ปท 86 ฉบบท 2 มนาคม-เมษายน 2556 ISSN 0125-3697

สตรอเบอร ปลอดภย

เมอวนท 23 มกราคม 2556 สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

เสดจพระราชดาเนนทอดพระเนตรโครงการความรวมมอระหวาง มลนธชยพฒนา - สาธารณรฐประชาชนจน ณ ศนยวจยและพฒนาการเกษตรเชยงใหม กรมวชาการเกษตร อ.ฝาง จ.เชยงใหม โดยมนายดารงค จระสทศน อธบดกรมวชาการเกษตร ทลเกลาฯ ถวายใบรบรองแหลงผลต (GAP) เหดและสตรอเบอร ของโครงการมลนธชยพฒนาฯ และนายสมเจตน ประทมมนทร ผเชยวชาญดานการผลตพช ถวายรายงานการวดความชนในดนและอตรการใชนาของพช

ปท 86 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน 2556 ISSN 0125-3697ส า ร บ ญ

744

52

70

7 ผก..ทเปนยงกวาผก...ทวงนาเขยว

14 เยอนถนลานนา...ชอปผาทอมอ

19 ม.ร.ว.เทพฤทธ เทวกล ปรมาจารยวศวกรรมเกษตรของไทย

25 เกบเกยวถวเขยวดวยเครองเกยวนวด

34 มาตรการควบคมพเศษกบการสงออก

ผกและผลไมสดไปสหภาพยโรป

44 สตรอเบอรปลอดภย52 สละอาทตย...ทบานนาสาร

59 เนยแขงทเมองเบยร

70 หวาย : อปลกษณทอรอย (ตอนท1) 81 สงออกชมพฉลยหลงถกแบน

ทานทตองการสงบทความ หรอขอเขยนเผยแพร ในหนงสอกสกร กรณา

สงขอเขยนของทานทบนทกลงในแผนบนทก ขอมล พรอมภาพประกอบเรอง

ทบนทกลงในแผนบนทกขอมล ภาพส หรอ ภาพสไลด ใหกบกองบรรณาธการ

โดยตรง บทความ หรอขอเขยนใดทลงพมพ ในหนงสออนมากอนดวยขอความ

ทเหมอนกนทกประการจะไมไดรบการพจารณา

บทความ และขอเขยนทตพมพเผยแพร ในหนงสอพมพกสกรเปนขอคด

เหนและทศนคตของผเขยน มไดเกยวของกบกรมวชาการเกษตรแตอยางใด 81

เมอวนท 5 กมภาพนธ 2556 สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

เสดจพระราชดำาเนนทอดพระเนตรการดำาเนนงานของศนยวจยและพฒนาชานำามนและพชนำามน ณ ตำาบลเวยงพางคำา อำาเภอแมสาย  จงหวดเชยงราย ในการนนายดำารงค จระสทศน อธบดกรมวชาการเกษตร ทลเกลาฯ ถวายใบรบรองมาตรฐานการผลตตามระบบ GMP ของโรงงานผลตนำามนจากเมลดชา

บ ท บ ร ร ณ า ธ ก า ร

เมอตนเดอนกมภาพนธ 2556 ทผานมา มขาวทสอตาง ๆ นาเสนออยางตอเนองเปนเวลาหลายวนนนคอ การหลอกขายตกตาเฟอรบผานทางอนเตอรเนต โดยขอใหผซอโอนเงนใหกอน แตไมมสนคาสงไปให ตามทตกลงกน ผเสยหายหลายรายถกหลอกใหโอนเงนเปนจานวนมาก นบแสน นบลานบาท บางรายเพอนฝากซอ บางรายตองการซอไปขายตอ ทาไมจงมความตองการตกตาเฟอรบกนมากมายนก เรองนตองหาคาตอบ อนทจรงตกตาเฟอรบ มมานานกวา 10 ปแลว ตามขอมลระบวา ผออกแบบ ตกตาเฟอรบ คอ เดฟ แฮมปตน และ คาลบ ซง ผลตโดยบรษทของเลนยกษใหญของสหรฐอเมรกาชอ บรษท ฮาสโบร จากด (มหาชน) เฟอรบ เปนตกตาหนยนต หนาตาเหมอนนกฮกผสมหนแฮมสเตอร สามารถขยบตา ขยบปากพด และเตนได มปฏกรยาตอบสนองเหมอนเปนสตวเลยงตวหนง เฟอรบรนแรกผลตออกมาเมอป 1998 ยคนนสามารถขายไดถง 40 ลานตว ความนยมลดนอยลง เพราะปญหาการใชภาษาทสอสารกนไมคอยเขาใจระหวางเฟอรบกบเจาของ เฟอรบ รนท 2 ผลตออกมาจาหนายเมอป 2005 เพมหนวยความจามากขนถง 6 เทา และ บรษท ฮาสโบร ไมหยดอยเพยงเทานน ในป 2012 เฟอรบเวอรชนใหมออกสทองตลาดพรอม Aplication ทสามารถดาวนโหลดไดในสมารทโฟน ซงจะมระบบควคม และระบบใหอาหาร ระบบสงงานทแปลภาษาของเฟอรบ (Furbish) เปนภาษาองกฤษได เฟอรบ เวอรชนลาสดน มตวรบสญญาณอนฟราเรดตดอยทหนาผาก เปลยนตาพลาสตกเปนจอ LCD เรองแสงได เพมตวเซนเซอรอกหลายจด ซงจะสามารถเพมการรบร อารมณ การแสดงออก การเคลอนไหวตาง ๆ ไดมากขน เชน รสกเศรา ยม หวเราะ หวาดกลว ปากขยบได มลนรบรการปอนอาหาร และเตนได เฟอรบรนน ไมมสวทชปดเปด ถาปลอยทงไวเฟอรบจะหลบไปเอง ถาจะปลกใหตนใชวธลบตวเทานน จากการทตกตาเฟอรบ มปฏกรยาโตตอบเจาของไดเหมอนสตวเลยงนารกตวหนง ทาใหไดรบความนยมไมเพยงแตผหญง ผชายกเลนตกตาเฟอรบเชนกน เมอเหนเพอนมกอยากจะมบางจะไดมประเดนพดคยกนรเรอง ไมตกเทรนด เหมอนการดละครเรองเดยวกน หรอเหมอนโทรศพทมอถอถาเพอนมไอโฟน กตองมไอโฟนเหมอนเพอน หรออยางนอยกตองเปนสมารทโฟนเหมอนกนแมจะคนละคายกตาม มเชนนนจะสอสารกนไมรเรอง เฟอรบของจรงราคาตวละประมาณ 4,000 บาท แตการหลอกขายทางอนเตอรเนต บางรายราคาถกกวาเทาตว หลายคนจงหลวมตวซอ บางรายราคาไมถกกวาน แตยนยนวาสงตรงมาจากสหรฐอเมรกาดนาเชอถอ จงหลวมตวอกเชนกน นทานเรองนสอนใหรวา อยาไวใจทาง อยาวางใจคน จะจนใจเอง ยงเปนเครองคอมพวเตอร หรอระบบออนไลน ยงไมควรไวใจ ตวอยางมใหเหนมากมาย

พบกนใหมฉบบหนาพรรณนย วชชาช

บรรณาธการ

อนเนองมาจากตกตาเฟอรบ

ผกอตง : หมอมเจาสทธพร กฤดากรทปรกษากตตมศกด : อ�าพล เสนาณรงค องคมนตรคณะทปรกษา : ด�ารงค จระสทศน, วณา พงศพฒนานนท, มณฑนา มลน, สวทย ชยเกยรตยศ, สมเจตน ประทมมนทรคณะกรรมการบรหาร : ประธาน : ด�ารงค จระสทศน กรรมการ : อรสา จลสคนธ, เสรมพร กงพทธพงศ เลขานการ : โสภดา เหมาคม ผชวยเลขานการ : พรรณนย วชชาช คณะผจดท�า : บรรณาธการ : พรรณนย วชชาช ผชวยบรรณาธการ : อดมพร สพคตร ประจ�ากองบรรณาธการ : ประภาส ทรงหงษา, พนารตน เสรทวกล, จนตนกานต งามสทธา, องคณา วองประสพสข มธรส วงษครธ

ภาพ : กญญาณฐ ไผแดง, วงศธร ไผแดง

ฝายศลป : มณฑา แถมเงน, ภาณมาศ ตรสวรรณ

ฝายสมาชก/จดสง : บญใส ศรแกว

ประสานงานทวไป : กสมา ชยแสง, ธวชชย สวรรณพงศ, เพญแข แสนสข,

อาภรณ ตายทรพย

ส�านกงาน : อาคารโรงพมพกรมวชาการเกษตร (หลงอนสาวรยสามบรพาจารย)

ภายในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ถนนพหลโยธน

เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900

โทรศพท : 0-2561-4677, 0-2561-2825

โทรสาร : 0-2579-5369, 0-2579-4406

E-mail : pannee.w@doa.in.th และ homedogviolet@yahoo.com

ออกแบบจดรปเลม/พมพท บรษท จดทอง จ�ากด โทร. 0-2931-7095-6

เมอวนท 7 กมภาพนธ 2556สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เสดจพระราชดำาเนนทอดพระเนตรการดำาเนนงานโครงการศกษาและพฒนาการปลกชานำามน บานปนะ อำาเภอแมฟาหลวง จงหวดเชยงราย ในการน นายดำารงค จระสทศน อธบดกรมวชาการเกษตร ทลเกลาฯ ถวาย ใบรบรองแหลงผลต (GAP) สำาหรบชานำามนทปลกในโครงการฯ และเขารบพระราชทานของทระลก

7

น า พ ร ะ ท ย ส ไ ร น า

พรรณนย วชชาช

ผก..ทเปนยงกวาผก...ทวงนาเขยว

บางคนเชอวา ชวตคนเราจะยากด มจน จะตกตา หรอเจรญรงเรอง

นนเปน “ลขต”ของฟา ใครจะเชอหรอไมกตาม แตตวอยางมให

เราไดเหนอยไมนอย เชนเดยวกบ “โชคชย สมนตรฐ” ทผนตวเอง

จาก เอนจโอ มาเปนเกษตรกรผปลกผก และบกเบกพนทในเขต

อาเภอวงนาเขยว เปนแหลงผลตพชผกอนทรย จดตงกลมเกษตรกร

ผปลกผกอนทรย เพอผลตผกไรสารพษกระจายสผบรโภคทรก

สขภาพ จนถงขณะนเขาพยายามสรางกลม “เลอดใหม” เขามา

สบสานแนวคด และแนวทางปฏบต เพอสบทอดเจตนารมณจาก

รนสรน เพอความยงยนของ “เกษตรอนทรย” ตอไป

8

จาก เอนจโอ สโครงการพระราชดำาร โชคชยสมนตรฐเปนชาวบรรมยแตไปจบการศกษาระดบ

ปรญญาตร ทมหาวทยาลย แมโจ จงหวดเชยงใหม ในสาขา

บรหารธรกจการตลาดคณะธรกจการเกษตรเมอป2524หลง

จากสำาเรจการศกษาเขาทำางานในองคกรพฒนาอสระหรอทเรยก

กนทวไปวา“เอนจโอ”ทำางานดานการวางแผนครอบครวชมชน

การปองกนยาเสพตด พฒนาบทบาทเยาวชนและสตร พฒนา

สขาภบาลและสงแวดลอมพฒนาแหลงนำาพฒนากองทนชมชน

และปองกนโรคเอดสพนทปฏบตงานอยในภาคกลางภาคใตและ

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

จนกระทงป 2538 มาทำางานดานพฒนาชนบท และ

สงแวดลอมชมชนในเขตจงหวดสรนทรบรรมยและนครราชสมา

จนถงป2542รวมเวลาททำางานเปน“เอนจโอ”ประมาณ18ป

ทำาใหเขามประสบการณในการทำางานกบชาวบานในชนบทและ

รบทราบปญหาตางๆมากมาย

“ในชวงทผมทำางานกบองคกรพฒนาเอกชนตงแตป2523

เปนตนมาผมมประสบการณในการปลกผกเยอะทงปลกแบบใช

เคมปลกแบบปลอดสารโดยเฉพาะตอนอยภาคอสานไดทำางาน

สงเสรมใหชาวบานปลกผกเพอสงใหศนยผอพยพตามแนวชายแดน

ไทย-กมพชาตอมาในป2542มแกนนำาเกษตรกรคนหนงไปพบ

ผมทบรรมย ชวนใหมาเปนเลขากลมกสกรรมไรสารพษ ทวงนำาเขยว เพราะกลมนไดรบพระมหากรณาธคณโปรดเกลาฯทรงรบไวเปนโครงการอนเนองมาจากพระราชดำารผมกสนใจมาดพนทดสภาพตางๆเหนวามทางเปนไปไดจงรบมาทำางานน ในตอนเรมแรกนนผมยงไมไดปลกผกเองเพยงแตเขามาทำางานสงเสรมชาวบานใหปลกผก ซงตอนนนมทงหมด 176ครอบครว สมาชกในครอบครวทงเดก ผใหญ ผสงอายรวมแลวประมาณ358คนผมตงใจจะเปลยนใหคนทง358คนนมาทำาการเกษตรใหได ผมเรมตนดวยการนำาแนวพระราชดำารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เกษตรทฤษฎใหมผสมผสานกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใชเกษตรทฤษฎใหมม3ขนตอนอยางทเราทราบกนดคอขนตอนแรกตองชวยตวเองใหไดกอนขนตอนท2ตองรวมกลมกนเงอนไขของผมคอตองจดทพนกรบรบกบความยากจน ไมตองเอาชนะมนหรอกแตตองอยกบมนใหได หมายถงตองบรหารจดการกบความยากจนใหได ขนตอนท 3 ประสานความรวมมอกบภาคเครอขาย ทงหมดเทาทเราจะประสานไดดงเขามาใหรวมกจกรรมของเราโดยใชผกไรสารพษเปนเครองมอเพราะตอนนนยงไมมมาตรฐานเกษตรอนทรย จงใชคำาวา “ไรสารพษ”เพอแยกออจากปลอดสารเหตผลเพอใหผบรโภคทราบวาผลผลตของเราไมใชสารเคมเลย”โชคชยลำาดบเหตการณใหฟง

ทำาไมเรมทผก โชคชยเลาวาเกษตรกรทวงนำาเขยวสวนใหญจะปลกพชเชงเดยวคอปลกพชชนดเดยวซงเสยงตอความเสยหายทเกดจากภยธรรมชาตและอนๆ พอแมลกแยกกนอยครอบครวลมสลายเมอโชคชยเขามารบผดชอบโครงการนเขาจงออกแบบกจกรรมโดยใชผกเปนตวตง “ดพชอนแลวสผกไมได ผกน 35 - 45 วนเกบเกยวขายไดแลว แตถาเปนพชอนกวาจะเกบเกยวไดใชเวลานานมากกวกฤตไมไดผมจงเรมตนทผก”โชคชยใหเหตผล

โชคชย สมนตรฐ

9

โชคชยบอกวา แรก ๆ ของการปลกผก เกษตรกรกยง

คนเคยกบการปลกพชชนดเดยวมพนท5ไรกปลกคะนาอยางเดยว

ทง5ไรหรอปลกแตงกวาอยางเดยวทง5ไรจงตองใชกระบวนการ

กลมแกปญหาน โดยใหสมาชกทงกลมมาชวยกนคดดวยการตง

คำาถามวาผบรโภคเขาบรโภคผกอะไรกนบาง“การชวยกนคดเปน

หลกการทรงงานของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวประการหนง

เราโยนโจทยใสเวทแลวใหเขาคดกนเองเพอตอบโจทยปรากฏวา

มผกทคนชอบกนถง60ชนดจงถามตอวาเราจะผลตผกทง60

ชนดไดหรอไมทกคนตอบเหมอนกนคอไดจากนนเราจงแบงกน

ไปปลกคนละ6–10ชนดแตรวมแลวไดประมาณ40ชนดไม

ถง60ชนด”โชคชยยอนอดตใหฟง

จากนนใชกระบวนการกลม แกปญหาเรองทดนสำาหรบ

ปลกผก เนองจากสมาชกทง 176 ครอบครว มไดมทดนทำากน

ทงหมดมเพยง126ครอบครวเทานนทมทดนทำากนเปนของตนเอง

โชคชย โยนโจทยใสเวทอกครง “ทำาอยางไรใหคนทไมมทดนได

ปลกผก” พรอมนอมนำาหลกการทรงงานของพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวมาใชอกคอ“รรกสามคค”คอการชวยกนเออเฟอ

เผอแผกน โดยการใหคนทมทดน ตองเออเฟอใหคนทไมมทดน

และนำาหลกการทรงงานอกประการหนงมาใชรวมดวย คอ “ทำา

จากเลกไปหาใหญ”

“จากขอตกลงดงกลาว จงกลายมาเปนรปแบบของ

โครงการคอใหเกษตรกรปลกผกรายละ2งานผทมทดนให

แบงปนใหกบผทไมมทดนดวยหลายคนงงวาแค2งานจะไปพอ

อะไรแตผมมประสบการณในการปลกผกดงทกลาวมาแลวเหตผล

ของผมคอพนท2งานลงทนไมมากใชแรงงานในครอบครวได

ไมตองไปจางแรงงานทไหน การใชแรงงานในครอบครวทำาให

ครอบครวไดอยดวยกนเปนการพงพาตนเอง

จากนนมาคำานวณพนท2งานหรอครงไรถายกแปลง

ขนาดกวาง 1 เมตร ยาว 20 เมตร ไดรองปลกผก 30 รอง

หมายถงทกคนจะมแปลงผกของตวเอง30แปลงปลกผกคนละ

6–10ชนดคำานวณรายไดไดเลยเชนผกบงปลกงายทสดและ

อายสนทสด35วนเกบขายไดผกบงราคาถกทสดกโลกรมละ10

บาทแปลงหนงไดผลผลต30กโลกรม300บาทคอรายไดท

เหนอยแลวแนนอน

10

นอกจากผกบงถาปลกผกสลดทวงนำาเขยวพนทอยสงจากระดบนำาทะเล 90 เมตรอยใกลกรงเทพฯระยะทางเพยง200 กโลเมตร ขณะทผกเมองหนาวทสงมาจากเชยงใหม ถงกรงเทพฯระยะทางไกลกวา3เทาดงนนเราไดเปรยบถาปลกผกสลดราคาผกสลดกโลกรมละ40บาทแปลงหนงไดผลผลตประมาณ20กโลกรมรายไดเหนอยแลวคอ800บาทเกษตรกรทกรายเรมตนท2งานคำานวณกนเอาเองเลยวาอยากจะมรายไดเทาไร”โชคชยบอกหลกคดของเขา กตกาของกลมคอจะเกบเกยวผลผลตอาทตยละ3วนคอจนทรพธศกรวนทเหลอคอองคารและพฤหสทำาการเพาะกลาและปลกผกวนอาทตยใชในการประชมอบรมใหความรในดานตางๆ สวนปจจยการผลตจะมการคำานวณวาในระยะเวลา1ปในพนทเพาะปลกทกำาหนดจะตองใชปจจยการผลตตางๆ จำานวนเทาไรทงเมลดพนธปยคอกปยอนทรยและอนๆจะมการจดหามากอนลวงหนาโดยเฉพาะในชวงทปจจยการผลตเหลานนมราคาถกกจะซอเกบตนไว

ไมหวงเรองตลาด กอนปลกผกโชคชยสมนตรฐทำาการทดลองตลาดดวย

การใหคนหนงนำาผกบงไรสารพษไปขายกบอกคนหนงนำาผกบงท

ผลตดวยการใชสารเคมไปวางขายในราคาทเทากนคอมดละ5

บาทลกคาจะทราบทนทวาผกของใครไรสารพษและจะซอผกไร

สารพษแบบเหมาทงหมด

“เราไมไดมองตลาดในระดบซปเปอรมารเกตเรามองแค

ตลาดทวไปกไมพอขายแลว แรกๆ เราขายผกไรสารพษเทากบ

ราคาผกทวไปในตลาดสดผบรโภคเขาไมเชอครบเพราะผกเรา

คอนขางอปลกษณกวาผกทใชสารเคมจนสดทายเรามาตงราคา

ใหมใหสงขนเทาตวถาผกคะนาทใชสารเคมราคา15บาทเรา

ตองขายคะนาไรสารเคม30บาทเขาเชอครบเขาซอหมดเลย”

โชคชยเลา

กตกาอกขอหนงของกลมคอไมใหสมาชกขายผกเองให

เกบผกในวนจนทร พธ และ ศกร เกบผกใสตะกรารออยทหนา

แปลงผกของตนเองจะมรถมารบผกเหลานนไปขายให

โชคชย สมนตรฐ

11

โชคชยใชระบบสหกรณเปนตวกำาหนดควบคมกลมขาย

ผกใหสหกรณสหกรณจะมารบผลผลตถงทแปลงขณะเดยวกน

เกษตรกรกจะเปดบญชเงนฝากไวทสหกรณ เมอขายผลผลตได

หกคาใชจายในสวนทเปนปจจยการผลตทกลมสนบสนน เชน

เมลดพนธปยอนทรยและวสดตางๆ สวนทเหลอจะโอนเงนเขา

บญชให

โชคชยกลาวถงมาตรฐานผลผลตวา“ตอนแรกๆ เราไมม

มาตรฐานอะไรเลย กำาหนดกนเองวา ไรสารพษ มาตรฐานอยาง

เดยวคอกรอ.(กรบรองเอง)ถามวาใชสารเคมไหมไมไดใชนะเรา

ปลกผกดวยสำานก หามสารเคมเขามาในพนทเดดขาด ใหสมาชก

กลมดแลกนเองถาตรวจสอบพบสารเคมทกลมใดเราไมซอผลผลต

ของกลมนนทงกลมเรารบรองกนเองชอทไพเราะสำาหรบผลผลต

ของกลมเราหรอแบรนดเรามครบใชชอวากสกรรมไรสารพษ

อนเนองมาจากพระราชดาร”

ในระยะหลงผลผลตจากกลมกสกรรมไรสารพษฯอำาเภอ

วงนำาเขยวนเรมเขาไปสซปเปอรมารเกตของหางสรรพสนคาจาก

การรบรองกนเองจำาเปนตองมการรบรองจากหนวยงานเพอความ

นาเชอถอดงนนกลมจงสมครขอการรบรองแหลงผลตหรอGAP(GoodAgriculturalPracticeหรอการผลตตามระบบเกษตรดทเหมาะสม) และพฒนาจาก GAP เปนเกษตรอนทรย โดยมนกวชาการจากสำานกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 4 กรมวชาการเกษตร มาใหคำาแนะนำา และเปนพเลยงในการผลตตามระบบเกษตรอนทรยจนไดรบการรบรองจากกรมวชาการเกษตรเมอวนท29มนาคม2554มจำานวนเกษตรกรในกลมทหนมาผลตในระบบเกษตรอนทรย58รายไดรบการรบรองไปแลว40ราย ผลผลตผกของกลมทไดรบการรบรองมาตรฐาน“เกษตรอนทรย”หรอ“Organic Thailand”ไดแกคอสสลดเรดคอรลเบบคอสเรดโอคกวางตงผกกาดขาวกะหลำาปลคะนามะละกอถวพชมจนทรขาวโพดหวานและขาวโพดขาวเหนยว

ใส ใจปจจยการผลต กลมกสกรรมไรสารพษฯ อำาเภอวงนำาเขยว เนนการใชปจจยการผลตทเหมาะสมกบพช สภาพพนท และภมอากาศปจจยใดทผลตเองไดจะผลตกนเองเชนเมลดพนธเรมแรกใชวธการซอมาจากบรษทตาง ๆ นำามาทดลองปลก ผลจากการปลกทำาใหทราบวาเมลดพนธจากบรษทใดทเหมาะสมกบสภาพแวดลอมของพนทปลกกจะเลอกใชเมลดพนธจากบรษทนนขณะเดยวกน

12

ถาผกชนดใดสามารถผลตพนธเองไดกจะผลตเอง ซงขณะนกลมจะผลตพนธผกพนบานกนเอง ปยคอกทใชในแปลงผกมลววจากววทเลยงแบบชาวบานในพนทใกลเคยง มลสกร จากฟารมสกรไบโอแกสในอำาเภอปากชองและอำาเภอกบนทรบรสวนมลไกนำามาจากฟารมไกเนอในเขตอำาเภอปกธงชย ซงนกวชาการเกษตร จากกรมวชาการเกษตรนำามาผลตปยหมกแบบเตมอากาศใหกบกลมนอกจากนยงมปยอนทรยจากจงหวดลพบร ฮอรโมนเรงการเจรญเตบโตทใชอยมหลายชนดคอนำาหมกนมวว ซงทำาเอง โดยใช นมววสด 3 - 5 ลตร ผสมกบ นำาตาลทรายแดง1กโลกรมนมเปรยว100ซซ.แปงขาวหมาก5–10กรมหมกนาน1–3เดอนอตราการใช0.5ลตรตอนำา200ลตรฉดพนทก7วน นอกจากนยงมนำาฉไสเดอนดนโดยมการเลยงไสเดอนดนเองในฟารม ใชนำานฉดพน ขณะเปนตนกลา ยงมนำาหมกเศษผกโดยใชเศษผกในฟารม 3 กโลกรม ผสมกบนำาตาลทรายแดง 1กโลกรมนำา10กโลกรมหมกนาน3เดอนอตราการใชนำาหมก1ลตรผสมนำา200ลตรพนทก7วน สารปองกนกำาจดศตรพชคอนำาสมควนไมทผลตกนเองในกลมโดยจะไดทงถานและนำาสมควนไมนำาหมกสมนไพรโดยใชไพล1กโลกรมและบอระเพด1กโลกรมสบและหมกไวนาน1สปดาหอตราการใชนำาหมก1ลตรผสมนำา200ลตรพนทก7วน

นำาทใชรดผกเปนนำาทนำามาจากคลองธรรมชาตนำามาพก

ในบอและสระทขดกนเองรดผกโดยใชระบบมนสปรงเกลอร

ปลกฝงแนวคด โชคชย สมนตรฐ เสนอกตกาสำาหรบกลมกสกรรม

ไรสารพษฯ วงนำาเขยว เพอการทำาประโยชนใหกบสงคมหลาย

กจกรรมไดแกการสมทบแรงงานเดอนละ1แรงไวเปนกองกลาง

ของกลมโดยจะนำาแรงงานนไปพฒนาสาธารณประโยชนเปนการ

คนทนใหสงคม จากนนไดขยายตอเนองไปกจกรรมอน คอ ผก

ทขายได 100 กโลกรม จะบรจาคเปนกองกลาง 1 กโลกรม

นำาไปใหโรงพยาบาลทำาอาหารเลยงผปวย

อก1กจกรรมคอรายไดจากการขายผก100บาทให

บรจาค1บาทเปนกองทนการศกษาใหลกหลานเกษตรกรในกลม

เพอแกไขวกฤตทกลมตองเผชญ คอ ไมมทายาททางการเกษตร

สบทอดกจการในไรนา ซงปจจบนสมาชกชองกลมสวนใหญอาย

เกน50ปจำาเปนตองเอาลกหลานทมอยมาเขาระบบตงแตอนบาล

จนถงมหาวทยาลยโดยใชเงนออมสวนนเปนทนการศกษา

วธการคอแจกกระบอกไมไผใหทกคนทงเดกและผใหญ

คนละ1กระบอกให“ออมความดวนละ1บาท”กลาวคอใหทก

คนคดถงความดทตนไดกระทำาในแตละวน “เราพบวาความด

ขาดแคลนคนทำาดไมกลาอวดถาไมกลาอวดกออมไวเสยเกบ

ไวในกระบอกไมไผ1ความดเทากบ1บาทครบ1ปได365

บาทจากนนทงเดกและผใหญนำากระบอกไมไผกลบมาผาดเดก

โรงเรอนปลกผกสำาหรบฤดฝน

13

ได365บาทสมทบจากกระบอกไมไผของผใหญอก365บาทเปนกองทนทเพมขนมานอกเหนอจากเงนขายผกรอยละ 1 บาทนำามาเปนทนการศกษา”โชคชยไลเรยงใหฟง ปจจบนมเดกทเกยวของกบกสกรรมไรสารพษทวงนำาเขยวจำานวน150คนระดบการศกษาตงแตอนบาลถงมหาวทยาลยปท 2 ซงเดกทกำาลงศกษาทมหาวทยาลยปท 2 น ศกษาอยทมหาวทยาลยแมโจ จำานวน 1 คน และในปนจะตามไปศกษาทเดยวกนอก 1 คน การเขาไปศกษาตอทมหาวทยาลยแมโจของเดกๆลกหลานเกษตรกรสมาชกกสกรรมไรสารพษทวงนำาเขยวนโชคชย ไดขอความอนเคราะหจากทางมหาวทยาลยแมโจ ใหเดกเขาไปศกษาโดยไมตองสอบเขา แจงใหทราบเหตผลความจำาเปนของกลมทขาดทายาททางการเกษตรและเมอเดกเหลานเรยนจบแลวเขาจะกลบมาทำางานแทนรนพอแมในกลมกสกรรมไรสารพษแหงน โดยทำาหนาทผลตผกในทดนทำากนททางกลมฯจดสรรไวใหและบรหารจดการใหเจรญรงเรองและยงยน มหาวทยาลยแมโจยนดใหความอนเคราะหโดยใหเดกจากกลมกสกรรมไรสารพษวงนำาเขยวเขาไปศกษาไดโดยไมตองสอบเขาทงนไดเปดโควตาพเศษให11สาขาวชา “เปนการทำาแบบกระบวนการ โดยใชผกเปนเครองมอเรยกผกไรสารพษทนวา‘ผกทเปนยงกวาผก’เปนความพยายามทจะใชผกเปนเครองมอ”โชคชยบอกดวยความมนใจ

ความยงยน การสรางความเขมแขง และยงยนใหกบกลมฯ นอกจากกจกรรมตางๆดงทกลาวมาแลวการพฒนากลมใหกาวหนากยงเกดขนตลอดเวลาโดยโชคชยเลาใหฟงวากอนหนานในชวงฤดฝนปลกผกไมไดฝนจะทำาใหผกเสยหายตองหยดปลกผกปละ4–5เดอนจงมการทดลองสรางโรงเรอนปลกผกขนในฤดฝนปรากฏวาแกปญหาไดสามารถปลกผกไดและไดผลดจงสามารถผลตผกออกมาไดอยางตอเนอง จงสรางโรงเรอนเพมขนโดยไดรบการสนบสนนจากสถานทตญปน

นอกจากน กลมฯ ยงไดรบคำาแนะนำาจาก นายอนนตดาโลดม อดตอธบดกรมวชาการเกษตรและอดตสมาชกวฒสภาจงหวดสราษฎรธาน ใหเสนอโครงการขอรบการสนบสนนงบประมาณจากกองทนปรบโครงสรางภาคเกษตรเพอลดผลกระทบจากการคาเสรอาเซยน หรอ กองทน FTA ซงไดรบอนมตงบประมาณมาแลวประมาณ12ลานบาทเปนเงนจายขาด70%อก30%เปนเงนใหยมปลอดดอกเบยระยะเวลา5ป งบประมาณ12ลานบาทดงกลาวนำามาจดสรางโรงเรอนปลกผกจำานวน206โรงเรอนสำาหรบเกษตรกร103รายสรางโรงเรอนรวบรวมผลผลต1โรงเรอนและสรางโรงเพาะกลาผกสวนรวม1โรงเรอนโดยเฉพาะโรงเรอนปลกผกนนใหเกษตรกรสมทบโดยใชเงนยมในสวนของ 30% และสงคนเงนยมปลอดดอกเบยระยะเวลา5ป ก ลมสงเสรมกสกรรมไรสารพษในเขตปฏรป ทดนอำาเภอวงนำาเขยวจงหวดนครราชสมาภายใตการนำาของโชคชยสมนตรฐยงคงเขมแขงพฒนากาวหนารอคอย“ทายาททางการเกษตร”มาสบทอดแนวคดและแนวทางปฏบตตามหลกเกษตรทฤษฎใหม และปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เพอความยงยนจากรนสรนตอไป ดงหลกคดทวา“เดนทละกาว กนขาวทละคา ทาทละอยาง”ซงแตละกาวทเดนนนตองมความมนใจวาจะนำาพาสมาชกไปสเปาหมายไดโดยมรายไดความอบอนของครอบครวและความสงบสขของชมชนรออยขางหนา

เมอเดกเหลาน เรยนจบแลวเขาจะกลบมาทำางานแทนรนพอแมในกลมกสกรรม ไรสารพษแหงน โดยทำา

หนาทผลตผกในทดนทำากนททางกลมฯ จดสรรไวให และบรหารจดการใหเจรญรงเรองและยงยน

14

เ ส น ไ ห ม ใ บ ห ม อ น

เยอนถนลานนา...

ชอปผาทอมอ

วโรจน แกวเรอง

ป ใหม ไทยไปไหนด? ในชวงทเปนวยรน ใกลสงกรานตปใหมไทยทไร ผมมกจะคดถงเชยงใหม เมองเหนอของไทยทมการเลนนาสงกรานต

กนอยางสนกสนาน และเลนนากนยาวนานหลายวน แตเมอสงวยขนกมกจะสนใจการทองเทยวเชงวฒนธรรมมากขน เพราะ

หลงใหลในความงดงามของศลปวฒนธรรมทองถน อนเปนภมปญญาของบรรพบรษ ทมความหลากหลายแตกตางกนไป

ในแตละภมภาค ดงนนสงกรานตปนถายงไมไดตดสนใจไปไหน กขอใหจงหวดภาคเหนอเปนอกทางเลอกของทาน หรอ

ตองการไปทองเทยวภาคเหนออยแลวกขอใหบวกโปรแกรมการเดนทางไปเรยนรการทอผาไหม และผาทอมอจากเสนใย

ธรรมชาตอนๆ เชน ฝาย หรอใยกญชง ทมใหชมอยหลายแหงในภาคเหนอ ตามนโยบายรฐบาลทกาหนดใหปนเปนปแหง

การคดบวก

1

2

3

15

ภาคเหนอคอเปาหมาย ทานทเดนทางโดยยานพาหนะสวนตว มโอกาสไปเยอน

ไดหลายจงหวด หลายทองถน เลอกซอสนคาผาทอมอไดหลาก

หลายประเภท แตถาเดนทางโดยระบบขนสงมวลชนสาธารณะ

คงตองเลอกไปเยอนถนทอผาของทองถนในจงหวดททานเดนทาง

ไปถายงไปไดไมครบทกแหงกเกบขอมลแหลงทอผาภาคเหนอไว

เมอตองการไปเยอนคราใดกนำามาใชไดเลย หรอจะหาขอมลเพม

เตมจากสำานกอนรกษและตรวจสอบมาตรฐานหมอนไหม กรม

หมอนไหมกยงด

พรอมแลวเกบกระเปาเดนทางกนเลยดกวาตงตางวาเรา

ออกจากกรงเทพฯตนทางตามถนนสายเอเชยมงหนาสนครสวรรค

ผานจงหวดกำาแพงเพชรเขาเขตอำาเภอวงเจาจงหวดตากเชญทก

ทานแวะจบชาใบหมอนคลายรอนคลายเมอยจากการเดนทางท

ศนยหมอนไหมเฉลมพระเกยรตฯตากซงตงอยรมถนนนครสวรรค-กำาแพงเพชร-ตากฝงซายมอกอนถงตวเมองจงหวดตากประมาณ22กโลเมตรถากลวพลาดโทรศพทถงเจาหนาทศนยฯไดทเบอร0-5589-6635 เมอหายเหนอยแลวเดนทางตอ แตถาใกลเวลาอาหารกลางวนหรออาหารเยนขอแนะนำา“ครววนด”รานอาหารอรอยทมเมนอาหารทใชใบหมอน ใบไมมากคณคาเปนสวนประกอบอาทไขเจยวใบหมอนยำาสมนไพรใบหมอนกรอบตมยำาปลาใสใบหมอนฯลฯครววนดตงอยรมถนนฝงซายมอกอนถงทางแยกไปอำาเภอแมสอดประมาณ1กโลเมตรรบรองไมผดหวง อมแลวออกเดนทางตอวนนอยากใหทานไดเลอกจงหวดเลกๆกอนถงเชยงใหมทมกลนอายของเมองเกาเตมไปดวยเสนหของอารยธรรมทมอายมากกวา1,300ปนนคอจงหวดลำาพนทมชอเสยงฟเฟองเลองลอไกล“ผาไหมยกดอกลาพน”

1 3 ผาจกแมแจม

2 ทอผายกดอกลำาพน

45

6

7

4 ไขเจยวยอดหมอน

5 ผดเผดปลาชอนใบหมอน

6 7 ผลตภณฑจากใบและ

ผลหมอน

16

แหลงผาทอมอภาคเหนอ

ผายกดอกลาพน “ลายดอกและเครอเถาทนนเดนสะดดตา เปนเอกลกษณพเศษของผายกดอก ทกเสนสายลวดลายผาผานการถายทอดจากรนสรนหลายชวอายคน โดยเฉพาะผาไหมยกดอกลำาพน ทกลายเปนมรดกทางวฒนธรรมอนลำาคา และมชอเสยงวาเปนผาไหมยกดอกทสวยงามทสด” เราเอาฤกษเอาชยดวยการไปนมสการ“พระธาตหรภญชย” ใหจตใจผองใส กอนไปเยยมชม “สถาบนผาทอมอหรภญชย” ตงอยทเลขท33หมท/หมบาน1ตำาบลเวยงยองอำาเภอเมองลำาพนจงหวดลำาพน แหลงททานจะไดเรยนรประวตความเปนมาของผายกดอกลำาพนผาเอกลกษณของลำาพนทสรางความภาคภมใจใหชาวเหนอและชาวไทยดวยผาไหมยกดอกลำาพนเปนผาทยกลวดลาย เรมแพรหลายและไดรบการฟนฟมาตงแต สมยของพระราชชายาเจาดารารศม ในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวรชกาลท5ซงทานเปนพระราชธดาของพระเจาอนทวชยานนทเจาผครองนครเชยงใหมองคท7ทานทรงนยมนงผาซนเปนประจำาจงทรงสนพระทยทจะคดประดษฐลวดลายใหมๆขนไวใชโดยไดฝกหดคนในวงใหทอผานำาไปถวายเจาหญงลำาเจยกซงเปนธดาของเจาผครองนครลำาพน ไดรบการถายทอดความรเรองการทอผาเหลานจากพระราชชายาจงไดนำามาฝกหดใหคนในคมหลวงลำาพนและชาวบานจนมความชำานาญแพรหลาย ครนเมอเจาพงศแกวไดสมรสกบเจาพฒนาและยายมาอยคมหลวงทานไดรบการถายทอดวชาการทอผาดวยกพนเมองจากเจาหญงสวนบญ จนสามารถเปนผสบทอดลายผายกทเกาแกสวยงามและยงไดเปดโรงงานทอผาขนาดยอมขนในคมหลวงลำาพนฝกสอนชาวบานใหหดทอผาไหมยกดอกและผาฝายยกดอกไวใชในครวเรอน จนชาวบานสามารถทอผาเพอประกอบอาชพอยกบ

บานอยางแพรหลาย ความงดงามของผนผาทผานการทออยางพถพถนเปนทเรองลอไปทวกลาวกนวาถาเปนผาไหมยกดอกแลวจะตองเปนผายกดอกลำาพนเทานนจงจะดและสวยงามทสด สำาหรบลวดลายบนผนผาไหมยกดอกลำาพน มลวดลายทออนชอยงดงาม ลวดลายทเปนเอกลกษณของผายกดอกดงเดมของเมองลำาพน ไดแก ลายดอกพกล นอกจากนยงมลายดอกรกนาคเกยวแกวชงดวงปจจบนผายกดอกลำาพนไดขนทะเบยนสนคาสงบงชทางภมศาสตรซงเปนเครองหมายยนยนถงคณภาพไดเปนอยางด เมอผายกดอกลำาพนมความสวยงามประณตมเอกลกษณทโดดเดน แลวทานจะใจเยนไมรบไวสกผนเชยวหรอ หลงจากไดชมกรรมวธการผลตทตองเอาใจใสในการทออยางยง ถายงมเวลาเพยงพอ อยารรอไปชมความวจตรของผายกดอกลำาพนไดอยางหลากหลายไมซำาแบบท “รานเพญศรไหมไทย” ซงอยในอำาเภอเมองลำาพนขอกระซบทนยงมมมกาแฟและอาหารอรอยๆในมมสบายๆเงยบสงบในบรเวณเดยวกน นอกจากนนทจงหวดลำาพนยงมแหลงผลตและจดหนายใหทานศกษาและเลอกชมไดอกหลายแหงเชนในอำาเภอเมองมรานพรรณฝายไหมไทยรานอำาไพผาไหมยกดอกลำาพนรานลำาพนผาไหมไทยและรานดารณไหมไทยสวนในอำาเภอทงหวชางมรานมาลไหมไทย เราอำาลาลำาพนเพอไปชมการผลตผาเอกลกษณของจงหวดเชยงใหม ทอำาเภอแมแจม ดนแดนทมนาขนบนไดอนสวยงามอกแหงหนงของโลก

1

2

1 2 ผายกดอกลำาพน

17

ผาจกแมแจม “ผาซนตนจกแมแจม มรดกแหงแผนดนลานนา ความงดงามอนทรงคณคาของผาทอแตละผน สะทอนถงสนทรยะ อนลำาลกจากหวใจของผทอ สความงามของศลปะบนผนผาอยางแยบยล” ดวยอำาเภอแมแจมอยหางจากตวเมองเชยงใหมราว 150กโลเมตร จำาเปนตองออกเดนทางกนตงแตเชา หรอจะวางแผนคางคนกนทนนสกคนกจะไมเหนอยกบการเดนทาง “ผาจกแมแจม” หรอ “ผาตนจกแมแจม” หรอ “ผาซนตนจกแมแจม”มไดเปนเพยงเครองแตงกายของสตรหากแตยงมบทบาทสำาคญในการสะทอนวถชวต ประเพณและความเชอของบรรพบรษทสงผานมาแตครงบรรพกาล ลกษณะพเศษของซนตนจกแมแจมจะมลวดลายหลกลายเดยวเรยงหรอชดตดกนลกษณะเปนขดยาวดานลางของตนซนมาจากความเชอวาหากทำาบญมากเมอตายแลวดวงวญญาณจะไดนงสำาเภาลอยขนสวรรค ลวดลายและกรรมวธการทอผาจกแมแจมโดยเฉพาะการจกใหเกดเปนลวดลายบนผนผานน ทำาโดยใชขนเมนหรอไมสอดนบเสนดายเสนยน แลวใชเสนดายพงพเศษจกหรอลวงสอดสลบดายสตางๆเกดเปนลวดลายคลายกบการปกลงบนผนผาเทคนคการจกของแมแจมเปนการจกทางดานหลงของลาย โดยควำาลายดานหนาลงกบกทอผาผทอสามารถผกเงอนดายตรงดานหลงของลายไดสะดวกและแนนหนากวา ทำาใหผลงานมความละเอยดประณตขน ปจจบนชาวแมแจมยงคงสบทอดกรรมวธในการทอผาจกแมแจม แสดงใหเหนถงความรก ความผกพนของสตรแมแจมกบงานหตถศลปชนน สตรชาวแมแจมนยมนงซนตนจกในงานพธสำาคญทางศาสนาผสงอายสวนใหญนยมนงซนตนจกกลบดานคอใหลวดลายดานหนาจกอยดานใน ใหสวนทเปนดานหลงตนจกเอาไวดานนอก เพอเปนการรกษาตนจกไวมใหเกาหรอซดเรวเกนไป การนงซนตนจกกลบดานนบวาเปนเอกลกษณทงดงามและแปลกตา

ทจงหวดเชยงใหมมแหลงผลตและจำาหนายผาจก เชน

กลมทอผาบานทองฝายในอำาเภอแมแจมรานClassicmodel

ตำาบลปาแดดอำาเภอเมองรานนสราทตำาบลวดเกตอำาเภอเมอง

สวนทอำาเภอสนกำาแพงกมอยหลายรานเชนหจก.ชนวตรไหมไทย

รานซลควลเลจรานเพยรกศลเปนตน

กอนเลนนำาสงกรานตทเชยงใหม อยาลมแวะไปไหวพระ

ธาตดอยสเทพวดเจดยหลวงหรอจะหนผคนไปเทยวพกผอนบน

ดอยมอนลานอำาเภอพราวจงหวดเชยงใหมเปนแหลงผลตมลเบอรร

หรอนำาหมอนพรอมดม ทนมทพกแบบรสอรท คงโกไมหยอกท

ไดดมนำาผลไมทมคณคาทางโภชนาการและเภสช ทามกลาง

บรรยากาศทบรสทธบนยอดเขาสง ถาสนใจตดตอสอบถาม

ไดท ศนยหมอนไหมเฉลมพระเกยรตฯ เชยงใหม โทรศพท

0-5311-4097

คราวนตองเดนทางไกลขามเขตจงหวดเชยงใหมไปจงหวด

นานเพอเปดตำานานผาทอมอพนเมองนานดวยกน

ลวดลายและกรรมวธการทอผาจกแมแจม โดยเฉพาะการจกใหเกดเปนลวดลายบนผนผานน

ทำาโดยใชขนเมนหรอไมสอดนบเสนดายเสนยน

1

2

www.lannaworld.com

www.oknation.net/blog/dogstar

1 2 ผาจกแมแจม

18

ผาทอมอเมองนาน “มทงผาททอขนโดยชาวพนเมอง เมองนานดงเดม และผาทอพนเมองทมาจากแหลงอน สบเนองมาจากความสมพนธทางการเมอง และการอพยพโยกยายถนของผคน” นานชอจงหวดทสนแคพยางคเดยวแตมเรองราวของวถชวตและศลปวฒนธรรมใหผมาเยอนไดศกษาอยางมากมายชวนเชญใหทานไปชมทพพธภณฑเมองนานอกทงทานจะไดยลงาชางดำาทมอยเพยงงาเดยวในประเทศไทยกอนไปชมการผลตและจำาหนายผาทอมอพนเมองนานไดหลายแหงในเขตอำาเภอเมองมรานทนนไชยรานจางตระกลรานทพยผาทอรานศภสราในเขตอำาเภอปวมทตำาบลศลาแลง2กลมคอกลมทอผาบานดอนไชยและกลมทอผาบานเฮย ใครมาเมองนาน กตองไปไหวพระธาตแชแหงและวดภมนทร ชมภาพจตรกรรมฝาผนง ทมภาพผาทอพนเมอง อกทงพระอโบสถวดนมความสวยงามแปลกตานาชมยงแลวแวะไปดมมลเบอรรทผลตจากยอดดอยทรานภพยคฆหรอรานภฟา ทมผลตภณฑเหลานจำาหนายตลอดทงป ขาลองกลบกรงเทพฯ แนะนำาใหใชเสนทาง นาน-แพร-พษณโลก-กรงเทพฯเพอแวะชมผาจกเมองลองจงหวดแพร

ผาจกเมองลอง “เดมหญงไทยยวนนยมแตงกายดวยผาซนทอชนดตางๆ ดงภาพจตรกรรมฝาผนงทวดเวยงตา อ.ลอง ซงเปนภาพเจานายฝายหญงของเมองแพรนงผาตนจก แสดงใหเหนวาผาตนจกเมองลองมประวตมายาวนานมากวา 150 ป” ผาจกเมองลอง เปนผาทอมอทใชไหมหรอฝายในการทอมลวดลายและสสนแสนสวยงามในอดตการทอผาจกเมองลองจะนำาไปใชเปนผาถงหรอซนแบงเปน3สวนไดแก1)หวซนมกเปนผาสขาวและสแดงตอกน2)ตวซนสวนใหญจะเปนลายขวางและ

3)ตนซนหรอตนจกใชวธการจกในการทอปจจบนผาทอมอเมองลองมการทอเปนผาคลมไหล ยาม และผาเทปซงใชในการนำาไปตดตกแตงกบผาพนเปนเสอผาและผลตภณฑตางๆ แหลงผลตและจำาหนายผาจกเมองลองตองไปทรานเพอนแพง และรานโกมลผาโบราณซงอยในตำาบลหวยออ รานอญชลไหมไทย ตำาบลเตาปน รานกาญจนาผาทอตนจก ตำาบลบานปนและ กลมเรยนรผาจกเมองลองและยอมสครามธรรมชาตตำาบลหวทง กอนเดนทางกลบกรงเทพฯ เราไปไหวพระกนทพระธาตชอแฮ แลวแวะดมชาใบหมอนกอนกลบทศนยหมอนไหมเฉลมพระเกยรตฯแพร ท อำาเภอเดนชย บนถนนสายแพร-อตรดตถโทรศพท0-5461-3477ขากลบกรงเทพฯรถของทานอาจวงเรวไมไดเพราะภายในรถเตมไปดวยผาทอมอผนงามภาคเหนออกทงกระเปาสตางคกแฟบจงตองประหยดพลงงานกนสกหนอย

บรรณานกรม

กรมหมอนไหม. 2555. เสนทางทองเทยวผาไหม. โรงพมพชมนม

สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทยจำากด.กรงเทพฯ.167หนา

กรมหมอนไหม.2555.ภมปญญาผาไหมไทย. โรงพมพชมนมสหกรณ

การเกษตรแหงประเทศไทยจำากด.กรงเทพฯ.100หนา

ธนาคารแหงประเทศไทยสาขาภาคเหนอ.2553.สนทรยแหงลลา

ผนผาแพรพรรณ พนจผาชนเดนของพพธภณฑธนาคารแหง

ประเทศไทยสำานกงานภาคเหนอ.บรษทนพบรการพมพจำากด.

เชยงใหม.238หนา

www.openbase.in.th www.bedo.or.th/fabric

1

2 3

1 ผาทอมอเมองนาน

2 3 ผาจกเมองลอง

19

จ ก ร ก ล ก า ร เ ก ษ ต ร

ม.ร.ว. เทพฤทธ เทวกล บดาแหงกองเกษตรวศวกรรม และวศวกรรมเกษตรของประเทศไทย เปนโอรสของกรมหมนเทววงควโรทย และหมอมเพยน เทวกล เกดเมอวนท 29 ธนวาคม 2457 ทกรงเบอรลน ประเทศเยอรมน

ม.ร.ว.เทพฤทธ เทวกลปรมาจารยวศวกรรมเกษตรของไทยจรญ นอมคำาพนธ เสร ดมาก และสรเวทย กฤษณะเศรณ

20

หลงจากทานจบมธยมปท4จากวชราวธวทยาลยไดศกษา

ตอดวยทนสวนพระองคของสมเดจพระราชบดากรมหลวงสงขลา

นครนทรในชนGrammarSchoolจากFennSchoolจนกระทง

จบขนHighSchoolจากBelomontHillSchoolทสหรฐอเมรกา

โดยพกอยกบครอบครวของพระยากลยาณไมตร(Dr.FrancesB.

Sayne)ซงในขณะนนดำารงตำาแหนงรฐมนตรชวยวาการกระทรวง

การตางประเทศในสมยประธานาธบดรสเวลลพระยากลยาณไมตร

ไดหารอ Mr. Wallace รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรสหรฐ

ซงMr.Wallaceไดพาม.ร.ว.เทพฤทธไปทดสอบ“แบบความ

ถนด”หรอAptitudeTestปรากฏวาม.ร.ว.เทพฤทธมความสนใจและความสามารถทางดานเครองจกรกลม.ร.ว.เทพฤทธจงศกษาหนกไปทางดานวศวกรรมเกษตร โดยเรมตนศกษาวชาขนพนฐานทางดานเกษตรศาสตรทMassachusetteStateCollege.ในปพ.ศ.2478เปนเวลาหนงปพ.ศ.2479ยายไปศกษาวชาดานวทยาศาสตร และวศวกรรมศาสตรจาก Louisiana StateUniversity อกสองป แลวจงยายมาศกษาท Maryland StateUniversity อกปหนง จนจบการศกษาขนปรญญาตร ทางดานวศวกรรมเกษตรในปพ.ศ.2481

ประวตการทำางาน ม.ร.ว. เทพฤทธ เทวกล เรมเขารบราชการในกระทรวงเกษตรตงแตพ.ศ.2481จนกระทงลาออกจากราชการดวยความสมครใจเมอพ.ศ.2489ระหวางปฏบตราชการไดพยายามนำาวชาความรและประสบการณทางดานวศวกรรมเกษตรทไดศกษามาทำาการปรบปรงพฒนาการเกษตรเมองไทยใหเขาสยคใหมจนอาจกลาวไดวาม.ร.ว.เทพฤทธเทวกลเปนผบกเบกหรอบคคลแรกทนำาวชาการดานวศวกรรมเกษตรมาสประเทศไทยอยางจรงจง ไดดำาเนนการดานวจยและประดษฐตลอดมาจนมผลงานปรากฏตอสาธารณะโดยเฉพาะในวงการเกษตรกรรมเปนอนมากโดยเฉพาะ

ม.ร.ว. เทพฤทธ เทวกล

21

ในระหวางมหาสงครามโลกครงทสองไดวจยผลตสงของจำาเปนทขาดแคลนในภาวะสงครามหลายอยางอาทเชนตงโรงงานผลตสำาลใหโรงพยาบาลตาง ๆ โรงงานผลตโซดาไฟ โรงงานสกดนำามนพชเพอใชเปนนำามนเชอเพลง โรงงานผลตนมผงเลยงทารก โรงงานกลนแอลกอฮอลเปนตน ในปพ.ศ.2498กระทรวงเกษตรไดตงกรมการขาวขนมาจงไดรบเชญใหกลบเขารบราชการในตำาแหนงหวหนากองวศวกรรม จนไดดำารงตำาแหนงผเชยวชาญทางวศวกรรม และตำาแหนงทปรกษาดานวศวกรรมเกษตรของกระทรวงเกษตรและสหกรณเมอพ.ศ.2512ซงเปนตำาแหนงเทยบเทาอธบดนบเปนตำาแหนงสงสดทางวชาการตำาแหนงแรกของกระทรวงเกษตรและสหกรณ และดำารงตำาแหนงตลอดมาจนครบเกษยณอายราชการทานเปนผบกเบกดานวศวกรรมเกษตรของประเทศไทย ทานเปรยบเสมอนบดาแหงกองเกษตรวศวกรรม ซงปจจบนยกฐานะเปนสถาบนวจยเกษตรวศวกรรม ขนกบกรมวชาการเกษตรกระทรวงเกษตรและสหกรณ นบตงแตป พ.ศ. 2515 เปนตนมา ไดรบมอบหมายจากกระทรวงเกษตรและสหกรณใหเปนผอำานวยการโครงการคนควาทดลองทำาฝนหลวงตามพระราชดำารและผอำานวยการโครงการฝนหลวงพเศษ(พระราชทาน)ไดทำาการคนควาทดลองจนประสบผลสำาเรจกาวหนามาตามลำาดบ สามารถนำากรรมวธทำาฝนหลวงไป

ปฏบตการชวยเหลอราษฎรใหรอดพนความเสยหาย เนองจาก

ภาวะแหงแลงอยางไดผลจากผลงานดานฝนหลวงนทำาใหรฐบาล

เหนความสำาคญวาการทำาฝนหลวงเปนลทางหนงทสามารถใชแกไข

ภาวะแหงแลงได จงไดกอตงสำานกงานปฏบตการฝนหลวงเปน

หนวยราชการในสงกดสำานกงานปลดกระทรวง กระทรวงเกษตร

และสหกรณเปนการถาวรและไดขยายงานใหสามารถปฏบตการ

ชวยเหลอราษฎรไดอยางกวางขวางตงแตปพ.ศ.2518 เปนตน

มา และยงคงกาวหนาตอไปทงทางดานคนควาทดลองและ

การปฏบตการชวยเหลอราษฎร

หลงจากครบเกษยณอายราชการเมอปพ.ศ.2518แลว

สำานกงานปฏบตการฝนหลวง สำานกงานปลดกระทรวง และ

กองเกษตรวศวกรรมกรมวชาการเกษตรไดตระหนกในเกยรตคณ

ของผลงานและความสามารถพเศษเฉพาะตวของม.ร.ว.เทพฤทธ

เทวกล จงไดกราบบงคมทลพระกรณาผานราชเลขาธการ ขอ

พระราชทานม.ร.ว.เทพฤทธเทวกลใหปฏบตงานชวยเหลอหนวย

ราชการทงสองซงไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯมพระบรมราชา

นญาตให ม.ร.ว. เทพฤทธ เทวกล มาดำารงตำาแหนงทปรกษา

ผทรงคณวฒทางดานเกษตรวศวกรรม และฝนหลวง แกหนวย

ราชการทงสองตลอดมาจนเทาท ม.ร.ว. เทพฤทธ เทวกล จะ

สามารถปฏบตหนาทได

22

ผลงานทางดานวศวกรรมเกษตร 1. รถไถนาเดนตาม 2 ลอเปนเครองมอทนแรงทสำาคญทสดชนดหนง สำาหรบการประกอบเกษตรกรรมแผนใหม เพราะรถไถเดนตามสามารถทำางานไดอยางสะดวกและรวดเรวในทกสภาพพนทถาเปรยบเทยบรถไถเดนตามกบควายแลวประสทธภาพสรถไถเดนตามไมไดทงในเรองความเรวและความอดทนเนองจากควายไมสามารถทำางานในสภาพดนแขงเพราะแรงลากจงของควายไมเพยงพอการทำางานจะตองรอใหพนดนเปยกถงสามารถทำางานไดโดยปกตควายจะใชงานไดชวงแดดไมแรงแถมยงปลดใหไปกนหญาและพกผอนเสยเวลากวาครงวนปจจบนปญหาเดกเลยงควายหายากมากเพราะเดกจะตองไปเรยนหนงสอ รถไถเดนตามนอกจากใชเตรยมดนแลวยงสามารถใชลากจงรถพวงสบนำาฯลฯเครองยนตตนกำาลงเปนเครองยนตสบเดยว8–12แรงมาและยงใชฉดเครองสบนำาและทำางานอน ๆ ไดอกดวย จงนบวาเปนเครองมอทนแรงเกษตรสารพดประโยชน และใชกนแพรหลายในปจจบนในประเทศไทยและตางประเทศ 2. รถไถนาควายเหลก เปนเครองมอทนแรงการเกษตรชนด4ลอเดมใชเครองยนตดเซล2สบทำางานคลายกบรถไถเดนตาม2ลอตอมาไดพฒนาเปนเครองยนต4สบมเทคโนโลยเหมอนรถแทรกเตอรขนาดเลกในปจจบนใชเครองยนตขนาด12–25แรงมา

ในปพ.ศ.2504พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหกรมการขาว (เดม)กระทรวงเกษตรและสหกรณนำาพนธขาวตางๆมาปลกทดลองในบรเวณสวนจตรลดาและใหม.ร.ว. เทพฤทธ เทวกล นำาควายเหลกหรอรถไถ 4 ลอ ใชเครองยนต8.5แรงมา ไปใชงานเตรยมดนและพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานคำาแนะนำาในการปรบปรง“ควายเหลก”ใหไดรปแบบทดเหมาะสมกบการใชงานและการผลตในประเทศไทยซงในตอนนนพระองคทานทรงขบรถไถนาควายเหลก เพอเตรยมแปลงปลกขาว ตลอดทงทรงหวานขาวและทรงเกยวขาวดวยพระองคเอง 3. เครองกะเทาะขาวแรงเหวยง เปนเครองมอกะเทาะเปลอกเมลดขาวอยางงาย ๆ มลกษณะกลมแบนมกรวยสำาหรบใสขาวเปลอกอยตรงกลาง ใชแรงเหวยงจากการหมนของจานใหเมลดขาวเปลอกเหวยงไปกระทบขอบของทรงกลมซงบดวยผาใบหรอแผนยางดวยความเรวของจาน1,200รอบจะไดขาวกลองกบแกลบ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานคำาแนะนำา

ในการปรบปรง “ควายเหลก” ใหไดรปแบบทด เหมาะสมกบการใชงาน และการผลตในประเทศไทย

23

4. ทอสบนาเทพฤทธ เปนเครองสบนำาแบบทอ เสนผาศนยกลางทอ5–6นวมความยาวของทอ8ฟตขนไปใชไดทงเครองยนตเบนซนและเครองยนตดเซล4จงหวะตงแต5–13แรงมา สำาหรบเครองยนตเบนซน และตงแต 8 – 11.5 แรงมาสำาหรบเครองยนตดเซลซงมประโยชนตอการเกษตรและใชกนแพรหลายในปจจบนโดยเรยกกนตดปากวา“ทอสบนาเทพฤทธ” 5. โรงนมผงจตรลดา เนองจากสมยจอมพลสฤษดธนะรตน เปนรฐบาล ไดสงเสรมใหมการเลยงโคนมทโพธารามราชบรและทมวกเหลกสระบรปรากฏวาราคานำานมตกตำาสรางความเดอดรอนใหกบเกษตรกรผเลยงม.ร.ว.เทพฤทธเทวกลจงไดสรางโรงนมผงขนเพอชวยเหลอเกษตรกรตามพระราชดำาร สวนประกอบของโรงนมผงเปนถงสเตนเลสขนาดใหญใกลขอบถงมหวฉด ทำามมกบขอบถง 45 องศา ดานบนถงมฝาปดมรระบายไอรอนปลอยลมรอนอณภม120องศาเซนตเกรดเขาทางกนถงอนนำานมใหรอนประมาณอณหภม90องศาเซลเซยสแลวฉดนำานมลงในถงเมอฝอยละเอยดของนำานมสมผสกบไอรอนกจะกลายเปนผงนมตกลงไปดานลางของถง 6. อททานอลประเทศตางๆ ทวโลกตางรณรงคประหยดนำามนและหาวธการตางๆมาทดแทนพลงงานจากนำามนเพราะยคแหงการใชนำามนถกปดลงแลวการผลตนำามนของโลกกำาลงจะถงจดอมตวและคอยๆลดลง

อททานอล จงเปนผลงานคดคนอนหนงของ ม.ร.ว. เทพ

ฤทธเทวกลโดยนำาแคลเซยมคารไบค(CoC2)ไปผสมกบนำา(H2O)

จะไดกาซอาชธรนซงเปนกาซตดไฟมาทดลองใชเดนเครองยนต

เบนซนและแยกกาซไฮโดรเยน(H2)จากนำาเพอใชเดนเครองยนต

เบนซน 7. เครองหางกด พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงม

พระราชดำารวาในปจจบนประชาชนนยมใชเรอหางยาวกนมากแต

เครองยนตทใชตดเรอนนใหประโยชนไดดานเดยว จงโปรดเกลา

พระราชทานหลกและความคดแก ม.ร.ว. เทพฤทธ เทวกล ให

พจารณาออกแบบและประดษฐเครอง“หางกด”ใหใชไดทงในการ

สบนำาเพอการชลประทานและใชเปนเครองตดทายเรอเพอการ

คมนาคมตนปพ.ศ.2509เครองยนตเรอชนดใหมกไดถกประดษฐ

ขนมาเปนผลสำาเรจและไดพระราชทานนามวาหางกด

เครองหางกดสรางขนเพอใหเหมาะสมกบการตดทายเรอ

ขนาดเลกสามารถขบเคลอนเรอและเลยวไดวงแคบกวาหยดและ

ถอยหลงไดรวดเรวเคลอนทไดคลองแคลว

การหมนของใบพดทมเพลาตอจากเพลาสงกำาลงของเครอง

ดดนำาเขาในกะโหลกดดในแนวดงและพนออกทางชองสงนำาในแนวระดบผวนำาจงสามารถแลนเรอไดแมแตในบรเวณนำาตน

24

การสบนำาของเครองนนทำาไดโดยการนำาทอสงนำาตอเขากบทางออกของนำาภายใน2–3นาทกสามารถสบนำาไดและไมตองปลดเครองออกจากเรอ จงสะดวกในการเคลอนยายไปในทตางๆโดยเฉพาะในทราบลม ใชเครองยนต2จงหวะขนาด8.5แรงมาและขนาด13.5แรงมา 8. แผนเกราะปองกนกระสนปน ใชในกจการทหารและตำารวจ โดยอดแผนโฟมดวยเครองอดไฮดรอรกจากความหนา1 นว ใหเหลอบางประมาณ 5 มลลเมตร แลวนำามาเรยงกนทาดวยกาวลาเทกซใหมความหนา 1 นว ประกบดวยแผนเหลกหนาสามารถใชปองกนกระสนปนไดด

ผลงานทางดานทำาฝนเทยม การทำาฝนเทยม ฝนหลวง เปนการโครงการพระราชดำารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ในขณะททรงเสดจเยยมประชาชนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอเมอวนท14พฤศจกายนพ.ศ.2498 ไดทรงเหนความทกขยากเดอดรอนของประชาชนอนเนองจากความผนแปรไมแนนอนของฝนธรรมชาต ทรงวเคราะหวา

เมอมฝนกมมากเกนพอจนเกดปญหานำาทวมเมอหมดฝน

กเกดปญหาภยแลงตามมา นจงเปนสาเหตหนงของความยากจน

ของประชาชนและอก14ปตอมาพ.ศ.2512จงไดมการทดลอง

ทำาฝนเทยมครงแรกขนในประเทศไทย และจากความสำาเรจใน

ขนบกเบกการทดลองทำาฝนเทยมภายใตการนำาของม.ร.ว.เทพฤทธ

เทวกล ผรบสนองพระราชดำาร ระหวางป พ.ศ. 2512 – 2514

กระทรวงเกษตรและสหกรณจงนอมรบ วธการทำาฝนเทยมมา

ปฏบตแกไขปญหาภยแลงตามการรองขอของประชาชนควบคไป

กบการพฒนากรรมวธการทำาฝนเทยม ใหมประสทธภาพดยงขน

ตงแตนนเปนตนมา

แนวพระราชดำารแกไขปญหาความผนแปรไมแนนอนของ

ฝนธรรมชาตในเวลานนโดยการจดการทรพยากรนำาใน2วธการ

1. การสรางเขอน (CHECK DAM)

2. วธทำาฝนเทยม (RAIN MAKING)

ม.ร.ว. เทพฤทธ เทวกล ถงแกอสญกรรมเมอวนท 26

พฤศจกายนพ.ศ.2527

25

จ ก ร ก ล ก า ร เ ก ษ ต ร

คนงศกด เจยรนยกล มงคล ตนเฮา และคณะ

ถวเขยวเปนพชไรอายสนประมาณ 65 - 75 วน ตองการนานอย ปลกไดทงฤดฝนและฤดแลง เกษตรกรจง

ปลกเปนพชกอนหรอหลงพชหลกเพมรายได หลงเกบเกยวเสรจจะไถกลบเศษซากซงจะชวยปรบปรงดน

พนทการเกบเกยวถวเขยวในชวงป พ.ศ. 2552 - 2554 เฉลยทงประเทศกวา 8.5 แสนไร มผลผลตเฉลยทง

ประเทศประมาณ 114 กโลกรมตอไร ปจจบนเกษตรกรขายไดกโลกรมละ 30 - 35 บาท

เกบเกยวถวเขยวดวยเครองเกยวนวด

26

ลกษณะการเจรญเตบโตของตนถวเขยวจะแตกกงกานเปนชนๆ มลกษณะเปนฉตรเพมขนตามความสงและการออกดอกซงตอมาจะกลายเปนฝกทมเมลดถวเขยวอยภายในตามชนของฉตรกงกานทเปนฉตรจะแตกเพมขนใหมตามอายของตนถวเขยว เมอไดรบนำาการแตกฉตรเพมขนจะมฝกออนแตกออกตามมาใหมเสมอสงผลใหอายของเมลดในฝกถวเขยวสกแกไมพรอมกน ฝกทออกกอนในฉตรลางจะสกแกกอนโดยมสนำาตาลไหมถงดำาสวนฝกออนทแตกออกมาใหมยงคงออนมสเขยว เปนสาเหตสำาคญททำาใหกระบวนการเกบเกยวถวเขยวตองใชมอคนปลดฝกแกออกมากอนและรอใหฝกออนสกแกแลวจงทำาการเกบเกยวดวยมอคนไปเรอยๆตลอดอายของตนถวเขยว หลงจากการเกบเกยวฝกถวเขยวแลวเกษตรกรจะรวบรวมตากแดดและนวดโดยใชเครองนวด ซงมการใชทงเครองนวดถวเขยวโดยเฉพาะและเครองนวดขาวดดแปลงมาใชนวดถวเขยวจากทกลาวมาจะเหนไดวาวธการเกบเกยวถวเขยวดวยแรงคนใชเวลานาน เพอรอและเลอกเกบเฉพาะฝกถวเขยวทสกแก ซงในอดตเกษตรกรมความตองการเกบเกยวถวเขยวไปเรอยๆ จนตนถวเขยวหมดอายแตปจจบนปญหาการขาดแคลนแรงงานสงผลใหคาจางเกบฝกถวเขยวเพมสงขน เกษตรกรตองเสยคาจางเฉพาะปลดฝกถวเขยวใสถงและนำามาเทรวมลงกระสอบโดยจางเกบ6บาทตอกโลกรมฝก เมอกะเทาะเปลอกออกแลวจะไดเมลดถวเขยว

ประมาณ0.7กโลกรมเทานนซงยงไมรวมคาขนยายคากะเทาะ

เมลดออกจากฝกและคาใชจายอนๆ

เหนไดชดวาสภาพการผลตถวเขยวของเกษตรกรใน

ประเทศไทย กำาลงเกดปญหาในขนตอนการเกบเกยว และจะทว

ความรนแรงเพมขน สถาบนวจยเกษตรวศวกรรม กรมวชาการ

เกษตรและหนวยงานในสงกด จงไดสำารวจขอมลดานการผลต

ถวเขยวและปจจยตาง ๆ จากเกษตรกรและผเกยวของ สำาหรบ

นำาไปใชในการพฒนาขนตอนการเกบเกยวถวเขยวทเหมาะสม

สำาหรบประเทศไทยเพอเพมประสทธภาพการผลตถวเขยว

ผลการสำารวจขอมลจากเกษตรกรผปลกถวเขยวและ

ผเกยวของจำานวน242รายทเกยวของกบการผลตถวเขยวรวมถง

ปญหาขอคดเหนและขอจำากดตางๆมดงน

การเตรยมแปลงปลกถวเขยว

การปลกถวเขยวจะอาศยนำาฝน พนทเดยวกนหรอเขต

ตดตอกนจะเตรยมดนปลกในชวงเวลาเดยวกนมผลตอเนองทำาให

ตองเกบเกยวในชวงเวลาเดยวกนหรอใกลเคยงกนสงผลใหเกดการ

แยงแรงงานเกบเกยวแปลงปลกถวเขยวสวนใหญจะมการเตรยม

ดนกอนปลกถง98.35เปอรเซนตมเพยงสวนนอยมากประมาณ

1.65 เปอรเซนต ทไมมการเตรยมดน วธการเตรยมดนแบงออก

ตามสดสวนไดดงน

27

ไถ1ครงแลวหวานเมลดพนธโดยไมมการคราดกลบ8.25

เปอรเซนต ไถ 1 ครง หวานเมลดพนธ และคราดกลบ 30.65

เปอรเซนต ไถ 2 ครง หวานเมลดพนธ และคราดกลบ 39.84

เปอรเซนตไถ1ครงหวานเมลดพนธและใชโรตารตกลบ17.96

เปอรเซนต ไถ 2 ครงหวานเมลดพนธ และใชโรตารตกลบ 3.30

เปอรเซนต

จากขอมลทไดในขนตอนการเตรยมดนแปลงปลกถวเขยว

สวนใหญจะมการไถพรวน การคราดหรอการใชโรตารต วธการ

เหลานจะทำาใหหนาดนในแปลงปลกเรยบไดระดบ ซงจะเปนสวน

สำาคญใหมการใช เครองจกรกลในการเกบเกยวไดอยางม

ประสทธภาพ

การปลกถวเขยว

การปลกถวเขยวม2ฤดหลกคอปลกในชวงตนฤดฝนกอน

ทำานาคอในชวงปลายเดอนมนาคมถงปลายเดอนพฤษภาคมคด

เปน25.90เปอรเซนตและปลกปลายฤดฝนชวงเดอนพฤศจกายน

ถงตนเดอนมกราคมคดเปน57.23เปอรเซนตเมอเกบเกยวแลว

จะไถกลบตนแลวปลกพชไรอนๆแทน

นอกจากนยงมเกษตรกรบางสวนซงถอเปนสวนนอยจะ

ปลกถวเขยวในชวงเดอนมถนายน ถง เดอนกนยายน เนองจาก

ปลกพชหลกในฤดฝนลาชาสงผลใหอายการเกบเกยวเลอนออกไป

จงจำาเปนตองปลกถวเขยวแทนพชหลกแตทงนเกษตรกรจะปลก

ไดกตอเมอดนยงมความชนเพยงพอใหตนถวเขยวงอกได มการ

ปลกหลงจากเกบเกยวขาวหรอพชไรอนๆแลว

การปลกถวเขยวในแปลงของเกษตรกรจะใชวธหวาน100

เปอรเซนตหวานดวยมอคน63.42 เปอรเซนต ใชเครองหวานท

ตดตงบนผาลไถ16.50เปอรเซนตใชเครองพนหวานแบบสะพาย

หลง 20.08 เปอรเซนต โดยใชอตราการหวานเมลดพนธ 4 - 6

กโลกรมตอไรคดเปน 49.60 เปอรเซนต อตราการหวาน 7 - 8

กโลกรมตอไร15.20เปอรเซนตอตราการหวาน9-10กโลกรม

ตอไร12.35เปอรเซนตหวานมากกวา10–20กโลกรมตอไรคด

เปน22.90เปอรเซนต

เกษตรกรใหขอมลเพมเตมวา ในปจจบนมการใชอตรา

เมลดพนธตอไรสง เนองจากตองการใหมตนถวเขยวงอกขนใน

แปลงตดกนแนนเพอใหตนถวเขยวชวยพยงคำากนเองไมลมซงจะ

ชวยใหการเกบเกยวงาย อยางไรกตาม เนองจากศนยผลตเมลด

1

1 แปลงถวเขยวทปลกดวยเครองหวานตดตงกบผาลไถ2 ปลกถวเขยวดวยเครองหวานตดตงกบ ผาลไถ

2

28

พนธของกรมสงเสรมการเกษตรไดแปรเปลยนเปนศนยผลตเมลดพนธขาวของกรมการขาว สงผลใหเมลดพนธถวเขยวทเกษตรกรซอมาใชบางครงมคณภาพตา เพราะหาซอไดยาก ทาใหมราคาสงมาก เกษตรกรตองซอเมลดพนธมาใชในราคา 31 – 40 บาท ตอกโลกรมคดเปน 38.05 เปอรเซนต ราคา 41 – 50 บาท ตอกโลกรม 41.05 เปอรเซนต ราคาสงกวา 50 บาท ตอกโลกรมคดเปน 11.90 เปอรเซนต และมสวนนอยมากคอ 9.0 เปอรเซนตทหาซอไดในราคา 20 – 30 บาท ตอกโลกรม คาจางหวานเมลดพนธในการปลกถวเขยวประมาณ 200 บาท ตอไร จากขอมลทไดในขนตอนการปลกถวเขยว จะเหนวาอตราเมลดพนธตอไรทเกษตรกรใชในการปลกถวเขยวมแนวโนมสงขน เพอใหตนถวเขยวชวยพยงคากนเองและไมลมจะชวยใหการเกบเกยวไดงายนน จะเปนสวนทสนบสนนใหสามารถใชเครองจกรกลในการเกบเกยวถวเขยวดวย เนองจากลาตนตงของตนถวเขยวจะชวยใหระบบเกยวตดตนทางานไดอยางมประสทธภาพ อยางไรกตามราคาคาเมลดพนธทมราคาสง จะเปนตวควบคมไมใหเกษตรกรใชอตราเมลดพนธตอไรทสงเกนไป

การดแลและบำารงรกษาแปลงถวเขยว การควบคมและกาจดวชพช โรค และแมลงศตรพช ใชวธฉดพนสารเคม ไมมการกาจดวชพชโดยวธทางกลหรอใชอปกรณชวย เนองจากแปลงถวเขยวปลกโดยวธหวาน สวนการใสปยบารงตนถวเขยว มการใหปยทางรากโดยใชปยเคมชนดเมดหวานในแปลงใหรากดดซม และใหปยทางใบโดยใชปยชนดนาหรอเกลด ละลายนาแลวฉดพน

การควบคมและกำาจดวชพช มการฉดพนสารเคมควบคมวชพชหลงปลกถวเขยวเพยง 4.4 เปอรเซนต เทานน อก 95.60 เปอรเซนต ไมควบคม แตหลงจากปลกแลว มการฉดพนสารเคมควบคมและกาจดวชพช

32.35 เปอรเซนต ไมฉดพนสารเคมควบคมและกาจดวชพช

67.65 เปอรเซนต เกษตรกรสวนใหญ 90.91 เปอรเซนต จะฉดพน

สารเคมควบคมและกาจดวชพช 2 ครงตอฤดปลก ทเหลออก

9.09 เปอรเซนต จะฉดพนสารเคมควบคมและกาจดวชพชเพยง

1 ครงตอฤดปลกเทานน เครองฉดพนสารเคมทใชมหลายแบบ

แบบท 1 จะเปนถงใสสารเคมสะพายหลงมแขนโยกดวย

แรงคน 2.5 เปอรเซนต ลกษณะการทางาน มแขนสาหรบใชมอจบ

โยกขนลงเพออดลมเขาถงใหเกดแรงดน สารเคมจะเคลอนไปตาม

ทอทางออกและฉดพนสารเคมออกทางหวฉดพนและถกพน

กระจายไปบนตนถวเขยว

แบบท2 เปนถงใสสารเคมสะพายหลงมเครองยนตขนาด

เลกเปนตนกาลงขบปมแรงดนขนาดเลก 53.75 เปอรเซนต ลกษณะ

การทางาน เครองยนตตนกาลงจะหมนขบปม ทาใหเกดแรงอดดน

สารเคมเคลอนไปตามทอทางออกและพนสารเคมออกทางหวฉด

พน สารเคมจะถกฉดพนกระจายไปบนตนถวเขยว

แบบท3 เปนถงใสสารเคมสะพายหลงมเครองยนตขนาด

เลกเปนตนกาลงขบพดลม 16.90 เปอรเซนต ลกษณะการทางาน

เครองยนตตนกาลงจะหมนขบพดลม ทาใหเกดแรงลมเปาสารเคม

เคลอนไปตามทอทางออกและฉดพนสารเคมออกทางทอพน สาร

เคมจะถกฉดพนกระจายไปบนตนถวเขยว

1

2

1 2 รปแบบการฉด

พนปยนาหรอสารเคม

กาจดวชพช

29

แบบท 4เปนถงใสสารเคมขนาดใหญตงบนรถมเครองยนต

เบนซนขนาดไมเกน5แรงมาเปนตนกำาลงขบปมแรงดนสง26.90

เปอรเซนตลกษณะการทำางานเครองยนตตนกำาลงจะหมนขบปม

ทำาใหเกดแรงอดและแรงดนสงดนสารเคมเคลอนไป ตามทอสาย

ยางทางออกและฉดพนสารเคมออกทางหวพน สารเคมจะถกฉด

พนกระจายไปบนตนถวเขยวเครองฉดพนสารเคมแบบนสามารถ

ใชสายยางยาวๆ จงลากไปพนตนถวเขยวเปนบรเวณกวางไดคาสารเคมทใชสำาหรบควบคมและกำาจดวชพชประมาณ100บาทตอไรคาจางฉดพนสารเคม50บาทตอไร

การใสปย แปลงปลกถวเขยวสวนใหญจะไมใสปยรองพนในชวงเตรยมดนกอนปลก เหมอนพชไรอนๆถง98.85 เปอรเซนตมเพยงสวนนอย1.15 เปอรเซนต เทานนทมการใสปยรองพนแตหลงจากปลกแลวเกษตรกรจะใสปยบำารงตนถวเขยว 73.35เปอรเซนตทเหลออก26.65เปอรเซนตไมใสเนองจากแปลงปลกมปยตกคางจากพชปลกในฤดกอนอยแลว ปยเคมทใชสำาหรบถวเขยว3ชนดคอชนดเมดชนดเกลดละลายนำากอนใชและชนดนำาเกษตรกรใสปยหลายชนดผสมผสานกนเนองจากไมแนใจวาแบบไหนด วธใสปยชนดเมดเกษตรกรจะใชมอหวานสวนชนดนำาหรอเกลดละลายนำาจะใชวธฉดพนโดยใชเครองฉดพนทใชสำาหรบพนสารเคมควบคมและกำาจดวชพชหรอควบคมและกำาจดแมลงศตรถวเขยวเกษตรกร38.18เปอรเซนตจะฉดพนปยนำาหรอปยเกลดละลายนำา3ครงตอฤดปลกเกษตรกร

30.34 เปอรเซนต จะฉดพนปยนำาหรอปยเกลดละลายนำา4 -5

ครงตอฤดปลกสวนทเหลอ31.48เปอรเซนตจะฉดพนปยนำาหรอ

ปยเกลดละลายนำามากกวา5ครงตอฤด

คาปยเมดประมาณ 150 บาทตอไร คาจางหวานปยเมด

25บาทตอไรสวนคาปยนำาหรอปยเกลดละลายนำารวมแลว200

บาทตอครงตอไรสวนใหญฉดพน3ครงตอฤดปลกจะเสยคาปย

นำาหรอปยเกลดละลายนำารวมแลว600บาทตอไรคาจางฉดพน

ปยนำา50บาทตอไร

การควบคมและกาจดโรคและแมลงศตรพช

ตนถวเขยวมโรคและแมลงศตรหลายชนดมการฉดพนสาร

เคมควบคมและกำาจดโรคและแมลงศตรถวเขยวถง 94.25

เปอรเซนตมเกษตรกรเพยง5.75 เปอรเซนต เทานนทไมฉดพน

สารเคมควบคมและกำาจดโรคและแมลงศตรถวเขยว 12.08

เปอรเซนตจะฉดพนสารเคมควบคมและกำาจดโรคและแมลงศตร

ถวเขยว2-3ครงตอฤดปลก69.23เปอรเซนตจะฉดพนสารเคม

ควบคมและกำาจดโรคและแมลงศตรถวเขยว4-5ครงตอฤดปลก

1 2

3

1 2 อปกรณพนสารเคมแบบ

ปมแรงดนสงตอสาย

3 ใชแรงงานคนเกบเกยวถวเขยว

30

นอกจากนนจะฉดพนสารเคมควบคมและกำาจดโรคและแมลงศตรถวเขยวมากกวา5ครงตอฤด โดยใชเครองฉดพนทใชสำาหรบพนสารเคมควบคมและกำาจดวชพช คาสารเคมทใชสำาหรบควบคมและกำาจดโรคและแมลงศตรถวเขยว200บาทตอครงตอไรสวนใหญฉดพน5ครงตอฤดปลกจะเสยคาสารเคมทใชสำาหรบควบคมและกำาจดโรคและแมลงศตรถวเขยว1,000บาทตอไรและคาจางฉดพนสารเคม50บาทตอไร

คาใชจายรวมเมอใชแรงงานเกบถวเขยว ตามขอมลทไดสำารวจไวสามารถสรปไดดงน คานายหนาหาแรงงาน 20 บาทตอคนตอวนมเกษตรกรเพยง 1.65 เปอรเซนต เทานนทตองเสยคานายหนาในการหาแรงงานมารบจางเกบถวเขยวอก98.35เปอรเซนตไมตองเสยคานายหนา โดยเจาของแปลงจะตระเวนบอกนดหมายแรงงานลวงหนา(จงไมนำามาคด) คากระสอบใสผลผลตถวเขยว กระสอบปานใบละ 20บาทเปนอยางตำาอายการใชงาน3ปคดเฉลยคากระสอบ6.67บาท/ใบ/ป ฝกถวเขยว1กระสอบมนำาหนกเฉลย75กโลกรมผลผลตฝกเฉลย357กโลกรม(ณพนทสำารวจ)ตอไรตองใชกระสอบปานจำานวนประมาณ5ใบรวมคากระสอบใสฝกถวเขยวประมาณ33บาทตอไร ในกรณเปรยบเทยบคาใชจายในการใชคนเกบเกยวกบการใชเครองเกบเกยวถวเขยวจะไมนำาคากระสอบมาคดเนองจากตองใชกระสอบใสถวเขยวเชนเดยวกน คาจางแรงงานคนปลดฝกเฉลย 6 บาทตอกโลกรมฝกผลผลตถวเขยวทงฝกเฉลย357กโลกรมตอไรเสยคาจางปลดฝก2,142บาทตอไร คาขนยายฝกถวเขยวออกจากไร 15 บาทตอกระสอบผลผลตฝกเฉลยไรละ5กระสอบเสยคาขนยาย75บาทตอไรในกรณเปรยบเทยบคาใชจายในการใชคนเกบเกยวกบการใชเครอง

เกบเกยวถวเขยวจะไมนำาคากระสอบมาคด เนองจากตองใช

กระสอบใสถวเขยวเชนเดยวกน

คาจางเครองกะเทาะเมลด 0.75 บาทตอกโลกรมเมลด

ผลผลตเมลดเฉลย 250 กโลกรมตอไร เสยคาจางกะเทาะเมลด

187บาทตอไร

รวมคาใชจายในการใชคนเกบเกยวถวเขยว2,437บาท

ตอไร

1 2

1 2 ใชแรงงานคนเกบเกยว

ถวเขยว

ตารางแสดงคาใชจายในการผลตถวเขยวตอไร

คาใชจาย คาแรง คาวสด (บาท/ไร) (บาท/ไร)

1.เตรยมดนไถดะ 300 -2.ปลกวธหวานและไถแปรกลบ 200 - หรอไถแปรพรอมหวาน3.ฉดพนสารเคมควบคมวชพช 50 1003.ใสปยเคมชนดเมด(10กก/ไร) 25 1504.ใสปยเคมชนดนำาหรอเกลดละลายนำา 50 6006.ฉดพนสารเคมควบคมและ 50 1,000 กำาจดโรคและแมลงศตรพช7.คาเมลดพนธ(6กก.ตอไร)กก. ละ40บาท 240 รวม 675 2,090 รวมคาแรงและคาวสด 2,765 บาท8.คาใชจายในการใชคน เกบเกยวโดยใชแรงคน 2,437บาท รวมคาใชจายในการผลตถวเขยวตอไร 5,202 บาท

31

การเกบเกยวถวเขยวโดยใชเครองเกยวนวด จากปญหาแรงงาน คาใชจาย และชวงเวลาเกบเกยวถวเขยวจงมการดดแปลงเครองเกยวนวดขาว“ไทย”ไปใชเกยวถวเขยว โดยการปรบปรงระบบนวดและคดแยกทำาความสะอาดเปลยนขนาดของรตะแกรงทอยดานใตระบบนวดของเครองเกยวนวดขาวซงทำาหนาทคดแยกกากและสงเจอปนออกจากเมลดขาวจากขนาดเสนผาศนยกลางรกลมของตะแกรง12มลลเมตรเปนเสนผาศนยกลางรกลมตะแกรง8มลลเมตรเพอใหเหมาะสำาหรบทำาหนาทคดแยกกากและสงเจอปนออกจากเมลดถวเขยวและเกบเกยวถวเขยวโดยวธตดถวเขยวทงตนสงเขาระบบนวดออกมาเปนเมลดเหมอนการเกยวขาว นอกจากนมการปรบลดฟนนวดของลกนวดออกบางสวนเพอลดอตราการแตกหกของเมลดถวเขยว อยางไรกตาม เมอเปรยบเทยบระหวางตนขาวกบตนถวเขยวในชวงเวลาเกบเกยวสภาพตนขาวจะแหงและมนำาหนกเบา แตกตางจากสภาพตนถวเขยวทยงสดมฝกและปลายยอดออนอยถงแมวาระบบนวดของเครองจะนวดเอาเมลดออกจากฝกหรอเปลอกได แตระบบคดแยกและพดลมเปาทำาความสะอาด ไมสามารถกำาจดสงเจอปนทเกดจากสวนใบและตนของถวเขยวไดหมด เหมอนการนวดขาว เพราะตนและใบถวเขยวมนำาหนก

มากกวาเมลดถวเขยว เมอผานระบบนวดของเครองแลวเศษตน

และใบถวเขยวจงกลายเปนสงเจอปน ตดมากบเมลดทเครองเกบ

เกยวไดสงผลกระทบตอราคาจำาหนายเนองจากพอคาจะตดราคา

ตามคาความชนและสงเจอปน

การแกปญหาดงกลาวในขนแรกใชวธสารเคมกำาจดวชพช

พาราควอทอยางเดยวในอตราประมาณ750มลลลตรตอไรหรอ

ใชพาราควอทปรมาณเทาเดมผสมกบสารกำาจดวชพช 2.4-D

อตรา 250 กรมตอไร ฉดพนตนถวเขยวทมอายครบกำาหนด

เกบเกยวและปลอยทงไวประมาณ5วนฉตรของยอดและฝกท

แตกขนใหมซงยงออนอยรวมทงตนใบและสวนทยงเปนสเขยวจะ

แหงลงจนเปนสนำาตาลเพราะฤทธของสารเคมทฉดพน ทำาให

สามารถใชเครองเกยวนวดขาวดดแปลงเกบเกยวได แตจากการ

ตดตามเกบขอมลของศนยวจยและพฒนาเมลดพนธพชพบวาวธ

พนสารเคมกอนเกบเกยวดวยเครองเกยวนวดไดสงผลกระทบตอ

คณภาพของเมลดถวเขยวทเกบเกยวไดเนองจากมสารเคมตกคาง

อยกบเมลดถวเขยวเกดปญหาใหญตอการนำาไปใชในการบรโภค

1

2

3

4

1 2 ตะแกรงคดแยกกาก และสงเจอปนผานเครองเกยวนวด

3 เกบเกยวถวเขยวดวยเครองเกยวนวด

4 ตำาแหนงตดตงเพมของตะแกรงคด ใชสำาหรบเกยวนวด

32

การแกปญหาในขนตอมาเพอไมใหมสารเคมตกคางอยกบ

เมลดถวเขยวจงไมพนสารเคมกอนใชเครองเกยวนวดแตไดใชวธ

ใสเพมชดตะแกรงคดแยกตรงทางออกของเมลดถวเขยว เพอคด

แยกกากและสงเจอปนออกจากเมลดถวเขยวกอนทเมลดถวเขยว

จะไหลลงสกระสอบบรรจชดตะแกรงดงกลาวประกอบดวยตะแกรง

2 ชน ชนบนเปนตะแกรงรกลมมขนาดเสนผานศนยกลางของ

รตะแกรง8มลลเมตรทำาหนาทคดแยกกากและสงเจอปนขนาด

ใหญซงตดมากบเมลดถวเขยวทไหลออกมาจากชองทางออกเมลด

ของเครองเกยวนวดสวนตะแกรงชนลางเปนตะแกรงรยาวขนาด

กวาง2มลลเมตรยาว12มลลเมตรทำาหนาทคดแยกสงเจอปน

ขนาดเลก ซงหลดรวงผานตะแกรงชนบนปะปนตดมากบเมลด

ถวเขยวกอนทเมลดถวเขยวจะไหลลงสกระสอบ

ในสภาพปจจบนความจำาเปนในการใชเครองเกยวนวดมา

เกบเกยวถวเขยวแทนคนไดเพมสงขนอยางตอเนอง เพอเปนการ

ลดปญหาขาดแคลนแรงงาน เวลาและความยงยากในการจดการ

ทสำาคญจะลดคาใชจายในขนตอนการเกบเกยวลงมากกวามฉะนน

แลวคงตองเลกปลกถวเขยวในปจจบนเกษตรกร50.32เปอรเซนต

มการจางเครองเกยวนวดมาเกบเกยวถวเขยวแลวในอตราคาจาง

500-600บาทตอไร

ปจจยทสนบสนนใหเกษตรกร

ใชเครองเกยวนวดถวเขยว ขนตอนการเกบเกยวถวเขยวตองใชคนจำานวนมากเนองจากตองเกบทละฝก เพอความรวดเรวและลดความยงยากเกษตรกรทปลกถวเขยวหลายพนทจงจางเครองเกยวนวดขาวทมการดดแปลงมาเกยวถวเขยวแทนคนมากขนและมปจจยอทธพลทสนบสนนใหเกษตรกรใชเครองเกยวนวดถวเขยวดงน 1. ในจงหวดเดยวกนหรอเขตตดตอกนจะปลกถวเขยวชวงเวลาเดยวกนจงมชวงเวลาเกบพรอมกนหรอใกลเคยงกนตามอาย65-75วนทำาใหขาดแคลนแรงงานเกบเกยวสงผลใหคาจางสงขนมการดดแปลงพฒนาเครองเกยวนวดขาวใหสามารถใชเกบเกยวถวเขยวได แตตองกำาจดกากตน กงกาน ใบ ฯลฯ ซงเปนสงเจอปนออก เพอใหไดเมลดถวเขยวทปราศจากสงเจอปน เมอนำาไปขายพอคาจะไมสามารถตดราคาได

ในสภาพปจจบน ความจำาเปนในการใชเครองเกยว

นวดมาเกบเกยวถวเขยวแทนคนไดเพมสงขนอยาง

ตอเนอง เพอเปนการลดปญหาขาดแคลนแรงงาน

เวลาและความยงยากในการจดการ

33

2. การขาดแคลนแรงงาน ทำาใหคาจางแรงงานคนเกบ

เกยวถวเขยวมราคาเพมขนตลอด โดยเฉพาะชวงกลางฤดจนถง

ปลายฤดเกบเกยว เนองจากพนทเกบเกยวมากขนจงแยงแรงงาน

กนเกษตรกรจงยอมใชเครองเกยวนวดเกบเกยวแทน

3. คาใชจายในขนตอนการเกบเกยวทใชแรงงานคน

ประมาณ2,500บาทตอไรคดเปนประมาณ50เปอรเซนตของ

รายจายเกษตรกรรอยละ50.32จงใชเครองเกบเกยวถวเขยวท

สามารถเกบเกยวไดผลผลตออกมาเปนเมลดใสกระสอบนำาไป

จำาหนายไดทนท

4. เกษตรกร88.15เปอรเซนตมความเหนวาตอไปจะม

การใชเครองเกยวนวดในการเกบเกยวถวเขยวแทนคนเนองจากม

การพฒนาระบบตาง ๆ ของเครอง เพอใหการเกบเกยวถวเขยว

ทำาไดอยางมประสทธภาพและดขนอยางตอเนอง

ฤดกาลเกบเกยวถวเขยวในทองถนหรอบรเวณเดยวกนจะ

อยชวงเวลาเดยวกนเนองจากตองเกบเกยวตามอาย65-75วน

การใชแรงงานคนมขนตอนมากและเสยคาใชจายสงเกอบ 2,500

บาทตอไรประมาณ50เปอรเซนตของตนทนการผลตทงหมด

เมอนำาเครองเกยวนวดขาวมาดดแปลงรบจางเกบเกยวถวเขยวใน

ราคา500–600บาทตอไรซงตำากวาการใชคนเกบผลผลตและ

สามารถลดตนทนการผลตลงได โดยหากใชรถเกยวนวดเกยว

ถวเขยว จะลดคาใชจายในขนตอนนไดประมาณ 73 เปอรเซนต

จงสมควรทจะใชเครองเกยวนวดมากกวาใชแรงงานคนในการ

เกบเกยวการวจยและพฒนาใหไดตนแบบเครองเกยวนวดถวเขยว

ทเหมาะสมตอการใชและการผลตในประเทศไทยควรดำาเนนการ

ตอไป เพอเพมศกยภาพและประสทธภาพการผลตถวเขยวของ

ประเทศไทยในอนาคต

1

2

3

1 2 ถวเขยวทไดจากการกะเทาะ

ดวยเครอง

3 แปลงถวเขยว