-group) โดยคนใกลชดและอนเตอรเนตมอทธพลตอกำรตดสนใจทองเทยว (รปท 3) ขณะทนกทองเทยวชำวไทยซงเปนกลมทนยมทองเทยวตลอดทงปมสวนชวยลดทอนควำมเปนฤดกำลของนกทองเทยวตำงชำตทลงไดบำง โดยเฉพำะในไตรมำสท 1 และ 4

ส ำหรบจ ำนวนนกทองเทยวในประเทศไทยอก 4 ปขำงหนำ คำดวำจะมจ ำนวน 156 ลำนคน4 โดยแบงเปนนกทองเทยวตำงชำต 47 ลำนคน (รปท 4) และกำรทองเทยวภำยในประเทศนกทองเทยวชำวไทย 109 ลำนคน เนองจำกไทยมขอไดเปรยบในดำนแหลงทองเทยว และท ำเลทตงทรำยลอมดวยประเทศเศรษฐกจเกดใหมโดยเฉพำะประเทศจนทแมวำในชวง 2 ปทผำนมำเศรษฐกจจนจะขยำยตวชะลอลงบำง อยำงไรกด รำยไดตอหวของคนจนยงคงเพมขนตอเนอง รวมทงสดสวนนกทองเทยวขำออกตอประชำกรทงหมดของจนอยทระดบรอยละ 8.5 ซงยงอยในระดบต ำเมอเปรยบเทยบกบประเทศพฒนำแลว สะทอนใหเหนถงโอกำสทจ ำนวนนกทองเทยวจนยงเพมขนไดอกมำก ซงจำกขอมลกำรจองเทยวบนลวงหนำจำกจนไปยงจดหมำยปลำยทำงทวโลกในชวงครงหลงของป พ.ศ.2558 - 2559 ยงคงเตบโตในอตรำสงและไมไดรบผลกระทบจำกกำรชะลอตวของเศรษฐกจจนอยำงมนยส ำคญ5

3 รำยไดจำกนกทองเทยวตำงชำตคดเปนสดสวนรอยละ 65 ของภำคกำรทองเทยวไทย 4 ทมำ: ขอมลคำดกำรณจ ำนวนนกทองเทยวชำวตำงชำตป พ.ศ. 2562 คำดกำรณโดยสมำคมสงเสรมกำรทองเทยวภมภำคเอเชยและแปซฟก (The Pacific Asia Travel Association) ขณะทขอมลนกทองเทยวชำวไทยคำดกำรณโดยธปท. ซงพจำรณำจำกแนวโนมกำรเตบโตของนกทองเทยวชำวไทยในอดต ประกอบกบคำดกำรณกำรเตบโตของเศรษฐกจไทย (จดพ) โดยกองทนกำรเงนระหวำงประเทศ (International Monetary Fund) ทงนขอมลจำกกรมกำรทองเทยวป พ.ศ. 2557 ประเทศไทยมจ ำนวนนกทองเทยวตำงชำต 24.8 ลำนคน และนกทองเทยวชำวไทย 96.8 ลำนคน 5 ทมำ: ฐำนขอมล innovata

5

ร ปท 3: นกทองเทยวของไทยสวนใหญเปนกลมเดนทาง านยมเดนทางดวยตนเอง โดยคนใกลชดและอนเตอรเนตมอทธพลตอการตดสนใจทองเทยว

ทมา: ส ตนกทองเทยว กรมการทองเทยว ป พ ศ 255

ลานคน

0

5

10

15

20

25

30

255 255 2555 255 255

Non-Group (share 72%)

Group Tour (share 28%)

จ านวนนกทองเทยวทเดนทางดวยตนเองและผานบรษททวรสดสวนนกทองเทยวกลมเดนทาง าและเดนทางครงแรก

32.5 36.3 38.4 40.3 38.1

67.5 63.7 61.6 59.7 61.9

0%

20%

40%

60%

80%

100%

255 255 2555 255 255

Revist

First Visit

รอยละ

แหลงทองเทยวของไทยมความสามาร ในการดงด ดใหนกทองเทยวมาเทยว าไดดอย แลว

นกทองเทยวนยมเดนทางทองเทยวดวยตนเอง โดยศกษาขอม ลการทองเทยวดวยตนเองจากค าบอกเลาของคนใกลชดและทางอนเตอรเนต

ทมา: ส ารวจพ ตกรรมนกทองเทยว โดยกรมการทองเทยว ป พ ศ 255

66.9

40.4

14.3 13.0 12.8 10.8 6.51.1

01020304050607080

ประเภทสอทท าใหทราบขอม ลกอนเดนทางมาเทยวไทยรอยละ

ลงทนนอย

การประชาสมพนธการทองเทยวทไดผลและใชตนทนนอยทสดคอการยกระดบคณภาพการใหบรการของไทย และการสงเสรมใหผ ประกอบการทองเทยวท าเวปไ ต

ร ปท 4: จ านวนนกทองเทยวตางชาตมแนวโนมเตบโตทวโลก และไทยเปนหนงในจดหมายปลายทางยอดนยม

0

500

1,000

1,500

2,000

2,500

3,000

3,500

25 25 8 25 25 8 255 2558 25

Africa

Middle East

Americas

Asia and the Pacific

Europe

พนลาน ดอลลาร สรอ

ทมา: World Travel & Tourism Council หมายเหต: ป พ ศ 255 25 เปนตวเลขประมาณการ

World Travel Receipt : Actual trend and forecast 2557-2567

Forecast

CAGR: 7.0%CAGR: 7.7%

ภ มภาคเอเชยแป กมแนวโนมเตบโตส งสด โดยไทย อเปน Top Destination อนดบท

28.8 31.9 35.7

40.6 47.2

0

10

20

30

40

50

2558 255 25 25 1 25 2

Asia Europe AmericasPacific Africa Total

คาดการณจ านวนนกทองเทยวตางชาตในไทย

ทมา: ป พ ศ 2558 25 2 เปนขอม ลประมาณการโดยThe Pacific Asia Travel Association (PATA)

ลานคน

อก ป ขางหนา คาดวาไทยจะมจ านวนนกทองเทยว 2 ลานคน

6

อยางไรกตาม การเพมขนของจ านวนนกทองเทยวยงคงกระจกตวอย ในบางจงหวดหรอในบางแหลงทองเทยว โดยเฉพำะภำคใตและภำคตะวนออกทเปนแหลงทองเทยวทำงทะเล อำท ภเกต กระบ สงขลำ ชลบร ระยอง และเพชรบร รวมถงกรงเทพฯ ทมควำมพรอมดำนโครงสรำงพนฐำนและเปนจดศนยรวมแหลงทองเทยวทส ำคญของไทย ไดแก วด วง และหำงสรรพสนคำ สะทอนจำกคำควำมแออดของนกทองเทยวในแตละจงหวด6 (รปท 5) ซงอำจเปนอปสรรคตอกำรพฒนำอยำงยงยนในอนำคตไดจำกปญหำตำงๆ เชน ทรพยำกรธรรมชำตในแหลงทองเทยวดงกลำวเรมเสอมโทรมลงอยำงรวดเรว คำใชจำยตอทรปของนกทองเทยว 7มมลคำต ำกวำทควรจะเปน สอดคลองกบภำคเอกชนทเหนวำนกทองเทยวจะมแนวโนมใชจำยตอวนมำกขนและมจ ำนวนวนพกยำวนำนขนหำกประเทศไทยมสถำนททองเทยวหลำกหลำยและกระจำยตวในเมองทองเทยวรองใน วงกวำง โดยเฉพำะนกทองเทยวเอเชยทปจจบนเปนกลมทอยสนประมำณ 7 วน ขณะทนกทองเทยวยโรปมระยะเวลำพ ำนกในไทยถง 16 วน นอกจำกน กำรกระจกตวของนกทองเทยวยงเพมควำมเสยงตอกำรทองเทยวหำกปจจยทไมคำดคดเกดขนในแหลงทองเทยวนนๆ เชน เดอนกรกฎำคม พ.ศ. 2556 เกดเหตกำรณน ำมนรวในบรเวณอำวพรำว เกำะเสมด จงหวดระยอง ซงเปนแหลงทองเทยวทไดรบควำมนยมและมจ ำนวนนกทองเทยวหนำแนน สงผลใหไทยสญเสยรำยไดประมำณ 4 พนลำนบำทในชวงเวลำดงกลำว8 เปนตน ซงปจจบนสถำนกำรณกำรทองเทยวในจงหวดระยองยงไมกลบเขำสภำวะปกตแมเหตกำรณดงกลำวจะผำนมำ 2 ปแลวกตำม

6 ระดบควำมแออดของนกทองเทยวค ำนวณจำกขอมลจ ำนวนนกทองเทยวตำงชำตและชำยไทยปพ.ศ. 2556 ตอพ นทตำรำงกโลเมตร โดยพนททนกทองเทยวแออดมำกแสดงดวยพนทสแดง-สสม (20,000-1,500 คน/พนทตร.กม.) ขณะทพนททยงสำมำรถรองรบนกทองเทยวเพมเตมแสดงดวยพนทสสมออน-สเขยว (700-ต ำกวำ 100 คน/พนทตร.กม.) 7 คำใชจำยตอทรปของนกทองเทยวค ำนวณจำกคำใชจำยตอวนคณดวยจ ำนวนวนพกของนกทองเทยว 8 ทมำ: สมำคมธรกจทองเทยวจงหวดระยอง, หนงสอพมพคมชดลก วนท 17 สงหำคม พ.ศ. 2556

จ านวนนกทองเทยวตางชาตของไทยมแรงขบเคลอนหลกจากจนและอาเ ยน

21.2

13.3

8.5

13.2

0

10,000

20,000

30,000

40,000

50,000

60,000

0

5

10

15

20

2525

5 25

5525

5 25

5

255

2555

255

255

255

2555

255

255

255

2555

255

255

USA Japan China ASEAN

ดอลลาร สรอ รอยละรายไดรวมตอหว RHS)

สดสวนนกทองเทยวขาออกตอจ านวนประชากร

สดสวนนกทองเทยวขาออกตอจ านวนประชากร

นกทองเทยวจนมแนวโนมขยายตวเพมขนมาก เนองจากรายไดตอหวยงคงเพมขน และสดสวนนกทองเทยวขาออกยงอย ในระดบต า

6.6 5.0 3.5 2.5 2.1

4.0 8.3 11.3 14.518.5

0

5

10

15

20

25

2558 255 25 25 1 25 2ASEAN China HongkongJapan South Korea Taiwan

Contribution to growth ของนกทองเทยวตางชาตกลม East Asia ในไทยรอยละ

ทมา: ป พ ศ 2558 25 2 เปนขอม ลประมาณการโดยThe Pacific Asia Travel Association (PATA)ทมา: OXFORD Economics และ CEIC

7

ถ งแม ว ำป จจ บ นภ ำครฐและเอกชนรวมมอกนแกไขปญหำกำรกระจกตวของนกทองเทยวเชงรกมำกขนเพอบรรเทำปญหำควำมเสอมโทรมของสงแวดลอม รวมถงกระจำยรำยไดสจงหวดขำงเคยงและชมชน เชน โครงกำร “12 เมอ งตองหำม...พลำด”ซงเปนจงหวดทมควำมพรอมทงแหลงทองเทยวทำงธรรมชำต วถชวต และศลปวฒนธรรม โดยเชอมโยงกบเมองทองเทยวหลกเดมครอบคลม 5 ภมภำคทวประเทศ สงผลใหอตรำกำรขยำยตวของผเยยมเยอนทงชำวไทยและชำวตำงชำตขยำยตวเรงขนในเกอบทกจงหวดทไดรบกำรสงเสรม (รปท 6) อยำงไรกตำม เปำหมำยกำรกระจำยรำยไดในแนวกวำงและแนวลกจะประสบผลส ำเรจไดอยำงยงยนหรอไมนน ยงตองพจำรณำถงปจจยตำงๆ อำท ควำมพรอมและกำรมสวนรวมของทองถนนนๆ อกดวย

ส ำหรบมมมองดำนนกทองเทยวรำยสญชำตของไทย พบวำภำยหลงจำกวกฤตเศรษฐกจโลกในป พ.ศ. 2553 นกทองเทยวจำกยโรปและอเมรกำมบทบำทลดลง ขณะทนกทองเทยวเอเชยมสดสวนทมำกขนเรอยๆ โดยกำรพงพำนกทองเทยวในกลมประเทศใดประเทศหนงเปนหลกอำจเพมควำมเสยงตอเสถยรภำพดำนกำรทองเทยวของไทยในกรณทเกดปจจยไมคำดคด (shocks) อำท กำรชะลอตวทำงเศรษฐกจของประเทศของนกทองเทยวเหลำนน รวมถงกำรชมชมทำงกำรเมองซงเปนปจจยภำยในเฉพำะของไทยและสงผลกระทบมำกตอนกทองเทยวเอเชยทมควำมออนไหวตอ

ทมา: ส ตจ านวนนกทองเทยวภายในประเทศ ป พ ศ 255 กรมการทองเทยว ค านวณโดยธปท หมายเหต: ความหนาแนนของนกทองเทยว ค านวณโดยจ านวนนกทองเทยวตอพนท (ตร กม)

ร ปท 5: จ านวนนกทองเทยวทเพมขนกระจกตวในบางจงหวด โดยเ พาะภาคใตและภาคตะวนออก

ร ปท 6: จ านวนผ เยยมเยอนในโครงการ 12 เมองตองหามพลาดขยายตวในอตราส งขน

0100,000200,000300,000400,000500,000600,000700,000800,000900,000

1,000,000

Q1: 2556 Q1: 2557 Q1: 2558

คนหรอครง ( 1 2 %)

( %)

( 1 3%)( 5 3%)

( 1 8%) ( 5 7%)( 4%)

( 18 0%)( 1 2%)

( 0%)( 21 8%)

( 6%)

ทมา: ขอม ลส ตการทองเทยวภายในประเทศ กรมการทองเทยว ป พ ศ 255 2558หมายเหต: จ านวนผ เยยมเยอน คอผลรวมของนกทองเทยว (คางคน) และนกทศนาจร (ไมคางคน)( ) แสดงอตราการเปลยนแปลงเทยบกบระยะเดยวกนป กอน

8

เหตกำรณดงกลำวสง นอกจำกน นกทองเทยวแตละสญชำตมควำมชนชอบในกจกรรมกำรทองเทยวทแตกตำงกน โดยนกทองเท ยวเอเชยน ยมกจกรรมเพอควำมบนเท ง (Entertainment) ขณะทนกทองเทยวยโรปและอเมรกำนยมกำรทองเทยวเชงนเวศและวฒนธรรม ซงแตละกจกรรมกำรทองเทยวสรำงประโยชนตอระบบเศรษฐกจของไทยในลกษณะทแตกตำงกน

ในสวนกจกรรมกำรทองเทยวของไทยในปจจบนยงพงพำกจกรรมในกลมผลตภณฑหลก คอ กำรทองเทยวชำยทะเลเปนหลก รองลงมำคอกำรทองเทยวเชงสขภำพและควำมงำม อยำงไรกด จำกแนวโนมกจกรรมกำรทองเทยวของโลกในอนำคต พบวำกจกรรมทไดรบควำมนยมและมแนวโนมเตบโตไดดนอกเหนอจำกสองกจกรรมดงกลำว ไดแก กำรทองเทยวเชงนเวศ กำรทองเทยวเชงวฒนธรรมและประวตศำสตร กำรจดประชม/สมมนำ/เพอเปนรำงวลจงใจ/จดแสดงสนคำ (Meeting, Incentive, Convention & Exhibition: MICE) และกจกรรมเพอควำมบนเทง เชน กำรทองเทยวยำมค ำคน เวทกำรแสดงเพลงตำงๆ โรงละคร กำรทองเทยวเพอกำรผจญภยและกฬำ อำรทสตดโอ สวนสนก และธมปำรค เปนตน ซงไทยยงดงดดนกทองเทยวกลมเหลำนไดคอนขำงนอย สวนหนงจำกขอจ ำกดควำมสำมำรถในกำรแขงขนดำนอปทำน รวมถงกำรประชำสมพนธอำจยงไมทวถงไปยงกจกรรมกำรทองเทยวรองอนๆ (รปท 7) ซงกำรกระจกตวในแหลงทองเทยวและกจกรรมจงสงผลใหทรพยำกรธรรมชำตในแหลงทองเทยวทำงทะเลของไทยมกำรเสอมโทรมลงอยำงรวดเรวในระยะทผำนมำ

นกทองเทยวใหควำมส ำคญกบคณภำพกำรใหบรกำรและประสบกำรณทไดรบจำกกำรทองเทยวมำกกวำปจจยรำคำ ทงน กำรสงเสรมใหนกทองเทยวท ำกจกรรมกำรทองเทยวทหลำกหลำยจะชวยเพมมลคำกำรใชจำยและกระจำยรำยไดสสวนเศรษฐกจตำงๆ

ทมา * “Asia Pacific delivers a high value for money experience to its visitors But growing competition calls now for more” Pacific Asia Travel Association, 2014 ทมา: **1. The World tourism organisation, 2010 2. The global wellness tourism economy, 2013 (ชวงคาดการณป 2 12 2 1 ) 3. The international ecotourism society, 2005 4. ITB World travel trends report 2014/2015 5. Global attractions attendance report, Themed entertainment association, 2013

กจกรรมทไดรบความนยมและมแนวโนมเตบโตไดด** อตราการเตบโตคาดการณ (ตอป )

การทองเทยวเชงวฒนธรรมและส านททางประวตศาสตร (Cultural and heritage sites) 15 %

การทองเทยวเชงสขภาพและความงาม (Spa & Wellness) %

1 การทองเทยวเชงนเวศ (Eco-Tourism) 2 %

5 การจดประชม สมมนา เพอเปนรางวลจ งใจ และจดแสดงสนคา (MICE) %

การทองเทยวชายทะเล (Sea & Beach) 18 %2

การทองเทยวมกจกรรมทหลากหลาย

ร ปท 7: แนวโนมการทองเทยวโลกในอนาคต

กจกรรมเพอความบนเทง (Entertainment) 5 4%

9

2.2. ม ลคาและการกระจายตวของการใชจายนกทองเทยว

จำกขอมลมลคำกำรใชจำยของนกทองเทยวจ ำแนกตำมหมวดกำรใชจำยป พ.ศ. 2556 พบวำคำใชจำยของนกทองเทยวตอวนของไทยยงมมลคำคอนขำงต ำเมอเทยบกบประเทศอนๆ ทใชภำคกำรทองเทยวในกำรขบเคลอนเศรษฐกจ (รปท 8) โดยเฉพำะคำใชจำยในหมวดทพกอำศย และคำใชจำยในหมวดชอปปงและกำรซอของทระลกซงเปนคำใชจำยทมควำมเชอมโยงกบภำคเศรษฐกจอนคอนขำงสง โดยคำใชจำยในหมวดทพกทคดเปนสดสวนรอยละ 30 ของคำใชจำยนกทองเทยวและ

ทมา: 1 โครงการส ารวจขอม ลเพอการวเคราะหพ ตกรรมของนกทองเทยวเชงลก ป 255 โดยการทองเทยวแหงประเทศไทย 2 สดสวนนกทองเทยวกลม MICE โดยกรมการทองเทยว ขดความสามาร ในการแขงขนดานอปทาน WEF จ านวนแหลงทองเทยวทเปนทร จก แผนพฒนาการทองเทยวแหงชาต พ ศ 2555-255 กระทรวงการทองเทยวและก า5. The Global Wellness and Tourism Economy, 2012 ค านวณโดย ธปท หมายเหต: ภาพรวมการทองเทยวเชงการแพทย (Medical Tourism) ประเทศไทยยงไมมความพรอมทจะรองรบผ ป วยตางชาตจ านวนมาก เนองจากยงมขอจ ากดในดานบคลากรทางการแพทย เชน หมอและพยาบาล รวม งจ านวนเตยงผ ป วย (WEF, 2558) งปจจบนประชาชนชาวไทยเองยงมขอจ ากดในการเขา งบรการทางการแพทย

แตนกทองเทยวในประเทศไทยสวนใหญยงเนนแตกจกรรมการทองเทยวชายหาด งมคาใชจายและม ลคาเพมต า ขณะทมตนทนส งในการบรหารจดการแหลงทองเทยวและความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต

0

1

2

3

4

5

6

7

0 1 2 3 4 5 6 7 8

Thailand position

EntertainmentMid

Cultural and HeritageTourism

Sun & Beach

Competitiveness (อนดบความสามาร ในการแขงขนเทยบโลก ภ มภาค)

Attra

ctive

ness

(กจก

รรมท

นกทอ

งเทยว

เขาร

วมใน

ประเท

ศไทย

)

Spa&WellnessTourism

Core product componentHigh potential Core

High potential complementary

High

Low

Eco-Tourism

MICEMedical TourismHighMid

33,929

3,031 1,234 638 493

3,440 781 377 233 372

0

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

35,000

ทมา: โครงการคาใชจายในการจดท าบญชประชาชาตดานการทองเทยว (Tourism Satellite Account: TSA) รายงานการจดท าบญชประชาชาตดานการทองเทยว บบสมบ รณ (Final Report) Phase 2

ม ลคาเพมของกจกรรมการทองเทยวป พ ศ 255 (ลานบาท)

ม ลคาเพมในแตละกจกรรมการทองเทยวมความแตกตางกน

Entertainment MICE Wellness Cultural/Heritage Eco-tourism

10

เปนหมวดทมควำมเชอมโยงไปขำงหลง (backward linkage) ในอตรำสง (รปท 9) และหำกเปรยบเทยบกบประเทศอนโดนเซยซงมคำครองชพต ำกวำประเทศไทย พบวำนกทองเทยวของไทยมคำใชจำยในหมวดทพกต ำกวำอนโดนเซยถงรอยละ 73 เนองจำกธรกจทพกของไทยยงเนนกลยทธกำรแขงขนดำนรำคำมำกกวำกำรพฒนำคณภำพท ำใหประเทศไทยกลำยเปนประเทศทมคำใชจำยทถกในสำยตำของนกทองเทยวตำงชำต

ขณะทคำใชจำยหมวดชอปปงของทระลกซงคดเปนสดสวนรอยละ 24 ของคำใชจำยนกทองเทยวพบวำป พ.ศ. 2553 สำขำกำรขำยสนคำเพอกำรทองเทยวเฉพำะประเภททระลกสรำงมลคำเพมใหประเทศไทย 121 ,917 ลำนบำท ซงถอวำสงทสดเมอเทยบกบกจกรรมกำรทองเทยวอนๆ โดยของทระลก เชน อำหำรและขนมไทย พวงกญแจ กระเปำ เสอผำ และหมอนยำงพำรำ เปนหมวดคำใชจำยทไทยท ำไดคอนขำงดเมอเทยบกบคแขงอน สะทอนใหเหนวำไทยมโอกำสในกำรเพมรำยรบในหมวดดงกลำว หำกอำศยควำมชวยเหลอจำกภำคกำรศกษำในกำรออกแบบบรรจภณฑททนสมยและพฒนำคณภำพของสนคำใหสำมำรถเกบรกษำไดนำนและถกใจนกทองเทยว (innovation) (รปท 10)

นอกจำกน จำกกำรศกษำควำมยดหยนของอปสงคนกทองเทยวในไทยตอกำรเปลยนแปลงของรำคำโดยใชแบบจ ำลองทำงเศรษฐมตพบวำ อปสงคของนกทองเทยวตำงชำตทมำไทยมคำควำมยดหยนของรำยไดนกทองเทยวมำกกวำคำควำมยดหยนของรำคำกำรทองเทยวของไทย (อำท คำทพก คำอำหำร) อตรำแลกเปลยน และรำคำกำรทองเทยวของประเทศคแขง9 (ตำรำงท 1) โดยรำคำกำรทองเทยวของไทยไมสงผลตอจ ำนวนนกทองเทยวตำงชำตในทกกลมสญชำตอยำงมนยส ำคญทำงสถต ขณะทกำรแขงคำของเงนบำทสงผลใหจ ำนวนนกทองเทยวตำงชำตลดลงในกรณของสหรฐฯ จน และออสเตรเลย อยำงไรกด คำควำมยดหยนตออตรำแลกเปลยนอยในระดบต ำ ยกเวนนกทองเทยวจน แตระดบควำมมนยส ำคญทำงสถตจะต ำกวำรำยไดของนกทองเทยว ซงกำรทตวแปรทำงดำนรำคำของกำรทองเทยวไทยไมสงผลตอจ ำนวนนกทองเทยวตำงชำตอยำงมนยส ำคญ กำรยกระดบรำคำสนคำกำรทองเทยวของไทยจงไมกระทบตอปรมำณนกทองเทยวมำกนก ดงนน หำกไทยสำมำรถยกระดบรำคำสนคำทองเทยวไดอยำงเหมำะสมและมำพรอมกบคณภำพกำรใหบรกำรทดจะชวยใหไทยไดรบประโยชนจำกกำรทองเทยวมำกขน

9 แบบจ ำลองทใชในครงนอำงองจำกงำนศกษำของ Vogt and Wittayakorn (1998) Chaiboonsri et al. (2010) รวมถงอครพงศ อนทองและมงสรรพ ขำวสะอำด (2554) รำยละเอยดดในภำคผนวกท 1

0

50

100

150

200

250

Other Transport MealsAccommodation Shopping Sightseeing

คาใชจายนกทองเทยวเทยบกบภ มภาคดอลลาร สรอ /คน

อปสงคตอการทองเทยวประเทศไทยทมอย มาก ขณะทไทยตงราคาการทองเทยวไวต าเกนไป จงยงมโอกาสทจะเพมคาใชจายตอวน(ราคา)ไดอก

ทมา: The Pacific Asia Travel Association (PATA)

ร ปท 8: ไทยยงมโอกาสทจะท าใหการใชจายของนกทองเทยวส งขนไดอก

11

ตารางท 1 คาความยดหยนของอปสงคการทองเทยวของไทย

คาความยดหยนตอ ประเทศตนทาง รายไดนกทองเทยว ราคาทองเทยวไทย อตราแลกเปลยน ราคาของค แขง

สหรฐอเมรกา 3.87 -0.82 -0.74 0.41 จน 2.62 -4.77 -4.47 2.87 มาเลเ ย 1.76 0.46 1.17 1.01 องก ษ 1.68 -0.92 -0.03 -0.01 ออสเตรเลย 1.88 1.08 -0.81 -0.03

หมำยเหต: ***, **, และ แสดงระดบนยส ำคญทำงสถตทรอยละ 1, รอยละ 5 และ รอยละ 10 ตำมล ำดบ

0

15

30

45

60

75

90คาใชจายหมวดทพก (ดอลลาร สรอ /คน)

คาใชจายหมวดทพกในไทยอย ในระดบทต ากวาประเทศอนโดนเ ยคอนขางมาก แมไทยจะมคาครองชพส งกวาอนโดนเ ย

ร ปท : ธรกจทพกของไทยยงเนนกลยทธการแขงขนดานราคามากกวาการพฒนาคณภาพ

2.0 1.9 1.8

1.31.6

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

Meals Accomodation Transportation Shopping Entertainment,Sightseeing andMiscelaneous

Backward linkage จ าแนกรายหมวด (เทา)

หมวดหลก เกยวเนองสนบสนน

การใชจายหมวดในหมวดทพกสรางความเชอมโยงไปขางหลงในอตราส ง

ทมา: The Pacific Asia Travel Association (PATA), ตารางปจจยผลผลตป พ ศ 25 8 (สภาพฒน และค านวณโดย ธปท

0

20

40

60

80คาใชจายหมวด Shopping (ดอลลาร สรอ /วน)

ประเทศไทยท าไดคอนขางดในหมวดชอปป งของทระลก แตนวตกรรมสมยใหมจะชวยเพมราคาสนคาและเสรมสรางม ลคาเพมใหกบสนคาทระลกของไทย

ร ปท 1 : การวจยและพฒนาจะชวยสรางม ลคาเพมใหกบสนคาการทองเทยวของไทย

กจกรรมการทองเทยวทมม ลคาเพมส งสด 5 อนดบแรกจากทงหมด 2 สาขาลานบาท

การขายสนคาของทระลกเปนหมวดทมม ลคาเพมส งและมชองวางทจะพฒนาได

ทมา: The Pacific Asia Travel Association (PATA), โครงการคาใชจายในการจดท าบญชประชาชาตดานการทองเทยว Tourism Satellite Account: TSA) รายงานการจดท าบญชประชาชาตดานการทองเทยว บบสมบ รณ Final Report) Phase 2 หมายเหต: การขนสงทางน าครอบคลมการขนสงผ โดยสารตามแนวชาย งทะเล ทางแมน า และล าคลอง อาท เรอขาง าก เรอทศนาจร และเรอส าราญ ขณะทการขนสงทางอากาศครอบคลมทงเทยวบนประจ า (Scheduled Flight) และเทยวบนตรง (Charter Flight)

0

20,000

40,000

60,000

80,000

100,000

120,000

140,000

12

การวเคราะหดานอปทานการทองเทยว

จำกกำรสงเสรมภำคกำรทองเทยวของไทยทผำนมำ ประกอบกบแนวโนมกำรเพมขนของนกทองเทยวโลกสงผลใหในชวงทผำนมำภำคกำรทองเทยวของไทยเตบโตอยำงเหนไดชดและเปนแรงสนบสนนกำรเตบโตทำงเศรษฐกจ ขณะเดยวกนแรงกดดนตอควำมสำมำรถในกำรแขงขนดำนอปทำนในอนำคตของไทยกมมำกขนตำมกำรเตบโตของนกทองเทยว จำกขอมลดชนวดควำมสำมำรถในกำรแขงขนดำนกำรทองเทยวของโลก (Travel & Tourism Competitiveness Index: TTCI) ของป พ.ศ. 2558 พบวำ ถงแมวำอนดบกำรแขงขนดำนกำรทองเทยวในภำพรวมของไทยปรบต วดขน อยำงไรกด ไทยยงคงมคะแนนต ำกวำสงคโปรและมำเลเซยในเกอบทกดชนยอย (ตำรำงท 2) นอกจำกน คะแนนในบำงดชนชวดของไทยโดยเฉพำะดำนควำมยงยนของสงแวดลอม ดำนโครงสรำงพนฐำนกำรคมนำคมทงทำงบกและทำงน ำ และดำนควำมปลอดภย มแนวโนมคะแนนดอยลงอยำงเหนไดชด (WEF, 2558) สะทอนใหเหนวำควำมสำมำรถในกำรดงดดนกทองเทยวของไทยปรบลดลงซงจะสงผลตอควำมยงยนของภำคกำรทองเทยวของไทยในระยะตอไป

ตารางท 2: คาคะแนนของ The Travel & Tourism Competitiveness Index ป พ ศ 2558

ทมา: The Travel & Tourism Competitiveness Report (2015)หมายเหต: สเขยวเขม แสดงผลการประเมนอย ในระดบดมาก, สแดงเขม แสดงผลการประเมนอย ในระดบแยมาก และสเหลอง แสดงผลการประเมนอย ในระดบคาเ ลยเมอเทยบกบประเทศทไดรบการประเมนทดสดทวโลกและแยทสดในแตละดาน

ดชนของไทยทมคะแนนในระดบต า

01234567

Ground and PortInfrastructure

Safety/Securities EnvironmentalSustainability

Cultural Resources& Business Travel

2552 255 255 2558(คะแนนเตม )

ทมา The Travel & Tourism Competitiveness Report (2015)

13

ส ำหรบกำรศกษำปจจยดำนอปทำนทมผลตอภำคกำรทองเทยวทผำนมำนนพบวำ แหลงทองเทยวและศลปวฒนธรรม รวมถงกำรลงทนและควำมสำมำรถในกำรรองรบของโครงสรำงพนฐำน เชน โรงแรม/ทพก และระบบคมนำคมขนสง มผลตอกำรดงดดนกทองเทยว (Jie and Camilla, 2005; Tsai, Song, and Wong, 2009; กำรทองเทยวแหงประเทศไทย , 2556) ดงนน หำกปจจยเหลำนมกำรเสอมโทรมลงหรอมไมเพยงพอยอมสงผลกระทบตอกำรรองรบนกทองเทยวของประเทศในอนำคตได

1 แหลงทองเทยวและความสามาร ในการรองรบ

ประเทศไทยนบวำเปนประเทศทมควำมหลำกหลำยของแหลงทองเทยวเมอเทยบกบประเทศคแขงอนๆ โดยเฉพำะแหลงทองเทยวทำงธรรมชำตประเภททะเลและชำยหำดทไทยมควำมโดดเดนคอนขำงมำกในสำยตำของนกทองเทยวตำงชำต อยำงไรกด ในกรณทเปนแหลงทองเทยวท มนษยสรำงขน (man-made tourism product) เชน แหลงชอปป ง สนำมกอลฟ ไทยยงคงเปนรองประเทศคแขงอยำงเชน ญปน จน และเกำหล10 ดงนนทผำนมำประเทศไทยจงพงพำแหลงทองเทยวธรรมชำตเปนหลกในกำรขบเคลอนภำคกำรทองเทยว ผลทตำมมำคอกำรเสอมโทรมลงของทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอมในแหลงทองเทยวธรรมชำตดงกลำวอยำงเหนไดชด

จำกขอมลของกรมอทยำนแหงชำตสตวปำและพนธ พชพบวำ ในชวง 5 ปทผำนมำจ ำนวนนกทองเทยวท เขำมำเทยวอทยำนแหงชำตฯ มแนวโนมเพมขนตอเนอง โดยเฉพำะอทยำนแหงชำตทำงทะเลทเปนทนยม เชน อทยำนแหงชำตหมเกำะสมลน และอทยำนแหงชำตหำดนพรตนธำรำ-หมเกำะพพ มอตรำกำรเตบโตเฉลยของนกทองเทยวชวงปพ.ศ. 2555 ถง 2557 อยทรอยละ 60.5 และรอยละ 27 ตำมล ำดบ กำรเพมขนของนกทองเทยวดงกลำวยอมสงผลตอปญหำสงแวดลอมของแหลงทองเทยวอยำงหลกเลยงไมได จำกรปท 11 แสดงอตรำกำรเตบโตของนกทองเทยวในอทยำนแหงชำตหมเกำะสมลนกบสดสวนของปะกำรงมชวตพบวำมควำมสมพนธในทศทำงตรงกนขำมกนซงสวนหนงมำจำกผลกระทบจำกภำคกำรทองเทยวจำกกำรทงสมอและกำรเฉยวชนของเรอทองเทยว รวมถงกำรเหยยบย ำจำกกำรท ำกจกรรมทองเทยวตำงๆสงผลใหเกดกำรแตกหกของปะกำรงรวมถงกำรปลอย

10 SCB EIC (2010) อำงในแผนพฒนำกำรทองเทยวแหงชำตป พ.ศ. 2555 – 2559 กระทรวงกำรทองเทยวและกฬำ

สดสวน (รอยละ) %YOY

ร ปท 11: สดสวนปะการงมชวตและอตราการเตบโตของจ านวนนกทองเทยวของอทยาน หม เกาะสมลน

-25

0

25

50

75

100

0

10

20

30

40

50

2552 255 255 2555 255 255

ปะการงมชวต

อตราการเตบโตนกทองเทยว RHS)

สดสวนปะการงมชวตมแนวโนมลดลง ขณะทจ านวนนกทองเทยวเพมขน

ทมา กรมอทยานแหงชาต สตวป า และพนธพช

14

ครำบน ำมนจำกเรอนกทองเทยวยงเปนสำเหตส ำคญทอำจสงผลใหเกดกำรฟอกขำวของปะกำรงได 11 (ศนยนวตกรรมอทยำนแหงชำตและพนทคมครองทำงทะเล, 2558)

นอกจำกน ผลกำรศกษำขดควำมสำมำรถในกำรรองรบ (carrying capacity) กำรใชประโยชนดำนนนทนำกำรของแหลงทองเทยวทเปนอทยำนแหงชำตทำงทะเล 3 แหง ไดแก อทยำนแหงชำตหมเกำะสมลน อทยำนแหงชำตหมเกำะสรนทร และอทยำนแหงชำตเขำแหลมหญำ-หมเกำะเสมด (กรมอทยำนแหงชำตฯ, 2548a; 2548b; 2555) พบวำกำรทองเทยวมผลตอกำรเสอมโทรมลงของทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอมในแหลงทองเทยว โดยแหลงทองเทยวดงกลำวอยในสถำนะเกนขดควำมสำมำรถในกำรรองรบ (exceed carrying capacity)12 หลกฐำนเหลำนนอกจำกจะชใหเหนถงควำมเสอมโทรมของทรพยำกรแลว ยงสะทอนใหเหนวำปญหำดงกลำวยอมน ำไปสควำมไมประทบใจของนกทองเทยวในอนำคตไดซงทำยทสดอำจสงผลตอควำมสำมำรถในกำรดงดดนกทองเทยวของไทยทลดลงในอนำคต (ตำรำงท 3)

3.2 สงอ านวยความสะดวกภาคการทองเทยว

นอกจำกควำมสำมำรถในกำรดงดดของแหลงทองเทยวทงในดำนปรมำณและคณภำพแลว ควำมพรอมในดำนของโรงแรมและทพกอำศย รวมถงโครงสรำงพนฐำนโดยเฉพำะกำรคมนำคมขนสงทจะชวยอ ำนวยควำมสะดวกในกำรเขำถงแหลงทองเทยวถอวำเปนอกปจจยส ำคญในกำรก ำหนดควำมยงยนของภำคกำรทองเทยวของไทยเนองจำกหำกคณภำพและปรมำณของสงอ ำนวยควำมสะดวกเหลำนไมสำมำรถเออตอกำรเขำถงแหลงทองเทยวยอมสงผลตอควำมพงพอใจทไดรบของ

11 อทยำนแหงชำตทำงทะเลทส ำคญทมปญหำกำรลดลงของปะกำรงมชวต ไดแก อทยำนแหงชำตหมเกำะสมลน อทยำนแหงชำตหมเกำะสรนทร อทยำนแหงชำตหำกเจำไหม และอทยำนแหงชำตหำดนพรตนธำรำ หมเกำะพพ 12 ขดควำมสำมำรถในกำรรองรบทประเมนไดแก ดำนนเวศวทยำ ดำนจตวทยำ ดำนกำยภำพ และดำนสงอ ำนวยควำมสะดวก โดยเฉพำะบรเวณชำยหำด และบรเวณจดด ำน ำตนซงเปนแหลงทองเทยวทเขำถงในงำยและไมไดเปนกำรทองเทยวทผจญภยมำกนก นอกจำกนจำกขอมลกำรประชมแลกเปลยนควำมเหนระหวำง ธปท. กบนกวชำกำร พบวำ แหลงทองเทยวทมปญหำดำนสงแวดลอม และขยะจำกนกทองเทยว เชน เกำะหลเปะ จงหวดสตล เกำะปนหย จงหวดพงงำ และเกำะสมย จงหวดสรำษฎรธำน

ตารางท 3: ผลการประเมนขดความสามาร ในการรองรบของอทยานแหงชาตทางทะเลทส าคญ

อทยานแหงชาต ดานนเวศวทยา ดานจตวทยา ดานกายภาพ ดานสงอ านวยความสะดวก

หม เกาะสมลน (พงงา) Exceed Exceed Exceed Below

หม เกาะสรนทร (พงงา) Exceed Exceed Exceed Below

หม เกาะเสมด (ระยอง) Exceed Approach Exceed Exceed

ทมา: รายงานศกษาขดความสามาร เกาะสมลน (2555), รายงานศกษาขดความสามาร เกาะสรนทร (2548), รายงานศกษาขดความสามาร เกาะเสมด (2548) กรมอทยานแหงชาต หมายเหต: Exceed คอ เกนขดความสามาร ในการรองรบ, Below คอ ต ากวาขดความสามาร ในการรองรบ และ Approach คอ ใกลขดความสามาร ในการรองรบ

15

นกทองเทยวและควำมสำมำรถในกำรแขงขนดำนกำรทองเทยวได โดยเฉพำะกำรลดปญหำกำรกระจกตวของนกทองเทยวในบำงแหลง

2 1 โรงแรมและทพกอาศย

ในดำนของโรงแรมและทพกอำศย พบวำ ไทยยงคงมจ ำนวนโรงแรมเพยงพอเมอเทยบกบควำมตองกำรสะทอนจำกอตรำกำรเขำจองทพก (Occupancy rate) โดยคำเฉลยปพ.ศ. 2555-2557 อยเพยงประมำณรอยละ 69 (PATA, 2557) ซงยงต ำกวำประเทศอน เชน สงคโปร หรอญปน สวนหนงเนองจำกมโรงแรมทไมไดจดทะเบยนธรกจอยำงถกตองตำมขอบงคบของกฎหมำยเปนจ ำนวนมำก โดยเฉพำะในแหลงทองเทยวส ำคญ เชน กรงเทพฯ ชลบร ภเกต และเชยงใหม (รปท 12 )

ดงนน ไทยจงอำจมปญหำในดำนคณภำพกำรใหบรกำรเนองจำกโรงแรมทไมไดมกำรจดทะเบยนถกตองไมจ ำเปนตองปฏบตตำมมำตรฐำนตำงๆ ตำมทกฎหมำยก ำหนดไว เชน เรองควำมปลอดภยของตวอำคำร ท ำเลทตง กำรอ ำนวยควำมสะดวกตำงๆ ตอนกทองเทยว และมำตรฐำนกำรก ำจดขยะและกำรบ ำบดน ำเสย รวมถงควำมเพยงพอของแรงงำนเพอรกษำมำตรฐำนกำรใหบรกำร13 สงผลใหโรงแรมเหลำนสำมำรถลดภำระตนทนดงกลำวไดเมอเปรยบเทยบกบโรงแรมจดทะเบยน ดงนน ทผำนมำธรกจโรงแรมจงนยมใชกำรตงรำคำทพกอยในระดบต ำเพอเพมยอดจองมำกกวำกำรยกระดบคณภำพกำรใหบรกำรสะทอนจำกรำคำหองพกเฉลยของไทยอยทประมำณ 111 ดอลลำร สรอ.ตอวน ซงยงคงอยในระดบต ำเมอเปรยบเทยบกบประเทศตำงๆ เชน ฮองกง เกำหล รวมถงภมภำคเอเชยใต ทอยท 230 180 และ 134 ดอลลำร สรอ.ตอวน ตำมล ำดบ (PATA, 2557) และโรงแรมในระบบรวมถงโรงแรม 5 ดำวตำงๆ มผลกำรด ำเนนงำนไมดเทำทควรสวนหนงจำกผลของกำรแขงขนดำนรำคำ

13 จำกขอมลกำรสมภำษณผประกอบกำรภำคโรงแรมพบวำกำรใหบรกำรทไดมำตรฐำนจ ำเปนตองใชแรงงำนขนต ำประมำณ 1.2 คนตอหอง ดงนนอปสงคแรงงำนในปจจบนอยทประมำณ 648,000 คน ขณะทจ ำนวนแรงงำนปจจบนมเพยงประมำณ 329,551 คน

0

20

40

60

80

100อตราการเขาพกเทยบภ มภาค(รอยละ)

ร ปท 12: จ านวนหองพกมเพยงพอ ขณะทคณภาพหองพกทยงต ากวามาตรฐานเปนขอจ ากดหนงในการยกระดบราคา

อตราการเขาพกโรงแรมของไทยอย ในระดบทต ากวาประเทศอนๆ

ทมา: Pacific Asia Association (PATA) ป พ ศ 255

0

500

1,000

1,500

2,000

กรงเทพ ชลบร ภ เกต เชยงใหม

จดทะเบยน ไมจดทะเบยน

จ านวนแหง

จ านวนโรงแรมทไมมใบอนญาตมมากในแหลงทองเทยวส าคญ

ทมา: กรมการปกครอง และAgoda ป พ ศ 255

16

ปญหำโครงสรำงของธรกจโรงแรมในประเทศไทย นอกจำกจะมผลกระทบตอกำรจดเกบรำยไดของภำครฐ14 และผลกภำระตนทนดำนสงแวดลอมใหกบสงคมโดยรวม รวมถงกำรสรำงควำมไมเปนธรรมจำกกำรไดเปรยบคแขงดวยตนทนทต ำกวำแลว ปญหาส าคญหนงทมผลตอความยงยนของภาคการทองเทยวไทยคอความสามาร ในการยกระดบราคาสนคาดานการทองเทยวโดยเ พาะคาใชจายทพกอาศยทสามาร สะทอนตนทนดานสงคมและสงแวดลอม 15ทไดรบผลกระทบจากภาคการทองเทยวไดมากขนกวาในปจจบน

2 2 โครงสรางพนฐานดานการคมนาคมและการสอสาร

ในอกมมมองหนงทมผลตอกำรขยำยตวของภำคกำรทองเทยวคอควำมพรอมในดำนโครงสรำงพนฐำนโดยเฉพำะดำนกำรคมนำคมขนสงทงทำงถนน ทำงรำง และทำงอำกำศ และกำรสอสำรซงเปนปจจยในกำรน ำนกทองเทยวไปยงแหลงทองเทยวจดหมำยไดตำมทตองกำร ในสวนของโครงสรำงพนฐำนดำนคมนำคมขนสงพบวำควำมสำมำรถในกำรรองรบเทยวบนของรนเวย (Runway capacity) ในทำอำกำศยำนสวรรณภมยงคงมเพยงพอ อยำงไรกด จำกขอมลปพ.ศ. 2557 พบวำควำมสำมำรถในกำรรองรบของอำคำรผโดยสำร (passenger capacity) ของสนำมบนในกรงเทพฯ ทง 2 แหงคอ สวรรณภม และดอนเมอง เกนขดควำมสำมำรถในกำรรองรบแลวประมำณ 4.8 ลำนคนตอป ซงเมอเปรยบเทยบกบปรมำณผโดยสำรของอำคำรสนำมบนในเมองทเปนแหลงทองเทยวอนทส ำคญ เชน ฮองกง โตเกยว กวลำลมเปอร และสงคโปร ทยงคงอยในระดบต ำกวำขดควำมสำมำรถในกำรรองรบ (รปท 13) ขณะทควำมพรอมในกำรคมนำคมขนสงดำนอนๆ ทงทำงถนน ทำงรำง และทำงเรอพบวำทงในดำนคณภำพและปรมำณของไทยยงอยในระดบคอนขำงต ำเมอเทยบกบประเทศคแขง เชน ตวเลขควำมหนำแนนของถนน (road density) ของไทยทยงอยในระดบต ำ สอดคลองกบคณภำพของกำรเชอมโยงกำรคมนำคมทำงบก (ground network) ทอยในระดบต ำเชนกน

นอกจำกน ควำมพรอมดำนเทคโนโลยและกำรสอสำรของไทยเองยงอำจเปนขอจ ำกดตอภำคกำรทองเทยวของไทยในอนำคตไดเชนกนจำกรปแบบกำรเดนทำงทองเทยวดวยตวเองทมแนวโนมเพมขน ถงแมวำจำกขอมลกำรจดอนดบควำมสำมำรถในกำรแขงขนดำนเทคโนโลยและกำรสอสำร

14 โรงแรมทจดทะเบยนและไมไดจดทะเบยนถกตองมคำใชจำยทตองช ำระใหแกภำครฐแตกตำงกนใน 3 สวนหลก ไดแก 1. ภำษโรงเรอนและสงปลกสรำง 2. ภำษมลคำเพม และ3. คำธรรมเนยมส ำหรบกำรประกอบธรกจโรงแรม รำยละเอยดดในภำคผนวกท 2 15 Manopimoke (1992) เบญจำ (2528) อำงใน มงสรรพ (2555) กลำวถง ผลเสยจำกกำรประกอบธรกจโรงแรมตอภำคกำรทองเทยว ทงในแงของกำรด ำเนนธรกจของผประกอบกำรทองถนเองทขำดทกษะและประสบกำรณ และกำรเขำมำลงทนของนกลงทนตำงถนอำจสงผลตอสงแวดลอมและสงคมในแหลงทองเทยว

ทมา: Pacific Asia Association ป พ ศ 255 หมายเหต:กรงเทพ ประกอบดวยทาอากาศยานสวรรณภ มและดอนเมอง , องกง คอ HongKong International Airport (HKIA), โตเกยว คอ Tokyo’s Haneda Airport, กวลาลมเปอร คอ Kuala Lumpur International Airport, สงคโปร คอ Singapore Changi International Airport, ไทเป คอ Taipei Airport, และจาการตา คอ Soekarno-Hatta International Airport

-40-30-20-10

010203040

Passenger Capacity (ลานคนตอป )

Over-capacity

Under-capacity

ร ปท 1 : จ านวนผ โดยสารเกนความสามาร ในการรองรบของอาคารบน

17

ของไทยในปพ.ศ. 2558 ไทยจะมคะแนนปรบดขน แตในภำพรวมแลวยงต ำกวำประเทศคแขงทส ำคญ เชน เกำหล สงคโปร มำเลเซย เปนตน โดยเฉพำะขอมลสดสวนครวเรอนทเขำถงอนเตอรเนตของไทยทยงต ำกวำประเทศอนๆคอนขำงมำก16 (WEF, 2558) สงเหลำนนอกจำกสะทอนควำมพรอมของประเทศในกำรรองรบนกทองเทยวแลวทงในแงคณภำพกำรใหบรกำรในกำรอ ำนวยควำมสะดวกทงควำมปลอดภย ควำมรวดเรว และกำรเขำถงแหลงทองเทยวตำงๆ ของนกทองเทยวไดอยำงมคณภำพแลว ยงสำมำรถลดกำรกระจกตวของนกทองเทยวทอยในบำงแหลงทองเทยวอกดวย

นโยบายดานการทองเทยวของไทย

กำรทองเทยวของไทยไดรบกำรสงเสรมอยำงชดเจนตงแตแผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำตฉบบท 4 ปพ.ศ. 2520-2524 ภำครฐเรมมบทบำทตอกำรทองเทยวของไทยอยำงเหนไดชดตงแตหลงวกฤตเศรษฐกจปพ.ศ. 2540 (Kaosa-ard, Bezic and White, 1998) อยำงไรกด หำกเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ แลวกลบพบวำสดสวนกำรใชจำยดำนกำรทองเทยวของภำครฐตองบประมำณรวมแลวยงต ำกวำประเทศตำงๆ (รปท 14) นอกจำกน บทบำททผำนมำของภำครฐจะเนนดำนกำรประชำสมพนธสงเสรมกำรทองเทยวเปนส ำคญ โดยกำรใชจำยของภำครฐในกำรสน บสนนกำรทองเทยวทผำนมำพบวำ เมดเงนสวนใหญถกน ำไปใชในกจกรรมกำรตลำดและประชำสมพนธ ขณะทงบประมำณดำนกำรวจย ดำนกำรดแลควำมปลอดภย และดำนกำรจดกำรทรพยำกรทองเทยวกลบมสดสวนคอนขำงนอย ซงถอวำเปนปญหำหนงของประเทศไทยทพยำยำมเนนนโยบำยดำนกำรตลำดมำกกวำกำรดแลทรพยำกร ซงอำจจะท ำใหทรพยำกรทองเทยวไทยไมมควำมยงยน ไมสำมำรถอยในสภำพดไดตอไปในอนำคต (มงสรรพ, 2555)

16 จำกขอมลกำรจดอนดบควำมสำมำรถในกำรแขงขนดำนกำรทองเทยว (TTCI) ส ำหรบดชนควำมพรอมดำน ICT ในป 2015 ไทยไดคะแนน 4.3 ปรบดขนจำกกำรจดอนดบครงกอนทอยท 2.6 คะแนน ขณะทขอมลสดสวนกำรเขำถงอนเตอรเนตของครวเรอนไทยมเพยงรอยละ 28.9 ซงคอนขำงต ำเมอเทยบกบประเทศญปน เกำหล สงคโปร และมำเลเซยทมสดสวนถงรอยละ 86.3 84.8 73.0 และ 67.0 ตำมล ำดบ

02468

1012

สงคโปร อนโด ญป น จน ไทย เกาหล มาเลเ ย

สดสวนการใชจายดานการทองเทยวของภาครฐตองบประมาณทงหมดรอยละ

ทมา: World Economic Forum ป พ ศ 2558

การใชจายของรฐในภาคการทองเทยวยงต ากวาประเทศค แขงอน

รายการ 255 255

Tourism promotion &

visitor information services

89 72

Market research & public opinion polling 2 6

Police & fire protection 1 4

Education & training 1 1

Other products 7 17

สดสวนการใชจายจ าแนกรายหมวดตองบประมาณดานการทองเทยวทงหมดของภาครฐ (รอยละ)

เมดเงนสวนใหญ กน าไปใชในกจกรรมการตลาด

ทมา: ตารางท การใชจายของภาครฐเพอสนบสนนการทองเทยว (Tourism collective consumption by product and level of government) บญชประชาชาตดานการทองเทยว Tourism Satellite Account: TSA) Phase 2

ร ปท 1 : งบประมาณทยงนอยและการแบงสรรเงนทไมเหมาะสมเปนขอจ ากดส ความยงยน

18

นอกจำกปญหำกำรจดสรรงบประมำณดำนกำรทองเทยวแลว อกปญหำหนงทมผลตอควำมยงยนของกำรทองเทยวจำกกำรด ำเนนนโยบำยคอควำมซ ำซอนของหนวยงำนดำนกำรทองเทยวโดยเฉพำะกำรดแลจดกำรแหลงทองเทยว เชน กำรดแลจดกำรแหลงทองเทยวทำงธรรมชำตมหนวยงำนทเกยวของในกำรดแลตำมกฎหมำยหลำยหนวยงำน ไดแก กรมกำรทองเทยว17 กรมอทยำนแหงชำต สตวปำ และพนธพช กรมปำไม และรฐบำลทองถน แตยงไมมกำรประสำนงำนกนอยำงมประสทธภำพ สงผลใหทผำนมำทองถนยงไมสำมำรถมสวนรวมในกำรพฒนำกำรทองเทยวเทำทควร (มงสรรพ และอครพงศ, 2556) ซงแตกตำงจำกกำรด ำเนนนโยบำยดำนกำรตลำดทมกำรทองเทยวแหงประเทศ (ททท.) เปนหนวยงำนหลกทด ำเนนนโยบำยจำกรฐบำลกลำง (มงสรรพ, 2555; มงสรรพ และคณะ, 2556)

นโยบายการทองเทยวกบการเป ดประชาคมเศรษฐกจอาเ ยน (ASEAN Economic Community: AEC)

ไมเพยงแตประเทศไทยเทำนนทบทบำทของภำคกำรทองเทยวมมำกขนตอเนอง แตประเทศอนๆในภมภำคอำเซยน เชน สงคโปร มำเลเซย และอนโดนเซย กพยำยำมใชภำคกำรทองเทยวเปนหนงในแรงขบเคลอนทำงเศรษฐกจเชนกน ดงนนประชำคมเศรษฐกจอำเซยน (AEC) ทเกดขนในปพ.ศ. 2558 จงสงผลตอภำคกำรทองเทยวของไทยอยำงหลกเลยงไมได ซงกำรรวมตวของกลมประเทศอำเซยนแนนอนวำยอมเพมโอกำสทำงดำนกำรทองเทยวของไทยในแงกำรเปนศนยกลำงของภมภำค หำกนโยบำย single visa18 มกำรน ำมำใชในทำงปฏบตอยำงทวถงทกประเทศ อตสำหกรรมกำรทองเทยวของไทยมแนวโนมทจะเตบโตเพมขนเปนทวคณ

นอกจำกควำมไดเปรยบเรองท ำเลทตงของไทยทเปนศนยกลำงของภมภำคแลว กำรเปดประชำคมเศรษฐกจอำเซยนยงเพมโอกำสดำนควำมรวมมอกบประเทศสมำชกในดำนกำรทองเทยว อำท กำรวำงแผนยทธศำสตรดำนกำรทองเทยวรวมกน และกำรลงทนดำนโครงสรำงพนฐำนตำงๆ ทสนบสนนกำรทองเทยว ซงจะเพมควำมสะดวกสบำยแกนกทองเทยวในกำรเขำถงแหลงดงดดตำงๆ (แกวตำ และคณะ, 2556)19 โดยเฉพำะในบรเวณทจดเชอมตอระหวำงประเทศ ขณะเดยวกนโอกำสของภำคเอกชนในธรกจดำนกำรทองเทยวกมเพมมำกขนเชนกน โดยเฉพำะธรกจโรงแรม รำนอำหำรและภตตำคำร ทผประกอบกำรไทยทมศกยภำพสำมำรถขยำยกำรลงทนไปยงกลมประเทศตำงๆ ไดมำกขน

17 จำกขอมลผลกำรประเมนกำรปฏบตรำชกำร ประจ ำปงบประมำณพ.ศ. 2556 ของกรมกำรทองเทยวพบวำ น ำหนกตวชวดกำรด ำเนนงำนสวนใหญยงใหควำมส ำคญกบดำนอปสงค (น ำหนกรอยละ 37) เชน จ ำนวนนกทองเทยว จ ำนวนวนพก และคำใชจำยของนกทองเทยว เปนตน ขณะทน ำหนกตวชวดดำนอปทำนทเกยวของกบกำรพฒนำแหล งทองเทยวมสดสวนเพยงรอยละ 33 ของงบประมำณกำรทองเทยวทงหมด 18 นโยบำย single visa เรมมกำรใชน ำรองในกรอบควำมรวมมอตำงๆ เชน สำมเหลยมมรกตระหวำงไทยกบกมพชำ (27 ธนวำคม พ.ศ. 2555) 19 ปจจบนไทยมโครงกำรควำมรวมมอทงดำนกำรทองเทยวและกำรคมนำคมขนสงหลำยโครงกำร เชน 1.โครงกำรสำมเหลยมมรกตไทย กมพชำ และลำว 2.แผนงำนพฒนำเศรษฐกจ 3 ฝำย ไทย มำเลเซย และอนโดฯ และ 3.The Greater Mekong Sub-region : GMS เปนตน

19

และมกำรวำงกลยทธทำงกำรตลำดทเชอมโยงแหลงทองเทยวขำมประเทศได รวมถงกำรยกระดบมำตรฐำนแรงงำนดำนกำรทองเทยวใหเพมขน

อยำงไรกด กำรเปดประชำคมเศรษฐกจอำเซยนกมผลกระทบตอภำคกำรทองเทยวของไทยไมนอย กลำวคอกำรทองเทยวทมกระแสเพมขนอยำงกำวกระโดดสรำงควำมทำทำยตอกำรจดกำรดำนกำรทองเทยว โดยเฉพำะควำมยงยนของระบบนเวศ หรอแมกระทงวถชวตของชำวบำนทไมไดมสวนรวมกบกจกรรมกำรทองเทยวอำจไดรบผลกระทบในเชงสงคมไปดวย หรอในอกดำนหนงกำรแขงขนของภำคเอกชนทเพมขนอำจสงผลกระทบตอผประกอบกำรขนำดกลำงและขนำดยอมทยงขำดควำมพรอมตอกำรแขงขน รวมถงกฎระเบยบตำงๆ ในกำรด ำเนนธรกจ20 ทยงไมเออตอกำรยกระดบอตสำหกรรมกำรทองเทยวอำจท ำใหไทยสญเสยโอกำสดงกลำวไปได

5 ภาคการทองเทยวของไทย: ไดไมคมเสย?

กำรทรฐบำลไทยสนบสนนภำคกำรทองเทยวทงนกทองเทยวตำงชำตและนกทองเทยวไทยใหเทยวมำกขนเพอเปนแรงขบเคลอนส ำคญใหกบเศรษฐกจ สงททกฝำยควรใหควำมส ำคญและพจำรณำคอควำมคมคำของภำคกำรทองเทยวทมตอประเทศแทจรงแลวมมำกนอยเพยงใดเพรำะทผำนมำกำรประเมนผลประโยชนดำนกำรทองเทยวจะเนนกบตวเลขทำงเศรษฐกจเปนส ำคญ

ทงน ในชวงปพ.ศ.2556-2558 ไทยมมลคำเพมจำกภำคกำรทองเทยวคดเปนตวเงน 1.4 ลำนลำนบำท ขณะทตนทนทเปนตวเงนทรฐบำลตองใชจำยกบดำนกำรทองเทยวทงในสวนงำนทเกยวของกบกำรกระตนภำคทองเทยวโดยตรงและงบประมำณทสนบสนนภำคกำรทองเทยวแลวพบวำมเพยงประมำณ 0.3 ลำนลำนบำท (เอกสำรงบประมำณ ฉบบท 4 ประจ ำปงบประมำณ พ.ศ. 2556-2558)21

อยำงไรกด หำกพจำรณำผลกระทบหรอตนทนทไมสำมำรถวดเปนตวเงนได ไดแก กำรเพมขนของปรมำณขยะจำกกำรทองเทยว22 รวมถงควำมเสอมโทรมของทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม เชน กำรตำยของปะกำรง พบวำสดสวนของปะกำรงมชวตในภำพรวมของไทยมแนวโนมลดลงอยำงตอเนอง (รปท 15) ซงกำรหมดไปของทรพยำกรธรรมชำตทเปนแหลงดงดดทเปนจดเดนของไทยในอนำคตท ำใหเกดขอสงเกตวำหำกยงไมมกำรดแลทรพยำกรธรรมชำตอยำงจรงจงจำกหนวยงำนทเกยวของ จะท ำใหภำคกำรทองเทยวของไทยไปตอไดนำนแคไหน

20 ผลกำรจดอนดบควำมยำกงำยในกำรด ำเนนธรกจป พ.ศ.2558 (Ease of Doing Business) พบวำไทยอยอนดบท 26 ปรบลดลงจำกอนดบท 18 ในปกอน 21 งบประมำณทเกยวของกบกำรทองเทยวโดยตรง เชน งบประมำณตำมแผนงำนเพมรำยไดจำกกำรทองเทยว และงบประมำณดำนกำรพฒนำกำรทองเทยวและบรกำร ขณะทงบประมำณทสนบสนนดำนกำรทองเทยว เชน งบประมำณทใชในกำรพฒนำโครงสรำงพนฐำน กำรดแลทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม กำรอนรกษศลปวฒนธรรม เปนตน 22 จำกขอมลของกรมควบคมมลพษ พบวำ ปรมำณขยะจำกภำคกำรทองเทยวปพ.ศ. 2556 มประมำณ 1.2 ลำนตน และมแนวโนมเพมขนตอเนองตำมจ ำนวนนกทองเทยว โดยตนทนคำก ำจดขยะเฉลยแลวอยทประมำณ 1,700 บำทตอตน โดย มงสรรพ และอครพงศ (2556) พบวำ กำรจดเกบขยะขององคกรปกครองสวนทองถนหลำยแหงทกวนนยงไมมกำรก ำจดอยำงถกตองตำมหลกสขำภบำล เชน น ำไปทงในพนทโลงโดยไมมกำรควบคม ซงสงผลตอสภำพแวดลอมของชมชน

20

นอกจำกน ตนทนดำนกำรทองเทยวอนๆ เชน ดำนสงคมและวฒนธรรม ดำนควำมเหลอมล ำจำกกำรกระจำยรำยไดทไมเปนธรรม รวมถงดำนปญหำควำมมนคง ถงแมวำตนทนเหลำนยำกทจะประเมนมลคำเปนตวเงนแตสำมำรถสะทอนควำมยงยนของภำคกำรทองเทยว และควรถกพจำรณำเขำไปดวยในกำรประเมนตนทนและผลประโยชนจำกกำรทองเทยวกอนทจะมกำรวำงแผนดำนกำรทองเทยวเพอสะทอนผลประโยชนและตนทนทเกดขนจรงใหมำกทสด

สรปและขอเสนอแนะเชงนโยบาย

ปจจบนภำคกำรทองเทยวมบทบำทในกำรขบเคลอนเศรษฐกจไทยมำกขน ทงในรปของรำยได เงนตรำต ำงประเทศและกำรจ ำงงำน อยางไรก ด จากการว เคราะหท ง ในด าน อปสงคและอปทาน พบวาภาคการทองเทยวไทยปจจบนมความเสยงทเกดมาจากทง 2 ดาน งสงผลกระทบตอความยงยนของภาคการทองเทยวของไทยในระยะตอไป โดยดานอปสงค การทองเทยว พบวำจ ำนวนนกทองเทยวไมไดเปนขอจ ำกดส ำหรบประเทศไทย แตปญหำส ำคญ คอ กำรกระจกตวในบำงแหลงทองเทยวโดยเฉพำะแหลงทองเทยวทำงทะเลทมควำมพรอมในดำนโครงสรำงพนฐำน สงผลใหกจกรรมทนกทองเทยวเขำรวม (favorite activities) ยงกระจกตวอยในกลมผลตภณฑหลกเดม (core product) อำท กจกรรมทำงทะเลและชำยหำด สปำและสขภำพ ทไทยมอนดบควำมสำมำรถในกำรแขงขนสงเมอเทยบกบตำงประเทศ นอกจำกน ไทยมควำมเสยงในดำนคำใชจำยของนกทองเทยวทอยในระดบต ำเมอเทยบกบประเทศอนๆในภมภำคโดยเฉพำะคำใชจำยหมวดทพก สะทอนใหเหนวำไทยยงไมไดรบประโยชนจำกกำรเตบโตของภำคกำรทองเทยวเทำทควร จงยงมโอกำสทจะเพมรำยรบไดจำกกำรเพมคณภำพกำรใหบรกำร

ส าหรบดานอปทานการทองเทยวของไทย พบวำทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอมในแหลงทองเทยวทำงธรรมชำตหลำยแหงเสอมโทรมลงและมแนวโนมทจะหมดไปหำกไมมกำรดแลรกษำอยำงจรงจง เนองจำกทผำนมำไทยเรำพงพำแหลงทองเทยวทำงธรรมชำตในกำรดงดดนกทองเทยวเปนส ำคญ ขณะทควำมพรอมดำนโครงสรำงพนฐำนของไทย โดยเฉพำะกำรคมนำคมขนสงยงไมสำมำรถชวยสนบสนนกำรกระจำยตวของแหลงทองเทยว ท ำใหนกทองเทยวทมจ ำนวนเพมขนกระจกตวอยในบำงแหลงทองเทยวเทำนน นอกจำกน ปญหำโรงแรมทไมจดทะเบยนอยำงถกตองมจ ำนวนมำกในแหลงทองเทยวส ำคญ ท ำใหโรงแรมทไมจดทะเบยนมตนทนทถกกวำจำกภำษและมำตรฐำนทต ำกวำ ซงเปนปจจยส ำคญหนงทท ำใหโรงแรมเนนกลยทธกำรแขงขนดำนรำคำมำกกวำกำรยกระดบคณภำพ และสงผลตอรำยไดดำนกำรทองเทยวในภำพรวมของประเทศทต ำเกนไป

ร ปท 15: ความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตเปนตนทนของคนทงประเทศ และสงผลใหความสามาร ในการดงด ดนกทองเทยวมแนวโนมลดลง

ทมา: กรมทรพยากรทางทะเลและชาย ง, ค านวณโดยธปท หมายเหต: กรณ base คอ ส านภาพปะการงทมอตราการตายเทากบภาพรวมของประเทศทรอยละ 1 ตอป ขณะท กรณ worse คอ ส านภาพปะการงทมอตราการตายเทากบในแหลงทองเทยวทเปนทนยมท รอยละ 1 ตอป เชน หม เกาะสมลน หม เกาะสรนทร

0

10

20

30

40

50

25 25 2551 255 2555 255 255 25 1 25 25 5 25

กรณ base

กรณ worse

% ปราก การณปะการง อกขาว

สดสวนปะการงมชวตรอยละ

หากไมมการด แลทรพยากรทางทะเลอยางจรงจง คาดวาสดสวนปะการงมชวตจะลดลงต ากวารอยละ 1 ภายในป พ ศ 25 8

21

ส าหรบ ด าน น โยบายการท อ งเท ยวของไทย ท ผ ำนม ำพบว ำ ส ดส วนกำรใช จ ำยด ำน กำรทองเทยวของภำครฐตองบประมำณรวมของไทยยงอยในระดบไมสงมำกเมอเทยบประเทศอนๆ โดยงบประมำณสวนใหญถกใชเพอกำรประชำสมพนธสงเสรมแหลงทองเทยวมำกกวำกำรพฒนำและดแลแหลงทองเทยว นอกจำกน กำรท ำหนำทของหนวยงำนดำนกำรทองเทยวของไทยทผำนมำยงมปญหำควำมซ ำซอนในกำรท ำงำน โดยเฉพำะกำรดแลจดกำรแหลงทองเทยวทประกอบดวยหลำยหนวยงำนแตยงไมมกำรประสำนงำนกนอยำงมประสทธภำพ

ดงนน ภำยใตขอบเขตของงำนศกษำน กำรสรำงควำมยงยนใหกบภำคกำรทองเทยวของไทยควรเรงด ำเนนกำรแกไขปญหำใน 3 ดำนหลกพรอมๆกน (รปท 16) ดงน

1) ลดการกระจกตวของนกทองเทยวในแหลงทองเทยวหลก โดยภำครฐควรเรงพฒนำโครงสรำงพนฐำน โดยเฉพำะกำรขนสงทำงรำง ทำงถนน และกำรเชอมโยงระบบขนสงดงกลำว รวมถงกำรสอสำรทำงดำนอนเตอรเนต โดยเฉพำะในกลมจงหวดทมแหลงทองเทยวท มศกยภำพในกำรดงดดอยแลว แตยงมขอจ ำกดในโครงสรำงพนฐำน ขณะเดยวกน ควรมกำรสนบสนนใหภำคเอกชนเขำมำรวมพฒนำแหลงดงดดอนทเปน Man made รวมทงธรกจสนบสนนอนในลกษณะเปน cluster เพอดงดดใหเกดขนจรงอยำงเปนระบบ อำท กำรสรำงสวนน ำ ควรสนบสนนใหมธรกจโรงแรมและแหลงชอปปงตำงๆ รวมอยดวย โดยกำรใหสทธประโยชนทงในรปของภำษและมใชภำษแกภำคเอกชน ซงทผำนมำส ำนกงำนคณะกรรมกำรสงเสรมกำรลงทน (the board of investment) มกำรใหสทธประโยชนเหลำนนอยแลว แตโครงกำรทเกดจรงยงนอยมำก ดงนน เพอใหแหลงดงดดดงกลำวมมำกขนและสำมำรถกระจำยไปยงภมภำคตำงๆ การใหสทธประโยชนส าหรบผ ประกอบการ

ลดการกระจกตวของนกทองเทยว

ด แลแหลงทองเทยวธรรมชาต

ยกระดบราคาสนคาทองเทยว

ร ปท 1 : สงทตองเรงแกไขเพอสรางความยงยนใหภาคทองเทยวจากการศกษา พบวาปญหาของภาคการทองเทยวมหลายเรองทตองแกไข แตปญหาหลกทจะน าไปส ความไมยงยน คอ 1 การกระจกตวของนกทองเทยวจนเกนขดความสามาร ในการรองรบ 2 ความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต ราคาการทองเทยวทต าเกนไป สวนหนงเปนเพราะการแขงขนดานราคาของไทยเอง จนท าใหตางชาตมองไทยเปน Cheap Destination

การทองเทยวทยงยน

22

จ าเปนตองค านง งทงในเรองของการรวมกลมของธรกจ (cluster) และโ นนงควบค กน โดยจงหวดทไมมแหลงทองเทยวทำงธรรมชำตควรไดรบสทธประโยชนมำกกวำพนททมกำรกระจกตวของนกทองเทยวมำกอยแลว

นอกจำกน กำรด ำเนนนโยบำยดำนกำรตลำดควรเพมควำมส ำคญกบกจกรรมกำรทองเทยวอนทไทยมศกยภำพ มมลคำเพมสง และกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมนอยแตยงดงดดนกทองเทยวไดไมมำก อำท กำรจดประชม/สมมนำ กำรทองเทยวเชงวฒนธรรมและสถำนททำงประวตศำสตร กำรทองเทยวเชงนเวศ และกำรทองเทยวยำมค ำคน ซงเปนแนวโนมกำรของทองเทยวของโลกทเตบโตอยำงตอเนอง เพอน ำเสนอกจกรรมกำรทองเทยวทหลำกหลำยและสรำงสมดลตลำดนกทองเทยวแตละสญชำตใหมำกขน ขณะทงบประมำณดำนกำรตลำดแบบเดมอำจปรบลดลง เพรำะจดขำยคอแหลงทองเทยวเหลำนนเอง ซงหวใจหลกคอควำมสมบรณของแหลงทองเทยวนนๆ เปนส ำคญ นอกจำกน กำรทนกทองเทยวตำงชำตของไทยสวนใหญเปนกลมทเดนทำงซ ำ (Revisit) และทรำบขอมลกอนเดนทำงมำเทยวไทยจำกญำตหรอเพอนทเคยมำเทยวและจำกเวบไซตเกยวกบกำรทองเทยวของไทย ดงนน หนวยงำนทงภำครฐและเอกชนจงควรใหควำมส ำคญในกำรจดท ำเวบไซตทมควำมทนสมย งำยตอกำรสบคน และมขอมลทเปนปจจบนและครบถวนอยเสมอ

2) การด แลและ น แหลงทองเทยวธรรมชาต โดยเ พาะแหลงทเสอมโทรมใหกลบมาอย ในสภาพด เนองจำกทผำนมำไทยใชประโยชนจำกธรรมชำตและสงแวดลอมส ำหรบกำรทองเทยวมำอยำงตอเนอง ซงทรพยำกรทถกใชมำกเกนไปจนถงระดบหนงแลวจะท ำใหควำมสำมำรถในกำรดงดดนกทองเทยวหมดไปและท ำใหเกดควำมไมยงยนของภำคกำรทองเทยวตำมมำในทสด ดงนน สงททำงหนวยงำนทเกยวของควรเรงด ำเนนกำรคอ กำรสะทอนตนทนทเกดขนดงกลำวไปใหแกผใชประโยชนคอ นกทองเทยว อำท กำรเกบคำธรรมเนยมเขำชมสถำนททองเทยวในอทยำนฯ ทค ำนงถงเรองภำษสงแวดลอม หรอกำรจ ำกดจ ำนวนนกทองเทยวและจดท ำโซนนง โดยค ำนงถงขดควำมสำมำรถในกำรรองรบ (carrying capacity) รวมถงกำรบงคบใชกฎหมำยดแลสงแวดลอมอยำงจรงจง

) การยกระดบราคาสนคาทองเทยว ระดบรำคำสนคำเกยวกบกำรทองเทยวมหลำยอยำง แตงำนศกษำนทมงเนนศกษำเรองคำทพกทถกกวำทควรจะเปน จำกกำรทมโรงแรมทไมจดทะเบยนในระบบเปนจ ำนวนมำก สรำงควำมไมเทำเทยมกนในกำรแขงขนและบดเบอนตนทนใหต ำกวำทเกดขนจรง ทงสวนของภำษจำยทต ำกวำ รวมถงควำมพรอมของสงอ ำนวยควำมสะดวกตำงๆ มำตรฐำนดำนควำมปลอดภย มำตรฐำนกำรก ำจดขยะ และมำตรฐำนกำรบ ำบดน ำเสยซงเปนตนทนตอสงคมโดยรวม ซงเปนสำเหตหนงทท ำใหผประกอบกำรโรงแรมมกำรแขงขนดำนรำคำ แมกระทงโรงแรมรำยใหญ ท ำใหผลประกอบกำรไมดเทำทควรในชวงทผำนมำ ขณะเดยวกนรฐบำลเองกสญเสยรำยได สงททำงภำครฐควรเรงด ำเนนกำร คอ การก ากบผ ประกอบการในธรกจทองเทยวโดยเ พาะโรงแรมและ ทพกอาศยใหมการจดทะเบยน กตอง เพรำะจะท ำใหตนทนทเกดขนจรงทกอยำงถกน ำมำพจำรณำอยำงครบถวน รวมถงมำตรฐำนของโรงแรม โดยเฉพำะระบบกำรรกษำควำมปลอดภยแกนกทองเทยว

23

และควำมเพยงพอของแรงงำนในกำรรกษำมำตรฐำนกำรใหบรกำร ซงจะชวยยกระดบคณภำพกำรใหบรกำรภำคโรงแรมในภำพรวมของไทยใหดขน รวมทงท ำใหเกดกำรสงผำนตนทนไปยงผใชบรกำรหรอนกทองเทยวอยำงเหมำะสมและประเทศไทยไดรบรำยไดในสวนทควรจะได นอกจำกน กำรปรบรำคำทพกขนบำงดงกลำวไมไดสงผลกระทบตอจ ำนวนนกทองเทยวตำงชำตมำกนก เพรำะคำควำมยดหยนของรำคำกำรทองเทยวของไทยตอจ ำนวนนกทองเทยวในตลำดหลกบำนเรำมผลไมมำก เมอเทยบกบรำยไดของนกทองเทยว นอกจำกน รำคำทปรบเพมขนอยำงเหมำะสมและมำพรอมกบบรกำรทดขนนำจะเปนสงทดและสรำงควำมยงยนใหกบภำคกำรทองเทยวไทยในระยะตอไป

24

ภาคผนวก

1 ความยดหยนของอปสงคการทองเทยวของไทย

ควำมยดหยนของปรมำณอปสงคตอรำคำสะทอนถงกำรปรบเปลยนพฤตกรรมกำรใชจำยของผบรโภคตอกำรเปลยนแปลงของรำคำ จงเปนขอมลทส ำคญตอกำรก ำหนดนโยบำยและท ำใหผลกำรศกษำคอนขำงหลำกหลำยทงในกรณของประเทศไทยและตำงประเทศ ส ำหรบแบบจ ำลองทใชในงำนศกษำชนน อำงองจำกงำนศกษำของ Vogt and Wittayakorn (1998) Chaiboonsri et al. (2010) และ อครพงศ อนทอง (2554) โดยมรำยละเอยดดงสมกำรท (1)

ln(Qit) = α + βln(Yit) + γln(RPit) + δln(ERit) + θln(Pcit) + 𝜗Dit + εit (1)

โดยท

ln(Qit) คอ natural logarithm ของจ ำนวนนกทองเทยวจำกประเทศท i ไดแก จน สหรฐฯ องกฤษ ออสเตรเลย และมำเลเซย ซงเปนนกทองเทยวกลมหลกของไทยในชวงไตรมำสท 1 ของ ปพ.ศ.2548 ถงไตรมำสท 1 ของปพ.ศ. 2558

ln(Yit) คอ natural logarithm ของรำยได (Real GDP) ของประเทศท i

ln(RPit) คอ natural logarithm ของรำคำกำรทองเทยวของไทยโดยเปรยบเทยบ ( CPI ของประเทศไทย/CPI ของประเทศท i)

ln(ERit) คอ natural logarithm ของอตรำแลกเปลยนระหวำงไทยกบประเทศนกทองเทยว (bilateral nominal exchange rates : เงนตรำตำงประเทศตอบำท)

ln(Pcit) คอ natural logarithm ของรำคำกำรทองเทยวของประเทศคแขงของไทย มำจำกคำเฉลยของอตรำแลกเปลยนทแทจรงระหวำงประเทศของนกทองเทยวกบประเทศคแขง ไดแก ญปน เกำหล สงคโปร และอนโดนเซย

Dit คอ ตวแปรภำยนอก ไดแก Dummy Variables เพอเปนตวแทนของเหตกำรณไมปกตของแตละประเทศ

ผลจำกกำรประมำณกำรพบวำ อปสงคตอบรกำรกำรทองเทยวของไทยมควำมยดหยนตอระดบรำยไดในระดบสงกวำเมอเปรยบเทยบกบผลของรำคำกำรทองเทยวของไทย อตรำแลกเปลยน และผลของรำคำกำรทองเทยวของประเทศคแขง ซงคำสมประสทธทประมำณกำรไดของนกทองเทยวในแตละสญชำตชวำ การเปลยนแปลงราคาการทองเทยวของไทยไมมนยส าคญทางส ตตอการเดนทางเขามาเทยวของนกทองเทยวตางชาตในทกกลมสญชาต ถงแมวำอตรำแลกเปลยนมผลตอ

25

จ ำนวนนกทองเทยวส ำหรบกรณสหรฐฯ จน และออสเตรเลย อยำงไรกด คำควำมยดหยนดงกลำวอยในระดบต ำสะทอนถงควำมสำมำรถในกำรยกระดบรำคำสนคำกำรทองเทยว (ตำรำงท 1)

2 ภาระภาษจายทแตกตางกนของผ ประกอบธรกจทพก

ประเภทภาษ ภาษโรงเรอนและ สงปล กสราง

ภาษม ลคาเพม คาธรรมเนยมส าหรบการประกอบธรกจ

โรงแรม 1. จดทะเบยนธรกจโรงแรมกบกระทรวงมหำดไทย

รำยไดพงประเมนถกน ำมำค ำนวณภำษในอตรำรอยละ 12.5

โรงแรมเสยภำษมลคำเพมจ ำก รำย ได ท งห อ งพ ก อำหำร และรำยไดอนๆ

ปละ 40 บำทตอหอง

2. ไมไดจดทะเบยน ร ำ ย ไ ด พ ง ป ร ะ เม น ถ กแบงเปน 2 สวน โดยคร งแ รก เส ยภ ำษ เป นค ำ เช ำหองพกในอตรำรอยละ 12.5 และอกคร งหน งเสยภำษก ำ รค ำ เป น ภ ำษ ค ำ เ ช ำเฟอรนเจอรและสวนประกอบในอตรำรอยละ 3

อพำรทเมนทมกไมน ำสงรำยไดจรง โดยแสดงเพยงรำยไดจำกคำเชำหองรำยเดอน ซงจะต ำกวำควำมเปนจรงท เกบเงนไดเปนรำยวนคอนขำงมำก

-

ทมำ: ขอมลจำกสมำคมโรงแรมไทย (Thai Hotels Association)

หมำยเหต: ผประกอบกำรทเสนอขำยหองพกรำยวนอยำงผดกฎหมำย เชน อพำรทเมนท ซงไดรบอนญำตเพยงกำรใชเชำเปนรำยเดอนขนไป หรอ คอนโดมเนยมซงขออนญำตตำมพระรำชบญญตอำคำรชด ท ำใหภำระคำใชจำยของกลมนต ำกวำโรงแรมทจดทะเบยนถกตองคอนขำงมำก ควำมแตกตำงระหวำงโรงแรมและอพำรทเมนททมสงอ ำนวยควำมสะดวกใกลเคยงกน โรงแรมจะเสยภำษมำกกวำอพำรทเมนทประมำณ 8-10 เทำ

26

เอกสารอางอง

ภาษาองก ษ

Ashiotis A., 1995: “Socio-economic challenges for sustainable tourism in the Mediterranean Basin” in: Naturopa, No. 78. Strasbourg: Council of Europe

Brau, R., Lanza, A and Pigliaru, F. 2005. An investigation on the growth performance of small tourism countries. The Economics of Tourism and Sustainable Development. Cheltenam: Edward Elgar. 8-29.

Brau, R., Lanza, A and Pigliaru, F. 2007. How fast are small tourism countries growing? Evidence from the data for 1980-2003. Tourism Economics 13(4): 603- 613.

Chaboosri, C., Siroonjit, J., Sriwichailamphan, T., Chaitip, P. and Srioonchitta, S. 2010. A panel cointegration analysis: an application to international tourism demand of Thailand. Annals of the University of Petrosani, Economics 10(3): 69-86.

Committee of Ministers of the Council of Europe, 1995: The Recommendations of the Committee of Ministers of the Environment. Strasbourg: Council of Europe. Ecological Tourism in Europe 2009. Sustainable Tourism Development in UNESCO Designated Sites in South-Easter Europe

Global Wellness Institute. 2013. The global wellness tourism economy.

International Ecotourism Society. 2005. TIES Global Ecotourism Fact Sheet.

ITB berlin. 2014. ITB World Travel Trend Report 2014/2015

Jie Zhang & Camilla Jensen, 2005. Comparative Advantage in Tourism - A Supply-Side Analysis of Tourism Flows, ERSA conference papers ersa05p183, European Regional Science Association.

Kaosa-ard, M., Bezic, D. and White, S. 1998. Tourism development in Thailand. Natural Resources and Environmental Programs. Thailand Development Research Institute.

Lee C.C. and Chang, C.P. 2008. Tourism development and economics growth: A close look at panels. Tourism Management 2991): 180-192

Liu Z. 2003. Sustainable Tourism Development: A Critique, Journal of Sustainable Tourism, 11:6, 459-475

Pacific Asia Travel Association. 2014. Asia Pacific delivers a high value for money experience to its visitors, but growing competition calls now for more.

27

Themed Entertainment Association. 2013. Global Attractions Attendance Report. Thibal S., 1997: “A collective challenge” in: Naturopa, No. 84. Strasbourg: Council of Europe.

Tsai, H., Song H. and Wong, Kevin K.F. 2009. Tourism and hotel competitiveness research. Journal of Travel & Tourism Marketing 26(5-6): 522-546 Vogt, M.G. and Wittayakorn, C. 1998. Determinants of the demand for Thailand’s exports of tourism. Applied Economics 30(6): 711-715. World Development Indicators (2014). International tourism, receipts (current US$) [Data file]. Retrieved from http://data.worldbank.org/indicator/ST.INT.RCPT.CD World Economic Forum. 2015. The Travel & Tourism Competitiveness Report 2015: Growth through Shocks. WTO (2001) The concept of sustainable tourism. On WWW at http://www.worldtourism.org/sustainable/concepts.htm. Accessed 24.3.02.

ภาษาไทย

กฎกระทรวงก ำหนดประเภทและหลกเกณฑกำรประกอบธรกจโรงแรม พ.ศ. 2551”, รำชกจจำนเบกษำ. เลมท 125 ตอนท 70 ก, 23 พฤษภำคม 2551, หนำ 7-8.

กรมอทยำนแหงชำต สตวปำ และพนธพช. 2548. รำยงำนฉบบสดทำย โครงกำรศกษำขด ควำมสำมำรถในกำรรองรบไดของพนทอทยำนแหงชำตเขำแหลมหญำ-หมเกำะเสมด จงหวด ระยอง, กรงเทพฯ

กรมอทยำนแหงชำต สตวปำ และพนธพช. 2548. รำยงำนฉบบสดทำย โครงกำรศกษำขด ควำมสำมำรถในกำรรองรบไดของพนทอทยำนแหงชำตหมเกำะสรนทร จงหวดพงงำ, กรงเทพฯ

กรมอทยำนแหงชำต สตวปำ และพนธพช. 2555. โครงกำรศกษำขดควำมสำมำรถในกำรรองรบกำร ใชประโยชนดำนนนทนำกำรในพนทอทยำนแหงชำตหมเกำะสมลน จงหวดพงงำ, กรงเทพฯ

กระทรวงกำรทองเทยวและกฬำ. 2554. แผนพฒนำกำรทองเทยวแหงชำต พ.ศ. 2555-2559, กรงเทพฯ

กำรทองเทยวแหงประเทศไทย. 2556. โครงกำรส ำรวจขอมลเพอกำรวเครำะหพฤตกรรมของ นกทองเทยวเชงลก

กระทรวงกำรทองเทยวและกฬำ. 2557. โครงกำรคำใชจำยในกำรจดท ำบญชประชำชำตดำนกำร ทองเทยว (Tourism Satellite Account: TSA) รำยงำนกำรจดท ำบญชประชำชำตดำนกำร ทองเทยวฉบบสมบรณ (Final Report) Phase 2

กลชำ ธนะขวำง, นกวชำกำรสงแวดลอมช ำนำญกำร กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยำกรธรรมชำต และสงแวดลอม, ขอมลจำกกำรสมภำษณ วนท 4 มถนำยน พ.ศ. 2558

แกวตำ โรหตรตนะ และคณะ. 2556. โครงกำรศกษำเปรยบเทยบนโยบำยและแผนพฒนำกำรทอง เทยวของประเทศไทยและสมำชกประเทศอำเซยนตำมกรอบประชำคมเศรษฐกจอำเซยน (AEC 2015), ส ำนกงำนคณะกรรมกำรวจยแหงชำต และส ำนกงำนกองทนสนบสนนกำรวจย, กรงเทพฯ

28

จรญ ชนในธรรม, ผอ ำนวยกำรกลมฐำนขอมลกำรตลำด กำรทองเทยวแหงประเทศไทย, ขอมลจำก กำรสมภำษณ วนท 3 เมษำยน พ.ศ. 2558

ธนำคำรแหงประเทศไทย. 2558. สรปกำรประชมโครงกำรแลกเปลยนขอคดเหน และรบฟง ขอเสนอแนะเชงนโยบำยจำกนกวชำกำรทมควำมเชยวชำญในสำขำทองเทยว. เมษำยน. ส ำนกงำนภำคเหนอ

พระรำชบญญตโรงแรม พ.ศ. 2547. รำชกจจำนเบกษำ. เลมท 121 ตอนพเศษ 70 ก, 12 พฤศจกำยน 2547, หนำ 13-29

มงสรรพ ขำวสอำด. 2555. กำรทองเทยวไทย: จำกนโยบำยสรำกหญำ, ส ำนกงำนกองทนสนบสนน กำรวจย, กรงเทพฯ

มงสรรพ ขำวสอำด และคณะ. 2556. กำรสรำงระบบจดควำมสำมำรถของ อปท. ในกำรสงเสรมแหลง ทองเทยวคณภำพสง, ส ำนกงำนกองทนสนบสนนกำรวจย และส ำนกงำนคณะกรรมกำรวจย แหงชำต, เชยงใหม

มงสรรพ ขำวสอำด และคณะ. 2558. โครงกำรพฒนำพนฐำนกำรสรำงมลคำเพม: พฒนำฐำนขอมล กำรสงเสรมกำรลงทนธรกจทสนบสนนกำรทองเทยว

มงสรรพ ขำวสอำด และอครพงศ อนทอง. 2557. โครงกำรปรทศนสถำนภำพของควำมรเรอง เศรษฐกจทองเทยวของประเทศไทย, ส ำนกงำนคณะกรรมกำรวจยแหงชำต, กรงเทพฯ

มงสรรพ ขำวสอำด และอครพงศ อนทอง, ขอมลจำกกำรสมภำษณ, วนท 7 เมษำยน พ.ศ. 2558

สถำบนนวตกรรมอทยำนแหงชำตและพนทคมครอง. 2558. กำรตดตำมกำรฟนตวและกำรจดกำร แนวปะกำรงในอทยำนแหงชำตภำยหลงปรำกฏกำรณปะกำรงฟอกขำว. กรมอทยำนแหงชำต สตวปำ และพนธพช

ส ำนกงำนปลดกระทรวงกำรทองเทยวและกฬำ. 2558. กำรประชมเชงปฏบตกำร “ทศนคตและควำม พงพอใจของนกทองเทยวชำวตำงชำตในประเทศไทยกบบทบำทภำครฐและเอกชนในกำร พฒนำกำรทองเทยวไทยใหยงยน”

สรพงษ เตชะหรวจตร. 2556. แนวทำงกำรแกปญหำกำรประกอบกจกำรโรงแรมผดกฎหมำย เพอ ควำมมนคงของอตสำหกรรมกำรทองเทยว. วทยำลยปองกนรำชอำณำจกร

ศนยนวตกรรมอทยำนแหงชำตและพนทคมครองทำงทะเล จงหวดภเกต. 2558. รำยงำนผลกำร ตรวจสอบสถำนภำพปะกำรงเกำะตำชยและขอเสนอมำตรกำรในกำรจดกำร. กรมอทยำน แหงชำต สตวปำ และพนธพช

อดษฐ ชยรตนำนนท, เลขำธกำรนำยกสมำคมไทยธรกจกำรทองเทยว (ATTA), ขอมลจำกกำร สมภำษณ, วนท 24 มถนำยน พ.ศ. 2558

อครพงศ อนทอง และมงสรรพ ขำวสะอำด. 2554. กำรวเครำะหอปสงคกำรทองเทยวของไทยใน ระยะยำว. วำรสำรเศรษฐศำสตรธรรมศำสตร 29(2): 1-34.