1

ชอหนงสอ “ลกฉลาดหวไวเพราะความใสใจของพอแม”

บรรณาธการ พญ.วรวรรณจงสงาวทยาเลศ

พมพครงท1 มกราคม2559

จำานวนพมพ 10,000เลม

จดทำาโดย กรมสขภาพจตกระทรวงสาธารณสข

พมพท บรษทบยอนดพบลสชงจำากด

3

คำ นำ

เดกเปนทรพยากรบคคลทมความสำาคญยงตอการพฒนาประเทศ

จงสมควรทจะไดรบการดแลปกปองและพฒนาใหเตบโตเปนผใหญทมความ

สมบรณทงรางกายจตใจอารมณและสตปญญามตทางดานสตปญญา

เปนสงทพอแมผปกครองมกจะใหความสำาคญมากทสด ดวยตองการ

ใหลกหลานประสบความสำาเรจในการเรยนและหนาทการงานในอนาคต

แตจากการสำารวจพบวาพอแมผปกครองยงขาดความเขาใจทถกตอง

ในการเสรมสรางความฉลาดในเดก ดงจะเหนไดจากการสำารวจของ

กรมอนามยพบวาหญงตงครรภทฝากครรภครงแรกอายครรภนอยกวาหรอ

เทากบ12สปดาหมเพยงรอยละ57.3การเลยงลกดวยนมแมอยางเดยว

6เดอนเพยงรอยละ29.5รวมถงพอแมและผเลยงดเดกขาดความรทกษะ

ในการเลยงดเดกทถกตอง(สำานกสงเสรมสขภาพ,2556)พอแมมสวนรวม

ในกจกรรมสงเสรมการเรยนรและการเตรยมความพรอมกอนเขาโรงเรยน

ของลกเพยงรอยละ 20 เดกทมหนงสอสำาหรบเดกอยางนอย 3 เลม

ในบานมเพยงรอยละ43(สำานกงานสถตแหงชาต2555)ซงปจจยเหลาน

ลวนมผลตอการเสรมสรางความฉลาดของเดกทงสน

4

ดวยเหตน เดกไทยจงมปญหาพฒนาการและสตปญญาลาชา

ดงจะเหนไดจากการสำารวจของกรมอนามยในป2542-2557พบเดกท

พฒนาการสงสยลาชามแนวโนมสงขนเรอยๆ(รอยละ29.7,29,32.3,

29.7และ27.5ตามลำาดบ)แมวากระทรวงสาธารณสขโดยกรมอนามย

และกรมสขภาพจตไดพฒนาการใหบรการในคลนกเดกด (Well Child

Clinic) เพอใหเดกปฐมวยไดรบการคดกรองและสงเสรมพฒนาการ

จากการดำาเนนงานพบวาพอแม/ผเลยงดซงเปนบคคลสำาคญทสดในการ

สงเสรมพฒนาการเดกยงขาดความตระหนกและขาดความรในการเลยงด

เดกอยางเหมาะสม

กรมสขภาพจตเลงเหนความสำาคญในการใหความรแกพอแมและ

ผเลยงดเพอเสรมสรางความฉลาดในเดก จงจดทำาคมอฉบบน เพอให

พอแมและผเลยงด ใชเปนแนวทางในการเสรมสรางความฉลาดกบลก

โดยพอแมและผเลยงดสามารถทำากจกรรมเหลานผานการเลนหรอ

กจกรรมในชวตประจำาวนทมความสนกสนาน โดยใชอปกรณทหาได

ในบานการเลนกบเดกผานกจกรรมเหลานนอกจากจะเปนการเสรมสราง

ความฉลาดแกเดกแลวยงเปนการใชเวลาคณภาพเพอสรางความผกพน

กบเดกอกดวย เพอใหเดกเตบโตเปนผใหญทมความสมบรณทงรางกาย

จตใจอารมณและสตปญญาตอไป

กรมสขภาพจตกระทรวงสาธารณสข

5

สารบญ

คำานำา 3

สอนลกใหม“วนย” 6

สอนลกใหเกง“เรยน” 13

เคลดลบชวยลกใหเรยนเกง 26

6

คำาวา “วนย” หมายถง ระเบยบแบบแผน ขอบงคบและขอปฏบต

การเสรมสรางความฉลาดแกเดกนนตองเรมตนจากการทเดกสามารถ

ปฏบตตามขอตกลงของครอบครว อยในกฎระเบยบของโรงเรยนได

เดกจงจะสามารถควบคมตวเองใหมสมาธอยกบกจกรรมทพอแมและ

คณครตองการสอนได เพราะฉะนนการสรางวนยจงเปนบนไดขนแรก

ทสำาคญตอการสรางความฉลาดในเดก

สอนลกใหม “วนย”

7

แนวทางการฝกวนยแกลก

1. ฝกสมาธ:โดยใชกจกรรมทหลากหลายในการฝกเปนกจกรรมท

สามารถทำาไดในบานและไมเราความสนใจเดกมากเกนไป

หลกการฝก

1. ใหกำาลงใจเดกเสมอ

2. คอยๆถอยหางเมอเดกควบคมตนเองไดเพมขนเชนจากทนง

ทงานทโตะไดนาน5นาทโดยมคณพอคณแมชชวนเพมระยะเวลาเปน

10นาทโดยมคณพอคณแมชมจนในทสดเดกกจะนงทำางานได30นาท

โดยทแมนงทำางานเงยบๆอยขางๆได

3. เขาใจความรสกของเดกในชวงแรกอาจมบางครงททำาผดพลาดบาง

ตวอยางกจกรรม

- กจกรรมทไมควรเราอารมณมาก เชน

ตดกระดมลางจานลางรถวาดรประบายส

เลนหมากรก อานหนงสอ กจกรรมเหลาน

ไมไดเราความสนใจของเดก แตเดกตองเพง

ความสนใจไปทงาน

- ถาเดกอยไมนงมากๆ หรอแรงมากเกน

จะนงไดนาน กใหออกกำาลงกายหนกๆ เชน

ปนจกรยานวงรอบสนามวายนำาเลนกฬา

8

2. ฝกการวางแผนลวงหนา:โดยกระตนใหเดกคดวางแผนลวงหนา

กอนทำากจกรรมสำาคญในแตละวน

หลกการฝก

1. คดวางแผนลวงหนาในกจวตรประจำาวนเชนพรงนจะทำาอะไรบาง

ไลตงแตเชาถงเขานอน

2. ขยายเปนการคดวางแผนกจกรรมในอกสองสามวนขางหนา

เชนเสารอาทตยสปดาหหนา

3. ฝกใหเดกเตอนตนเองกอนทเดกจะออกจากบานไปโรงเรยน

ทกวน ใหเดกหยดคดและสำารวจตนเองหนงนาท วาลมอะไรหรอไม

แตงตวเรยบรอยหรอยงขาดอะไรอก

4. เมอเดกทำาไดใหรางวล

5. มขอตกลงวาเดกจะตองรบผดชอบอยางไรหากไมวางแผน

ลวงหนาหรอลมสงของเชนไมไดออกไปเทยวหางลางจานใหคณพอคณแม

2วน

9

3. ฝกระเบยบวนย:โดยพอแมเปนตวอยางทดและจดบรรยากาศ

ในบานใหเปนระเบยบเรยบงายขาวของถกจดใหเขาท

หลกการฝก

1. กำาหนดเวลาทชดเจนในการทำากจกรรมเชนกนขาวทำาการบาน

เลนหรอรบประทานอาหาร

2. ไมเปดทวดไปดวยขณะรบประทานอาหาร

3. ขณะทำางานหรอการบานจะเงยบ ปดเ สยงท งหมด

โดยคณพอคณแมกตองทำางานเงยบๆของตนเอง

4. ใหเดกมของเลนมจำานวนเหมาะสม ไมมากจนเกนไป

และฝกใหเดกเกบของเลนทกครงหลงเลนเสรจ

5. คณพอคณแมเปนตนแบบทด แมแตเรองเลกๆ นอยๆ

เชนการวางรองเทาใหเปนระเบยบ

6. มความสมำาเสมอในการฝกใหเดกทำาจนเปนนสย

10

4. ฝกการแกปญหาเฉพาะหนา : เพอใหเดกสามารถแกปญหา

ในชวตประจำาวนไดโดยผานการชวยเหลอตนเอง

หลกการฝก

1. รอดอยหางๆอยารบรอนเขาไปชวยเมอเดกเจอปญหาใหเวลา

เพอใหเดกไดคนหาสาเหตดวยตนเองกอน

2. เปนเพอนชวยคดกรณทเดกคดหาทางแกปญหาไมได

3. ชวยคดวธการแกปญหาและเปดโอกาสใหเดกลองเลอกวธการ

แกปญหา เชน รถจกรยานยางแบนมทางเลอกคอจะสบยางเอง หรอ

ไปทราน

4. ลงมอแกปญหาและทบทวนแนวทางรวมกน โดยในชวงแรก

คณพอคณแมตองเปนเพอนชวยคด ใหเดกเหนขอดขอเสยของวธการ

แตละขอ

5. คณพอคณแมควรเปนตนแบบทดในการแกปญหา

11

5.ฝกความรบผดชอบ : โดยสอนใหเดกรจกหนาทของตวเองและ

รบผดชอบตอหนาท งานวจยของไทยพบวาเดกทมความรบผดชอบ

ตองานบานความรบผดชอบจะไมเสยเมอเขาสวยรน

ตวอยางกจกรรม

- เรองสวนตวเชนอาบนำากนขาวแตงตวจดกระเปาทำาการบาน

เกบรองเทาเอาเสอผาทใชแลวลงตะกรา

- เรองงานบานเชนจดโตะอาหารลางจานรดนำาตนไม

เอาขยะไปทงใหอาหารสตวเวรทำาความสะอาดหอง

- เรองเวลาเชนการกะเวลาเดนทางการตรงตอเวลานดพบ

เวลาทตองทำางานใหเสรจ

- เรองเงน เรมจากการฝกใชเงนใหได 1 วน โดยตองมเหลอเกบ

วนละ1บาทจนสามารถควบคมการใชจายไดเปนสปดาหเดอน

จนเปนการเปดบญช

12

6.ฝกควบคมตนเอง

ตวอยางกจกรรม

-ใหนงโตะอาหารรอจนกวาทกคนจะลก

เดนขนบนไดแบบไมมเสยงเปดปดประตเบาๆ

-ฝกใหหยดพดในชวงเวลาสำาคญเชนเวลาทผใหญพดแรกๆอาจม

การกำาหนดคะแนนไวหากพดจะคอยๆถกตดคะแนนออกและหาก

คะแนนหมดจะไมไดไปเทยว หรอเพมทางออกในการใชเสยง

ทเหมาะสมเชนฝกใหรองเพลง

-ฝกเรองการรอคอยฝกใหเดกคนเคยกบสถานการณทเดกอยากได

อะไรแตยงไมไดทนท หรอเดกอยากทำาอะไรทยงไมควรทำากให

ฝกควบคมตนเองใหรอเวลาทเหมาะสม หรอฝกการรอผานการ

อดออมเงนเชนการฝกสะสมเงนอธบายใหเดกฟงวาเมอฝากไวยงนาน

กจะไดดอกเบยเพมขน ยงเกบไวไดนานจะเปนเงนกอนใหญขน

อาจเอาไปซออะไรทราคามากขนไดเปนแรงจงใจอยากสะสมและ

“รอ”ผลทจะตามมาไมใจรอนรบใชเงนทนท

-ดานอารมณควรฝกใหเดกรจกอารมณของตนเองคำาถามทใชบอย

“เดกรสกอยางไร”

-ดานความคดหดใหคดมมมองอนคดโดยใชเหตผลเชน“เปนไป

ไดไหมทเพอนอยากเลนกบเดกแตไมรจะทำาอยางไรจงเขามาผลก”

13

สอนลกใหเกง “เรยน”

พอแมทกคนยอมปรารถนาใหลกมผลการเรยนทด เพอเปนพนฐาน

ของการประกอบอาชพทมนคงในอนาคตตอไป การเตรยมความพรอม

ดานการเรยนใหเดกตงแตในชวงกอนเขาโรงเรยนจงเปนสงสำาคญ

การศกษาในตางประเทศพบวาเดกทไดรบการเตรยมความพรอมทกษะ

พนฐานดานคณตศาสตรและการอานมกจะเรยนไดดกวาเมอเขาเรยน

ชนอนบาล และพบวาทกษะดานคณตศาสตรเกยวของกบการทำานาย

ความสามารถในอนาคตไดมากทสดตามดวยทกษะดานการอานและสมาธ

การฝกใหเดกมพนฐานดานคณตศาสตรและการอานตงแตชวงปฐมวย

จงเปนสงจำาเปนซงพอแมสามารถทำาไดผานกจกรรมและอปกรณในชวต

ประจำาวน

14

คณตศาสตรเปนวชาทมความสำาคญในชวตประจำาวนของเราพอแม

ผเลยงดมกสอนเดกตงแตเลกๆ กอนทเดกจะไดเรยนรวชานในโรงเรยน

แตจะเปนลกษณะการทองจำามากกวาการสอนในเรองจำานวน พอแม

คอผมบทบาทตอการพฒนาทกษะพนฐานดานคณตศาสตรของลกนอย

ตงแตวยเตาะแตะจนถง5ปเดกๆจะไดใชทกษะนในการปฏบตกจวตร

ประจำาวนและกจกรรมตางๆทพอแมทำารวมกบเขาเชนการนบขนบนได

ทเดกขนลง การแบงของเลนหรอขนมใหพนองหรอเพอน การพฒนา

ทกษะโดยผานกจกรรมเหลาน ลวนมความสำาคญตอความพรอม

ของเดกในการเขาสโรงเรยนทำาใหเดกสามารถแกปญหาทางคณตศาสตร

ในโรงเรยนไดอยางกาวกระโดด

1. เกงคด คณตศาสตร

15

เปนการใชประสาทสมผสอยางใดอยางหนง

หรอหลายอยางรวมกนไดแกตาหจมกลน

และผวกาย ในการเรยนร โดยเดกจะเขาไป

มปฏสมพนธโดยตรงกบวตถส งของหรอ

เหตการณอยางมจดประสงค

1. ทกษะการสงเกต

เปนความสามารถในการแบงประเภทของสงของโดยหาเกณฑหรอสรางเกณฑในการแบงขนสวนใหญเดกจะใชเกณฑในการจำาแนกอย 3 อยาง คอความเหมอนความแตกตางและความสมพนธรวมซงในเดกปฐมวยสวนใหญจะเลอกใชเกณฑ2 อยาง คอ ความเหมอนและความตางเมอเดกสามารถสรางความเขาใจไดอยางถองแทเกยวกบความสมพนธแลวเดกจงจะจำาแนกโดยใชความสมพนธรวมได

2. ทกษะการจำ แนกประเภท

แนวทางการฝก:ฝกใหเดกมทกษะทางคณตศาสตรทสำาคญ7ขอไดแก

16

เปนการทเดกตองอาศยความสมพนธ

ของวตถสงของหรอเหตการณตงแตสองสง

ขนไปบนพนฐานของคณสมบตทมลกษณะ

เฉพาะอยางซงความสำาคญในการเปรยบเทยบ

คอเดกจะตองมความเขาใจเกยวกบลกษณะเฉพาะของสงนนๆและรจก

คำาศพทคณตศาสตร เชน เลกกวา ใหญกวา สนกวา ยาวกวา

หนกกวาเบากวาฯลฯโดยถาสามารถบอกไดวาลกบอลลกหนงมขนาด

เลกกวาอกลกหนงแสดงใหเหนวาเดกเหนความสมพนธของลกบอลคอ

เลก-ใหญการเปรยบเทยบนบวาเปนพนฐานสำาคญตอการเรยนในเรอง

การวดการจดลำาดบและการประมาณตอไป

3. ทกษะการเปรยบเทยบ

4. ทกษะการจดลำ ดบ

เปนการสงเสรมใหเดกไดพฒนาความคดรวบยอดเกยวกบการจดลำาดบ

วตถสงของหรอเหตการณ ซงเปนทกษะการเปรยบเทยบขนสง

เพราะจะตองอาศยการเปรยบเทยบสงของ

มากกวาสองสงหรอสองกลม การจดลำาดบ

ในครงแรกๆ ของเดกปฐมวยจะเปนไปใน

ลกษณะการจดกระทำากบสงของสองสง เมอเกด

การพฒนาจนเกดความเขาใจอยางถองแทแลว

เดกจงจะสามารถจดลำาดบทยากยงขนได

17

5. ทกษะการวด

ความสามารถในการวดของเดกจะเกดขนหลงจากเดกม

ประสบการณเกยวกบการจดประเภทการเปรยบเทยบและ

การจดลำาดบมาแลว และจะมความสมพนธกบความคงท

เชน เดกสามารถเขาใจเกยวกบความยาวของเชอก

ไดวา เชอกจะมความยาวเทาเดมถงแมวาจะเปลยน

ทศทางหรอตำาแหนงกตาม

6. ทกษะการนบ

เปนแนวคดเกยวกบการนบจำานวนไดแกการนบปากเปลาบอกขนาดของกลมทมขนาดเทากนโดยไมตองนบ นบโดยใชลำาดบท นบจำานวนเพมขนนบเพอรจำานวนทมอยการจดจำาตวเลขการนบและเขาใจความหมายของจำานวนการใชสญลกษณแทนจำานวนในเดกปฐมวยชอบการ

นบแบบทองจำาโดยไมเขาใจความหมาย การนบแบบทองจำานจะมความหมายตอเมอเชอมโยงกบ

จดประสงคบางอยาง เชน การนบจำานวนเพอนในหองเรยน นบขนมทอยในมอ แตการนบของเดกอาจสบสนไดหากมการจดเรยงสงของเสยใหม เมอเดกเขาใจเรองจำานวนแลวเดกปฐมวยจงจะสามารถเขาใจเรองการนบจำานวนอยางมความหมาย

18

เรองขนาดและรปทรงจะเกดขนกบเดกโดยงาย

เนองจากเดกคนเคยจากการเลน การจบตองสงของ

ของเลน หรอวตถรปทรงตางๆ อยเสมอในแตละวน

เราจงมกจะไดยนเดกพดถงสงตางๆ ทเกยวกบรปทรง

หรอขนาดอยเสมอ พอแมสามารถทดสอบวาเดกรจก

รปทรงหรอไม โดยการใหเดกหยบ/เลอกสงของตาม

คำาบอก เมอเดกรจกรปทรงพนฐานแลวกจะสามารถสอน

ใหเดกรจกรปทรงทยากขนได

7. ทกษะเกยวกบเรองรปทรงและขนาด

19

ตวอยางกจกรรมฝกลกใหเกงคด คณตศาสตร

ใหดสงทเดกพบเหนอยทกวนเชนเครองใช

ของเดกโดยใหเดกสงเกตวามอะไรของเดก

ทเหมอนกนบาง

ในขณะทพาเดกเดนไปยงสถานทตางๆพอแมเกบใบไมทหลนอยบนพนมาใหเดกดใหเดกสงเกตสของใบไมตางๆ เดกจะเหนวาใบไม สวนใหญมสเขยว แตบางใบกมสแตกตางไปสวนรปรางลกษณะกมทงคลายกนและตางกน

สอนใหเดกจดลำาดบสงของหรอวตถตงแต

3ชนขนไปตามขนาดความยาวความสง

นำาหนก เชน เรยงลำาดบจากใหญทสด

ไปจนเลกทสด ยาวทสดไปจนสนทสด

สงทสดไปเตยทสดฯลฯ

20

สอนเดกใหหาความยาวความสงและนำาหนกของวตถโดยใชหนวยวด เชน เซนตเมตร นวฟตกโลกรมหรอการจบเวลา(เปนนาท)

นบเลขปากเปลาไปขางหนาถอยหลงอาจยงเปนการนบเลขแบบทองจำาในชวงแรก จากนนสอนนบจำานวน เชน นบจำานวนอวยวะในรางกาย“เรามตา 2 ตา” นบสมาชกในบาน “บานของเรามสมาชกอย 4 คนคอ พอ แม พและหน” นบจำานวนขนมผลไมขณะรบประทานอาหารวาง“มสม 3 ผล” “หนขอกนขนม 2 ชน”หรอนบจำานวนส งท เดกพบเหนบอยๆเปนตนเมอเดกหยบจำานวนสงของหรอวตถมาใหไดตามจำานวนทบอกจงคอยสอนความสมพนธของตวเลขกบจำานวนโดยการแทนคาของจำานวนดวยตวเลข

สอนใหเดก จบคหนงตอหนง เปรยบเทยบ

ของสองกลมใหเขาใจความหมายของเทากน

ไมเทากนมากกวานอยกวา

ชวนเดกพดคยถงสงของในบานวามรปรางรปทรงเปนอยางไรเชนในบานของเราอะไรทม รปราง/รปทรงเปนวงกลม ส เหลยมสามเหลยมบาง เมอเดกเรมบอกรปรางพนฐานไดคอยสอนรปทรงทยากขน

21

การอานของเดกเปนพฒนาการทตอเนองโดยเรมตนตงแตปฐมวย

การเตรยมความพรอมทกษะดานการอานจงเปนสงจำาเปนทพอแม

ผเลยงดจะตองฝกทกษะเฉพาะบางอยางตงแตชวงปฐมวยกอนทเดก

จะเขาเรยนในชนอนบาล โดยเดกควรมประสบการณในการอานผาน

เรองราวประสบการณตางๆ ทเดกสนใจ ทงการอานภาพจากหนงสอ

นทาน อานเครองหมายและอานสญลกษณ เมอเดกอยในวยอนบาล

เดกวยนจะซมซบและเรยนรสงตางๆทอยรอบตวไดงายและรวดเรว

นอกจากน การอานยงมสวนชวยในการสงเสรมพฒนาการทางดาน

อารมณและจตใจอกดวย เดกทอานหนงสอไดปกตจะมการทำางาน

เชอมโยงกนของสมองสวนททำาหนาทเกยวกบสญลกษณและสมองสวน

ททำาหนาทเกยวกบภาษา องคประกอบพนฐานหลกททำาใหเดกอาน

หนงสอถกตองไดแกการทเดกมจำานวนคำาศพทมากในสมองรจกเสยง

ในภาษาสงแวดลอมของเดกและการทเดกรจกตวอกษรและสญลกษณ

จากงานวจยพบวาถาใหเดกเรยนรภาษาจากพอแมหรอครโดยตรง

เดกจะเชอมโยงความหมายของเสยงกบภาพคำาศพทไดดกวาเดกทเรยน

จากเทปหรอวดโอ

2. เกงอาน-เขยนไทย

22

แนวทางการฝก:ฝกใหเดกมทกษะการอานเขยนทสำาคญ7ขอไดแก

พอแมสามารถสอนใหลกเรยนรเกยวกบการจบคระหวางรปรางรปแบบตวอกษรและคำาพดคยกบลกเรองเกมการจบค เชน จบคบตรภาพกบตวอกษรเมอลกดบตรภาพแลวใหออกเสยงเรยกชอบตรภาพนนและบอกตวอกษรทตรงกบบตรภาพพรอมกน

สอนใหลกจดจำารปรางของตวอกษรและเสยงของตวอกษร ใหลกสงเกตตวอกษรจะชวยใหลกจำาไดดขนและออกเสยงตวอกษรนนใหลกฟงเชน ตวอกษรจากหนงสอ ก ข ค หรอ A B Cแมเหลกตวอกษรบลอกหรอภาพตดตอ (puzzles)ทเปนตวพยญชนะแผนภาพพยญชนะหรอของเลนเดกทกดแลวมเสยงเปนคำาอานแลวใหลกพดตามอานหนงสอกบลกโดยพอแมชนวไลไปตามคำาทอาน

สอนเรองการบอกคำาทจบดวยเสยงทเหมอนกนเลนเกมกบลกโดยใหบอกคำาทมเสยงเหมอนกนเลนคำาทออกเสยงคลายกนหรอชกชวนใหลกรองเพลงตอเพลงงายๆทลกสามารถรองได

1. ทกษะการจบค

3. ทกษะเกยวกบตวอกษร

2. ทกษะการบอกเสยงสมผส

23

สอนเรองตวอกษรเรยงจากดานซายไปดานขวาวธการอานหนงสอตองเรมจากซายไปขวาและจากบนลงลาง

สอนเรองวธการใชหนงสอวาตองเปดจากขวาไปซายรปภาพทแสดงเปนรปประกอบคำาในหนงสอนนเนอเรองมการเรมตนกลางเรองและตอนจบ ขณะอานอาจใชคำาถามเพอใหลกมสวนรวม หรอพาลกไปรานหนงสอในวนหยดใหเขาไดเลอกซอหนงสอทเขาสนใจและเหมาะสมกบวยหลงการอานถามคำาถามเพอใหลกมโอกาสแลกเปลยนความคดเหนเกยวกบหนงสอทไดอาน

การฝกเขยนตวอกษรและคำาตางๆจะชวยใหลกซมซบการอานไดดขนสอนใหลกฝกเขยนตวอกษรและคำาโดยเลอกใชดนสอทเหมาะกบมอของลกจะชวยใหเขาควบคมการเขยนไดดเลนกบลกโดยใชกจกรรมทเนนการใชกลามเนอมอเชนการขยำาการบบการฉกการตด

4. ทกษะดานทศทาง

6. ทกษะดานความคดรวบยอดเกยวกบภาพพมพ

5. ทกษะการเคลอนไหวกลามเนอ

24

พอแมควรทราบวายงลกมประสบการณเกยวกบภาษามาก กยงทำาใหลกเรยนรการอานไดงายขน พอแมจะชวยใหลกมทกษะดานภาษาไดโดยการใหเขามสวนรวมในการฟง และพดคยสนทนาทงกบผใหญและกบเดกดวยกนเพอใหลกไดพบเจอกบคำาศพททแปลกไปจากชวตประจำาวนรจกการใชคำาทเหมาะกบคสนทนาฝกใหลกฟงเรองเลาหรอบทกวตางๆเปนตน

7. ทกษะดานภาษา

25

ตวอยางกจกรรมฝกลกใหเกงอาน-เขยนไทย ตามวย

วยทารก การพดคยสนทนาเปนประจำาจะสอนใหลกเรมรบรความแตกตางของหนวยเสยงทมอยในภาษา คนเคยกบภาษา แยกแยะความแตกตางของเสยง การโอบกอดลก ใหลกนงตกเลานทานใหลกฟงจงเปนสมผสของความรกและเรยนรอยางเปนสข

วยเตาะแตะ เลานทานทมคำาคลองจองเลนคำา พอแมอมลกนงตก อานหนงสอใหเขาฟงโดยใชมอชไลไปตามตวหนงสอลกจะไดเรยนรวาเสยงทเขาไดยนมาจากตวหนงสอทเขาไดเหน

เมอไดยนไดเหนบอยๆเขากจะจำาไดและสามารถไลมอไปตามตวอกษรตามเสยงทไดยนแมจะยงอานหนงสอไมออกกตาม เดกจะใหความสนใจเสยงทเดกไมสามารถพดได เดกจะชและพยายามออกเสยงตามตวอกษรเมอเดกอานหนงสอ

วยกอนเรยน เดกวยนจะชอบฟงเพลง พอแมควรหาเพลงทมคำาคลองจองหรอรองเพลงทมการสมผสของคำาสอนการทองคำากลอนพรอมจงหวะ เรมสอนใหรจกชอของตนเพอใหคนเคยเกดการจดจำาตวอกษรการเลนทายคำาจะชวยในการจดจำาคำา

วยอนบาล เมอถงวยทเดกรจกตวหนงสอตวอกษร เขากจะจดจำาตวอกษรจากเรองทอานไดงายขน เดกจะดหนงสอเรองทชอบพดขอความในหนงสอดวยภาษาของตนทำาทาทาง

26

สงทสำาคญทสดทควรจะระลกไวเสมอคอการใหการยอมรบในสงท

เดกเปนมองวาคนทกคนมทงขอดขอดอยในตนเองคนหา

ทงขอดในตวเดกเชนนสยดมนำาใจอารมณขน

ชวยงานบานบางอยางไดรวมถง

การใหความรกอยางสมำ า

เสมอ เพราะสงเหลานจะ

ชวยเปนกำาลงใจใหกบลกได

เปนอยางด

เคลดลบชวยลกใหเรยนเกง

นอกจากการเตรยมความพรอมใหลกตงแตกอนเขาโรงเรยนดง

รายละเอยดทกลาวในขางตนแลว พอแมยงเปนบคคลสำาคญทจะชวย

สนบสนนใหเดกประสบความสำาเรจเมอเขาโรงเรยนไดอกดวย แนวทาง

ทพอแมจะชวยใหลกเรยนดมดงตอไปน

1. ใหการยอมรบและเขาใจในความเปนตวตนของลกอยเสมอ

27

พอแมไมควรโทษตวเองหรอกลาวโทษอกฝายหนงเมอลกมปญหาการเรยนแตควรรวมมอกนวางแผนดานการเรยนของลกรวมถงการแบงหนาทชวยเหลอกนในการดแลลกถอเปนสงทสำาคญทจะชวยใหครอบครวพฒนาลกไดเตมศกยภาพประเดนสำาคญทพอแมตองรวมมอกนวางแผน ไดแก การแบงหนาทในการดแลลกในดานตางๆ เชน หนาทในการสอนเสรมการตรวจดการบานหนาทในการพบปะคณครหนาทในการพาลกไปออกกำาลงกายทศนศกษาปญหาในการวางแผนดานการศกษา การหาทเรยนทเหมาะสมกบลก ปญหาพฤตกรรมทตองรวมมอกนแกไขไปในทศทางเดยวกน

พอแมจำาเปนตองหมนพบปะพดคยกบครอยางตอเนองเพอตดตามการเรยนและปญหาของลกพอแมควรรวาทกษะในการเรยนแตละดานของลกอยระดบใด และจะชวยสอนเสรมเรองอะไรไดบาง ซงขอมลเหลานถาพอแมและคณครไดมการพดคยกนจะเกดความตอเนองในการดแลเดกทงทโรงเรยนและทบานทำาใหการเรยนรของเดกเปนไปอยางมประสทธภาพ

2. คณพอคณแมตองรวมมอกนวางแผนเพอลก

3. พอแมและครตองเปนทมเดยวกน

28

คนหาสงทเดกชอบคนหาความสามารถอนๆพอแมสามารถชวยเหลอใหลกกลาคดกลาทำา โดยเรมจากกจกรรมนอกเหนอจากการเรยนแลวใหเดกไดทดลองทำาการทดลองปฏบตจากสงงายๆ ไมตำาหนเมอเดกทำาพลาด คอยชวยเหลอแนะนำาอยหางๆเมอลกประสบความสำาเรจแมเพยงเลกนอยกใหกำาลงใจชนชมสงเหลานทำาใหลกเกดความภาคภมใจในตนเอง และมความมนใจในตนเองเพมขนได

โดยจดงานหรอการบานงายๆกอน

เมอทำาไดแลวคอยทำาส งท ยากขน

พอแมควรอย ใกลเวลาท ลกทำางาน

เพอคอยชวยกระตนใหลกทำาเองใหได

มากทสดแนะนำาหรอใหกำาลงใจแตถา

เดกทำาไมไดอยาปลอยใหเดกจมอยกบ

ความรสกทำาไมไดนานเกนไป ถาแนใจวาลกทำาไมได พอแมคอยเขาไป

ชวยแนะ หรอสอนเลกๆนอยๆ ในสวนทลกตดขด แลวใหลกทำาตอ

ในสวนททำาไดและเมอลกทำาไดสำาเรจรบใหคำาชมทนท

4. สงเสรมใหลองทำาอะไรใหมๆ

5. ชวยใหลกประสบความสำาเรจ

29

บางครงพอแมคดวาการเปรยบเทยบจะทำาใหลกเกดความฮดสอยากจะเอาชนะคำาสบประมาทนนๆแตใจความเปนจรงแลวเดกจะอยากทำาพฤตกรรมทด หรออยากทำาอะไรด เมอมคนมองเหนความดในตวเขาการเปรยบเทยบแมแตระหวางพนองทำาใหเดกรสกไดวาพอแมไมยอมรบในตวเขาเขาตองเปนเหมอนคนอนๆดงนนถาตองการใหลกเปนอยางไร บอกลกตรงๆ พยายามลดการเปรยบเทยบแมแตเรองเลกๆนอยๆในชวตประจำาวน ตวอยาง เมอเดกอานไมได ควรพดวา “ลองอานอกทซ ตวแรก ก.ไก มสระอะ อยขางๆ อานวา กะ ตวท 2 อานวาอะไร อานวา ทะ รวมกนอานวากะทะ ดมาก อานอกครง เยยมเลย ขยนอานอกนดแลวจะอานไดแหละลก” ไมควรพดวา “อานซ อานอะไรกไมได ทำาไมไมเหมอนพเอกเลย นนเคาเกง อยางกบอะไรด แลวนทำาไมอานไมไดสกท งายอยางน นองยงอานไดเลย”

ลดการชวยเหลอหรอทำาแทนลก เพราะลกไมยอมทำาหรอทำาชาการชวยเหลอตนเองทพอแมตองสอนใหลกทำาไดแกการทำาความสะอาดรางกายเชนแปรงฟน ลางหนา อาบนำา การแตงตว การเตรยมอาหารงายๆการจดเตรยมของไปโรงเรยนการจดตารางสอนการซอของการใชเงนการเดนทางไปสถานทตางๆดวยตนเอง

6. ลดการเปรยบเทยบ

7. ฝกใหลกชวยเหลอตนเองในกจวตรประจำาวน

30

เดกๆทกคนจำาเปนตองไดรบการฝกระเบยบวนยเพอใหรวาอะไรถกอะไรผด อะไรทำาไดและอะไรทำาไมได ผใหญทกคนในบานพดไปในทางเดยวกน เหตผลทอธบายใหเดกเขาใจควรสนและกระชบ ระเบยบพนฐานทควรฝกคอ - การจดวางดแลสงของของตนเองใหเปนทสงของทกอยางควรม ทประจำาไมเกดความสบสนหรอตองใหพอหรอแมชวยหา - ฝกใหทำากจวตรประจำาวนตามตารางทกำาหนดไว - คอยดแลใหเดกปฏบตตามกฎอยางสมำาเสมอเชนกำาหนดใหเลนเกม ไดครงชวโมงหลงทำาการบานเสรจ กตองดแลใหเดกทำาการบาน เสรจกอนทจะใหเดกเลนเกม และตดตามระยะเวลาทเดกเลนเกมถาครบครงชวโมงแลวกเตอนและพาเดกทำากจกรรมอน

การฝกใหทำางานบานเปนวธการสอนใหพงตนเองทดทสดโดยฝกงายๆไดตามวยของลกควรมอบหมาย

ใหเดกมหนาทรบผดชอบงานบานทกวนเพอใหเกดทกษะและเกดความเคยชนทจะตองมสวนชวยในการดแลบานรวมกบสมาชกในบานคนอนๆจนเปนนสย

9. การฝกระเบยบวนย

8. ฝกใหทำางาน

31

สรป

การเสรมสรางความฉลาดแกลกนนเปนสงทผปกครองสามารถทำาได

ทบานผานการเลนและกจวตรประจำาวน ซงเปนกจกรรมทเดกทกคน

ตองการ การทำากจกรรมเพอเสรมสรางความฉลาดแกลกนนไมใชสงท

จะเกดขนไดเองแตเปนสงทพอแมและผเลยงดเดกจะตองใหความสำาคญ

ในการสงเสรมพฒนาการลก ซงไมจำาเปนตองใชเวลามากหรอของเลน

ราคาแพง แตเปนการทเดกไดเลนกบพอแมซงเปนบคคลสำาคญทสด

ของลกไดฝกทกษะตางๆในระหวางเลนไดเลนในบรรยากาศทสนกสนาน

และอบอน เพยงเทานเดกจะไดรบการสงเสรมพฒนาการทางสมองจาก

กจกรรมทเลนและมพฒนาการทางอารมณและสงคมทดจากการไดใช

เวลาทดกบพอแม

อางอง (1) กรมสขภาพจตสถาบนราชานกลคมอเดกสมาธสนสำาหรบพอแม/ ผปกครอง2556. (2) กรมสขภาพจตสถาบนราชานกลการเตรยมความพรอมทกษะพนฐาน ดานคณตศาสตรในเดกปฐมวย2557. (3) กรมสขภาพจตสถาบนราชานกลการเตรยมความพรอมทกษะพนฐาน

ดานการอานในเดกปฐมวย2557.

32

คณะทำ งาน

ทปรกษา

นายแพทยเจษฎาโชคดำารงสข อธบดกรมสขภาพจต

แพทยหญงพรรณพมลวปลากร รองอธบดกรมสขภาพจต

แพทยหญงอมพรเบญจพลพทกษ ผอำานวยการสถาบนราชานกล

ออกแบบ

นางณฐชนกสวรรณานนท นกวชาการโสตทศนศกษา

ชำานาญการ

วชาการ แพทยหญงวรวรรณจงสงาวทยาเลศ จตแพทยเดกและวยรน สถาบนราชานกล