สรปผลการตดตามโครงการหมบานเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ประจ าป ๒๕๕๙

บานดอนเคง หมท ๗ ต าบลสรางแปน อ าเภอเพญ จงหวดอดรธาน

บทน า

กรอบแนวคด “ ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” เปนปรชญาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระราชด ารสชแนะแนว ทางการด าเนนชวตแกพสกนกรชาวไทยมาโดยตลอด 35 ป ตงแตเกดวกฤตการณทางเศรษฐกจ และเมอภายหลงไดทรงเนนย าแนวทางการแกไขเพอใหหลดพน และสามารถด ารงอยไดอยางมนคง ยงยนภายใตกระแสโลกาภวฒน

เศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาชถงการด ารงอยและปฏบตตนของประชาชนในทกระดบ ตงแตระดบ ครอบครว ระดบชมชน จนถงระดบรฐ ทงในบรหารและพฒนาประเทศ ใหด าเนนไปในทศทางสายกลางโดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจเพอใหกาวทนตอโลกยคโลกาภวฒน

ค านยาม: ความพอเพยง หมายถง ความพอประมาณ ความมเหตมผล รวมถงความจ าเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควร

ค านยาม : ความพอเพยง หมายถง ความ ความมเหตผล รวมถงความจ าเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควร ตอการมผลกระทบใดๆ อนเกดจากการเปลยนแปลงทงภายในและภายนอก และจะตองอาศยความร ความรอบคอบ และความระมดระวงอยางยงในการน าวชาการตางๆ มาใชในการวางแผนและด าเนนการทกขนตอน

ความเปนมา แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 10 (พ.ศ. 2550-2554) ไดอญเชญ “ปรชญาเศรษฐกจ พอเพยง”มาเปนแนวทางปฏบตควบคไปกบการพฒนาแบบบรณาการ ทมคนเปนศนยการการพฒนาอยางจรงจงเพอ ใหสามารถด าเนนการขบเคลอนการพฒนาประเทศใหเกดความสมดลเปนธรรมและยงยน มงสสงคมอยเยนเปนสข กระทรวงมหาดไทยไดด าเนนการพฒนาหมบานเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ เปนการพฒนาชมชนดวยการน าปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใชเปนแนวทางการจดกจกรรม เพอปรบเปลยน เปลยนแปลงระบบแนวคดเพอเสรมสรางว๔ชวตทเหมาะสม เปนชมชนเขมแขงพงตนเองได โดยไดก าหนดเกณฑชวดการประเมน 4 ฐาน 23 ตวชวด คอ ระดบ มงม ศรสข อยด กนด และพออย พอกน

วตถประสงคของโครงการ เพอสงเสรมการใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการพฒนาหมบานใหมระบบการบรหารจดการชมชน การด าเนนการตามโครงการฯ 1.ประชมเชงปฏบตการ/สมมนาผแทนครอบครวพฒนาใหการเรยนรวถชวตเศรษฐกจพอเพยง จ านวน

30 คน ระยะเวลา 2 วน 2.ผแทนครอบครวพฒนาฝกปฏบตจดท าแผนชวต ปรบแผนชมชนเพอสนบสนนการด าเนนชวตตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยง จ านวน 30 คน ระยะเวลา 1 วน 3. กจกรรมสาธตการท าปยชวภาพ การปลกมะนาว การปลกพชผกสวนครวเพอลดรายจายและเสรม รายไดของครวเรอนเปาหมาย 30 คน ระยะเวลา 2 วน 4.การเสรมสรางระบบการบรหารและจดการชมชน การพฒนาหมบานตามแนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและการบรหารจดการชมชน ระยะเวลา 1 วน 5. การจดการความรเพอด าเนนการพฒนาเปนหมบานเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ จ านวน 30 คน ระยะเวลา 1 วน 6. สรปผลการด าเนนการพฒนาครอบครวโดยภาพรวม จดท าเปนเอกสารความร อยางนอย 1 เลม กลมเปาหมายบานดอนเคง หมท 7 ต าบลสรางแปน อ าเภอเพญ เปนหมบานไดรบการพฒนาตามโครงการขยายผลหมบานพฒนาตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยง อยในระดบ “อยเยน เปนสข” มการประเมนประกาศเปนหมบานเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ในป 2559

บรบทชมชน ขอมลทวไป ประวตความเปนมา : บานดอนเคง พนทเดมของบานดอนเคงเปนปาดอนและมไมเคงเปนจ านวนมาก ไมเคงเปนไมยนตนขนาดใหญมประโยชนหลายอยางเมลดผลกนได ตอมาทางราชการไดมการส ารวจและจดตงหมบานนายเดด นายด าและเพอนๆไดจดตงหมบานและตงชอวาบานดอนเคง เรยกกนมายาวนานหลายสบป จนถงปจจบน

ทศเหนอ ตดตอกบ บานยางซอง ต าบลนาบว อ าเภอเพญจงหวดอดรธาน ทศใต ตดตอกบ บานหนองซองแมว ต าบลสรางแปน อ าเภอเพญจงหวดอดรธาน ทศตะวนออก ตดตอกบ บานดอนยาว ต าบลสรางแปน อ าเภอเพญ จงหวดอดรธาน ทศตะวนตก ตดตอกบ บานโนนพฒนา ต าบลสรางแปน อ าเภอเพญจงหวดอดรธาน

-จ านวนครวเรอนทงหมด 75 ครวเรอน ประชากรของหมบานทงหมด 310 คน ประชากรชาย 156 คน ประชากรหญง 154 คน -พนททงหมดของหมบาน 3,815 ไร -พนทท าการเกษตร (ท านา) 1,008 ไร 56 ครวเรอน -พนทท าไร 267 ไร 8 ครวเรอน -พนทท าสวนยางพารา 186 ไร 6 ครวเรอน - พนทสาธารณะในหมบาน 41 ไร -พนทอาศย ไร -การประกอบอาชพรบจาง หลงจากฤดกาลเกบเกยวประชากรวยแรงงานจะอพยพไปรบจางในกรงเทพและตางจงหวด อาชพรบจางทวไป 6 ครวเรอน -อาชพงานบรการ 3 ครวเรอน -ลกษณะการตงถนฐาน จะอยคอนขางหนาแนน มการความเปนอยระบบเครอญาต อาศยวฒนธรรมชมชน ขนบธรรมเนยมประเพณยดถอปฏบตรวมกน -ผน าชมชนมศกยภาพ และขดความสามารถ มความรบผดชอบในการบรหารจดการชมชนเปนอยางด -กลมองคกรมความเหนยวแนน -บคคลส าคญในหมบาน 1. นายสมจตร บวทอง ผใหญบาน 2. นายสมพาน จ าปาวะตะ ผชวยผใหญบาน 3. นายด ารง บวเกา ผชวยผใหญบาน 4. นายไพศาล ราชคามนทร กรรมการหมบาน 5. นายชาญณรงค พรมวงค กรรมการหมบาน 6. นายเดน บวเกต กรรมการหมบาน 7. นายวนน ภมเพชร กรรมการหมบาน 8. นายสมบรณ สมบตร กรรมการหมบาน 9. นายวลย สระขนธ กรรมการหมบาน 10. นายสพรรณ แสนทวสข กรรมการหมบาน

บานดอนเคง มกองทนชมชน กลมอาชพ รวมทงหมด ๔ กลม ดงน

๑. กองทนหมบานและชมชนเมอง กอตงเมอป ๒๕๔๔ สมาชก ๖๓ คน เงนทนปจจบน ๑,๐๐๐,๐๐๐ บาท ประธาน คอ นายสมจตร บวทอง

๒. กองทนโครงการ กข.คจ กอตงเมอป 2544 ครวเรอนเปาหมาย ๖๓ ครวเรอน เงน 280,000 บาท ประธาน คอนายสมจตร บวทอง

๓. กองทนเศรษฐกจชมชน กอตงเมอป 2541สมาชก10 ครวเรอน เงน 100,000 บาท ประธาน คอนายสมพาน จ าปาวะตะ

๔. กลมออมทรพยเพอการผลต กอตงเมอป 2548สมาชก 75 ครวเรอน เงนทน150,000 บาท ประธาน คอนายสมพาน จ าปาวะตะ กระบวนการ/ขนตอนด าเนนโครงการหมบานตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ขนตอนท 1 : ก าหนดหมบานเปาหมายมมคณลกษณะตรงกบโครงการขยายผลการพฒนาหมบาน เศรษฐกจพอเพยงตนแบบ

วธด าเนนการ : ประชมพจารณาคดเลอกครวเรอนกลมเปาหมาย จ านวน 30 ครวเรอน ในวนท 20 พฤษภาคม 2559

ผลทไดรบ : เจาหนาทผปฏบตมความรความเขาใจ ในขนตอนการด าเนนงานหมบานตามแนวคด ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ สามารถน าไปปรบใชในการปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ

ขนตอนท 2 : ประชมเตรยมความพรอมแกนน าหมบานพนทเปาหมาย

วธการด าเนนการ : ประชมหมบานประกอบดวย ผน าชมชน ผน ากลม/องคกรชมชน อาสาสมคร และประชาชนในพนทเปาหมาย เพอประชาสมพนธการด าเนนโครงการ และชแจงวตถประสงค ขนตอนการ ด าเนนโครงการฯ และใหทประชมพจารราคดเลอกครอบครวพฒนา โดยใหครวเรอนสมครใจเขารวมโครงการฯ มครอบครวพฒนาทเขารวมโครงการ จานวน ๓๐ คน

ผลทจะไดรบ : มหมบานเปาหมายตามโครงการ 1 หมบาน ครอบครวพฒนา จ านวน 30 ครวเรอน

ขนตอนท 3 : แตงตงเจาหนาทโครงการเพอประสานขบเคลอนการด าเนนโครงการ ดงน นายชาตภมนทร นนทบตร นกวชาการพฒนาชมชนช านาญการ พฒนากรประจ าต าบลเปนผประสานงานต าบลสรางแปน และนายสพจน เกษทองมา นกพฒนาชมชนต าบลสรางแปน ท าหนาทชวยเหลอสนบสนนแกนน า/ผน าชมชน และครอบครวพฒนา ในการด าเนนโครงการฯ ขนตอนท 4 : ขนตอนด าเนนโครงการ ดงน

กจกรรมท 1 : กจกรรมสงเสรมครอบครวพฒนาในหมบานเศรษฐกจพอเพยง

วธการด าเนนการ : จดประชมเชงปฏบตการ/สมมนา ในวนท 9 กรกฎาคม 2559 ณ. ศาลาประชาคมบานดอนเคง หมท 7 ต าบลสรางแปน กลมเปาหมายทเขารวมประกอบดวยครอบครวพฒนาทสมครใจเขารวมโครงการฯ จ านวน 30 คน ระยะเวลาด าเนนการ 1 วน เนอหา ดงน

1. ชแจงวตถประสงค/ขนตอนและกระบวนการจดท าโครงการ เพอใหกลมเปาหมายไดเขาใจและสามารถด าเนนการตามวตถประสงคได 2.ใหความรความเขาใจหลกแนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โดยการบรรยายถงเศรษฐกจพอเพยง คณลกษณะ ดงน 2.1 ความพอประมาณ : พอดทไมนอยเกนไป และไมมากเกนไป โดยไมเบยดเบยนตวเองและผอน 2.2 ความมเหตมผล: การตดสนใจระดบความพอเพยง จะตองเปนไปอยางมเหตผล 2.3การมภมคมกนทดในตว: การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบ และการเปลยนแปลงดานตางๆ ซงในการตดสนใจและด าเนนกจกรรมใหอยในระดบพอเพยงนน ตองอาศยความรและคณธรรมเปนพนฐาน หากน าปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใช จะท าใหการพฒนามความสมดลและยงยน พรอมรบกบการ เปลยนแปลงทกดาน ทงดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม ความรและเทคโนโลย

ผลทไดรบ: ครอบครวพฒนาเปาหมายไดเรยนรหลกปรชญาและแนวคดเศรษฐกจพอเพยงสามารถ ประยกตใชในชวตประจ าวนได

กจกรรมท 2: ผแทนครอบครวพฒนาทศนศกษาดงานประสบการณการพฒนาเศรษฐกจพอเพยง แหลงเรยนรตนแบบ

วธการด าเนนการ: ครอบครวพฒนาศกษาดงานการพฒนาเศรษฐกจพอเพยง ทศนยเรยนรเศรษฐกจ พอเพยง บานโคกหนองแซง ต าบลโนนหวาย อ าเภอหนองววซอ จงหวดอดรธาน ในวนท 15 กรกฎาคม 2559โดยมประเดนน าเสนอทประชม ตามหวขอดงน

กลมท 1 : การพฒนาหมบาน สหมบานเศรษฐกจพอเพยงท าอยางไร กลมท 2 : กลม/องคกรและกจกรรมของหมบานมอะไรบาง กลมท 3 : การท าแผนชวตของครวเรอนตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยง มผลกระทบอยางไร กลมท 4 : ปจจยทท าใหหมบานประสบผลส าเรจมอะไรบาง และมปญหาอปสรรคอะไร

ผลการศกษาดงาน ศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยง

กลมเปาหมายรบฟงการบรรยายจากวทยากร

กลมเปาหมายแลกเปลยนความคดเหนและดผลงานกจกรรม

กลมเปาหมายดการสาธตการท าปยหมกชวภาพ

สวนท ๒ การประเมนสถานะหมบาน

1. จากการจดเกบขอมลคณภาพชวต (จปฐ.) ป 2559 ของประชาชนหมบานดอนเคง หมท 7 ต าบลสรางแปน มปญหาส าคญ ทงหมด 8 ตวชวด ดงน

ตวชวดท 24 : ครวเรอนมการเกบออมเงน จ านวน 13 ครวเรอน คดปนรอยละ 14.61 ของครวเรอนทงหมด 75 ครวเรอน

ตวชวดท 25 : คนในครวเรอนไมดมสรา จ านวน 30 คน คดเปนรอยละ 13.36 ของคนทงหมดในหมบาน 310 คน

ตวชวดท 26 : คนในครวเรอนไมสบบหร จ านวน 35 คน คดเปนรอยละ 11.99

ตวชวดท 20 : คนในครวเรอนมสขลกษณะปลอดภย จ านวน 1 ครวเรอน คดเปนรอยละ 1.19 ประชากรในชวงอายนทงหมด 32 คน

ตวชวดท 5 : คนในครวเรอนไดใชยาเพอบ าบดบรรเทาอาการปวยเบองตน อยางเหมาะสม จ านวน 1 ครวเรอน คดเปนรอยละ 1.19

ผลการส ารวจขอมลพนฐานหมบาน (กชช.2ค.) ป 2559 มปญหา ดงน ตวชวดทไดคะแนน 1 มดงน

ตวชวดท 18 การไดรบการศกษาของประชาชน

ตวชวดท 25 การเขาถงแหลงเงนทนของประชาชน การประเมนความ “ อยเยน เปนสข” ของชมชนหรอความสขมวลรวมของชมชน เพอใหเกดการตดตามประเมนผลการพฒนาหมบาน ไปสเปาหมายทเลอก คอ การสรางความ “อยเยน เปนสข ” ของชมชนโดยภาพรวม หนวยวดประกอบดวย บคคล ครอบครว กลม องคกร ทอยในชมชน การวดและประเมนผลด าเนนการ 2 วธ

1. การวเคราะหและประเมนคาความ “อยเยน เปนสข ” ของชมชน อาศยตวชวดและเกณฑการชวดทกรมการพฒนาชมชนมอย ใชส าหรบพจารณาสภาพชมชนและความส าเรจในการบรหารจดการกจกรรมการพฒนาของชมชนประกอบดวย ขอมลความจ าเปนพนฐาน (จปฐ.) ตวชวดการประเมนหมบานเศรษฐกจพอเพยงตนแบบตามเกณฑของกระทรวงมหาดไทย ด าเนนการ 2 ครง ดงน ครงท 1 เดอน มนาคม โดยใชขอมล จปฐ. ป 2557 และเกณฑการประเมนหมบานเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ณ เดอน กรกฎาคม 2557

ครงท 2 เดอนกนยายน 2557 เพอใหไดขอมลหมบานหลงการด าเนนการพฒนาหมบานตามโครงการหมบานเศรษฐกจพอเพยงตนแบบเฉลมพระเกยรต 88 พรรษา ณ สนเดอนสงหาคม 2559 2.การประเมนความ “อยเยน เปนสข ” ของชมชนแบบมสวนรวม เพอรบทราบระดบความรสกพงพอใจ สบายใจ ไมกงวลในการด ารงชวตอยรวมกนในชมชนตามองคประกอบของดชนชวดความ “ อยเยน เปนสข ” หรอความสขมวลรวมของชมชน พจารณาระดบความพงพอใจรวมคาทกองคประกอบ ด าเนนการโดยจดประชมตวแทนชมชน ผแทนครวเรอน ในหวงระยะเวลาระหวางเดอนเมษายน ถงเดอนกนยายน 2557 ผลการประเมนโดยฉนทามตของประชาชนในการพจารณาสภาพความเปนจรงของชมชน

วธการ : 2.1 ใชประเมนชมชนแบบมสวนรวม (Participation Rulal Appraisal ) โดยการจดประชม

ประชาชนในชมชนทมปรมาณสดสวนทเหมาะสม มสวนรวมในระดบสงพอสมควร 2.2 ผเขารวมประชมรวมกนท าความเขาใจในองคประกอบของดชนชวดความสข แตละองคประกอบ 2.3 เจาหนาทพฒนาชมชนหรอผน าการประชม ผท าหนาทเออ านวยการประชม ด าเนนการประชมโดนอธบาย ท าความเขาใจวธการประเมน และชวยใหทประชมประเมนผลส าเรจ 2.4 การใหคะแนนระดบความสข จดเปน 5 ระดบคะแนน ของบานดอนเคง หมท 7 ดงน 2.4.1 การมสขภาวะ ระดบคะแนน 4.40 2.4.2 การเศรษฐกจชมชนเขมแขง ระดบคะแนน 4.80 2.4.3 ครอบครวอบอน ระดบคะแนน 4.76 2.4.4 ชมชนเขมแขง ระดบคะแนน 4.70 2.4.5 สภาพแวดลอมด มระบบนเวศทสมดล ระดบคะแนน 4.50 2.4.6 เปนชมชนประชาธปไตย ระดบคะแนน 4.50

2.5 การประเมนภาพรวม จดเปน 5 ระดบคะแนน คอ 2.5.1 ระดบ 1 เทากบ 0 - 20 คะแนน ระดบความสขต าสด 2.5.2 ระดบ 2 เทากบ 21 - 40 คะแนน ระดบความสขคอนขางต า 2.5.3 ระดบ 3 เทากบ 41 – 60 คะแนน ระดบความสขปานกลาง 2.5.4 ระดบ 4 เทากบ 61 – 80 คะแนน ระดบความสขสง 2.5.5 ระดบ 5 เทากบ 81 - 100 คะแนน ระดบความสขทปรารถนา

ผลการประเมนโดยภาพรวม บานดอนเคง มความสขมวลรวม ไดคะแนน ระหวาง 93 จงอยในชวง อยเยน เปนสขการประเมนตามตวชวด 6 × 2 ตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนรากฐานชวต ดงน 1. ดานการลดราจาย

1.1 ครวเรอนท าสวนครว 1.2 ครวเรอนปลอดอบายมข 2. ดานการเพมรายได

2.1 ครวเรอนมอาชพเสรม 2.2 ครวเรอนใชเทคโนโลยเหมาะสม 3. ดานการประหยด 3.1 ครวเรอนมการออมทรพย 3.2 ชมชนมกลมออมทรพยเพอการผลต 4. ดานการเรยนร

4.1 ชมชนมการสบทอดและใชภมปญญาทองถน 4.2 ครวเรอนมการเรยนรปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในชวตประจ าวน

ระดบความสขของบานดอนเคง คอ 93 คะแนน

“อยเยน เปนสข”

5. ดานการอนรกษสงแวดลอมฯ 5.1ชมชนใชวตถดบอยางยงยนในการประกอบอาชพ

5.2 ชมชนปลกตนไมใหรมรนเปนหมบานนาอย 6. ดานการเอออารตอกน

6.1 ชมชนมการดแลชวยเหลอคนจน คนดอยโอกาส คนประสบปญหา 6.2 ชมชนรจกรกสามคค สรปการวเคราะหปญหาหมบานดอนเคง ดงน จากการจดเวทประชาคม เมอวนท 21 กรกฎาคม 2559 ทกขภาวะ ของบานดอนเคง คอ 1.ปญหาหนสนเฉลยครอบครวละ 45,000 บาท ทงหมบาน 3,375,000 ลาน 2.ปญหาคาครองชพ รายไดไมเพยงพอกบรายจาย รายจายเฉลยตอครวเรอน 120,000 บาท รายไดเฉลย 108,000 บาท 3. ปญหาราคาผลผลตตกต า เชา ขาว ออย ยางพารา 4. ปญหาการวางงานไมมอาชพเสรมเพมรายได 5. ปญหาตนการเกษตรสง เชน ราคาปย คาจางแรงงาน ยาฆาแมลง 6. ไมมทดนท ากนเหมาะสมส าหรบการท าการเกษตรในพนท สปก. 7. ปญหาคณภาพชวตการเปนอย การด าเนนชวตขาดการวางแผน และจดการชวตอยางเปนระบบ 8.ปญหาดานสภาพเผชญกบสภาวะเครยด การตดสรา ยาเสพตด ความดนโลหตสง โรคเบาหวาน 9. ปญหาการมสวนรวม (รวมคด รวมตดสนใจ) ในการเขารวมประชมหมบานยงนอย ไมกลาแสดงความคดเหน 10.ปญหาอบายมข มการเลนการพนน เชน หวย ไพ