22/02/62

1

ววฒนาการการเมองการปกครองของไทยเหตการณสาคญ และนโยบายตาง ๆ

ลาดบขนของการเมองการปกครองไทย (กอนเหตการณป 2475)

กรงสโขทย

• พอปกครองลก “พอขน”

• สมบรณาญาสทธราชย

• ไตรภมพระรวง และทศพธราชธรรม

กรงศรอยธยาและกรงธนบร

• เทวราชา เจาชวต/เจานาย – ไพร/ทาส

• จตสดมภ

• ระบบศกดนา (สมเดจพระบรมไตรโลกนาถ)

กรงรตนโกสนทร

• รชกาลท 5 ทรงยกเลกจตสดมภ จดตง 12 กระทรวง (พ.ศ.2435)

• เสนาบดสภา รฐมนตรสภา (สภาทปรกษา) และองคมนตรสภา

• กฎหมายลกษณะปกครองทองทฉบบแรกของประเทศไทย / นคราภบาล (เทศบาล) / สขาภบาล

• ดสตธาน (รชกาลท 6)

22/02/62

2

ทมาภาพ : http://storyofsiam.blogspot.com/p/blog-page_5500.html

ดสตธาน เมองจาลองประชาธปไตย ตงอยในพระราชวงพญาไท

ลาดบขนของการเมองการปกครองไทย (หลงเหตการณป 2475)• การปฏวตเมอวนท 24 มถนายน พ.ศ. 2475 โดยคณะราษฎร

• เกดเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชย มาเปนการปกครองระบอบประชาธปไตยแบบรฐสภา อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

• มรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศ

• ฉบบแรก คอ “พระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดนสยามชวคราว พทธศกราช 2475”

• ประกาศใชเมอวนท 27 มถนายน พ.ศ. 2475

• อานาจอธปไตย เปนอานาจสงสดในการปกครองประเทศ เปนของประชาชนชาวไทย

22/02/62

3

สมาชกคณะราษฎร• หวหนาคณะราษฎร (สทหารเสอ) นาโดย พ.อ. พระยาพหลพลพยหเสนา (พจน พหลโยธน)

• คณะราษฎรสายทหารบก เชน พ.ต.หลวงพบลสงคราม (แปลก ขตตะสงคะ)

• คณะราษฎรสายทหารเรอ เชน น.ต. หลวงสนธสงครามชย ร.น. (สนธ กมลนาวน)

• คณะราษฎรสายพลเรอน เชน หลวงประดษฐมนธรรม (ดร.ปรด พนมยงค)

การพบปะกนของคณะราษฎรทกรงปารส ประเทศฝรงเศส เมอ พ.ศ. 2468

ทมาภาพ : https://th.wikipedia.org/wiki/รายนามสมาชกคณะราษฎร

พระบาทสมเดจพระปกเก ลาเจาอยหว รชกาลท 7 ทรงลงพระปรมาภไธยใน “รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยาม”เมอวนท 10 ธนวาคม พ.ศ. 2475

ทมาภาพ : https://th.wikipedia.org/wiki/รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยาม

22/02/62

4

หลก 6 ประการของคณะราษฎร1. ดานเอกราชของประเทศ กลาวคอ รกษาเอกราชในทางการเมอง ในทางศาล ในทาง

เศรษฐกจของประเทศใหมนคง

2. ดานความปลอดภยของประชาชน โดยรกษาความปลอดภยภายในประเทศ และลดการประทษรายตอกนใหนอยลง

3. ดานการพฒนาเศรษฐกจสรางความมงคง ...“โดยรฐบาลใหมจะหางานใหราษฎรทกคนทา และจะวางโครงการเศรษฐกจแหงชาต ไมทาใหราษฎรอดอยาก”

4. ดานสทธของทกคนทเสมอภาค และเทาเทยมกน หมายถง สทธเสมอภาคกนทางกฎหมาย (เรมใหสทธแกสตรในการออกเสยงเลอกตง และสมครเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร)

5. ดานเสรภาพของทกคน กลาวคอ ทกคนมอสรเสรภาพโดยไมขดตอหลกขอท 1 – 4 ขางตน

6. ดานการศกษา ใหการสนบสนนทางการศกษาแกประชาชนเพอสรางคนรนใหม

เคาโครงการเศรษฐกจ พ.ศ. 2475หรอ “สมดปกเหลอง”• รางโดยหลวงประดษฐมนธรรม (นายปรด พนมยงค)

• รางแผนเศรษฐกจเพอปฏรปทดนและรฐสวสดการแกประชาชน

• ผล

• นายปรดถกกลาวหาวาเปนคอมมวนสต (ภายหลงไดรบความไววางใจจากสภาผแทนราษฎร และมมตวา ไมไดเปนคอมมวนสตตามทถกกลาวหา)

• เกดความแตกแยกในรฐบาล• การออก “สมดปกขาว” (พระบรมราชวนจฉยของรชกาลท 7

ทรงโตตอบเคาโครงเศรษฐกจของนายปรด)• เกดรฐประหารเมอวนท 20 มถนายน พ.ศ. 2476 (พระยาพหลพลพยหเสนาผ นา

คณะรฐประหารไดเปนนายกรฐมนตรในคราวตอมา)• เกดกบฏบวรเดช (วนท 11 ตลาคม พ.ศ. 2476)

ทมาภาพ : http://aomsintu74.blogspot.com/

22/02/62

5

นโยบายชาตนยมของจอมพล ป. พบลสงคราม• ชวงสงครามโลกครงท 2 (พ.ศ. 2481 – 2487)

• ปลกเราความเปนชาตนยมในหมคนไทยทงในและตางประเทศ

• ประชาชนตองเปนพลเมองด มวฒนธรรมด มศลธรรม มสขอนามยด แตงกายด อยอาศยด และทามาหากนด (เนนความเปนอารยะตามแบบตะวนตก)

• สนบสนนการใชสนคาทผลตในประเทศ คาขวญ “ไทยทา ไทยใช ไทยเจรญ”

• จดตงสภาวฒนธรรมแหงชาต และประกาศรฐนยม 12 ฉบบ เชน เปลยนจาก “สยาม” เปน “ไทย” เรยกประชาชนวา “คนไทย” กาหนดระเบยบการเคารพธงชาต รองเพลงชาต และเพลงสรรเสรญพระบารม การกลาวทกทายดวยคาวา “สวสด” การเปลยนแปลงเครองแตงกาย ประกาศใหวนท 1 มกราคมเปนวนขนปใหมตามหลกสากล เปนตน

ภาพโปสเตอรของทวาการอาเภอเมองสงขลา เมอวนท 1 เมษายน 2485 “เรองวฒนธรรม แสดงภาพการแตงกายทเหมาะสม และไมเหมาะสม” ทคนไทย “อยาทา” อะไร แต “จงทา” อะไร

ภาพจาก อนสรณครบรอบ 100 ป ฯพณฯ จอมพล ป. พบลสงคราม. 14 กรกฎาคม 2540.)

ทมาภาพ : https://www.matichon.co.th/education/news_181972

22/02/62

6

ภาพของประชาชนทหยดยนเคารพธงชาตโดยพรอมกน เวลา 8 นาฬกาแมในยามสงครามและนาทวมใหญเมอป พ.ศ. 2485

ทมาภาพ : https://www.matichon.co.th/education/news_181972

การเกดขนของ “ขบวนการเสรไทย”• ประเทศไทยกมนโยบายเปนกลางในชวงสงครามโลก ครงท 2

• ไทยเกดความขดแยงกบฝรงเศสเกยวกบปญหาดนแดนอนโดจนของฝรงเศส ประกาศสงคราม (วนท 2 มกราคม พ.ศ. 2484) ญป นเปนตวกลางในการไกลเกลย ฝรงเศสยอมยกดนแดนบางสวนใหกบไทย (ศรโสภณ มงคลบร และพระตะบอง) โดยไทยตองจายคาชดเชยใหแกฝรงเศสดวย

• ญป นประกาศสงครามกบสหรฐอเมรกาและองกฤษ และขอใหกองทพญป นเดนทพผานไทย เพอเขาโจมตดนแดนอาณานคมขององกฤษ ภายหลง รฐบาลจอมพล ป. ตกลงทาสญญาสมพนธไมตรกบกองทพญป น และประกาศสงครามกบสหรฐอเมรกาและองกฤษ

• การจดตงขบวนการเสรไทยเพอตอตานกองทพญป น และไมเหนดวยกบการประกาศสงคราม

• ฝายไทย นาโดย นายปรด พนมยงค• ฝายสหรฐอเมรกา นาโดย ม.ร.ว. เสนย ปราโมช• ฝายองกฤษ นาโดย กลมนกเรยนไทย และเชอพระวงศ

22/02/62

7

ภายหลงการเกดขนของ “ขบวนการเสรไทย”• ญป นพายแพตอฝายสมพนธมตร

• นายปรด พนมยงค (ในฐานะผสาเรจราชการแทนพระองค) ออกประกาศสนตภาพ ถอวาการประกาศสงครามของไทยกบสหรฐอเมรกาและองกฤษเปนโมฆะ และจะคนดนแดนทไดมาใหแกองกฤษ

• ภายหลงจากม.ร.ว.เสนย ปราโมชกลบมาจากสหรฐอเมรกา และไดรบโปรดเกลาฯ แตงตงเปนนายกรฐมนตร

• รฐบาลของม.ร.ว.เสนย ปราโมช ออกแถลงการณยกเลกสถานการณสงครามระหวางไทยกบองกฤษ และทาความตกลงสมบรณแบบกบองกฤษ

• ไทยไดรบการสนบสนนใหเขาเปนสมาชกองคการสหประชาชาต

• ไทยใหขาวสารแกรฐบาลองกฤษ จานวน 1.5 ลานตน โดยไมคดมลคา

• ไทยรอดพนจากการยดครองของประเทศพนธมตร (ไมเสยเอกราช)

สถานการณทางการเมองไทย หลงสงครามโลก ครงท 2• เปนชวงทมรฐบาลพลเรอนหลายชด เชน รฐบาลของนายทว บณยเกต ม.ร.ว. เสนย ปราโมช

นายควง อภยวงศ นายปรด พนมยงค เปนตน

• การทานรโทษกรรมใหแกนกโทษการเมองและกลมกบฏ (กลมอนรกษ-กษตรยนยม) ทหลบหนไปยงตางประเทศกลบคนมาสการเมองไดอกครง

• กรณสวรรคตของพระบาทสมเดจพระเจาอยอานนทมหดล (วนท 9 มถนายน 2489) รฐบาลของนายปรดถกกลาวหาวาอยเบองหลง รฐบาลฝายพลเรอนและคณะเสรไทยออกจากวงการการเมอง

• การรฐประหาร 8 พฤศจกายน 2490 การกลบมามอานาจของกลมทหารและกลมอนรกษ-กษตรยนยม ประกาศใชรฐธรรมนญ 2490 (ฉบบชวคราว) หรอ “รฐธรรมนญฉบบใตตม” และฟนฟ “อภรฐมนตร”

22/02/62

8

การรฐประหาร โดยจอมพลสฤษด ธนะรชต

เหตการณ สาเหต ผล

16 กนยายน พ.ศ. 2500

• ความขดแยงระหวางกลมทหาร (จอมพลสฤษด กบพลตารวจเอกเผา และจอมพล ป.)

• ประชาชนไมยอมรบผลการเลอกตงทวไป

• จอมพล ป. ถกกาจดฐานอานาจ และขอล ภยไปยงญป น

• จอมพลสฤษด เขากมอานาจแทน• เกดการเลอกตงใหม และพลโทถนอม

กตตขจรเปนนายกฯ

20 ตลาคม พ.ศ. 2501*การยดอานาจตนเองของจอมพลสฤษด*

• ความไมสงบในรฐสภา• การลาออกของพลเอก

ถนอม• การคกคามของลทธ

คอมมวนสต

• ยบสภา และยกเลกพรรคการเมอง• จอมพลสฤษด เปนนายกฯ และมอานาจ

เบดเสรจเดดขาด• ประชาชนทเหนตางจากรฐบาลเขารวมกบ

พรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย (พคท.) วนเสยงปนแตก (2508)

ผลงานอน ๆ ของจอมพลสฤษด ธนะรชต• จดทาแผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาต (ฉบบท 1 พ.ศ. 2504 – 2509)

ภายหลงเปน “แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต” “นาไหล ไฟสวาง ทางสะดวก”

• ปจจบนใชแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 พ.ศ. 2560-2564

• กอตงสานกงบประมาณ ธนาคารทหารไทย และบรษท ทพยประกนภย จากด

• ออกกฎหมายเลกการเสพและจาหนายฝน กฎหมายปราบปรามพวกนกเลง อนธพาล และกฎหมายปรามการคาประเวณ

22/02/62

9

เหตการณ 14 ตลาคม 2516 หรอ วนมหาวปโยค

มลเหต

• การครอบงาดวยรฐบาลทหารอยางยาวนาน (ตงแตรฐบาลจอมพลสฤษด)• ยคของ “ประชาธปไตยครงใบ”

• การรฐประหารตวเองของรฐบาลจอมพลถนอม กตตขจร ถกมองวาเปนการสบทอดอานาจจอมพลสฤษด

เหตการณสาคญ

• การพบซากสตวปาสงวน จากทงใหญนเรศวร “บนทกลบจากทงใหญ”• การเรยกรองรฐธรรมนญ การจบกม “13 ขบถรฐธรรมนญ”

หลงเหตการณ

• จอมพลถนอม ประกาศลาออกจากตาแหนงนายกรฐมนตร• นายสญญา ธรรมศกด ไดรบการแตงตงเปนนายกรฐมนตรคนใหม• “3 ทรราช” (จอมพลถนอม, จอมพลประภาส, พ.อ.ณรงค กตตขจร) ออกนอกประเทศ• ประกาศใชรฐธรรมนญ พ.ศ. 2517 ซงมความเปนประชาธปไตยมากทสดในขณะนน

เหตการณ 6 ตลาคม 2519

มลเหต

• จอมพลถนอมเดนทางกลบมายงประเทศไทย

• รฐบาลม.ร.ว.เสนย ปราโมชขาดเสถยรภาพ

• ความหวาดกลวตอลทธคอมมวนสต

เหตการณสาคญ

• การตดโปสเตอรตอตานจอมพลถนอมและกรณฆาแขวนคอพนกงานการไฟฟานครปฐม

• การจลาจลและปราบปรามนกศกษาและผประทวงทมหาวทยาลยธรรมศาสตร ทาพระจนทร

หลงเหตการ

ณ

• คณะปฏรปการปกครองแผนดน นาโดย พลเรอเอกสงด ชะลออย เขายดอานาจจากรฐบาลม.ร.ว.เสนย ปราโมช และแตงตงใหนายธานนทร กรยวเชยร เปนนายกรฐมนตรคนใหม (ตอมารฐบาลนายธานนทรถกรฐประหารโดย พลเรอเอกสงดอกครง)

• กลมฝายซายจานวนมากเขารวมพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย

• แวดวงการเมองมแนวโนมเปนระบอบเผดจการอานาจนยม

22/02/62

10

คณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาต (รสช.)• เมอวนท 23 กมภาพนธ พ.ศ. 2534

• ผ นา เชน พลเอกสนทร คงสมพงษ พลเอกสจนดา คราประยร เปนตน

• ทาการยดอานาจจากรฐบาลพลเอกชาตชาย ชณหะวณ โดยใหเหตผลเกยวกบการฉอราษฎรบงหลวง การเผดจการทางรฐสภา และความคดเกยวกบสถาบน

• รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2521 รวมถงคณะรฐมนตร และรฐสภาสนสดลง

• มการแตงตงคณะกรรมการตรวจสอบทรพยสน (คตส.) ทาหนาทตรวจสอบและอายตทรพยสนของอดตรฐมนตรในรฐบาลของพลเอกชาตชาย โดยศาลฎกาไดพพากษาเพกถอนคาสงยดทรพยในเวลาตอมา

เหตการณพฤษภาทมฬ• เกดเหตระหวางวนท 17 – 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2535

• การเขามารบตาแหนงนายกรฐมนตรของพลเอกสจนดา คราประยร (กอนหนานกลาววา “จะไมรบตาแหนง”)

• ประชาชนไมพอใจ ทาการประทวงดวยการเดนขบวนและอดอาหาร

• พระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท 9 ไดทรงรบสงใหพลเอกสจนดา คราประยรและพลตรจาลอง ศรเมองเขาเฝาฯ เพอรบพระราชทานพระราชดารส และเผยแพรผานโทรทศนรวมการเฉพาะกจแหงประเทศไทย

• นายอานนท ปนยารชน ไดดารงตาแหนงนายกรฐมนตรอกครง

• คาทเกยวของ เชน มอบมอถอ พรรคเทพ พรรคมาร เปนตน