วัดกลางบางแก้วเป็นวัดราษฎร์เก่าแก่ วัดหนึ่ง ไม่เคยมีใครเขียนประวัติไว้ และทั้ง

สมัยก่อนไม่มีใครใคร่สนใจในเรื่องประวัติ และก็ไม่มีความส าคัญอันใดเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ จะ

สอบถามท่านผู้เฒ่าผู้แก่ก็หาผู้รู้ยาก จึงอาศัยสอบถามจากท่านเจ้าคุณพระพุทธวิถีนายก (หลวงปู่

เพิ่ม ปุญญวสโน) ซึ่งท่านก็เคยได้ฟังจากท่านเจ้าคุณพระพุทธวิถีนายก(บุญ ขนธโชติ) ซึ่งท่าน

เล่าให้ฟังว่า

วัดกลางบาง แก้วเป็นวัดราษฎร์ แต่เดิมชื่อว่า วัดคงคาราม คนทั่วไปแถบบริเวณ

นครชัยศรีนี้ มักเรียกว่า วัดกลาง เพราะ ตั้งอยู่ปากคลองบางแก้ว ต าบลปากน้ า แขวงเมืองนคร

ชัยศรี และต าบลปากน้ าในปัจจุบันเปลี่ยนเป็น ต าบลนครชัยศรี ครั้น เมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๘

สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส เสด็จตรวจราชการตามล าน้ านครชัยศรี

(ล าน้ าท่าจีน) ได้เสดจ็ขึ้นทอดพระเนตรวัดทรงตรัสถามมรรคนายกวัด ชื่อ นายโป๊ะ ชมภูนิช

ทูลว่าชื่อวัดคงคาราม ทรงเห็นว่าเป็นวัดที่อยู่ริมแม่น้ านครชัยศรีตรงปากคลองบางแก้ว และใน

ละแวกนั้นมีวัดใกล้เคียงอีกสองวัด ซึ่งมี อาณาเขตวัดติดต่อกัน คือด้านทิศใต้ติดต่อกบั

วัดใหม่สุปดิษฐาราม ด้านทิศตะวันตกติดตอ่กับ วัดตุ๊กตา จึงได้ทรงประทานชื่อให้ใหม่ว่า

“วัดกลางบางแก้ว” ตรงกับสมัยที่พระพุทธวิถีนายก (บุญ ขนฺธโชติ) เป็นเจ้าอาวาสในสมัยนั้น

แต่นั้นมาจึงใช้ชื่อ วัดกลางบางแก้ว เป็นทางราชการมาจนถึงปัจจุบันนี้

วัดกลางบางแก้ว หรือ วัดคงคารามนี้ เข้าใจว่าคงเป็นวัดโบราณเก่าแก่สร้างมาแต่สมัย

กรุงศรีอยุธยา หรือตอนปลายของยุคอู่ทอง จากสภาพโบราณวัตถุภายในวัด เป็นต้นว่า อุโบสถ

ใบเสมา และวิหาร ตลอดจนพระพุทธรูปหินทรายแดง ซึ่งเป็นพระประธานในอุโบสถ คือ หลวง

พ่อโตและมีปรากฏตามรอยจารึกว่า ได้ตั้งวัดเมื่อปี พ.ศ. ๑๘๙๕ และ ได้รับพระราชทาน

วิสุงคามสีมา เมื่อปี พ.ศ. ๑๙๐๕

วัดกลางบางแก้วนี้ ไดรับการปฏิสังขรณ์ ซ่อมสร้างสืบต่อกันเรื่อยมา และหากพิจารณาดู

สภาพโดยทั่วไปแล้ว ก็พอจะสันนิษฐานได้ว่าเป็นวัดที่เคยเจริญรุ่งเรืองมาแต่สมัยอดีต เพราะมี

ถาวรวัตถุหลายอย่างที่แสดงให้เห็นว่า ได้มีการก่อสร้างและปฏิสังขรณ์สืบเนื่องกันต่อๆมา เช่น

ภาพจิตรกรรมฝาผนังในอุโบสถ และภาพจิตรกรรมฝาไม้สักทองด้านในหอไตร ซึ่งมีความงดงาม

มาก อันแสดงถึงฝีมือช่างเมื่อครั้งยุคต้นกรุงรัตนโกสินทร์ และวัดนี้คงมีมาก่อนท่านกวีเอก

สุนทรภู่ ท่านและ นายมี ลูกศิษย์เดินทางไปนมัสการพระแท่นดงรังและได้เขียนนิราศพระแท่น

ดงรังไว้ คือได้ผ่านปากคลองบางแก้ว เข้าคลองบางแก้วไปขึ้นพักผ่อนที่วัดท่าใน เพื่อเดินทางไป

พระแท่นดงรังในสมัยก่อน ดังมีข้อความในนิราศกล่าวถึงดังนี้

ถึงบางแก้วมองเขม้นไม่เห็นแก้ว เห็นแต่แนวคงคาพฤกษาสลอน

มีวัดหนึ่งโตใหญ่ใกล้สาคร สง่างอนช่อฟ้าศาลาตะพาน

ดูเบื้องบนอาวาสก็ลาดเลี่ยน ต้นตะเคียนร่มรกปรกวิหาร

อกีทั้งสระโกสุมปทุมมาล บ้างตูมบานเกสรอ่อนละออ

พี่คิดถึงบัวทองของน้องแก้ว ยังผ่องแผ้วพรรณรายสีดายหนอ

ก าลังสดมิไดเ้ศร้าน่าเคล้าคลอ พี่เคยขอชมเล่นไม่เว้นวัน

ตั้งแต่พี่จ าพรากมาจากน้อง มิไดต้อ้งบัวทองประคองขวัญ

ชมแต่บัวริมน้ ายิ่งร าพรรณ แสนกระสันโศกเศร้าจนเข้าคลอง

ฉะนั้น ตาม ความในนิราศพระแท่นดงรังของสุนทรภู่นี้ แม้จะไม่ได้ กล่าวออกชื่อวัด กเ็ป็นวัดอื่น

ไปไม่ได้ เพราะตอนปากคลองแม่น้ า มีอยู่วัดเดียว และนิราศนี้เข้าใจว่าแต่งในสมัยปลาย

รัชกาลที่ ๒ (พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย) หรือตอนต้นรัชกาลที่ ๓

(พระ บาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว)แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ และวัดนี้ต้องมีมาก่อนแต่งนิราศ

แน่ จนเห็นต้นตะเคียนรกปรกวิหาร จึงสันนิษฐานว่าคงเป็นวัดโบราณสร้างในสมัยกรุงศรี

อยุธยา แต่ใครจะเป็นผู้สร้างนั้นหาทราบไม่ หรือ จะยืนยันว่าสร้างในสมัยใดก็ไม่อาจจะยืนยันได้

หลวงปู่บุญชาตะเมื่อวันจันทร์ขึ้น ๓ ค่ า เดือน ๘ ปีวอก จุลศักราช ๑๒๑๐ สัมฤทธิศก

เวลาย่ ารุ่งใกล้สว่าง ตรงกับวันที่ ๓ กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๓๙๑ อันเป็นปีที่ ๒๕ แห่งแผ่นดิน

พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๓ ณ บ้านต าบลท่าไม้ อ.กระทุ่มแบน

จ.สมุทรสาคร (ในครั้งนั้นยังเป็นต าบลบ้านนางสาว อ.ตลาดใหม่ เมืองนครชัยศรี มณฑลนครชัย

ศรี ต่อมาจึงเปลี่ยนเป็นบ้านท่าไม้ อ.สามพราน จ.นครปฐม แต่ปัจจุบันนี้ ต.ท่าไม้ ไดโ้อนไป

ขึ้นกับ อ.กระทุ่มแบน จ.สมุทรสาคร) โยมบิดาของหลวงปู่มีนามว่า "เส็ง" โยมมารดามีนามว่า

"ลิ้ม" ท่านมี พี่น้องร่วมมารดาเดียวกัน ๖ คน โดยตัวท่านเป็นคนหัวปี มีน้องชายหญิง ๕ คน

เมื่อวัยทารก ท่านมีอาการป่วยหนักถึงแก่สลบไป และไม่หายใจในที่สุด บิดามารดาและ

ญาติ เมื่อเห็นว่า ท่านตายเสียแล้วจึงจัดแจงจะเอาท่านไปฝัง แต่ปรากฏว่ายังไม่ทันที่จะได้ฝัง

ท่านก็กลับฟื้นขึ้นมา บิดามารดา ได้ถือเอาเหตุนี้ตั้งชื่อให้แก่ท่านว่า "บุญ"

เมื่อครั้งที่หลวงปู่ยังอยู่ในวัยเยาว์นั้น โยมทั้งสองได้ย้ายภูมิล าเนามาท านาที่ต าบลบางช้าง

อ.สามพราน เมื่อท่านอายุได้ ๑๓ ปี โยมบิดาได้ถึงแก่กรรม โยมป้าของท่านจึงน าไปฝากให้

ศึกษาเล่าเรียนอยู่กับ พระปลัดทอง ณ วัดกลาง ซึ่งในสมัยนั้นมีชื่อว่า "วัดคงคาราม" ต.ปากน้ า

(ปากคลองบางแก้ว) อ.นครชัยศรี เมื่อท่าน อายุได ้๑๕ ปีเต็มพระปลัดทองจึงท าการบรรพชาให้

เป็นสามเณรและได้อบรมสั่งสอนวิชาความรู้ต่างๆ ให้ เมื่อครั้งนั้นท่านได้รับใช้อย่างใกล้ชิดจึงท า

ให้เป็นที่รักใคร่ของพระปลัดทอง แต่เมื่อมีอายุได้ใกล้อุปสมบท ท่านมีความจ าเป็นต้องลาสิกขา

เนื่องด้วยความป่วยไข้เบียดเบียน

หลวงปู่อุปสมบทเม่ืออายุได้ ๒๒ ปี ณ พัทธสีมา วัดกลางบางแก้ว เมื่อวันจันทร์เดือน ๘

ขึ้น ๑๕ ค่ า ปีมะเส็ง จุลศักราช ๑๒๓๑ เอกศก เพลาบ่าย ตรงกบัวันที่ ๒๑ มิถุนายน

พุทธศักราช ๒๔๑๒ ในท่ามกลางที่ประชุมสงฆ์ ๓๐ รูป โดยมี พระปลัดปาน เจ้าอาวาสวัดพิไทย

ทาราม (วัดตุ๊กตา) เป็นพระอุปัชฌาย์ พระปลัดทอง เจ้าอาวาสวัดกลางบางแก้ว พระอธิการ

ทรัพย์ เจ้าอาวาสวัดงิ้วราย พระครูปริมานุรักษ์ วัดสุประดิษฐานราม และพระอธิการจับ เจ้า

อาวาสวัดท่ามอญ ร่วมกันให้สรณาคมณ์กับศีล และสวดกรรมวาจา อนึ่ง การที่มีพระอาจารย์

ร่วมพิธีถึง ๔ รูปเช่นนี้ ก็เพราะพระเถระเหล่านี้เป็นที่เคารพนับถือ ของผู้ใหญ่ที่เป็นเจ้าภาพ

อุปสมบท แล้วพระอุปัชฌาย์ขนานนามฉายาให้ว่า "ขนฺธโชติ" แล้วให้จ าพรรษาอยู่กับพระปลัด

ทอง ที่วัดกลางบางแก้ว

หลวงปู่บุญได้รับการวางพื้นฐานในทางธรรมมาอย่างดีแล้ว ตั้งแต่เป็นเด็กวัดและสามเณร

ซึ่งช่วงระยะเวลาดังกล่าวประมาณ ๕-๖ ปี ที่ได้อยู่ปรนนิบัติรับใช้พระปลัดทอง จึงไม่ต้องสงสัย

เลยว่า พื้นฐานในทางธรรมของท่านถูกถ่ายทอดมาโดยพระปลัดทองทั้งสิ้น อาจารย์อกีรูปหนึ่ง

ของท่านก็คือ พระปลัดปาน เจ้าอาวาส วัดตุ๊กตา ซึ่งจากปากค าของพระครูธรรมวิจารณ์ (ชุ่ม)

เจ้าอาวาสวัดศรีสุดาราม (วัดชีปะขาว) บางกอกน้อย เคยกล่าวไว้ว่า หลวงปู่บุญได้เล่าเรียน

กรรมฐานและอาคมกับท่านปลัดปาน อันที่จริงนั้นอาจารย์ที่ถ่ายทอดวิชาความรู้ทางธรรม ทั้ง

ปริยัติและปฏิบัติตลอดจนพระเวท และพุทธาคมให้แก่ท่านยังมีอีกหลายรูป แต่จะกล่าวถึงใน

ถัดไป

ในปี พ.ศ. ๒๔๒๙ ได้รับแต่งตั้งให้เป็นพระอธิการปกครองวัดกลางบางแก้ว

ในปี พ.ศ.๒๔๓๑ ได้รับแต่งตั้งให้เป็นพระกรรมวาจาจารย์

ในปี พ.ศ. ๒๔๓๓ ได้รับแต่งตั้งให้เป็นเจ้าคณะหมวด

ในปี พ.ศ. ๒๔๕๙ เมื่อวันที่ ๒๗ สิงหาคม ได้รับแต่งตั้งให้เป็น พระอุปัชฌาย์ ต่อมาอีก ๔ เดือน

คือวันที่ ๓๐ ธันวาคม ศกเดียวกันก็ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์เป็นพระครูมีราชทินนามว่า

"พระครูอุตรการบดี" และยกให้เป็นเจ้าคณะแขวง

เมื่อวันที่ ๓๐ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๔๖๒ ก็ได้รับพระกรุณาโปรดให้เลื่อนสมณศักดิ์เป็นพระครู

สัญญาบัตรที่ "พระครูพุทธวิถีนายก" และให้ด ารงต าแหน่งประธานกรรมการคณะสงฆ์จังหวัด

นครปฐม และ จังหวัดสุพรรณบุรี

ในปี พ.ศ. ๒๔๗๑ ก็ได้ทรงพระกรุณาโปรดให้เลื่อนขึ้นเป็นพระราชาคณะสามัญในราชทินนามที่

"พระพุทธวิถีนายก" ขณะที่ท่านมีอายุ ๘๑ ปี ท่านมาถึงมรณภาพเมื่อ วันที่ ๓๐ มีนาคม พ.ศ.

๒๔๗๘ ตรงกับวันจันทร์ขึ้น ๘ ค่ า เดือน ๕ ปีชวด เวลา ๑๐.๔๕ น. โดยโรคคาพาธ ณ กุฏิของ

ท่าน สิริรวมอายุท่านโดยปีได้ ๘๙ พรรษา ๖๗

ถึงแม้ว่าท่าน มรณภาพไปแล้วก็ดี คุณงามความดีซึ่งกระท าไว้ ก็ปรากฏตลอดมาจนบัดนี้

และคงปรากฏต่อไปอีกชั่วกาลนาน

--------------------------------

อ้างอิง

องค์การบริหารส่วนจังหวัดนครปฐม. (------------).วัดกลางบางแก้ว. สืบค้น กรกฏาคม, 2560,

จาก ชื่อเว็บไซต์ องค์การบริหารส่วนจังหวัดนครปฐม: http://www.nkppao.go.th/

จามเทว.ี (-----------). หลวงปู่บุญ ขนฺธโชติ. สืบค้น กรกฏาคม, 2560, จาก ชื่อเว็บไซต์ ประตูสู่

ธรรม: http://www.dharma-gateway.com/

สายหมอกและก้อนเมฆ. (2556).วัดกลางบางแก้ว. สืบค้น กรกฏาคม, 2560, จาก ชื่อเว็บไซต์

BlogGang: http://www.bloggang.com/

-----------------------------------