คมอการปฏบตงานตามแนวทางการจดทาโครงการ

ปาชมชนของกรมปาไม

สวนจดการปาชมชนสานกจดการทรพยากรปาไมท 10 (ราชบร)

กรมปาไม

คมอการปฏบตงานการจดทาโครงการปาชมชน ข

คานา

กรมปาไม เปนหนวยงานหลกในการจดการทรพยากรปาไมเพอประโยชนสงสดของประเทศ

เพอการอนรกษ สงวน คมครอง ดแลรกษา และบารงรกษาทรพยากรปาไม โดยไดดาเนนการ

ภายใตการบรหารจดการแผนดนตามแผนปฏบตงานและงบประมาณอนมอยคอนขางจากด เมอเทยบกบ

ภารกจ ทจะตองบรหารจดการทรพยากรปาไมทวประเทศ ดงนน กรมปาไมจงตองมยทธศาสตรในการ

สงเสรมใหประชาชนในทองถนใหเขามามสวนรวมในการดแลรกษาและฟนฟปา โดยนอมนา

แนวพระราชดารฯ ทใหประชาชนสามารถบรหารจดการปาตลอดจนการใชประโยชนจากทรพยากรปาไม

อยางเหมาะสมตามทกฎหมายกาหนด ซงกรมปาไมไดนามาใชเปนแนวทางในการดาเนนการจดตงปาชมชน

โดยดาเนนการอยางตอเนองมาจนถงปจจบน

คมอการปฏบตงานตามแนวทางการจดทาโครงการปาชมชนเลมน สานกจดการ

ทรพยากรปาไมท 10 (ราชบร) ไดมอบหมายใหสวนจดการปาชมชนจดทาเพอใชเปนแนวทางในการ

ดาเนนงาน โดยใหมการพจารณาแนวทางการแกปญหาในการลดขนตอนการปฏบตงานทยงยาก

ซบซอนใหกระชบ รวดเรว โดยใหระดมความคดจากเจาหนาทผปฏบตงานดานการสงเสรมการจดการ

ปาชมชน ซงเปนผปฏบตรวมกบราษฎรในพนทโดยตรง เพอใหไดขอสรปในการดาเนนงานเพอตอบสนอง

ความตองการของประชาชนไดตามสถานการณปจจบน ทงน สานกจดการทรพยากรปาไมท 10 (ราชบร)

หวงเปนอยางยงวาคมอฉบบนจะเปนประโยชนสาหรบเจาหนาท ราษฎร และผทเกยวของทกภาคสวน

ใชเปนแนวทางในการปฏบตงานสงเสรมการจดการปาชมชนไดอยางมประสทธภาพ และกอใหเกด

ประโยชนในการดแลรกษาทรพยากรปาไมอยางยงยน สบไป

สวนจดการปาชมชน

สานกจดการทรพยากรปาไมท 10 (ราชบร)

คมอการปฏบตงานการจดทาโครงการปาชมชน ข

สารบญ หนา

- คานา ก

- สารบญ ข

- ความเปนมาของการดาเนนงานปาชมชน 1

- การปรบปรงแนวทางการจดทาโครงการปาชมชนและการตออายโครงการ 4

- การจดทาโครงการปาชมชน 8

- กระบวนการจดทาโครงการปาชมชน

* การขออนญาตจดทาโครงการปาชมชน (แบบ ปชช.1 ) 13

* รายงานการตรวจสอบพนทตามคาขออนญาตจดทาโครงการปาชมชน (แบบ ปชช.2) 14

และการเสนอโครงการปาชมชน (แบบ ปชช.3)

* การรายงานผลการปฏบตงาน (แบบ ปชช.4) และการจดทาโครงการปาชมชน 15

เปนการตอเนอง (แบบ ปชช.5)

คมอการปฏบตงานการจดทาโครงการปาชมชน 1

ความเปนมาของการดาเนนงานปาชมชน

ราษฎรในชนบทไทยจานวนมากดารงชพดวยการอาศยพงพงทรพยากรปาไม ราษฎรม

วถชวตความเปนอยทสงบสขและเรยบงายเนองจากเคยมทรพยากรปาไมและนาทอดมสมบรณ แตในชวง

ทผานมาการพฒนาประเทศและการขยายตวทางเศรษฐกจเปนไปอยางรวดเรว มการใชทรพยากรตาง ๆ

เปนวตถดบเพอการผลตจานวนมาก โดยเฉพาะทรพยากรปาไมทถกใชเกนกวาศกยภาพ มการบกรก

แผวถางเปลยนพนทปาไมเปนทดนเพอการเกษตรกรรม ทาใหสญเสยปาไมอยางถาวร เกดผลกระทบ

ตอทรพยากรอน ๆ เชน ทาใหขาดแคลนนา ดนขาดความอดมสมบรณ สงผลใหราษฎรดงกลาวทพงพง

ทรพยากรปาไมและมอาชพหลกดานเกษตรกรรมทาการเกษตรไมไดผล คณภาพชวตตกตา และมผลทาให

สงคมมปญหา สาเหตจากการบกรกปาเพมมากขนยงกอใหเกดความขดแยงรนแรงและบอยครง

ระหวางเจาหนาทของรฐผปฏบตงานดานปาไมกบราษฎรทตองอาศยทรพยากรปาไมในการยงชพ

จนสงคมขาดความสงบสข

ปญหาดงกลาวขางตนกดดนใหตองมการแกไขอยางเรงดวน ประกอบกบการพฒนา

ทางการเมองทาใหเกดแนวคดใหมในการแกไขปญหาและพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ในรปแบบของการมสวนรวม (Public Participation) หรอ “แนวทางประชารฐ” ปรบเปลยนวธการดาเนนการ

จากเดมทใหรฐมหนาทดแลรบผดชอบเกยวกบทรพยากรธรรมชาตเพยงฝายเดยวเปนการกระจายอานาจ

โดยใหราษฎรและองคกรชมชนเขามามสวนรวม เชน ใหองคการบรหารสวนตาบล (อบต.) ซงเปน

หนวยงานราชการบรหารสวนทองถนเขามามสวนรวมกบพนกงานเจาหนาทตามกฎหมายในการคมครอง

ดแลบารงรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในพนท

ตอมาเมอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบป

พ.ศ. 2540 เปนฉบบแรกทบญญตเรองการมสวนรวมชดเจนขน

ประกอบกบนโยบายการปาไมแหงชาตทกาหนดใหมพนทปาไม

ไมน อยกวารอยละ 4 0 ของพ น ท ป ระเทศ เน น ให เก ดการ

ประสานงานและเออประโยชนระหวางปาไมกบทรพยากรอน

รวมทงดาเนนการเพอใหเกดความรวมมอระหวางหนวยงานของรฐ

กบราษฎรในทองถนเพอพฒนาปาไม (กรมปาไม, 2536) รปแบบ

การจดการปาไมโดยการมสวนรวมระหวางพนกงานเจาหนาท

ตามกฎหมายกบราษฎรในชมชนจงเกดขนและเปนทมาของคาวา

“ปาชมชน”

คมอการปฏบตงานการจดทาโครงการปาชมชน 2

ตงแตปงบประมาณ พ.ศ. 2543 เปนตนมา การดาเนนงานปาชมชนมหลกการและ

มความชดเจนในการยอมรบการใชสทธของราษฎรในชมชน และการอาศยฐานอานาจทางกฎหมายของ

ภาครฐในการดาเนนงาน โดยเรมจากการอางองบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2540 อนเปนกฎหมายสงสดของประเทศ ในหมวด 5 แนวนโยบายพนฐานแหงรฐและ

ตอมารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ซงเปนฉบบปจจบนยงคงบญญตไว

โดยใหความสาคญกบการกระจายอานาจและการมสวนรวมของประชาชนในการบรหารจดการ

ทรพยากรธรรมชาต ดงน

มาตรา 66 บคคลซงรวมกนเปนชมชน ชมชนทองถน หรอชมชนทองถนดงเดม

ยอมมสทธอนรกษหรอฟนฟจารตประเพณ ภมปญญาทองถน ศลปวฒนธรรมอนดของทองถนและ

ของชาต และมสวนรวมในการจดการ การบารงรกษา และการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม รวมทงความหลากหลายทางชวภาพอยางสมดลและยงยน

มาตรา 67 สทธของบคคลทจะมสวนรวมกบรฐและชมชนในการอนรกษ บารงรกษา

และการไดประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ และในการคมครอง

สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม เพอใหดารงชพอยไดอยางปกตและตอเนองในสงแวดลอม

ทจะไมกอใหเกดอนตรายตอสขภาพอนามย สวสดภาพ หรอคณภาพชวตของตน ยอมไดรบความ

คมครองตามความเหมาะสม

คมอการปฏบตงานการจดทาโครงการปาชมชน 3

ซงกรมปาไมในฐานะหนวยงานภาครฐ ไดตอบสนองตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ

ดงกลาว โดยไดเปลยนแปลงสการปฏบตเปนแผนงานของกรมปาไมในเรองการมสวนรวมระหวาง

ประชาชนกบเจาหนาทรฐในการจดการทรพยากรปาไม หรอทเรยกวา “การสงเสรมการจดการปาชมชน”

จงเปนภาพรวมการทางานของพนกงานเจาหนาททไดรบการแตงตงตามกฎหมายวาดวยการปาไมหรอ

เจาหนาทกรมปาไม รวมกบราษฎรในชมชนและเจาหนาทรฐฝายอน ๆ องคกรตาง ๆ ในการจดการ

ทรพยากรปาไม ซงเรมตงแตพนกงานเจาหนาทสวนจดการปาชมชนเรมวางแนวคดจดทาแผนงานหรอ

โครงการพจารณาขอรบการจดสรรงบประมาณ จดสงใหเจาหนาทไปปฏบตงานพนท ในกจกรรมใด ๆ

รวมกบราษฎรในชมชน และประสานการดาเนนงานเจาหนาทรฐฝายอน ๆ ใหเขารวมหรอใหการ

สนบสนนจนเกดผลในการจดการปาไมในรปแบบการมสวนรวมทกขนตอนทปฏบต ทงงานในชมชนหมบาน

งานในพนททไดรบอนมตโครงการปาชมชนตามกฎหมายใหประสบผลสมฤทธ

การสงเสรมการจดการปาชมชน โดยการจดทาโครงการปาชมชนของสานกจดการ

ทรพยากรปาไมท 10 (ราชบร) นบวามสวนสาคญอยางยงในการใหประชาชนมสวนรวมในการดแล

รกษาทรพยากรปาไม ในขณะทยงไมมกฎหมายปาชมชนบงคบใช โดยมการปรบปรงแนวทางปฏบต

ใหเหมาะสมตามสถานการณ เชน การจดทาโครงการในพนทสาธารณะสมบตของแผนดน (นสล.)

เนองจากพนทปาสงวนแหงชาตอยในความรบผดชอบของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

หรอการเปลยนชอจากโครงการปาชมชนตามนโยบายของรฐบาลและผบรหาร เปนโครงการปาชมชน

เพอไมใหเกดความสบสนกบปาชมชน ตามราง พรบ.ปาชมชนและโครงการปาพนบานอาหารชมชน

เพอตอบสนองความตองการของประชาชนในการบรหารจดการปาขนาดเลกใหเปนแหลงอาหาร

ของชมชน แมวาจะมการปรบปรงแนวทาง ตลอดจนวธการ หรอชอโครงการตามทกลาวมาแลว

แตยงคงยดถอหลกการเดมในการใชกฎหมายและระเบยบทมอยในการสงเสรมใหประชาชนมสวนรวม

ในการดแลรกษาทรพยากรปาไมและใชประโยชนจากปาไมอยางยงยนตามทกฎหมายอนญาต

คมอการปฏบตงานการจดทาโครงการปาชมชน 4

การปรบปรงแนวทางการจดทาโครงการปาชมชน และการตออายโครงการปาชมชน

การดาเนนการสงเสรมการจดการปาชมชนของกรมปาไม ตงแตป พ.ศ. 2543 ถง

ปจจบน สานกจดการทรพยากรปาไมท 10 (ราชบร) อนมตจดตงปาชมชนทงสน 265 หมบาน

รวมพนทปาชมชนกวา 166,381 ไร การจดตงปาชมชนในแตละโครงการ ตามขนตอนการจดตง

ปาชมชนแบบเดมคอนขางยงยากและสลบซบซอน ตงแตการขออนญาตจดทาโครงการปาชมชน

(แบบ ปชช.1) การตรวจสอบพนทตามคาขอรายงานผลการปฏบตงาน (แบบ ปชช.2) การเสนอ

โครงการปาชมชน (แบบ ปชช.3) และการรายงานผลการปฏบตงาน (แบบ ปชช.4) โดยกาหนดใหม

อายโครงการ 5 ป และเมอหมดอายโครงการหากราษฎรยงมความประสงคทจะดาเนนการจดทา

โครงการปาชมชนตอเนองตองกลบไปจดทาโครงการปาชมชนตงแตขนตอนแรก (แบบ ปชช.1 –

แบบ ปชช.3) ใหม สานกจดการทรพยากรปาไมท 10 (ราชบร) จงเลงเหนความสาคญในการจดทา

โครงการปาชมชน และการจดทาโครงการปาชมชนเปนการตอเนอง โดยการลดขนตอนการดาเนนงาน

ใหงายตอการปฏบตงานของเจาหนาทและควรมความรวดเรว งาย กระชบ เพออานวยความสะดวก

ใหกบชมชนทตองการมสวนรวมจดการปาชมชนกบสานกจดการทรพยากรปาไมท 10 (ราชบร)

ใหมากทสด สานกจดการทรพยากรปาไมท 10 (ราชบร) โดยสวนจดการปาชมชน จงไดจดใหมการ

ประชมสมมนาเจาหนาทสงเสรมปาชมชนทวประเทศ เพอแลกเปลยนและรบฟงความคดเหนและ

นาขอคดเหนดงกลาว ประชมหารอเจาหนาทผรบผดชอบในทกภาคสวน และรวมกนพจารณา

ลดขนตอนการจดทาโครงการและลดขนตอนการตออายโครงการปาชมชน และการนาผลจากการ

ระดมความคดเหนจากทกภาคสวนมาปรบปรงแนวทางการปฏบตงานสงเสรมปาชมชน ดงน

1. การลดขนตอนการจดตงปาชมชน โดยการรวบขนตอนการปฏบตทซาซอนในการ

จดตงปาชมชนจาก 6 ขนตอน เหลอเพยง 3 ขนตอน โดยมไดทาใหขนตอนความสาคญดานระเบยบและ

กฎหมายทเกยวของลดลง แสดงไวตามแผนภมแสดงขนตอนการจดทาโครงการปาชมชน สรปไดดงน

ขนตอนท 1 ประชมราษฎรเพอชแจงทาความเขาใจ และมมตจดตงปาชมชน

คดเลอกคณะกรรมการปาชมชนหมบานและรวมกนลงลายมอชอจดทาโครงการ (แบบ ปชช.1)

ขนตอนท 2 ตรวจสอบพนทจดทาโครงการปาชมชน (แบบ ปชช.2) และประชม

คณะกรรมการปาชมชนจดทาโครงการปาชมชน (แบบ ปชช.3) เสนอทองถนและอาเภอทตงพจารณา

ใหความเหน

ขนตอนท 3 ตรวจสอบเอกสารและรวบรวมเสนอกรมปาไมพจารณาอนมตจดตง

ปาชมชน

คมอการปฏบตงานการจดทาโครงการปาชมชน 5

2. ผยนคาขอและผจดทาโครงการปาชมชน เปดโอกาสใหประธานปาชมชนหมบานทไดรบ

เลอกจากทประชมราษฎรใหเปนผยนคาขอและจดทาโครงการปาชมชนตาม แบบ ปชช.1 ถง แบบ ปชช.3

กรณกานน ผใหญบานไมมความประสงคจดทาปาชมชนตามความตองการของราษฎรได

3. ระยะเวลาดาเนนโครงการปาชมชน ทไดรบอนมตมระยะเวลาดาเนนโครงการเปนเวลา

10 ป นบตงแตวนทอธบดกรมปาไมอนมตโครงการ

4. การมอบหมายใหคณะกรรมการปาชมชนเปนผชวยพนกงานเจาหนาท คณะกรรมการ

ปาชมชนแนบทายโครงการปาชมชน (แบบ ปชช.3) เปนผชวยพนกงานเจาหนาทในการบรหารจดการปาชมชน

5. เกณฑการแบงกลมปาชมชน มการนาผลการแบงกลมปาชมชนมาพจารณาการ

ตออายโครงการปาชมชน โดยปาชมชนทมผลการประเมนอยในเกณฑพฒนาดมาก ใหตออาย

โครงการเปนกรณพเศษ (การประเมนปาชมชนกาหนดตามแผนปฏบตงานประจาป)

6. การลดขนตอนการตออายโครงการปาชมชน เพอสงเสรมใหชมชนทมผลการดาเนนงาน

อยในเกณฑพฒนาปานกลาง และพฒนาความปรบปรง (พจารณาตามหลกเกณฑการแบงกลมปาชมชน)

สามารถตออายโครงการไดสะดวกขนตามแบบคาขอจดทาโครงการปาชมชนเปนการตอเนอง (แบบ ปชช.5)

โดยการลดขนตอนการตออายโครงการจากเดม ซงตองดาเนนการจดตงปาชมชนใหมใหเหลอเพยง

ขนตอนการยนคาขอตออายโครงการ และแนบเฉพาะหลกฐานเอกสารทมการเปลยนแปลงใน

รายละเอยดและสาระสาคญ เชน ในกรณมการเปลยนแปลงขอบเขตพนทปาชมชน แสดงไดตาม

แผนภมแสดงขนตอนการตออายโครงการปาชมชน

คมอการปฏบตงานการจดทาโครงการปาชมชน 6

คมอการปฏบตงานการจดทาโครงการปาชมชน 7

คมอการปฏบตงานการจดทาโครงการปาชมชน 8

การจดทาโครงการปาชมชน

ความหมาย

1. ปาชมชน หมายถง ปาหรอทดนอนใด ซงเปนพนทดาเนนการภายใตโครงการปาชมชน

ทกรมปาไมไดอนมตใหดาเนนการตามแนวทางทกาหนดไว โดยการเขามามสวนรวมจดการพนทของ

ชมชนรวมกบพนกงานเจาหนาท ภายใตบทบญญตของกฎหมายทเกยวของ เพอการอนรกษและ

ประชาชนไดรบประโยชนอยางยงยน

2. เจาหนาทปฏบตงานโครงการปาชมชน หมายถง เจาหนาทของกรมปาไม ซงปฏบตหนาท

สงเสรมปาชมชนตามคาสงกรมปาไม ใหดาเนนการควบคม ดแลรกษา และบารงปา รวมกบผนาชมชน

ตามโครงการปาชมชนทไดรบอนมตจากกรมปาไม

3. สมาชกปาชมชน หมายถง สมาชกของชมชนทไดรบอนมตโครงการปาชมชนจาก

กรมปาไม ประกอบดวยผนาชมชน และสมาชกทมภมลาเนาอยในชมชนนน ๆ

4. คณะกรรมการปาชมชน หมายถง ตวแทนของสมาชกปาชมชนทไดรบเลอกจาก

ทประชมหมบานใหทาหนาทในการดาเนนงานปาชมชน รวมทงการตดตอประสานงานภายในชมชน

และหนวยงานภาครฐ เอกชน รวมทงหนวยงานอนทเกยวของ

พนทดาเนนโครงการปาชมชน

1. พนทเปาหมายหลก ไดแก ปาสงวนแหงชาต

2. พนทเปาหมายรอง ไดแก ปาชมชนตามมตคณะรฐมนตร ปาไมถาวรตามมต

คณะรฐมนตร ปาตามพระราชบญญตปาไม พทธศกราช 2484

3. พนท อน ๆ อนมลกษณะเปนพนทสาธารณะทไดรบอนญาตจากหนวยงาน

รบผดชอบตามกฎหมาย เชน

- ทดนทมหนงสอสาคญสาหรบทหลวง (นสล.)

- ทดนเขตปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมทกาหนดใหเปนปาชมชน

- ทดนเขตนคมสรางตนเอง หรอนคมสหกรณ

- ทราชพสด

- ทดนเขตหวงหามของรฐ

ขอควรคานงของการคดเลอกพนทดาเนนโครงการปาชมชน ควรมลกษณะพนท ดงน

- มอาณาเขตอยตดหรออยใกลเคยงทตงชมชนและสมาชกชมชนมความพรอม

และสนใจทจะรวมจดทาโครงการปาชมชน

คมอการปฏบตงานการจดทาโครงการปาชมชน 9

- ไมอยในเขตอทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา วนอทยาน หรอเขตหามลาสตวปา

- ไมเปนพนทซงสวนราชการหรอผหนงผใดไดรบอนญาตเขาทาประโยชน หรอ

พนททกรมปาไมใชหรอจดการหรอประกาศเปนพนทวจยทางวชาการหรอประโยชนอยางอนของรฐ

- ไมเปนพนท ท ไดรบการประกาศเปนแหลงสงวน อนรกษหรอคมครอง

ทรพยากรทางชวภาพเปนการเฉพาะภายใตบทบญญตของกฎหมายอน ๆ

การบรหารจดการปาชมชน

1. การจดการพนทปาชมชน

(1) การจดใหมปายแนวเขตหรอเครองหมายแสดงเขตปาชมชน

(2) กาหนดกจกรรมโดยการมสวนรวมและเปนไปตามความตองการของชมชน

ทงนเพอการควบคม ดแล รกษาและบารงปาชมชน ไดแก การปลกปา การปลกไมผลกนได

การสรางฝายชะลอความชมชน การทาแนวกนไฟ การลาดตระเวนปองกนการตดไมและบกรกปา

การทองเทยวเชงนเวศ เปนตน

(3) การจดทาแผนทปาชมชน ซงแสดงใหเหนถงการกาหนดเขตพนทภายในปาชมชน

เพอการอนรกษ การฟนฟ และการใชสอยในครวเรอนใหเหมาะสมของแตละกจกรรม

(4) การใชประโยชนจากไมและของปาเพอการใชสอยในครวเรอน ตองมใชไมหวงหาม

หรอของปาหวงหาม

(5) สาหรบหมบานเปาหมาย ประจาปงบประมาณนน ๆ สามารถขอรบการ

สนบสนนงบประมาณหมวดเงนอดหนน ตามแผนปฏบตงานประจาป กจกรรมสงเสรมการจดการ

ปาชมชน โดยจดทาแบบเสนอโครงการบรหารจดการพนทโดยการสนบสนนจากภาครฐ ตามระเบยบ

กรมปาไมวาดวยการควบคมการใชจายเงนงบประมาณ งบเงนอดหนน กจกรรมสงเสรมการจดการ

ปาชมชน พ.ศ. 2552

2. การมสวนรวมของชมชนในรปแบบคณะกรรมการปาชมชน

(1) การบรหารจดการปาชมชนในพนท 1 โครงการ ใหมคณะกรรมการปาชมชน

1 ชด จานวน 10 – 15 คน ซงตองเปนผรวมลงชอรองขอเขารวมจดทาโครงการปาชมชนนน ๆ ดวย

(2) ใหนายก อบต./กานน/ผใหญบาน แลวแตกรณ เชญชวนราษฎรในชมชน

ทงในสวนทรวมลงชอและไมไดรวมลงชอรองขอเขารวมจดทาโครงการปาชมชนลงทะเบยน และ (หากเปนไปได

ควรใหมการประชมประชาคม) เพอคดเลอกคณะกรรมการปาชมชน จานวนไมเกน 15 คน และ

เสนอแนบทายโครงการปาชมชน (แบบ ปชช.3) ใหกรมปาไมทราบ

คมอการปฏบตงานการจดทาโครงการปาชมชน 10

(3) ใหคณะกรรมการปาชมชนคดเลอกประธานกรรมการ 1 คน รองประธาน

กรรมการ 1 คน เลขานการ 1 คน เหรญญก 1 คน และกรรมการอน ๆ ตามความเหมาะสม

โดยใหมหนาทสนบสนนและบรหารจดการปาชมชนรวมกบพนกงานเจาหนาทหรอเจาหนาทปาไมทไดรบ

มอบหมายตามอานาจหนาททกฎหรอระเบยบทเกยวของบญญตหรอกาหนดไว

(4) ใหประธานกรรมการจดใหมศนยประสานงานปาชมชน โดยอาจเปนททาการ

ผใหญบานเพอการตดตอประสานงาน

(5) ใหคณะกรรมการปาชมชน อยในวาระตามกาหนดระยะเวลาดาเนนโครงการ

ปาชมชน (10 ป) และหากมการขออนมตจดตงโครงการเปนการตอเนอง ใหดาเนนการตามขนตอนท

(1) ใหม

(6) ในระหวางการดาเนนโครงการปาชมชน ตามกาหนดระยะเวลา 10 ป

คณะกรรมการปาชมชนสามารถเปลยนแปลงหรอตงทดแทนกรรมการปาชมชนทไมอยหรอไมอาจ

ปฏบตงานไดเทาทจาเปน โดยตองไดรบการรบรองจากผรวมลงชอรองขอเขารวมจดทาโครงการปาชมชน

(ตามเอกสารแนบ แบบ ปชช.1) ไมนอยกวากงหนงและปดประกาศในทเปดเผยใหชมชนรบทราบและ

อยในวาระตอไปตามกาหนดเวลาของโครงการทเหลออย แลวแจงผลการเปลยนแปลงหรอทดแทน

ดงกลาวใหกรมปาไมทราบดวย

3. กฎ กตกา หรอระเบยบการดแลพนทปาชมชน

(1) กฎ กตกา หรอระเบยบทชมชนกาหนด ตองเปนเพอใชสอยในครวเรอน แตถาม

การกระทาผดกฎหมายใหแจงพนกงานเจาหนาทหรอเจาหนาทปาไมดาเนนการ

(2) กฎ กตกา หรอระเบยบทเกยวกบการใชประโยชนพนทปาชมชนตองอยภายใต

ขอกาหนดของกฎหมายทเกยวของพนทดาเนนการนน ๆ โดยแจงเจาหนาทปาไมประสานการดาเนนการ

4. ผลประโยชนทไดรบจากโครงการปาชมชน

(1) ภาครฐ

1) เนอทปาเพมขน

2) การบกรกพนทปาลดนอยลง

3) กลมเครอขายหรอจานวนชมชนเฝาระวงเพมจานวนมากขน

4) ความเชอถอและเปนมตรจากราษฎรในทองถนนน ๆ ทมตอเจาหนาทของรฐ

เพมมากขน

5) หนวยงานของรฐอน ๆ องคกรและเอกชนใหความสาคญและสนบสนน

งบประมาณดแลรกษาปาชมชนมากขน

คมอการปฏบตงานการจดทาโครงการปาชมชน 11

(2) ภาคประชาชน

1) การใชผลตผลจากปาเพอใชสอยในครวเรอนเปนไปอยางยงยน

2) คาใชจายในการซอหาพชผก ผลไม สมนไพร เพอบรโภคลดลง

3) สรางความรกความสามคคและการแบงปนการใชทรพยากรจากปาอยางมกฎ

กตกาและความเทาเทยมกนในหมราษฎรในทองถน

4) รกษาและดารงไวเปนแหลงศกษา เรยนร รกษาความเชอ ถายทอด

วฒนธรรมและภมปญญาทองถนของชมชนนน ๆ

5) สรางชอเสยงและเปนเกยรตประวตแกชมชนในการดแลรกษาปาไมของประเทศ

การสนสดโครงการปาชมชน

การสนสดโครงการปาชมชนเปนไปตามกรณดงตอไปน

1. กรณครบกาหนดระยะเวลาดาเนนการ (10 ป) นบตงแตกรมปาไมอนมตโครงการ

ปาชมชน (แบบ ปชช.3) และไมอยระหวางการเสนอขอจดทาโครงการตอเนอง

2. กรณราษฎรในชมชนนน ๆ รองขอใหปรบปรงแกไขโครงการปาชมชนในประเดน

ซงเปนสาระสาคญของโครงการหรอมเหตผลความจาเปนอยางยง โดยเสนอขอจดทาโครงการใหมแทน

เปนผลใหยตโครงการเดม ดงน

2.1 สวนจดการปาชมชน ตองพจารณาความเหมาะสมและดาเนนการตามแนวทาง

การจดทาโครงการปาชมชน และเสนอกรมปาไมอนมตโครงการพรอมมหนงสอสงการพนกงานเจาหนาท

กรมปาไมดาเนนการ เมออธบดกรมปาไมอนมตโครงการแลวใหถอวาโครงการปาชมชนเดมสนสดโครงการ

2.2 โครงการปาชมชนใหม จะมระยะเวลาการดาเนนการ 10 ป นบตงแต

วนทอธบดกรมปาไมอนมตโครงการ ทงน โครงการปาชมชนเดมไดรบการจดสรรงบประมาณ (เงนอดหนน)

จากกรมปาไมแลว ใหถอไดวาหมบานแหงน ไดรบการสนบสนนงบประมาณ (เงนอดหนน) เพอการ

บรหารจดการพนทปาชมชนแลว

3. กรณราษฎรในชมชนนน ๆ รองขอใหยกเลกโครงการ เพอกระทากจกรรมอยางอน

ทมความจาเปนตอชมชน หรอหนวยงานราชการทกากบดแลพนท หรอหนวยงานของรฐอน ๆ มแผนงาน

และงบประมาณเพอการพฒนาพนทภายในโครงการ โดยใหดาเนนการดงน

3.1 ประธานกรรมการเชญกรรมการและราษฎรในชมชนรวมกนประชม

ประชาคมพรอมลงชอเปนหลกฐาน โดยใหมมตการประชมประชาคมขอยกเลอกโครงการปาชมชน

คมอการปฏบตงานการจดทาโครงการปาชมชน 12

3.2 จดทาหนงสอโดยมอบใหตวแทนชมชน (นายกองคการบรหารสวนตาบล

นายกเทศมนตร เทศบาลตาบล กานน ผใหญบาน หรอประธานชมชนหมบานแลวแตกรณ) เปนผแทน

ของชมชนยนหนงสอเสนอผานเจาหนาทปาไมผปฏบตงานโครงการและหวหนาหนวยงานทรบผดชอบ

โดยลาดบ

3.3 ใหหนวยงานรบผดชอบ รวบรวมเอกสาร เหตผล ความจาเปนพรอมแสดง

ความคดเหนเสนอกรมปาไมพจารณายตโครงการ พรอมสาเนาแจงอาเภอ และจงหวดทตงเพอโปรดทราบ

3.4 ใหหนวยงานทมความประสงคจะใชพนทโครงการปาชมชนนน ใหนาผลการ

ประชาคมชมชนไปประกอบการพจารณาขอใชประโยชนพนทตามทกฎหมายและระเบยบกาหนด ทงน

เมอไดรบอนมตใหใชประโยชนพนทแลวใหถอวาโครงการปาชมชนสนสดลง

4. กรณหนวยงานรบผดชอบเสนอขอยกเลกโครงการ ดวยเหตวาการดาเนนโครงการ

ปาชมชนใด ๆ มสงบงชวาไมเปนไปตามวตถประสงคหรอกจกรรมทกาหนด และกอใหเกดความเสยหาย

ตอปาไมและสภาพแวดลอม ความสงบเรยบรอยของชมชน โดยจะตอง

4.1 รายงานกรมปาไมเพอสงการใหหนวยงานรบผดชอบนน ๆ ประสานงานกบ

อาเภอทองท องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) กานน หรอผใหญบาน (แลวแตกรณ) และราษฎร

ในชมชนรวมจดทาโครงการรวมตรวจสอบขอเทจจรงและแกไขปญหาดงกลาวใหไดขอสรป

พรอมขอเสนอแนะ

4.2 หากมขอเสนอรวมกนวาสมควรยตโครงการ ใหรวบรวมเอกสารขอมลเสนอ

กรมปาไมพจารณายตโครงการ พรอมสาเนาแจงอาเภอ และจงหวดทตงเพอโปรดทราบ

คมอการปฏบตงานการจดทาโครงการปาชมชน 13

กระบวนการจดทาโครงการปาชมชน

การขออนญาตจดทาโครงการปาชมชน (แบบ ปชช.1)

เจาหนาทสงเสรมปาชมชน ประชมราษฎรเพอชแจงทาความเขาใจ และมมตรวมกน

จดตงปาชมชน และคดเลอกคณะกรรมการปาชมชน พรอมกบรวมกนลงลายมอชอ เพอขออนญาต

จดทาโครงการปาชมชน

(1) ราษฎรในหมบานใดทประสงคจะขอรวมจดทาโครงการปาชมชนในทองทนน

ใหบคคลซงมอายตงแตสบแปดปบรบรณขนไปทมภมลาเนาอยในทองทนน และชมชนนน มศกยภาพ

ทสามารถเขาไปดแลรกษาปาทจะขอรวมจดทาโครงการปาชมชนได จานวนตงแตหาสบคนขนไป

ลงชอในหนงสอรองขอรวมจดทาโครงการปาชมชนยนตอผนาชมชน (ผใหญบาน หรอกานน หรอ

นายกองคการบรหารสวนตาบล หรอนายกเทศมนตร เทศบาลตาบล หรอประธานปาชมชนหมบาน

แลวแตกรณ) ใหเปนตวแทนและเปนผยนคาขอตามแบบจดทาโครงการปาชมชน (แบบ ปชช.1)

เสนอตอหนวยงานรบผดชอบพรอมเอกสารอน ๆ ทกาหนด

(2) กรณกลมราษฎรจากหลายหมบาน รวมกนรองขอจดทาโครงการปาชมชนในพนท

ทครอบคลมหลายหมบาน เพราะไมสามารถกาหนดขอบเขตการบรหารจดการปาของแตละหมบาน

และมความจาเปนอนหลกเลยงไมไดทตองรวมกนจดการพนทดงกลาวใหราษฎรแตละหมบานรวมลง

ลายมอชอตามขอ (1) เปนรายหม บานยนตอ กานน หรอนายกองคการบรหารสวนตาบล

นายกเทศมนตร เทศบาลตาบล ใหทาหนาทเปนตวแทนของราษฎรทงหมดเปนผยนคาขออนญาตตาม

แบบจดทาโครงการปาชมชน (แบบ ปชช.1) เสนอหนวยงานรบผดชอบพรอมเอกสาร

คมอการปฏบตงานการจดทาโครงการปาชมชน 14

รายงานการตรวจสอบพนทตามคาขออนญาตจดทาโครงการปาชมชน (แบบ ปชช.2) และการเสนอโครงการปาชมชน (แบบ ปชช.3) (1) หนวยงานรบผดชอบมอบหมายใหขาราชการตงแตระดบปฏบตงาน หรอ

ปฏบตการขนไป ดาเนนการตรวจสอบสภาพภมประเทศจรง ขอมลรายละเอยดตาง ๆ ของพนทใหมความชดเจนและถกตอง โดยผยนคาขอหรอผไดรบมอบหมาย เปนผนาตรวจพนท หากพนทดาเนนการมความเกยวของกบหนวยงานหรอองคกรอนใด ใหประสานงานเพอชแจงความตองการของ

ราษฎรในทองถนใหทราบและมความคดเหนในเบองตน

(2) ใหคณะเจาหนาทดงกลาวจดทารายงานการตรวจสอบพนทตามคาขออนญาตจดทาโครงการปาชมชน (แบบ ปชช.2) และประชมรวมกบคณะกรรมการปาชมชน เพอจดทาราง

โครงการปาชมชนตามแบบ ปชช.3 เสนอนายกองคกรปกครองสวนทองถนรวมทงนายอาเภอทองทพจารณาใหความเหนหากความเหนเปนประโยชนใหนาความเหนนนไปประกอบการพจารณาดาเนนโครงการปาชมชนนนดวย (มาตรา 69 แหง พรบ.สภาตาบลและองคการบรหารสวนตาบล พ.ศ. 2537)

กรณพนท โครงการปาชมชนมไดอย ในเขตปาสงวนแหงชาตหรอพนท ปาตามพระราชบญญตปาไม พทธศกราช 2484 ใหผยนคาขอเสนอโครงการปาชมชนใหหวหนาหนวยงานหรอผมอานาจครอบครอง แลวแตกรณพจารณา เชน กรณเปนพนทสาธารณประโยชน ซงมหนงสอ

สาคญสาหรบทหลวง (นสล.) ใหเสนอโครงการปาชมชนผานองคกรปกครองสวนทองถนและนายอาเภอ โดยผานความเหนชอบของผวาราชการจงหวดตามลาดบ กรณเปนพนทกากบดแลของหนวยงานอน หรอผมอานาจครอบครองใหเสนอโครงการ โดยไดรบความยนยอมหรอแจงไมขดของเปนลายลกษณอกษร

จากหนวยงานทกากบดแลรกษาพนทหรอผมอานาจครอบครอบ หากมความเหนวา ไมสมควรจดตงเปนปาชมชนใหหนวยงานรบผดชอบมหนงสอแจงผยนคาขอเพอประสานงานและแจงใหราษฎรผรอง

(3) การตรวจสอบเอกสารภาพรวมเสนอกรมปาไมพจารณาอนมตโครงการ

1) การตรวจสอบและนาเสนอโครงการ ใหผอานวยการสวนจดการปาชมชนตรวจสอบการจดทาโครงการปาชมชน เมอเหนวาครบถวนถกตองแลวใหลงชอในฐานะผตรวจสอบโครงการและเสนอใหผอานวยการสานกจดการทรพยากรปาไมท 10 (ราชบร) ลงนามในฐานะผเสนอ

โครงการ)

2) เมอดาเนนการครบถวนแลวใหรวบรวมเอกสาร ประกอบดวย โครงการปาชมชน (แบบ ปชช.3) ฉบบจรง สาเนาคาขออนญาตจดทาโครงการปาชมชน (แบบ ปชช.1) สาเนารายงาน

การตรวจสอบพนทตามคาขออนญาตจดทาโครงการปาชมชน (แบบ ปชช.2) พรอมดวยเอกสารประกอบรายงานกรมปาไม พรอมดวยรายชอเจาหนาทในสงกดผรบผดชอบ ประกอบดวย ขาราชการ จานวน 1 คน และพนกงานราชการ จานวน 1 คน พรอมดวยรายชอคณะกรรมการปาชมชน

เสนอกรมปาไมพจารณาอนมตโครงการ และสงการใหเจาหนาทปฏบตงานโครงการปาชมชน และสงการใหคณะกรรมการปาชมชนเปนผชวยพนกงานเจาหนาทปฏบตงานโครงการปาชมชนทไดรบอนมต

คมอการปฏบตงานการจดทาโครงการปาชมชน 15

การรายงานผลการปฏบตงาน (แบบ ปชช.4) และการจดทาโครงการปาชมชนเปนการตอเนอง

(แบบ ปชช.5)

เจาหนาทปฏบตงานโครงการปาชมชน

จดทารายงานผลการปฏบตงานตาม แบบ ปชช.4

ทกาหนด โดยใหระบผลการประเมนการแบงกลม

ปาชมชน โดยใชเกณฑการแบงกลมปาชมชนซงกาหนด

ไว ในแผนป ฏบ ต งานและงบประมาณประจาป

กจกรรมสงเสรมการจดการปาชมชน หรอตามท

กรมปาไมกาหนด โดยกาหนดแบงกลมปาชมชน

ทควรยกเลก ซงผลการประเมนการแบงกลมปาชมชนดงกลาว จะนาสการพจารณาผลการตออาย

โครงการดงน

ปาชมชนพฒนาดมาก ใหมการตออายโครงการปาชมชนเปนกรณพเศษ (แนวทางตออาย

โครงการปาชมชนกรณพเศษ กาหนดตามแผนปฏบตงานประจาป)

ปาชมชนพฒนาปานกลางและปาชมชนควรปรบปรง ใหตออายโครงการปาชมชน

ตามแบบคาขอจดทาโครงการปาชมชนเปนการตอเนอง (แบบ ปชช.5)

ปาชมชนทควรยกเลก ใหถอวาชมชนมไดดาเนนโครงการปาชมชนแลวและพนทดาเนน

โครงการปาชมชนใหถอวาเปนพนทตามสภาพเดมทางกฎหมาย เชน เคยเปนปาสงวนแหงชาตกอน

ดาเนนโครงการปาชมชนกกลบไปเปนปาสงวนแหงชาตดงเดม หากชมชนมความประสงคขอจดทาโครงการ

ปาชมชนตองไปดาเนนการตามกระบวนการจดทาโครงการปาชมชนตาม แบบ ปชช.1 – แบบ ปชช.3 ใหม

เมอจดทารายงานผลการปฏบตงาน

ตาม แบบ ปชช.4 เสรจเรยบรอยแลว ใหรายงาน

หนวยงานทรบผดชอบทราบ รวบรวมเปนหลกฐาน

ทหนวยงาน ปละ 1 ครง กรณปสดทายของโครงการ

ใหเสนอความเหนเพอประกอบการพจารณาอนมต

โครงการปาชมชนตอ เน อง ตาม (แบบ ปชช .5 )

รายงานกรมปาไม พจารณ าอนมต โครงการและ

เมออธบดกรมปาไมพจารณาอนมตแลว ใหโครงการ

ปาชมชนนนมอายการดาเนนโครงการตอไปอก 10 ป นบตงแตวนทอธบดกรมปาไมอนมตโครงการ