หะดษรยาฎศศอลฮน : บทวาดวยการเตาบะฮ

﴾باب احكوبة﴿[  ไทย – Thai – تايالندي ]  

  

อมาม อน-นะวะวย   

แปลโดย : ฟยซอล อบดลฮาด ผตรวจทาน : ซฟอม อษมาน

ทมา : หนงสอ รยาฎศ เศาะลฮน  

2011 ‐ 1432

 

 

 

 

﴾باب احكوبة﴿ » احكايالندية باللغة«

اجووي رمحه اهللا حيىي بن رشف اإلمام

فيصل عبداهلادي :ترمجة صايف عثمان :مراجعة

رياض الصاحلنيكتاب :صدرامل

2011 ‐ 1432

 

1  

ดวยพระนามของอลลอฮ ผทรงเมตตา ปรานยงเสมอ  

บทท 2 การเตาบะฮ (กลบเนอกลบตว)

باب احكوبة อละมาอกลาววา: การเตาบะฮเปนสงทจาเปนจากปวงบาปทงหลาย และถาหากความผดนนเปนความผดระหวางบาวกบอลลอฮ โดยไมไดมความเกยวของกบการลวงละเมดสทธของมนษย มเงอนไข 3 ประการ คอ หนง: ละทงจากความผดนนๆ สอง: มความเสยใจและรสกผดจากการกระทาความผด สาม: มความตงใจอยางแนวแนวาจะไมกลบไปทาความผดนนตลอดไป และหากขาดเงอนไขหนงในสามประการนน ถอวาการเตาบะฮไมถกตอง และถาหากความผดนนเกยวของกบลกหลานอาดมแลวมเงอนไขสประการ นนคอ สามประการดงทกลาวมา และเงอนไขทสคอใหลบลางความผดจากสทธของเจาของ หากเปนทรพยสนหรอสงในทานองเดยวกนกใหคนทรพยสนนนแกเจาของ และหากความผดนนเปนขอหาการใสรายวาผดประเวณ (ซนา) หรอขอหาในทานองเดยวกนกใหเขามอบตวรบผดหรอขอโทษจากผทเขาใสความ และหากเปนความผดการนนทากใหเขาขอขมา และจาเปนของเตาบะฮจากทกๆ ความผด และหากเขาเตาบะฮเพยงความผดบางประการ การเตาบะฮของเขานนถอวาใชไดเฉพาะความผดนนๆ ตามทศนะของอะฮลลฮก(บรรดาผทเดนบนเสนทางอนสจจรง) และยงคงเหลอความผดอนๆ มตวบทหลกฐานมากมายจากคาภรอลกรอานและสนนะฮของทานนบและมตเอกฉนทของประชาชาตถงความจาเปนในการเตาบะฮ อลลอฮตรสวา:

m Õ Ô Ó Ò Ñ Ð Ï Î Íl ความวา: “และพวกเจาทงหลายจงขอลแกโทษตออลลอฮเถด โอ บรรดาผศรทธาเอย เพอวาพวกเจาจะไดรบชยชนะ”1

อลลอฮตรสวา:

m ¡ � ~ } | {l ความวา: “และพวกทานจงขอนรโทษจากพระเจาของพวกทาน แลวจงกลบเนอกลบตวตอพระองค”2

                                                            1 อน-นร, 24 : 31 2 ฮด, 11 : 3

2  

อลลอฮตรสวา:

m H G F E D C B Al ความวา: “โอบรรดาผศรทธาเอย จงขอลแกโทษแดอลลอฮดวยการลแกโทษอยางจรงจงเถด”3

ستغفر «: يقول صسمعت رسول اهللا : قال توعن أ هريرة

أل واهللا إ

كرث من سبعني مرة وم أ ه يف ا

توب إ . ي ار خ اك اه و ر »اهللا وأ

ความวา: และจากทานอบฮรอยเราะฮ ت เลาวา: ฉนไดยนทานเราะสลลลอฮ ص กลาววา: “ฉนขอสาบานตออลลอฮ แทจรงฉนขอลแกโทษ (อสตฆฟาร) และกลบตว (เตาบต) ตออลลอฮมากกวา 70 ครงในหนงวน” (หะดษบนทกโดยอล-บคอรย)4

غر بن يسار املزىي

ها اجاس ، «: صقال رسول اهللا :قال توعن األ ف

يا ك

وم مئة مرة أتوب يف ا .مل س م اه و ر »توبوا إىل اهللا واستغفروه ، فإความวา:  และจากทานอล-อะฆอร อบน ยะสาร อล-มซะนย ت เลาวา: ทานเราะสลลลอฮ ص กลาววา:  “โอมนษยเอย!  พวกทานจงกลบเนอกลบตว(เตาบะฮ)สอลลอฮเถด และพวกทานจงขอลแกโทษ (อสตฆฟาร) ตอพระองค เพราะแทจรงฉนกลาวอสตฆฟารกลบตวไปยงพระองควนละ 100 ครง” (หะดษบนทกโดยมสลม)5

: قال ت - ص رسول اهللا خادم - وعن أ محزة أنس بن مالك األنصاري حدكم سقط بل بعريه وقد «: صول اهللا قال رس

هللا أفرح بتوبة قبده من أ

.متفق عليه » أضله يف أرض فالة « : و رواية لمسلم

ه من أ شد فرحا بتوبة قبده حني يتوب إ

حدكم اكن هللا أ

يس منها ، فأ

ابه فأ بل راحلته بأرض فالة ، فاغفلتت منه وعليها طعامه ورش

                                                            3 อต-ตะหรม, 66 : 8 4 อล-บคอรย, อล-ญามอ อล-มสนด, บท: อด-ดะอวาต, บรรพ: การอสตฆฟารของทานนบ ص ในหนง

วนและหนงคน, เลขท: 6307 5 มสลม, อล-มสนด อศ-เศาะฮห, บท: การซกร การดอาอ การเตาบะฮ และการอสตฆฟาร, บรรพ:

สงเสรมใหมการอสตฆฟารและปฏบตใหมาก, เลขท: 2702. โดยไมไดสานวน “และพวกทานจงขอลแกโทษ (อสตฆฟาร) ตอพระองค”

3  

بها هو ذ إ لك كذ هو فبينما ، راحلته من يس أ وقد ظلها يف فاضطجع ة شجرخذ خب

اللهم أنت عبدي وأنا : طامها ، عم قال من شدة الفرح قائمة عنده ، فأ

من شدة الفرح ! ربك خطأ

. »أ

ความวา: และจากทานอบหมซะฮ อนส อบน มาลก อล-อนศอรย ت – คนรบใชของทานเราะสลลลอฮ ص- เลาวา: ทานเราะสลลลอฮ ص กลาววา: “อลลอฮทรงดใจตอการกลบตว (เตาบะฮ) ของบาวของพระองคยงกวาความดใจของคนหนงคนใดในหมพวกทานทไดพบอฐของเขาโดยบงเอญซงมนไดจากเขาไปในแผนดนทเวงกวาง6” มตตะฟะกนอะลยฮ7 

และในการรายงานของมสลมมสานวนวา: “อลลอฮทรงดใจตอการกลบตว (เตาบะฮ) ของบาวของพระองคในขณะทเขาทาการกลบตว (เตาบะฮ) ยงกวาคนหนงคนใดในหมพวกทานซงไดนงอยบนสตวพาหนะของเขาในแผนดนทเวงกวาง แลวมนกหลดหนไปโดยทอาหารและนาดมตดไปดวย เขาหมดหวงทจะไดเจอมนอก แลวเขากไปลงนอนใตรมเงาไมในสภาพทหมดหวงจะเจอกบพาหนะของเขาอก และในขณะทเขาอยในสภาพนนจๆ มนกยนอยตอหนาเขา แลวเขากจบเชอก และไดกลาวเนองจากความดใจอยางทสดวา โออลลอฮ พระองคคอบาวของฉน และฉนคอพระเจาของพระองค เขาพดผดไปเนองจากความหลงดใจอยางทสด”

عبد اهللا بن ق إن اهللا «: قال صجيب عن ا تيس األشعري وعن أ مو

ء توب م ء اجهار ، ويبسط يده باجهار توب م يعاىل يبسط يده بالليل .رواه مسلم »الليل ، ح يطلع الشمس من مغربها

ความวา: และจากทานอบมซา อบดลลอฮ อบน กอส อล-อชอะรย ت จากทานนบ ص ทานกลาววา: “แทจรงอลลอฮ ตะอาลา ทรงแบพระหตถของพระองคในเวลากลางคนเพอรบการกลบตว (เตาบะฮ) ของผทาผดในเวลากลางวน และทรงแบพระหตถในเวลากลางวนเพอรบการกลบตวของผทาผดในเวลากลางคน จนกระทงดวงอาทตยขนทางทศตะวนตก(หมายถงปรากฏสญญาณวนกยามะฮ)” (หะดษบนทกโดยมสลม)8

                                                            6 โลงกวาง ไมมแหลงนา และตนไมขน 7 อล-บคอรย, อล-ญามอ อล-มสนด, บท: อด-ดะอวาต, บรรพ: การเตาบะฮ, เลขท: 6309. มสลม, อล-

มสนด อศ-เศาะฮห, บท: การเตาบะฮ, บรรพ: สงเสรมใหเตาบะฮและปลมปตกบมน, เลขท: 2747 8 มสลม, อล-มสนด อศ-เศาะฮห, บท: การเตาบะฮ, บรรพ: อลลอฮทรงตอบรบการกลบตวจากความผด

ถงแมวาจะทาซาแลวซาเลา, เลขท: 2759

4  

من تاب قبل أن يطلع «: صول اهللا قال رس : قال تن أ هريرة وع

.رواه مسلم »ب اهللا عليه الشمس من مغربها تاความวา:  และจากทานอบ ฮรอยเราะฮ ت เลาวา:  ทานเราะสลลลอฮ  :กลาววา ص “ใครกตามทกลบตว (เตาบะฮ) กอนทดวงอาทตยจะขนทางทศตะวนตก อลลอฮจะทรงรบการกลบตวของเขา” (หะดษบนทกโดยมสลม)9

: قال صاجيب عن ببن اخلطاب عبد اهللا بن عمر وعن أ عبد الرمحان

.حديث حسن :رواه الرتمذي، وقال »لعبد ما لم فغرغر فقبل توبة ا ألإن اهللا «ความวา: และจากทานอบอบดรเราะหมาน อบดลลอฮ อบน อมร อบน อล-

คอฏฏอบ ب จากทานนบ ص กลาววา: “แทจรงอลลอฮ أل ทรงตอบรบการกลบตว (เตาบะฮ) ของบาวของพระองคตราบใดทวญญานยงไมออกถงลกกระเดอก” (หะดษบนทกโดยอต-ตรมซย และทานกลาววาเปนหะดษหะสน)10

ييت صفوان : وعن زر بن حبيش ، قال -

تنن عسال أ عن المسح أسأ

إن : ابتغاء العلم ، فقال : ما جاء بك يا زر ؟ فقلت : بل اخلفني ، فقال بما يطلب إنه قد حك يف : فقلت . المالئكة تضع أجنحتها لطالب العلم ر

صحاب صدري المسح بل اخلفني نعد ال من أ نت امرءا اجيب غائط واكول ، و

؟ قال ص لك هل سمعته يذكر يف ذلك شيئاسأ

مرنا إذا : فجئت أ

غعم ، اكن يأ

و مسافرين - كنا سفرا هن - أ ا يام و

إال من جنابة ، أن ال غزنع خفافنا ثالثة ك

غعم : هل سمعته يذكر يف الهوى شيئا ؟ قال : فقلت . لكن من ذلئط وبول ونوم عرا صول اهللا ، كنا مع رس

يف سفر ، فبينا حنن عنده إذ ناداه أ بصوت

م صسول اهللا فأجابه ريا حممد ، : جهوري »هاؤم «: ن صوته حنوا :فقلت إنك عند ! وحيك

:فقال ! وقد نهيت قن هذا صاجيب اغضض من صوتك ف . واهللا ال أغضض اجيب م ؟ قال المرء حيب القوم ولما يلحق به : قال األعرا

حب يوم القيامة «: ص من . »المرء مع من أ عنا ح ذكر بابا فما زال حيد

                                                            9  มสลม, อล-มสนด อศ-เศาะฮห, บท: การเตาบะฮ, บรรพ: สงเสรมใหมการอสตฆฟารและปฏบตให

มาก, เลขท: 2703 10 อต-ตรมซย, อล-ญามอ อศ-เศาะฮห, บท: อด-ดะอวาต, บรรพ: ความประเสรฐของการเตาบะฮ อส

ตฆฟาร และความเมตตาปราณของอลลอฮตอบาวของพระองค, เลขท: 3537

5  

و سبعني خماو يسري الراكب يف عرضه أربعني أ

قال -المغرب مسرية عرضه أ

واة حد الررض - قبل الشام : سفيان أ

خلقه اهللا يعاىل يوم خلق السماوات واأل

للتوبة ال فغلق ح يطلع الشمس منه : رواه الرتمذي وغريه، وقال . مفتوحا .حديث حسن صحيح

ความวา: และจากทานซร อบน หบยช เลาวา: “ฉนไดไปหาทานศอฟวาน อบน อสสาล ت เพอทฉนจะไดถามเขาเรองการเชดบนรองเทาคฟ แลวทานกไดถามฉนวา ดวยเหตใดทานจงมาหาฉน? ฉนตอบวา เพอแสวงหาความร แลวเขากกลาววา แทจรงบรรดามลาอกะฮจะวางปกของเขาบนผแสวงหาความรเพอเปนการแสดงความพงพอใจตอสงทเขาไดแสวงหา ตอมาฉนกกลาววา: ฉนรสกตะขดตะขวงใจเรองการเชดบนรองเทาคฟหลงจากการอจจาระและปสสาวะ และทานกเปนหนงจากบรรดาเศาะหาบะฮของทานนบ ص ดงนนฉนจงมาถามทานวาทานเคยไดยนทานนบ ص พดถงเรองนไหม? เขาตอบวา เคย ทานไดสงใชใหพวกเรา –เมอพวกเราเดนทาง- มใหถอดรองเทาคฟของพวกเราเปนระยะเวลา 3 วน 3 คนนอกจากจะมญะนาบะฮ11 แตทวา (มใหถอด) เนองจากการอจจาระ ปสสาวะ และนอน และฉนกถามเขาตออกวา: ทานเคยไดยนทานนบ ص พดถงเรองความรกไหม? เขาตอบวา: เคย ในขณะทพวกเราอยกบทานนน จๆ กมชายชนบทคนหนงเรยกทานดวยเสยงอนดงวา โอมหมมด แลวทานเราะสลลลอฮ ص กขานตอบดวยเสยงพอๆ กบเสยงเขาวา “เราอยน” และฉนกกลาวแกเขา (ชายอาหรบชนบท) วา น จงลดเสยงของทานซะ เพราะทานยนอยตอหนานบ ص และทานกถกหามมใหกระทาเชนน! ชายคนนนตอบวา: ฉนขอสาบานตออลลอฮ ฉนไมลดเสยง ชายอาหรบคนนนกลาววา: คนๆ หนงรกคนกลมหนงแตเขาไมทนพบกบพวกเขา? ทานนบ ص ตอบวา: “คนๆ หนงจะอยกบบคคลทเขารกในวนกยามะฮ” ตอมาทานกยงคงสนทนากบพวกเราจนกระทงทานพดถงประตบานหนงจากทางทศตะวนตก ซงมความกวางหรอระยะทางความกวางเทากบการเดนทางของผขพาหนะเปนเวลา 40 หรอ 70 ป ทานสฟยาน12นกรายงานหะดษคนหนงกลาววา: อยทางประเทศชาม อลลอฮไดสรางมนในวนทพระองคสรางบรรดาชนฟาและแผนดนเปดไวเพอตอบรบการกลบตว (เตาบะฮ) มนจะไมปดจนกวา

                                                            11 สงททาใหตองอาบนายกหะดษ เชนการรวมหลบนอนระหวางสามภรรยา 12 นนคอ อบน อยยนะฮ

6  

ดวงอาทตยจะขนทางทศตะวนตก” (หะดษบนทกโดยอต-ตรมซย และทานกลาววาเปนหะดษหะสนเศาะหห)13

: قال صاهللا أن نيب : تنان اخلدري وعن أ سعيد سعد بن مالك بن س

هل اكن في«ل قن أعلم أ

، فسأ من اكن قبلكم رجل قتل تسعة وتسعني غفسا

تاه من : فقال . األرض ، فدل بل راهب ، فأ إنه قتل تسعة وتسعني غفسا فهل

رض ، فدل بل ال ، فقتله فكمل به مئة : توبة ؟ فقال هل األ

علم أ

ل قن أ

، عم سأ

من توبة ؟ فقال : فقال . رجل خلم غعم ، ومن حيول : إنه قتل مئة غفس فهل ناس

ذا فإن بها أ فعبدون اهللا يعاىل بينه وبني احكوبة ؟ اغطلق إىل أرض كذا و ا

رضك فإغها أرض سوء ، فاغطلق ح إذا نصف فاقبد اهللا معهم ، وال ترجع إىل أ

تاه الموت ، فاختصمت فيه مالئكة الرمحة ومالئكة العذاب . الطريق أ

، مقبال بقلبه إىل اهللا يعاىل ، وقالت : رمحة فقالت مالئكة ال جاء تائباتاهم ملك يف صورة آديم فجعلوه : مالئكة العذاب

قط ، فأ إنه لم فعمل خريا

قيسوا ما بني األرضني فإىل أي : فقال -أي حكما - بينهم فهو . تهما اكن أدمتفق عليه »فقاسوا فوجدوه أد إىل األرض اليت أراد ، فقبضته مالئكة الرمحة

. . »فاكن إىل القرية الصاحلة أقرب بشرب فجعل من أهلها«: و رواية يف الصحيح

ن «: ية يف الصحيح و رواىل هذه أ ن يباعدي ، و

اهللا يعاىل إىل هذه أ و

فأ

، وقال : يقر قرب بشرب فغفر و رواية . »قيسوا ما بينهما ، فوجدوه إىل هذه أ

. »فنأى بصدره حنوها«: ความวา: และจากทานอบสะอด สะอด อบน มาลก อบน สนาน อล-คดรย กลาววา: “ในประชาชาตกอนหนาพวกทานนน ص เลาวา: ทานนบ ت มชายคนหนงไดเขนฆาผคนมา 99 ชวต ตอมาเขาไดถามหาถงปราชญทมความรมากทสดบนผนแผนดน และเขากถกแนะใหไปหาบาทหลวงทานหนง แลวเขากไดไปหาและไดถามบาทหลวงทานนนวา เขาไดฆาคนมา 99 ชวต เขามสทธทจะกลบตว (เตาบะฮ) หรอไม? บาทหลวงคนนนตอบวา ไมมสทธเลย แลวชายคนนนกฆาบาทหลวงครบเปนคนท 100 หลงจากนนเขากถามหาถงปราชญทมความรทสดบนผนแผนดน แลวเขากถกแนะยงชายคนหนงทมความร และเขากไดถามวา เขาไดฆาคนมา 100 ชวต เขามสทธทจะกลบตว

                                                            13  อต-ตรมซย, อล-ญามอ อศ-เศาะฮห, บท: อด-ดะอวาต, บรรพ: ความประเสรฐของการเตาบะฮ อส

ตฆฟาร และความเมตตาปราณของอลลอฮตอบาวของพระองค, เลขท: 3535

7  

(เตาบะฮ) ไหม? ชายทมความรนนตอบวา มส แลวใครเลาจะมาขวางกนระหวางทานกบการกลบตว แตวา ทานจงเดนทางออกไปยงแผนดนนนๆ เพราะแทจรง ณ ทนนมผคนทสกการะอลลอฮ ـ ดงนนทานจงสกการะพรอมๆ กบพวกเขา และทานจงอยากลบไปยงดนแดนของทานอกเดดขาด เพราะมนเปนดนแดนทชวชา แลวเขากไดเดนทางออกจนกระทงถงครงทางความตายกมาเยอนเขา และแลวมลาอกะฮแหงความเมตตาปราน(เราะหมะฮ) กบมลาอกะฮแหงการลงโทษ(อะซาบ) กเกดโตเถยงกน(วาผใดทควรจะเปนผรบวญญาณเขาไป) มลาอกะฮแหงความเมตตาปรานกลาววา ชายคนนไดเดนทางมาในสภาพทกลบตวและดวยหวใจทมงสอลลอฮ ـ และมลาอกะฮแหงการลงโทษกกลาววา เขาไมเคยประกอบคณงามความดเลย แลวมมลาอกะฮทานหนงในรางมนษยไดมาหาพวกเขา และพวกเขากขอใหเขาตดสนขอโตแยง เขาตอบไปวา พวกทานจงวดระยะทางระหวางสองดนแดนนนวาศพของชายผนอยใกลดนแดนไหนกใหถอวาเขาอยในดนแดนนน แลวพวกเขากไดวดและปรากฏวาเขาอยใกลดนแดนทเขาตองการ(เดนทางไป) จากนนมลาอกะฮแหงความเมตตาปรานจงไดเอาวญญาณเขาไป” (มตตะฟะกนอะลยฮ)14 และมรายงานหนงในหนงสอ “อศ-เศาะหห”15 ระบวา: “ปรากฏวาระยะทางสเมองทดนนใกลกวาหนงคบ ดงนนเขาจงถกถอวาเปนชาวเมองนน” และมอกรายงานหนงในหนงสอ “อศ-เศาะหห”16 ระบวา: “แลวอลลอฮ ـ ทรงประทานวะหยแกดนแดนทเขาจากมาใหยดหางออกไปไกล และแกดนแดนทเขามงไปใหหดเขามาใกล และเขากกลาววา พวกทานจงวดระยะทางระหวางทงสองเถด ตอมาพวกเขากพบวาเขาอยใกลกบดนแดนทเขากาลงจะเดนทางไปหนงคบ แลวอลลอฮกทรงอภยโทษใหแกเขา” และมสายรายงานหนง17ระบวา: “และเขาไดพยายามลกขนดวยหนาอกของเขาหนสดนแดนทเขาตองการเดนทางไป”

                                                            14 อล-บคอรย, อล-ญามอ อล-มสนด, บท: อล-อนบยาอ, บรรพ: เรองวาดวยชาวถา, เลขท: 3470.

มสลม, อล-มสนด อศ-เศาะฮห, บท: การเตาบะฮ, บรรพ: ตอบรบการกลบตวของอาชญากรฆาคนถงแมจะผานการฆามามากครง, เลขท: 2766.

15 หมายถงหนงสออศ-เศาะฮหของมสลม 16 หมายถงหนงสออศ-เศาะฮหของอล-บคอรย 17 คอสายรายงานของมสลม

8  

ن وعن عبد اهللا بن كعب بن مال من بنيه حني عيم ، تقائد كعب ك ، وث حبديثه حني ختلف عن رس تعب بن مالك سمعت ك : قال ول اهللا حيديف غزوة غزاها صسول اهللا لم أختلف قن ر: قال كعب . يف غزوة يبوك ص

قد خت حد ختلف قط إال يف غزوة يبوك ، لري ألفت يف غزوة بدر ، ولم فعاتب أ

قريش ح مجع اهللا ن يريدون قري والمسلمو صسول اهللا قنه ؛ إغما خرج رصىل اهللا -ولقد شهدت مع رسول اهللا . يعاىل بينهم وبني عدوهم بل لري ميعاد

حب أن يل بها مشهد - عليه وسلم لة العقبة حني تواعقنا بل اإلسالم ، وما أ

ن اكنت بدر أذكر يف اجاس منها ن من خربي حني ختلفت قن . بدر ، و ويرس يف غزوة - صىل اهللا عليه وسلم - رسول اهللا

قوى وال أ

لم أكن قط أ يبوك ك

مين حني ختلفت عنه يف تلك الغزوة ، واهللا ما مجعت قبلها راحلتني قط ح يريد -صىل اهللا عليه وسلم -مجعتهما يف تلك الغزوة ولم يكن رسول اهللا

صىل اهللا - إال ورى بغريها ح اكنت تلك الغزوة ، فغزاها رسول اهللا غزوة يف حر شديد ، واستقبل سفرا بعيدا ومفازا ، واستقبل عددا كثريا - عليه وسلم

هبة غزو تأهبوا أ ي يريد ، ، فجىل للمسلمني أمرهم خربهم بوجههم ا

هم فأ

يوان (والمسلمون مع رسول اهللا كثري وال جيمعهم كتاب حافظ ) يريد بذلك ال فيه : قال كعب فقل رجل يريد أن فتغيب إال ظن أن ذلك سيخىف به ما لم فزن

من اهللا ، وغزا رسول اهللا تلك الغزوة حني طابت - صىل اهللا عليه وسلم -والل ها أصعر اخكمار والظ - صىل اهللا عليه وسلم - ، فتجهز رسول اهللا ، فأنا إ

فأرجع ولم أقض شيئا ، وأقول يف والمسلمون معه وطفقت أغدو ليك أجتهز معه ، ردت ، فلم يزل فتمادى ح استمر باجاس : نف

أنا قادر بل ذلك إذا أ

د ، فأصبح رسول اهللا والمسلمون معه ولم -صىل اهللا عليه وسلم -اجل ذلديايئا ، عم غدوت فرجعت ولم أقض شيئا ، فلم يزل فتمادى أقض من جهازي ش

تين فعلت ، عم هم ، فيا درل فأ ح أرسعوا ويفارط الغزو ، فهممت أن أرحت

صىل -س نعد خروج رسول اهللا لم فقدر ذلك يل ، فطفقت إذا خرجت يف اجاسوة ، إال رجال مغموصا عليه يف اجفاق -اهللا عليه وسلم

ال أرى يل أ حيزنين ك

عفاء ، ولم يذكرىي رسول اهللا صىل اهللا - ، أو رجال ممن عذر اهللا يعاىل من الضما فعل كعب «: ح بلغ يبوك ، فقال وهو جالس يف القوم بتبوك - وسلم عليه

ه واجظر يف يا رسول اهللا ، حبسه بردا: فقال رجل من بين سلمة »نن مالك ؟ معاذ نن جبل . عطفيه واهللا يا رسول ! بئس ما قلت : -ر اهللا عنه - فقال

فبينا . - صىل اهللا عليه وسلم - اهللا ما علمنا عليه إال خريا ، فسكت رسول اهللا يزول به الرساب ، فقال رسول اهللا صىل اهللا - هو بل ذلك رأى رجال مبيضا

9  

با خيثمة «: - عليه وسلم ي »كن أ ، فإذا هو أبو خيثمة األنصاري وهو ا

.تصدق بصاع احكمر حني لمزه المنافقون قافال من قد توجه -صىل اهللا عليه وسلم - فلما بلغين أن رسول اهللا : قال كعب

ىي نيث ، فطفقت أتذكر الكذب وأقول ؟ : يبوك حرض بم أخرج من سخطه غداي من أهيل ، فلما قيل

صىل اهللا -إن رسول اهللا : وأستعني بل ذلك بكل ذي رأ

- عليه وسلم جنو منه قد أظل قادما لن أ

، زاح قين اكاطل ح عرفت كصبح رسول اهللا

، فأمجعت صدقه وأ بدا

ء أ ، - صىل اهللا عليه وسلم - ب قادما

عتني عم جل ع فيه ر بالمسجد فرن إذا قدم من سفر بدأ س للناس ، فلما و

نوا بضعا وثمانني رجال ، و ه وحيلفون فعل ذلك جاءه المخلفون فعتذرون إ

ائرهم إىل اهللا يعاىل ، ح رس ، فقبل منهم عالنيتهم وبافعهم واستغفر لهم ووم المغضب ، فجئت أم ح »يعال «: عم قال . جئت، فلما سلمت تبسم تبس

: قال »ما خلفك ؟ ألم تكن قد انتعت ظهرك ؟«: جلست نني يديه ، فقال يل وا: قلت يا رسول اهللا ، إ غيا لرأيت ك هللا لو جلست عند لريك من أهل ا

عطيت جدال ، ولكين واهللا لقد علمت لنئ سأخرج من سخطه بعذر ؛ لقد أ

وشكن اهللا أن يسخطك يلع به عين وم حديث كذب تر ن حدعتك ا ، و اهللا رجو فيه قق

أل د يلع فيه إ ، واهللا -عز وجل -حدعتك حديث صدق جت

يرس مين حني ختلفت قنك قوى وال أ

. ما اكن يل من عذر ، واهللا ما كنت قط أ

أما هذا فقد صدق ، فقم ح «: -يه وسلم صىل اهللا عل -رسول اهللا فقال : قال اهللا فيك واهللا ما علمناك : وسار رجال من بين سلمة فايبعوىي فقالوا يل . »فق

صىل -اهللا أذغبت ذنبا قبل هذا لقد عجزت يف أن ال تكون اعتذرت إىل رسول ه المخلفون ، فقد اكن اكفيك ذغبك استغفار - اهللا عليه وسلم بما اقتذر إ

فواهللا ما زالوا يؤغبونين ح : قال . لك - صىل اهللا عليه وسلم -رسول اهللا ن أرجع إىل رسول اهللا

ردت أ

، عم قلت - وسلم صىل اهللا عليه - أ ب غف كذ

فأ

حد ؟ قالوا : لهم غعم ، لقيه معك رجالن قاال مثل ما : هل ليق هذا ميع من أ

بيع مرارة نن الر : من هما ؟ قالوا : قلت : قلت ، وقيل لهما مثل ما قيل لك ، قال مية الواقيف ؟ قال

فذكروا يل رجلني صاحلني قد شهدا : العمري ، وهالل ابن أسوة ، قال

صىل اهللا - وغىه رسول اهللا . فمضيت حني ذكروهما يل : بدرا فيهما أها اخكالث - عليه وسلم - ة من نني من ختلف قنه ، فاجتنبنا اجاس قن الكمنا كف

رض ، فما يه باألرض اليت - يغريوا جا : أو قال ح ينكرت يل يف غف األ

لة دا يف نيوتهما فأما صاحباي فاستاكنا وقع . أعرف ، فلبثنا بل ذلك مخسني هم فكنت أخرج فأشهد الصالة مع . فبكيان وأما أنا فكنت أشب القوم وأجت

10  

رسول اهللا حد ، وآسواق وال يكلمين أ

صىل اهللا - المسلمني ، وأطوف يف األ

سلم عليه وه - عليه وسلم و يف جملسه نعد الصالة ،فأ قول يف نف

سارقه : فأ

صيل قريبا منه وأ

م ال ؟ عم أ

هل حرك شفتيه برد السالم أ

ذا احكفت حنوه أعرض قين ، غظر إيل و ح إذا اجظر ، فإذا أقبلت بل صالطال ذلك يلع من جفوة المسلمني مشيت ح تسورت جدار حائط أ قتادة حب اجاس إيل ، فسلمت عليه فواهللا ما رد يلع السالم ، فقلت

وهو انن قيم وأ

با قتادة : يا أ حب اهللا ورسو

صىل اهللا عليه - ، أنشدك باهللا هل يعلمين أ

اهللا : ؟ فسكت ، فعدت فناشدته فسكت ، فعدت فناشدته، فقال - وسلم علم

أ ت ح تسورت اجلدار . ورسو يف ففاضت قيناي ، وتو نا أم

، فبينا أ

أهل الشام ممن قدم بالطعام يبيعه بالمدينة إذا غبطي من غبط سوق المدينة : فقول إيل ح جاء من يدل بل كعب بن مالك ؟ فطفق اجاس يشريون

نت اكتبا فدفع إيل ته فإذا فيه . كتابا من ملك غسان ، وما نعد، فإنه قد : فقرأ

أ

، فاحلق بنا ار هوان وال مضيعة بلغنا أن صاحبك قد جفاك ولم جيعلك اهللا بد ي من اكالء ، فتيممت بها احكنور : ها نواسك ، فقلت حني قرأ يضا

وهذه أ

ربعون من اخلمسني فسجريها ، ح إذا مضت أ

إذا رسول رسول اهللا إن : يأتيين ، فقال -صىل اهللا عليه وسلم -واستلبث الول امرأتك ، فقلت - وسلم صىل اهللا عليه - رسول اهللا طلقها أم : يأمرك أن يعزت

أ

رسل إىل صاحيب بمثل ذلك : ماذا أفعل ؟ فقال لها فال يقربنها ، وأ . ال ، بل اقزت

فقلت الم اهللا يف هذا األمر فكوىي عندهم ح احليق بأهلك : رأ . فقمية رسول اهللا

-صىل اهللا عليه وسلم -فجاءت امرأة هالل بن أ يا : فقالت

خادم ، فهل تكره أن أخدمه رسول اهللا ، إن هالل نن أمية شيخ ضائع ليس ء ، : فقالت » ، ولكن ال فقربنك ال «: ؟ قال ة إىل إنه واهللا ما به من حر

: فقال يل نعض أهيل . وواهللا ما زال فبيك منذ اكن من أمره ما اكن إىل يومه هذا ذنت رسول اهللا

ذن المرأة هالل - وسلم صىل اهللا عليه - لو استأ

تك فقد أ

يف امرأ

، - صىل اهللا عليه وسلم - ال أستأذن فيها رسول اهللا : بن أمية أن ختدمه ؟ فقلت نا - صىل اهللا عليه وسلم - وما يدريين ماذا يقول رسول اهللا

ذغته ، وأ

إذا استأ

! ب رجل شا ال فكمل فلبثت بذل لة من حني نيه قن ك عرش جا مخسون لة بل ظهر نيت من نيوتنا ، الكمنا ، عم صليت صالة الفجر صباح مخسني

نا جالس بل احلال ر اهللا يعاىل منا ، قد ضاقت يلع غف اليت ذك فبينا أ

بل سلع وضاقت يلع األرض بما رحبت ، سمعت صوت فقول بأبل صارخ أو : صوته يا كعب نن مالك أب . ج ، وعرفت كنه قد جاء فر رش ، فخررت ساجدا

11  

علينا - عز وجل -اجاس بتوبة اهللا - صىل اهللا عليه وسلم -فآذن رسول اهللا ون وغنا ، فذهب قبل صاحيب مبرش حني صىل صالة الفجر فذهب اجاس يبرش

ض رجل إيل فرسا وسىع ساع من أسلم ق بل اجلبل ، فاكن الصوت ور وبيل ، وأ

ثو ىي نزعت ي سمعت صوته يبرش ع من الفرس ، فلما جاء ا أرس فكسويهما إياه ببشارته، واهللا ما أملك لريهما يومئذ ، واستعرت ثوبني

فتلقا اجاس - صىل اهللا عليه وسلم - فلبستهما ، واغطلقت أتأمم رسول اهللا يهنئونين باحكوبة ويقولون يل فوجا ح دخلت . حكهنك توبة اهللا عليك : فوجا

اجاس ، فقام - ليه وسلم صىل اهللا ع - المسجد فإذا رسول اهللا جالس حو ، واهللا ما - ر اهللا عنه -طلحة نن قبيد اهللا

فهرول ح صافحين وهنأ

. - فاكن كعب ال ينساها لطلحة -قام رجل من المهاجرين غريه ق - صىل اهللا عليه وسلم -فلما سلمت بل رسول اهللا : قال كعب قال وهو فرب

ور ك «: وجهه من الرس متك أ ري يوم مر عليك مذ و

أمن : فقلت »أبرش خبم من عند اهللا

، » - عز وجل - ال ، بل من عند اهللا «: ؟ قال عندك يا رسول اهللا أ

ن رسول اهللا ن وجهه - صىل اهللا عليه وسلم - وإذا رس استنار وجهه ح كأ

نا غعرف ذلك منه ، فلما جلست نني يديه قلت سول اهللا ، إن يا ر: قطعة قمر و ىل رسو صىل -فقال رسول اهللا . من توبيت أن أخنلع من مايل صدقة إىل اهللا و

: فقلت . »أمسك عليك نعض مالك فهو خري لك «: - اهللا عليه وسلم إ

ي خبيرب مسك سهيم ا : قلت و . أ يا رسول اهللا ، إن اهللا يعاىل إغما أجنا

ما بقيت ، فواهللا ما علمت ث إال صدقا حدن من توبيت أن ال أ دق ، و بالص

من المسلمني أباله اهللا يعاىل يف صدق احلديث منذ ذكرت ذلك ل حدارسول أ

اهللا يعاىل ، واهللا ما يعمدت -صىل اهللا عليه وسلم - اهللا أحسن مما أبال - صىل اهللا عليه وسلم - كذبة منذ قلت ذلك لرسول اهللا إىل يويم هذا ، و

ن : ألرجو أن حيفظين اهللا يعاىل فيما بيق ، قال لقد تاب اهللا ﴿: زل اهللا يعاىل فأ

ين ايبعوه يف ساعة نصار اة بل اجيب والمهاجرين واأل إنه ﴿: ح بلغ ﴾العرس

ين خلفوا ح إذا ضاقت عل رض بما بهم رؤوف رحيم وبل اخكالثة ايهم األ

ونوا مع الصادقني ﴿: ح بلغ ﴾رحبت قال ] ١١٩- ١١٧: احكوبة [ ﴾ايقوا اهللا وقظم يف : كعب

واهللا ما أغعم اهللا يلع من نعمة قط نعد إذ هدا اهللا لإلسالم أ

من صديق رسول أن ال أكون كذنته ، -صىل اهللا عليه وسلم - اهللا غف ين كذبوا ؛ إن اهللا يعاىل قال لثين كذبوا حني أنزل الو هلك كما هلك ا

فأ

حد ، فقال اهللا يعاىل هم سيحلفون باهللا لكم إذا اغقل ﴿: رش ما قال أل

بتم إواهم جهنم جزاء بما اكنوا

عرضوا قنهم إغهم رجس ومأ

حكعرضوا قنهم فأ

12  

عن إن اهللا ال يريكسبون حيلفون لكم لرتضوا قنهم فإن ترضوا قنهم ف

ها اخكالثة قن أمر : قال كعب ] ٩٦- ٩٥: احكوبة [ ﴾القوم الفاسقني كنا خلفنا كفين قبل منهم رسول اهللا وحك ا

- صىل اهللا عليه وسلم - أ حني حلفوا

رسول اهللا أمرنا -صىل اهللا عليه وسلم -فبافعهم واستغفر لهم وأرجأ ح ق

ين خلفوا﴿: قال اهللا يعاىل . اهللا يعاىل فيه بذلك ي ﴾وبل اخكالثة ا وليس ارجاؤه أمرنا قمن غما هو ختليفه إيانا و ذكر مما خلفنا ختلفنا عن الغزو ، و

واقت ه فقبل منه حلف .)متفق عليه(. ذر إ

ن حيب أن خيرج صاجيب أن : و رواية خرج يف غزوة يبوك يوم اخلميس و .يوم اخلميس

با: و رواية ، فإذا قدم بدأ يف الض ن ال يقدم من سفر إال غهارا لمسجد و

عتني عم جلس فيه فصىل فيه رความวา: และจากทานอบดลลอฮ อบน กะอบ อบน มาลก –ทานเปนผนาทางใหกบทานกะอบ تตอนทเขาตาบอด- เลาวา: เขาไดยนกะอบ อบน มาลก تไดเลาเรองของเขาตอนทมไดเขารวมสงครามตะบกกบทานเราะสลลลอฮ ص วา: ฉนไมเคยพลาดในการเขารวมสงครามททานเราะสลลลอฮ ไดออกสมรภมเลยนอกจากสงครามตะบก และฉนกไมไดเขารวม ص สงครามบดรมาแลวและทานกไมไดตาหนผใดทไมไดเขารวมสงครามนน เพราะทานเราะสลลลอฮ ص และบรรดามสลมไดออกไป (จากนครมะดนะฮ) โดยมจดมงหมายทกองคาราวานเผากรอยช จนกระทงอลลอฮ ـ ทรงใหพวกเขาและศตรตองมาเผชญกนโดยมไดนดหมาย และแทจรงฉนไดใหสตยาบนกบทานเราะสลลลอฮ ص ในคนอล-อะเกาะบะฮวาจะยดมนในศาสนาอสลาม และฉนไมปรารถนาจะแลกคนนนดวยกบออกศกบดรเลย ถงแมนวาสมรภมบดรจะถกกลาวขานมากกวาในหมผคน เรองของฉนตอนทไมไดออกสมรภมตะบกพรอมกบทานเราะสลลลอฮ ص นน คอฉนไมเคยเขมแขงและรารวยเทาตอนทฉนไมไดออกสมรภมนนเลย ฉนขอสาบานตออลลอฮ ฉนไมเคยมสตวพาหนะสองตวมากอนเลยนอกจากในชวงสงครามน และทานเราะสลลลอฮ ص จะไมออกศกนอกจากทานจะใชเลหกลยทธ จนกระทงในสงครามนน ทานเราะสลลลอฮ ص ไดทาศกในชวงทอากาศรอนระอ และทานไดเดนทางไกลและมนาดมนอยนด และทานกเผชญกบขาศกจานวนมหาศาล ทานไดประกาศใหมสลมไดทราบเพอเตรยมตวพรอมในสงคราม ทานไดบอกใหพวกเขารวาจะมงไปทางไหน มสลมท

13  

ออกไปกบทานเราะสลลลอฮมจานวนมากมาย โดยไมมการรวบรวมในสมดบนทก หมายถงบญชรายชอกองทหาร  กะอบเลาตอวา: มผชายนอยคนนกทจะไมออกไป นอกจากเขาคดวาเขาจะปดบงไวไดตราบใดทวะหยยงคงถกประทานจากอลลอฮ และทานเราะสลลลอฮ ص ไดเขารวมสงครามนนชวงผลไมกาลงสกและอากาศกาลงดและฉนกชอบมนเปนอยางยง ทานเราะสลลลอฮและบรรดามสลมทอยกบทานไดเตรยมตว และฉนกไดไปแตเชาเพอเตรยมตวพรอมกบทาน แตฉนกกลบไปโดยไมไดทาอะไรเลย ฉนพดกบตวเองวา: ฉนมความสามารถพรอมเมอฉนตองการ และมนยงคงยนกรานกบฉนเชนนนจนผคนไดพากนเอาจรงเอาจง รงเชาทานเราะสลลลอฮ ص พรอมกบบรรดามสลมไดออกเดนทาง ฉนกยงไมไดจดการกบอปกรณใดๆ ของฉนเลย พอรงเชาฉนออกไปและกลบมา และสงครามไดลวงผานไป ฉนตงใจวาจะเดนทางและตามไปทนพวกเขา ฉนกไดแตหวงวาจะทา จนฉนหมดโอกาสทจะทาเชนนน ตอมาเมอฉนเดนออกไปพบผคน หลงจากนนทานเราะสลลลอฮ ص ไดออกไปแลว ททาใหฉนเสยใจกคอ ฉนไมไดพบเหนผทจะยดถอเปนแบบอยางไดเลยนอกจากพบกบคนทถกกลาวหาวาเปนคนหนาไวหลงหลอกหรอไมกคนทอลลอฮ ตะอาลา อภยใหเขา เพราะเปนพวกทออนแอ และทานเราะสลลลอฮ ص กไมไดเอยถงฉนเลยจนทานเดนทางถงตะบก ทานไดพดขนขณะนงอยทามกลางประชาชนทตะบกวา: “กะอบ อบน มาลกทาอะไรอยหนอ?” ชายคนหนงจากตระกลสาลมยยะฮ กลาวขนวา: โอทานเราะสลลลอฮ ص ผาหมสองผนของเขาและการมองดสขางของเขาอยางลาพองคงฉดตวเขาไวแน มอาซ อบน ญะบล ت ไดกลาวแกเขาวา: ททานพดมานนเลวมาก ! ขอสาบานตออลลอฮ โอทานเราะสลลลอฮ ص ฉนไมเคยรอะไรเกยวกบตวเขานอกจากความดเทานน ทานเราะสลลลอฮ ص หยดนงขณะททานอยในสภาพเชนนน ทานไดเหนชายคนหนงสวมชดขาวกลนหายไปกบเปลวแดด ทานเราะสลลลอฮ ص กลาววา: “ขอใหเปนอบ คอยษะมะฮเถด” กปรากฏชายคนหนงนนคอ อบ คอยษะมะฮ อล-อนศอรย ซงเปนผทบรจาคอนทผลมจานวนหนงศออเปนทานขณะพวกมนาฟกพดจาทมแทงเขา กะอบเลาตอวา: พอฉนไดขาววาทานเราะสลลลอฮ ص กาลงมงหนากลบมาจากตะบก ความเศราโศกเสยใจไดบงเกดขนกบฉน และฉนเรมนกถงการโกหก ฉนพดวา: พรงนฉนจะรอดจากความกรวโกรธของทานนบดวยสงใด? และฉนจะขอความชวยเหลอจากทกคนในครอบครวของฉนทมความคด

14  

ดๆ ในเรองดงกลาว เมอมผกลาววา: ทานเราะสลลลอฮ ص กลบมาถงแลว ความคดเหลวไหลกหายไปจากฉน จนฉนรวาไมมทางทจะใชสงใดทาใหตนเองรอดพนไปไดอยางแนนอน ฉนจงตดสนใจวาตองพดความจรง พอรงเชาทานเราะสลลลอฮ ص กมาถง เปนธรรมดาเมอมาถงทานจะเรมตนทมสญด ทานจะละหมาดในมสญดสองรอกอต แลวนงลงเพอเพอใหผคนเขาพบ เมอทานไดกระทาดงนนเปนทเรยบรอยแลว พวกทไมไดออกไปสงครามกไดเขามาหาทานแจงขอขดของและสาบานแกทาน พวกเขาม 80 กวาคน ทานรบขอแกตวของพวกเขา และไดใหสตยาบนแกพวกเขาและขออภยโทษใหแกพวกเขา และไดมอบหมายสงทพวกเขาแฝงเรนไวใหแกอลลอฮตะอาลาจนเมอฉนเขามา เมอฉนใหสลาม ทานแสดงอาการยมเหมอนอาการยมของคนทกาลงโกรธ แลวทานกกลาววา “เชญ!” ฉนเดนเขาไปจนนงลงตอหนาทาน ทานกลาวแกฉนวา “อะไรทาใหทานไมออกไปสงคราม? ทานไมไดซอพาหนะไวหรอ?”  กะอบเลาวา: ฉนกลาววา: โอทานเราะสลลลอฮ ص ความจรงฉนขอสาบานตออลลอฮวา ถาหากฉนนงอยกบชาวโลกคนใดทมใชทาน ฉนเหนวาฉนสามารถรอดพนจากความโกรธของเขาไปไดดวยขอแกตว ความจรงฉนมพรสวรรคในเรองการโตคารม แตขอสาบานตออลลอฮวาฉนรดวาถาหากฉนพดปดกบทานในวนน ซงอาจจะทาใหทานพอใจ แตอลลอฮกจะทรงทาใหทานรและทานกจะโกรธฉน และถาหากฉนพดความจรงกบทาน ทานกจะตองโกรธฉน ทวาฉนหวงทจะไดรบบนปลายทดจากอลลอฮ ผทรงยงใหญและเกรยงไกร ฉนขอสาบานตออลลอฮวา ฉนไมมขอแกตวใดๆ ขอสาบานตออลลอฮวา ฉนไมเคยเขมแขงและรารวยเหมอนเชนนมากอนขณะทฉนไมไดออกไปกบทาน กะอบเลาวา: ทานเราะสลลลอฮ ص กลาววา: “สาหรบคนนนน เขาไดพดความจรง ดงนนทานจงลกขนเถดจนกวาอลลอฮจะตดสนในเรองของทาน” มผชายหลายคนจากตระกลบน สาลมะฮเดนตามฉนแลวพดกบฉนวา พวกเราไมเคยรวาทานทาผดมากอนหนานเลย แลวทานหมดสภาพแลวหรอทจะไมแกตวกบทานเราะสลลลอฮ ص ดวยขอแกตวอยางเดยวกบพวกทไมไดออกไปทาสงครามทงหลายแกตว เพราะนาจะเปนการเพยงพอแลวถาหากทานขอใหทานเราะสลลลอฮ ص วงวอนขออภยโทษใหทาน กะอบเลาวา: ขอสาบานตออลลอฮวา พวกเขาเฝาพดกบฉน จนฉนเกดความรสกตองการจะกลบไปหาทานเราะสลลลอฮ ص แลวไปโกหกตวเอง ฉนถามพวกเขาวา: มใครประสบเหตการณเชนนรวมกบฉนบาง? พวกเขาตอบวา: มสองคนทประสบเหตการณเดยวกบทาน

15  

กะอบเลาวา: ฉนถามวา: เขาทงสองเปนใคร? พวกเขาตอบวาคอ มรอเราะฮ อบน เราะบอ อล-อมรย และฮลาล อบน อมยยะฮ อล-วากฟย กะอบเลาวา: พวกเขาไดเอยถงชายสองคนทเปนคนดเคยออกไปรวมในสมรภมบดร ซงบคคลทงสองเปนแบบอยางทด กะอบเลาวา: ฉนจงเดนจากไป เมอพวกเขากลาวถงคนทงสองใหฉนฟง ขณะเดยวกนทานเราะสลลลอฮ ص กไดหามผคนไมใหพดคยกบเราเพยงสามคน จากจานวนพวกทไมไดออกไปทาสงครามพรอมกบทาน กะอบเลาวา: ผคนไดพากบหลกหนพวกเรา หรอเขาไดกลาววา: พวกเขามทาทตอเราเปลยนแปลงไปจนฉนเกดความรสกวาแปลกถน มนเหมอนไมใชถนเดมทฉนเคยรจก ฉนตองตกอยในสภาพเชนนนเปนเวลาถง 50 วน สวนเพอนอกสองคนของฉน เขาชราแลวทงค และไดแตนงรองไหอยในบาน สวนฉนเปนคนหนมทสดและแขงแรงทสด ฉนออกไปรวมละหมาดกบบรรดามสลม ฉนตระเวนไปตลาด โดยไมมใครพดกบฉนแมสกคนเดยว ฉนไปหาทานเราะสลลลอฮ ص คารวะทานดวยสลาม ขณะททานยงคงนงอยในทของทานภายหลงละหมาด ฉนพดกบตวเองวา: ทานไดขยบรมฝปากของทานตอบสลามฉนหรอเปลา? จากนนฉนไดละหมาดใกลๆ กบทาน และแอบมองทาน เมอฉนหนมาสละหมาด ทานกมองดทฉน เมอฉนหนไปทางทาน ทานกหนหนาหน เมอเวลาผานไปเนนนานทตองเผชญกบความเมนเฉยของบรรดามสลม ฉนเดนไปจนขนไปบนกาแพงสวนของอบ เกาะตาดะฮ ซงเขาเปนลกของลงฉน เขาเปนคนทฉนรกทสด ฉนใหสลามเขา ขอสาบานตออลลอฮวาเขาไมไดตอบสลามฉน ฉนพดกบเขาวา: อบ เกาะตาดะฮเอย ดวยอลลอฮ ฉนขอใหทานชวย ทานกรมใชหรอวาฉนรกอลลอฮและเราะสลลลอฮ ص ? เขานง หลงจากนนฉนไดกลบไปขอความชวยเหลอจากเขาอก แตเขากนงเงยบ หลงจากนนฉนไดกลบไปขอความชวยเหลอจากเขาอก แตเขากนงเงยบอก หลงจากนนฉนไดกลบไปขอความชวยเหลอจากเขาอก เขากลาววา: อลลอฮและเราะสลของพระองคยอมรด ดวงตาทงสองของฉนเออนองดวยนาตา ฉนหนกลบจนเดนขนไปบนกาแพงสวน ขณะฉนเดนอยในตลาดของมะดนะฮ ไดมชาวนาคนหนงจากพวกขาวนาชาวชามทนาอาหารมาขายในนครมะดนะฮพดขนวา: จะมใครชทางใหฉนไปหากะอบ อบน มาลกบาง? ผคนพากนชใหเขามาทฉน จนเขาไดมาหาฉน และยนสาสนฉบบหนงจากกษตรยฆอสสานใหฉน และโดยทฉนเปนคนทรหนงสอ ฉนจงอานมน ในนนมใจความวา: เราไดทราบขาววาเพอนของทานกระทากบทานอยางหยาบคาย อลลอฮมได

16  

กาหนดใหทานตองอยในถนทตาตอยและคบแคน จงไปอยกบเราเถด เราจะใหความชวยเหลอทาน ฉนพดขนขณะทฉนอานสาสนนนวา: นกเปนการทดสอบอกเชนกน ฉนไดนาสาสนนนไปทเตาไฟและเผามน จนเวลาผานไปสสบวนจากจานวนหาสบวน โดยทวะหยยงไดไดถกประทานลงมา ไดมผแทนของทานเราะสลลลอฮ ص มาหาฉนและแจงวา: ทานเราะสลลลอฮ ص มคาสงใหทานเลกอยกบภรรยาของทาน ฉนถามวา: ฉนตองหยาภรรยาของฉนไหม? หรอจะใหฉนทาประการใด? เขาตอบวา: ไมตองหยา แตทานตองเลกยงกบภรรยาและอยาเขาใกลตวนางเปนเดดขาด และทานเราะสลลลอฮไดสงผแทนไปแจงขาวเดยวกนแกเพอนทงสองของฉน ฉนไดกลาวแกภรรยาวา: เธอจงไปอยกบครอบครวของเธอเถด เธอจงอยกบพวกเขาจนกวาอลลอฮจะทรงตดสนในเรองน ภรรยาของฮลาล อบน อมยยะฮ ไดไปหาทานเราะสลลลอฮ ص แลวกลาวแกทานวา: โอเราะสลลลอฮ ฮลาล อบน อมยยะฮ เปนคนชราทยากจน เขาไมมทาสรบใช ทานจะรงเกยจไหมหากฉนจะรบใชเขา? ทานตอบวา: ไมหรอก, แตอยาใหเขาเขาใกลเธอ นางตอบวา: ขอสาบานตออลลอฮวา เขาเคลอนไหวทาอะไรไมไดแลว และขอสาบานตออลลอฮอกวา เขายงคงรองไหตงแตเกดเรองนขนจนถงบดน ไดมญาตบางคนของฉนบอกแกฉนวา: ทานควรเขาไปขออนญาตทานเราะสลลลอฮ ص ในเรองภรรยาของทานบาง เพราะทานเราะสลลลอฮ ص ไดอนญาตใหภรรยาของฮลาล อบน อมยยะฮรบใชเขา? ฉนตอบวา: ฉนจะไมขออนญาตทานเราะสลลลอฮ ص ในเรองภรรยาของฉน และฉนกไมอาจรไดวาทานเราะสลลลอฮ ص จะพดอยางไรเมอฉนขออนญาตทานในเรองภรรยา เพราะฉนยงเปนคนหนมแนน ฉนจงอยในสภาพเชนนนเปนระยะเวลา 10 วน และพวกเรากอยมาครบ 50 วนนบตงแตไดหามพดกบพวกเรา ตอมาฉนไดไปละหมาดศบหในเชาของวนท 50 บนดาดฟาบานหลงหนงของเรา ในขณะทฉนนงอยในอาการทอลลอฮตะอาลาไดกลาวถงพวกเราไว หวใจของฉนรสกตบตน และแผนดนทกวางขวางกดแคบลง ฉนไดยนคนทขนไปบนภเขาสลอ สงเสยงตะโกนเตมทวา: กะอบ อบน มาลกเอย จงรบทราบขาวดเถด ฉนไดทรดตวลงสดและรวาพนภยแลว ตอมาทานเราะสลลลอฮ ص ไดประกาศใหผคนทราบวา อลลอฮผทรงยงใหญและเกรยงไกรไดรบการเตาบะฮของพวกเราแลว และขณะทานไดละหมาดศบห และผคนไดพากนไปแจงขาวดใหพวกเราทราบ ไดมกลมผแจงขาวดไปหาเพอนทงสองคนของฉน มคนหนงควบมาเรวมาหาฉน และมคนหนงจากเผาอสลม พยายามมาหาฉน เขาขนไปบนภเขา และปราฏวาเสยงของเขาเรว

17  

กวามา เมอคนทฉนไดยนเสยงแจงขาวดมาถงฉน ฉนไดถอดเสอผาของฉนออกสวมใหเขาเปนคาตอบแทนการแจงขาวดของเขา ขอสาบานตออลลอฮ ในยามนนฉนไมมสมบตใดอนนอกจากเสอผาสองชนนน ฉนไดขอยมเสอผามาสวม และตงใจจะไปหาทานเราะสลลลอฮ ص ผคนไดเขามาแสดงความยนดแกฉนทอลลอฮไดทรงรบการเตาบะฮเปนกลมๆ พวกเขากลาวแกฉนวา ขอใหทานรบคาอวยพรเถดวาอลลอฮรบการเตาบะฮของทานแลว หลงจากนนฉนไดเขาไปในมสญด พบวาทานเราะสลลลอฮ ص กาลงนงอยโดยทมผคนหอมลอมรอบตวทาน ฏอลหะฮ อบน อบยดลลอฮ ت ไดปรเขามาหาฉนสมผสมอและอวยพรใหฉน ขอสาบานตออลลอฮวาไมมบรรดามญาฮรนคนใดลกขนเลยนอกจากเขาเทานน และกะอบไมเคยลมนาใจของฏอลหะฮเลย กะอบเลาวา: เมอฉนกลาวสลามแกทานเราะสลลลอฮ ت ทานไดพดขนดวยใบหนาทแจมใสเพราะความยนดวา: “จงรบขาวดดวยวนทดทสดทผานทานไปนบแตมารดาไดใหกาเนดทานมา” ฉนถามวา: มนมาจากทานหรอมาจากอลลอฮ? ทานตอบวา: “หามได แตมนมาจากอลลอฮผทรงยงใหญและเกรยงไกร” ทานเราะสลลลอฮ ص เมอเกดความปตยนดนนใบหนาของทานจะแจมใสดจดวงจนทร และเราเหนสงดงกลาวนนจากทาน เมอฉนนงลงตอหนาทาน ฉนไดกลาวขนวา: โอทานเราะสลลลอฮ อนเนองจากการรบเตาบะฮของฉน ฉนจะสละทรพยของฉนทงหมดเปนทานเพออลลอฮและเราะสลของพระองค ทานเราะสลลลอฮ ص กลาววา: “จงเกบทรพยของทานไวบางเถด มนจะเปนการดแกทาน” ฉนกลาววา: ฉนจะเกบสวนของฉนทไดจากคอยบรไว และฉนไดกลาววา: โอทานเราะสลลลอฮ ص ความจรงอลลอฮ ตะอาลา ไดใหฉนรอดพนดวยสจจะและอนเนองจากการรบเตาบะฮของฉน ฉนจะไมพดนอกจากคาพดทสจจะเทานนตราบทฉนยงมชวตอย ขอสาบานตออลลอฮวา ฉนไมเคยรมากอนเลยวามมสลมคนใดทอลลอฮ ตะอาลา ทรงทดสอบในเรองสจจะ นบตงแตฉนไดเลาเรองดงกลาวแกทานเราะสลลลอฮ ص ดยงกวาทอลลอฮ ตะอาลา ทรงทดลองฉน และขอสาบานตออลลอฮวา ฉนไมเคยคดโกหกอกเลยนบตงแตทฉนไดเลาเรองนนใหทานเราะสลลลอฮ ص ทราบจนถง ณ วนน และฉนหวงวาอลลอฮ ตะอาลา จะคมครองฉนตลอดไปตราบทยงมชวตอย กะอบเลาวา: และอลลอฮไดประทานอลกรอานลงมา

m ´ ³ ² ± ° ¯ ® ¬ « ª © µl

18  

ความวา: “แทจรงอลลอฮทรงอภยโทษใหแกทานนะบ ชาวมฮาญรน และชาวอนศอรแลว ซงเขาเหลานนไดปฏบตตามเขา(นบ)ในยามคบขน” จนถงอายะฮทวา

mÃ Ç Æ Å Ä H G F E D C B A K J Il

ความวา: “แทจรงพระองคนนเปนผทรงเมตตา ผทรงกรณาอยเสมอ และอลลอฮทรงอภยโทษใหแกชายสามคน (คอ กะอบ อบน มาลก, มรอเราะฮ อบน อร-เราะบอ, และฮลาล อบน อมยยะฮ) ทไมไดออกไปสงคราม จนกระทงแผนดนไดคบแคบแกพวกเขาทงๆ ทมนกวางใหญไพศาล” จนถง

m j i h g f el ความวา: “พงยาเกรงอลลอฮเถด และจงอยอยรวมกบบรรดาผทสจจรง” กะอบเลาวา: ขอสาบานตออลลอฮวา ไมมสงใดทอลลอฮใหความโปรดปรานแกฉนภายหลงจากทพระองคทรงชนาฉนเขาสอสลามจะมความยงใหญในจตใจของฉนยงกวาการทฉนพดความจรงกบทานเราะสลลลอฮ ص โดยไมไดโกหกทาน อนจะทาใหฉนตองพนาศเหมอนกบพวกทโปปดทงหลายพนาศไปแลว อลลอฮ ตะอาลา ไดตรสแกพวกทโปปดขณะทพระองคไดประทานวะหยลงมาดวยถอยคาทรนแรงอยางทไมเคยตรสแกผใดเลย อลลอฮ ตะอาลา ตรสวา:

mi h g f e d c bj l km o np { z y x w v u t s r q|

g f e d c b a ` _ ~ }l ความวา: “พวกเขาจะสาบานตออลลอฮแกพวกทานเมอพวกทานไดกลบมายงพวกเขา เพอใหพวกทานยกโทษใหพวกเขา ดงนนพวกทานจงผนหลงใหพวกเขาเถด แทจรงพวกเขานนชวราย และทพานกของพวกเขาคอนรก ทงนเปนการตอบแทนในสงทพวกเขาขวนขวายไว พวกเขาจะสาบานแกพวกทาน เพอใหพวกทานพอใจตอพวกเขา แลวหากพวกทานพอใจตอพวกเขา แทจรงอลลอฮนนจะไมทรงพอพระทยตอกลมชนทละเมดฝาฝน”18 กะอบเลาวา: พวกเราทงสามถกทอดทงไวขางหลงเรองของพวกททานเราะสลลลอฮ ص รบขอแกตวของพวกเขาขณะทไดสาบานตอทาน ทานไดให

                                                            18 อต-เตาบะฮ, 9 : 95-96

19  

สตยาบนและวงวอนขออภยโทษใหแกพวกเขา ทานเราะสลลลอฮ ص ไดปลอยเรองของเราไว จนในทสดอลลอฮไดทรงตดสนเรองใหเปนไปตามทกลาว อลลอฮ ตะอาลา ตรสวา:

m D C B Al ความวา: “และ(พระองคไดรบเตาบะฮ) สามคนทถกทอดทง”19 ทถกระบนนเปนเรองทพวกเราถกทอดทง(ไมไดรบการตดสนโดยทนททสารภาพผด) ไมใชเรองทพวกเราไมไดออกทาสงคราม แททจรงมนเปนเพยงการททานเราะสลลลอฮ ص ทอดทงพวกเรา และปลอยเรองของเราไว ไมเอาไปรวมกบพวกทมาสาบานและแกตว ซงทานไดยอมรบการแกตวนน (หะดษบนทกโดยอล-บคอรยและมสลม)20 และในสายรายงานหนง21ระบวา: “ทานนบ ص ไดออกไปสงครามตะบกในวนพฤหสบด และทานมกจะออกไปในวนพฤหสบด” และในอกสายรายงานหนง22ระบอกวา: “โดยปกตทานจะไมกลบมาจากการเดนทาง นอกจากเปนเวลากลางวนในยามสาย และเมอทานเขามา ทานจะเรมตนทมสญด ละหมาดสองรอกอต แลวนงลงในมสญด”

أن : بني اخلزايع عمران بن احلص -وفتح اجليم بضم اجون - وقن أ جنيد

ىن ، فقالت صسول اهللا امرأة من جهينة أتت ر يا رسول اهللا : ويه حبىل من الزقمه يلع ، فدخ ن

فأ ها ، فقال صيب اهللا ، أصبت حدا حسن « :و

أ ها ، فإذا إ

تينمر بها ن »وضعت فأ

مر بها صيب اهللا ففعل فأ

، فشدت عليها عيانها، عم أ

قمر . فرمجت، عم صىل عليها : تصيل عليها يا رسول اهللا وقد زنت ؟ قال : فقال وبة لو قسمت نني سبعني من أهل المدينة لوسعتهم، وهل وجدت لقد تابت ت «

فضل من أن .رواه مسلم » !؟ ألجادت بنفسها هللا أ

                                                            19 อต-เตาบะฮ, 9 : 118 20 อล-บคอรย, อล-ญามอ อล-มสนด, บท: ประวตของชาวอนศอร, บรรพ: เรองราวของกะอบ อบน มา

ลก, เลขท: 4418. มสลม, อล-มสนด อศ-เศาะฮห, บท: การเตาบะฮ, บรรพ: เรองการเตาบะฮของกะอบ อบน มาลกและสหายทงสองของเขา, เลขท: 2769 

21 อน-นะสาอย, อส-สนน อล-กบรอ, บท: ประวต, บรรพ: วนทชอบใหเดนทางในวนนน, เลขท: 8785. อฏ-เฏาะบะรอนย, อล-มอญม อล-เอาสฏ, เลขท: 1291

22 มสลม, อล-มสนด อศ-เศาะฮห, บท: บทลงโทษ, การละหมาดของผเดนทางและการละหมาดยอ: สงเสรมใหละหมาดสองรอกอตทมสญดสาหรบผทกลบมาจากการเดนทางในวนแรก, เลขท: 716

20  

ความวา: และจากทานอบ นญยด อมรอน อบน อล-หศอยน อล-คซาอย เลาวา: มผหญงนางหนงจากเผาฮยนะฮไดมาหาทานเราะสลลลอฮ ب :ในขณะทนางตงครรภจากการผดประเวณ (ซนา) แลวนางกพดขนวา ص โอทานเราะสลลลอฮ ฉนตองถกลงโทษ23 ดงนนทานจงลงโทษฉนเถด ตอมาทานนบ ص กไดเรยกผปกครอง (วะลย) ของนาง และกลาวกบเขาวา “จงทาดตอนางเถดและเมอนางคลอดแลวกจงนาตวนางมาใหฉน” แลวเขากทาตามนน (จนกระทงนางไดคลอดเสรจและเวลาผานไปสกระยะ) ทานนบ ص กไดสงใชใหรดเสอผานางในแนน และทานนบกสงใชใหปานาง หลงจากนนทานกไดละหมาดญะนาซะฮใหแกนาง ตอมาทานอมรกไดกลาวแกทานวา ทานละหมาดใหแกนางหรอทงๆ ทนางทาผดประเวณ? ทานตอบวา “แทจรงนางไดกลบตว (เตาบะฮ) ซงเปนการกลบตวหากแมนถกแบงใหกบชาวมะดนะฮ 70 คนกยอมพอเพยง และทานเคยพบสงใดทยงใหญกวาการทนางสละตวเองเพอแสวงหาความพงพอใจจากอลลอฮ أل อกกระนนหรอ?” (หะดษบนทกโดยมสลม)24

لو أن البن آدم واديا من ذهب «: قال صهللا ل اأن رسو بوعن ابن عباس اب ، ويتوب اهللا بل من تاب فاه إال الرت

واديان ، ولن فمأل »أحب أن يكون

.متفق عليه ความวา: และจากทานอบน อบบาส ب เลาวา ทานเราะสลลลอฮ ص กลาววา: “หากแมนมนษยมทองคาเตมหนงหบเขา เขากยงปรารถนาทจะมสองหบเขา และไมมอะไรทจะทาใหปากของเขาเตมไดนอกจากดน25 และอลลอฮทรงรบการกลบตวของผทกลบตว(เตาบะฮ)” (มตตะฟะกนอะลยฮ)26 

                                                            23 เนองจากทาผดประเวณ (ซนา) 24 มสลม, อล-มสนด อศ-เศาะฮห, บท: บทลงโทษ, บรรพ: ผทยอมรบวาทาผดประเวณ, เลขท: 1696 25 มนษยคงยงละโมบในทรพยสนเงนทองจนกระทงดนกลบหนา 26 อล-บคอรย, อล-ญามอ อล-มสนด, บท: อร-รกอก, บรรพ: สงทชวยปองกนจากฟตนะฮของทรพยสน,

เลขท: 6439. มสลม, อล-มสนด อศ-เศาะฮห, บท: ซะกาต, บรรพ: หากมนษยมทองคาเตมสองหบเขา, เลขท: 1048

21  

لني إىل رج ـيضحك اهللا «: قال صأن رسول اهللا توعن أ هريرة

حدهما اآلخر يدخالن اجلنة ، فقاتل هذا يف سبيل اهللا فيقتل ، عم يتوب يقتل أ

.متفق عليه »اهللا بل القاتل فيسلم فيستشهد ความวา:  และจากทานอบ ฮรอยเราะฮ ت เลาวา: ทานเราะสลลลอฮ  :กลาววา ص “อลลอฮ ـ ทรงหวเราะกบชายสองคน ทคนหนงฆาอกคน แลวทงสองกเขาสวรรค กลาวคอ ชายคนทหนงไดออกตอสเพอหนทางของอลลอฮแลวเขากถกฆา(โดยชายคนทสอง) หลงจากนนอลลอฮกรบการกลบตวของผทฆา(ชายคนทสอง)ดวยการทเขาไดเขารบอสลาม แลวตอมาเขา(ชายคนทเพงรบอสลาม)กตายในหนทางของอลลอฮ(ตายชะฮด)”  (มตตะฟะกนอะลยฮ)27

                                                            27 อล-บคอรย, อล-ญามอ อล-มสนด, บท: ประวตของชาวอนศอร, บรรพ: เรองราวของกะอบ อบน มา

ลก, เลขท: 4418. มสลม, อล-มสนด อศ-เศาะฮห, บท: การเตาบะฮ, บรรพ: เรองการเตาบะฮของกะอบ อบน มาลกและสหายทงสองของเขา, เลขท: 2769