หญาพลงงาน : หญาเนเปยร

ณชชา บรณสงห วทยากรชานาญการพเศษ

กลมงานบรการวชาการ 3 สานกวชาการ

ปจจบนมการเพมขนของประชากร การพฒนาเศรษฐกจและสงคมอยางรวดเรว ทาใหมความตองการใชพลงงานเพมมากขน ในขณะทพลงงานมจากดและขาดแคลน รวมถงสถานการณความตองการดานพลงงานของประเทศไทยและทวโลกมแนวโนมเพมสงขนอยางตอเนองทกปเนองจากพลงงานเปนปจจยพนฐานทมความสาคญตอตนทนของประเทศในทกดานจากปญหาสถานการณดานพลงงานทเกดขนในชวงหลายปทผานมาของประเทศไทย การผลตกระแสไฟฟาใชภายในประเทศไทยรอยละ 70 มาจากกาซธรรมชาต และตองนาเขาจากตางประเทศเปนสวนใหญ ดงนน คณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (กพช.) และกระทรวงพลงงานไดกาหนดแผนงานใหมเปาหมายในการใชพลงงานทางเลอกแทนพลงงานฟอสซลใหได รอยละ 25 ในระยะเวลา 10 ป (พ.ศ. 2555 – 2564) และทาใหหลายภาคสวนรวมกนทาการศกษาวจย เรองพลงงานทางเลอกและพลงงานทดแทนโดยมการดาเนนการจดหา และพฒนาแหลงพลงงานทดแทนดานตาง ๆ ขน เพอทาใหประเทศไทยมความมนคงในดานพลงงานอยางยงยน

หญาเนเปยร สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน รวมกบสถาบนวจยและพฒนาพลงงานนครพงคมหาวทยาลยเชยงใหม จดทาโครงการศกษาสภาวะทเหมาะสมในการผลตกาซชวภาพจากหญาชนดตาง ๆ ในประเทศเพอเปนพชพลงงานจากการทดลองพบวาหญาเนเปยรมศกยภาพสงในการผลตเปนพลงงานไฟฟาทเปนมตรกบสงแวดลอม หญาเนเปยรชอทางวทยาศาสตร Pennisetum purpureum เปนพชนาเขาจากประเทศไตหวนมลกษณะคลายตนออย มใบหนาและกวาง (ขอมลการปลกหญา, 2558) ซงมการศกษาวจยจากพนธหญา กวา 20 ชนดพบวาหญาเนเปยรปากชอง 1 มอตราการผลตกาซมเทนสงกวาหญาชนดอน ๆ เนองจากมโครงสรางของสารอาหารทเหมาะแกการเจรญเตบโตของจลนทรยททาใหเกดกาซโดยมอตราการผลตกาซชวภาพประมาณ 6,860-7,840 ลกบาศกเมตร/ไร/ป สามารถผลตเปนกาซไบโอมเทนอด (Compressed Bio Gas : CBG) ไดประมาณ 3,118 – 3,563 กโลกรม/ป สามารถนามาใชทดแทนกาซ LPG และกาซ NGV ไดเมอพจารณารวมกบคณลกษณะอน ๆ พบวาหญาเนเปยรเพาะปลกงายใหผลผลตตอไรสงกวาหญาชนดอนเกอบ 7 เทา จงทาใหไดรบความสนใจมากขนในฐานะพชพลงงาน (เนเปยร จาก “หญาเลยงชาง” สพชพลงงานแหงอนาคต, 2558)

2  

คณสมบตของหญาเนเปยร 1. ปลกขยายพนธงาย และโตเรว ผลผลตหญาสดเฉลย 40 – 80 ตน/ไร/ป (ขนอยกบสภาพอากาศและการบรหารจดการดนและนา) 2. จดการดแลงาย เกบเกยวโดยใชเครองจกรได 3. ตดแลวแตกกอใหม และเกบเกยวไดอยางนอย 7 ป 4. มคาความรอนประมาณ 14 – 18 มลลลตรตอกโลกรม 5. ผลตไฟฟาจากไบโอกาซ 1 เมกะวตต (Biogas 1 MW) ใชพนทปลก 800 – 1,000 ไร (ผลตไฟฟาวนละ 24 ชวโมง จานวน 330 วน) การนาหญาเนเปยรมาผลตพลงงาน สามารถทาได 2 รปแบบคอ

1. การเผาโดยตรงหลงผานกระบวนการลดความชน 2. การผลตเปนกาซชวภาพดวยการหมกซงจะสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอยกวาและเปนทนยม

มากกวา หญาเนเปยรสดปรมาณ 1 ตน อาย 60 วน เมอเกบเกยวและผานกระบวนการหมกจะเกดการยอยสลายแบบไมใชออกซเจน (Anaerobic Digestion) สามารถผลตเปนกาซชวภาพได 90 ลกบาศกเมตร เปลยนเปนพลงงานไฟฟาไดประมาณ 170 กโลวตตตอวน (เนเปยร จาก “หญาเลยงชาง” สพชพลงงานแหงอนาคต, 2558)

3  

จากรปแบบการผลตพลงงานทดแทนจากหญาเนเปยรโดยนาหญาเนเปยรไปเปนอาหารสตว จะไดมลสตวหรอนาหญาเนเปยรผสมกบมลสตวหรอวตถดบอน ๆ เขากระบวนการหมก จะไดพลงงานทดแทน คอ กาซชวภาพ ซงสามารถนามาใชประโยชน คอ กาซ CBG (Compressed Biomethane Gas) โดยนากาซชวภาพมาปรบปรงคณภาพ ดวยกระบวนการกาจดกาซคารบอนไดออกไซด (CO2) กาซไฮโดรเจนซลไฟด (H2S) และความชนออกจากกาซชวภาพ ดวยเทคโนโลย Water Scrubbing และเทคโนโลย Membrane เพอใหไดกาซไบโอมเทนอดหรอ CBG ทมคณสมบตเทยบเทากาซ NGV (Natural Gas for Vehicles) สามารถนาไปใชสาหรบยานยนต และนาไปบรรจถงสาหรบใชในภาคครวเรอนเพอทดแทนกาซหงตม (LPG)และนาไปผลตไฟฟา (ระบบผลตกาซไบโอมเทนอด (CBG), 2558)

การผลตไฟฟาดวยแกสชวภาพหญาเนเปยร ประกอบดวย 1. Pretreatment unit เปนขนตอนการเตรยมวตถดบกอนเขากระบวนการผลตแกสชวภาพโดยออกแบบ

ใหมการสารองวตถดบไวใชในกระบวนการอยางนอย 10 วน เพอการเดนระบบอยางตอเนอง โดยผประกอบการสามารถปอนวตถดบเขาทางดานหนาของระบบ โดยใชรถตกวตถดบเขาเครองปอนอตโนมต (Hopper Feeder) ทจะลาเลยงวตถดบเขาสเครองบด ซงวตถดบจะโดนบดจนละเอยดกอนทจะถกนาไปผสมกบนา และถกสงตอไปยงระบบผลตแกสชวภาพตอไป

2. Biogas production unit เปนขนตอนการผลตแกสชวภาพ โดยเมอวตถดบจากขนตอนการเตรยมวตถดบกอนเขากระบวนการผลตแกสชวภาพ (Pretreatment unit) จะถกปอนเขาสถง PSU-CSTR ทมปรมาตร 16,500 ลกบาศกเมตร มกาลงการผลตสงสด (maximum capacity) ของการหมกอยท 45 วน ซงเปนชวงเวลาทปลอดภยและสามารถเพมอตราการเกดแกสชวภาพไดมากทสด อกทงทาใหมความยดหยนในการบรหารจดการระบบ โดยหลงจากเกดการหมก วตถดบจะถกยอยสลายโดยแบคทเรยและมการแยกระหวางของแขงกบของเหลว โดยในสวนทเปนของเหลวจะถกสงตอไปสถงหมก (AD&Gas storage lagoon) เพอผลตแกสชวภาพ และของเหลวบางสวนจากถงหมกจะถกสงตอมาผสมกบวตถดบในสวนของขนตอนการผลตแกสชวภาพ (Biogas production unit) ซงจะสามารถเพมประสทธภาพในการผลตแกสชวภาพไดอกทางหนง สวนของแขงทไดจะถกสงตอไปยงขนตอนการผลตปยหมก (Fertilizer Production Unit) เพอผลตเปนปยตอไป แกสชวภาพทไดจากขนตอน Biogas production unit จะถกสงไปยงกระบวนการปรบปรงคณภาพใหเปนแกสสะอาด และแหง โดยเครองกาเนดไฟฟาจะใชแกสชวภาพเปนเชอเพลงในการผลตกระแสไฟฟาและสง Power generation unit เพอผลตไฟฟาตอไป

3. Power generation unit เปนขนตอนการผลตไฟฟาสงขายการไฟฟาสวนภมภาคตอไป 4. Fertilizer production unit เปนขนตอนการทาปยหมก โดยใชของแขงจากขนตอน Biogas

production unit โดยใชวธการทาปยหมกของมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร โดยจะทาใหผประกอบการไดปยทมคณภาพสงเหมาะสาหรบการเพาะปลกและการนาไปขาย (การผลตไฟฟาจากหญาเนเปยร, 2558)

4  

นโยบายคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (กพช.) คณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (กพช.) มการปรบเปาหมายของแผนพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก ในระยะเวลา 10 ป (พ.ศ. 2555 – 2564) โดยมการบรรจการผลตไฟฟาจากหญาเนเปยรลงในแผนพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก 3,000 เมกะวตต (หญาเนเปยรอนาคตพชพลงงานไทยจะรงโรจนหรอรงรง, 2558) นอกจากนกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) กระทรวงพลงงานไดเหนความสาคญของการสงเสรมการผลตกาซชวภาพจากหญาเนเปยรนามาผลตไฟฟากาซหงตมหรอกาซชวภาพสาหรบรถยนต จงไดสนบสนนโครงการศกษาวจยตนแบบวสาหกจชมชนพลงงานสเขยวจากพชพลงงาน (กาซชวภาพจากพชพลงงาน) ดวยการสนบสนนงบประมาณกอสรางตนแบบรอยละ 20 และมงบประมาณดาเนนการทงโครงการ 350 ลานบาท โดยสงเสรมใหเกษตรกรรวมกลมกนเปนวสาหกจชมชนหรอสหกรณการเกษตรทาการปลกพชพลงงาน และมสญญาซอขายกบโรงงานผลตกาซชวภาพซงกาซชวภาพทไดสามารถนามาใชประโยชนคอ ผลตไฟฟาผลตเปนกาซชวภาพอด (Compressed Bio Gas, CBG) หรอนาไปใชแทนกาซแอลพจโดยมการดาเนนโครงการตนแบบในพนทปลก 3 แบบ คอ พนทแลงนาพนทชมนา และพนทปลกขาวไมไดมาตรฐาน ซงมการดาเนนการสรางตนแบบจานวน 10 ชมชน ใชพนทปลกหญาชมชนละ 1,000 ไร ผลตไฟฟาขนาด 1 เมกะวตตตอแหง (คดจากการผลตไฟฟาวนละ 24 ชวโมง จานวน 330 วน)โดยเกษตรกรจะมกาไรจากการปลกพชพลงงานในโครงการอยางนอย 3,500 บาท/ไร/ป ซงสงกวาการปลกพชไร และไมมความผนผวนดานราคา (หญาเนเปยร พชพลงงานสเขยว, 2558) นโยบายรฐบาล ในสมยรฐบาลนางสาวยงลกษณ ชนวตร เปนนายกรฐมนตรมการสนบสนนใหหาแหลงพลงงานทางเลอก และพลงงานทดแทนมาใชมากขน ซงหนวยงานตาง ๆ รบนโยบายไปดาเนนการ เชน กระทรวงกลาโหมไดประกาศเจตนารมณใน พ.ศ. 2556 ใหหนวยทหารสนบสนนเรองพลงงานทดแทน เพราะไดตระหนกถงความสาคญของพลงงาน โดยเฉพาะการนาระบบผลตไฟฟาจากหญาเนเปยรมาใชและมการสงเสรมการปลกหญาเนเปยรในพนทหนวยทหาร เพอนามาเปนวตถดบในการผลตพลงงานทดแทนซงไดรบความรวมมอจากกระทรวงพลงงานในการสงเสรม สนบสนนการวจย และพฒนาดานการพลงงานทกรปแบบ ตลอดจนพฒนาบคลากรของทงสองฝายใหมประสทธภาพเพอใหสอดคลองกบนโยบายของรฐบาลและสถานการณดานพลงงานของประเทศ (กระทรวงพลงงาน MOU กลาโหม สนบสนนกจการพลงงาน, 2558) แตในรฐบาล พล.อ. ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ไดชะลอนโยบายการสงเสรมพชพลงงานจากหญาเนเปยรออกไป ตวอยางผประกอบการภาคเอกชน ผประกอบการภาคเอกชนบางรายยงดาเนนการรบซอหญาเนเปยรอยางตอเนองจากชาวบาน

เพอนาไปผลตเปนพลงงานถงแมวารฐบาล พล.อ. ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร จะชะลอนโยบาย

การสงเสรมพชพลงงานจากหญาเนเปยรออกไป เชน บรษท ยเอซ โกลบอล จากด (มหาชน) หรอ UAC ดาเนนงาน

5  

โครงการทเกยวของกบพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก ไดแก การผลตกาซชวภาพอดความดนสง

(Compressed Bio-methane Gas: CBG) โรงงานไบโอดเซลของบรษทรวม (บางจากไบโอฟเอล) ซงลงทนรวม

กบบรษทบางจากปโตรเลยม จากด (มหาชน) รวมถงโครงการโรงงานผลตภณฑปโตรเลยม จงหวดสโขทยและ

โรงงานผลตไฟฟาจากกาซชวภาพโดยใชพชพลงงาน (หญาเนเปยร) เหตผลทนาหญาเนเปยรเปนพชพลงงาน

เพราะมตนทนตา และไมตองดแลมาก ปจจบนบรษทไดดาเนนโครงการผลตกาซชวภาพอดความดนสง

(Compressed Bio-methane Gas: CBG) ได 6 ตน/วน เทยบเทากบเตมรถยนตและรถกระบะได 300 คน/วน

เตมรถชนสงขนาดใหญได 40 คน/วน สามารถทดแทนการนาเขานามนดเซลไดประมาณปละ 2.2 ลานลตร

หรอกาซ LPG ประมาณปละ 1.6 ลานกโลกรม โดยใชหญาเนเปยรสวนหนงมาผสมกบมลสกรจากฟารมและ

บรษทยงไดกอสรางโรงไฟฟาขนาด 1.5 เมกะวตต โดยใชหญาเนเปยรสดอยางเดยวเปนวตถดบ (พชพลงงาน

สพฒนาชมชนสรางเศรษฐกจไทยแขงแกรง, 2558)

บทสรปและขอเสนอแนะจากผศกษา จะเหนไดวาสถานการณดานพลงงานของประเทศไทยและทวโลกมแนวโนมเพมสงขนอยางตอเนอง ทกป ดงนน การนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอกมาใชจะเปนแนวทางหนงทชวยแกไขวกฤตการณดานพลงงาน เพราะจะชวยลดการพงพาการนาเขานามนเชอเพลง และพลงงานชนดอน ๆ จากตางประเทศ ซงเปนการชวยกระจายความเสยงในการจดหาเชอเพลงเพอการผลตไฟฟาของประเทศ เพราะในอดตการผลตไฟฟาตองพงพากาซธรรมชาตถงรอยละ 70 ดงนน หญาเนเปยรจงเปนทางเลอกหนงทสามารถนามาเปนพลงงานทดแทนในการผลตกระแสไฟฟา เพราะประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรม และมศกยภาพสงในดานพนทการเพาะปลกหญาเนเปยร อกทงหญาเนเปยรมศกยภาพสงในการผลตเปนพลงงานไฟฟาทเปนมตรกบสงแวดลอม หากภาครฐใหการสนบสนนพฒนาหญาเนเปยรเปนพลงงานทดแทน จะสามารถบรรเทาวกฤตการณดานพลงงานของประเทศในอนาคตได อยางไรกตาม การผลตพลงงานไฟฟาจากหญาเนเปยร ตวแปรทสาคญคอ นโยบายและการสนบสนนจากภาครฐอยางตอเนองและชดเจน เพราะภาครฐมบทบาทสาคญอยางยงตอความยงยนในการลงทนของผประกอบการดานการผลตไฟฟาจากหญาเนเปยร หากนโยบายของภาครฐเปลยนแปลงและขาดความตอเนอง จะสงผลกระทบตอการลงทนของผประกอบการและเกษตรกร ความไมชดเจนของนโยบายภาครฐสงผลใหเกดการหยดชะงกของการดาเนนงาน เพราะทาใหผประกอบการขาดความเชอมนในการลงทน ดงนน ภาครฐควรมนโยบายสงเสรมพชพลงงานทชดเจนและมการผลกดนใหเกดการลงทนของภาคเอกชนในโครงการผลตพลงงานไฟฟาจากหญาเนเปยรตามแผนพฒนาพลงงานทดแทนของคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต ซงจะทาใหผประกอบการและเกษตรกรดาเนนการไดอยางตอเนอง ดงนน นโยบายของรฐควรสามารถนามาตอยอดในมตทหลากหลายไดเพราะหากมการเปลยนแปลงนโยบายจะทาใหผประกอบการและเกษตรกรสามารถดาเนนการตอยอดในโครงการอน ๆ ได รวมถงหนวยงานและผทมสวนรวมทกภาคสวนควรสรางความรวมมอในการศกษา วจย พฒนาเทคโนโลย

6  

การจดหาแหลงเงนทน และกาหนดพนทในการปลกหญาเนเปยร เพอเปนอาหารสตวหรอผลตเปนพลงงาน จะไดไมเกดปญหาในอนาคตกบเกษตรกรและผประกอบการ รวมถงมการผลกดนใหเกดการลงทนในโครงการตาง ๆ เพอสรางอาชพและสรางรายไดใหกบเกษตรกรในพนท ดงนน หญาเนเปยรจงเปนพชพลงงานทางเลอกหนงทสาคญในการผลตเปนพลงงานทางเลอกหรอพลงงงานทดแทนในอนาคต เพอสรางความมนคงดานพลงงานใหกบประเทศอยางยงยนตอไป

บรรณานกรม

กระทรวงพลงงาน MOU กลาโหม สนบสนนกจการพลงงาน.(2558). สบคน 4 สงหาคม 2558 จาก http://www.thainews-online.com/news/343709/%E0%B8%81%E0%B8%A3% E0%B8%B0%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%87%E0%B8%9E %E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99- MOU-%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B9%82%E0%B8%AB%E0% B8%A1-%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%AA% E0%B8%99%E0%B8%B8%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%88%

E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%9E%E0%B8%A5%E0%B8%

B1%E0%B8%87%E0%B8%87 %E0%B8%B2%E0%B8%99.html

การผลตไฟฟาจากหญาเนเปยร. (2558). สบคน 4 สงหาคม 2558 จาก http://encrop.sut.ac.th/project/content/kaarphlitaiffaacchaakhyaaenepiiyr ขอมลการปลกหญา. (2558). สบคน 7 สงหาคม 2558 จาก http://encrop.sut.ac.th/project/content/khmuulkaarpluukhyaa-0#sthash.MxN53BbN.dpbs เนเปยร จาก “หญาเลยงชาง” สพชพลงงานแหงอนาคต. (2558). สบคน 11 สงหาคม 2558 จาก http://mcpswis.mcp.ac.th/html_edu/cgi-bin/mcp/main_php/print_informed.php?id_ count_inform=20174 พชพลงงานสพฒนาชมชนสรางเศรษฐกจไทยแขงแกรง. (14 กรกฎาคม 2558). บานเมอง, น. 7 (บน), 14.

ระบบผลตกาซไบโอมเทนอด (CBG). (2558) สบคน 11 สงหาคม 2558 จาก http://www.erdi.cmu.ac.th/index.php/services/view?pid=5 หญาเนเปยร พชพลงงานสเขยว.(2558). สบคน 7 สงหาคม 2558 จาก http://webkc.dede.go.th/testmax/node/152

หญาเนเปยรอนาคตพชพลงงานไทยจะรงโรจนหรอรงรง. (2558). สบคน 21 สงหาคม 2558 จาก http://www.energysavingmedia.com/news/page.php?a=10&n=16&cno=5088