วารสารพกล คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร

ปท 16 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม พ.ศ. 2561 ISSN 0858-527X เจาของ คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร วตถประสงค

เพ อสงเสรมและรองรบการตพมพ เผยแพร ผลงานวชาการ ในรปแบบบทความวชาการ บทความวจย บทความวทยานพนธ และบทวจารณหนงสอ ทเปนองคความรทางดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ของคณาจารยภายในมหาวทยาลยและภายนอกมหาวทยาลย นกวชาการ บคลากรทางการศกษา นสต และนกศกษา ทปรกษา รองศาสตราจารย ดร.สวทย วงษบญมาก อธการบด มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร ผชวยศาสตราจารย สชน รอดก าเหนด คณบด คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร บรรณาธการ ดร.พษณ บญนยม รองคณบดฝายวชาการและวจย กองบรรณาธการ ศาสตราจารย ดร.โกวทย พวงงาม มหาวทยาลยธรรมศาสตร ศาสตราจารย ดร.ดเรก ปทมศรวฒน สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร ศาสตราจารย ดร.ชยยงค พรหมวงศ มหาวทยาลยกรงเทพธนบร ศาสตราจารย ดร.วลลภ รฐฉตรานนท มหาวทยาลยเกษตรศาสตร รองศาสตราจารย ดร.โสรช โพธแกว จฬาลงกรณมหาวทยาลย รองศาสตราจารย ดร.กานต โกวทยสมบรณ มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต รองศาสตราจารย ดร.แมร สารวทย มหาวทยาลยนเรศวร รองศาสตราจารย ดร.จกษ พนธชเพชร มหาวทยาลยนเรศวร รองศาสตราจารย ดร.ศรณย วงศค าจนทร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร รองศาสตราจารย ดร.ทวนทอง เชาวกรตพงษ มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร รองศาสตราจารย ดร.สนทร ดวงทพย มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร รองศาสตราจารย มย ตะตยะ มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร รองศาสตราจารย อรณลกษณ รตนพนธ มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร

วารสารพกล

ผทรงคณวฒอานบทความประจ าฉบบ (Peer reviewers)

ศาสตราจารย ดร.ชยยงค พรหมวงศ มหาวทยาลยกรงเทพธนบร รองศาสตราจารย ดร.จรญธร บญญานภาพ มหาวทยาลยนเรศวร รองศาสตราจารย ดร.เทยมจนทร พาณชยผลนไชย มหาวทยาลยนเรศวร รองศาสตราจารย ดร.ธงชย สมบรณ มหาวทยาลยรามค าแหง รองศาสตราจารย ดร.นเทศ ตนณะกล จฬาลงกรณมหาวทยาลย รองศาสตราจารย ดร.พชรนทร สรสนทร มหาวทยาลยนเรศวร ผชวยศาสตราจารย ดร.การณนทน รตนแสนวงษ มหาวทยาลยเกรก ผชวยศาสตราจารย ดร.โชต บดรฐ มหาวทยาลยพบลสงคราม ผชวยศาสตราจารย ดร.ปญญา คลายเดช มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ผชวยศาสตราจารย ดร.พงศกร เมธธรรม มหาวทยาลยนเรศวร ผชวยศาสตราจารย ดร.ไพศาล จฟ มหาวทยาลยพะเยา ผชวยศาสตราจารย ดร.ยศระว วายทองค า มหาวทยาลยรามค าแหง ผชวยศาสตราจารย ดร.รจโรจน แกวอไร มหาวทยาลยนเรศวร ผชวยศาสตราจารย ดร.สมบรณ วฒนะ มหาวทยาลยมหดล ดร.กรกนก สารภรมย มหาวทยาลยมหดล

บทความทกเรองทตพมพไดผานการพจารณาจากผทรงคณวฒภายนอกมหาวทยาลย ทศนะและขอคดเหนของบทความในวารสารฉบบนเปนของผเขยนแตละทาน ไมถอเปนทศนะและความรบผดชอบของบรรณาธการ กองบรรณาธการไมสงวนสทธในการคดลอกบทความเพอการศกษา แตขอใหมการอางองเจาของบทความ และแหลงทมา อยางครบถวนสมบรณ

พมพท: หางหนสวนสามญ เจ พ ปรนท เลขท 266 ถนนเทศา 2 ต าบลในเมอง อ าเภอเมอง จงหวดก าแพงเพชร 62000 โทร. 081-7856368

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 16 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 53

สวภทร หนมค า และคณะ1 Suwaphat Noomkham, et al.

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงค 1) เพอศกษาสภาพและปญหาการ

จดการทรพยากรทองถน และ 2) เพอหาแนวทางพฒนาการจดการทรพยากรทองถนเพอการผลตลกประคบจากภมปญญาทองถน อ าเภอไทรงาม จงหวดก าแพงเพชร โดยใชการสมภาษณแบบเจาะลก และการสนทนากลมยอย กบกลมเปาหมาย จากการศกษาพบวา สภาพและปญหาของการบรหารจดการทรพยากรทองถนในการผลตลกประคบจากภมปญญา ไดแก 1) ปญหาดานเครองจกร 2) ปญหาดานเงนทน 3) ปญหาดานวสด/ อปกรณ และ 4) ดานการตลาด แนวทางในการพฒนาโดยกลมตองมการถายทอดภมปญญาใหกบคนรนใหม เพอทจะเปนตวขบเคลอนกลมไปไดในอนาคตควรมการพฒนา

1 อาจารย, สาขาวชารฐประศาสนศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร

แนวทางพฒนาการจดการทรพยากรทองถน เพอการผลตลกประคบจากภมปญญาทองถน อ าเภอไทรงาม จงหวดก าแพงเพชร The Developmental Approach in Local Resource Management for Herbal Compress Production from Local Wisdom in Sai Ngam District Kamphaeng Phet

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 16 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 54

ผลตภณฑใหไดมาตรฐาน ทงคณภาพ บรรจภณฑ ใหสามารถผานเกณฑตาง ๆ ทหนวยงานภาครฐหรอภาคเอกชนก าหนด การขบเคลอนของกลมฯ ควรไดรบการสนบสนนจากหนวยงานของรฐทเกยวของรวมกนขบเคลอนกระบวนการกลมเพอใหกลมยงสามารถทจะเดนไปขางหนาไดอยางมประสทธภาพทงเรองคน งบประมาณ การจดการ และวสดอปกรณ ควรเพมชองทางในการประชาสมพนธใหหลากหลาย เพอทจะสามารถกระจายสนคาไดมากยงขน

ค าส าคญ: การจดการ แนวทางพฒนา ภมปญญาทองถน ลกประคบ

Abstract The purposes of this research were 1) to study the state and problems of local resource management and 2) to discover the developmental approach in local resource management for herbal compress production from local wisdom in sai ngam district Kamphaengpher Province, using in-depth interviews with prospects and focus group. Based on the study of Objective 1 it was found that the condition and problems of local resource management in the production of the compress from the wisdom. 1) Machine problem 2) Funding issues 3) Materials/ Equipment and 4) Marketing problem Objective 2 showed that there was a guideline for development by which the group must transfer wisdom to the new generation in order to propel the group into the future. It, thus, should be developed to meet the standards of quality and packaging can pass the government or private criteria. For the driving force of the group, it should be supported by related government agencies, driving the group process so that the group can continue to move forward effectively with people, budgets, วารสารพกล

วารสารพกล ปท 16 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 55

management and materials and should increase the channels for publicity in order to distribute more products.

Keywords: Management, Developmental Approach, Local Wisdom, Herbal Compress

บทน า

ภมปญญาเปนความคดทางสงคมทส าคญอยางหนงซงสามารถด ารงอยไดอยางยาวนาน และสงคมไทยเปนสงคมเกาแกสงคมหนงทปรากฏภมปญญาอยจ านวนมาก โดยภมปญญาเหลานนอกจากจะแสดงซงความเปนไทย ความเปน เอกลกษณไทยอยางหนงแลว ยงเปนเครองชวดความเจรญและพฒนาการของคนในชาตอกดวย (จกรพนธ โสมะเกษตรน, 2551, หนา 1) การสงสมภมปญญาเฉพาะของตนทมอยเปนจ านวนมากนน บางพนทมการสรางภมปญญาทใชในพนทของตน จนเรยกไดวาเปนภมปญญาทองถน หรอภมปญญาชาวบาน ซงเปน องคความรความสามารถของชมชนทสงสมสบทอดกนมานาน เปนศกยภาพทจะใชแกปญหา จดการปรบตน เรยนร และถายทอดสคนรนใหม เพอใหด ารงชวตอยไดอยางผาสก องคการบรหารสวนต าบลไทรงาม อ าเภอไทรงาม จงหวดก าแพงเพชร อยในเขตการปกครองของอ าเภอไทรงาม มจ านวนหมบานทงสน 10 หมบาน ถอเปนต าบลหนงทมภมปญญาทองถนหลากหลาย ไมวาจะเปนภมปญญาดานการท าน าสมนไพร การท าขนมไทย การท าน าพรกแกง และอกหนงในภมปญญาทส าคญ คอ การท าลกประคบสมนไพร ซงเปนการน าสมนไพรหลากหลายชนดทหาไดในทองถน ไดแก ไพล ขมน ตนตะไคร มะกรด ใบมะขาม ใบสมปอย เปนตน ตวยาสมนไพรสวนใหญมสรรพคณในการแกเคลดขดยอก ฟกช า ท าใหเสนหยอนเมอผสานกบความรอนจากลกประคบ ซงปจจบนวสดทน ามาจดท าเปนภมปญญาดงกลาว เปนการปลกเองในพนท เมอท าขนใชภายในครอบครวไดผลลพธทดมการบอกตอ ขยายไปสเพอนบาน ชมชน ไดมชอเสยง การผลตใชขนเอง จงมการขยายตอยอดเพมเปนสนคาและเมอมความตองการเพมมากขน

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 16 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 56

ยอดการผลตจงมมากขนตามไปดวย จงเกดการรวมกลมกนขนเพอสรางงานและอาชพใหกบครอบครวและชมชน แตเปนการรวมกลมเลก ๆ ของคนทมความสนใจรวมกน การรวมกลมผลตลกประคบดงกลาวไดรบความนยมอยชวงระยะเวลาหนง ตอมากซบเซาลง ไมเกดความยงยน จากการศกษาขอมลในเบองตนท าใหทราบวาปญหาดงกลาวเปนผลเนองมาจากตวผลตภณฑและการประชาสมพนธทางการตลาดเปนหลก ดวยเหตผลทกลาวมาเบองตน จงท าใหผวจยมความสนใจทจะศกษาแนวทางพฒนาการจดการทรพยากรทองถนเพอการผลตลกประคบจากภมปญญาทองถน อ าเภอไทรงาม จงหวดก าแพงเพชร เพอศกษาถงสภาพ และปญหาการจดการทรพยากรทองถนในปจจบน รวมถงเพอหาแนวทางพฒนาการจดการทรพยากรทองถนดงกลาวใหเกดความยงยน

วตถประสงคของการวจย

10 เพอศกษาสภาพและปญหาการจดการทรพยากรทองถนเพอการผลตลกประคบจากภมปญญาทองถน อ าเภอไทรงาม จงหวดก าแพงเพชร 20 เพอหาแนวทางพฒนาการจดการทรพยากรทองถนเพอการผลตลกประคบจากภมปญญาทองถน อ าเภอไทรงาม จงหวดก าแพงเพชร

ขอค าถามวจย

10 สภาพและปญหาการจดการทรพยากรทองถนเพอการผลตลกประคบในปจจบนเปนอยางไร 20 แนวทางพฒนาการจดการทรพยากรทองถนเพอการผลตลกประคบควรจะเปนอยางไร

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 16 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 57

ขอบเขตของการวจย

การศกษาครงน ผวจยจ าแนกขอบเขตของการวจยได ดงน ขอบเขตดานเนอหา ในการวจยครงน ผวจยไดแบงขอบเขตดานเนอหาออก 2 ดาน ดงน 1) ดานสภาพและปญหาการจดการทรพยากรทองถน 2) ดานแนวทางพฒนาการจดการทรพยากรทองถนเพอการผลตลกประคบจากภมปญญาทองถน ขอบเขตเชงพนท การศกษาวจยครงน พนทศกษา คอ องคการบรหารสวนต าบลไทรงาม อ าเภอไทรงาม จงหวดก าแพงเพชร ประกอบดวย 10 หมบาน ขอบเขตดานประชากรและกลมตวอยาง การวจยครงนใชเทคนคในการเลอกกลมเปาหมายแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ไดแก ประธานและสมาชกกลมสมนไพรไทยพนบานขององคการบรหารสวนต าบลไทรงาม ปราชญชาวบาน ผบรหาร รวมถงเจาหนาทหนวยงาน ภาครฐและทองถนในพนททเกยวของ

นยามศพทเฉพาะ

1. การจดการ หมายถง กระบวนการวางแผนด าเนนการใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด ทงทรพยากร คน เงน วสด/ อปกรณ เครองจกร การบรหารจดการ การตลาด วธการปฏบตงาน และการจงใจผปฏบตงานมาใชปฏบตงานรวมกบบคคลตงแตสองคนขนไป ด าเนนงานใหบรรลวตถประสงคทก าหนดไว 2. แนวทางพฒนา หมายถง ขอเสนอแนะทควรใชในการเปลยนแปลงกระบวนการด าเนนกจกรรมการผลตลกประคบสมนไพร 3. ภมปญญาทองถน หมายถง ความรทเกดจากการสงสมประสบการณของผรในชมชน และเปนประสบการณทไดรบการถายทอดจากรนสรน เพอใชแกปญหา ปรบปรง พฒนาสงตาง ๆ ใหดขน

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 16 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 58

4. ลกประคบ หมายถง สงทเกดจากภมปญญาจากบรรพบรษทใชพชสมนไพรทมอยในทองถนน ามาใชในการรกษาหรอเพอชวยในการไหลเวยนของโลหต

วธการวจย

โดยมรายละเอยดในแตละขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การสรางกรอบแนวคดในการศกษาการรวบรวมขอมลดานเอกสารวชาการทเกยวกบภมปญญาทองถน การจดการทรพยากร แนวทาง การพฒนาและการบรหารจดการกลม ฯลฯ ซงขนตอนนจะใชวธการส ารวจเอกสารทเกยวของทงหมด และสงเคราะหออกเปน 2 องคประกอบหลก ๆ ไดแก ดานสภาพและแนวทางการจดการทรพยากรทองถนเพอการผลตลกประคบจากภมปญญาทองถน และดานแนวทางการพฒนาการจดการทรพยากรทองถนเพอการผลตลกประคบจากภมปญญาทองถน ขนตอนท 2 การสรางเครองมอในการศกษาการสรางเครองมอทใชการในการศกษามการด าเนนการ ดงน 1) แบบสมภาษณแบบเจาะลก (Indept Interview) ไดมการก าหนดประเดนจากการศกษาตามกรอบแนวคดในการศกษาในขนตอนท 1 แลวน าไปใหผเชยวชาญตรวจสอบความถกตอง 2) แบบสนทนากลม (Focus Group) ไดก าหนดขนจากกรอบแนวคดในการศกษา ขนตอนท 3 การเกบรวบรวมขอมลการเกบรวบรวมขอมลมการด าเนนการ โดยการท าหนงสอขอความอนเคราะหในการลงพนทกบองคการบรหารสวนต าบลไทรงาม อ าเภอไทรงาม จงหวดหวดก าแพงเพชร โดยแนบวตถประสงคในการศกษาและเครองมอทใชในการศกษาเพออ านวยความสะดวกในการประสาน งานกบประธานกลม ขนตอนท 4 การวเคราะหขอมลการวเคราะหและสรปขอมลจากการ ศกษาเปนประเดนตาง ๆ และจดแยกเปนหมวดหมตามกรอบแนวคดของการวจย

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 16 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 59

ขนตอนท 5 การหาแนวทางการพฒนาการจดการทรพยากรทองถน เพอการผลตลกประคบจากภมปญญาทองถน อ าเภอไทรงาม จงหวดก าแพงเพชร ผศกษาน าผลการศกษาทงหมดมาท าการสอบถามเพอยนยนรปแบบจากผเชยวชาญแลวมาสรป เพอใหไดแนวทางการพฒนาการจดการทรพยากรทองถน เพอการผลตลกประคบจากภมปญญาทองถน ขนตอนท 6 การสรปผลและการอภปรายผล การศกษาสรปขอมลทงหมดทไดจากการศกษา และท าการอภปรายผลการศกษาตอไป

เครองมอการวจย

เครองมอทใชในการศกษาครงนประกอบไปดวย 1) แบบสมภาษณ แบบ เจาะลก โดยจะไมมการก าหนดโครงสรางไวแนนอน แตเปนเพยงการก าหนดประเดนทใชการศกษา และสามารถเพมเตมประเดนทนาสนใจขณะท าการเกบขอมล 2) การสนทนากลม (Focus Group) ตามประเดนทก าหนดไว 3) แบบสมภาษณความคดเหนและขอเสนอแนะจากกลมผเชยวชาญ ทมตอแนวทาง การพฒนาการจดการทรพยากรทองถนเพอการผลตลกประคบจากภมปญญาทองถน โดยจดท าเปนแบบฟอรมการบนทกความคดเหนและขอเสนอแนะทไดจากการสมภาษณแบบเจาะลก และ 4) เครองมอดานอเลกทรอนกส ไดแก กลองบนทกภาพ เครองบนทกเสยง และสมดจดบนทก ใชเปนเครองมอในการวจยครงน

การเกบรวบรวมขอมล

ในขนตอนการเกบรวบรวมขอมล ผวจยด าเนนการเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง โดยเรมจากขนตอน ดงตอไปน 10 การเขาสนาม (Field) ผวจยไดเรมเขาพนท โดยเรมจากการท าหนงสอถงหนวยงานทเกยวของเพอขออนญาตท าการลงพนท แจงความจ านงและชแจงวตถประสงคของการวจยใหผใหขอมลรบทราบและยนยอมเขารวมวจย

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 16 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 60

2. สรางสมพนธภาพกบผใหขอมลคนส าคญ โดยการสนทนาเรองทว ๆ ไปทผใหขอมลสนใจกอน 3. ด าเนนการสมภาษณตามขอค าถามทเตรยมไว โดยใชระยะเวลาในการสมภาษณ ประมาณ 25 - 30 นาท ตอ 1 คน เนองจากเปนการสมภาษณเชงลก ดงนนการจะใหไดมาซงขอมลทเปนจรง จงตองใชเวลาในการสรางสมพนธภาพกบผใหขอมลและเมอสมภาษณเสรจแตละครงจะมการสรปประเดนส าคญใหผใหขอมลตรวจสอบความถกตอง 4. พจารณาทบทวน หากพบวายงไดค าตอบไมชดเจน จะยอนถามใหมในเชงทบทวนใหเรยบรอยกอนทจะเลกสมภาษณ 5. ผวจยตรวจสอบขอมล เมอเกบรวบรวมขอมลแลวน าขอมลทไดท าการตรวจสอบความครบถวนของขอมล เพอดวาค าตอบทไดสามารถตอบปญหาการวจยไดชดเจน ครอบคลมตามวตถประสงคทศกษาหรอไม ในการตรวจสอบขอมลจะท าการตรวจสอบทกครงทท าการศกษาขอมล และมการเกบรวบรวมขอมลอยางเปนระบบ เพอความสะดวกในการแยกแยะประเภทและจดหมวดหมของขอมล

การตรวจสอบขอมล

ในกระบวนการวจยเชงคณภาพการตรวจสอบขอมลเพอใหเกดความนาเชอถอของงานวจยถอวาเปนสงส าคญ ดงนน การตรวจสอบขอมลผวจยเลอกใชวธการการตรวจสอบแบบสามเสา (Triangulation Check) ดานขอมล (Data Triangulation Check) และดานวธการเกบรวบรวมขอมล (Methodological Triangulation Check) เพอใหไดขอมลทมคณภาพมากทสด

การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ การวเคราะหขอมลจะกระท าไปพรอมกบการรวบรวมขอมลตลอดระยะเวลาในการท าวจย โดยกระท าการจดระเบยบขอมลเพอท าใหขอมลเปนระเบยบทงในทางกายภาพและในทางเนอหา เพอ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 16 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 61

พรอมทจะแสดงและน าเสนออยางเปนระบบได จากนนมการแสดงขอมลเพอน าเสนอขอมลในรปของการพรรณนา อนเปนผลมาจากการเชอมโยงขอมลทจดระเบยบแลวเขาดวยกน และหาขอสรป ตความและตรวจสอบความถกตองตรงประเดนของผลการวจยวามความนาเชอถอเพยงใด โดยสรปและตความหมายออกมาอยในรปของค าอธบาย หลงจากนนขอมลและผลการวจยขอมลทงหมด ผวจยไดน ามาสงเคราะหเปนภาพรวมเชอมโยงใหเหนความสมพนธเกยวกบสภาพและปญหา ตลอดจนแนวทางการพฒนาการจดการทรพยากรทองถนเพอการผลตลกประคบจากภมปญญาทองถน และน าผลการวจยมาเขยนเปนรายงานตอไป

ผลการวจย

จากการเกบรวบรวมขอมลแนวทางพฒนาการจดการทรพยากรทองถน เพอการผลตลกประคบจากภมปญญาทองถน อ าเภอไทรงาม จงหวดก าแพงเพชร สามารถสรปผลการวจยได ดงน จากการศกษาพบวา สภาพและปญหาของการบรหารจดการทรพยากร ทองถนในการผลตลกประคบจากภมปญญา ไดแก 1) ปญหาดานเครองจกรทมไมเพยงพอ 2) ปญหาดานเงนทนทยงขาดการสนบสนนจากหนวยงานภายนอก ซงอาจสงผลตอความยงยนของกลมดวยทางหนง 3) ดานวสด/ อปกรณ มเพยงแควตถดบบางตวเทานนทตองจดหามาจากนอกพนท และมราคาคอนขางสง 4) ดานการตลาด คอ ไมคอยมตลาดรองรบสนคา ไมสามารถกระจายสนคาไดอยางตอเนอง ชองทางการตลาดคอนขางจ ากด สาเหตอาจเนองมาจากกลมขาดการประชาสมพนธทด และรวมไปถงเรองมาตรฐานของผลตภณฑทยงไมไดมาตรฐานเพยงพอ ทงหมดน คอ ปญหาหลกทวเคราะหไดจากการสมภาษณเชงลกกบกลมเปาหมายทก าหนด ส าหรบแนวทางพฒนาการจดการทรพยากรทองถนเพอการผลตลกประคบจากภมปญญาทองถน อ าเภอไทรงาม จงหวดก าแพงเพชร ผวจยเลอกใชวธการสมภาษณเชงลกกบกลมเปาหมายกลมท 3 คอ กลมผเชยวชาญ เปนผบรหาร

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 16 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 62

และเจาหนาทในองคการบรหารสวนต าบลไทรงาม และใชการสนทนากลมกบกลมเปาหมายทก าหนดซงเปนสมาชกกลมสมนไพรไทยพนบานจ านวนทงสน 9 คน จาก 21 คน โดยเลอกจากสมาชกผทมารวมกจกรรมประจ าไมใชมาเปนครงคราว ซงผลการศกษาแนวทางการพฒนา คอ ขอเสนอแนะทควรใชในการเปลยนแปลงกระบวนการด าเนนกจกรรมการผลตลกประคบสมนไพรใหเปนไปในทางทดขน พฒนาขน และจากการสมภาษณ พบวา มแนวทางในการพฒนาโดยกลมตองมการถายทอดภมปญญาใหกบคนรนใหม เพอทจะเปนตวขบเคลอนกลมไปไดในอนาคต ควรมการพฒนาผลตภณฑใหไดมาตรฐาน ทงคณภาพ บรรจภณฑ ใหสามารถผานเกณฑตาง ๆ ทหนวยงานภาครฐหรอภาคเอกชนก าหนด การขบเคลอนของกลมฯ นนควรไดรบการสนบสนนจากหนวยงานของรฐทเกยวของรวมกนขบเคลอนกระบวนการกลมเพอใหกลมยงสามารถทจะเดนไปขางหนาไดอยางมประสทธภาพทงเรองคน งบประมาณ การจดการและวสดอปกรณ ควรเพมชองทางในการประชาสมพนธใหหลากหลาย เพอทจะสามารถกระจายสนคาไดมากยงขน น ามาซงรายไดทจะปนผลคนใหกบสมาชกตอไป

การอภปรายผล

จากการทผวจยไดท าการวเคราะหขอมลเกยวกบแนวทางพฒนาการจดการทรพยากรทองถน เพอการผลตลกประคบจากภมปญญาทองถน อ าเภอไทรงาม จงหวดก าแพงเพชร ไดสรปประเดนอภปรายผลได ดงน สภาพและปญหาการจดการทรพยากรทองถนเพอการผลตลกประคบจากภมปญญาทองถน พบปญหาหลายดานไมวาจะเปนปญหาดานเครองจกร ยงไมเพยงพอตอการด าเนนการ ยงตองขอรบการสนบสนนจากหนวยงานภายนอก ปญหาดานเงนทนไมเพยงพอเพราะยอดการผลตนอย ตองรอรบการสนบสนนจากหนวยงานภายนอก ซงสอดคลองกบผลการศกษาของสมมาตร พรหมด าเนน (2555, หนา 55 - 57) ไดท าการศกษาวจย เรองแนวทางการพฒนาอาชพเสรมของกลมผสงอายดวยภมปญญาทองถน: กรณศกษากลมผสงอายผลตลกประคบสมนไพร หม 1 ต าบลปาไร อ าเภอแมลาน จงหวดปตตาน พบวา ปญหาและ

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 16 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 63

อปสรรคในการด าเนนงานของกลม คอ การขาดหลกการบรหารจดการทด การบรหารไมยดหลกตามกฎระเบยบ กรรมการและสมาชกขาดการมสวนรวมในการระดมทนและเงนทนมนอย ผลตภณฑไมไดมาตรฐาน เปนการผลตภายในครอบครวไมเนนอสาหกรรม สนคาผลตไมทนกบความตองการของผบรโภคในบางครง ตลาดรองรบสนคามนอย สนคามรปแบบนอย ขาดการออกแบบเพมคณภาพของผลตภณฑ มความตองการในการไดรบการสนบสนนจากหนวยงานอน ปญหาดานวสดอปกรณ วตถดบบางรายการเทานนทตองจดหามาจากนอกพนทและมราคาคอนขางสง และจะขาดแคลนวตถดบในบางชวงฤดกาล สอดคลองกบผลการศกษาของค าแสน ประเสรฐสข (2555, หนา 75 - 77) ไดท าการศกษา เรอง การผลตและการตลาดลกประคบสมนไพร : กรณศกษากลมแพทยแผนไทย ต าบลนาพน อ าเภอตระการพชผล จงหวดอบลราชธาน โดยผลการศกษาพบวา ปญหาอปสรรค ดานการผลต วตถดบ พชสมนไพรบางชนดหายากตองจดหานอกพนทอ าเภอ เชน เถาวเอนออน ตนทนการผลตสงเนองจากวตถดบพชสมนไพรราคาสง ตองจดหาซอตามทองตลาด เชน หวโกฎ วสดอปกรณไมเพยงพอ อาคารสถานทคบแคบ ปญหาดานการตลาด ชองทางการตลาดมนอย ขาดการประชาสมพนธ ทด ประกอบกบสนคายงไมไดมาตรฐานเทาทควร บรรจภณฑเรายงไมคอยโดดเดน ทงนการจะขายหรอกระจายสนคานน ขนอยกบภาวะเศรษฐกจและการขยายตวของรายไดดวย ซงสอดคลองกบงานเขยนของธงชย สนตวงษ (2545, หนา 16 - 17) ทวาดวย ตลาดจะประกอบดวยลกคาทซงกจการจะมงขายสนคาหรอบรการทผลตไดใหบรรลตามเปาหมาย ทงนจะขนอยกบภาวะเศรษฐกจและการขยายตวของรายไดและประชากร รวมทงพฤตกรรมของผบรโภคทเปลยนแปลงไปดวยและสอดคลองกบการศกษาของค าแสน ประเสรฐสข (2555, หนา 75 - 77) ศกษาเรอง การผลตและการตลาดลกประคบสมนไพร: กรณศกษา กลมแพทยแผนไทย ต าบลนาพน อ าเภอตระการพชผล จงหวดอบลราชธาน วาปญหาอสรรคดานการตลาดนนชองทางการตลาดมนอย

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 16 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 64

ตลาดแคบเพราะการดแลรกษาสขภาพของประชาชนในปจจบนมทางเลอกหลากหลายวธและคาขนสงมราคาสง ปญหาดานการบรการจดการ กลมไมมปญหาดานน แตทพบคอ หวหนา กลม หรอประธาน จะคอนขางมงานมาก เปนผน าหลายกลม แตสามารถบรหาร งานตาง ๆ ไดด จงท าใหไมพบปญหาใด ๆ ซงสอดคลองกบผลการศกษาของ รชน อนจนทร (2555, หนา 129 - 132) ไดศกษาเรอง การบรหารจดการกลมวสาหกจชมชนลกประคบสมนไพรบานเขานาใน ตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ต าบลตนยวน อ าเภอพนม จงหวดสราษฎรธาน ซงผลการศกษาพบวา ชมชนบานเขานาใน เปนชมชนแบบชนบท มความสมพนธกนในลกษณะเครอญาต เอออาทรกน มความสามคค มวถชวตแบบพอเพยง มการประกอบอาชพดานการเกษตรเปนหลก ผน ากลมผน าชมชนมความเขมแขงจงท าใหเกดการรวมตวกนเพอแกปญหาตาง ๆ ในชมชนได ส าหรบแนวทางพฒนาการจดการทรพยากรทองถนเพอการผลตลกประคบจากภมปญญาทองถน อ าเภอไทรงาม จงหวดก าแพงเพชร จากผลการศกษา แนวทางการพฒนา คอ ขอเสนอแนะทควรใชในการเปลยนแปลงกระบวนการด าเนนกจกรรมการผลตลกประคบสมนไพรใหเปนไปในทางทดขน พฒนาขน และจากผลการศกษาพบวา การพฒนาดานบคลากร ควรมการถายภมปญญาจากรนสรน เพอความยงยนของภมปญญา และควรมการจดการความรเกยวกบภมปญญาการผลตลกประคบ เพอถายทอดออกมาเปนลายลกษณอกษร เพอทจะเปนตวขบเคลอนกลมไปไดในอนาคต ซงสอดคลองกบงานเขยนของเอกวทย ณ ถลาง และคนอน ๆ (2546) วาดวยเรองการจดการความรภมปญญาทองถน จะตองมการสบสานหรอพฒนาความรภมปญญานน ๆ ใหสามารถเชอมตอกบสมยใหม หรอมการประยกตใชใหสมสมย มฉะนนความรภมปญญาทสงสมกนมา กอาจขาดการสบทอดหรอตายไปในทสด การพฒนาดานเงนทน เพราะเงนทนเปนปจจยหลกทส าคญในการด าเนนกจกรรมของกลม หากขาดปจจยทส าคญน อาจท าใหกลมขาดความยงยนได และเกดปญหาตามมาได และกลมเองควรหาวธการในการลดตนทน

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 16 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 65

การผลต โดยการเพมและลดวตถดบบางตวทไมส าคญลงไป สอดคลองกบผลการศกษาของ จฑารตน พลเกษม (2545, หนา 138) ไดศกษาเรอง ปจจยทสงเสรมใหกลมอาชพประสบผลส าเรจ: ศกษาเฉพาะกรณส านกงานประชาสงคมเขตพนทในกรงเทพมหานคร พบวา ปญหาและอปสรรคของกลม คอ ขาดเงนทนหมนเวยนเนองจากไมไดขอรบทนสนบสนนจากหนวยงานอน ฉะนนหนวยงานภายนอกควรใหการสนบสนน การพฒนาดานวสดอปกรณ ควรสงเสรม และสนบสนนใหมการปลกพชทใชเปนวตถดบในการผลตในทองถนใหมากขน และควรสงเสรมใหสมาชกกลมปลกพชสมนไพรทจ าเปนตองใชในการท าลกประคบอกทางหนงดวย การพฒนาดานเครองจกร แนวทางการพฒนาทได คอ กลมควรหนกลบมาใชวธการจากภมปญญาชาวบานแบบดงเดมรวมกบการใชเครองจกรสมยใหมและอาจขอรบการสนบสนนจากหนวยงานภายนอกบางในบางอยางทกลมไมสามารถจดหามาไดเองจรง ๆ การพฒนาดานวธการจดการ วธการจดการเปนภารกจทส าคญของผน ากลม ผน าตองมความเขมแขง และสามารถน ากลมใหผลตภณฑไดรบการพฒนาใหไดมาตรฐาน และควรแบงแยก และจดโครงสรางหนาทใหชด เจน รวมถงควรเพมต าแหนงทส าคญ ๆ เชน ต าแหนงการตลาด เพอท าหนาทในการหาชองทางในการกระจายสนคา สอดคลองกบงานเขยนของธงชย สนตวงษ (2545, หนา 16 - 17) วาวธการจดการ (Management) วธการจดการซงเปนภารกจของนกบรหารโดยตรง คอ เปนกลไกและตวประสานทส าคญทสดในการประมวล ผลกดน และก ากบใหปจจยตาง ๆ ทเปนทรพยากรการจดการประเภทตาง ๆ ใหสามารถด าเนนไปไดโดยมประสทธภาพจนบรรลเปาหมายทตองการ การพฒนาดานการตลาด ดานการตลาดถอเปนปจจยทส าคญเพราะตลาดเปนแหลงของการกระจายรายได แตทงนทงนนกขนอยกบผลตภณฑดวยวามความโดดเดน และไดมาตรฐานเพยงใด และกลมควรมการพฒนาผลตภณฑใหไดมาตรฐาน ทงคณภาพ บรรจภณฑ ใหสามารถผานเกณฑตาง ๆ ทหนวยงานภาครฐหรอภาคเอกชนก าหนด สอดคลองกบผลการศกษาของ สภาพร ชาววง (2552) ศกษาเรอง การประยกตใชภมปญญาพนบานในการพฒนาเครองจกสาน

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 16 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 66

เชงพาณชย จงหวดนครราชสมา ผลการวจยพบวา ปจจยทสงผลใหกลมประสบผลส าเรจในการด าเนนงานของกลมอาชพ ไดแก การพฒนารปแบบผลตภณฑใหมความหลากหลายตามความตองการของตลาด การหาชองทางจ าหนายไดดวยตนเอง รวมทงการไดรบความรวมมอสงเสรมสนบสนนจากหนวยงานราชการและพอคา เพอเผยแพรประชาสมพนธผลตภณฑและการบรหารจดการ การพฒนาดานวธการปฏบตงาน แนวทางการพฒนาทพบ คอ ควรมการจดการความร โดยถายทอดออกมาเปนลายลกษณอกษร เพอจะไดสะสมเปนคลงความรใหคนรนตอไปไดทราบถงวธการ และขนตอนตาง ๆ ในการผลตลกประคบจนสามารถน าไปใชประโยชนไดตอไป เพราะการผลตลกประคบสมนไพรถอเปนภมปญญาทางดานการแพทยทส าคญ ควรมการอนรกษ และรกษาไวใหคงอยสบไป การพฒนาดานการจงใจผปฏบตงาน การจงใจคน คอ ภารกจทส าคญอกดานของผน ากลม ผน ากลมควรใชเทคนควธการในการทจะดงดดใหกลมมสมาชก และสมาชกคงอยกบกลมดวยความจงรกภกด และกลมควรมการวางแผนกจกรรมใหมความหลากหลาย เพอดงดดใหมผมาปฏบตงานใหมากขน สอดคลองกบงานเขยนของธงชย สนตวงษ (2545, หนา 16 - 17) วาดวยการจงใจผปฏบตงาน (Motivation) ซงเปนเรองเกยวของกบการบรหารคนในองคกร โดยผบรหารจะมงพยายามเพมประสทธภาพและผลงานใหมากขนจากปจจยดานบคคล โดยอาศยความมศลปะของหวหนาในการใชความสามารถของการเปนผน าท าการจงใจรวมทงสงเสรมขวญก าลงใจใหพนกงานเกดความมมานะ มนคง จงรกภกด และทมเทตงใจท างานใหเสรจลลวงไปใหดทสดเทาทจะท าได การขบเคลอนของกลมฯ นนควรไดรบการสนบสนนจากหนวยงานของรฐทเกยวของรวมกนขบเคลอนกระบวนการกลมเพอใหกลมยงสามารถทจะเดนไปขางหนาไดอยางมประสทธภาพทงเรองคน งบประมาณ การจดการ และวสดอปกรณ ควรเพมชองทางในการประชาสมพนธใหหลากหลาย เพอทจะสามารถกระจายสนคาไดมากยงขน น ามาซงรายไดทจะปนผลคนใหกบสมาชกตอไป

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 16 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 67

ขอเสนอแนะ

จากการศกษาเกยวกบแนวทางพฒนาการจดการทรพยากรทองถน เพอการผลตลกประคบจากภมปญญาทองถน อ าเภอไทรงาม จงหวดก าแพงเพชร ผวจยมขอเสนอแนะ ดงน 1. กลมสมนไพรไทยพนบานควรลดการพงพาจากภายนอกในทก ๆ ดานและหนมาพงพาตนเองใหมากทสด เพอใหเกดความยงยน 2. กลมควรมการจดการความรเกยวกบภมปญญาทองถนการผลตลกประคบ และถายทอดกระบวนการตาง ๆ ออกมาใหเปนลายลกษณอกษร เพอประโยชนตอลกหลานสบตอไป

ขอเสนอแนะในการวจยตอไป

1. ควรมการศกษารปแบบการจดการความรภมปญญาทองถนดานการผลตลกประคบในเชงบรณาการ เพอใหสามารถน ารปแบบการจดการความรไปใชในกลมองคกรชมชนทมภมปญญาทองถนในดานอน ๆ ไดมากขน 2. ควรมการศกษารปแบบการจดการความรภมปญญาทองถน ดานลกประคบในเชงปรมาณ เพอศกษาเกยวกบความสมพนธของแตละองคประกอบไดอยางชดเจนมากขน

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 16 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 68

เอกสารอางอง

ค าแสน ประเสรฐสข0 (2555)0 การผลตและการตลาดลกประคบสมนไพร: กรณศกษากลมแพทยแผนไทย ต าบลนาพน อ าเภอตระการพชผล จงหวดอบลราชธาน. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน0 อบลราชธาน: มหาวทยาลยอบลราชธาน0 จกรพนธ โสมะเกษตรน. (2551). การจดการภมปญญาทองถนศรสะเกษ เพอการแขงขนอยางยงยน. รายงานการวจย0 กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการการวจยแหงชาต. จฑารตน พลเกษม0 (2545)0 ปจจยทสงเสรมใหกลมอาชพประสบผลส าเรจ: ศกษาเฉพาะกรณส านกงานประชาสงคมเขตพนทใน กรงเทพมหานคร. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร0 กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร0 ธงชย สนตวงษ0 (2545). การจดการ. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย0 รชน อนจนทร0 (2555)0 การบรหารจดการกลมวสาหกจชมชนลกประคบ สมนไพรบานเขานาในตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ต าบลตนยวน อ าเภอพนม จงหวดสราษฎรธาน. การคนควาอสระ ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยราชภฏพระนคร0 กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฏพระนคร0 สภาพร ชาววง. (2552). การประยกตใชภมปญญาพนบานในการพฒนา เครองจกสานเชงพาณชย จงหวดนครราชสมา. วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยมหาสารคาม. มหาสารคาม: มหาวทยาลยมหาสารคาม0

วารสารพกล

วารสารพกล ปท 16 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 69

สมมาตร พรหมด าเนน0 (2555). แนวทางการพฒนาอาชพเสรมของกลม ผสงอายดวยภมปญญาทองถน: กรณศกษากลมผสงอายผลต ลกประคบสมนไพร หม 1 ต าบลปาไร อ าเภอแมลาน จงหวดปตตาน. การศกษาอสระ ปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยขอนแกน0 ขอนแกน: มหาวทยาลยขอนแกน0 เอกวทย ณ ถลาง0 (2546)0 ภมปญญาทองถนกบการจดการความร. สงขลา: มหาวทยาลยสงขลานครนทร0

วารสารพกล