สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย50 รายงานสรป

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาตสำนกนายกรฐมนตร

ร า ย ง า น ส ร ปสภาพปจจบนและยทธศาสตร

การจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

รายงานสรป 51สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

รายงานสรปสภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดก และเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทยสงพมพ สกศ. อนดบท 168/2545พมพครงท 1 สงหาคม 2545จำนวน 2,000 เลมจดพมพเผยแพร สำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (สกศ.)

ถนนสโขทย เขตดสต กรงเทพฯ 10300โทรศพท 0-2668-7123 ตอ 2526โทรสาร 0-2668-7329เวบไซด http://www.onec.go.th

สำนกพมพ หางหนสวนจำกด ภาพพมพ296 ซอยจรญสนทวงศ 40 ถนนจรญสนทวงศแขวงบางยขน เขตบางพลด กรงเทพฯ 10700โทรศพท 0-2433-0026-7, 0-2433-8586โทรสาร 0-2433-8587

371.95 สำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาตส 691 ร รายงานสรปสภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษา

สำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทยกรงเทพฯ : โครงการวจยและพฒนาการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนผมความสามารถพเศษสกศ., 2545.

54 หนาISBN 974-9553-10-11. การศกษาสำหรบผมความสามารถพเศษ-ไทย.

2. ชอเรอง

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย52 รายงานสรป

เอกสารรายงานสรปสภาพปจจบนและยทธศาสตรในการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษฉบบนจดทำขนเพอใหมองเหนภาพรวม และความเชอมตอของปจจยตางๆทเกยวของกบการจดการศกษาสำหรบผมความสามารถพเศษของประเทศไทย ตงแตอดตจนถงปจจบน ทงในเรองของนโยบายทปรากฏอยในรปแบบตางๆ สภาพการดำเนนงานทเกดขนของหนวยงานทเกยวของ ซงจะชใหเหนถงความพยายามทจะนำนโยบายสการปฏบตแตพบวามปจจยทเปนปญหาและอปสรรคทำใหประเทศไทยมการพฒนาในเรองนเปนไปอยางลาชา รวมถงไดสรปสภาพการดำเนนงานการจดการศกษาสำหรบผมความสามารถพเศษของประเทศตางๆและแนวคดทฤษฎในเรองน เพอเปรยบเทยบกบสภาพทเปนอยของประเทศไทย ทำใหไดขอสรปทเปนยทธศาสตรการดำเนนงานทหนวยงานตางๆ จะตองรวมมอกนดำเนนการในเรองนอยางจรงจงตอไป เนองจากมความจำเปนทประเทศไทยตองมผนำทมความคดรเรมสรางสรรค มความร ความสามารถอยางสงพรอมไปกบการมคณธรรม ทจะนำประเทศใหสามารถยนหยดอยบนพนฐานอนเแขงแกรงมนคงดวยตนเอง กอนทจะกาวสการแขงขนกบนานาประเทศไดอยางมนใจ

คำนำ

รายงานสรป 53สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาตจ งจ ดทำรายงานฉบบน ข นดวยวธการศกษา รวบรวมสาระความร และสงเคราะหจากเอกสารหลกๆ ทเกยวของเพอใหความสะดวกแกผอานทตองการเหนพฒนาการของประเทศไทยในเรองน เพอเปนขอมลพนฐานทจะชวยใหผทเกยวของและผสนใจไดมความร ความเขาใจและมองเหนความสำคญของเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทยทมอยไมนอยกวาประเทศอน ๆ ไดอยางชดเจนมากยงขน สำนกงานฯ หวงเปนอยางยงวาสาระจากเอกสารฉบบนจะสรางความร ความเขาใจ และเปนประโยชนแกการปฏรปการเรยนรสำหรบผมความสามารถพเศษอยางกวางขวางตอไป

(นายรง แกวแดง)เลขาธการคณะกรรมการการศกษาแหงชาต

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย54 รายงานสรป

หนาคำนำสภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย1. ความเปนมา 12. นโยบายทเกยวของ 4

2.1 มตคณะรฐมนตร 42.2 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 10

3. แนวคดและทฤษฎในการจดการศกษาสำหรบเดกทมความสามารถพเศษ 123.1 การคดเลอกและเสาะหาผมความสามารถพเศษ 12

3.2 หลกการและรปแบบในการจดการศกษาสำหรบเดกทมความสามารถพเศษ 15

3.3 การจดหลกสตรการศกษาสำหรบเดกทมความสามารถพเศษ 16

4. การดำเนนงานในตางประเทศ 235. การดำเนนงานของประเทศไทย 33

5.1 สภาพทผานมาจนถงปจจบน 335.2 ปญหาและอปสรรคของการดำเนนงานในปจจบน395.3 ยทธศาสตรการดำเนนงานสำหรบประเทศไทย 42

บรรณานกรม 46

สารบญ

รายงานสรป 1สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

ส ภ า พ ป จ จ บ น แ ล ะ ย ท ธ ศ า ส ต ร

สำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

1. ความเปนมาความแตกตางในศกยภาพของมนษยเปนปรากฏการณ

ธรรมชาตทเกดขนทวโลก ทกๆ ประเทศจงมกลมบคคลทมศกยภาพสงโดดเดนเหนอกวาบคคลในวยเดยวกนอยจำนวนหนง ประสบการณและผลการวจยของประเทศตางๆ ใหขอคนพบตรงกนวา หากบคคลเหลานไดรบการเอาใจใสดแล พฒนาความสามารถอยางถกตองเหมาะสมตงแตวยเยาว ความสามารถทโดดเดนในหลากหลายสาขาทเกดขนในแตละบคคลจะนำไปสการสรางสรรคผลงานทมคณประโยชนอยางอนนตตอสงคม ดวยคณคาของบคคลเหลาน หลายประเทศจงกำหนดเปนนโยบายเรงดวนและระดมทรพยากรจากทกสวนของสงคมในการจดการศกษาอยางตอเนองทกระดบ เพอใหเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษไดรบการพฒนาจนบรรลศกยภาพสงสดของ

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย2 รายงานสรป

แตละบคคล และจงใจใหกาวสเสนทางอาชพอนเปนภารกจทรฐบาลไดวางเปาหมายในการพฒนาประเทศไวอยางครบวงจร

สำหรบประเทศไทยไดเรมตระหนกถงความสำคญของกลมบคคลดงกลาว ในระยะ 10 ปทผานมา โดยมการกำหนดนโยบายและทศทางการดำเนนงานไวในแผนพฒนาการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนผมความสามารถพเศษซงคณะรฐมนตรในคราวประชมเมอวนท 27 มกราคม 2541 ไดอนมตในหลกการของแผนพฒนาดงกลาวตามทสำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาตเสนอ และใหหนวยงานทเกยวของจดทำแผนปฏบตการใหสอดคลองกบแผนพฒนาฯ ดงกลาว โดยใหมมาตรการทจะทำใหเกดการกระจายโอกาสครอบคลมกลมเดกและเยาวชนทเปนเปาหมายซงมอยทวประเทศรวมถงใหมมาตรการทจะทำใหการปฏบตตามนโยบายและแผนเปนไปในทศทางเดยวกน และเกดผลอยางเปนรปธรรมชดเจน โดยมอบหมายใหสำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต เปนหนวยประสานการจดทำแผนปฏบตการ

เพอใหเปนไปตามมตคณะรฐมนตร คณะกรรมการการศกษาแหงชาต ในคราวประชม ครงท 10/2541 วนท 7 ตลาคม 2541จงไดมมตแตงตงคณะอนกรรมการขนรบผดชอบ 6 คณะ คอคณะอนกรรมการแหงชาตเพอพฒนาเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษ ทำหนาทดำเนนการใหมการนำแผนสการปฏบต ใหขอคดเหนในการจดทำแผนปฏบตการ ประสานการดำเนนงานเพอใหเกดเครอขายอยางกวางขวาง สงเสรม สนบสนนใหมการศกษาวจยเพอสรางองคความร รวมทงรวบรวมขอมลขาวสารสนเทศตางๆ ทเปน

รายงานสรป 3สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

ประโยชนตอการพฒนาเดกและเยาวชนผมความสามารถพเศษและคณะอนกรรมการพฒนาเดกและเยาวชนผมความสามารถพเศษอก 5คณะ คอ คณะอนกรรมการพฒนาเดกและเยาวชนผมความสามารถพเศษดานคณตศาสตรและวทยาศาสตร ดานภาษาไทย ดานกฬาดานดนตร และดานทศนศลปและศลปะการแสดง ทำหนาทจดทำแผนปฏบตการพฒนาในแตละดาน เพอเปนกรอบในการจดทำแผนปฏบตการและการดำเนนงานของหนวยงานทเกยวของตอไป

20 สงหาคม พ.ศ. 2542 ประเทศไทยไดมการประกาศใชกฎหมายการศกษาแหงชาตฉบบแรกคอ พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ซงออกตามความในรฐธรรมนญ มาตรา 81กฎหมายดงกลาวไดใหความสำคญกบการพฒนาเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษ โดยไดระบถงสทธของบคคลดงกลาววาจะตองไดรบการศกษาในรปแบบทเหมาะสม ในมาตรา 10 วรรคสและปรากฏสาระอนๆ ทเกยวของในมาตราตางๆ โดยเฉพาะในหมวดแนวการจดการศกษา

เพ อใหเก ดผลในทางปฏบ ต ตามนโยบายท กำหนดไวกระทรวงศกษาธการไดมการแตงตงองคคณะบคคลเพอรบผดชอบการจดการศกษาสำหรบผมความสามารถพเศษ โดยในระยะเรมตนไดแตงตงเปนคณะอนกรรมการทรวมกลมผทมความตองการการศกษาพเศษทง 3 ประเภทคอ คณะอนกรรมการปฏรปการจดการศกษาเพอคนพการ ผดอยโอกาส และผมความสามารถพเศษ และเพอใหการดำเนนงานในเรองการจดการศกษาสำหรบผมความสามารถพเศษไดรบการเอาใจใสดแลอยางจรงจงตอเนอง กระทรวงศกษาธการ

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย4 รายงานสรป

จงไดแตงตงคณะอนกรรมการสงเสรมการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษขนเปนการเฉพาะ เมอวนท 24กนยายน พ.ศ. 2544

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาตเหนวา แมวาประเทศไทยจะไดมการดำเนนการในเรองนมาระยะหนงแลว แตผทเกยวของนบตงแตระดบนโยบาย ระดบปฏบต รวมถงพอแมผปกครองและบคคลทวไปยงขาดความรความเขาใจและแนวปฏบตทถกตอง รวมถงการขาดปจจยสงเสรมสนบสนนอยางเพยงพอ ทจะชวยใหการพฒนาเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษบรรลวตถประสงคทกำหนดไวจงเหนควรสรปสถานภาพและปญหา รวมถงยทธศาสตรของเรองนใหมการดำเนนการอยางเปนระบบและจรงจงตอไป

2. นโยบายทเกยวของ2.1 มตคณะรฐมนตรเมอวนท 27 มกราคม 2541 คณะรฐมนตรไดมมตรบหลก

การของแผนพฒนาเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษ ซงสาระสำคญทปรากฏในแผนดงกลาวจะตองถอเปนแนวปฏบตตอไป มดงน

1. ความหมายของเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษ หมายถง เดกท

แสดงออกซงความสามารถอนโดดเดนดานใดดานหนงหรอหลายดานในดานสตปญญา ความคดสรางสรรค การใชภาษา การเปนผนำ

รายงานสรป 5สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

การสรางงานทางทศนศลปและศลปะการแสดง ความสามารถดานดนตร ความสามารถทางกฬา และความสามารถทางวชาการในสาขาใดสาขาหนง หรอหลายสาขา อยางเปนทประจกษ เมอเปรยบเทยบกบเดกอนทมอายระดบเดยวกน สภาพแวดลอมหรอประสบการณเดยวกน

2. วสยทศนของเดกและเยาวชนท มความสามารถพเศษเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษตองไดรบการ

พฒนาความสามารถพเศษของตนเองอยางเตมท ใหเปนผนำทมความคดรเรมและสรางสรรค สามารถนำประเทศไทยไปสความมนคงและมงคงอยางตอเนองและถาวร โดยไดรบการสนบสนนและเสรมพลงจากครอบครวและสงคม และมโอกาสไดนำความสามารถนไปปรบใชในครอบครว สงคม ประเทศชาต และสงคมโลกอยางมความสขและอยางมคณธรรม

3. ปรชญาในการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษ1) การศกษาเปนสทธขนพนฐานของมนษยทกคน การ

ศกษาในทนหมายถง กระบวนการพฒนาของบคคล ซงเปนไปอยางตอเนองตลอดชวต รปแบบของการศกษาครอบคลมทงการศกษาตามแนวระบบโรงเรยน การศกษานอกระบบโรงเรยน และการศกษาตามอธยาศย อนเปนการเรยนร จากแหลงวทยาการและสภาพ

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย6 รายงานสรป

แวดลอมทอยโดยรอบตวคน2) เดกและเยาวชนทกคนมสทธทจะไดรบการศกษาท

สอดคลองกบระดบและประเภทของความสามารถ ความถนด และความสนใจทแตกตางกนไปในแตละบคคล เพอพฒนาศกยภาพใหบรรลขดสงสด และสามารถดำเนนชวตอยไดอยางเหมาะสมในสงคมททวความซบซอนและมความเปนพลวตมากขน

3) พอแมผปกครอง และครอบครว ซงเปนบคคลแรกในชวตของเดกและเยาวชน มหนาทอบรมเลยงดและสงเสรมใหเปนคนทสมบรณ มพฒนาการทรอบดาน ทงดานรางกาย จตใจ อารมณและสงคม นอกจากนน สำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษ พอแม ผปกครอง และครอบครวกมบทบาทพเศษทจะตองเอาใจใสในการพฒนาเดกและเยาวชนเหลาน

4) สงคมตองใหการยอมรบในเร องความแตกตางระหวางบคคล และความหลากหลายของเดกและเยาวชน ทงทางดานความคด ความสนใจ ความสามารถพเศษเฉพาะทางของบคคลบคลกภาพและอนๆ

5) รฐและสงคมพงพฒนาบคคลใหมความสามารถดานอนๆ โดยรอบดานดวย เพอใหเปนคนทมพฒนาการทสมบรณทงดานสมอง รางกาย จตใจ อารมณ และสงคม ควบคไปกบการพฒนาความสามารถพเศษทมอย ทงนพงระมดระวงวาการพฒนาบคคลโดยองครวมนน จะตองไมลดทอนหรอสกดกนความสามารถพเศษของบคคล

6) รฐตองไมสรางระบบการศกษาทปดกนการพฒนา

รายงานสรป 7สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

ความสามารถพเศษในทกดานของเดกและเยาวชน ดวยการจดกระบวนการเรยนการสอนทมงเนนการพฒนาความสามารถเฉพาะดานใดดานหนง หรอสาขาใดสาขาหนงเทานน แตตองสรางระบบการศกษาทเปดโอกาสใหเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษไดแสดงความสามารถทกดานทม และไดรบการพฒนาความสามารถเหลานนไปพรอมๆ กน

7) การจดกระบวนการเรยนรตองมความยดหยนและหลากหลาย เพอเปดโอกาสใหเดกและเยาวชนแสดงออกซงความสามารถพเศษไดตลอดชวตของการเรยนร และกระบวนการเรยนรนนตองเออตอการสรางสรรค คดคน รเรมการเปนตวของตวเอง การสรางจตนาการทแหวกแนว ฯลฯ โดยทผรบผดชอบในการเรยนรจะตองเขาใจวาผเรยนรทมความสามารถพเศษนนจะมลกษณะดงกลาวขางตนคอนขางมาก

8) รปแบบการบรการสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษ ควรคำนงถงการบรการเปนพเศษหลายรปแบบ อาทการจดการเรยนรพเศษหรอการรบรเฉพาะทาง การจดกจกรรมเสรมในระบบโรงเรยนปกต ฯลฯ เพอเปดโอกาสใหเดกและเยาวชนไดรศกยภาพ และเรยนรทจะพฒนาศกยภาพทมอยนนใหบรรลถงจดสงสด

4. นโยบายรฐและสงคมมหนาทสงเสรมและสนบสนนการพฒนา

เดกและเยาวชนทกคน โดยเฉพาะกลมผมความสามารถพเศษใหสามารถพฒนาจนบรรลศกยภาพสงสดของแตละคน พรอมทงม

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย8 รายงานสรป

คณธรรมและเจตคตทจะรบใชสงคม

5. วตถประสงค1) เพอพฒนาเดกและเยาวชนผมความสามารถพเศษ

ดานตางๆ ใหมความคดสรางสรรค ความคดรเรมและสามารถพฒนาจนบรรลศกยภาพสงสดของแตละบคคล ตามทศทางหรอสาขาศาสตรทสนใจและมความสามารถพเศษ

2) เพอพฒนาเดกและเยาวชนผทจดอยในกลมนใหรจกและเขาใจตนเอง เขาใจเพอนมนษย เขาใจสงคมและโลกอยางถองแทรวมทงเกดความตระหนกและมเจตคตทดตอการคำนงถงผลประโยชนของสวนรวมมากกวาสวนตน ทงน เพอใหบคคลเหลานสามารถดำรงชวตอยรวมกบผอนในสงคมโลกไดอยางสนต มความสข และพรอมทจะสรางผลงานทเปนเลศ ซงเปนคณประโยชนแกสงคมตอไป

3) เพ อกำหนดแนวทางและมาตรการสงเสรมและพฒนาเดกและเยาวชนผมความสามารถพเศษในสาขาตางๆ เพอเปนฐานความคด ฐานการดำเนนงานและการจดทำรายละเอยดใหเปนรปธรรมทชดเจน อนจะทำใหทกๆ คน ในกลมดงกลาวสามารถพฒนาตนเองไดอยางสมบรณ และเตมตามศกยภาพ

4) เพอสรางสรรคกลมบคคลทมความสามารถพเศษใหเกดขนอยางตอเนองและจรงจงในประเทศไทย เพอเปนแกนนำของสงคมในการพฒนา การประดษฐ การประยกตศาสตร/องคความรและทกษะในการสาขาตางๆ เพอใหบรรลวสยทศน ปรชญาในการจดการศกษา และนโยบายตามทกำหนดไว

รายงานสรป 9สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

6. ยทธศาสตรหลก1) สงเสรมใหครอบครวมบทบาทมากขนในการพฒนา

เดกและเยาวชนผมความสามารถพเศษ2) เรงสรางผ เช ยวชาญและบคลากรดานการศกษา

สำหรบผมความสามารถพเศษใหมากขนโดยเรว เพอเปนกำลงสำคญในการพฒนาองคความร และการสรางความเขาใจแกสงคมอยางกวางขวาง

3) ปฏร ปกระบวนการการเรยนร ท ย ดผ เร ยนเปนสำคญ เพอใหผ เรยนไดรบการตอบสนองอยางเตมทตามความสามารถ ความสนใจและความถนด จดใหมนวตกรรมและเทคโนโลยใหมๆ ในเรองการเรยนการสอนและการพฒนาเดกทมความสามารถพเศษ

4) ใหองคกรของรฐ องคกรพฒนาเอกชน ภาคธรกจเอกชน องคกรชมชน ประชาคมจงหวด สถาบนทางสงคมตางๆและสอมวลชน มบทบาทมากขนในการพฒนาเดกและเยาวชนผมความสามารถพเศษ รวมทงมความรในการสงเกตแววความถนดความสนใจ และความสามารถพเศษ ตลอดจนจดหาและจดสรรปจจยทสงเสรมใหเดกและเยาวชนเหลานไดพฒนาตนจนบรรลศกยภาพสงสด

5) สรางกลไกเพอจดทำแผนปฏบตการของแผนพฒนาการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนผมความสามารถพเศษ และจดใหมระบบการบรหารและจดการแบบพเศษ เพอใหบรรลตามวตถประสงคของแผนฯ รวมทงมระบบตดตามและประเมนผลงานดานนอยาง

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย10 รายงานสรป

จรงจงและตอเนอง

2.2 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ซงเปน

กฎหมายการศกษาแหงชาตของประเทศไทย ไดกำหนดสาระสำคญทเกยวของกบการพฒนาเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษไวดงน

มาตรา 10 (วรรค 4)การจดการศกษาสำหรบบคคลซงมความสามารถพเศษ

ตองจดดวยรปแบบทเหมาะสม โดยคำนงถงความสามารถของบคคลนน

มาตรา 22การจดการศกษาตองยดหลกวาผเรยนทกคนมความ

สามารถเรยนรและพฒนาตนเองได และถอวาผเรยนมความสำคญทสดกระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ

มาตรา 24 (1)การจดกระบวนการเรยนร ใหสถานศกษาและหนวยงาน

จดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจ และความถนดของผเรยน โดยคำนงถงความแตกตางระหวางบคคล

รายงานสรป 11สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

มาตรา 28 (วรรค 1)หลกสตรการศกษาระดบตางๆ รวมทงหลกสตรการศกษา

สำหรบบคคลตาม มาตรา 10 วรรคสอง วรรคสาม และวรรคสตองมลกษณะหลากหลาย ทงน ใหจดตามความเหมาะสมของแตละระดบโดยมงพฒนาคณภาพชวตของบคคลใหเหมาะสมกบวยและศกยภาพ

มาตรา 60ใหรฐจดสรรงบประมาณแผนดนใหกบการศกษาใน

ฐานะทมความสำคญสงสดตอการพฒนาทยงยนของประเทศ โดยจดสรรเปนเงนงบประมาณเพอการศกษา ดงน

(1) ……….(2) ………..(3) จดสรรงบประมาณและทรพยากรทางการศกษา

อนเปนพเศษใหเหมาะสม และสอดคลองกบความจำเปนในการจดการศกษา สำหรบผเรยนทมความตองการเปนพเศษแตละกลมตามมาตรา 10 วรรคสอง วรรคสาม และวรรคส โดยคำนงถงความเสมอภาคในโอกาสทางการศกษาและความเปนธรรม ทงน ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกำหนดในกฎกระทรวง

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย12 รายงานสรป

3. แนวคดและทฤษฎในการจดการศกษาสำหรบเดกทมความสามารถพเศษ3.1 การคดเลอกและเสาะหาผมความสามารถพเศษ

(Identification Process)หลกของการเสาะหาและสำรวจความสามารถพเศษของ

เดกเพอตรวจสอบศกยภาพพนฐาน ในอนทจะนำมาใชเปนแนวทางในการจดการศกษาใหสอดคลองกบความสามารถและความตองการของเดกแตละคน ซงโดยทวไปเดกแตละคนมทงจดดและจดเดนอยในตวและในเดกบางคนกมจดเดนทโดดเดนกวาเดกอนๆ ซงอาจแตกตางมากบางนอยบาง แลวแตศกยภาพพนฐานและการบมเพาะภายหลงอยางไรกตาม พบวาความสามารถพเศษทแฝงอยในตวเดกทมความสามารถกวาเดกอนนน อาจไมแสดงออกอยางชดเจนอยางเชนคนทวไปคาดคด เดกทมศกยภาพโดดเดนพอทจะเปนอจฉรยบคคลในอนาคตไดอยางสบายๆ อาจไมแสดงความสามารถใดๆ ใหเหนเปนทประจกษในสถานการณทวๆ ไป โดยเฉพาะอยางยงในระบบการศกษาทปดกนความสามารถของเดกทวไปเชนน

ดงนน ในกระบวนการสำรวจหรอเสาะหาเดกกลมนจงตองมการศกษาและทำความเขาใจกบธรรมชาตอนหลากหลาย ตลอดจนปจจยทอาจปดกนความสามารถอนแทจรงของเดกได อาท การเลยงดระบบการศกษา ประสบการณชวต ปญหาทางครอบครว ฯลฯ ดวยเหตนการกำหนดขนตอนวธการ ตลอดจนการใชเครองมอในการสำรวจและเสาะหา จงตองทำอยางระมดระวง และไมปดกนเดกทอาจไมไดรบการเลอกหรอเสนอชอในอนาคต

รายงานสรป 13สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

ในอดตทผานมานนการสำรวจและเสาะหาเดกทมความสามารถพเศษยดอยกบการสอบแขงขน การใชขอสอบคดเลอก การใชผลจากคะแนนทไดมาจากแบบทดสอบทางสตปญญา หลงจากทมการดำเนนการจดการศกษาพเศษสำหรบเดกกลมนมานบสบป จงไดพบวาความผดพลาดในการคดเลอกเดกเขาโครงการนน มาจากสาเหตหลายประการ อาท ความไมกระจางชดในเรองคณลกษณะของเดกแตละประเภท ความเขาใจผดพลาดในเรองความสามารถทางสตปญญา การยดถอแบบทดสอบขอเขยนอยางเอาจรงเอาจง โดยไมใชเกณฑอ นเขามารวมตดสน ความไมรอบคอบระหวางการดำเนนการคดเลอก รวมถงการคดเลอกไมตรงกบเปาประสงคทตองการ นอกจากนยงมเดกหลายประเภททตองใชวธหรอเครองมอพเศษในการสำรวจ เชน เดกทมความสามารถตำกวาความเปนจรงหรอเดกทมความบกพรองดานตางๆ

แนวทางในการเสาะหาอจฉรยภาพของเดก ๆ ทมคณภาพเปนทยอมรบในระดบนานาชาตปจจบน คอ

1. การใชกระบวนการตรวจสอบทเปนขนตอน2. การใชกระบวนการตรวจสอบทใชเครองมอและวธ

การทเหมาะสมกบแววของเดก3. การใชกระบวนการตรวจสอบทไมลำเอยงกบเดก

กลมใดเปนพเศษ4. การใชกระบวนการตรวจสอบทเปนขนตอนมขอมล

หลายดานประกอบกน ดงแผนภมในหนาถดไป

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย14 รายงานสรป

แผนภมแสดงขนตอนในการสำรวจหาเดกทมความสามารถพเศษ

(อษณย โพธสข, 2524. ปรบมาจาก Model ของ Clark, 1992.)

100% ของเดกทงหมด• เสนอชอโดยคร พอแมเพอนนกจตวทยา ตนเอง

• รายงานจากคร• ประวตครอบครว• ผลงานทโดดเดน ผลการเรยน• แบบประเมนความสามารถ• ทดสอบสตปญญา (กลม)• แบบสารวจความสนใจ ฯลฯ

• ผเชยวชาญตดสนใจ

ขนท 1

ขนท 2

ขนท 3

เหลอ 10% ของเดกทงหมด• สรปจากขอมลขนตน• ทดสอบสตปญญา (เดยว)• ทดสอบความคดสรางสรรค• สมภาษณพอแม คร

เหลอ 1-5 % ของเดกทงหมดทเขาโครงการ

รายงานสรป 15สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

3.2 หลกการและรปแบบในการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษโดยทวไปการจดการศกษาสำหรบเดกทมความสามารถ

พเศษ ควรดำเนนการ ดงน1) จดเนอหายากและทาทายกวาหลกสตรสำหรบเดกทวไป2) มการเชอมโยงและบรณาการกนในหลายๆ วชา3) ใหเดกมสวนรวมในการเลอกสงทตนเองจะเรยน4) จดกระบวนการเรยนการสอนทสลบซบซอน ลกซงกวา

หลกสตรปกต5) เนนกระบวนการทางความคดระดบสง6) มกจกรรมทตอบสนองความหลากหลายของกระบวน

การเรยนร7) ตงเกณฑในการพจารณาผลงานหรอผลการเรยนรของ

เดกใหชดเจน8) ใหความสนใจกบความมงมนในความสำเรจ ความกระตอ

รอรนและการเปลยนแปลงภายในทมคณคาตอการเรยนรของเดกทสงผลดตอสงคม

9) เนนพฒนาการทางคณธรรมจรยธรรมเปนแกนนำ10) เนนการพฒนาสมองทกสวน (Whole Brain Approach)สำหรบการพจารณาการจดรปแบบการจดการศกษาพเศษ

นน แนวทางหนงทสามารถทำไดคอการพจารณาระดบความสามารถหรอความตองการวามมากอยในระดบใด แลวจดกลมตามลำดบอาการดงน คอ

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย16 รายงานสรป

3.3 การจ ดหล กส ตรการศ กษาสำหร บเด กท ม ความสามารถพเศษวธการจดหลกสตรทสำคญๆ ม 4 วธคอ1. วธเพมพนประสบการณ (Enrichment)2. วธขยายหลกสตร (Extension)3. วธลดระยะเวลาเรยน (Acceleration)4. การใชผเชยวชาญพเศษเปนผใหคำปรกษาดแล

(Mentoring)ดงมรายละเอยดในแตละวธการดงน

อยในชนเรยนปกตแตใหคำแนะนำเปนระยะๆ

อยในชนเรยนปกตแตดงออกจากหองเรยนเปนบางครง

จดตารางเรยนในหองเรยน Resource Centre

ชนเรยนพเศษ

โรงเรยนพเศษ

Mentoring

นอย

มาก

ปานกลาง

จำนวนเดก/หอง

รายงานสรป 17สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

1) การสอนแบบเพมพนประสบการณ (Enrichment)เปนวธการจดการศกษาแบบขยายกจกรรมในหลกสตร

ใหกวางและลกซงกวาทมอยในหลกสตรปกตทเนนคณภาพมากกวาปรมาณ เนนกระบวนการเรยนรมากกวาเนอหา และเดกอาจใชเวลามากกวาหรอนอยกวาเวลาทเดกอนในชนเรยนเดยวกน สามารถวางแผนในการจดการศกษาทใหเดกทมความสามารถพเศษระดบอายตางกน แตมความสนใจและมความสามารถดานเดยวกนมาเรยนดวยกนเปนบางชวโมง โดยปรบเนอหาในหลกสตรใหเขมขนและกวางขวางขนการสอนแบบเพมพนประสบการณชวยใหเดกพฒนาสงทสนใจไดลกซงยงขนในการปพนทกษะการเรยนร การคดวเคราะห สบสวนสอบสวน หาความร ความจรงและสนบสนนใหเดกศกษาหาความรทนอกเหนอจากจดมงหมายในการเรยนสำหรบเดกปกต เหมาะสำหรบเดกทกาวหนากวาเพอนๆ และอาจเบอหนายการเรยน ลกษณะการจดกจกรรมในการเรยนแบบเพมพนประสบการณ

1. ชดการเรยนการสอนแบบรายบคคล2. โครงงาน3. ทศนศกษา

การเรยนการสอนแบบเพมพนประสบการณ ในชนเรยนสามารถจดกจกรรมตางๆ ไดดงน

1. กจกรรม แบบฝกหดตางๆ จดใหเปดกวาง เปนคำถามในลกษณะปลายเปดใหมากทสด

2. ใหเดกไดมสวนรวมในการเลอกเนอหา กจกรรมหรอเสนอแนะรปแบบหรอการเรยนการสอน

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย18 รายงานสรป

3. ฝกใหเดกไดศกษาสงใดสงหนงใหลกและชดเจน4. ปรบกระบวนการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบ

ลกษณะการเรยนร (Learning Styles) ของเดกแตละคน5. ฝกการทำโครงสรางการเรยนร แผนทความรของ

ตนเอง6. จดกจกรรมทจะชวยสงเสรมใหเดกในสงทเขาสนใจ

พฒนาทกษะกระบวนการทางความคดระดบสง และสามารถบรณาการหลายๆ สาขาเขาดวยกน มความสามารถในหลกสตรไดดขน

การสอนแบบเพมพนประสบการณ สามารถจดกบกลมเดก ไดดงน

1. จดช นพเศษใหกบเดกท มความสนใจ มความสามารถในเฉพาะวชาการ จดหองเรยนพเศษทนกเรยนมระดบความสามารถพอๆ กนมาเรยนรวมกนเฉพาะวชา (ไมใชแยกหองเดกเกงเดกออนและไมแยกวชา) ชวยใหเดกไดพฒนาความสามารถไดตามศกยภาพยงขน เพราะไดทำงานทเหมาะสมมากขน และครกจดกจกรรมงายขน ไดทำงานททาทายทงครและนกเรยน

2. จดชนเรยนพเศษบางเวลา เชน เดกเกงคณตศาสตรศลปะ ดนตร กฬา ฯลฯ นอกเวลาเรยนในวนเสาร-อาทตย ปดเทอมอาจทำไดกบทงเดกในโรงเรยนเดยวกน ตางชนเรยน และเดกตางโรงเรยนกน

3. จดกจกรรมพเศษในชนเรยนปกต เปนการจดใหกบเดกทกระดบไวในกลมเดยวกนในบางครง เพอการชวยเหลอซงกน

รายงานสรป 19สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

และกน เกดพฒนาการทางสงคมขน แตบางครงกควรจดเดกมระดบการเรยนเดยวกนไวกลมเดยวกน เพอโอกาสในการใชกจกรรมเสรมทยากกวาปกต

ในปจจบนวธนเปนทนยมแพรหลายมาก สามารถจดไดหลากหลายตามความสามารถพเศษของเดก โดยไมจำกดเฉพาะวชาในหลกสตรเทานน และมผลกระทบทางจตใจ อารมณ สงคม และกระบวนการเรยนรในระยะยาวของเดก สำหรบประเทศไทยอาจมขอจำกดในเรองวธสอนทหลากหลาย

2) วธการขยายหลกสตร (Extension)เปนการจดโปรแกรมการศกษานอกหลกสตรสำหรบเดก

ทมความสามารถพเศษ ทตอบสนองความสนใจและความสามารถเปนรายบคคล สามารถทำเปนงานเดยวหรองานกลมได เดกสามารถเรยนเกนกวาหลกสตร กจกรรมและการดำเนนการจดสามารถทำไดหลากหลายรปแบบเชน

1. การทำโครงการพเศษ2. การเรยนรในหองศนยวทยพฒนา3. ทำศนยวทยาการทเปนแหลงกระตนการเรยนรตาม

ความสนใจทมสอรปแบบตางๆ4. การใชโปรแกรมคอมพวเตอรชวยสอน5. เขารวมกจกรรมนอกหลกสตร6. ทำการกำหนดโครงงานรวมกน7. การเรมโครงการทแปลกใหมรวมกบนกเรยน

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย20 รายงานสรป

8. แคมปวชาการ หรอแคมปตามความสนใจของเดก9. สรางเครอขายกล มท มความสนใจ หรอมความ

พยายามแบบเดยวกนเขาดวยกน โดยเฉพาะเดกทมความสามารถพเศษระดบสง

10. จดการแขงขน ในบางครงการแขงขนทำใหเกดการกระตน เกดมการทาทายทางความคดและทำใหเกดการปรบคณภาพการเรยนการสอนจากการเปรยบเทยบและแขงขน เชน โครงการโอลมปกวชาการ การแขงขนคณตศาสตรแหงประเทศไทย เปนตน

11. การฝกทกษะการเรยนร เชน การหาขอมล การใชขอมล การวนจฉยวเคราะห ใชวจารณญาณกบขอมล การนำความรไปสการปฏบต เปนตน

3) วธลดระยะเวลาเรยน (Acceleration)การจดการศกษาแบบลดระยะเวลาเรยน (Acceleration)

เปนหนทางหนงทจะชวยใหเกดความยดหยนทางการศกษาไดมากขนวธหนง แตตองมกระบวนการทถกตองรดกมจงจะเปนผลดกบเดกการจดการศกษาใหกบเดกทสามารถเรยนรวมกบผอนไดสงกวาวยของตนเองเรยกวา การสอนแบบลดระยะเวลาทงสน วธนใชกนมานานในทกๆ ประเทศ ซงกลยทธในการจดการมมากมายหลากหลาย แตทเรามกจะพบคอการใหเดกขามชนเรยน โดยขาดกระบวนการทครบถวน ทำใหเดกมผลเสยทางดานอนไดในภายหลง

หลกการจดการศกษาแบบลดระยะเวลาเรยน1. ใหเขาเรยนเรวกวาวยของเดกปกตมาก ในกรณทเดก

รายงานสรป 21สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

มความพรอมสงมาก ไดรบการตรวจสอบจากนกจตวทยาทเชยวชาญในการตรวจสอบความสามารถ มความมนคงทางอารมณ สงคมและมวฒภาวะมากกวาเพอนวยเดยวกน และไมใชเปนสงทพอแมตองการใหเลอน

2. ขามชนเรยน ตองมการกลนกรองตามกระบวนการทด ดงทกลาวขางตน โดยพจารณาจากเดกทชอบทำงานทยากๆสลบซบซอน

3. ใหเรยนในชนสงกวาบางวชา วธนไดผลดมากและเดกไมถกเพงเลงมากนก

4. ใหทำงานในชนสงกวาแตเดกยงอยในชนเดยวกบเพอน

5. ยนหลกสตรใหเดกจบเรวขน โดยทมเนอหาเทาเดม6. จดกลมเดกทมความสามารถเรองเดยวกน แตตางชน

กนมาเรยนดวยกนลกษณะเดกท จะพจารณาใหไดรบการจดการศกษา

แบบลดระยะเวลาเรยน1. มความสามารถมากกวาเดกในวยเรยนกนอยางเหน

ไดชดเจน2. มความกระหายทจะเรยนร โดยไมเครยด3. มวฒภาวะทางอารมณ และสงคมเหมาะกบอาย4. เดกมความพรอมทแยกจากเพอน5. พอแม ผปกครองและโรงเรยนมความเหนตรงกนวา

ควรใชกระบวนการจดการศกษาแบบนกบเดก

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย22 รายงานสรป

6. ตองมความแนใจวา ไมเปนการตอบสนองความตองการของผใหญทอาจเปนพอแม หรอคร ทตงความคาดหวงกบเดกสงเกนจรง

7. ตองมคนดแลและรบผดชอบในการจดครงนอยางเปนระบบ ตอเนอง มเกณฑความสามารถสตปญญาสง IQ เกน 130ขนไป (ในกรณเดกทมความสามารถทางการเรยน) ไดรบการตรวจสอบจากนกจตวทยาทเชยวชาญในการตรวจสอบความสามารถของเดก

ประโยชนของการจดการศกษาแบบลดระยะเวลาเรยนคอ

1. สามารถเรยนตามศกยภาพของตวเอง2. เปนการเปดโอกาสใหเดกไดเรยนสงท ยากขนให

เหมาะกบความสามารถของตวเดกเอง3. ลดทศนคตทางลบกบการเรยนร ลดความทะนงตว

ชวยเดกเกงไมใหเบอหนายการเรยนในวชาปกตทเขาไปไดเรวกวาเพอนๆเปนการปองกนไมใหเกดการถดถอยทางศกยภาพของเดก หรอทำลายศกยภาพตนเอง

4) การใชผ เช ยวชาญพเศษเปนผ ใหคำปรกษาดแล(Mentoring)

เปนการใชผ เช ยวชาญเฉพาะทางมาชวยเดกท ม ความสามารถโดดเดน มกจะทำในระดบมธยมศกษา กบเดกทมความสนใจอยางเดนชด และมทกษะพนฐานทางสงคมด จดระบบวธเรยนของตนเองไดดแลว ซ งเดกสามารถทำงานภายใตคำแนะนำของผ

รายงานสรป 23สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

เชยวชาญ เชน อาจารยมหาวทยาลย ครทสนใจเรองเดยวกบเดกบคคลในละแวกบาน ทนาย นกเคม นกประวตศาสตร สถาปนก และผเชยวชาญดานตางๆ

การใชวธการทางการศกษาทดไมควรยดวธการเดยวเพราะทำใหเกดสภาพการศกษาทไมยดหยนตามความตองการหรอสภาพความสามารถของเดก การกำหนดและเลอกใชวธการจดการศกษาจะไมตายตว มการปรบเปลยนไดตลอดเวลา (Dynamic Process) และควรใชวธหลายอยางในโครงการเดยวกน เชน อาจใชทงแบบ Enrichment, Extension, Accelera-tion และ Mentoring โดยมแนวพจารณาจากความตองการและความสามารถของเดกควบคไปกบความเปนไปไดในการบรหารจดการของโรงเรยน

ดงนน การจดการศกษาสำหรบเดกทมความสามารถพเศษหรอเดกทมความสามารถพเศษเฉพาะทางนน จะตองดดแปลงตามความเหมาะสมและความเปนไปไดของแตละโรงเรยนทสามารถจดใหเหมาะสมกบเดกแตละคน การใหความชวยเหลอเดกเหลานจำเปนตองสรางระบบโครงสรางทางการศกษาทจะสามารถรองรบความตองการในสวนน

4. การดำเนนงานในตางประเทศปจจบนหลายๆประเทศไดใหการสงเสรมสนบสนนเดกและ

เยาวชนในชาตของตนทมความสามารถพเศษใหไดรบการพฒนาอยางเตมท โดยเฉพาะประเทศทปกครองดวยระบอบสงคมนยมหรอ

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย24 รายงานสรป

ประเทศทตองการพฒนาประเทศดวยอตราทกาวกระโดด ซงในเรองนบางประเทศถอวาเปนยทธศาสตรการพฒนาประเทศทไมเปดเผยสำหรบขอมลทมการเผยแพรในหลายประเทศพบวา มการกำหนดนโยบายหรอแนวปฏบตในระดบประเทศไวอยางชดเจน มการดำเนนงานอยางเปนระบบและครบวงจร ทงในเรองการศกษาและการประกอบอาชพตามเปาหมายของประเทศ รฐจดสรรงบประมาณเปนพเศษใหและมการจดตงกองทนสมทบจากแหลงตางๆ มการเสาะแสวงหากลมเดกพเศษเหลานตงแตวยเยาว ในโรงเรยนจะมรปแบบการเรยนการสอน หลกสตร และมโปรแกรมพเศษมากมายใหเดกไดเลอกเรยนตามความเหมาะสมกบความสามารถพเศษของเดกแตละคน ครผสอนจะไดรบการอบรมเปนพเศษ ใหมความรความเขาใจและความสามารถทจะสอนเดกกลมนไดเปนอยางด ทกประเทศดำเนนการพฒนาเดกเหลาน โดยอาศยความรวมมอระหวางผปกครอง ชมชนและโรงเรยน นอกจากนนในระดบประเทศและมลรฐ จะมองคกรททำหนาทเผยแพรความร ประสานการดำเนนงานใหคำปรกษา แนะนำรวมถงมศนยหรอหนวยงานททำหนาทวจยและรวบรวมผลงานวจยเพอสะสมและเผยแพรองคความรในเรองดงกลาวใหเปนไปอยางกวางขวางตอเนอง ในปจจบนมองคกรระดบโลกทเกยวของกบการพฒนาเดกทมความสามารถพเศษ คอ The World Council for Giftedand Talented Children เปนองคกรทตงขนเพอใหการสนบสนนหนวยงานของรฐและเอกชนทมความประสงคจะพฒนาเดกทมความสามารถพเศษ ซงเนนการดำเนนงานในรปแลกเปลยนและรวมมอกนดานวชาการ โดยมสมาชกจากทวโลกประมาณรอยกวาประเทศ และม

รายงานสรป 25สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

องคกรในระดบภมภาค ซงรวมถงเอเชยแปซฟก The Asia-PacificFederation of The World Council for the Gifted and TalentedChildren (APF) ดำเนนการประสานงานและทำหนาทเชนเดยวกบหนวยงานแรก สำหรบสาระสำคญของการดำเนนงานเรองนโดยสรปของประเทศตางๆ มดงน

1) ประเทศแคนาดาดำเนนการจดการศกษาสำหรบเดกทมความสามารถ

พเศษ โดยเนนและใหความสำคญกบมตดานสตปญญา (Intellec-tual Ability) เปนพเศษ รฐบาลมนโยบายการจดการศกษาดานนทชดเจนการจดบรการทางการศกษาใหสทธกบเดกทมความสามารถพเศษอยางเตมททจะรบบรการในโรงเรยนทกโรง แนวการจดเนนจดในรปการเรยนรวมกบเดกปกต การดำเนนการตองไดรบความเหนชอบรวมกนระหวางผปกครองและทางโรงเรยน แตถาชนเรยนปกตไมเหมาะสม อาจจดแยกเปนชนเรยนพเศษได การจดเรยนรวมในชนเรยนปกตตองคำนงถงความแตกตางทางสงคม ระดบสตปญญาและความตองการของตวเดกทแตกตางกน ปจจบนมหลายหนวยงานหรอองคกรทมบทบาทโดยตรงกบเดกกลมน มการจดโปรแกรมการเรยนโดยบรณาการหลกสตรและแนวการจดการเรยนการสอนรวมกบเดกปกต การแยกชนเรยนหรอจดโปรแกรมเรยนพเศษทแยกชนเรยนมกเรมในระดบ เกรด 3 (ประถมศกษาปท 3) ในกรณทเดกมความสามารถสงมาก (Highly Gifted) อาจใชแบบเรยนรวมกบคนอนเฉพาะในบางเวลา หรอกำหนดใหใชแบบเรยนเฉพาะโดยตลอด

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย26 รายงานสรป

แลวแตความเหมาะสมกบศกยภาพของเดกแตละคนได

2) ประเทศองกฤษโดยภาพรวมแลวยงไมมการกำหนดนโยบายในเรองนท

ชดเจนเหมอนหลายๆ ประเทศ ดวยอทธพลของระบบการปกครองแตในทางปฏบตองกฤษมหลกสตรทมโครงสรางทดในการพฒนาคณภาพทางวชาการ โดยเฉพาะอยางยงในสาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย องกฤษมโครงการพเศษมากมาย รวมทงมการเผยแพรเอกสาร ตำรา งานวจย และความเคลอนไหวอน ๆ อยางตอเนอง ซงเปนโอกาสทเออใหเดกกลมนไดมการพฒนาและเรยนรมากขน ในปค.ศ. 1987 ไดมการจดตงศนยสำหรบเดกทมความสามารถพเศษหลงจากทไดดำเนนการอยางไมเปนทางการมาเกอบ 10 ป โดยทำหนาทประสานงานและเปนแหลงรวบรวมงานวจยและสอ ใหคำปรกษาแกหนวยงานและองคกรทจดการศกษาแกเดกกลมน

3) ประเทศสหรฐอเมรกาสหรฐอเมรกาเปนประเทศทจดชนวนความสนใจของ

โลกในเรองน และเปนประเทศแรกทใชคำวา Gifted Education เปนประเทศทมอทธพลทางความคด และถายทอดองคความรในดานนมาตงแตป ค.ศ. 1957 รฐบาลสหรฐฯ ใหความสนใจและใหการสนบสนนอยางจรงจง มโครงสราง นโยบายและกฎหมายทชดเจนมากทสด นบไดวาเปนประเทศทครองความเปนหนงในเรองการศกษาของเดกกลมน นโยบายการจดการศกษากำหนดใหมการสรางมาตรฐาน

รายงานสรป 27สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

หลกสตรทงดานเนอหาและภาคปฏบตททาทาย สรางสรรคโอกาสในการเรยนรททาทายมากขน ใหเตมศกยภาพทเดกมอยในรปแบบทหลากหลาย โดยความรวมมอระหวางชมชนและโรงเรยน ขยายโอกาสใหเดกดอยโอกาสไดรบการศกษาทมคณภาพมากขน พฒนาครใหมความสามารถ พฒนาหลกสตรทซบซอนและทาทายเดกใหเรยนรไดด มการชวยเหลอและสนบสนนงบประมาณใหเดกทมความสามารถพเศษประเภทตางๆ อยางชดเจน รฐบาลกลางเปนผกำหนดนโยบายและกฎหมาย เพอใหมลรฐตาง ๆ นำไปปฏบต โดยมลรฐจะเปนผระบหรอกำหนดวาเดกมความสามารถพเศษในดานใด เพอใหไดรบสทธสนบสนนดานงบประมาณและกำหนดนโยบายการศกษาของมลรฐข น เพ อใหคณะกรรมการบรหารโรงเรยนนำไปปฏบต มโปรแกรมการศกษามากมาย รวมทงโปรแกรมในระดบชาตสำหรบเดกทมความสามารถพเศษ ทแตกตางจากโปรแกรมทมอยในระบบการศกษาปกต ตวอยางเชน Advanced Placement Program หรอAP Program ทเปนการจดการศกษารปแบบหนง ซงไดรเรมมาตงแตปค.ศ. 1955 และไดขยายตวอยางรวดเรวจนปจจบนในแตละปจะมเดกนกเรยนเขารวมโครงการกวาหนงลานคน โดยโปรแกรมพเศษเหลานตงอยบนพนฐานความเชอและแนวทางดำเนนการในลกษณะเดยวกนคอ เดกทมความสามารถพเศษมอยในทกกลมชน ทกระดบ ทกสาขาวชาชพ ควรขยายการศกษาทมประสทธภาพและใหการสนบสนนสรางโอกาสใหเดกไดตดสนใจ วเคราะหสงตาง ๆ ทงสถานการณและกบชวตจรง ใชแบบทดสอบกบเดกเทาทจำเปน สนบสนนเดกกลมนทงในรปชนเรยนปกต ชนเรยนพเศษ รวมถงจดใหโรงเรยนมการสอน

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย28 รายงานสรป

ทมความยดหยนเพอใหเดกไดเรยนอยในกลมทมความสนใจและความสามารถทใกลเคยงกน

4) ประเทศออสเตรเลยการจดการศกษาสำหรบเดกทมความสามารถพเศษ ม

ลกษณะคอนขางกาวหนา มรปแบบการจดในลกษณะกระจายอำนาจแตยงขาดความหลากหลายของวธการจด การดำเนนการกำหนดใหมองคกรกลางทไมใชหนวยราชการทมบทบาทหนาทสำคญในเรองนโดยตรงผลกดนใหเกดความเคลอนไหวระดบชาต ชอวา Associationfor Gifted & Talented Children และการดำเนนงานในทางปฏบตเชน เรองหลกสตรใหอสระอยกบรฐตางๆ เดกทมความสามารถพเศษทกคน จะมหลกสตรเฉพาะบคคลทตางจากเดกอน ๆ โรงเรยนสามารถจดใหมการยนระยะเวลาเรยนไดตลอดทกระดบชน มการจำแนกประเภทความสามารถของเดกอยางชดเจน ครผสอนตองไดรบการฝกอบรมมาโดยเฉพาะ ผปกครองและชมชนทเกยวของมสวนรวมในการจดการศกษา เดกจะไดรบการแนะแนวและคำปรกษาทงดานวชาการและวชาชพ

5) ประเทศสาธารณรฐประชาชนจนในอดตแมวาสภาพทางเศรษฐกจในภาพรวมของจนจะ

ตำกวามาตรฐานสากล แตจนกใหความสำคญกบคนทมความสามารถพเศษอยางเปนระบบทชดเจน การศกษาสำหรบเดกทมความสามารถพเศษในยคใหมของจน เรมเมอป ค.ศ.1978 โดยการรเรมของ

รายงานสรป 29สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

University of Science & Technology of China ดำเนนการโดยจดใหมชนเรยนพเศษสำหรบเดกทมความสามารถพเศษทอายตำกวา 15 ปพรอมกบทำวจยเกยวกบเดกทมความสามารถเหนอปกต โดยคณาจารยจากสถาบนตางๆ มากกวา 30 องคกร (Research Group ofSupernormal Children)ปจจบนมนกวจยททำงานใหกบสถาบนนในทกมณฑลทงประเทศประมาณ 8,000-10,000 คน และมการดำเนนงานทแผขยายไปทวประเทศ เพอสำรวจหาเดกทมแววความสามารถพเศษ แมวานโยบายดานการจดการศกษาสำหรบเดกทมความสามารถพเศษในปจจบนของจนจะยงไมไดระบไวชดเจน แตจนกมการเนนการคดเลอก โดยการแขงขนเพอคนหาเดกทมความสามารถพเศษ นอกจากน จนยงมความกาวหนาในการจดกจกรรมพเศษหลงเลกเรยน โดยใหผปกครองมสวนรวมอยางเตมท และการสรางพลงเยาวชนเพอเปดโอกาสใหเดกไดแสดงออกซงความสามารถพเศษอยางหลากหลายทกดาน

6) ประเทศไตหวนนบเปนประเทศทใหความสนใจกบการจดการศกษา

สำหรบเดกกลมนมากประเทศหนง ไตหวนเขาไปเกยวของและมบทบาทกบวงการการศกษาสำหรบเดกทมความสามารถพเศษของโลกอยางใกลชด มการจดประชมระดบโลก การสรางสายสมพนธเครอขายจดทำโครงการแลกเปลยนกบมหาวทยาลยทมชอเสยงของโลก สรางองคความร และความสมพนธทางวชาการการจดการศกษาสำหรบเดกทมความสามารถพเศษในประเทศไตหวนไดมการพฒนาและ

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย30 รายงานสรป

ขยายวงกวางออกไป โดยการดำเนนงานในรปของแผนนำรองตาง ๆมนกเรยนพเศษ โดยเฉพาะสาขาปญญาเลศเพมขนมากอยางรวดเรวมการทมทนงบประมาณในดานนอยางเตมท มแผนการศกษาสำหรบเดกทมความสามารถพเศษ เรยกวา Gate Program การดำเนนการอยในความรบผดชอบของกระทรวงศกษาธการ มการกำหนดหลกสตรการอบรมคร และการทำวจย โดยกำหนดใหมคณะกรรมการปรบปรงเนอหาหลกสตรและพฒนาโครงการ เพอเปนแนวปฏบตในระดบชาตและระดบทองถน มการพฒนาครในทกระดบ ทงระยะสนและระยะยาวในทกรปแบบ กำหนดใหโรงเรยนจดรปแบบการสอนทหลากหลายมกจกรรมพเศษหรอใหมการจดชนเรยนพเศษ มการวจยดานความสามารถใหโดดเดนเปนทยอมรบของนานาชาต การจดชนเรยนสำหรบเดกทมความสามารถพเศษ โดยเดกจะไดรบการทดสอบและประเมนความสามารถเฉพาะทางของตน รปแบบการจดการศกษาแบงออกเปนหลายระดบ โดยทวไปแลวรฐบาลกลางจะเปนผกำหนดเปาหมายของหลกสตร โรงเรยนทำหนาทพฒนา ประยกตและทำการทดลองในชนเรยน ดวยความรวมมอจากผเชยวชาญจากมหาวทยาลยและครเฉพาะสาขา มการประชมเพอปรบปรงและพฒนาแผนการดำเนนงานเปนระยะ ๆ

7) ประเทศฮองกงแมวาจะไมไดมประกาศชดเจนในเรองการศกษาสำหรบ

เดกทมความสามารถพเศษในกฎหมายมากอน แตในทางปฏบตฮองกงไดมการดำเนนการโดยเนนความสามารถทางสตปญญา และ

รายงานสรป 31สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

ความสามารถทางวชาการมาอยางตอเนอง การจดการศกษาสำหรบเดกทมความสามารถพเศษของฮองกงจะเนนความสามารถทางวชาการเปนหลกโดยเฉพาะสาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแนวทางการพฒนาการศกษาดานน ฮองกงไดเรงสนบสนนงานวจย จดทำโครงการนำรอง จดตงกองทนเพอสนบสนนการดำเนนการ ฮองกงใชระบบทจดในโรงเรยนปกต และจดใหมโครงการพเศษทผานการพจารณาจากคณะกรรมการเปนการเรยนรวมกบกลมเดกปกตใหมากทสดเทาทจะทำได โดยฝกใหเดกเรยนรการอยรวมกบผอนทมความสามารถตางกนและไมเหนดวยกบการจดโรงเรยนแยกออกเฉพาะ กำหนดใหมรปแบบการจดการศกษาโดยการจดกลมเดกทมความสามารถคลายกนแลวจดเวลาพเศษให จดทำหลกสตรเรงรด (Acceleration) รวมถงการเขาโรงเรยนกอนวย ใหขามชนเรยนหรอใหเรยนชนสงในบางวชาได ขยายหลกสตรใหกวางและลกกวาเดกปกต พฒนาหลกสตรพเศษตามความสนใจและความถนดของเดก

8) ประเทศสงคโปรเปนประเทศทใหความสำคญกบเร องการศกษาเปน

อนดบหนง มการพฒนาคณภาพและความเปนเลศทางการศกษาอยางจรงจง ใหความสำคญและกำหนดเปนนโยบายการจดการศกษาสำหรบเดกทมความสามารถพเศษอยางชดเจน มการดำเนนการและการตดตามอยางใกลชด ตอเนองมาหลายป จดตงโครงการพเศษชอGifted Education Branch ในป 1983 ดำเนนการในรปโครงการนำรองในป 1984 ปจจบนสามารถขยายผลไปไดมาก การจดการ

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย32 รายงานสรป

ศกษาสงคโปรไดใชวธการสอนแบบเพมพนประสบการณ (EnrichmentProgram) ฝกการคด การเปนผนำ ฝกการทำโครงงานทกวชา มกระบวนการดานการแนะแนวและดานจตวทยาทด ปจจบนสงคโปรมแนวโนมเปลยนแปลงอยางรวดเรวจนขยายไปในทกชนเรยนแทนการ“คด” แลว “แยก” เปนชนพเศษเหมอนแตกอน

9) ประเทศเวยดนามประเทศเวยดนามเปนประเทศทเหนความสำคญของ

การนำบคคลทมความสามารถพเศษมาชวยพฒนาประเทศชาตใหเจรญกาวหนา เปาหมายการปฏรปการศกษาหนงในสามประการ จงไดกำหนดไววา “ตองสรรหา สงเสรมและใชประโยชนจากกลมอจฉรยะเพอเสรมสรางความกาวหนา 4 ประการคอ วทยาศาสตรและเทคโนโลย ศลปและวฒนธรรม สงคมและเศรษฐกจ การผลตและการจดการชมชน” โดยมงเนนอจฉรยภาพทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนสำคญ เนองจากความรทกวางขวางในวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนปจจยสำคญทจะชวยเสรมสรางความแขงแกรงดานอตสาหกรรมและความทนสมยของประเทศชาต รฐไดมนโยบายระดบชาตในการใหการศกษาและฝกอบรมแกเดกทมความสามารถพเศษพรอมทงจดแขงขนโอลมปคระดบชาต เพอคนหาและสนบสนนเดกนกเรยนทมความสามารถพเศษทางดานคณตศาสตร ฟสกส เคมชววทยา และคอมพวเตอร รวมทงสงเสรมใหเดกเหลานมโอกาสเขาแขงขนในระดบนานาชาต ประเทศเวยดนามจดการแขงขนระดบชาตขนทก ๆ ปตงแตป 2515 เปนตนมา และสงเดกนกเรยนเขาแขงขน

รายงานสรป 33สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

ระดบนานาชาตตงแตป พ.ศ. 2517 ถงปจจบน ไดรบรางวลจากการแขงขนมากกวาประเทศอนๆ ในเอเชย

5. การดำเนนงานของประเทศไทย5.1 สภาพทผานมาจนถงปจจบน1. นโยบายและแผนทเกยวของ

นโยบายการศกษาในอดตทผานมานบตงแตประเทศไทยเรมมแผนการศกษาแหงชาต และแผนพฒนาการศกษาแหงชาตฉบบแรกเรอยมาจนถงฉบบท 6 (พ.ศ. 2530-2534) นน ปรากฏวามไดกลาวถงกลมเปาหมายผทมความสามารถพเศษนโดยตรง แตเรมปรากฏเปนนโยบายชดเจน ตงแตป พ.ศ.2535 เรอยมาจนถงปจจบนดงมสาระทเกยวของดงน

1) แผนการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2535 ระบถงการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนผมความสามารถพเศษไวในประเภทของการศกษาพเศษ ในหมวดทวาดวย “ระบบการศกษา”และไดกำหนดแนวนโยบายการจดการศกษาสำหรบกลมเปาหมายดงกลาวไววา “จะสนบสนนใหมการจดการศกษาทงในรปแบบและวธการทจะเออใหเดกและเยาวชนผมปญญาเลศหรอมความสามารถพเศษเหลานไดพฒนาอจฉรยภาพของตน”

2) แผนพฒนาการศกษาแหงชาต ฉบบท 7 (พ.ศ.2535-2539) ซงดำเนนการตามกรอบนโยบายทกำหนดไวในแผนพฒนาการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2535 จงมการกำหนดแนวทางการพฒนาเดกและเยาวชนผมความสามารถพเศษ ไวในนโยบาย

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย34 รายงานสรป

ดานการกระจายโอกาสทางการศกษา โดยมมาตรการในการดำเนนงานทสำคญคอ “ขยายและพฒนารปแบบ” รวมทงวธการจดการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบความสามารถในดานรางกาย สมองและจตใจของผเรยน โดยเฉพาะอยางยงกลมทมความสามารถพเศษเชน ดานวทยาศาสตร และการกฬา เปนตน แตไมปรากฏมาตรการดำเนนงานทเปนรปธรรมชดเจนเพยงพอ สำหรบการนำไปเปนตนแบบของการปฏบต

3) แผนพฒนาการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนผมความสามารถพเศษ (พ.ศ. 2541-2544) ในระยะทผานมาประเทศไทยขาดองคความรในเรองตางๆ ทเกยวของกบการจดการศกษาสำหรบผมความสามารถพเศษ ทงในเรองความร ความเขาใจลกษณะของเดก นยาม ความหมาย การตรวจสอบ/คดแยกรวมถงวธการจดการศกษาทเหมาะสมใหกบเดกและเยาวชนกลมดงกลาวการดำเนนงานทเกดขนจงยงไมถกตองเหมาะสม สำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต จงไดจดทำแผนพฒนาการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนผมความสามารถพเศษขน ซงคณะรฐมนตรเมอวนท27 มกราคม 2541 ไดมมตอนมตในหลกการ และใหหนวยงานทเกยวของจดทำแผนปฏบตการการพฒนาการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนผมความสามารถพเศษ (พ.ศ. 2541 - 2544) ใหสอดคลองกบแผนฯ ดงกลาว โดยใหสำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาตเปนหนวยประสานการดำเนนงาน และคณะรฐมนตรไดใหขอสงเกตวาควรกำหนดมาตรการเพอเปนการกระจายโอกาสไปสกลมเปาหมายอยางเสมอภาคและเปนธรรมและควรมมาตรการทจะทำใหการ

รายงานสรป 35สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

ปฏบตตามนโยบายหรอแผนเปนไปในทศทางเดยวกน และเกดผลเปนรปธรรมดวย

4) แผนปฏบตการการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษ จดทำขนโดยคณะอนกรรมการจำนวน 6 ชด ทแตงตงโดยคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ดำเนนการจดทำแผนปฏบตการในภาพรวมของทกหนวยงานทเกยวของใน 5ดาน คอ วทยาศาสตรและคณตศาสตร ภาษาไทย ดนตร กฬาทศนศลปและศลปะการแสดง ไดกำหนดสาระสำคญทเกยวของ ไดแกความหมาย ปรชญาในการจดการศกษาสำหรบเดกทมความสามารถพเศษ นโยบาย วตถประสงค ยทธศาสตรหลก รวมถงแผนงานโครงการในแตละดาน ทใชเปนกรอบในการจดทำแผนพฒนา

5) พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542ในชวงป 2542 ไดเกดความเคลอนไหวครงสำคญยงตอวงการการศกษาไทย โดยมการประกาศใชกฎหมายการศกษาแหงชาต คอพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 กฎหมายดงกลาวมสาระสำคญทกอใหเกดการปฏรปการศกษาครงใหญ และทสำคญในเรองนคอ ไดมการบญญตถง สทธ ของผทมความสามารถพเศษวาจะตองไดรบการศกษาในรปแบบทเหมาะสม ไวในมาตรา 10 วรรคสในประเดนของการศกษาขนพนฐาน 12 ป ซงเปนหวใจสำคญของการปฏรปการศกษาทสนองตอบตอเจตนารมณแหงรฐทบญญตไวในมาตรา 43 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540หลงจากการประกาศใชกฎหมายการศกษาแหงชาตดงกลาวความตนตวในเรองการจดการศกษาสำหรบผมความสามารถพเศษไดเพมสงขน

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย36 รายงานสรป

และมการดำเนนงานหลายประการรองรบสทธทางการศกษาของกลมบคคลดงกลาว

6) นโยบายและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนผ ม ความสามารถพเศษ ของกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการในฐานะองคกรหลกในการจดการศกษาขนพนฐาน ไดเตรยมการเพอสนองตอบตอนโยบายของรฐในเรองดงกลาวโดยมการจดตงคณะอนกรรมการการจดการศกษาสำหรบผพการ ผดอยโอกาส และผมความสามารถพเศษมาตงแตป 2543 และสบเนองจนถงปจจบน ซงขณะนไดมการแตงตงคณะอนกรรมการสงเสรมการจดการศกษาเพอเดกทมความสามารถพเศษเพอสนบสนนใหเกดการนำนโยบายไปสการปฏบตในเรองนเปนการเฉพาะในระยะทผานมากระทรวงศกษาธการไดจดทำเอกสารเรอง นโยบายและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนผมความสามารถพเศษขน เพอเตรยมนำเสนอคณะรฐมนตรขออนมตงบประมาณตอไป

อยางไรกตาม แมจะไดมการจดทำนโยบายและแผนตางๆขนมาหลายฉบบ แตหนวยงานและผทเกยวของ โดยเฉพาะผปฏบตในระดบสถานศกษา พอแม ผปกครอง รวมถงบคคลทวไปยงตองการความร ความเขาใจและแนวปฏบตทชดเจนในเรองดงกลาวอยอกจำนวนมาก จงเหนสมควรใหมการทบทวนการดำเนนงานในชวงทผานมาเพอนำไปสการปฏบตทถกตองเหมาะสมอยางเปนรปธรรมชดเจนและครบวงจรตอไป

รายงานสรป 37สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

2. การจดการศกษาสำหรบผมความสามารถพเศษจากอดตทผานมาจนถงปจจบน การจดการศกษาสำหรบ

ผมความสามารถพเศษของประเทศไทย ไดดำเนนการในสองรปแบบคอ จดตงเปนโรงเรยนเฉพาะทาง และการจดการเรยนการสอนเสรมและการจดกจกรรมใหแกเดกทเรยนอยในโรงเรยนปกต

1) โรงเรยนเฉพาะทาง ขณะนมทงสน 3 ประเภทประกอบดวย

(1) ดานวทยาศาสตร-คณตศาสตร ไดแกโรงเรยนมหดลวทยานสรณ จำนวน 1 แหง และโรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลยจำนวน 12 แหง

(2) ดานกฬา ไดแก โรงเรยนกฬาของกรมพลศกษาจำนวน 2 แหง

(3) ดานดนตร ไดแก โรงเรยนมธยมสงคตวทยาเปนการเรยนการสอนดานดนตรไทย และมหาวทยาลยมหดล

2) การเรยนรวมในโรงเรยนปกต(1) โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ(2) โรงเรยนสาธตจฬาลงกรณมหาวทยาลย(3) โรงเรยนอนๆ ทเรมดำเนนการ เชน โรงเรยน

ไผทอดมศกษา และอยระหวางการทดลองนำรองทงในระดบประถมศกษาและมธยมศกษา อกกวา 30 แหง

3) การสอนเสรมและจดกจกรรมพเศษในโรงเรยนทวไป การดำเนนงานในลกษณะนมการดำเนนงานในรปโครงการตางๆ โดยมหนวยงานรบผดชอบหลายหนวยงานดงเชนตวอยางโครงการดานวทยาศาสตรและคณตศาสตร ดงน

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย38 รายงานสรป

โครงการ

โครงการพฒนาอจฉรยภาพทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยสำหรบเดกและเยาวชน

โครงการพฒนาและสงเสรมผมความสามารถพเศษทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย (พสวท.)

โครงการจดสงผแทนประเทศไทยไปแขงขนคณตศาสตร วทยาศาสตรโอลมปกระหวางประเทศ

โครงการสงเสรมความเปนเลศทางดานวทยาศาสตร คณตศาสตร และเทคโนโลย

โครงการสงเสรมโอลมปกวชาการและพฒนามาตรฐานวทยาศาสตรคณตศาสตรศกษา

โครงการศรตรงทอง

โครงการยอดเยาวชนวทยาศาสตร

โครงการปรญญาเอก กาญจนาภเษก

หนวยงานรบผดชอบ

สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สวทช.) รวมกบสำนกงานกองทนสนบสนนการวจย

กรมสามญศกษา รวมกบทบวงมหาวทยาลย กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอมและ สสวท.

สสวท. รวมกบกระทรวงศกษาธการและทบวงมหาวทยาลย

สสวท. รวมกบ กรมสามญศกษา

มลนธ สอวน.รวมกบกรมสามญศกษา

คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดล

มลนธวทยาศาสตร ดร. ปรยา -ประไพ อมาตยกล

สกว. ทบวงมหาวทยาลย สวทช.

ฯลฯ

รายงานสรป 39สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

ปจจบนผเชยวชาญและนกวชาการดานการจดการศกษาไดพยายามพฒนารปแบบของการจดการศกษาสำหรบผมความสามารถพเศษใหถกตองเหมาะสม เปนไปตามปรชญาและหลกการมากยงขนโดยเรมตงแตการวางโครงสรางพนฐานทางการศกษา เพอใหมการคนหาและพฒนาความสามารถพเศษตงแตเยาววย และเชอมโยง/ตอเนองไปจนถงระดบการศกษาทสงขน โดยใหมการคดแยกดวยวธการทหลากหลายเหมาะสมกบเดกแตละกลม การปรบเปลยนกระบวนการเรยนการสอน การปรบหลกสตร การพฒนาสอ การวดผลประเมนผล การจดสภาพแวดลอมทเหมาะสม และอนๆ ทจะชวยใหผเรยนทมความสามารถพเศษทบางสวนอยในโรงเรยนเฉพาะทางและสวนใหญอยในโรงเรยนปกตทวไป ไดรบการพฒนาเตมตามศกยภาพสงสดของผเรยนแตละคนทมอย อนเปนหลกการสำคญของแนวทางการจดการศกษา ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาตฯซงขณะนไดเรมดำเนนการนำรองทงในโรงเรยนระดบประถมศกษาและมธยมศกษา โดยสำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต เพอพฒนานโยบายในเรองนใหมความชดเจนยงขนและนำไปสการขยายผลของหนวยงานปฏบตฯ เพอใหเกดการดำเนนงานไปอยางกวางขวางตอไป

5.2 ปญหาและอปสรรคของการดำเนนงานในปจจบนแมวาประเทศไทยมความพยายามทจะดำเนนการในเรอง

น มาเปนเวลากวา 20 ป จนเกดเปนนโยบายทปรากฏอยในกฎหมายการศกษาแหงชาต หรอพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 ไวแลวกตาม จากการวเคราะหสภาพปจจบนของปจจยตางๆ

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย40 รายงานสรป

ทมตอระบบการจดการศกษาสำหรบผทมความสามารถพเศษ ทงทเปนปจจยภายนอกและปจจยภายใน พบวา ประเทศไทยมพฒนาการทลาชาในเรองน เนองดวยมปญหาและอปสรรคทตองการการแกไขหลายประการ ทงในดานโครงสราง ระบบการจดการ และองคความรดงน

1. ดานโครงสรางและกลไกในการบรหารจดการขณะนประเทศไทย ยงขาดองคกรกลางระดบชาต

(Nation Center) ทมนคงถาวรทจะรองรบการดำเนนงานในเรองนอยางจรงจง ดงเชนทมการจดตงขนในทกประเทศทใหความสำคญและเหนความจำเปนในเรองน จงเปนผลให

1) ขาดการประสานการดำเนนงานท เช อมตอสงเสรม สนบสนนซงกนและกน นบแตการวางเปาหมายในการพฒนาประเทศทจะตองเชอมโยงกบการพฒนาการศกษาสำหรบผมความสามารถพเศษ เพอสรางสรรคผนำใหกบประเทศไดอยางตรงเปาหมาย

2) ขาดการวางระบบและกลไกทจะคนหาและพฒนาเดกตงแตวยเยาว การไดมาซงเดกทมความสามารถพเศษ จงยงทำไดไมกวางขวาง ไมสามารถสรางความเสมอภาคในโอกาสทจะทำใหเดกไทยทมความสามารถพเศษซงมอยไมนอยกวาประเทศอนๆ ไดรบการพฒนาเตมตามศกยภาพอยางทวถง

3) ขาดการประสานการดำเนนงานและเชอมโยงภายในระบบการศกษาดวยกน จงทำใหเดกทมความสามารถพเศษไมไดรบการพฒนาอยางตอเนองและเตมตามศกยภาพ

4) ขาดการเชอมโยงระหวางองคกรทางการศกษา

รายงานสรป 41สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

กบองคกรเครอขายสนบสนนตางๆ โดยเฉพาะอยางยงองคกรทเกยวของโดยตรงกบการจดการศกษาสำหรบเดกทมความสามารถพเศษเชน องคกรดานจตวทยา การแพทย การบำบด ทจะตองรวมมอกนในการพฒนาเดกอยางเปนสหวทยาการ

2. ดานองคความรผลของการขาดโครงสรางและกลไกในการบรหาร

จดการดงกลาวขางตน ไดสงผลใหประเทศไทยขาดองคความรทเกยวของกบการพฒนาเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษ ซงสงผลกระทบใหเกดปญหาตามมาดงน

1) ประชาชนทวไปและผทเกยวของขาดความร ความเขาใจและมองไมเหนถงความสำคญ ความจำเปนทจะตองชวยกนสรางสรรคผนำใหกบประเทศ จงมผลตอการจดสรรงบประมาณและการระดมทรพยากรเพอสงเสรมการดำเนนงานในเรองนอยางจรงจง

2) บคคลทเกยวของโดยตรง โดยเฉพาะครผสอนรวมถงพอแม ผปกครองยงมความเขาใจผดและไมทราบถงแนวทางทถกตองเหมาะสมในการพฒนาเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษ

3) การทประเทศไทยยงมองคความรและประสบการณในเรองนไมเพยงพอ เนองจากผร ผเชยวชาญเกยวกบการจดการศกษาสำหรบเดกทมความสามารถพเศษมจำกด สถาบนอดมศกษาทผลตบคลากรในเรองนโดยตรงมเพยงสถาบนเดยวคอมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ซงผลตบคลากรระดบปรญญาโทไดปละไมมากนก และผทจบไปมกมไดรบมอบหมายใหปฏบตงาน

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย42 รายงานสรป

ตามความรทไดรบไป ซงการขาดบคลากรนถอเปนปญหาทจะตองไดรบการแกไขอยางเรงดวน

4) การไมมองคความรในเรองนอยางเพยงพอ เปนสาเหตสำคญททำใหการศกษาในโรงเรยนเฉพาะทางหรอโรงเรยนทวไปทมงความเปนเลศในดานตางๆ ยงเปนไปอยางไมถกตองตามหลกวชาเปนผลใหไมสามารถดำเนนการไดบรรลวตถประสงคตามทกำหนดไวเทาทควรจะเปน

5.3 ยทธศาสตรการดำเนนงานสำหรบประเทศไทย1. ระดบนโยบาย

1) จดทำแผนพฒนาประเทศทเช อมโยงระหวางเปาหมายการพฒนาประเทศในทกสาขากบการใหการศกษาสำหรบผทมความสามารถพเศษ ทสอดคลองกบบรบท สภาพแวดลอม และทรพยากรของประเทศไทย เชน การสรางผนำดานการบรหารจดการความคดรเรมสรางสรรค การสรางนกวทยาศาสตรดเดน ดานการใชพลงงานแสงแดด ดานวทยาศาสตรทเกยวของกบการเกษตรและอนๆทเหมาะสมกบทรพยากรและจดเดนอนๆ ของประเทศ

2) วางระบบกลไกรวมถงจดตงองคกรระดบชาตทถาวรเพอรองรบและวางระบบการดำเนนงานในเรองนอยางจรงจงโดยในระยะแรกอาจกำหนดใหอยในหนวยงานของรฐและพฒนาใหเปนองคกรในกำกบของรฐ มฐานะเปนนตบคคล มกฎหมายรองรบ เพอใหสามารถบรหารจดการไดอยางคลองตว

3) สงเสรม สนบสนนใหเกดองคกรเครอขายตางๆทงทเปนผเกยวของโดยตรง และกลมผสนใจเพอสงเสรมสนบสนน

รายงานสรป 43สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

ใหการดำเนนงานในเรองนเปนไปอยางกวางขวาง ดงทประเทศตางๆไดดำเนนการ เชน การจดตงกองทน มลนธ สมาคม ฯลฯ

4) จดทำแผนการผลตและพฒนาบคลากรใหมความรความชำนาญในเรองนอยางเพยงพอ เพอรองรบการดำเนนงานพรอม ๆ กนไปกบการสรางและพฒนาองคความรใหกวางขวางมากยงขน โดยสงบคลากรเขาศกษาตอทงในประเทศและตางประเทศเพอเออตอคณะศกษาศาสตร คณะครศาสตรใหสามารถเปดสอนสาขาวชาดงกลาว รวมถงการพฒนาบคลากรครในสถานศกษาตางๆ ไดกวางขวางมากขน

5) สงเสรม สนบสนนทงในดานทรพยากรและวชาการเพอใหสถานศกษาสามารถจดการเรยนการสอนใหแกเดกทมความสามารถพเศษไดอยางเหมาะสมถกตอง โดยเฉพาะอยางยงการจดการเรยนการสอนในโรงเรยนท วไป เพราะผลการดำเนนการดงกลาวไดสงผลใหเดกทวไปไดรบการพฒนาดวย

6) ใหมการปรบปรงโรงเรยนเฉพาะทางทจดตงขนเพอความเปนเลศทางสาขาตางๆ ใหมการดำเนนงานทถกตองตามหลกวชาการในการจดการเรยนการสอนสำหรบผทมความสามารถพเศษ

7) ประชาสมพนธดวยรปแบบและวธการตางๆ เพอสรางความร ความเขาใจใหทกฝายทเกยวของไดเหนความสำคญและความจำเปนของการคนหาและพฒนาผทมความสามารถพเศษ เพอสรางสรรคผนำในการพฒนาใหกบประเทศ

8) สรางกลไกความเชอมโยงระหวางองคกรตางๆทเปนสหวทยาการจากหลากหลายสาขา ทงดานจตวทยา การแพทย

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย44 รายงานสรป

การบำบด เพอความรวมมอในการพฒนาเดกทมความสามารถพเศษอยางเปนระบบ

9) จดตงและเชอมโยงกองทนตางๆ ทมอย รวมถงการจดสรรงบประมาณและระดมทรพยากรจากทกสวนของสงคม เพอสงเสรมสนบสนนใหการดำเนนงานในเรองนเปนไปอยางถกตองกวางขวางและรวดเรว ทนกบความตองการในการพฒนาประเทศ

2. ระดบปฏบต1) สถานศกษา

(1) ประชาสมพนธใหผ บรหารและบคลากรของโรงเรยน รวมถง นกเรยนทกคนใหมความรความเขาใจถงลกษณะของเดกทมความสามารถพเศษ เพอใหเกดความรวมมอในการดำเนนงาน

(2) ปรบเปลยนโครงสรางการบรหารงาน เพอรองรบการจดการศกษาสำหรบผมความสามารถพเศษ ซงรวมถงการปรบเปลยนโครงสรางเวลาเรยน และการจดกจกรรมการเรยนการสอนของคร ซงตองอาศยความรวมมอรวมใจจากผบรหารทตองชวยชแนะและลงมอรวมกบครอยางใกลชดจนประสบความสำเรจ เพอสรางความมนใจใหกบผปฏบต

(3) ปรบระบบการจดการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบเดกทมความสามารถพเศษทเนนความแตกตางเปนรายบคคลและการเรยนรโดยผานสอประเภทตางๆ ซงครจะตองเปนผชแนะ ฉะนนการนเทศเพอใหครปรบบทบาทใหม จงมความจำเปนทตองทำอยางสมำเสมอและตอเนอง รวมถงการมสออปกรณการเรยนการสอนททาทายเดกกลมนอยางเพยงพอตลอดเวลา

รายงานสรป 45สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

(4) ปรบการวดผลประเมนผลทเนนการประเมนตามสภาพจรง

(5) บคลากรทจดการเรยนการสอนใหกบเดกทมความสามารถพเศษ ควรไดรบการคดเลอกเปนอยางดและควรใหการอบรมและฝกปฏบตการวจยรวมสอนในลกษณะการศกษาพเศษเพราะการไดรบการอบรมชวยเหลอ แนะนำจากผเชยวชาญอยางใกลชดตอเนองทำใหครมความมนใจและสามารถดำเนนการใหประสบผลสำเรจได

(6) ควรมการระดมทรพยากรไวอยางเพยงพอ เนองจากการจดการศกษาใหแกเดกกลมดงกลาว จำเปนตองมการพฒนาเปลยนแปลงปจจยตาง ๆ อยางสมำเสมอ ฉะนนจงควรประสานความชวยเหลอรวมมอทงในดานความร วทยากร ผเชยวชาญ สอ-อปกรณตางๆ ทงจากองคกรตางๆ รวมถงพอแม ผปกครองอยางเพยงพอ

2) ครอบครว(1) สงเสรม สนบสนนใหบดามารดา ผปกครองม

ความรความเขาใจถงบทบาทหนาทในการพฒนาบตรหลานใหมการพฒนาทสมบรณรอบดาน สามารถสงเกตแววศกยภาพ และสงเสรมสนบสนนไดอยางถกแนวทาง โดยเฉพาะในดานทมความสามารถพเศษ โดยจดใหมองคกรทมหนาทใหคำปรกษาหารอ

(2) ใหมการประสานความรวมมออยางใกลชดกบสถานศกษา

(3) สงเสรม สนบสนน บตรหลานดวยกจกรรมตางๆตามควรแกฐานะ

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย46 รายงานสรป

บรรณานกรม

คณะกรรมการการศกษาแหงชาต, สำนกงาน. การจดการศกษาสำหรบผทมความสามารถพเศษ : บทสงเคราะหงานวจย. กรงเทพฯ : ครสภาลาดพราว, 2543.

________. รายงานการศกษาเรอง องคกรเพอการพฒนาเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษ. กรงเทพฯ : 2542.(เอกสารอดสำเนา)

________. รายงานการวจยประกอบการรางพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. …. การศกษาสำหรบเดกท มความสามารถพเศษ. โดย ผศ.ดร.อษณย โพธสขกรงเทพฯ : เซเวนพรนตงกรป จำกด, 2541.

________. รายงานการวจยเพอพฒนาเดกทมความสามารถพเศษ ระดบประถมศกษา (กรณศกษา : โรงเรยนไผทอดมศกษา). กรงเทพฯ : 2543. (เอกสารอดสำเนา)

________. รางแผนปฏบตการการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษ. กรงเทพฯ : 2542.(เอกสารอดสำเนา)

________. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542.กรงเทพฯ : พรกหวานกราฟฟค จำกด, 2542.

________. แผนพฒนาการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษ. กรงเทพฯ : 2541. (เอกสารอดสำเนา)

รายงานสรป 47สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

ศกษาธการ, กระทรวง. นโยบายและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนผมความสามารถพเศษ.กรงเทพฯ : มมป. (เอกสารอดสำเนา)

สำนกเลขาธการคณะรฐมนตร, ทำเนยบรฐบาล. มตคณะรฐมนตรวนท 27 มกราคม 2541. หนงสอแจงผลการประชม ทนร 0114 (สร4) พ.37 ลงวนท 18 กมภาพนธ 2541.(เอกสารอดสำเนา)

สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย48 รายงานสรป

ทปรกษาดร. รง แกวแดงเลขาธการคณะกรรมการการศกษาแหงชาตดร. สรพร บญญานนตรองเลขาธการคณะกรรมการการศกษาแหงชาตรศ.ดร. สำอาง หรญบรณะทปรกษาศนยแหงชาตเพอพฒนาผมความสามารถพเศษผศ.ดร. อษณย อนรทธวงศทปรกษาศนยแหงชาตเพอพฒนาผมความสามารถพเศษ

ผจดทำและเรยบเรยงดร. รงเรอง สขาภรมย

บรรณาธการและพสจนอกษรนางสาวบญเทยม ศรปญญานางกนกพร ถนอมกลน

ประสานงานนางเนตรนล หนชแกว

คณะผดำเนนงาน

รายงานสรป 49สภาพปจจบนและยทธศาสตรการจดการศกษาสำหรบเดกและเยาวชนทมความสามารถพเศษของประเทศไทย

สำนกพฒนาการเรยนรและเครอขายการศกษา ศาสนา และวฒนธรรมสำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (สกศ.)

ถนนสโขทย เขตดสต กรงเทพฯ 10300โทรศพท 0-2668-7123 ตอ 2526 โทรสาร 0-2668-7329

หากทานตองการเอกสารฉบบน สามารถ Download ไดจากWebsite : hppt://www.once.go.th