ชนกลมนอย กะเหรยง(KAREN)

ป ร ะ ว ต ค ว า ม เ ป น ม า “ กะเหรยง ” เปนชอทคนทวไปใชเรยกกลมชนชาตพนธกลมหนง ทอาศยอยหนาแนนในเขตบรเวณภาคเหนอและภาคตะวนตกของประเทศไทย ช อวา

กะเหร ยง“ ” แปลความ หมายถง “ดกดำาบรรพ” ( คำาวา ยวน, ยน, ยาง คอ กะเหร ยง) มอญซงเรยกกลมชนชาตพนธกลมนวา กะเรง ชนกลมนเรยก“ ”ตนเองวา ปกากะญอ “ ” ซงแปลวา คน“ ” ทางภาคเหนอของประเทศไทยและทางรฐฉ า น ข อ ง ป ร ะ เ ท ศ พ ม า ก ล ม ช น น เ ป น ท ร จ ก ก น ใ น น า ม ว า ย า ง“ ” ถนฐานดงเดมของกะเหรยงอยบรเวณมองโกเลยเมอกวา 2,000 ปมาแลว ตอมาไดหนภยจากสงครามมาอยททเบต และเมอถกรกรานจากกองทพจนอก กถอยรนลงมาทางใตเร อยๆ นบตงแตบรเวณทราบลมแมนำาแยงซเกยง จนกระทงลงมาถงดนแดนลมนำาสาละวนในเขตประเทศพมา กะเหรยงในประเทศพมาอาศยอยหนาแนนในบรเวณแมนำาอระวดและสตตง ตงแตบรเวณเทอกเขาทกนพรมแดนระหวางประเทศไทยกบประเทศพมา ตงแตทางเหนอสดบรเวณเหนอเมองตองย จนลงมาใตสดทบรเวณคอคอดกระจงหวดประจวบครขนธ (รวมถงจงหวดระนอง) กะเหรยงในประเทศไทย เปนกะเหรยงทอพยพมาจากประเทศพมาทงสนจากการสนนษฐานของนกวชาการ การอพยพเขามาในประเทศไทยในยคแรกมสาเหตมาจากการหนภยสงคราม ในสมยเมอพระเจาอลองพญา (อองเจยะ) ทำาสงครามกบพวกมอญ ชาวกะเหรยงไดหนภยมาพากนเขามาในเขตไทย และใน พ.ศ. 2428 เมอองกฤษยดพมาเหนอไดและทำาการปราบปรามกะเหร ยงทแขงขอตอองกฤษ ทำาใหชาวกะเหร ยงตองอพยพเขามาในประเทศไทยอกระลอกหนง ถงแมวาจะไมปรากฏหลกฐานเปนทแนนอนวากะเหรยงอพยพเขามาอยในประเทศไทยตงแตเมอไร แตอาจสนนษฐานไดวา เขามาตงแตสมยกรงศรอยธยา เพราะสมเดจกรมพระยาดำารงราชานภาพไดเขยนไวในหนงสอไทยรบพมา คร งเมอพระเจานเรศวรมหาราชทรงยกทพไปตเมองตองอ ไดมแมทพคนหนงซงเปนชาว

1

กะเหรยง จำานวนทอพยพเขามาในประเทศไทยมจำานวนเพมมากขนในตอนปลายศตวรรษท 18 ในรชสมยสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว(ร.5)

ป ร ะ ว ต ศ า ส ต ร ช น เ ผ า ก ะ เ ห ร ย ง “ชนเผากะเหร ยง เปนชนเผาทมประวตอนยาวนาน ซงมความ”เกยวของกบหลายชนเผาหลายชนชาต ทงชนชาตไทยและชนตางชาต เน อหาท จ ะกล าวน เป นประวต ศาสตรท อ างอ งจากเอกสาร และประวตศาสตรจากคำาบอกเลา ประวตศาสตรทอางองจากเอกสาร ลำาดบเ ห ต ก า ร ณ ก อ น ค ร ส ต ศ ต ว ร ร ษ ด ง น

B.C. 2617 ชนชาตกะเหรยงอพยพถอยรนลงมาจากมองโกเลยB.C. 2013 ชนชาตกะเหร ยงอพยพมาปากสถานตะวนออกB.C. 1866 ชนชาตกะเหรยงอพยพออกจากปากสถานตะวนออกB.C. 1864 ช น ช า ต ก ะ เ ห ร ย ง อ พ ย พ จ า ก ธ เ บ ตB.C. 1385 ชนชาตกะเหร ยงอพยพมาถงยนนาน ประเทศจนB.C.1128 การอพยพโยกยายของชนชาตกะเหรยงรนแรกจากยน

น า น ล ง ม า ส เ อ เ ช ย ต ะ ว น อ อ ก เ ฉ ย ง ใ ต B.C. 1125 ชนชาตกะเหร ยงรนแรก ไดมาถงเอเชยตะวนออก

เ ฉ ย ง ใ ต B.C. 759 ชนชาตกะเหรยงรนทสองอพยพจากยนนาน ลงมาส

เ อ เ ช ย ต ะ ว น อ อ ก เ ฉ ย ง ใ ต อ กB.C. 741 ชนชาตกะเหรยงรนทสอง ไดอพยพมาถงเอเชยตะวน

อ อ ก เ ฉ ย ง ใ ต (หมายเหต B.C.หมายถง ปครสตศกราช, B.E. หมายถง ป

พ ท ธ ศ ก ร า ช )

ป ร ะ ว ต ศ า ส ต ร เ ก ย ว ก บ ก า ร อ พ ย พ จ า ก ป ร ะ เ ท ศ จ น

2

ในดานประวตศาสตร ชนชาตกะเหรยงสบเชอสายมาจากมองโกล เปนชนเผาแรกสด หรอทชนชาตไทยเรยกวา ยาง“ ” นน ตงรกรากอยในพนทตดกบตนนำาแมนำาแยงซเกยง ในทะเลทรายโกบซงรจกกนวา Htee – Hset – Met - Ywa (หท หเชท เมท ยวา) “Land or the Flowing Sand” (ด น แ ด น แ ห ง ท ร า ย ไ ห ล ) จากสถานทดงกลาวนเอง ชนชาตกะเหรยงไดอพยพสทางใต เขามาตงหลกแหลงพำานกอาศยอยในพนทในชยภมซงเปนประเทศพมาขณะน ประมาณ พ.ศ.739 หรอประมาณ 1,788 ป กอนครสตกาลมาแลว นกประวตศาสตรสวนใหญ มความมเหนสอดคลองตองกนวา ชนชาตกะเหร ยงหรอยาง คอชนเผาแรกสดทอพยพ โยกยายถนทำามาหากนรนลงมาสตอนใตมาตงรกรากใหม กะเหรยงไดขนานนามผนแผนดนใหมนวา “KOW-LAH (กอลาห)” หมายถง ดนแดนทเขยวขจ มความชมชน ชนชาตกะเหร ยงจงไดเร มหกรางถางพง ไถพรวนพนดน ลงมอเพาะปลกโดยไมมอปสรรคใด ๆ ขดขวางทงสน ผลตผลจากหยาดเหงอแรงงาน ไดใหผลตอบแทนตอพวกเขาอยางนาชนชม ดวยสาเหตอนนชนชาตกะเหร ยงจงไดเปลยนแปลงชอของแผนดนทใหความอดมสมบรณตอเขาวา “กอทเล” คอ รฐทสลดทงทงส นซ งความชวเลวทราม,ความอดอยากยากแคน,ความสลดสงเวชและการโกลาหลอลหมาน ซงจะไมม ณ.ดนแดนแหงน “กอทเล” คอดนแดนใหมทสวยสดงดงามแสนสะดวกสบาย พรงพรอมอดมสมบรณโดยไมรจกความยงยาก ชนชาตกะเหร ยง ไดดำารงชพอยกนมาชานานหลายศตวรรษ ตราบจนการเขาแทรกแซงกอกวนของชาวพมาเกดขน จงการตอสเขนฆา ทำาลายวถชวตทใ ฝ แ ส ว ง แ ต ส น ต ข อ ง ช น ช า ต ก ะ เ ห ร ย ง จ น พ น า ศ พ ง ท ล า ย ล ง ครมาต ชอจรงวา พงเลยงมชชนนาร“ " ชาวตะวนตกเชอวา บานเมองเดมของชาวกะเหร ยงอยทางตะวนตกของจน ในเขตกวางสกอนทพวกเขาจะอพยพสดนแดนทพวกเขาอาศยอยในปจจบน ชาวจนเชอวาแมนำาแยงซเกยงวา “แมนำาของพวกยาง หรอแมนำาของพวกกะเหรยง”

3

ชนชาตกะเหร ยงเขาสดนแดนอนโดจนตามสายนำาสำาคญ 3 สาย คอ พวกแรกเมอ 128 ป กอนครสตกาล กลมทสองเขามาเมอ 799 ป กอนครสตกาล และกลมสดทายเขามาเมอ 741 ป กอนครสตกาล การอพยพเขามาในเสนทางท1 ชาวกะเหรยงกลมนอพยพเขาไปในดนแดนทประเทศพมาในปจจบน ตามสายนำา อระวด ลงไปตามทราบลมปากแมนำาอระวดหรอเดลตา ในพนทเมองแปร, เฮนซาดะ, พะสมหรอบะเสง, เมองละเกงหรอยางกง ชาวกะเหรยงในพนทแหงนเปนกลมทไดรบการศกษาสงในสมยทองกฤษปกครองพมา “ซอ บา อ ย” ผนำาชาวกะเหรยงเปนคนทพะสม การอพยพเขามาในเสนทางท 2 ชาวกะเหรยงกลมนอพยพเขามาตามสายนำา สาละวน แมนำาโตง แมนำาเมย และแมนำาตะนาวศร โดยมชมชนทหนาแนนอยท เมองตองอ, ผาปน, ผาอาง, ทาตอน, เมาะละแหมง, พะโค (หงสาวด) กะเหรยงกลมนอยปะปนกบชาวมอญ จงถกเรยกวา ตะเลงกะยน หรอกะเหรยงโพลง สวนกะเหรยงสะกอนอยปะปนกบพวกพมามากจงถกเรยกวา บามากะยน เมองทสำาคญเปนทกลาวถงของกะเหรยง คอ ตองอ ซงเปนเมองเกาดงเดมของชาวกะเหรยงสะกอ สวนกะเหรยงโพรงนนมเมองดงเดมทบรรพบรษของพวกเขาไดตงหลกฐานมนคง เรยกเมองนนวา กวยเกอบอง (กวยเกอบอ) เมองดยอ ณ.ทเมองนเปนพนทราบ มภเขาหนตงอยเดน เปนสงาทามกลางทราบเปนทนาเวงวาง พวกเขาถกพมา, มอญ และคนไทย กวาดตอนกระจดกระจายไปตามทตางๆ พวกเขามความเชอวา สกวนหนงพวกเขาจะไดกลบมารวมตวกนอกคร งทเมองก ว ย เ ก อ บ อ การอพยพเขามาในเสนทางท 3 ชาวกะเหรยงกลมนอพยพเขามาตามสายนำา แมนำาโขง, แมนำาเจาพระยา เขามาอยในอนโดจน คอ ในดนแดนกมพชาและถอยรนกลบขนมาทางเหนออกคร ง ในพงศาวดารพมา โดยพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระนราธปประพนธพงศ กลาววา พวกตองซ (กะเหรยงปะโอ) นเปนมนษยขนแดนขางเคยงรจกกนมาก รจกกนทวกรงสยามและเมองเขมรจนกระทงแถบแมนำาโขงตอนลาง ราวเมองนครจ ำา ป า ศ ก ด แ ล ะ แ ก ง พ น เ ก า ะ (ห ล ผ ) ใ น ห ว เ ม อ ง ไ ท ใ ห ญ

4

หนงสอพงศาวดารพมา และในหนงสอชนชาตไทย ซงมชชนนาร คณะแพทยชาวอเมรกนชอ ดอกเตอร วลเลยม คลฟตนดอดด ซงเดนทางเขามาไปในแควนสบสองปนนา มณฑลยนาน ประเทศจน ไดเขยนไววา คำาวา “ยวน ” หาใชชอใหมไม เปนชอทชนอยถ นใกลเคยงโดยรอบใชเรยกกนตงแตดกดำาบรรพมาแลว ตามตำานานกลาววา เมอชนชาตไทยอพยพลงมาจากประเทศจนในตงแรกตงแตศตวรรษท 6 กอนครสตกาล (ศตวรรษท1 แหงพทธศกราช) ชาตอายลาวไดตงแควนขนทางตะวนออกของแมนำาสาละ-วน ในทองททเปนของพวกยางหรอกะเหร ยง (ยวน,ยาง, ปกาเกอะญอ เปนชอเรยกชนชาตกะเหรยง) คำาวา “ยาง เปนคำาทพวกล”วะหรอละวาเรยกกะเหรยงเปนพวกแรก (ซงรากของคำาวา ปกาเกอะญอ ผเรยบเรยง) และมพวกยวนหรอกะเหร ยงเปนตงภมลำาเนาอยกอนแลว แควนยวนหรอกะเหรยงทกลาวมานมอาณาเขตกวางขวาง ตงแตแมสาละวนจนถงแมนำาโขงและเลยไปจนถงแดนเขมรตอนใต กลาวกนวาถ นเปนทอดมสมบรณมาก เมอชาตอายลาวไดมาสวามภคดตอเจาผปกครองนครแควนยวนหรอกะเหร ยงแลว กไดรบอนญาตใหตงภมลำาเนาอยได กอนเวลาทถงกลางศตวรรษทกลาวนนชาตอายลาวไดตงเมองใหญหลายเมองในทองทของยวนหรอกะเหร ยงตามตำานานของแควนยวนหรอกะเหร ยงนน กลาววากอนครสตศกราชท 543 ป ชาตอายลาวไดตอสก บพวกกะเหรยงเปนเวลานานจนสามารถสลดออกจากอำานาจของกะเหรยงไดเปนใหญในแควนยวน คำาวา เชยงใหม ตนภาษากะเหร ยง ดงมกลาวไวในตำานานวา “ตชงใหม และเปนชอเมองของกะเหร ยงครงโบราณ ” (หนาท 142-143) คนกะเหรยงภาคเหนอเรยกชาวเชยงใหมวาลานนาวา “โย” และเรยกคนไทยวา จอมแตก “ ” คงมาจากคำาวา ยวนหรอโยนก“ ” และเรยกเมองเชยงใหมวา “เวกแม คำาวา ” เว“ ” คอคำาวาเมองนนเอง และเมอชนกะเหรยงสนอำานาจกกระจดกระจายไปอยในทราบสงตามภเขาและร า ก เ ห ง า ท ต า ง ๆ

5

“ ถาภาษาของเราสญหาย….เผาพนธของเรากจะสาบสญไปดวย ” จากคำากลาวของ ดอกเดอร ซาน ซ โพ ปญญาชนชาวกะเหร ยง ซงมช ว ต อ ย ใ น ส ม ย ท อ ง ก ฤ ษ ป ก ค ร อ ง พ ม า ไ ด ก ล า ว ไ ว ดอกเดอร ซาน ซ โพ อดตนกศกษากะเหรยงเปนผรวบรวมเร องราวตางๆ ของชาวกะเหรยงไวใหเยาวชนรนตอๆ มาไดศกษา ผขดรากเหงาตำานานชาวกะเหรยงเลาสกนตอๆ กนมาวา ดนแดนดงเดมกะเหรยงนนวาอยทไหน และคำาศพทเหลานนแปลวาอะไร เชน คำาวา ท “ (นำา) ฉ (ซดพดพาไป) หม (ทราย) หยว (ไหล) รวมความซงแปลวา ดนแดนทนำาซดพดพาทรายไหล” บรรพบรษกะเหรยงบอกวาอยทางเมองจน ซงสนนษฐานวาคอดนแดนทะเลทรายโกบ ซงอยทางตอนเหนอของมองโกเลย ปจจบนนกประวตศาสตรจำานวนมากวาชนชาตกะเหรยงเปนชนในเชอชาตมองโก การอพยพเข ามาส ด นแดนในอ นโดจนของชนชาต กะ เหร ยงน น น กประวตศาสตรตามหบเขากะเหรยงกลมนจะกลบมาอยในทสง ในรฐกะเรนน ใ น ป จ จ บ น เ ป น เ ผ า ป ะ โ อ (ต อ ง ซ ) ก ะ ย า ห ร อ ก ะ เ ห ร ย ง แ ด ง

เอกสาร พงศาวดารพมา โดยพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระนราธปป ร ะ พ น ธ พ ง ศ กลาววา กะเหร ยงเปนมนษยชาตในกรงจน เกดจากเช อสายเจก(คำาวา เจก นคนจนไมชอบเพราะถอวาเปนคำาหยาบคาย” ” ,คำาดถก)หรอไมปรากฏถกพวกไทยไลตอนตะเพดลงมาทางใต ทงภายหลงถกพวกมอญและพมาไลกลบคนถอยหลงไปบนเขาอก กะเหร ยงเออมวาพวกตนเปนมนษยชาตแรกทต งอยในหวเมองแถบกรงองวะก อนเพ อน กลางพทธศกราชท 11 หรอ 12 จงผานไปขางในและแผออกไปตามปาลำาเนาเ ข า เ ช น ร ะ ห ว า ง อ ร ะ ว ด , ส า ล ะ ว น ,เ จ า พ ร ะ ย า (ห น า 121) พวกตองซ (ปะโอ) ชนชาวกะเหร ยงอกกลมหนง วนทพวกเขาอพยพขนมาสเมองเขาเชนนน พระเจามนหะเสยพระนครแกพระเจาอโนรธามงฉอเจากรงพกามใหมยกไปราว ภาษาของพวกตองซผสมกน

6

ระหวางภาษากะเหร ยงกบพมา ตองซลวนนบถอพระพทธศาสนา (หนา 138)

เอ กส า ร พ ง ศ า ว ด า ร เ ม อ ง เ ช ย ง ต ง“ โ ด ย บ ญ ช ว ย ศ ร ส ว ส ด ” ขอทวานยามเรองนำาเตาอยางเดยวกนในไทใหญนนเปนความจรง พงศาวดารเมองเชยงตง เขยนเลาถงกำาเนดมนษยจากนำาเตาใบเดยวกน พวกละวามากอน ยางหรอกะเหร ยงออกมาเปนพวกทสอง แลวจงคนไตและอนๆ ไตจงเปนนองของละวาและยาง เหนไดวาตำานานนยางเพมเขามาอกพวกหนง ทงนเพราะในสหภาพพมามชาวยางหรอกะเหรยงนบจำานวนเปนลาน (หนาท 318 ความเปนมาของคำาวา สยาม ไทย ลาว และขอม โ ด ย จ ต ร ภ ม ต ร )

เอกสาร ประชมตำานานลานานาไทย“ ” โดยสงวน โชตสขรตน *อาณาจกรโ ย น ก น า ค พ น ธ พวกขอมดำาไดปกครองและสรางเมองฝายเหนอคอ ศรสวรรณ”โคมคำา ตงอยรมฝงแมนำาโขงตอมาสรางเมองอโมงคเสลานคร ขน ณ” ปลายเขา แมกก หางจากเมองสวรรณโคมคำา ระยะทางเดน 3 วน สวนชาวเมองนนอาจจะมขอมบางพวกไทยทอพยพลงมากอนบางคอคนไทย อายลาว พวกละวา กะเหรยงอยปะปนกน ตอมาสวรรณโคมคำาลมจมในแมนำาโขง (หนา 66-67) เพราะเมอพระเจาสงหนวตอพยพครอบครวไทยเมองลงมานนกไดพบไทยอายลาวหรอลาวนมาตงถนฐานทำามาหากนปะปนกบชาวเมองเดม ค อ พวกละวาและกะเหร ยงหรอยาง คำาวา ยางหรอ“อาณาจกรยางโยนก ” น หมอทอดอดร ไดกลาวไวในหนงสอไทยวา ยางหรอเงนยางนมาจากคำาวา “ยาง”อนหมายถง พวกกะเหร ยง สวนพวกละว า ในต ำานานพ น เม อง เด ม เร ยกว า ทมฬ (หน า 116 –117) อาณาจกรลานนาไทยเสยอสสรภาพ ใน พ.ศ.2101 เร องราวแหงแวนแควนลานนาไทยทเปนอสระสบกษตรยมาชานานดงเลามาขางตน กตกเปนเมองขนของชนชาวตางชาต แตนนมาจะตกมาอยในอาณาจกร

7

กรงศรอยธยากชวเวลาเปนครงคราว จนตราบเทาถงสมยกรงธนบร จงไดหลดพนไดเดดขาดแตมโอกาสไดไมนาน มารวมกบประเทศสยาม ซงเปนไทยดวยกน เป นอนหนงอนเด ยวก นน นแล ในขณะทพมาเปลยนผปกครองเขามาปกครองเมองเชยงใหมบาง และแควนไทยทางเหนอเขามาปกครองบาง ในปพทธศกราช 2310 ทางกรงศรอยธยากไดเสยใหแกพมาเชนกน ในชวงระยะเวลานนบานเมองเกดสบสนอลหมาน อยในลกษณะบานแตกสาแหรกขาด พระยาวชรปราการ (ตากสน) จงไดนำากำาลงทหารจำานวนหนง ตผาวงลอมของพมาหนออกจากกรงศรอยธยาไดจนสามารถรวบรวมกำาลงกลบมากอสรภาพคนจากพมาไดอกคร งหนง ภายหลงจากทไดตงกรงธนบรขนและปราบดาภเษกเปนพระมหากษตรยปกครองกรงธนบร สมเดจพระเจาตากสนมหาราชกไดยกกำาลงกองทพขนมาตเมองเชยงใหมคนจากพมาไดอยางสำาเรจเดดขาดในปพทธศกราช 2317 นบแตน นเป นตนมา เมองเชยงใหมซ งเป นศนยกลางแหงอาณาจกรลานนากไดตกเปนของไทยมาโดยตลอดจวบจนกระทงปจจบนน และในกาลตอมาสมยรชกาลท 1 แหงกรงรตนโกสนทร พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกทรงสถาปนาพระยากาวละขนเปนเจาครองนครเชยงใหม ทรงยกฐานะเปนเจาประเทศราชเสมอดวยเจาผทครองนครเวยงจนทรขณะนน (ลานนามารวมกบไทยไดเพราะไทยนแหละเปนตวการรายเปนตนเหต ยยงใหชาวลานนาดวยกน แตกแยกแตกราวจากกนในทสด ก เสยด นแดนเสยอสรภาพรวมเขาก บไทยเสย *จากการบอกเลา ของทานพระเดชพระคณพระสาสนโสภณ นรนตร นรนตโร ป.ธ. 9 เจ าอาวาสวดเทพศรนทราวาส ตอนอาย 80 ป ป ในพ.ศ.2539 ห ม า ย เ ห ต ต อ ม า ภ า ย ห ล ง เ ป น ส ม เ ด จ พ ร ะ ว น ร ต )

เอกสาร พงศาวดารชาต ไทย ความเป นมาของชาต ไทยแต ย ค“ดกดำาบรรพ” โดย พระบรหาร เทพธาน อางถงหนงสอไทยจฬาลงกรณม ห า ว ท ย า ล ย ห น า 225 บ ร ร ท ด 14 เ ร อ ง ไ ท ย เ ม อ ง ต อ ง อ

8

ราวสมยพทธกาลชาตอายลาวไดอพยพลงมาในแดนกะเหรยง คอบรเวณทตงเมองตองอเดยวน ณ ทนนเดมพวกกะเหรยงไดสรางเมองชนราว 1,750 ป กอนพทธกาล ถนฐานของพวกกะเหร ยงอยทางตอนใตมณฑลไกวเจาไทยสละดนแดนตงแตนครปา และภาคกลางในกลมนำาแยงซเกยง เพราะหนการเบยดเบยนและยทธ-ภยจากจนลางคราว และลางคราวจนกหนยทธภยตามเขามาเบยดเบยนไทยดวย เมอพทธกาลราว 50 ป ชาตอายลาวไดอพยพเขามาอยในแดนกะเหรยงในคราวนนมาก เพราะเหตไทยคนเคยกบพวกนมากอน เพราะมการอพยพเปนรายยอยมาอยกอนอพยพใหญ เมอไทยอยเมองกะเหรยงกขยายเขตมาตงภมลำาเนาทางทศตะวนออกของกลมนำาคง จนถงแมนำาโขง ตอแดนฟนนทแกงหลผ พวกทมาตงในทรางเปลากอสระ ทมาอยทมผปกครองกอยภายใตการปกครองเปนไพรของเมองนนๆ นานเขากอพยพตามกนมามากขน สวนพวกทลงมาทางแมนำาคงกสละอำานาจออกจากกะเหรยงไดลางคราว (พงศาวดารช า ต ไ ท ย ห น า 226 พ ม พ ค ร ง ท 2 พ .ศ .2496) *จากหนงสอเร องของชาตไทย ตอนกำาเนดชาตอายลาว (หนา 35-36) คอ คำาวา โยนก หรอ ยวน อนเปนชอหนงของแควนลาน“ ” “ ”นาไทยและชอชนในแควนนน ซงเรยกวาไทยยวน จงไดคนควาทมาของคำาซงมากลายเปนโยนกหรอยวนแตกมความเหนเปนตางๆกน พงศาวดารโยนกของพระยาประชาน วามาจากคำาวา “ยนชาง” (เวงเชยง) หลกไทยของขนวจตรมาตราวามาจากยางซงเปนชอแควนหนงของละวา หนงสอ “ HISTORICAL SKETCH OF THE SHANS BY HALT HALLET” วามาจากคำา ยน หรอยาง คอกะเหร ยง เพราะกะเหร ยงเคยเปนใหญในแควนโยนก นายตอเซยนโก นกปราชญพมาวา มาจากคำาวา ยง (JUNG) ในภาษาจนซงเปนชอเรยกมณฑลยนนาน สมยโบราณยนนานเปนชอจน เรยกในปจจบน แปลวา เมฆแหงทศใต แตคำาวา ย น ในค ำาต นของยนนานปรากฏอยว าน าจะเพ ยนไปจากค ำาว า ย ง (COCHRANE หนา 41) คดเอาจากหนงสอ เร องของชาตไทย ตอนแควนลานนาไทย (หนา 190-192) สามแสน ไดอานพบในหนงสอฝรง

9

เรองหนง (COCHRANE หนา 42-43) คดเอาเรองตำานานเมองยอง (อยในแควนสบสองปนนา) มากลาวไววา เมอตนพทธกาล พวกไทยยวน“อพยพกนมาในแดนนน กษตรยกะเหรยง (พวกยาง) ซงมไพรพลมากมาย เปนใหญอยกอน ไทยยอมอยในปกครองของกะเหรยง กะเหรยงจงยอมใหไทยสรางบานแปลงเมองเถอนในเขตตแดนของตน มสรางเมองรง,เชยงตง,เชยงแสน,เมองแลม,และเมองมคายปราการ คอเมองเชยงชางฝายตอมามพวกมาก จงมกำาลงมากกวาขน ไมยอมอยใตอำานาจใครจงคดอบายเชญ กษตรยกะเหรยงมากนเลยง ทเวยงชางแลวปดประตเมอง จบก ษ ต ร ย ก ะ เ ห ร ย ง ฆ า เ ส ย ด ง น ” * ขาแตทานผอาน แพทยผเชยวชาญ วางยาแกโรคเร องนเปนหลายขนาน ทานจะเลอกกนยาของแพทยขนานไหนกแลวแตใจทานเถด.

เ อ ก ส า ร ช า ว เ ข า ใ น ใ น ไ ท ย“ ” โ ด ย บ ญ ช ว ย ศ ร ส ว ส ด ประวตของชนชาตกะเหร ยงนน นกประวตศาสตรฝร งบางทานสนนษฐานวา เปนพวกสบเชอสายมาจากชาตโจว ซงอพยพเขามาอยทางทศตะวนตกเฉยงใตของประเทศจนเมอประมาณ 733 ป กอนพทธกาล หรอประมาณ 3,231 ปลวงมาแลว ภายหลงไดเปนใหญในแผนดนจนเมอพทธกาล 633 ป จนถง พ.ศ.207 ป เรมแตกพายสลายตวโดยการรกรานจากกษตรยในราชวงศจน จงอพยพลงมาลงมาตามลำานำาแยงซเกยง ไดตอสกบพวกไตแหงอาณาจกรนานเจาพายแพแกไทยถอยรนลงไปอยในพมาและตามชายแดนประเทศไทย เพอมใหถกชนชาตอนรบกวนจงหลบหนไปอยตามภมภาพประเทศลอมรอบดวยภเขา (หนา 153)

ป ร ะ ว ต ศ า ส ต ร ท เ ก ย ว ข อ ง ก บ ช น ช า ต ไ ท ย ชนชาตกะเหรยง ซงชนชาตไตในรฐฉานและชาวมณฑลพายพรวมกนเรยกพวกเขาวา ยางแดง อกชนเผาหนงเราพวกเขาวา ยางขาวและพวกเขาเองซงเปนยางแดง เรยกชนชาตของเขาวา กะยา พวกยางขาว

10

เรยกชนชาตเขาวา กอทเล กะเหร ยงยางแดงและกะเหร ยงยางขาว แบงอ อ ก เ ป น ส อ ง พ ว ก ด ว ย ก น ความสมพนธระหวางชนชาตกะเหรยงขาวกบกะเหรยงยางแดงนน ไดมปรากฏขนในประวตศาสตรและพงศาวดารของเมองเชยงใหม ในตนรชสมยของพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช (รชกาลท 1) แหงกรงรตนโกสนทร ในรชสมยดงกลาวน ตรงกบปเถาะ พ.ศ. 2326 ขณะนนเมองเชยงใหมไดตกอยในความปกครองของกษตรยไทยแหงกรงสยาม โดยมพระเจาบรมราชาธบดกาวละยงทรงมบรรดาศกดเปนพระยาวชรปราการ เจาผครองนครเชยงใหมอยในขณะนน พระอนชาของพระองคมอยสองพระองคคอ พระเจาเชยงใหมชางเผอกธรรมลงกา (พระเจาผครองเมองเชยงใหมองคท 2) ยงมบรรดาศกดเปนพระยาอปราชเมองเชยงใหมและเจาเศรษฐคำาฝน ซงยงมบรรดาศกดเปน พระยาร ต น ห ว เ ม อ ง เ ช ย ง ใ ห ม พระเจากาวละ ไดออกจากเมองนครลำาปาง เพอมารบตำาแหนงเจาเมองเชยงใหม ซงในขณะนนเมองเชยงใหมยงเปนปารก มปาไมเคลอบคลมหนาแนน อกทงกำาลงผคนกมนอย ไมมากพอทจะรกษาพนทอนกวางใหญไพศาลของเมองได จงไดหยดกำาลงทพจดตงเมองอยทบานปาซาง เมองลำาพน ซงมสภาพเปนปาเชนเดยวกบเมองเชยงใหมในขณะนนเหมอนกน ในกาลคร งนน พระบาทสมเดจพระพทธยอดจฬาโลกมหาราช ทรงโปรดเกลาแตงตงใหพระอนชาทงสองพระองคของพระเจากาวละ มารบตำาแหนงเปนพระยาอปราชและพระยารตน หวเมองเชยงใหมรวมกบพระเ ช ษ ฐ า ด ว ย ก น ในปเถาะ พ.ศ. 2326 พระเจากาวละกบพระอนชาทงสองพระองคไดทรงสบทราบวาทางดานเหนอขนไปนนเปนดนแดนทอดมสมบรณไปดวยปาไมสกซงขนอยอยางหนาแนตลอดสองแนวฝงแมนำาคง (สาละวน) โดยมชนชาตเผากะเหรยงยางแดง อยทางดานตะวนออกของแมนำาทางดานทศตะวนตกมกะเหรยงขาวอาศยอยอยางหนาแนน แตกะเหรยงยางแดงและกะเหร ยงยางขาวทงสองกลมนมไดขนกบชนชาตพมาแต

11

อยางใด ไดตงเมองเปนอสระปกครองตนเองภมประเทศของเมองยางแดงนครอบคลมไปดวยปาไมสก ซงยากตอการรกรานของชนชาตพมา ประกอบกบดนแดนของชนกะเหรยงทงสองกลมนเปนชยภมหนาดานของเชยงใหม ซงถาพมาจะยกทพเขามาตเมองเชยงใหมจะตองขามบรเวณนเ ส ย ก อ น ถ ง จ ะ ผ า น น ำา ส า ล ะ ว น ไ ด อ ย า ง ร ว ด เ ร ว จากแผนการปองกนชาตบานเมองดงกลาวพนองทงสามองคไดนำาปญหานมาปรกษาหารอกนและไดตกลงกนวาจะตองเจรญสมพนธะไมตร ผกมตรตอกนไวดกวาทงนจะไดพงพาชนชาตกะเหรยง ทางดานฝงตะวนออกของแมนำาสาละวน ซงเปนดนแดนผนเดยวกนกบอาณาจกรลานนา ใหเปนเมองดานของเชยงใหมดวย จงไดตกลงมอบใหพญาสามลาน ผเปนทงนกการทตและนกการทหาร โดยนำาถวยชาม 30 ชน ผาแพรและหนงสอเปนทตสนถวะไมตร เดนทางออกจากเมองเชยงใหมพรอมคณะ ถงบานหวตาดเปนอนดบแรก ซงตอมาภายหลงบรเวณเหลาน ไดกลายเปนแหลงชมชนหนาแนนและกลายเปนเมองกนตะระวด บรรดาเมองเลกเมองนอยในบรเวณใกลเคยงตางมความสขความเจรญขนมาตามลำาดบ เจาแสนตาดดำา ประมขกะเหรยงแดงในขณะนนไดตอนรบคณะทตจากเชยงใหมดวยอธยาศยไมตรอนดยงตอกน พรอมกบรบของทระลกจากพระเจากาวละแหงเมองเชยงใหม ทมอบของฝากคณะทตสนถวะไมตรมาให ไดแก ถวยชาม, ผาแพร และของใชทจำาเปนอกจำานวนหนง จากนนไดใหความกรณาแนะนำาหวหนาชาวเมองเชยงใหม ใหคนเชยงใหมและลำาพนมาทตงรกรานในถนกะเหร ยงยางแดงจำานวนหลายรอยครอบครว ตามบรเวณรมฝงแมนำาสาละ-วนหลายแหงดวยกน ซงสวนหนงอพยพลภยกอนแลวจากสงครามระหวางเชยงใหมกบพมา กลบไปยงถ นฐานเดมพรอมกบรบรองความปลอดภยโดยกลบมาตงถนฐานทบานปาซาง เพาะชาวเชยงใหมนนหลบหนภยมายงดานตะวนออกและตะวนตกของแมนำาสาละวน(คง) *และพรอมกนนนไดจดกำาลงทหารกะเหรยงแดงใหเขารวมในการเกลยงกลอมนายบาน นายแขวงบานตองโผะ ( ตองป ) ซงเดมทม รกรานอยในเมองเชยงใหม ขอใหอพยพกลบไปยงถนเดม พรอมกบ

12

รบรองใหความปลอดภยและใหความอบอนพวกเขาเหลานนเปนอยางด หวหนาบานตองโผะกไดรวบรวมพรรคพวกเดนทางอพยพมาแตโดยด โดยกลบมาตงถนฐานทบานปาซางเปนการเพมพลเมองเปนอนดบแรก ตามแบบฉบบของพระเจากาวละทมนโยบาย เกบผกใสซา เกบขาใสเมอง “ “” ในปเดยวกนเจาอปราชธรรมลงกาและเจารตนเมองแกวคำาผน ไดจดถวยชาม 60 ชน ผาไหมและของมคาจำานวนมากเดนทางไปยงเมองหลาง และไดเขาพบกบเจาแสนหลวง ประมขกะเหรยงขาว ทงสองฝายไดเจรจาความกนยอมเปนมตรไมตรตอกนพรอมทจะชวยเหลอเมอถกพมารกราน เจาแสนเมองไดถอโอกาสชกชวนใหเจาจากเชยงใหมไปพบเจาฟานอยระภาผอ(ลกชาย) เปนพอเมองทลาง (ผาปน) และทเมองผาปนแหงนมผคนจากเมองเชยงใหมและลำาพนหลบหนสงครมพมาอาศยอยเปนจำานวนมากและอยอยางสข เชนเดยวกบกะเหรยง จากนนทงสองฝายกไดทำาพธสาบานเปนมตรตอกน โดยพธจดขนททาเมองหลวงเรยกวา ทาสะ“ยา พธเร มขนโดยเจาฟาระภาผอไดสงฆากระบอตวใหญทสดตวหนง ผา”เขากระบอออกเปนสองซก แลวยนซกหนงใหแกอปราชธรรมลงกาถอไวเปนตวแทนชาวเชยงใหมทงปวง อกซกหนงเจาฟานอยระภาผอถอไวเปนตวแทนของชาวกะเหรยงทงมวล ทงสองฝายกลาวสจจะปฏญญาตอกนวา

“ ตราบใดแมนำาคงไมหายเขาควายไมซอ ถำาชางเผอกไมยบเมองยางกบเมองเชยงใหม ยงเปนไมตรตอกนตราบนน ”

ทงสองฝายไดกลาวเปนภาษาของตนและตางเกบเขากระบอรกษาไว ถ อ เ ป น ว า จ า ส ต ย ท ม ต อ ก น ส บ ต อ ไ ป ใ น ภ า ย ภ า ค ห น า ตอมาเจารตนเมองแกวคำาผน อนชาของเจาอปราชธรรมลงกา ซงไดเดนทางไปดวยในครงนไดเกดมใจรกสมครผกพนธรกใคร เปนนำาหนงใจเดยวกนกบเจานางตาเวย บตรของเจาฟานอยระภาผอ ทงคแตงงานกนและตกลงปลงใจเปนคชวตตอกน หลงจากเสรจพธการแลวไดเดนทางกลบเมองเชยงใหมนบเปนคร งแรกทเจานายเมองเชยงใหม ไดทำาการสมรสกบเจาหญงกะเหร ยง บตรเจาฟาเมองยางแดง ซ งมศกด และมฐาน นดรเด ยวก นและเจ านางตาเวยองค น ต อมาภายหล งได ร บ

13

พระราชทานนามจากพระบาทสมเดจพระพทธยอดฬาจฬาโลกมหาราช (ร ช ก า ล ท 1) ว า เ น ต ร น า ร ไ ว ย“ ” เจานางเนตรนารไวย เปนทายาทเจาเมองกะเหรยงเจาของปาไมสก ซ งทำาความร ำารวยมงคงใหแกเศรษฐค ำาผนและบตรหลานในสกล ณ เ ช ย ง ใ ห ม ภายหลงตอมาไดมราชบตรและธดากนกบเจารตนเมองแกวคำาผนหรอเจาหลวงเศรษฐคำาผนถง 5 องคดวยกน ราชบตรองคใหญชอวา

เจามหาพรมคำาคง ไดเขารบราชการในแผนดนพระบาทสมเดจพระนง“ ”เกลาเจาอยหว (รชกาลท 3) ตอมาไดเปนเจาราชวงศของเมองเชยงใหม ในแผนดนพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว (รชกาลท 4) เจาราชวงศทรงเปนพระบดาของพระเจาอนทวชยานนท (อนทนนท ณ เชยงใหม) เจาเมองเชยงใหมองคท 7 ครองเมองในปพทธศกราช 2416-2439 องคสดทายกอนรวมกบสยามแบบสมบรณ (หมายเหต *แตยงมเจาผครองเมองเชยงใหมอย 2 องค แบบไมมอำานาจเจาเมองสงการเตมแลว อนดบท 8 คอ เจาอนทวโรรสสรยวงศ เปนโอรสของเจาอนทวชยานนท และเปนพระเชษฐาของพระราชชายา เจาดารารศม ในราชกาลท 5 ครองเมองเชยงใหม ในระหวางป พ.ศ.2444-2452 และมเจาครองเมองเชยงใหม อนดบท 9 ซงเปนองศสดทายกอนเปลยนแปลงการครอง ยกเลกตำาแหนงเจาผครองเมอง คอ เจาแกวนวรฐ โอรสของเจาอนทวทยานนท และเปนอนชาของเจาอนทวโรรสสรยวงศ ไดครองเมองเชยงใหม ในระหวาง พ.ศ.2454-2482 ซงเปนอนสนสดตำาแหนงเจาผครองนครเชยงใหมมาตงแตบดนนมา โดยเปลยนระบบมาเปนผวาราชการแทน ดงเชนในปจจบนน) แมเจาเนตรนารไวยเปนทายาทเจาของปาไมสก ซงทำาความมงคงใหกบเศรษฐคำาผนและบตรหลานในสกล ณ เชยงใหม ผสบเชอสายตรงจากแมเจาเนตรนารไวยและสบสายจากเจาฟานอยระภาผอ ครนตอมาพระเจากาวละไดถงแกพราลยแลว เจาอปราชธรรมลงกาไดขนเสวยเมองเปนพระเจาเมองเชยงใหมตอมา มนามวา “พระเจาชางเผอกธรรมลงกา” ทขนานนามเชนนเพราะวาในสมยของทาน ไดนำาชางเผอก

14

เชอกหนงซงไดพบในเมองเชยงใหมไปทตถวายพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย (รชกาลท2) ณ กรงรตนโกสนทร จนถอไดวาสยามกบลานนาและกะเหรยงเปนทงญาตสนท เปนทงมตรสหายกนมาชานาน และมเชอสายสบทอดกนมาแตโบราณกาล ดงทกลาวมาแลวดวยประการฉะนแ ล . หมายเหต อกตำานานหนงเลาวา เจารตนเมองแกวคำาผนไดมใจรกใครกนกบเจานางตาเวย บตรของเจาฟานอยระภาผอ ทงคแตงงานกนและเดนทางกลบเชยงใหม นบเปนครงแรกทเจาเมองเชยงใหมไดทำาการสมรสกบเจาหญงกะเหร ยง บตรเจาเมองยางแดง ตอมารชกาลท 1 แหงกรงสยาม ไดพระราชทานนามเจานางตาเวยวา เนตรนารไวย แมเจาเนตรนา“ ”รไวย เปนทายาทเจาเมองกะเหร ยงเจาของปาไมสก ซงท ำาความร ำารวยม งค ง ไห แก เศรษ ฐค ำา ผ น แ ล ะบ ต รห ลา น ใ นสก ล ณ เช ยง ใ หม ภายหลงตอมาเจาเผอกธรรมลงกาไดใหเจาหนามมหาวงศไปตรวจราชการ และไปเยยมเจาเมองกะเหรยง ดวยความสนทชดเชอกบเจาแสนตาดคำาเจาประมขกะเหรยงยางแดง เจาหนามมหาวงศจงไดเจานางคำาแผน บตรคนสดทายของเจาแสนตาดคำามาเปนเมย ตอมาเจานางคำาแผนไดเปนมารดาของเจาแมอษามหาเทวในพระเจากาวโรรสสรยะวงศ เจาเมองเชยงใหมองคท 6 และเจาแมอษามหาเทวไดเปนเจามารดาของเจาแมทพยไกรสร ซงตอมาเจาแมทพยไกรสรเปนมหาเทวของพระเจาอนทวชยานนท (เจาอนทนนท) เจาผครองเมองเชยงใหมองคท 7 ซงทงสองเปนผให กำาเนดสมเดจพระราชชายา เจาดารารศม“ ” พระชายาในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว หรอรชกาลท 5 (เพชรลานนา เหนอแควนแ ด น ส ย า ม โ ด ย ป ร า ณ ศ ร ธ ร ห น า ท 453-456 ) สวนประวตศาสตรตำานานการสรางนครพงคหรอนครเชยงใหมนน โดยพญามงรายหรอพอขนเมงรายมหาราช ปฐมบรมกษตรยแหงราชวงคมงรายไดทรงสรางขนใหเปนราชธานของอาณาจกรลานนาหรอทเรยกกนวา อาณาจกรลานนา“ ” เร มสรางขนเมอปพทธศกราช 1,839 พญามงรายทรงไดรวบรวมเอาหวเมองหรอบานเลกเมองนอย ซงตง

15

กระจดกระจายกนอยโดยไมขนแกกน เขาไวในแผนดนของลานนาใหเปนอาณาจกรเดยวกน พญามงรายทรงเปนราชโอรสของพระเจาลาวเมง ผสบ เช อสายมาจากพระเจาลาวจงกราช ซ ง เป นผ สร างอาณาจกรโยนก(เชยงแสน) พระมารดาของพระองคคอ พระนางอวมงจอมเมองหรอพระนางเทพคำาขยาย พญามงรายประสตเมอปพทธศกราช 1781 ครนพระชนมายได 22 ป กไดขนครองราชยสมบตเมองหรญนครเงนยาง ตอจากพระเจาลาวเมงพระราชบดาในปพทธศกราช 1802 ตอมาในปพทธศกราช 1805 พญามงรายทรงสรางเมองเชยงรายใหเปนราชธานแหงใหม ในขณะนนดนแดนทางเหนอกยงมนครหรญนครเงนยางอย โดยมพญามงรายเปนเจาผครองนครและแควนภกามยาวหรอเมองพะเยา กมพญางำาเมองผเปนเครอญาตหางๆ ครองนครนนอย และทางแควนหร ภญไชยหรอเมองลำาพน กยงมพญายบากษตรยขอมเปนผครองนครนนอ ย เ ช น ก น ในขณะทพญามงรายกำาลงเรองอำานาจอยในอาณาจกรลานนานน กเปนชวงเวลาเดยวกนกบพอขนรามคำาแหงมหาราชกำาลงเรองอำานาจอยในอาณาจกรสโขทย ซงพระองคทรงเปนพระสหายรวมสำานกเดยวกนกบพญางำาเมอง ผเปนใหญแหงอาณาจกรภกามยาวหรอเมองพะเยา ตอมากษตรยท ง 3 พระองคก ไดเปนพระสหายสนทรวมน ำาสาบานตอกน *อาณาจกรลานนา กษตรยราชวงคมงรายปกครองตอเนองกนมารวม 18 พระองค คอตงแตป พ.ศ. 1839-2121 นบจากนตอไปอกเ ก อ บ 200 ป ก ต ก อ ย ใ น อ ำา น า จ ก า ร ป ก ค ร อ ง ข อ ง พ ม า ค อ ป พ .ศ .2121-2317 แ ล ะ เ ม อ ป พ ท ธ ศ ก ร า ช 2317 ส ม เ ด จพระเจาตากสนมหาราชยกกองทพมาตเมองเชยงใหมคนจากพมาสำาเรจเดดขาด นบตงแตนนเปนตนมาอาณาจกรลานนากไดตกเปนของไทยมาจ น ก ร ะ ท ง ป จ จ บ น น .

ชนชาตกะเหร ยงในประวต ศาสตรในสมยอยธยา - รตนโกสนทร

16

1. เอกสาร ไทยรบพมา โดยสมเดจกรมพระยาดำารงราชานภาพ“ ” สงครามไทย-พมา สมยสมเดจพระนเรศวรมหาราช พ.ศ.2142 ตเมองหงสาวดครงท 2 ในเดอนกมภาพนธ 2142 สมเดจพระนเรศวรมหาราช ลอมเมองตองอ และตนเดอนพฤษภาคม ถดมากเลกทพกลบมาตองอ ในการตเมองตองอในครงน กองทพไทยทลอมเมองตองอทางดานทศตะวนตกนนประกอบดวย พระยานครราชสมา, พระสงหบร, ขนอนทรภบาล และแสน ภมโลกาเพชร ซงสมเดจกรมพระยาดำารงราชรานภาพไดบอกวา สน ภมโลกาเพชร นนเปนคนกะเหรยง จงสนนษฐานตอไปวา ใน“ ”กองทพกรงศรอยธยานนมแมทพนายกอง และทหาร รวมทงกองสอบแ น ม ท เ ป น ค น ก ะ เ ห ร ย ง ร บ ร า ช ก า ร ร ว ม อ ย ด ว ย สมเดจกรมพระยาดำารงราชานภาพ บดาแหงประวตศาสตรไทยไดเรยบเรยงเร องการทำาสงครามระหวางไทยกบพมา “ในหนงสอไทยรบพมา” นกรบและขนพลทหารทเปนคนกะเหรยงทถกเปดเผยเปนคนแรกคอ นายทหารทรวมไปทำาศกรบพมากบสมเดจพระนเรศวรมหาราช ทไปตกรงหงสาวด และขนไปตเมองตองอในคราวนน เปนสงครามไทย-พมา ครงท14 ทสมเดจกรมพระยาดำารงราชานภาพไดเรยบเรยงและบนทกไว นนคอแมทพกะเหรยงทชอ “สน ภมโลกาเพชร” แทจรงแลวมกะเหรยงรบราชการในกรงศรอยธยาแลว ดงจะเหนไดจากแมทพกะเหรยงผน ชอ และตำาแหนงสวนมากจะเปนชอทางการ ชอยศ จะไมไดจากบอกชอจรงไว เราจงไมสามารถรไดเผยวาใครเปนใคร มาจากไหน ถาสมเดจกรมพระยาดำารงราชานภาพ ไมมหมายเหตทงไวจากหลกฐานทมอยในสมยอยธยานนเมองหนาดานทนบวาไกลสดเมองหนง กคอพระยาดำารงราชานภาพ ไมมหมายเหตทงไวจากหลกฐานทอยสมยอยธยานนเมองหนาดานทนบวาไกลสดเมองหนง กคอเมองศรสวสด (อำาเภอศรสวสด จงหวดกาญจนบร) ถดมากค อเมองอท ยธาน ส ำาหรบเมองศรสวสดน นเป นเมองทชาวกะเหรยงอาศยอยมาชานาน จงตองสงสวยเปนดบก,สมนไพร และของปา แกกรงศรอยธยามาโดยตลอด ศรสวสดมเจาเมองสงขละบร (อำาเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร ) เป นเมองทหลงเมองศรสวสด ชาว

17

กะเหร ยงภาคกลางไดอาศยอยในทงใหญเซซาโว (ผลไมสแดง) มาแตอดตกาล เพราะทงใหญถอวาเปนทำาเลทเหมาะสมในการเปนเมองหลบภยสงครามไทยกบพมา สมเดจพระนเรศวรพระองคกลบจากศกหงสาวดและตตองอ พระองคกเสดจกลบอยธยาโดยผานเสนทางสายน เพราะกะเหรยงไดเตรยมเสบยงอาหารเกบไวสำาหรบกองทพไทยทน ชาวกะเหรยงไดตงยงฉางและตำาขาวเปลอกเกบไวเปนขาวสารสำาหรบทพไทย จำานวนกองขาวเปลอกทถกสออกเปนกองแกลบมถงสมาทสามแหง ตามระยะทางทตงยงฉาง คนกะเหร ยงภาคกลางจงเรยกวาช อทงใหญเซซาโว หรอทงใหญนเรศวรอกชอหนงซงเปนชอเดมวา “ผเลงโปง แปลวา แกลบสามกอง” ในประวตศาสตรการทำาสงครามระหวางไทยกบพมา เสนทางเขาตกรงศรอยธยาของพมานนมเสนทางหลกอยอยางนอย 3 จดดวยกนคอ 1. เขาทางดานแมละละเมา เพอจะตเมองระแหง (จงหวดตาก) และกระจายกำาลงไปตพษณโลก ลงมาตนครสวรรค ขนตทางเหนอและลงภ า ค ก ล า ง 2. เขาทางดานพระเจดยสามองค อ.สงขละบร จ.กาญจนบร สายน ม ง ต อ ย ธ ย า , ธ น บ ร ห ร อ ก ร ง เ ท พ ฯ โ ด ย ต ร ง 3.เขาทางดานสงขร อ.เมอง จ.ประจวบครขนธ ลงไปตหวเมองใตแ ล ะ ว ก ข น ม า เ พ ช ร บ ร ,ร า ช บ ร คราวหนงไดมการเตรยมศกของพมาทจะมาตไทย เหตการณเกดขนระหวางปลายอยธยาถงตนสมยกรงรตนโกสนทร พมาเขามาทางดานแมละเมาเชนเคย นายพะวอ นายดานบานแมละเมาพรอมกบลกบานไดออกไปหาขาวดงทกครง ทพหนาของพมายกมาถงปะทะกบกองลาดตระเวณของชาวกะเหรยงบานแมละเมา ทงสองฝายสรบกนดเดอดลมตายกนไปทงสองฝาย พะวอขนศกกะเหรยงขนนงชางเขาตอสกบพมา เนองจากกองกำาลงทมากกวาของพมาและเปนกองทพหนา ไมใชกองลาดตระเวณดงเชนกอนๆ ทกๆ ปทปะทะกนมา ชางศกของพะวอเขาตอสกบแมทพพมา การตองสตวตอตวบนหลงชางเกดขน ทามกลางสายตาของนกรบทงสองฝาย นายทพพมาไดจงหวะพะวอนายดานกะเหรยงชะตาขาดพลาดทา ถก

18

นายทพพมาฆาตายบนหลงชาง ณ บรเวณเทอกเขาแหงหนงจบชวตนกสนายดานบานแมละเมา ชาวบานกะเหร ยงแมละเมาถกฆาและถกจบเปนเชลยสำาหรบกรณพะวอนน คาดวานาเปนเหตการณทเกดขนระหวางปลายส ม ย อ ย ธ ย า ส ม ย ธ น บ ร ห ร อ ต น ส ม ย ก ร ง ร ต น โ ก ส น ท ร ฯ2. ป ร ะ ว ต บ ค ค ล ส ำา ค ญ ช น เ ผ า ก ะ เ ห ร ย ง ใ น ไ ท ย

1.พ ะ ว อ ว ร ช น ค น ก ะ เ ห ร ย ง แ ห ง บ า น ล ะ เ ม า จ .ต า ก ณ หล กก โลเมตรท 62-63 ถนนสาย แมสอด-ตาก ซ งภมประเทศทงสองฟากถนนเปนภเขาสง มศาลตงอยรมทางหลวงเสนน ททกคนรจกกนวา ศาลพะวอ“ ” ศาลพะวอเปนทตงของอนสาวรยแดนกแดนรบ ทชอวา พะวอ“ ” ประวตเลากนมาวา พะวอเปนชาวกะเหรยงทเขามาอยในพนทนมหนาทเปนนายดานแมทพทแมละเมา ครงทพมายกทพเขามาทางดานแมละเมา พะวอไดขนขชางทารบศกกบนายทพพมาจนตวเองตองจบชวต ณ.บรเวณเทอกเขาแหงน ชาวบานเช อต อๆ ก นมาวาวญญาณอนศกดสทธของนกรบกะเหรยงผนยงคงสถตอย ณ.บรเวณนจ ง ไ ด ส ร า ง ศ า ล ข น ม า รปหลอของ “พะวอ” นนมขนาดเทาองคจรง ปรากฏในทายน มอขวาถอหอกอนสำาคญทดวงตาทำาหนาทสอแววตาดดนดงนกรบผกลา ตามคำาเลาลอทพอจะเช อถอไดเลาวา ค ำานำาหนาของชายชาวกะเหรยงนนจะตองมคำาวา พะ อยเสมอ ซงแนนนอนวา พะวอ เปน“ ” “ ”กะเหรยง พะ กคงไมแผลงเปน พระ แน สวนคำาวา วอ นน คำาทใช“ ” “ ” “ ”เปนชอตามขางหลงถาแปลงเปนไทยออกมา กหมายถง แดง และถา“ ”แปลออกมาอยางสมบรณ พะวอ กคอ นายแดง แบบกะเหร ยง“ ” “ ”น น เ อ ง มเรองตออกวา คราวหนงไดมการเตรยมศกของพมาทจะเขามาตไทย เหตการณเกดขนระหวางปลายอยธยา-ตนกรงรตนะโกสนทร พมาเขามาทางดานแมละเมาเชนเคย พะวอ นายดานบานแมละเมาพรอมกบลกบานไดออกไปหาขาวดงเชนทกครงทผานมา ทพหนาของพมายกมาถงปะทะกบกองลาดตระเวณของชาวกะเหร ยงบานแมละเมา ทงสองฝายสรบกนด

19

เดอดลมตายกนไปทงสองฝาย สวนพะวอขนศกกะเหรยงขนนงชางเขามาตอสกบพมา เนองจากกองกำาลงทมากกวาของพมาและเปนกองทพหนาดวย ไมใชกองลาดตระเวณดงเชนทกๆปทปะทะกนมา ชางศกของพะวอเขาตอสกบแมทพพมาการตอสตวตอตวบนหลงชางเกดขน ทามกลางสายตาของนกรบทงสองฝาย นายทพพมาไดจงหวะพะวอนายดานกะเหรยงชะตาขาดพลาดทา ถกนายทพพมาฆาตายบนหลงชาง ณ บรเวณเทอกเขาแหงหนง จบชวตนกรบนกสนายดานบานแมละเมา และชาวบานคนกะเหร ยงแมละเมาถกเขนฆาและถกจบเปนเชลยจำานวนมาก สำาหรบกรณพะวอนน คาดวานาจะเปนเหตการณทเกดขนระหวางปลายสมยอยธยา สมยกรงธนบร หรอตนสมยกรงรตนะโกสนทร เพราะเร องราวตางๆ ยงเปนทกลาวขานกนในหมผเฒาผแกคนกะเหร ยง (โดยบรสทธ ป ร ะ ส พ ท ร พ ย ใ น เ อ ก ส า ร อ .ส .ท .)

2.พระศรส วรรณค ร เจ า เมอง-นายอ ำา เภอชาวไทยกะเหร ยง ประวตของพระศรสวรรณคร เจาเมองสงขละบร และนายอำาเภอกะเหร ยงคนแรกของอำาเภอสงขละบร จ.กาญจนบร ในเสยงปกาเก“อะญอ ไดเรยบเรยงจากเอกสารและคำาบอกเลาของคนกะเหรยงหลายๆ” ทาน การเผยแพรเร องราวของพระศรสวรรณครนมจดมงหมายเพอใหชาวไทยเชอสายกะเหรยงไดรเร องราวและทราบถงคณงามความด บทบาททเจาเมองชาวไทยกะเหร ยงไดรบใชประเทศชาตทตนเองเกด เพอเปนแนวทางสอนเปนขอคดขอเตอนใจหรอเปนอนสตแกพนองชนชาตเผาพนธกะเหรยงระลกถงบคคลเหลาน เพอแสดงความจงรกภกดตอสถาบนพระมหากษตรยทกๆพระองคทไดใหโอกาสชนชาตพนธกะเหรยงเขามาพงใ น ร ม พ ร ะ บ า ร ม จ า ก ก า ร ห น ร อ น ม า พ ง เ ย น ใ น ผ น แ ผ น ด น ไ ท ย ความเปนมาของพระศรสวรรณครเจาเมองกะเหร ยงแหงสงขละบร สนนษฐานวามชาวกะเหร ยงอพยพเขามาในสมยกรงธนบร เพราะในป พ.ศ.2317 พมาขยายอทธพลเขามาในเขตมอญและมการเกณฑไพรมอญเพอจะตไทย พวกมอญถกพมาเบยดเบยนมากตองเขามาอพยพสไทยทางดานเจดยสามองคและดานแมละเมา จ.ตาก เหตการณ

20

คร งนนจากตำานานในเนอเพลงทชาวกะเหร ยงรองตอเนองกนมานนมใจความสรปวาพวกเขาไดขามภเขาลกใหญ ตองทนทกขทรมานอยางแสนสาหสพวกเขาพากนไปตงหลกแหลงอยทไลโว แปลวา ผาแดง ในเขตพนททงใหญเซซาโว อกพวกหนงขนไปอยท ไลผลาอว (ผาคางคางขาว) ในบานไลถองค ซ งเปนทตงสำานกฤาษกะเหร ยงในลทธตะละคง ตำาบลแมจน อำาเภออมผาง จงหวดตาก ชาวกะเหร ยงทอพยพเขามาในเขตไทยคงมาจากหลายๆ หมบาน ในเขตเมองเมาะตะมะ(เมาะละแหมง) สำาหรบชาวกะเหร ยงทอยในตำาบลไลโวนนคงจะเปนกลมเดยวกนทอพยพมาจากหมบานเมกะวะ ในเขตเมองเมาะละแหมง พวกเขาคงจะไมไดลงหลกปกฐาน ณ ตรงทเปนตวอำาเภอสงขละบรในปจจบน หรอตรงลำานำาซองกาเลย ณ เสนทางไปดานเจดยสามองคในปจจบน เพราะทตงและจดดงกลาวอยในเสนทางเดนทพของพมาพอด ดงนนพวกเขาจะตองอยลกเขาไปจากเสนทางดงกลาว เพราะโดยนสยของชาวกะเหร ยงแลว รกสงบ ไมตองการความวนวาย หรอมสงคราม เพราะบานของพระศรสวรรณคร (ทะเจยงโปรย) ซงเปนเจาเมองคนสดทายนนกอนทจะยายมาอยทบานนเถะ อำาเภอสงขละบรเกาทจมนำาไปแลวนน พระศรสวรรณครตงบานอยทบานสะเนพอง ตำาบลไลโว อำาเภอสงขละบร ชาวกะเหรยงในหมบานสะเนพอง ไดกลาวถงระบบการผลตของตนวา ในสมยพระศรสวรรณคร เราทำาไร“ เดยวนเรากทำาไร เพราะขาวเปนสงสำาคญทสดในชวตชาวกะเหร ยง” คำากลาวนไดสะทอนใหเหนถงหลกคดสำาคญในการดำารงชวตของคนกะเหรยงทยงคงไ ด ร บ ก า ร ส บ ท อ ด ม า จ น ถ ง ท ก ว น น ชมชนกะเหร ยงในจงหวดกาญจนบรไดปรากฎชดเจนกอนมการสถาปนากรงเทพฯ เปนเมองหลวงในป พ.ศ.2325 ชมชนทมความสำาคญมากคอเมองศรสวสด และทองทสงขละบร กะเหร ยงในทองทดงกลาวเป นกะเหร ยงท อพยพมาจากภาคใต ท เรยกวาหวเมองมอญ ในป พ.ศ.2365 กะเหร ยงมองสงขละบรนำาโดยขนสวรรณ ไดเขนฆาและขบไลทหารพมาออกไปจากแผนดนไทย พ.ศ.2407 ชาวกะเหร ยงไดมสวนรวมในการสำารวจและชแนวเขตแดนไทยพมา โดยม

21

หลวงพลนายดานเมองสงขละบร , หลวงจบศรพท กษนายดานเมองศรสวสด และหลวงนายเดชกบขนนางองกฤษ เมอวนอาทตยท 29 เดอนมกราคม 2407 ในการทำาคอนกรตทเปนแนวแบงเขตแดนชายแดนไทย-พ ม า จากการทผนำาชาวกะเหร ยงสงขละบรไดตอบสนองนโยบายฝายไทยโดยสมครใจ ฝายไทยเหนความสตยซอ ความจงรกภกด และจตใจทเสยสละ จงทำาใหผนำาของพวกเขาไดเปนเจาเมองสงขละบร มบรรดาศกดท

พระยาศรสวรรณคร และไดรบพระราชทานลกประคำาคอทองคำาในสมย” ”รชกาลท3 นอกจากนนยงไดแตงตงใหมกรรมการรองลงมาอก 52 คน มตำาแหนงเปนนายกอง ควบคมกนเปนหมเหลาตางไดรบเบยหวดเปนเงนปคนละตงแต 6 ถง 40 บาท สวนเจาเมองจะตองไปถอนำาพพฒนสตยาทเมองกาญจนบร 3 ปตอครง และไดนำาเครองราชบรรณาการสงเขาไปถวายพระเจาแผนดน มผาขาวพบ ผาแดงพบ เครองยา และของปาตางๆ รวมทงแรทองคำาและแรดบก ซงเรยกวาสวยทอง สวยดบก ในปจจบนหลกฐานทชาวกะเหร ยงเช อวาพระเจาแผนด นไทย รชกาลท 1 ได พระราชทานพระพทธรปใหแกเจาเมองของเขาพรอมทงเครองทรงของเจาเมอง ยงถกเกบรกษาไวทวดในหมบานแหงหนง ในเขตตำาบลไลโว อำาเภอสงขละบร (วฒ บญเลศ พระยาศรสวรรณคร:เจาเมอง-นายอำาเภอชาวไ ท ย ก ะ เ ห ร ย ง ,เ อ ก ส า ร โ ร เ น ย ว )

3. เอ กสา ร พ ม า รบ ไ ท ย โด ย ด ร“ ” .ส เน ตร ช ต น ธร า น น ท พ.ศ.2328 กองทพพมาโดยพระเจาองวะ (ปะดง หรอโบโดพญา) ไดยกกองทพมาตไทยสมยสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช (รชกาลท1) สงคราม 9 ทพ จากหลกฐานของพมาไดใหรายละเอยดวา ทตไทยทถกสงไปเพอเจรจาความเมองกบพระเจาปดงไดบอกวา ไดมเชลยพมา 3 คนถกกองทพกะเหร ยงจบไดทสะม และเชลยพมาทง 3 คนถกสงตวลงมายงกรงเทพมหานคร และเชลยพมากไดใหการวากองทพพมา

22

ยกทพมา 9 ทพ รวมพลทงสนกวา 220,000 คน กองทพไทยจงไดเ ต ร ย ม ต ว ร บ ศ ก ใ น ค ร ง น พ.ศ. 2365 กองกำาลงกะเหร ยงนำาโดย ขนสวรรณ เจาเมองสงขละบร เชอสายกะเหรยง ไดขบไลและเขนฆาทหารพมา จนพายหนออกไ ป จ า ก ด น แ ด น ไ ท ย พ.ศ. 2407 ชาวกะเหร ยงน ำาโดย หลวงพลนายดานเมองสงขละบร หลวงจบพทกษนายดานเมองศรสวสด และหลวงนายเดชชาวกะเหร ยงทปองกนชายแดนไทย-พมา กบขนนางองกฤษ รวมกนสำารวจเ ข ต แ ด น ไ ท ย พ ม า เ ม อ ว น ท 29 เ ด อ น ม ก ร า ค ม 2407 พ.ศ. 2423 ชาวกะเหรยงทปองกนชายแดนไทยพมาไดพบแหงคอนกรตท เป นแนวเขตแดนไทยพมาท ท ำาข น ในป พ .ศ . 2407

4. เอกสาร ลกษณะภาษากะเหรยงโปจงหวดกาญจนบร โดยสวฒนา“ “ เ ล ย ม ป ร ะ ว ต คนกะเหรยงในประเทศไทยอพยพมาจากพมาทงสนสนนษฐานวาเขามาในสมยไทยรบกบพมา คอตงแตรชสมยพระไชยราชา สมยกรงอ ย ธ ย า

5. เอกสาร ทงใหญนเรศวรบนเสนทางมรดกโลก โดย ป นแกว เหลอ“ ”ง อ ร า ม ศ ร จากการศกษาของปเตอร ฮลตน พบวาชาวกะเหรยงไดอาศยอยในประเทศพมามากอนทพมาจะมาครอบครองดนแดนแถบน ขณะน ซารล เอฤเคยส ยนยนวาจากหลกฐานคนกะเหรยงไดอยในอยบรเวณภาคตะวนออกของพมามาก อน 600-700 ป มาแล ว การอพยพเข ามาส ประเทศไทยครงใหญสดนแดนไทยเรมขนในชวงป พ.ศ. 2317-2318 โดยประมาณ หรอราวปลายสมยอยธยาเขาส แดนไทยทางจงหวดก า ญ จ น บ ร

23

6. ว ร ร ณ ค ด แ ล ะ ว ร ร ณ ก ร ร ม ไ ท ย ท พ ด ถ ง ค น ก ะ เ ห ร ย ง วรรณคดไทย ขนชางขนแผน ตอนกำาเนดพลายงาม ลกขนแผน“ ”กบนางวนทอง ซงแตงโดยทานกวเอกของไทย ผมนามวา “สนทรภ” ในตอนท 24 บรรยายการเดนทางของพลายงาม ทเดนทางจากสพรรณบร เพอจะมาหาคณยาคอนางทองประษ ทจงหวดกาญจนบร สนทรภบรรยายก า ร เ ด น ท า ง ข อ ง พ ล า ย ง า ม ท ผ า น ไ ร ข อ ง ช า ว ก ะ เ ห ร ย ง ว า “ ถ ง โ ค ก ฆ อ ง ห น อ ง ส ะ พ า น บ า น ก ะ เ ห ร ย ง

“ เหนโรงเรยนไรฝายทงซายขวา พรกมะเขอเหลองงามอรามตา

สาลกาแกวกนแลวบนออ”.

ล ก ษ ณ ะ บ ค ค ล ก ะ เ ห ร ย ง ก ล ม ต า ง ๆ ใ น ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย

กะเหร ยงทพบในประเทศไทยแบงออกเปนกลมยอยตามลกษณะภ า ษ า แ ล ะ ค ว า ม เ ป น อ ย ไ ด 4 ก ล ม ไ ด แ ก 1. ก ะ เ ห ร ย ง ส ะ ก อ (Sgaw Karen ) คนไทยในภาคเหนอเรยกกะเหรยงสะกอวา ยางขาว นอกจากน“ ” ยงมคำาอนทใชเรยกกะเหรยงสะกอ ไดแก ยางกะเลอ ยางปา ยางเปยง“ ” กะเหร ยงสะกอเรยกตวเองวา ปากะญอ เปนกะเหร ยงทใหญทสดใน“ ”ประเทศไทย มจำานวนประชากรประมาณ 500,000 คน (ประวตร โพธอาศน 2527) อาศยอยในจงหวดตาก จงหวดแมฮ องสอน จงหวดเชยงใหม จงหวดเชยงราย จงหวดกาญจนบร จงหวดราชบร เปนตน

2. ก ะ เ ห ร ย ง โ ป (Pwo Karen ) คนไทยในภาคเหนอเรยกกะเหรยงโปวา พลอ หรอ โพลง “ “ “ ” บางกเรยกวา ยางเดาะแด ยางบาน กะเหรยงโปมจำานวนประชากรเปนท“ “สองรองจากกะเหรยงสะกอ คอประมาณ 70,000 คน (ศนยวจยชาวเขา

24

2526) อาศยอยแถบจงหวดเชยงราย เชยงใหม แมฮองสอน ลำาพน ลำาปาง ลำาปาง แพร ตาก อทยธาน กาญจนบร ราชบร เพชรบร และประจวบครขนธ (พจนารถ เสมอมตร 2526) คนสวนมากมกเขาใจวากะเหร ยงสะกออาศยอยเฉพาะทางภาคเหนอ และกะเหร ยงโปอาศยอยเฉพาะทางภาคตะวนตกเทานน แตแททจรงแลวจะพบกะเหร ยงทงสองกลมอยในจงหวดเดยวกน แตแยกหมบานไมปะปนกน เชน ในจงหวดเชยงใหม มทงกะเหรยงสะกอและกะเหรยงโป โดยกะเหรยงสะกอมมากทอำาเภอแมแจม และกะเหรยงโปมมากทอำาเภออมกอย นอกจากนในจงหวดลำาพนซงอยในภาคเหนอกลบมากะเหรยงโปอาศยอยหนาแนน โดยเฉพาะทอำาเภอล ทางภาคตะวนตกมกะเหร ยงโปอาศยอยหนาแนนกจรง แตกพบกะเหร ยงสะกอทจงหวดกาญจนบรเชนกน (สรยา รตนกล และคณะ 2529)

3. กะเหร ยงคะยา (Kayah Karen), แบร (Bre ) หรอ บเว (Bwe) คนไทยภาคเหนอและไทยใหญเรยกเรยกกะเหรยงคะยาวา ยาง“แดง ตามการแตงกายของหญงทแตงงานแลวซงนยมใสเสอและนงซน”ซงทอแซมดวยสแดง (สำานกงานเลขานการคณะกรรมการปฏบตการทางจ ต ว ท ย า แ ห ง ช า ต 2518) การเรยกชอตามสของเครองนงหมทำาใหเกดความใจผด และเรยกกะเหร ยงโปวา ยางแดง เชนกน เพราะมการแตงกายดวยสแดงใน“ ”ทำานองเดยวกน นอกจานกยงพบคำาวา กะเหรยงแดง ใชเรยกกะเหรยง“ ”คะยาเชนกน กะเหร ยงคะยามจ ำานวนประชากรประมาณ 1,500 คน (พจนารถ เสมอมตร 2526) อาศยอยทหมบานหวยเสอเฒา หมบานหวยเดอ และหมบานขนหวยเดอ จงหวดแมฮองสอน (สรยา รตนกล 2531)

4. กะเหรยงตองส/ตองต (Taungthu Karen) หรอปาโอ/พะโอ (Pa-O)

25

พมาและไทยใหญเรยกชนกลมนวา ตองส ซงหมายถง ชาว“ ” “เขา ” (พจนารถ เสมอมตร 2526) ผหญงกะเหรยงตองสใสชดสดำา จงมชอเรยกในภาษาองกฤษวา “BlacK Karen” หรอ กะเหร ยงดำา“ ” กะเหรยงตองสมจำานวนประชากรนอยมากประมาณ 600 คน อาศยอยในไมกหมบานในเขตอำาเภอเมอง จงหวดแมฮองสอน (สรยา รตนกลและค ณ ะ . ป 2529) *หมายเหต นอกเหนอจากกะเหรยง 4 กลมทกลาวไปแลวน ยงมกะเหรยงกลมเลกๆ ทเพงเขามาอยในประเทศไทย และเปนทรจกกนด คอ ปาดอง หรอ กะเหรยงคอยาว และลาสดทตามหลงปาดองมามกะยอ หรอ กะเหรยงหยาว ในงานชนน จะกลาวเฉพาะกะเหรยงสะกอซงเปนกลมใหญท ส ด

ป ร ะ ช า ก ร นบวาไดวากะเหรยงเปนชาวเขาเผาหนงทอพยพเขาในประเทศไทยมานานแลว สวนหนงมาอยหลายศตวรรษตงแตกรงศรอยธยา,กรงธนบร และกรงรตนโกนสนทรตอนตนดงทกลาวมาแลวจากประวตศาสตร อกสวนหนงอพยพมาไดไมกปรอยจนถงไมถงรอยปการอพยพมาของชาวเขาทมอยในประเทศไทย ในจำานวนเผาใหญๆ เหลาน ชาวกะเหรยงมประชากรมากทสด คอคดเปนรอยละ 62.08 (ศนยวจยชาวเขา 2526) โดยตงถนฐานอยบรเวณชายแดนดานตะวนตกของไทยซงตดตอกบประเทศพมา ตงแตตอนสดลงมาจนถงภาคใต ในบรเวณ 15 จงหวด ไดแก เชยงราย, เชยงใหม, แมฮองสอน, ลำาปาง, ลำาพน, ตาก, กาญจนบร , สโขทย, แพร , สพรรณบร , อท ยธาน , ก ำาแพงเพชร , ราชบ ร , เพชรบ ร , ป ร ะ จ ว บ ค ร ข น ธ , แ ล ะ ร ะ น อ ง . จำานวนประชากรกะเหรยงทง 4 กลม จากการสำารวจวจยของทงน กวชาการ กรมประชาสงเคราะหและศนยวจยชาวเขา มาตงแตป

26

พ.ศ.2517-2531 และป พ.ศ.2532-2537 มจำานวนประชากรทงส น ป ร ะ ม า ณ 572,100 ค น หมายเหต ป พ.ศ.2546 เฉพาะจงหวดเชยงใหม จงหวดเดยวมชาวเขาอาศยอยทงหมดประมาณ 238,777 คน โดยมชาวกะเหร ยงจำานวนมากถง 138,447 คน คดเปนรอยละ 70.09 ในขณะเดยวกน ป พ .ศ .2546 จ ำานวนประชากรของจงหวด เชยงใหมม ท งหมด 1,603,220 คน โดยแยกจำานวนของเพศ คอชายม 790,107 คน หญงม 813,113 คน ซงหมายความวาประชากรชาวเขากเปนสวนหนงจำานวนประชากร 1 ลาน 6 แสนเศษของเชยงใหม.(จากขอมลศนยวจยช า ว เ ข า ก อ น ถ ก ย บ ไ ป ห น ง เ ด อ น )

โ ค ร ง ส ร า ง ท า ง ส ง ค มภ า ษ า ภาษกะเหร ยงจดอยในตระกลภาษจน -ธเบต ด งแผนภม

Sino-Tibetanจ น -ธ เ บ ต

TibetoChinese

ทเบต-กะเหรยง จ น

Tibeto-Burman Karen ทเบต-พมา ก ะ เ ห ร ย ง

ในกลมภาษากะเหร ยงดวยกน สามารถจดแบงกลมยอยออกไดดงแ ผ น ภ ม ต อ ไ ป น

ก ะ เ ห ร ย ง

27

ตองส-โป บ เ ว -ส ะ ก อ ตองซ โป บเว ส ะ ก อ

ลกษณะเดนๆ ของภาษากะเหร ยงทแตกตางจากภาษาไทย ไดแก โครงสรางพยางค เสยงพยญชนะ และเสยงสระ รวมทงเสยงวรรณยกตซ ง ใ น บ า ง ถ น จ ะ ม ล ก ษ ณ ะ น ำา เ ส ย ง เ ป น ส ว น ป ร ะ ก อ บ อ ย ด ว ย โครงสรางพยางค ภาษากะเหรยงสะกอไมมพยญชนะสะกด ในบางถนอาจพบวามพยญชนะสะกดบาง แตกเปนจำานวนนอยมาก ดวยเหตนเมอคนกะเหรยงเรยนพดภาษาไทย จะพบวามปญหาในการออกเสยงและการไดยนพยญชนะสะกดของภาษาไทย เชนคำาวา กก กด กบ เปนตน“ ” เสยงพยญชนะและเสยงสระบางเสยง เสยงพยญชนะของภาษากะเหร ยงสะกอทแตกตางจากภาษาไทยอยางเดนชด คอเสยงกลมเสยดแทรก ไดแก เสยงเสยดแทรกระหวางฟน เสนเสยงไมสน ออกเสยงเหมอนเ ส ย ง ต น ใ น ภ า ษ า อ ง ก ฤ ษ ว า “ Think” เสยงเสยดแทรกท เพดานอ อน เสน เสยงไมส น /X/

เ ส ย ง เ ส ย ด แ ท ร ก ท เ พ ด า น อ อ น เ ส น เ ส ย ง ส น /Y/เสยงเสยดแทรกทเพดานแขง เสนเสยงสน /J/ (Puttachart

1983)ภาษากะเหรยงในบางทบางถน พบเสยงเสยดแทรกอนๆ ทไมปรากฏ

ใ น ภ า ษ า ไ ด แ ก เสยงเสยดแทรก ทใชปลายลน และปมเหงอก เสนเสยงสน /Z/และมเสยงเสยดแทรก ทใชฟนบนและรมฝปาก เสนเสยงสน /V/

ภาษากะเหร ยงสะกอมพยญชนะเสยงควบกลำา ทภาษาไทยไมม ไดแก เสยง ย/ j/ และเสยงเสยดแทรกทโคนลน เสนเสยงสน ฬ /Y/ ในคำาวา แพยะ /phje3/ เรยนเกง และ เฬ /Ye2/ ด,สวยตามลำาดบ ลกษณะเดนของเสยงสระทแตกตางจากภาษาไทยคอ ไมมความแตกตาง

28

ของสระสนยาวทนยสำาคญทำาใหคำามความหมายเปลยนไป และไมมสระป ร ะ ส ม (ส ร ย า ร ต น ก ล แ ล ะ ค ณ ะ 2529) โครงสรางเสยงวรรณยกต เสยงวรรณยกตในภาษากะเหร ยงสะกอบางถน เชน ทอำาเภอล จงหวดลำาพน พบวามลกษณะนำาเสยง 3 ลกษณะ ปรากฏรวมกบเสยงวรรณยกต คอ เสยงลมแทรก (Breathy) เส ยงต ำาล ก (creaky) และ เส ยงบบ เส น เส ยง (giottalized) ลกษณะนำาเสยงเหลาน เม อเก ดรวมกบระด บเสยงสงต ำาท ำาใหเก ดว ร ร ณ ย ก ต 6 ว ร ร ณ ย ก ต ด ง ต อ ไ ป น

วรรณยกตกลางในคำาวา /wa1/ “white”วรรณยกตสงมลมแทรก ในคำาวา /wa2/ “to flap”วรรณยกตตำามลมแทรก ในคำาวา /wa3/ “husband”วรรณยกตตำาลก ในคำาวา /wa4/ “to scratch”วรรณยกตสงบบเสนเสยง ในคำาวา /wa5/ “bamboo,to

pass under”วรรณยกตตำาบบเสนเสยง ในคำาวา /wa6/ “round,circle”

(puttachart 1983;55)

นอกจากภาษากะเหร ยงทใชในชวตประจำาวนแลว กะเหร ยงสะกอสวนใหญจะพดภาษาไทยเหนอได เนองจากกะเหรยงสะกอเปนกลมทมการศกษาสงกวาพวกอนและรบการพฒนาไดเรวกวาพวกอน (สรยา รตนกล แ ล ะ ค ณ ะ 2529)

ค ร อ บ ค ร ว โดยทวไปแลว ครอบครวกะเหร ยงมรปแบบเปนครอบครวเดยว ประกอบดวยพอ,แม,และลก แตกยงปรากฏรปแบบครอบครวขยายอยดวย เพราะในบางครอบครว อาจมพอแมของฝายหญงอาศยอยด วย นอกจากนการทสงคมกะเหรยงนบถอญาตฝายแม เมอแตงงานแลวฝายชายตองไปอยบานฝายหญง นบถอคณาญาตทางฝายหญง ในครอบครวจงมครอบครวของลกสาวและลกเขยอยอกครอบครวหนง จนกระทง 1 ป

29

ผานไป หรอหากนองสาวแตงงาน ครอบครวพสาวจงจะแยกออกไปสรางบานอยใกลๆ แตสำาหรบบตรสาวคนสดทอง จะตองอยกบพอแมไปตลอดไปแมจะแตงงานแลวกตาม เพราะมหนาทเลยงดตอบแทนบญคณพอแม ดงนนลกสาวคนสดทองจงไดรบมรดกเชน ทนาและววควายมากกวาพนอง ซงจะไมมการอจฉารษยากนเลย ครอบครวใดทไมมลกสาว ลกชายกจะทำาหนาทแทน บานใดทแมบานเสยชวตลง ตองรอบานทงแลวสรางใหม เพอลกสาวทแตงงานแลวจะไดประกอบพธกรรม เลยงผบรรพบรษได (ประ ว ต ร โ พ ธ อ า ศ น 2527) การแตงงานของกะเหรยง ไมนยมแตงงานกบคนนอกกลม เพราะประเพณความเชอตางกน หนมสาวมอสระในการเลอกคครองของตนเอง เมอแตงงานแลวจะอยดวยกนแบบผวเดยวเมยเดยวเทานนตลอดไป การห ย า ร า ง แ ท บ จ ะ ไ ม ป ร า ก ฏ ใ น ส ง ค ม ก ะ เ ห ร ย ง การสบเชอสายของกะเหรยงเปนการสบเชอสายทางฝายแม แตกยงใหความเคารพตอพอแมของฝายชาย กะเหร ยงสมยกอนนนไมม นามสกล แตในปจจบนนมนามสกลกนเกอบหมดแลว และบตรจะใช นามสกลของพอ สวนชอของเดกพอแมหรอผอาวโสฝายภรรยาจะเปนคนตงชอให หากเปนผหญงมกจะมคำาขนตนวา หนอ“ ” และถาเปนผชายมกจะมคำาขนตนวา พะ“ ” หรอ จอ “ ” ซงเปนคำาแสดงความเปนเพศหญงหรอช า ย การอบรมเดก เมอทำาผดเดกจะถกตำาหนและดดาได แตจะไมมการต เพราะ เช อว าอาจท ำา ใหขวญเด กออกจากต ว ท ำา ให เด กไมสบาย ผอาวโสในบาน ซงไดแกพอแมของฝายหญง มบทบาทในการชวยอบรมสมาชกในครอบครว ผอาวโสจะไดรบการเคารพยกยองอยางสงในการตดสนใจตางๆของครอบครว จะตองมการปรกษาหารอและเชอฟงความคดเหนของผอาวโสในบาน การทครอบครวกะเหร ยงมลกษณะประนประนอม และเสมอภาคเปนอยางมากในระหวางสามภรรยา ท ำาใหสงคมกะเหรยงไดรบการยอมรบนบถอขามไปสหมบานอนๆในเผาเดยวกน ในแตละหมบาน ทกหลงคาเรอนตางกเปนสวนหนงของหมบาน เจาของ

30

บานทกคนมสทธแสดงความคดเหนปรกษาหารอรวมกนในเรองราวตางๆ โดยเฉพาะอยางยงผอาวโสทกคน จะไดรบการเคารพนบถอจากชาวบานทกค น (ศ น ย ว จ ย ช า ว เ ข า 2526)

ห ม บ า น หมบานของกะเหร ยงเปนหมบานหลงเลกๆ แตละหมบานจะมหวหนาซงเปนชาย เรยกวา ฮ” -โข” แปลวาหวหนาหมบาน มกเปนผอาวโส เปนผสรางทศนคตของชาวกะเหรยง หากฮ-โขมความเหนวาคนนนเปนคนด ทกคนในหมบานกจะเหนดดวย การยอมรบหรอการขบไลออกจากหมบานจะถกกำาหนดโดยฮ-โขทงสน ฮ-โขเปนผนำาทางพธกรรม เชน พธขนปใหม ซงมการเลยงผเจาทประจำาปเพอคมครองใหทกคนในหมบานอยเยนเปนสข หวหนาหมบานเปนผพทกษรกษาจารตประเพณถกตกเตอนและกำาหนดบทลงโทษผทกระทำาผดประเพณ เชน เร องชสาว ลกขโมย เปนตน บทลงโทษจะขนอยกบการกระทำาหนกเบาของกรณ อาจแคตกเตอน หรอปรบสนไหมเปนเงนหรอสราและสตวเลยงสำาหรบทำาพธกรรมขอสมาลาโทษ หรอขบไลออกจากหมบาน แตไมมการใชก ำาลง เมอหวหนาหมบานตายลกชายคนโตตองรบตำาแหนงสบตอ และจะมการยายหมบานทงหมด ไปยงอกฟากหนงของลำาหวยหรออกลาดไหล ตามแตหวหนาคนใหมจะก ำาหนด การยายนจะมการเส ยงทายตามประเพณกะเหร ยง ในปจจบน จะพบวาบางหมบานไมมอกตอไปแลว เพราะลกชายไมอยากสบทอดตำาแหนง และคนอนทไมมสายเลอดเดยวกน กไมสามารถมารบตำาแหนงได ดงนนบางหมบานอาจมผใหญบานหรอผชวยผใหญบานซงไดรบเลอกจากระบบทางราชการ อยางไรกดผอาวโสผเฒาผแกในหมบานกยงมบทบาทและมความสำาคญอยในสงคมกะเหร ยง (ประวตร โพธอาศน 2527)

ร ะ บ บ ค ณ ธ ร ร ม แ ล ะ จ ร ย ธ ร ร ม

31

สภาษต คำาพงเพย และคำาสอน เปนขอคดและสงเตอนใจเปนสงทหลอนหลอมจตใจใหคนประพฤตปฏบตตามแบบแผนวถชวตอนดงามของชนเผาตลอดจนการปฏบตตนในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดอยางสมดลและเหมาะสม จดประสงคหลกของเผาเพอใหความรความเขาใจในคณธรรมและจรยธรรม สามารถปฏบตตนใหอยในระบบคณธรรมและจรยธรรมไดอยางเหมาะสม สามารถประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทดแกบคคลอนได และเพอสามารถรกษาถายทอดสภาษต คำาพ ง เ พ ย แ ล ะ ค ำา ส อ น ใ ห แ ก ผ อ น ไ ด

สภาษต คอ ขอเตอนใจใหคดดใฝด และทำาด คำาสภาษตของกะเหรยงมลกษณะในแงของขอคดในเร องของความมใจกวาง,มความอดทน,มใจเผอแผ,มใจสำารวม,มใจไกลเกลยมและเปนคนรจกถอมตน ทกชาตทกภาษาจะมสภาษตสอนใจ สภาษตบางบทจะมลกษณะสากล กลาวคอ เมอสอออกไปแลวทกคนจะเขาใจได แตสภาษตบางบททเนนลกษณะเฉพาะของแตละชาต แมจะสอออกไปชาตอนกไมทราบความหมาย สวนใหญทอยในสภาษตนนไมใชคำาพดธรรมดาแตจะมลกษณะเปนคำาคลองจอง โครงฉนทหรอรอยกรองรอยแกว มความไพเราะ กะทกรด ประหยดคำา อธบายไดกนใจมาก ลกษณะดงกลาวนจงเปนคำาถามขนมาวาสภาษตมตนกำาเนดมาแตเมอใด ใครเปนผแตง ผเฒาผแก ปยา ตายายตอบลกษณะเลาเร องราวตางๆ เชน เปนประวตของตน การทำามาหากน ความเปนอยของหมบาน ประเพณ วฒนธรรม ปญหาสงคม ความทกขยากลำาบาก มกจะยกสภาษตมาอางเสมอ ซงดจประหนงสภาษตทยกมาอางเปนบทสรปทไมตองมคำาอธบายเพมเตมอก กสอนใหลกหลานสบทอดสงเหลาน ตวอยางเ ช น

-ญาโพ โดะ เอาะ ออก อะ ฉ า เล อ ท ด อ ป ล า ใ ห ญ ก น เ ห ย อ เ ม อ น ำา ข น

เวลาทคนกะเหรยงไปตกเบด เขาจะสงเกตเหนวาปลาทมากนเหยอตอนนำาใสๆ มกจะเปนปลาเลกๆ

32

สวนปลาตวใหญๆ จะกนเหยอเมอนำาขน แตเราไมเ ห น ต ว ม น ไ ด

เปรยบเทยบเปนสภาษตวา ผมอำานาจหากจะคดทำาอะไรทผด พวกเขาจะวางแผนไดอยางแนบเนยนและสลบซบซอน จนไมมใครสามารถรได เชนเดยวกบปลาตวใหญทเลอกกนเหยอเฉพาะนำาขนเทาน น ฯ

-ตา เกอะ มา คอ ท เตอะบลอ ปกา ดอ เลอ แต ป

ต า เ ก อ ะ ม า ค บ ล อ เ ต อ ะ บ ล อ ป ก า ด อ เ ล อ ก อ ป ตา เกอะ มา เซอะบลอ เตอะ บลอ ปกา ดอ เลอ เซเกวะ ปค ว า ม ผ ด ค ร ง แ ร ก เ ข า ซ อ น ไ ว ใ น ก ร ะ ส อ บค ว า ม ผ ด ค ร ง ท ส อ ง เ ข า ซ อ น ไ ว ใ น ก ร ะ ช ค ว า ม ผ ด ค ร ง ท ส า ม เ ข า ซ อ น ไ ว ใ น ก ร ะ บ ง

ภาชนะชนดแรก คอกระสอบหากบรรจของอะไรลงไปจะมองไมเหน ภาชนะชนดทสองคอกระชหากบรรจของสามารถมองเหนไดบาง ภาชนะชนดทสาม คอกระบงหากบรรจของกจะเหนหมดเลยเพราะตาของมนหางมาก คนกะเหร ยงใชเลขสามในชวตประจำาวน เพราะเช อวาเลขทดงกลาวศ ก ด ส ท ธ สภาษตบทนตองการสอวา การทำาความผดบอยๆ กจะเปนทลวงรไมวนใดกวนหนง ความผดครงแรกสามารถปดบงได คร งทสองจะคอยๆ ถกเปดเผย สวนครงทสามมกจะไมสามารถปดบงไ ด อ ก แ ล ว .

-เ ค ฮ ะ เ ห น อ ะ ก แ ก ว ะ ฮ ะ เ ห น อ ะ เ ถ

33

เ ป อ ะ ห น า ฮ ะ เ ห น อ ะ เ น อ เ ก อ ะ ช อ พ า ฮ ะ เ ห น อ ะ แ ม เ ส อ ไ ม ท ง ล า ยผ ง ไ ม ท ง เ ห ล ก ใ นค ว า ย ไ ม ท ง เ ข าช า ง พ ล า ย ไ ม ท ง ง าธรรมชาตของสตวทงสประเภทน ไมเคยทงอาวธประจำากาย

เ ล ยอ ย ท ไ ห น อ า ว ธ ป ร ะ จ ำา ก า ย ก ต อ ง ต ด ต ว เ ส ม อ

คนกะเหรยงใชบทสอนวา คนเรากเชนเดยวกนจะตองมความร ค ว า ม ส า ม า ร ถ พ ก ต ด ต ว ต ล อ ด ไ ป ฯ ล ฯ เ ป น ต น

คำาสอน คอ คำาพดของผรผมประสบการณทนำามาประพฤต ปฏบต แ ล ว ท ำา ใ ห เ ก ด ป ร ะ โ ย ช น ต อ ต น เ อ ง แ ล ะ ส ง ค ม เ ช น …

อ ร อ ย ค อ ข า ว ด ง า ม ค อ ค นจ ะ ด ก พ น อ ง จ ะ ช ว ก พ น อ งพ อ แ ม บ ญ ธ ร ร ม ไ ม เ ห ม อ น พ อ แ ม แ ท ลกเอยอยาขดคำาแมเลย แมเคยขดและถกไมเรยวมาแลวผ ไ ม เ ช อ ฟ ง ค ำา ข อ ง แ ม เด น ไ ป ท า ง ไ ห นจ ะ ต นท ก ส า ยแ ม ส อ น ไ ม ฉ ล า ด ใ ห ส อ น ต น เ อ ง เ ถ ดห า ม แ ต ะ ต อ ง เ ส า ห อ เ ซ น ไ ห ว อ ย า แ ช ง เ ว ล า เ ด น ป า ท บอ ย า โ ย น ก อ น ห น ล ง ใ น น ำาห า ม ต ด ต น ไ ม บ ร เ ว ณ ห อ เ ซ น ไ ห ว อ ย า ก ล ง ห น ล ง เ ข าอ ย า โ ค น ต น โ พ ธ ต น ไ ท ร ฯ ล ฯ เ ป น ต น

34

-คำาพงเพย คอ ขอความเปรยบเทยบ สงทควรปฏบตและไมควรป ฏ บ ต

เ ช น … …ท ำา ก บ ด ก ห น ไ ด ห น ก น ท ำา ไ ร ท ำา น า ไ ด ข า ว ก นค อ ย ๆ ท ำา ค อ ย ๆ ก นท ำา ง า น อ ย า ง ท า ส ก น อ ย า ง ร า ช าห ว ย ก ล า ย เ ป น บ ง บ ง ก ล า ย เ ป น ห ว ยห ล บ ต า ง ม น ำา ข น ห ว ก ร ะ ท บ ห นง า น ใ ห ท ำา เ อ า ไ ว อ ย า เ อ า ง า น ไ ว ท ำาหากจะดำานำากดำาใหถ งกน หากจะขนตนไมก ข นใหถ งยอดเช อ เ ข า เ ป น ท า ส เ ข า ต า ม ห ล ง ค นอ น เ ห ย ย บ ข ค น อ นช า ง ด เ พ ร า ะ ค ว า ญ ส ต ร ด เ พ ร า ะ ส า ม ไ ก ด ท ก ร ะ ด ก ค น ด ท ต ร ะ ก ลม า ม พ ล ง ท ก บ เ ท า ค น ม พ ล ง ท บ ต ร ห ล า นแ ข ง เ ก น ไ ป จ ะ ห ก อ อ น เ ก น ไ ป จ ะ เ ป ล ย ล งก น ห น แ ต ไ ม เ ห น ก บ ด ก ก น ข า ว แ ต ไ ม เ ห น ไ ร ก น ป ร อ น ใ จ ก น ห อ ย เ ล ย น ใ จค น ท ำา ต เ ป น ม ก ห า เ ร อ ง ก บ ผ อ นแ ม เ ส อ ล า ย ล ก เ ส อ ก ล า ย ต า มหากรวยก รวยอยางสตยซ อ หากจนกจนอยางสตยซ อคนข เหน ยวค าน ำาอ อย คนใจป ำ าค า เหล ก ฯลฯ เป นต น

ประเพณและขอหามก า ร แ ต ง ก า ย เคร องแตงกายกะเหร ยง แยกออกเป นการแตงกายของผชาย,การแตงกายของผหญงทแตงงานแลว และการแตงกายของผหญงโสด การปกและลวดลายประดษฐมทงลวดลายในการถกทอมความหมายของลวดลายทถกทอลงไป สวนเคร องประดบนนม ตางห ,เคาะ

35

กลอ,โขกลอ,กป,ลกปด,กำาไลขอมอ เปนตน ชาวกะเหรยงในแตกลมจะมเครองแตงกายทเปนเอกลกษณและลกษณะเฉพาะตวในดานสสน แตรปแบบลกษณะการแตงกายจะเหมอนกนคอผชายจะนยมใสชดเสอคอสแดง ใสกางเกงทรงกระบอก สวนผหญงทเปนโสดจะใสชดเสอทรงกระบอกผานทอเองดวยมอ มทงสขาวและสแดง สวนผหญงทแตงงานแลวจะใสชดเปน 2 สวนคอผาซนสแดงและใสเสอคอสดำา บนเสอจะมการประดบดวยลกเดอยหรอปกดวยดายหลากสในลวดลายชนดตางๆ ซงแตละชนดจะเลยนแบบจากธรรมชาต ซงมการเรยกชอเฉพาะโดยจะใหความรสกและอารมณท แ ต ก ต า ง ก น ไ ป เนองดวยในปจจบนผชายกะเหรยงสะกอ นยมแตงกายเหมอนคนไทยในทองถนทวไป แตสวนใหญยงคงมเสอสแดงสำาหรบไวใสในโอกาสสำาคญ เสอแดงตวนเปนสญลกษณของความเปนชาย นนคอความอดทนแขงแรง สวนเดกผชายกะเหร ยงจะใสเสอแดงตวเดยวยาวถงหวเขา เสอสแดงของชายกะเหร ยงเปนเสอทรงกระสอบคอเสอรปตวว ตรงชายคาเสอจะตดพหอยลงมา สมยกอนเสอแดงของชายโสดจะมพหอยยาวลงมาเลยชายเสอ สวนเสอแดงของชายทแตงานแลวจะตดพหอยลงมาเสมอชายเสอ เพราะชายทแตงงานแลวตองทำางานมากขน การทใสเสอทมพยาวจะทำาใหรงรง ไมสะดวกในการทำางาน ผชายกะเหร ยงจะสวมกางเกงแบบคนไทยภาคเหนอหรอบางทสวมใสแบบโสรงพมา แตในปจจบนสวนใหญจะสวมกางเกงขายาวตามสมยนยมและอาจจะสวมเสอแ ด ง ท บ เ ส อ ส ข า ว ข า ง ใ น อ ก ท ห น ง (ช ด ส ท ) นอกจากนแลว เสอแดงของผชายกะเหรยงจะใชผาโพกศรษะซงมลวดลายปกสแดง และมถงยามซงจะออกสแดงเชนเดยวกน เนองจากกะเหรยงสะกอนบถอบรรพบรษฝายแม แมจะเปนเจาของบานและเปนใหญในบาน วนแตงงานผหญงทเปนเจาสาวจะตองเตรยมเสอผา ผาโพกศรษะ และถงยามไวใหเจาบาว ยามนจะตองมลายทปากถง เพราะเช อกนวาส า ม า ร ถ ป อ ง ก น ผ ไ ม ใ ห ท ำา ร า ย เ จ า บ า ว ไ ด

36

กะเหรยงสะกอมความเครงครด ในการเรองความสมพนธระหวางชายและหญง มขอหามการไปไหนตอไหนดวยกนตามลำาพงและการถกเนอตองตวกน การไดเสยกนกอนแตงงานถอวาเปนความผดอยางแรง ตองมการถกลงโทษปรบสนไหมและตองทำาพธขอขมาหวหนาหมบาน รวมทงสงศกดสทธในหมบานมการฆาหม,ไก,วว,ควาย เปนตน (แลวแตหวหนาแตละหมบานกำาหนดโทษมากนอยเพยงใด) เปนการปองกนหนมสาวเลนไมซอและเปนการสอนหนมสาวไปในตววาทำาไปตองมการทำาโทษเหมอนคนซงเปนเร องทนาละอาย การมชโทษถงโดนไลออกจากหมบาน กะเหรยงมการอยอยางผวเดยวเมยเดยวตราบจนตายไมประพฤตผดลกเมยใคร ก ะ เ ห ร ย ง ส ะ ก อ ท เ ป น แ ม ห ม า ย น อ ย ม า ก ท จ ะ แ ต ง ง า น ใ ห ม ดวยความเชอดงกลาวขางตน จงมการแยกความแตกตางของการแตงกาย ระหวางสาวโสดและหญงทแตงงานแลว ผหญงกะเหรยงทยงไมแตงงานจะใสช ดทอดวยมอทรงกระสอบสขาว(หมายถงสาวพรหมจรรย) ยาวกรอมถงเทา (ณ.ปจจบนแปลกตาขนมทงสเขยวและสแดงววฒนาการ) ในสมยกอนถาสวมใสกระโปรงมความยาวแคเขา สาวกจะอายมากจนมนทานเลาวา ถามชายมาเหนเขาออน สาวผนนกจะฆาตวตาย (เทากบวาเสยความบรสทธแลว) ชดขาวนจงเรยกวา เซวา ผหญง” ”จะใสตงแตเดกจนถงวนแตงงานถงจะเปลยน การใสชดขาวเพอแสดงความบรสทธ หญงใดทตงครรภโดยทยงไมไดเขาพธแตงงานใหถกตองตามประเพณ กถอวามความผดอยางรายแรง จนกระทงมคำาดาทถอวาเปนคำาหยาบคายมากในบรรดากะเหร ยงสะกอดวยกน คออมทองทงชดขาว หรอเรยกวา เดอเซวา สาวโสดมผาโพกศรษะเพอกนแดดในหนาฤด“ ”รอน ใหความอบอนในหนาฤดหนาวและเพอปองกนไมใหผมสกปรกเรวจนเกนไป ในวนแตงงานหญงสาวกะเหรยงจะมผใหญชวยเปลยนชดขาวเปนชดสำาหรบหญงทแตงงานแลว เจาสาวจะตองมอบชดขาวนนใหคนอนทงหมดเพราะไมตองใชแลว แตจะใหนองสาวซงอาศยอยในบานหลงเดยงก น ไ ม ไ ด เ ช น ก น เ พ ร า ะ เ ช อ ว า จ ะ ท ำา ใ ห น อ ง ไ ม ไ ด แ ต ง ง า น

37

ผหญงกะเหรยงสะกอทแตงานแลว จะสวมเสอประดบประดาดวยลกเดอยและฝายส การประดษฐลวดลาย และการใชสสนตางๆ คดคนขนมาแทนสงทเหนอยรอบตว เชน นำาเมดลกเดอยมาเรยงกน 2 เมด หมายถงรอยรอยเทาสนข หรอการปกไขวดวยดายสแดงเปนรศม หมายถงพระอาทตย เปนตน เสอดงกลาวเปนรปทรงกระสอบ ตวสนเลยเอว คอเสอเปนรปตวว แขนในตว สนเลยไหลมานดหนออย เสอนเรยกวา เซ ซ “ “ และจะสวมผาซน ทงเสอและผาซนเปนเครองหมายแสดงวามเจาของแลว จะไมมชายอนมาเกยวของอก สาวโสดจะใสชดของหญงทแตงงานแลวไมได เพราะเชอกนวาจะทำาใหไมไดแตงงาน หรอมลกโดยยงไมไดแตงงาน หรออาจทำาใหเปนบาไปเลยกได ผหญงทแตงงานแลวกจะกลบไปสวมใสชดข า ว อ ก ไ ม ไ ด เ พ ร า ะ เ ป น ก า ร ด ถ ก ค ว า ม บ ร ส ท ธ ข อ ง ห ญ ง ส า ว เสอของหญงทแตงงานแลว จะตองมลายปก เพระถาไมมเชอวาจะทำาใหไมมลก กะเหรยงมทงนบถอผ นบถอศาสนาพทธ และนบถอศาสนาครสต เสอของหญงทแตงงานแลวจงตองมการปกลกเดอย เพราะเชอกนผได และมกจะทอลายลงไปเลย ใชวธปกดวยมอดงเชนนเสอของกะเหรยงทนบถอผจะใสผาซนทมลายก ผาซนของหญงทแตงงานแลวลวดลายของผาซนแสดงความขยนหมนเพยรของผทำา ยงลวดลายมมากกยงแสดงค ว า ม ข ย น ห ม น เ พ ย ร ม ม า ก ข น เ ท า น น การยอมสของผากะเหรยงนน จะใชวสดธรรมชาต วสดทจะนำามายอม ไดแก เปลอกไมสก ไมแตง ไมประด เปนตน ผชายจะเปนผหามาใหจากปา หรอทหางไกลจากทอยอาศย สวนตนไมทใชยอมสเปนตนเลกๆ เชน ตนคราม ตนแสดหรอเงาะปา เปนตน การยอมสของลายกจะตองไปเอาตนไมชนดหนงในปาซงมสอยางลายของก เวลาไปเอาจะตองไมบอกใ ค ร เ พ ร า ะ จ ะ ท ำา ใ ห ย อ ม ไ ม ต ด ผาซนททอเปนลายก เชอกนวาปองกนอนตรายได ผชายทเปนทหารหรอนกรบ เวลาออกไปรบจะเอาเศษผาถงของแมมาตดไวบนศรษะ เพอปองกนอนตราย นอกจากนในสมยกอน อตราการตายของหญงมครรภและของทารกแรกเกดคอนขางสง จงเชอวาลายกจะชวยปองกนไมให

38

ทารกตายได นอกจากน ขณะทผหญงกะเหรยงกำาลงอยไฟหลงคลอดลก จะเอากระบงใสฟนทเรยกวา เสกวะ มาวางไวใกลกบประตบาน แลวเอา” ”เสอทตดลายลกเดอยมาวางบนปากกระบง เพอปองกนไมใหผมาทำารายเดก เพราะเมอผมาถงจะตองนบลกเดอย นบลายเสอและลายของกระบง จนมนงงและตาลายไมสามารถเขาถงตวเดกได และเนองจากความหวาดกลวการตายในระหวางตงครรภ จงเกดคำาดาทหยาบคายรนแรงมาก คำาวา

ซ “ เ ท า ะ เ ด อ ” ซ ง แ ป ล ว า ต า ย ท ง ท อ ง ก ล ม“ ” เส อกะเหร ยง สวนใหญจะทอเองดวยมอ การทอผานบเปนวฒนธรรมทเกาแกดงเดมอยางหนงของกะเหรยง ไดทอผาใชในครอบครวมาเปนเวลานานแลว รปแบบการทอผามลกษณะคลายกบการทอผาของชาวเปรในสมยโบราณ และเหมอนของชนเผาหนงในแถบในประเทศก วเตมาลา ฟล ปป นส ป จจ บนการทอผ าแบบน ของกะเหร ยงเร มเปลยนแปลงไป และมแนวโนมวาจะสญหายไปในทสด การทอผาทปรากฏเปนแบบ back strap ทงสนซงมลกษณะดงน คอ ขงดายกบไม“คาน 2 อนในแนวนอน คานดานหนงผกตดกบหลก สวนคานอกดานหนงผทอจะใชสายหนงววคลองหวทาย ตดกบตวเอวของตน ความตงของดายยนจงไมคงท ผทอสามารถบงคบใหดายยน ตงหรอหยอนไดตามความตองการ ซงทำาใหเกดผลดคอ เนอผามความเรยบและแนน สมำาเสมอ ผทอจะโนมตวไปขางหนาเมอตองการใหดายยนหยอน และเอนตวมาดานหลงเมอตองการใหดายตง เครองทอแบบกะเหร ยงนพบในประเทศจน ญปน พมา ธเบต และหมเกาะมลาย ปจจบนคงมใชอยในประเทศเปร กวเตมาลา และ เม กซ โก (สารภ ศ ล า และร ชดาภรณ กณามา 2533:18) ในปจจบน กะเหรยงนยมซอดายสำาเรจรปมาทอ เนองจากผลผลตจากไรไมเพยงพอ และไมสามารถหาแหลงซ อปยฝายได ประกอบกบกรรมวธการผลตเสนดายน ตองใชเวลามาก ในเรองเกยวกบการทอผาน มการแนะนำาจากหนวยงานราชการ ใหใชการทอผาแบบกกระตกเพอทำาใหเกดความรวดเรว และไดปรมาณมากขนสามารถขายเปนรายไดใหแก

39

ครอบครว แตการทอผาแบบนยงไมพอแพรหลายนก (สารภ ศลา และรชด า ภ ร ณ ก ณ า ม า 2533:18)

พ ธ ม ด ม อ ป ใ ห ม งานมดมอขนปใหมหรองานทำาขวญประจำาปของกะเหรยงเรยกวา

กจ“ ” จะจดขนประมาณเดอนกมภาพนธถงเดอนเมษายน หมอผประจำาหมบานจะเปนคนกำาหนดวน หากหมบานใดมหมอผ 2 คนงานมดมอกจะม 2 งานซงวนจะไมตรงกน พธมดมอปใหมเปนสญลกษณของการเร มตนฤดกาลการเพาะปลก หลงจากงานมดมอปใหมแลวไมนาน จะเรมถางไรและเตรยมทนาสำาหรบเพาะปลก กอนวนพธ 1 วนชาวกะเหร ยงจะทำาขาวเหนยวตมเตรยมไว จะมการฆาควายทรวมเงนกนซอมา แลวมาแบงกนทำาอาหารรบประทาน เนอควายนเขาจะไมใชในพธกรรมเลย กบทงมการตมเ ห ล า ซ ง ใ ช เ ว ล า ป ร ะ ม า ณ 4-5 ช ว โ ม ง แ ล ะ ม ก า ร ต ำา ข า ว ป ก พธมดมอทำาขวญ เร มดวยพอแมเอาตะกราใสสงของตางๆ เชน เสอ ผาถง ผาโพกหวของแมบาน ซงเปนของใหม ไก เหลา ขาวเหนยวตม เปนตน ไปวางไวทหวบนไดขางหนง มอหนงจบไก2 ตวเปนไกตวผกบตวเมย ไวใหอยนงๆ อกมอขางหนงใชไมคนหมอขาวเคาะหวบนได พรอมทงสวดมนต เมอเสรจแลวกไปอกหวหนงบนได จากนนยกตะกราเขามาไปในบาน เคาะและสวดมนตตรงดานหวนอนของพอบานและแมบาน สวดเสรจกฆาไกเอามาลวก ถอนขนออกแลวเอาไปยางไฟใหหอมเพอนำาไปทำากบขาว เมอทำากบขาวเสรจกจดอาหารลงบนขนโตก อาหารมขาว กบขาว ขาวปก ขาวเหนยวตมทแกะออกแลว และเหลา 1 ถวย จากนนเอาเสนฝายทมความยาวประมาณ 14-15 นวมาวางพาดบนขนโตกใหถกขาวแกงและขนม เสนฝายนมจำานวนเทาสมาชกของครอบครว จากนน พอบานทำาพธดวยการเอาไมคนหมอขาวเคาะขนโตก แลวสวดมนตเรยกขวญมากนอาหาร พอสวดเสรจ พอบานหรอแมบานเอาดายขวญผกขอมอลกทกคน จากลกคนเลกไปยงลกคนโต พรอมทงสวดมนตเรยกขวญใหอยกบตว เมอผกเสรจพอบานกบแมบานจะผลดกนผกมอแกกนและกน พรอมททง

40

สวดมนตใหแกกน จากนนพอบานจะยกถวยเหลาขนจบเทลงไปพอเปนพธ แลวสวดมนตใหผลงมาดมสราถวยนน และขอใหปกปองดแลรกษาโรคภยใหแกสมาชกในครอบครว ทำาใหเกดความเปนสรมงคลการทำามาหากนสะดวก ปลกพชไดผลด พอสวดเสรจทกคนกดมเหลาดวยกน และกนขาวใ น โ ต ก ร ว ม ก น เ ป น อ น เ ส ร จ พ ธ พอตกกลางคน จะมการดมเหลาและรองเพลงกน การรองและการดมนจะตองวนเวยนไปจนครบทกบานกลาวแตคำาอนเปนมงคลแกชวต พธมดมอขนปใหมน มเร องความเชอและกฎเกณฑทควรปฏบตเกยวของอกมาก มความแตกตางในรายละเอยดระหวางหมบานของแตละหมบาน และแตกตางตามความเชอของหมอผแตละคน แตมความเชอทสำาคญคอ หากเดอนทกำาหนดจะมงานมดมอขนปใหมน เกดเหตการณไมดไมงามในหมบาน เชน มคนตาย มเสอเขามากนสตวเลยงในบาน มหนมสาวไดเสยกน เปนตน กตองยกเลกหมดถอวาการเตรยมการครงนไมด ทำาตอไปไมเกดผลดตอคนในหมบาน ตองเลอนไปจดในเดอนตอไป หรอหากจดพธไปแลวเกดเหตการณไมดขนทหลง จะถอวางานทจดไปแลวนนใชไมไดเชนกน ตองจดพธก นใหมอ ก ( สรยา รตนกล และลกขณา ดาวรตนหงษ 2531)

ก า ร เ ก ด เมอทารกเกดสายรกทตดออกไปแลวกจะบรรจลงกระบอกไมไผปดฝาดวยเศษผา แลวนำาไปผกไวตามตนไมในปารอบหมบาน ตนไมตนนนเรยกชอวา เดปอท“ ” แปลวาตนสายรก และตนไมตนนจะหามตดโดยเดดขาด เพราะเชอวาขวญของทารกจะอาศยอยทนน หากตดทงจะใหขวญของทารกหนไปและทำาใหทารกลมปวยลง หากวาผใดผหนงตดตนไมตนนโดยเจตนาหรอไมเจตนา จะตองถกปรบดวยไกหนงตว พอแมกนำาไกตวนไปทำาพ ธ เ ร ย ก ข ว ญ ท า ร ก ก ล บ ค น ม า วนทไปผกสายทารกตดกบตนไมนนเพอนบานทกคนจะไมออกไปทำางาน ซงถอวาเปนขอหาม เรยกขอหามนวา ดตาเบล เปนกฎหมาย“ ”

41

ประเพณทสบทอดกนมาตงแตอดต เมอถงเวลาขวสายรกหลดออกไปผเปนพอกจะไปทำาพธผกมอเรยกขวญทารก โดยไปทำาพธทใตตนไมทผกตดสายทารกตนนน เพอใหขวญกลบมาอยทบาน เรยกพธผกขวญนวา ก“เบลจอ คอพธผกขวญครงแรกของบคคลผนทเกดมาลมตาอยบนโลก” คนกะเหร ยงเชอวาขวญของคนมอย 37 ขวญทอยในรปของสตวชนดตางๆ การผกขวญครงแรกของทารกนกจะทำาใหทารกไดรบขวญท 37 ข ว ญ น โ ด ย ค ร บ ถ ว น ซ ง ไ ด แ ก 1.ขวญหวใจ, 2.ขวญมอซาย, 3.ขวญมอขวา, 4.ขวญเทาซาย, 5.ข ว ญ เ ท า ข ว า , 6.ข ว ญ ห อ ย ,7.ข ว ญ ป ,8.ข ว ญ ป ล า , 9.ข ว ญเขยด,10.ขวญแย ,11.ขวญจ งหรด,12.ขวญตกแตน,13.ขวญตกแก,14.ขวญแมงมม, 15.ขวญนก,16.ขวญหน,17.ขวญชะน, 18.ขวญหมป า , 19.ขวญไก ป า, 20.ขวญเก ง, 21.ขวญกวาง, 22.ขวญสงห ,23.ขวญเสอ, 24.ขวญชาง, 25.ขวญขาว, 26.ขวญง, 27.ขวญตน, 28.ขวญเมน, 29.ขวญเลยงผา, 30.ขวญแรด, 31.ขวญเต า , 32.ขวญตะกวด , 33.ขวญก ง , 34.ขวญอ เห น , 35.ข ว ญ ก ร ะ ท ง , 36.ข ว ญ ต อ , 37.ข ว ญ น ก แ ก ก น ก แ ก ง .

พ ธ แ ต ง ง า น หนมและสาวกะเหรยง มกมโอกาสพบปะสนทนากนในตอนกลางคน หนมกะเหรยงจะไปหาสาวทบาน และนงสนทนากนบนบานซงอาจเปนนอกหองหรอในหอง สวนใหญจะเปนในหอง เพราะมเตาไฟทใหแสงสวางอยกลางหอง เนองจากบานของกะเหรยงมหองเพยงหองเดยว ในขณะทสนทนากน พอแมกจะนอนอยใกลเตาไฟนนเอง นอกจากทบานของหญงสาวแลว โอกาสทหนมสาวกะเหรยงจะไดพบกน คอ ในงานศพเวลากลางคนพวกหนมสาว จะเดนรอบๆ ศพ และกอดคอกนรองเพลงระหวางหญงกบหญง ชายกบชายนนอวยพรใหผตายไปสทชอบ (หามกอดกนเดดขาดชายกบหญง) โอกาสนเปนโอกาสทหนมสาวจะไดใกลชดและสนทสนมกนมาก การรองเพลงในงานศพนท งฝายหญงและฝายชายจะโตตอบ

42

บทเพลงกนและกนอยางสนกแบบมศลปะ หนมๆ สาวๆ คไหนชอบพอกนฝายชายใดทมลกคอเสยงดโชวออกมาดวยเสยงทไพเราะมความหมาย มความซาบซงใหฝายหญงทตนจบคไดฟง หญงสาวบางคนมความซาบซงในบทเพลงทฝายชายรองโตกลบมาถงน ำาตาซมรวงกม ฝายผหญงกเหมอนกนโตกลบฝายชายดวยเสยงทไพเราะผชายถงนำาตารวงกมเหมอนก น ก า ร ร อ ง เ พ ล ง ใ น ง า น ศ พ จ ด ม ง ห ม า ย ก ค อ 1. เพ อ ให เก ดความสมานสามคค ในงานการจดงานศพ 2. เพ อใหชายหนมหญงสาวจะได มโอกาสเก ยวพาราสก น 3. เ พ อ ใ ห ห น ม ส า ว ฝ ก ร อ ง เ พ ล ง ใ ห เ ป น 4. เพ อ ส ง ด ว ง ว ญ ญ า ณ ข อ ง ผ ต า ย ไ ป ส ส ค ต เ ป น ต น หากหนมสาวไดเสยกนกอนแตงงาน กจะตองมการขอขมาตอผเจาท ซงเปนผบานไมใชผเรอนและใหมการขอขมาตอผเฒา รวมทงหวหนาหมบานและหมอผดวย วนตอมาจงจะจดใหมการแตงงานกน พธการแตงงานของหนมสาว ทไดเสยกนกอนแตงงานจะไมมงานสนกสนานร นเรงเหมอนงานแตงทเปนหนมสาวบรสทธ แตทำาพอเปนพธเทานนกะเหรยงหนมสาวทบรสทธ จะไมยอมไปรวมในพธดวย เพราะเกรงวาจะเอาตวอยางเหลานซ งเปนสงทไมด มาใช และถอวาเป นการผดประเพณกะเหร ยงทำาใหวงศตระกลใหเกดเร องนาละอาย ถาหนมสาวคทไดเสยกนไมใชหนมสาวหรอสาวโสด กจะตองถกปรบเปนเงนและสตวเลยงไดแก หม ไ ก แ ล ะ ค ว า ย เ ป น ต น หลกการพธแตงงาน เรมดวยการใหผเฒาผแกมาทาบทามเพอถามความสมครใจทงสองคนกอน จากนนจะเปนการสขอโดยฝายหญงไดใหผอาวโสชาย 2 คนไปหาฝายชาย ประเพณการสขอของกะเหรยงผหญงจะเปนผสขอผชาย หลงจากยนยอมตกลงกนแลว ทงสองฝายกไดนดหมายกนวา อกเจดวนจะทำาพธแตงงาน เมอฝายชายเตมใจรบการสขอ กจะมผอาวโสชายฝายชาย 2 คนและหนมโสด 1 คน ทไมใชพนองของเจาบาว รบการสขอเพอนดหมายวนแตงงาน ชายหนมโสดคนนจะเปนตวประกนในการแตงงาน หากเจาบาวตวจรงเกดขดของดวยเหตใดกตาม ชายหนมคน

43

นจะตองแตงงานแทนเจาบาวตวจรง ไปยงบานฝายหญงกจะมการฆาไกเพอตมหรอแกง และมการเตรยมเหลาเลยงพวกทมาเพอเปนการยนยนวาจะไมมฝายใดฝายหนงผดสญญา หากมฝายใดฝายหนงบดพลว ฝายนนจะหาคครองยาก เพราะไมมสจจะ จะมการกำาหนดวนแตงงาน ซงจะจดขนภายใน 7-9 วน หลงจากวนสขอ และตองเปนวนทค เชน วนท 3 วนท 5 วนท 7 หรอวนท 9 หลงจากการสขอ จะเปนวนไหนกใชวธปกกระดกไกดเอา เมอกำาหนดวนแลวกบอกไปยงญาตมตรทงหลาย จะไดเตรยมตวชวยเ ห ล อ เ ช น เ ต ร ย ม ห ม ไ ก ห ร อ เ ห ล า ส ำา ร บ ใ ช ใ น พ ธ แ ต ง ง า น ในวนแตงงาน ฝายชายจดขบวนแหซงมกรรองทำาเพลง ตฆองกลองกนอยางสนกสนาน เดนไปบานเจาสาว ทกคนแตงกายแบบกะเหรยง เจาบาวจะแตงกายดวยเสอผาเกาๆ ในขบวนแห เจาบาวตองเตรยมสงของใสตะกรา แลวใหหญงอาวโสพาดไป การพาดกคอ การใชสายคลองสะพายอยตรงหนาผาก และตะกราอยขางหลง ในตะกราจะมของมเครองมอ เชน พรา จอบเสยม เงนกอนโบราณ เงนเหรยญซงเปนโลหะเงน ผาโพกศรษะ เสอและผานงใหมของแมบาน เปนตน ฝายเจาสาวจะจดขบวนทมแตผชายไปรบและนำาเขามาในบาน ในขบวนของแตละฝายจะมผรายเวทยมนตคาถาไ ป ด ว ย เมอขบวนเจาบาวไปถงลานบานเจาสาว กจะมพธดมเหลา โดยเจาสาวเอาเหลาท เป นเหลาขวดแรกจากากรตมกลนคร งแรก ซ งเรยกวา ซโข หมายถงหวเหลา แกวสดทายเรยกวา ซค หมายถงกนเหลา” ” ” ” (เรยกพธกรรมนวาแควะ ซ หมายถงพธหวเหลาและกนเหลา) รนใหเจาบาว 1 แกว เจาบาวจะสงใหหวหนาผรอบรเวทยมนตคาถาอาคม ทำาการเสกเปาและอวยพรใหอยดมสข เสรจแลวหวหนาจะรนเหลาลงพนดนนดหนอย แลวเจาสาวสงกลบใหเจาบาวดมจนหมด สราทเหลอในขวดกสงใหญาตพนองดมกนจนหมด จากนนฝายเจาบาวกรนเหลาของตนใหเจาสาวและทำาพธเชนเดยวกน เมอทำาพธดมเหลาแลว กขนบนบานขณะขนถงหวบนไดบานจะมญาตอาวโสฝายหญงเอานำาเยนราดลงบนเทาของคบาวสาวเพอลางเสนยดจญไร พรอมกลาวคำาอวยพร พรรคพวกของทงสองฝายท

44

ตามมา กจะมการสรรดนำาทเทาทกคน จากนนทำาพธปอนขาว โดยเจาสาวเอาขาวและอาหารใสถวยเลกใหเจาบาวกนใหหมดจำานวนหนงคำา จากนนญาตของทงสองฝายกจะทำาแบบเดยวกน แลวจงลงมอรบประทานอาหารกนตามปกต เมอรบประทานอาหารเสรจแลว พรรคพวกของทงฝายจะดมเหลาและรองเพลงของเผา (ทาแตงงาน) ตามบานญาตพนองของเจาสาว แลวพากนกลบมาบานเจาสาว มาดมเหลากนอก โดยหวหนาทงสองฝายต า ง อ ว ย พ ร ใ ห เ จ า บ า ว เ จ า ส า ว ประเพณของกะเหร ยงกเปนเชนนถอวาขาวเปนชวต จงใหความสำาคญกบเหลาทมาจากขาวสำาหรญทำาพธกรรมทกๆ อยาง เหลาสองแกวแรกทรลนลงไปเรยกวา ซโข“ ” หมายถงหวเหลา สองแกวสดทายเรยกวา “ซค “หมายถง กนเหลา และเรยกรวมพธกรรมนวา แควะ ซ“ ” หมายถงพ ธ ด ม ห ว เ ห ล า แ ล ะ ก น เ ห ล า ตอนนงดมเหลา เจาสาวนำาสายกระพวนมาคลองคอเจาบาว และนำาบหรสองมวนมาให มวนหนงจดไฟใหเจาบาว อกมวนหนงใหเจาบาวถอไวในมอ แลวเจาสาวกตระเวนทวในบานไลแจกสายกระพวนแกเพอนบานทมากบเจาบาว ระหวางพธดมหวเหลา-กนเหลา คนอนๆ กดมเหลาดวย พรอมกบขบลำานำาโตตอบกนอยางสนกสนานเจาบาวจะกอ แขกผมาเยอนจะรบเนอหาลำานำาเปนการถามไถกนถงการเดนทางวาเปนอยางไรบาง มความทกขยากลำาบากใจอะไรบางไหม เจอะเจอกบอะไรบาง หลงจากนนหลายคนอกจากบานแยกยายไปยงบานอน พาเจาบาวไปดวย เจาบาวคนแรกไปนอนอกบานหนงซ งไมใชบานเจาสาวแตอาจบานของหวหนาผมาขอนดวนแตงงานเจาบาวสาวนนเอง หรอคนนเจาบาวไมไดนอนเลยทงคนเพราะไปกบผใหญซงขบเสยงลำานำาโตตอบกนทงคน วนรงขนผชายฝายเจาสาวมารบเจาบาวมาบานของเจาสาว เพราะมพธอกขนตอนหนงคอการผกขอมอรวมกน ใหเจาบาวกบเจาสาวนงลงใกลกนใกลขนโตก ผอาวโสคนหนงในหมบานนำาดายขาวสองเสน ผกขอมอเจาบาวกอนแลวผกขอมอเจาสาวตอ ขณะผกขอมอทานอธษฐานอวยพรแกเจาบาวและเจาสาว จากนนแมเจาสาวนำาขวดเหลาใหเจาบาวรน หวเหลาเขาใหเจาบาวดม กนเหลาใหเจาสาว

45

ดม แลวเจาบาวเจาสาวพรอมกบพอแมญาตพนองกลงมอกนขาว เพอนบ า น ข อ ง เ จ า บ า ว ก ข น ม า ก น ข า ว ใ น เ ว ล า น น ด ว ย เมอทกคนกนขาวอมแลว เพอนบานของเจาบาวพากนกลบบาน ทงเจาบาวไวคนเดยวทหมบานเจาสาว เจาบาวมความรสกอยางไรเมอตามองตามเพอนบานกลบไป (คงเศราสรอยจนนำาตาไหลรนแนเลย)เจาบาวตองนอนทหมบานนอกหนงคน ตกกลางคนเจาสาวจะตองเปลยนเครองแตงกายเปนชดแมบานสดำาใหมเอยมทเรยกวา เชซ“ ” (คอผาเสอทอนบนของชดแมบานผออกเหยาออกเรอนแลว หมายถงเสอดำา หรอเรยกอกอยางหนงไดวา “เชเบอะ” หมายถงเสอปกลกเดอย ทเรยกวาเสอดำาและเสอปกลกเดอย เพราะทอนลางยงมอกเรยกวา “หนหรอซน” เปนพนสแดงและมลายมดหมตดขวางตลอดทงผน) สวนเจาบาวนนตองใสเสอแดงทเรยกวา เชกอ“ ” ซงเจาสาวเปนผทอใหเจาบาว ยนใหเจาบาวดวยมอของเจาสาวเอง

(เชกอ หมายถงเสอผชายเปนผาสแดง คำานมความหมายสวยสดงดงามและมความบรสทธ ผ ดผอง) เวลานเจาบาวและเจาสาวตางอยในชดแตงงานทงสองคน รอเวลาพธสงเขาเรอนหอตอไป คำาคนนยงมขาวเยนอกมอหนง ซงญาตเจาสาวไปเชญชวนผอาวโส 3-4 ทาน ทนำาทางเจาบาวไปเยยมตามบานตางๆ เมอตอนกลางวนใหมากนขาวดวย เพอมาเปนพยานในการสงเจาสาวเจาบาวสเรอนหอ ทกคนกนขาวพรอมกนดมเหลาเสรจแลว จากนนผอาวโสเดนออกจากบานไปทละคนๆ จนหมด และบอกกบเจาบาววา หลานเอย ขอใหโชคดมสข มไขดกออกลกด สบลกสบหลาน“ต อ ๆ ไ ป เ ถ อ ะ ” หลงจากเจาสาวเจาบาวดมเหลา และรบประทานอาหารเสรจแลว เจาสาวจะเปลยนเครองแตงกายใหเจาบาวใหม จากนนหวหนาฝายเจาบาวจะแจกของในตะกรา ทนำามาใหญาตอาวโสซงเปนหวหนาครอบครวของเจาสาว สวนเงนหลอแทงเกบเอาไวเปนของประจำาตระกลตอไป ***เปนอนเสรจพธการแตงงานทบานเจาสาว ชาวกะเหรยงนยมจดงานแตงงาน 2 วน วนทสองจะทำาพธทบานเจาบาว วนแรกเจาสาวยงไมเปลยนเครองแตงกายชดขาวทรงกระสอบทแสดงความเปนสาวพรหมจารย แตจะไปเปลยน

46

เปนนงผาถงและสวมเสอสำาหรบหญงมเรอนในวนรงขน พธในวนทสอง ดำาเนนไปในลกษณะเดยวกบวนแรก เชน หญงอาวโสฝายหญงจะเตรยมข อ ง ใ ส ต ะ ก ร า ร ว ม ข บ ว น แ ห ไ ป ย ง บ า น เ จ า บ า ว เ ป น ต น สองคนกบหนงวนทคางอยทบานเจาสาว วนนเจาบาวและเจาสาวตองกลบไปยงบานเจาบาวพรอมกบเพอนบานทเปนฝายเจาสาวเปนพยาน เมอรวมกนทบานเจาสาวแลว จากนนกออกเดนทางไปยงหมบานเจาบาว เมอถงบานเจาบาวกจะมเพอนบานรอรบมากมาย เพอมาทำาพธกนในฝายของเจาบาวตอ พอแมของเจาบาวยนรอลกชายและลกสะใภใหมทเชงบนได ในมอถอกระบอกไมไผตกนำาคนละกระบอก มกอนหนหนงกอนวางอยขางหนาใหลกชายกบลกสะใภเหยยบบนกอนหน เจาบาวเหยยบเทาขวาเจาสาวเหยยบเทาซาย พอแมเทนำาลงไปบนเทาของเจาบาวและเจาสาว พรอมกบอธษฐานวา มแรงกน มแรงทำา มอายยนดงกอนหน มความรมเยนดงนำา“ อยาไดเจอะเจอกบความทกขยากลำาบากใจเลย” จากนนขนบนบาน รนเหลาใหผอาวโสของหมบานและทานกอธษฐานอวยพรให ตกตอนกลางคนกมเสยงรองเพลงกะเหรยงขบลำานำาโตตอบกนดงระงมทงหมบานระหวางแขกฝายเจาสาวกบฝาบเจาบาว ทหมบานของเจาบาวไมมพธอะไรอกแลว นอกจากการเลยงอาหารและฉลองกนเทานน พธกรรมทงหมดอยทบานฝายเจาสาว เพราะตามวฒนธรรมกะเหรยงพธกรรมภายในบานจะเปนของผหญง วนรงขนมการเลยงอาหารแขกและเพอนบานอกครงหนง จากนนเพอนบานของเจาสาวตางพากนกลบบานทงเจาสาวใหรองไหไวเพยงผเดยวใหอยกบเจาบาว เจาสาวนำาตาคลอมเบาลนเออ คงมความรสกเชนเดยวกบตอนเจาบาวครงถกเพอนบานทงไวเพยงผเดยวในหมบานของเ ธ อ เ ม อ ว น ก อ น น น เ อ ง ในพธแตงงานเจาสาวจะตองแสดงฝมอในกาารตมกลนเหลาใหบดามารดาฝายเจาบาวดม โดยเจาสาวยงคางอยท หมบานเจาบาวอกประมาณ 7 วน ระหวางนเจาสาวไดตมเหลาใหพอแมสามหนงหมอ เพราะประเพณกะเหรยง สงทลกสะใภตองทำาใหกบพอแมสามอนดบแรกคอการตมเหลา ซงจะเปนการพสจนวาลกสะใภเกงกาจในหนาทของสตรหรอไม

47

เมอเจาสาวตมเหลาเสรจแลวพอแมเจาบาวกเรยกญาตพนองทกคนมารวมกนดม ทกคนแสดงความคดเหนตางๆ เชนวา มรสชาตดและอรอยกลาวชมเชยในฝมอทงพอแมเจาบาวและญาตพนองตางพงพอใจทวหนา เพราะนแสดงถงนมตหมายอนด ทชวตครอบครวของเจาบาวเจาสาวจะมแตงความราบรนและอยดวยกนอยางมความสข ในวนท 8 เขาทงสองคนตองกลบไปยงหมบานเจาสาวเพราะผชายกะเหรยงเมอแตงงานแลว ตองไปอยอาศยบานผหญง กอนกลบนนแมเจาบาวไดเตรยมกระชหนงใบใหลกสะใภใหมแบกกลบไปดวย ขางในบรรจเสอผาซงเปนชดแมบานหลายชดดวยกน เปนของทแมสามตองใหกบสะใภตามประเพณ เมอกลบไปหมบานเจาสาวแลวแมยายบอกวายงมอกสงหนงทลกเขยและลกสาวของทานตองทำา คอการไปหาของกนรวมกนคร งแรก เรยกวา ฆอ เอาะ ช ตา“ ” การไปหาของกนรวมกนครงแรกนตองมสามภรรยาหนงคไปเปนพเลยงไมเชนนนถอวาไมด ไปหาของกนจำาพวกกง ป ปลา ทหวยหรอแมนำา ไมไกลจากหมบานเทาใดนก เมอไดกง ป ปลาและอนๆ แลวมาลางใสลงหมอคนทำาอาหารนำาหนกอนเทาหวแมมอสองกอนใสหมอลงไปดวยเปนความเชอทตองทำาเชนนเปนการอวยพรเจาบาวเจาสาวทงสองใหมอายยนดงกอนหนสองกอนนและรวมกนกนขาว เจาสาวเกบไวใหดอยาโยนทงหากมนหายขอใหมนหายมนเอง นเปนธรรมเนยมประเพณขนสดทายสำาหรบการแตงงาน คนกะเหร ยงถอวาชวตงานแตงงานสำาคญมาก จงมขนตอนธรรมเนยมประเพณมากมายและใชเวลายาวนานเปนอนเสรจพธการแตงงาน ทสมบรณแบบของกะเหรยง สำาหรบบางคนนนงานแตงใชเวลานานถง 14-21 วน คอนบตงแตการไปสขอจนถงการไปหาของกนรวมกนคร งแรก

ข อ ห า ม การอยรวมกนในสงคมจะตองยดถอระเบยบขอบงคบ กฎจารตประเพณ และเหนคณคาของทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน เพอใหชมชนด ำา เ น น ช ว ต อ ย ร ว ม ก น อ ย า ง ม ค ว า ม ส ข

48

ข อ ห า ม ร ะ ห ว า ง ค น ก บ ธ ร ร ม ช า ต -ปาชา ปาชาจะเปนปาหวงหามสำาหรบหมบาน หามเขาไปตดตนไม

และทำาประโยชนใด ทกคนตองเคารพเพราะถอกนวาเปนแหลงพกพงของวญญาณบรรพบรษ ซงพวกทานกตองการความสงบรมเยนเชนเดยวกน

-สตวปา เชน ชะน ชะนตายหนงตวปาเจดปาตองเงยบเหงา นกกก นกกกตายหนงตวตนโพธเจดตนตองวงเวง เพราะเปนนกทซอสตยตอคหากคมนตายมนกจะฆาตวตายตาม และสตวปาขนาดใหญหลายชนดจะหามการลา และเมอถงฤดวางไขผสมพนธและเลยงลกออนจะหามลาสตวปาทกชนด เพราะเปนชวงทสตวปาขยายพนธ หากมการลาในชวงนจะทำาใหสตวสญพนธได แมนำาลำาธารบรเวณตนนำาลำาธารโดยเฉพาะตานำาผดจะหามการตดไมทำาลายปา ปลาทอยในตานำาผดหรออยในถำาหามจบ เพราะเชอกนวาปลาเหลานมเจาของเลยงไว หากผใดฝาฝนขอหามผนนเจาของธ ร ร ม ช า ต เ ห ล า น จ ะ ล ง โ ท ษ โ ด ย ก า ร ท ำา ใ ห เ จ บ ป ว ย ไ ด

-ผกและตนไม หามโคนตนโพธต นไทรเดยวนางพญาแมกไมจะลงโทษ ผลไมจะตองรอใหมนสกกอนถงจะเกบมากนได หามเกบกนขณะยงเปนลกออน พชผกและตนไมทกชนดหามตดทงโดยเปลาประโยชน หามกาตนไม เพราะเชอวาตนไมกมชวต รจกเจบรจกรองไหเชนเดยวกบมนษย ต น ไ ม ท ใ ห ผ ล เ ป น อ า ห า ร แ ก ม น ษ ย ห า ม น ำา ม า ส ร า ง บ า น ข อ ห า ม ร ะ ห ว า ง ค น ก บ ช ม ช น ในสงคมกะเหร ยงจะมกฎของชมชนเพอใหคนในหมบานยดถอปฎบตในทศทางเดยวกนเพอใหสงคมอยไดอยางปกตสข ดงนนจงมกฎข อ ห า ม ห ล า ย ป ร ะ ก า ร เ ช น ข อ ห า ม ท เ ก ย ว ก บ ก า ล เ ว ล า -ขอหามทเก ยวก บการยายเขา ยายออกของคนในชมชน -ห า ม ต ง ห ม บ า น บ น เ น น น ำา ล อ ม (เ ก า ะ ) -ห า ม เ ก บ ห น อ ไ ม เ ก น ก อ ล ะ ส า ม ห น อ -ห า ม ต ด ไ ม ไ ผ เ ก น ก อ ล ะ ส า ม ล ำา

49

-ห า ม เ ก บ ช ะ อ ม ก น ใ น ฤ ด ฝ น -หามเก บสม น ไพร เก นขนาด หากเก บ เก นจะ ไม เป นยา

ข อ ห า ม ร ะ ห ว า ง ค น ก บ ค น -หามเกยวกบคนทมครรภ อยากนเนอหมปาและสตวทถกเสอกดต า ย -ห า ม เ ก ย ว ก บ ก า ร เ ล อ ก ค ค ร อ ง แ ล ะ ก า ร แ ต ง ง า น -ห า ม ท ะ เ ล า ะ ก น บ น ข น โ ต ก -ห า ม ข า ม ห ว เ ห ย ย บ เ ท า ผ อ า ว โ ส เร องราวของขอหามในชวตคนกะเหรยงมมากมาย ทบรรพบรษยดถอปฎบต ก นมายาวนาน เชน ขอหามเกยวกบการกนอาหารเปนก ศ โ ล บ า ย ส อ น เ ด ก ใ ห เ ช อ ฟ ง พ อ แ ม ผ เ ฒ า ผ แ ก เ ช น …

ห ว ไ ก ห า ม เ ด ก ก น เ ด ก ก น เ ด ก จ ะ ม ส ม อ ง ไ ม ใ สค อ ไ ก ห า ม เ ด ก ก น เ ด ก ก น เ ด ก จ ะ ช อ บ เ ถ ย ง พ อ แ ม ป ก ไ ก ห า ม เ ด ก ก น เ ด ก ก น เ ด ก จ ะ ม ค ว า ม เ ช อ ง ช า ข า ไ ก ห า ม เ ด ก ก น เ ด ก ก น เ ด ก จ ะ ช อ บ เ ท ย ว เ ต ร ก น ไ ก ห า ม เ ด ก ก น เ ด ก ก น เ ด ก จ ะ ด อต บ ไ ก ห า ม เ ด ก ก น เ ด ก ก น เ ด ก จ ะ ข เ ก ย จก น ไ ก ห า ม เ ด ก ก น เ ด ก ก น เ ด ก จ ะ พ ด ม า กหวใจไก หามเดกกน เดกกนเดกจะเกดความออนไหว เปนตน

ศ า ส น า แ ล ะ พ ธ ก ร ร ม ระบบความเชอของกะเหรยงมความสมพนธกบวถชวตและความเปนอย เช อเกยวกบความสมพนธระหวางมนษยกบมนษย มนษยกบธ ร ร ม ช า ต แ ล ะ ม น ษ ย ก บ ส ง ท ล ล บ ความเชอถอของกะเหรยงไดแผแทรกซมและมอทธพลมากตอการประพฤตปฎบตในชวตประจำาวน ดงนนคนกะเหร ยงจงใหความสำาคญใน

50

ทางศาสนามากนน คอการนบถอผและพทธรวมกน ผทนบถอซงมความสำาคญ ไดแก ผหนาท และผตางๆ (ตามขา) ทสงสถตอยตามปา ภเขา ลำาหวย ในไร ในนา ในหมบาน และในเรอนของตนเอง เปนตน ผทถอวาเปนผรายนนเชอวาเปนผทจะทำาใหประสบภยพบตทงปวงจงตองมการเอาอกเ อ า ใ จ ด ว ย ก า ร เ ซ น ส ง เ ว ย ด ว ย อ า ห า ร ต า ง ๆ ซ ง ไ ด แ ก ห ม ,ไ ก ,เ ห ล า ,ข า ว ,ข น ม เ ป น ต น นอกจากมความเชอในเรองผตางๆ ซงมอทธพลตอชวตประจำาวนตอพวกเขาแลว กะเหรยงยงเชอในเรองขวญซงมประจำาตวของแตละคน กะเหร ยงยงเชอวาในรางกายคนเรามอยทงหมด 33 ขวญ สวนใหญไมสามารถนบไดหมดวา ขวญอยในสวนไหนบางขวญอยทศรษะ ขวญสองทใบหท งสองขาง ขวญจะละทงหรอหายไปกตอเม อคนๆนนไดตายไป นอกจากนนแลวเชอกนวาขวญชอบทจะหนไปทองเทยวตามความตองการของมนเอง และกอาจจะถกผรายตางๆ ทำารายหรอกกขงไว ซงจะทำาใหผนนลมปวย การรกษาพยาบาลหรอวธทจะชวยเหลอคนเจบปวยได กคอการลอและเรยกขวญใหกลบมาสบคคลทเจบปวย พรอมกบทำาพธผกขอมอรบขวญดวย ในสงคมของกะเหรยงนนถอเปนปกตธรรมดา เมอวนในหมบานจะทำาพธเลยงผและการเรยกขวญของคนเจบปวยแทนการรกษาดวยสมยใหม บางครงแมหมอจะมหมอขาไปชวยรกษาใหตามแบบทนสมย แตถาหากทบานผปวยนนไดรกษาดวยการเลยงผแลวเขาจะปฏเสธทจะร ก ษ า ท น ท อ ย า ง น อ ย 3 ว น คนกะเหรยงนบถอทงศาสนาพทธ ครสต และนบถอผ เกอบรอยละเกาสบถอผ ผมอยทกแหง ในปา ในไรนา ในลำาธาร ผและวญญาณเปนบอเกดของคณธรรมและคานยมหลายประการ เชนการอยอยางผวเดยวเมยเดยว ไมประพฤตผดลกเมยใคร หรอการเลยงดพอแมทชรา กบความเชอทวาวญญาณของบรรพบรษ คอผบานเรอนทคอยคมครองดแลลกหลานใหอยเยนเปนสข เปนตน ผทนบถอ คอผบานและผเรอน ผบานเปนผเจาททคอยปกปองดแลหมบาน ผเรอนเปนผดวงวญญาณบรรพบรษ ซงคอยปกปองรกษาบตรหลานเหลนผสบตระกลของตนดวยความหวงใย นอกน

51

ยงมผประจำาไรหรอผนา ซงจะชวยทำาใหผลตผลของไรนาเจรญงอกงาม ดงนจงมการทำารานเลยงผไรหรอผนากอนทำาการปลกขาวหรอพชไร เมอเกบเกยวไดผล กจะมการเลยงอกครง เรยกวาประเพณงานกนขาวใหม มการฆาไกฆาหมเปนเครองเซนบชาดงเชนประเพณขนปใหม ชาวกะเหรยงทน บ ถ อ พ ท ธ ก จ ะ น ำา อ า ห า ร ห ร อ เ ง น ม า ถ ว า ย พ ร ะ ท ว ด คนกะเหรยงมความเกรงกลวผปา ซงถอวาเปนผราย คอยทำารายผคนมากกวาจะคมครองปองกนภย ผปาม 2 พวกคอ ผปาบก และผปานำา ผปาบกจะรวมไปถงผปา ผภเขา ผเจาบาน ผเจาเมอง เจาท ผหลวงและผฟา สวนปานำา ไดแก ผซ งสถตอยตามลำาหวย ลำาธาร บง หนองนำา เ ป น ต น

ก า เ ส ย ง ท า ย เมอมการเจบปวยเกดขน จะมการเสยงทายถงสาเหต โดยใหหมอผปกกระดกไกหรอจบขาวสารเสยงทายด เชน เมอเดนปากลบมาบานและเกดอาการเจบปวย จะทำาพธปกกระดกไกและถามดวา ไปถกผทไหนทำารายเอา เมอกระดกไกแจงตรงกบตำาราวาไปถกผประเภทนนประเภทน กจะตามไปเลยงผตรงนน ถาอาการปวยยงไมทเลา กปกกระดกไกไตถามอกวาถกผปาหรอผนำาทำารายเอา และถามวาเปนผกนไก กนหม กนเปนคหรอเดยว เ ม อ ก ร ะ ด ก ไ ก บ อ ก อ ย า ง ไ ร ก ไ ป เ ล ย ง ผ ต ร ง น น อ ก

ก า ร เ ล ย ง ผ การเลยงผมหลายพธและตางวาระกน เชน การเลยงผเพอฉลองโชคฉลองชย ในโอกาสยายหมบานไปตงอยในทแหงใหม การเลยงผเพอขอขมาลาโทษตอเจาบานเจาเมอง ซงเปนผปา ผหลวง ผฟา และการเลยงผ เ พ อ บ ำา บ ด โ ร ค ภ ย ไ ข เ จ บ เ ป น ต น พ ธ เ ล ย ง ผ เ ร อ น แ ล ะ ผ บ ร ร พ บ ร ษ ในสงคมกะเหร ยง การเลยงผเรอนและผบรรพบรษจะทำากนปละคร ง หลงจากเกยวขาวเสรจแลว เปนพธทศกดสทธ กอนวนทำาพธลก

52

หลานทกคนจะตองมาคางคนทอยางพรอมหนาพรอมตากน หากมใครขาดผทำาพธจะตองเอาขาวกอนทคนตองกน เกบไวใหเขากนเมอเขากลบมาบาน หากเขาไมกลบมาไดสงไปใหเขา มฉะนนจะถอวาการเลยงผไมไดผล ในพธนคนกะเหรยงนยมใสเสออยางกะเหรยงทกคนตองสำารวมกรยาวาจา จะพดมากไมได มฉะนนจะตองเลกพธเสยกลางคน และตองทำาพธกนใหมในเดอนถดไป และยงมขอควรปฏบตและหามอนๆ เชน ตองกนขาวในขนโตกเดยวกนหมด ตองหงขาวหมอเดยวกนเสจแลวแมบานตองลางขนโตกลางจานคนเดยวจะใหหคนอนชวยไมได ถายงมคนกนขาวไมเสรจคนอนๆ จะลงจากบานไมได ในวนทำาพธหามการตดผม หามกนของทมรสเปร ยวอกด ว ย การทำาพธเลยงผเรอนและผบรรพบรษม 2 แบบคอ แบบไมมดมอ และแ บ บ ม ด ม ด ม อ -แบบไมมดมอ พธเร มดวยการทสมาชกทกคนในครอบครวนงลอมรอบโตกขาว พอบานหรอแมบานจะเรมรบประทานกอนดวยขาว 1 คำา กบเนอไกตมและนำา จากนนแมบานหรอพอบานกทำาตาม และลกๆ กทำาเชนเดยวกน เร มตงแตลกคนโตไปจนถงลกคนเลกสด ทกคนกนไดคนละคำาเทานน และกนไดรอบเดยว พอกนครบทกคน ผท ำาพธกหยบขาวสก 1 กอนและเนอไกทตมกบแกง วางลงบนพนแลวสวดมนตขอเชญดวงวญญาณของบรรพบรษทงหลาย มารบอาหารเครองเซน และขอใหดวงวญญาณเหลานนชวยปกปองคมครองกนภย ขอใหชวตความเปนของครอบครวดขน ใหมความสขไมเจบปวย ทำามาหากนอดมสมบรณ หลงจากน น ก ร บ ป ร ะ ท า น อ า ห า ร ร ว ม ก น ไ ด -แบบมดมอ พธเร มดวยการทสมาชกทกคนในครอบครวนงลอมรอบขนโตกขาว ในขนโตกขาวมขาวและกบขาวทท ำาจากไกหรอหม และมดายขวญขาวพาดบนอาหาร จากนนแมบานเร มทำาพธดวยการหยบดายขวญมามดมอใหพอบาน พรอมกบกลาวถอยคำาเรยกขวญ และวงวอนขอใหผบรรพบรษและผเรอนอำานวยความสขความเจรญใหแกพอบาน จากนนพอบานกผกมอใหแมบานและเรยกขวญในทำานองเดยวกน เสรจแลวทง

53

พอและแมกผกมอใหลกๆ คน พรอมใหพรและเรยกขวญให เมอมดมอทกคนแลว พอบานหรอแมบานกหยบกอนขาว 1 กอน ใหตกลงลงบนพนดนเพออทศใหกบผบานผเรอน จากนนทกคนกรวมกนกนขาวได การเลยงผเร อนและผ บรรพบ ร ษท ง 2 แบบ ไม ใช เหล า ในการประกอบพธ การเลยงผเรอนและผบรรพบรษ นอกจะทำาตามปกตปละครงแลว เมอสมาชกในบานอยไมสขสบายมคนเจบปวยบอย และเลยงหม,ไกไมเตบโต กอาจมการเลยงผเรอนและผบรรพบรษอกได การเลยงในลกษณะนมพธการมากมาย จะตองใชเหลาในพธ รวมทงทำาขาวเหนยวตมดวย ตองมการเชญหมอผมาทำาพธ และเชญแขกมารวมกนดวย ซงตางจากพธเลยงผเรอนตามปกตทหามคนนอกครอบครวกนอาหารดวยเปนอนขาด

พ ธ ก ร ร ม ง า น ศ พ งานศพเปนงานททกคนตองไปรวมพธ โดยเฉพาะหนมสาว จะไดมโอกาสทำาความรจกสนทสนมกน แสดงความรกตอกน และอาจตกลงปลงใจแตงงานกนในเวลาตอมา กะเหรยงทมฐานะดจะเกบศพไวนานหลายวน สวนมาก 3 วน 3 คนเทานน ศพจะถกบรรจไวในโลงและประดบประดาอยางด และมการทำาบญกนอยางเตมทถาฐานะไมดกใชเสอหมหอศพแลวเอาเสนดายดบพนรอบ นำาไปฝงหรอเผา ตามความประสงคของญาตผใหญ ถาผตายเปนแมบานหรอแมเรอนจะรนบานทงหลง เพราะของเหลานเปนสมบตของแมบาน ถาเกบไวจะไมเปนมงคล ในงานศพจะมการฉกทำาลายเครองนงหมและเคร องใชสอยของผตายทงหมด แลวนำาไวในปาชา บางทมการฉกธนบตรชนดตางๆ ของผตาย ทงไวบนหลมฝงศพหรอเผา และมกจะเอาเหรยญโลหะเงนไปฝงตามสถานทตางๆ โดยไมใหผใดทราบวาฝ ง ไ ว ท ไ ห น เ พ อ ว า ผ ต า ย จ ะ ไ ด เ อ า ไ ป ใ ช ใ น เ ม อ ง ผ ในตอนกลางคน พวกหนมสาวจะเดนเปนแถวเรยงหนงรอบๆ ศพ พรอมกบรองเพลงร ำาพนถงผตาย ไวอาลยแกผตายตลอดคน และผลดเ ป ล ย น ก น เ ฝ า ศ พ

54

พวกชาวกะเหรยงเวลาคนตายจะเกบศพไวนานสามวนสามคน เพอรอญาตพนองทกคนผทกคนมาเคารพศพ หากผตายเปนหญงสาวหรอชายโสด บดามารดากจะแตงตวใหดวยเสอแมบานหรอพอบาน และนำาไมทแกะสลกเปนอวยวะเพศตามลำาดบ เมอนำาไปเผาเพราะเชอวาเมอเสยชวตลง กอนวญญาณจะไปสสคตจะตองผานดานพระยมบาลเสยกอน ยมบาลจะคอยตรวจสอบวาคนใดแตงงานแลว และคนใดยงไมแตงงาน คนทแตงงานแลวกจะใหผานดานไปสคตได แตคนใดทยงไมแตงงานกไมใหผานดาน ถอวายงทำาหนาทไมครบถวนสมบรณเมอตอนมชวตอยในโลกน อกความหมายหนงเพอเปนการปองกนผเลวทรามและซกซนทงหลาย ไมใหมาฉดคราพาหญงสาวและชายโสดไปจากสคต โดยเหตนการนำาไมมาแกะสลกเปนตามเพศจงเปนสญลกษณบอกใหพระยมบาลรวาพวกเขาแตงงานแลวน ะ ย อ ม ใ ห พ ว ก เ ข า ไ ป ส ส ค ต แ ต โ ด ย ด เ ถ อ ะ . ในคนแรก ชวงหวคำาจะมกลมพอบานและหนมๆ ขนมาเดนรอบศพและขบลำานำาสำาหรบศพโดยเฉพาะ ซ งเนอหาจะมความหมายไปในทางอวยพรและสงวญญาณสสคต ใหกลบไปอยดมสขในโลกหนา ชวงขบลำานำาสำาหรบศพน จะไมมหญงสาวขนมาขบดวยเพราะถอเปนขอหาม บทลำานำาทผขบตองการใหวญญาณกลบไปอยางมความสขในสรวงสวรรคชนฟา และอกบทหนงทกลาวถงการชหนทางใหวญญาณกลบไปสสคต ซงเชอวามความตรงกนขามกบโลกนอยางสนเชง ใหผตายรบรลวงหนาวากาลขางหนาจะเปนเชนไร เพอจะไดเหนทางและกลบไปถงทหมายอยางอยางปลอดภย หลงจากเสรจสนการขบลำานำาสำาหรบศพแลว กจะเปนโอกาสของหนมสาวขนมาขบลำานำาตอ ซงการขบลำานำาในชวงทสองนจะขบตลอดสามวนสามคน จะไมมเนอหาเกยวกบศพเลย แตจะเกยวของกบการเกยวพาราสและพดจาหยอกลอกนระหวางหนมสาว เพอสรางบรรยากาศไมใหญาตผตายเศราโศกเสยใจมากจนเกนไป นบเปนโอกาสพเศษทพวกเขาเหลานนไดมาพบปะกนพดคยและเกยวพาราสกนและกน หลายครงหลายคไดจบตาหมายหม นและตกลงปลงใจมาใชชวตรวมก นอยางเป นฝ งเป นฝา

55

เมอครบสามคน ชวงสายของวนรงขนญาตพนองและเพอนบานกจะชวยกนนำาศพไปเผาทปาประจำาหมบาน โดยจะชวยกนหามไปเมอถงปาชากชวยกนหาเศษไมแหงบางและสดบางมากองไวเปนกองใหญ แลววางศพไวบนกองนน จากนนกจะจดไฟเผาและรอจนกวาจะไหม บางคนนยมการฝ ง ก ไ ป ฝ ง ก น สวนเสอผาอาภรณและของใชของผตายนนไมมการเผาพรอมศพ แตญาตพนองกจะนำาไปกองไวทโคนตนไมคตนในตนหนงระหวางทางเดนไปปาชา กองเสอผาและของใชเหลานเรยกในภาษากะเหรยงวา เสอะเล“ ” การทไมมการเผาและเกบเอาไวนเพอปองกนวญญาณไมใหกลบบานมาทางถามเสอผาอก หากกลบมาใหกลบมาถงเสอะเลกพอแลว ดวยเกรงวาจะเปนการมารบกวนลกหลานหรอญาตพนอง ซงอาจทำาใหพวกเขาลมปวยล ง อ ก เมอผรวมไปเผาศพกลบมาถงหมบานกจะไมกลบขนบานของตนทนท จะตองกลบไปทบานของศพเสยกอนโดยเฉพาะอยางยง ผทหามศพหรอจบตองเคร องใชและเสอผาของคนตาย เพอกลบรดนำาสระหวดวยสมปอยและขมนทญาตของผตายเตรยมไวใหแลว ซงหมายถงการขอขมาลาโทษ ขออยาใหเจบไขไดปวยและเหนดเหนอยเมอยลาแตประการใด หลงจากนนสามวนสามคน ลกหลานหรอญาตพนองจะไมเขาไปนอนตรงบรเวณทของผตาย และชวงเวลาเดยวกนนจะหามการออกไปทำางานดวยเชนกน เรยกขอหามนในภาษากะเหรยงวา ดนา“ เกราะ” โดยถอวาเปนชวงเวลาทตองรอใหวญญาณกลบจนวาจะถงสคตเรยบรอยและแ น ใ จ ว า จ ะ ไ ม ก ล บ ม า ท บ า น อ ก แ ล ว

ร ะ บ บ เ ศ ร ษ ฐ ก จ

56

เศรษฐกจของกะเหร ยงอยในสภาพทเรยกวา เพอยงชพ ซง“ ”หมายถงการทำามาหากนเพอบรโภคเทานน ไดแก การปลกขาวไร ทำานาเปนหลก กะเหรยงไดชอวาเปนเผาทรจกการใชพนททำากนแบบอนรกษโดยวธทเรยกวา ไรหมนเวยน คอทำาไปแลวกพกทงไว “ ” 3-7 ป กจะกลบมาทำาใหมวนเวยนกนอยางนตลอดไปเพอปองกนการสญเสยของหนาดนอนจะทำาใหดนเสอมคณภาพ จงนบวากะเหรยงเปนพวกทอยอยางถาวรไมเคลอนยายดวยเหตผลดงกลาว อตลกษณชวตความเปนอยคอขาว ความตายคอเงน ปจจบนเงนเปนใหญแตเงนกยงแพขาว(เขาดตวอยางนทานขาวกบเงน) ขาวถอวามคามประโยชนตอมนษยทกคนใหความเคารพตอขาวสงมาก กระบวนการผลตและพธกรรมในการดำารงชวต การเกษตรกรรมแ ล ะ ห ต ถ ก ร ร ม ข อ ง ช ม ช น -ไรหมนเวยน การทำาไรหมนเวยน ระบบการทำาไรของกะเหรยง เปนระบบการทำาไรในลกษณะหมนเวยน โดยมการหมนเวยนใชเวลาประมาณ 3-7 ป ทำาใหระบบนเวศทถกทำาลายไปเหลานนมการฟ นตวกลบสสภาพเดมมการปลกพช หลายชนด เชน พนธขาวประมาณ 2-3 ชนด ถวประมาณ 2-3 ชนด แตงกวา ฟกทอง ฟกเขยว และเคร องเทศอกหลายชนด คนกะเหร ยงมความเชอวา การทำาไรเปรยบเสมอนการเหยยบบนทอนไมไผ อนหมายถง ความไมแนนอนในดานผลผลต ทงนข นอยก บคณภาพของดน สภาพดนฟาอากาศของแตละป ในดานเร องราวหรอตำานานทเกยวกบการทำาไรหมนเวยนมหลายเร อง เชน ขนตอนการทำาไร หมนเวยน เลอกททำาไร ประมาณตนเดอนกมภาพนธจะเร มตนเลอกหาพนททฟนไรซงหมายความวาการผลตและวงจรชวตเรมตนในรอบปใหมมาถงคร งหนงหลงจากไดพ นทแล วก จะมเคร องหมายเอาไวโดยจะท ำาเคร องหมายกากบาทไวท ตนไม เพอแสดงใหร เหนวาพนท ทตรงนม เจาของแลวจะไมทำาเครองหมายซอนลงไปอก กระบวนการคดเลอกพนทท ำา ไ ร ม ด ง น

1.ไ ม เ ป น พ น ท ป า ต อ ง ห า ม ต า ม ป ร ะ เ พ ณ 2.ไ ม เ ป น ข อ ห า ม ต า ม ป ร ะ เ พ ณ ใ น ก า ร เ ล อ ก พ น ท ท ำา ไ ร

57

3.ไ ม ม ล า ง บ อ ก เ ห ต เ ป น ต น การเตรยมพนทปลกขาว การทำาถางไร การทำาแนวกนไฟ การเผาไร การสะสมพนธพช การปดกวาดไร หลงจากเผาไรยงมเศษไมใบไมและทอนไม บางสวนทไหมไมหมด ตองปดกวาดสงเหลานใหเกลยงกอนจะหวานขาวลงไป เรยกขนตอนของการทำาไรน วา โก ฆ “ ” และมการแลกเปลยนแ ร ง ง า น ก น -การทำานา ระบบการผลตของกะเหร ยง นาถอวาเปนสงปราถนาของทกคนเพราะนาเปนพนทท ำากนทมความหมายแนนอนดานการให ผลผลต และถาใครมนาถอไดวาบคคลนนมฐานะทพอกนพอใชและเปนคนมหนามตาในชมชน สำาหรบลกษณะการทำานาในสงคมกะเหรยงเปนนาแบบขนบนได จะอยตามทรามลมหบเขา รมนำา ลำาธาร ทสามารถผนนำาเขาไปในพ น ท ไ ด -การเลยงสตว ความสำาคญของการเลยงสตว พธกรรมทเกยวกบก า ร เ ล ย ง ส ต ว ส ต ว ท เ ล ย ง ไ ด แ ก ช า ง ,ค ว า ย ,ห ม ,ไ ก เ ป น ต น -การหตถกรรม เชน ประเภทของหตถกรรม การถกทอผาและการปกประดษฐ การจกสาน การทำาเครองเงนและทองเหลอง การตเหลก การแ ก ะ ส ล ก ปจจบนเรมเปลยนแปลงจากอาชพแตกอน การเพาะปลกพชผกผลไมเพอขาย หรอทำาการคาขายมากขน ผกทปลก เชน กะลำาปล,มะเขอเทศ,มนฝรง และมปลกไมผล ดอกไมเมองหนาวเปนตน เสรมรายไดโดยเฉพาะหมบานทโครงการหลวงตงอย มการคมนาคมคอนขางสะดวก มนำาใ ช ส ำา ห ร บ ท ำา ก า ร เ ก ษ ต ร ไ ด ต ล อ ด ฤ ด ก า ล เ พ า ะ ป ล ก การศกษาชวยใหคนกะเหรยงมชวตความเปนอยสขภาพอนามยทสมบรณขน แตความเสอมดานศลธรรม,จรยธรรม,และวฒนธรรมกมมากขนเงาตวเชนกน ในเมอไดมโอกาสแลกเปลยนโลกทศนกบสงคมภายนอก สรปในอดตคนในชมชนมวถชวตและวฒนธรรมพนบานทหลากหลายเชนคนลานนาทวไป แตในสถานการณปจจบนชาวบานไดเปลยนวถการผลตโดยเนนการผลตเพอการคา ( แบบพนธะสญญา ) การเปลยนวถการผลต

58

กระทบกระเทอนตอคณคาของการพงตนเองและการพงพากนเองเปนอยางมาก ชาวบานเร มเปลยนจาก การทำามาหากน“ ” มาเปน การทำามา“ หาเงน” ตองซอสนคาเชนพชผกกบขาวอาหารเชาเยนจากตลาดหรอจาก พอคาทนำาไปขายในหมบาน ชาวบานเรมไมมเวลาทจะทำาอาหารกนเองและพดคยปรกษาหารอกน ไมมเวลาทจะนกถงคนอนทอยในหมบานเดยวกนหรอแมแตคนทเปนญาตพนองกน การศกษาในปจจบนมโอกาสศกษาหนงสอไทยเทานน คนกะเหรยงเรมลมหนงสอตวเอง ลวา “ ” แลว (แมแตผเขยนเองกไมรหนงสอกะเหร ยงแลว...เศรา!) สวนคนทนบถอศาสนาครสตไดมฝรงพฒนารปแบบตวหนงสอภาษาเขยนจากแบบหนงสอตะวนตก ตวหนงสอประเภทนเรยกวา ล โร เหม “ ” แบบโรมนนนเอง (สามารถสวดและกลาวสรรเสรญพระเยซครสตเปนภาษากะเหร ยงแทๆ ถอวามความเจรญมากทเดยว ในแงการถายทอดทางวฒนธรรมทำาหนาทส อควบคมทางสงคม และเปนการเสรมสรางความมนใจในวฒนธรรม) คนกะเหร ยงมการศกษามากขนทกปเทาทไดทราบขอมล ณ ปจจบนมผจบระดบปรญญาตร,โท,เอก แลว โดยเฉพาะปรญญาตรปหนงๆ จบกนจำานวนไมนอย แตเมอเทยบสดสวนอตราจ ำานวนประชากรของเผา กบประชากรไทยกลมตางๆถอวายงดอยการศกษาอยมาก คอมความเหลอมลำากบคนชนกลมใหญอนๆทางสงคม เพราะฉะนนอาชพกหลากหลายขน เชน คร,อาจารย,ตำารวจ,ทหาร,ทนายความ,หมอชนบท,พยาบาล,ธรกจสวนตว,นกจดรายการวทย,ไกดน กทองเทยว,กฬาทมชาต,ทำางานบรษท,ขายประกนชวต,นกอาสาสมคร UN. ในเขตแดนไทย-พมา,นกการเมองทองถนและระดบชาต คอ ส.จ.,ส.ส. เชน นายสมบรณ ไพรวลย ส.ส.แมฮองสอน เขต 2 พรรคไทยรกไทย เปนตน,หรอเปนสมณะนกบวชดานศาสนา ตวอยางฝายนบถอพทธมยศและสมณะศกดตงแต พระมหาเปรยญ,พระครฐานนา,พระครสญญาบตร และพระราชาคณะ เชน พระจนทปมญาณโสภณ (จนทร ดาวเรอง ป.ธ.7,ศน.บ. / คน อ.สวนผง จ.ราชบร) ผชวยวดพระอารามหลวงวดเทพศรนทราวาส กรงเทพฯ เหลาน เ ป น ต น

59

ก า ร ป ก ค ร อ ง อำานาจในการปกครองโดยเฉพาะจากทางการราชการทตงขน เชน กำานน ผใหญบานหรอผชวยผใหญบานนน ถาเปนหมบานทอยหางไกลและการคมนาคมยากลำาบากแลว อำานาจตางๆ ของผรบหนาทจากทางรฐจะไมมากเทากบหมดผประจำาหมบานและกลมอาวโส เพราะชาวบานตางยอมรบและประพฤตปฏบตตามประเพณมากกวา เชน การตดสนปญหาทมความผดโดยการลงโทษ ดวยการขบไลลกบานออกจากหมบานจะเปนไปตามขอตดสนปญหาทมความผด โดยการลงโทษดวยการขบไลลกบานออกจากหมบานจะเปนไปตามขอตดสนของกลมผอาวโสเทานน ผใหญบานหรอผทไดรบแตงตงใหมตำาแหนงหนาททางราชการกเปนเพยงคนหนงในคณะกรรมการของกลมผตดสนเทานนเอง เพราะเปนกฎกตกาขอบงคบของเ ผ า น ง เ อ ง กะเหรยงมวฒนธรรมของตนเองทงดงามไมดอยไปกวาชนเผาอน สบทอกกนมาโดยผานพธกรรมและความจำา ทบนทกไวเปนเพลง หรอลำานำา (ออทา หรอ ธา ในภาษากะเหรยง) เพอบอกเลาใหชาวกะเหรยงดวยกนเองเขาใจถงความหมายของชวตโลกทศน ตลอดจนวถชวตทสงบสขและสมพนธแนบแนนอยกบธรรมชาต ชาวกะเหรยงไดรบการเลาขานกนวาเปนกลมชาตพนธกลมหนงทมบทบาทโดเดนในการอนรกษธรรมชาต การทสงคมกะเหร ยงจะสามารถสบตออนาคตของตนเอง ไดโดยอาศยการเกอกลของธรรมชาตนน จำาเปนอยางยงทจะตองธำารงรกษาแบบแผนการปฏบตตนทเคารพตอธรรมชาต มความรจกพอ ไมละโมบ ตงมนอยในศลในธรรม ดวยวธค ดวธปฏบต เชนเดยวกบบรรพบร ษของชนชาตตน ทามกลางกระแสของการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมในชวงกวา 3-4 ทศวรรษ ชาวกะเหรยงไดเผชญกบการเปลยนแปลงเปนอยางมาก ชาวกะเหร ยงในปจจบนเร มเขาสการปลกพชเชงพาณชย และเปนแรงงานรบจางใหกบชนกลมอน บางกเขามาเปนแรงงานรบจางในเมอง แมวาระบบการศกษาแผนใหมจะชวยใหชาวกะเหร ยงสามารถตดตอกบ

60

ระบบราชการได และรบเขาเปนขาราชการดานอาชพตางๆ มากยงขน แตในขณะเดยวกนกทำาใหชาวกะเหรยงสบสนกบเอกลกษณของตนเอง ชาวกะเหยงในบางหมบานเรมมปญหาขดแยงกบชนกลมอนเนองจากการแยงชงทรพยากรเพอใชในการผลต อยางไรกตามชาวกะเหร ยงกเลอกทจะใชสนตวธในการแกปญหา และพยายามพสจนวาพวกเขามภมปญญาในการทจะอนรกษสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตได หากพวกเขาไดรบโอกาสใหมสวนรวมในการจดการทรพยากร เชนเดยวกบกลมชนกลมอนๆ ปกปองเอกลกษณทางชาตพนธของตนไวทามกลางการเปลยนแปลง แตดเหมอนวาความพยายามดงกลาวออนลาลงเปนลำาดบ ในดนรนปรบตวของกลมชาตพนธเหลานต อสถานการณทางเศรษฐกจ สงคม และการเมองในปจจบน ในขณะเดยวกนกสามารถธำารงไวซงเอกลกษณของกลมชาตพนธตนเองได กเพราะคำาสอน,ปรชญาชวต,สภาษต,ความรสกนกคดประเพณ, ความเชอ, วฒนธรรม ตลอดจนภมปญญาและโลกทศนของเผา เร มมความตระหนกวาวฒนธรรมทยงใหญมความสงสงทางจตวญญาณเชนเดยวกบวฒนธรรมของชนกลมอนๆในสงคมไดนน ตองมเอ กล กษณ ขอ งตนเองคนโบรา ณมท ง ค ำาสอนและ เร อง รา ว ในประวตศาสตร สบตอจากบรรพบรษไดเพราะใชภมปญญาในความเปนปราชญทางวฒนธรรมและทางกวทยงใหญ เปนรปแบบในการถายทอดปรชญาของการดำาเนนชวต ใชในการอบรมสงสอนลกหลาน ใชบอกเลาเรองราวในประวตศาสตรของชนชาตเผาพนธตนเอง รวมทงการชทางเดนทปราศจากมลทน เพอรกษาชาตพนธตกาลวรรณนาดงเดมไดตอไปไมใหด บ ส ญ ไ ป ก บ ก า ล เ ว ล า .

ต ำา น า น ช น เ ผ า … การกำาเนดกะเหรยง มตำานานปรมปราของชนเผากะเหรยงอยมากหลายๆ ตำานาน หลายๆ ทานไดเลาในลกษณะทคลายๆ กนและแตกตางกนไปบาง ในสวนของเนอหาและหลกการเลาของแตละทานแตละบคคลอาจไม

61

ตางกนมาก แตกตางกนในแงความละเอยดดานวาทศลปหรอลลาเอกลกษณเฉพาะตวเทานน โดยสรปความหมายแลวตำานานปรมปราของกะเหรยงมลกษณะคลายๆ กน แสดงถงเรองราวทเลานนอาจมสวนทเปนจรงและเปนแนวปรชญา การเลานทานและตำานานเปนการบอกกลาวถงเผาพนธของตนเอง ใหระวงภยจากชนเผารอบขาง คอมหลายนยดวยกนเพอความเขาใจวตถประสงคและเรองราวบรรพบรษเดยวกน ในทสดของตำานานมกจะทงทายดวยความวาดหวงเสมอวา สกวนหนงจะมผมากอบก“ชนเผาใหพนจากการถกกดขและความยากราย เมอถงเวลานนแผนดนจะร ม เ ย น ” จากตำานานเลาวากะเหร ยงเชอวาพระเจาสรางโลก สรางตนไม สรางทกสงทกอยาง และสดทายพระเจาสรางมนษยซงมหลายเผาพนธ พระเจาไดสรางกะเหรยง(ปกา-เกอะญอ)เปนลกคนโต กอนทพระองคจะจากโลกไปทรงเรยกลกทงหลายมาหา พระองคตรสวา ใครจะครอง“โลก ปรากฏวานองๆ ทงหลายอยากไดและแบงกนคนละสวนๆ กะเหรยง”ซงเปนพคนโตกปลอยใหนองๆ แบงกนใหไดดงใจเสยกอน แลวคดในใจวานองๆ คงเหลอไวใหบางแตสดทายนองๆ แบงกนหมดไมเหลอไวใหพคนโตแมแตผนเดยว กะเหรยงจงตองมชวตอยแบบน แนวคดชนเผากะเหรยงยอมรบผอนมาตลอด ไมใชยอมรบแบบไมมเหตผล แตมเหตผลเบองตนเปนความคดทจะกอใหเกดขบวนการทจะอยรวมกนอยางสนตรจกยอม เพอจะใหอกฝายหนงรจกตวจากจตสำานกของตนเอง นสยพนฐานคอรกสงบไมต องการใหเก ดการตอส แตต องการอยร วมก นแบบพน อง ตำานานหนงมอยวาเมอแรกเร มนนชนเผาทงปวงเปนพนองกน กะเหรยงเปนพชายใหญอยในฐานะอนพงไดรบการเคารพจากหมนองๆ ชนเผาอนๆ เชน ไทย จน อนเดย ญปน..เปนลกคนกลาง สวนฝรงผวขาวเปนนองสดทอง ครนเมอพระเจาไดมอบแผนอกขระ พใหญเจากรรมกบอกวาไมมเวลาไปเอา เพราะกำาลงทำางานดายหญาอยในไร ใหนองคนสดทองคอฝรงรบแทน แตฝรงใจไมซอไดแอบนำาแผนอกขระคอหนงสอกลบทำาการศกษาหาความรและพฒนาบานเมองของตนจนเจรญรงเรองมชวตอยาง

62

สขสบาย ตรงกนขามกบพนองกะเหร ยงทมชวตลำาบากตกทกขไดยากต ร า บ จ น ท ก ว น น เ ร อ ง ร า ว ท ถ ก บ น ท ก ไ ว ใ น บ ท ก ล อ น ด ง น ห ล ท ห ล เ จ ะ ห ล ป า ย ว า

ห ล ล อ ห ม า เ พ ล า ะ เ ล อ ก อ ล าห น ง ส อ เ ง น ห น ง ส อ ท อ ง ห น ง ส อ พ ร ะ เ จ าหน งสอมนหายไปแล ว ในถ นแดนฝร ง ฯลฯ

กอยางไรตามกะเหร ยงไดทงทายการเลาตำานานนวา สกวนหนงนองคนฝรงผวขาวจะขามนำาขามทะเลหอบอกขระมาคนให และเมอถงวนนนกะเหร ยงจะมความเจรญรงเรองและมชวตทเป ยมดวยความสขดจเ ด ย ว ก บ น อ ง ฝ ร ง ผ ง ข า ว ตำานานทสองเลาวาครอบครวหนงประกอบดวยบดาและบตรชายสองคน สวนมารดาไดตายไปตงแตบตรยงเลก เมอถงเวลาอนควรแกการจากไปของบดา บดาไดเรยกทงสองคนสงเสยวา ลกทงสองเอย พอตอง“จากไปแลวเจาทงสอง จงรกกนและอยดวยกนดๆ นะ พอไมมมรดกอะไรทจะใหเจาทงสอง มเพยงเขยวหมทองและเขยวหมเงนอยาละหนงเลม กลองทองและกลองเงนอยางละหนงตว ใหเจาทงสองแบงกนตามน คอคนใดเอากลองทองใหเอาเขยวหมเงน ถาเอากลองเงนใหเอาเขยวหมทอง จะเอากลองทงสองตวเพยงผเดยวไมได สงเสยเสรจแลวไมนานบดาก”ตายจากไป แตนองชายเจาจอมโลภเมอบดาตายไปแลวกแยงกลองเงนและกลองทองแตเพยงผเดยว พชายพยายามเกลยมกลอมเทาใดกไมยอมฟง สดทายพชายกยนคำาขาดวา เมอเจาไมยอมทำาตามคำาสงเสยของพอแลว ชาตนแผนดนนเราทงสองจะอยรวมกนไมได หากเจาอยทนพกตองจากไป หากพอยทนเจากตองจากไปใหเจาเลอกเอาเองเถด เมอไดยนดงนนแลวนองชายกบอกกบพชายวาจะขอเลอกอยทน เมอเปนเชนนนพชายกหยบเขยวหมทงสองเลมใสยาม แลวกออกเดนทางจากนองไป เนองจากนองจอมโลภเอากลองแตเพยงผเดยวจงมชอวา หนากาฏโกละ“ ” แปลวา

จอมโลภกลอง สวนพชายไดรบเขยวหมไปทงสองเลม จงมชอวา “ ” เทา“ะ แ ม ป า แ ป ล ว า ร า ช า เ ข ย ว ห ม “ ”

63

เทาะแมปาเดนทางไปกระทงถง ทแซะแมะยวา แปลวา นะเซาะ“ ”ทรายไหล (สนนษฐานกนวาเปนดนแดนทะเลทรายแถบไซบเรย) เมอจะขามฟากไปกไมสามารถทำาไดบงเอญกเหลอบไปเหนนำาเตา 2 ลก จงสวมเทาแลวกขามฟากได เมอขามไปฟากโนนกพบแผนดนอนอดมสมบรณ เตมเป ยมดวยพชพรรณธญญาหาร ชวตผคนเพยบพรอมดวยความรกความเอออาทรแกกนและกน เทาะแมปาจงปกฐานลงรากอยทนน และอาศยอยอยางมความสงบสข ฝายหนากาโกละเมอพชายเทาะแมปาจากไปแลวกเกดความทกขยงนกขนทำามาหากนดวยความยากลำาบาก และเวลาออกจากบานกตองแบกกลองไปทงสองตวไปดวย เพราะหากเอาไวทบานกเกลงวาจะมคนมาขโมย ยามนอนกหลบตาไมลงเพราะกลวจะถกปลนความคดกงวลเวยนวนอยแตกลองทงสองน ทสดกสำานกผดจงออกเดนทางตามหาพชายเพอคนกลองให หนากาโหละตามหาเทาะแมปาโดยแบกกลองทงสองตวดวยความเหนดเหนอยทสดเมอถงเวลาพลบคำากพบรองรอยเทาะแมปาทกอไฟ ยงลกโชนอยและใบตองกลวยปาทมงเพงยงเขยวสดอยกนกดใจวา อกไมนานตนเองกจะตามทนเทาะแมปาแลว หนากาโกละกคางทนนหนงคนวนรงขนกออกเดนทางตอ พลบคำาวนทสามเขาไดพบรองรอยพชายอก คราวนเหลอแตเถาถานเยนสนทและใบตองกลวยปาเนาเป อยผพงเหลอแตกาน แตเขากยงไมหมดความหวง วนรงขนกออกเดนทางตอไป เดนทางกระทงถงจนท แซะแมะย” วา หนากาโกละสงเกตเหนรองรอย”การขามของเทาะแมปาโดยมนำาเตาสวมไวทเทา สวนเขาไมมนำาเตาจงไมสามารถตดตามเทาะแมปาไดอกตอไป จงตดสนใจท งกลองไวทนนแลวกเ ด น ท า ง ก ล บ ไ ป ต ำา น า น น ไ ด ถ ก บ น ท ก ด ว ย บ ท ก ล อ น ไ ว ว า ..

ห น า ก า โ ก ล ะ ล อ ก า ล อ ก อโ จ เ ก เ ท า ะ แ ม ป า เ ต า ะ ค ล ห น า ก า โ ก ล ะ โ ล ภ ก ล อ ง ด น กส ม น ำา ห น า ท ต า ม เ ท า ะ แ ม ป า ไ ม ท น

เ ท า ะ แ ม ป า เ ก เ ล อ ห ม อ เ ค ล อ

64

เ ก เ ห น ต า โ ป ก ต า ป ก อ เ ห ล อ ะเ ท า ะ แ ม ป า จ า ก ไ ป แ ล ว แ ต ไ ก ล โ พ นจ า ก ไ ป พ ร อ ม ก บ ค ว า ม ส ง บ ส ข ท ง ม ว ล

ณ เวลานหนากาโกละและเทาะแมปาสองพนองตางอาศยคนละโลก โลกของหนากาโกละเตมไปดวยความทกขยากลำาบากตองทำางานหนกตากแดด ตากฝนทำามาหาเลยงชพดวยความเหนดเหนอย หนงวนกตองอาหารสามมอทำางานสามปเพยงพอสำาหรบหนงป ตรงกนขามกบโลกของเทาะแมปาทเตมเป ยมไปดวยความสงบสขปราศจากการทะเลาะววาท ผคนมการชวยเหลอเกอกลซงกนและกน สามวนกนอาหารหนงมอ ท ำางานหนงปเพยงพอสำาหรบสามป ตนขาวใหญเทาตนกลวย เมลดขาวใหญเทาฟกเ ข ย ว เมอเลาตำานานนจบแลวคนกะเหรยงจะทงดวยความวาดหวงวาโลกทเขาอาศยในเวลาน คอโลกของหนากาโกละและลกหลานใหพนจากสภาพของความทกขยากลำาบาก เมอถงวนนนแผนดนโลกทหนากาโกละอาศยอยน ก จ ะ ก ล บ ค น ส ส ภ า พ แ ห ง ค ว า ม ส ข ส ม บ ร ณ อ ก ค ร ง ห น ง อกตำานานหนง เปนตำานานกะเหรยงมความเชอวาโลกมนษยนเปนสงทพระเจาสราง พระเจารกกะเหร ยงดงลกหลานแตกะเหร ยงไมรกดเอาแตใจตนเอง กระทำาความชวไมเชอคำาสงของพระเจาแตกลบไปเชอคำายยงของผปศาจ ทำาใหพระเจาโมโหและจากกะเหรยงไปในทสด หลงจากทพระเจาจากไปแลวกะเหร ยงตองประสบกบความทกขยากลำาบากยง จงสำานกผดกสายไปเสยแลวและพยามยามตามหาพระเจาแตวนแลววนเลากตามหาไมพบ สดทายกไดแตวาดหวงเอาไววาสกวนหนงพระเจาจะกลบมา และชวยพวกเขาใหพนจากความทกขยากลำาบากอกครงหนง ตำานานกลาวไ ว ใ น บ ท ก ล อ น ด ง น

พ ร ะ เ จ า ส ร า ง โ ล ก (ย ว า ส ร า ง โ ล ก )-เ ป อ ะ เ ห ม ด ว ะ เ ล อ ข อ ด เ ด อด อ ป อ แ ห ว แ ค เ ล อ ะ แ ค เ ล อ ะห า ก ถ อ ก ำา เ น ด ม า จ า ก น อ ง

65

ท ก ค น ค อ พ น อ ง ก น

-ฮ อ โ ข เ ล อ เ ป ล อ เ ห ม ย ว า เ ตย ว า เ ต อ เ ต แ ก ท อ เ ต อ ะ เ ซแ ผ น ด น ท ง ห ม ด น พ ร ะ เ จ า ท ร ง ส ร า ง ข น ม าห า ก พ ร ะ เ จ า ไ ม ท ร ง ส ร า ง จ ะ เ ก ด เ อ ง ไ ม ไ ด

-ฮ อ โ ค ย ว า โ ซ ป ก อ แ ม ะ แ ม ะ ย ว า โ ซ ป ก อ โ ด ะ ท อ เ ต อ ะ แ จ ะย ว า ท ร ง ป น แ ผ น ด น โ ล กย ว า ย ง ป น ย ง โ ต ข น

ย ว า ส ร า ง ป ก า เ ก อ ะ ญ อ-เ ล อ ฮ อ โ ค แ ก ท อ เ ล อ ซ อย ว า เ ต ล อ โ ช เ ห ม อ ะ ต า ล อเ ม อ แ ผ น โ ล ก เ ก ด ใ ห ม ๆย ว า ท ร ง ส ร า ง อ ะ ไ ร ก อ น อ นเ ล อ ฮ อ โ ค แ ก ท อ เ ล อ ซ อ ย ว า เ ต ล อ โ ช ป ก า เ ก อ ะ ญ อ เ ม อ แ ผ น ด น โ ล ก เ ก ด ข น ใ ห ม ๆ ย ว า ท ร ง ส ร า ง ป ก า เ ก อ ะ ญ อ ก อ น อ น

-ยวา เตลอ โช ปกาเกอะญอหยอ แว อะม หนอ เดอ จอ “ ” “ ”ย ว า ท ร ง ส ร า ง ป ก า เ ก อ ะ ญ อ ก อ น อ นท ร ง ใ ห น า ม ว า ห ญ ง ก บ ช า ย “ ” “ ”

ป ก า เ ก อ ะ ท ำา ค ว า ม ผ ด

66

หนอ เดอ จอ ยวา เต แว หญงและชายทยวาทรงสรางมาตา ตอ กวา เตอะ บะ อะ แหมะ เปนทเค องตาสงช วราย

เ ป น ย ง น กเปอะโย โดะ ฮ เซซา บอ พญานาคหยบลกไมส เหล อง

อ ร า มด เอาะ ยวา โพหมอ โพจอ ใหลกหญงหลานชายกน

ข อ ง ย ว า ก น หนอ เตอะ จ ท เตอะ จ ยวา เหตเพราะนางไมเช อฟงยวาโอะ ลอ แต ตอ หมอ เหมอ เหมอะ ชา จงตกทกขไดยากตราบ

จ น ท ก ว น น

ย ว า ไ ป จ า ก ป ก า เ ก อ ะ ญ อ ตา โดะ ท ท อะ ซะ เออ ย ว า ช า ง ใ จ ด ำา เ ส ย จ ร ง ห น อตา โดะ ยวา ยวา อะ ซะ เออ พระองคชางใจดำาเสยจรง

ห น อเสอะ ปก เสอะ ปก เตอะ เหน เลอ ฉ ด ร า ง อ ย า ง ไ ร ก ไ ม อ ย เกอะญะ เกอะญะ เตอะ เหน เลอ ว ง ว อ น อ ย า ง ไ ร ก ไ ม ฟ ง

คาลอ คอ เก เลอ หมอ เคลอ ก าวจากไป ณ แผ นด นไ ก ล โ พ น

กอ หม หนะ เก เตอะ หม เลอ แผนดนสขอยางกไมเหมอนเดมอ ก แ ล ว

ท ฮะทอ เลอ ตา อะ ดอ พระองค ก าวจากไป ณ ภสงยวา ฮะทอ เลอ ตา อะ ดอ พระ เจ าก าวจากไป ณ ภส ง

ท ฮะ เต อะ หลอ เกอะยอ ร อ ง พ ร ะ บ า ท ค อ ย ๆ จ ร ไ ปยวา ฮะ เต อะ หลอ เกอะยอ ร อ ย พ ร ะ บ า ท ค อ ย ๆ จ ร ไ ปปะ ลอ แตะ อะโคกล บอ ท งท ค าดผ มส เหล อ ง เอา ไ ว

67

เนอม เหยอะ แหมะ ท ลอ หอมขนมาทไร นำาตาขาตองไหลร น

ท ฮะทอ ท โหม โดะ น พระองค ก าว ไป ณ ชายฝ งแมน ำายวา ฮะทอ ท โหม โดะ น ยวากาวจากไป ณ ชายฝงแมนำาอะ หลอม ท เกอะ บล ด ท นอนทองถกพบอยางเรยบรอยอะ หลอม เจะ เกอะ บล ด ทนอนเงนถกพบอยางเรยบรอย

ยวา เก อะ ค เตอะเดอ ล ย ว า จ า ก ไ ป ล บ ต า แ ล วโอะ เต เลอ ค เสอะ ยอ ซ ทงพวกเราใหอยกบความวเวก

ว ง เ ว ง

ป ก า เ ก อ ะ ต า ม ห า ย ว า ยวา แน โหม แกล โหม เตอะ แล ยวาช ท างใหแม แต แม ไม ไป

ยวา แน ปา แกล ปา เตอะ แล ยวาช ทางใหพอ แต พอไม ไปยวา เตอะ แน แล ดะ อะ แว แ ม อ ว ด เ ก ง อ ย า ก ไ ป เ อ งท เตอะ แน แล ดะ อะ แว พ อ อ ว ด เ ก ง อ ย า ก ไ ป เ อ ง

แล แล ตอ เลอะ หร ดอแพะ ไปจนกระทงถงภเขาหร ดอแพะแซก บะ ก ซ โหม หนอ แอ ด ง ร ก พ ง ห ญ า บ า ด แ ม ต า ยล ฆอ ท ดอ หนอ ดอทะ ตามหาพระเจาสวมรองเทาเหลกล ฆอ ยวา ดอ หนอ ดอ ทะ ตามหาพระองคสวมรองเท า

เ ห ล ก

เตอะ โจ เอาะ ล ฆอ เตอะ วะ ย คแล วย ค เล าตามหาไมพบค โจ เอาะ ล ฆอ เตอะ วะ ย คแล วย ค เล าตามหาไมพบล ฆอ ตอ ซอซ ดอ พะ ตามหาจนกระทงถ งเขาซอซดอพะ

68

ตา เตอะ เหม ท เตอะ เหม ยวา โธ! ใชพระองคพระเจาทไหนเลา

ป ก า เ ก อ ะ ญ อ ถ ก ห ล อ ก ล ว ง ร ะ ห ว า ง ต า ม ห า ย ว าตา ฮทอ เลอะ เตอะ ก ป ข าวแว วมาแต เม องย างก งตา ซาทอ เลอะ เตอะก ป แว วข า วมาแต เม องย างก งเหยอะ จ เหม ท เหยอะ แล ล น ก พ ร ะ เ จ า ข า ต า ม ไ ป ด เหยอะ จ เหม ยวา เหยอะ แล ล น ก ว า พ ร ะ อ ง ค ข า ต า ม ไ ป ด

ตา เตอะ เหม ยวา เตอะ เหม ท ท แ ท ใ ช พ ร ะ เ จ า ท ไ ห น เ ล าโหม โพ เตอะ บ โหม จ พล ทเอาลกหลานเหนอยเสยเปลาตาฮ เลอ ยวา เกอะ แฮ เก ไ ด ข า ว พ ร ะ เ จ า จ ะ ก ล บ ม าตาซา เลอ ยวา เกอะแฮ เก ได ข าวว าพระองค จะกล บมา

เตอะ น น ท เตอะ แฮ เก ปแลวปเลาพระองคไมกลบมาค น น ท ยวา เตอะ แฮ เก ป เล าป แลวพระเจาไมกล บมากวา ลอ ตา ฮ โค เด เหลยวมองลงไปททายหมบานปลอ เก อะ เย แตะ เตอะเซ โธ! ก ล บ ม า แ ต ผ ไ ม ข า ด ส า ย

ย ว า จ ะ ก ล บ ม า ห า ป ก า เ ก อ ะ ญ อ

ท เกอะ ฮาเก เลอ ม ท พระเจากลบมา ณ สดขอบฟายวา เกอะ ฮาเก ม ท พระองค กล บ ณ สดขอบฟาท เกอะ ฮาเก ท เตอะ ร พ ร ะ เ จ า ก ล บ ม า อ ย า ง เ ง ย บ ๆยวา เกอะ ฮาเก ท เตอะ ร พระองคกลบมาอยางเงยบๆ ฮาเก เดาะ เกอะหา โดะ กว จะกลบมาโดยนงลอนงเกวยนม เดาะ หอ ยวา ซกา เตอะ น ฟาและดนยวา วนรอบในหนงวน

ท โหลถอ เลอะ ฮอโค หละ พ ร ะ เ จ า ก ล บ ม า จ า ก ใ ต ด นยวา โหลถอ เลอะ ฮอโค หละ พ ร ะ อ ง ค ก ล บ ม า จ า ก ใ ต ด นโหล เตอะ น น เตอะ ถอ บะ วนแลววนเลากยงไมปรากฏขน

69

โหล ค น น เตอะ ถอ บะ วนเลาวนแลวกยงไมปรากฏขนหมอ ชา เตอะน โหลถอ บะ วนนปรากฏแจมแจงขนมาแลวเปก เสอะหยอ ปกา กอ วะ วะ สงเสยงว เวกท วผ นแผ นด น

ม หมอ เขลอ ฮะเขลอ ฮา เก ต น ไ ท ร จ า ก ไ ป ก ล บ ม า แ ล วม หมอ เฆาะ ฮะเฆาะ ฮา เก ต น โ พ ธ จ า ก ไ ป ก ล บ ม า แ ล วฮา เก เจาะ เดอ อะ หล เจะ กลบมาพรอมกบหนงสอเง นฮา เก เจาะ เดอ อะ แหล เจะ กลบมาพรอมกบหนงสอทองเตอะเลอโพ พะ แว เตอะ เซ ช า ว ม อ ญ อ า น ไ ม อ อ กเปอะยอโพ พะ แว เตอะ เซ ช า ว พ ม า เ ข ย น ไ ม ไ ด ปกา พะ บะ ยวา อะ ป อ เด ผอานออกเขยนไดคอบตรหลาน

ย ว าหรา ลอ หล เจะ กอ หม เก เผยแพรแลวแผนดนจะกลบมา

ส ค ว า ม ร ม เ ย น

ชอม เอาะ โอ เลอ ปกา ป แ ว ว เ ส ย ง ไ ก ป า ม า ด ง ไ พ รยวา แฮเก เหนอะ บะ นา ฮ ยวากล บมาแล วเจ า ไม ได ยน

ห ร อ ?เหนอะ เมะ หนา ฮ ยวา อ แกว หากเจาไดยนเสยงแตรของยวาบะ หมอ ท แฮ หมอ เฆ แฮ จะเทยงจะบายกขอใหรบไปหา

พ ร ะ อ ง ค เ ถ ดเหนอะ เมะ หนาฮ ยวา เปาะ เรอ ห า ก ไ ด ย น ค ำา ส ง ส อ น ย ว าจ ยวา เมะ เคล ฮอ หนอ เฮอ แมนางเอย! จงเช อยวาเรวๆ

เ ถ ด

ตำานานเกยวกบกำาเนดกะเหรยง(ปกาเกอะญอ) มความเชอวา *ยวาคอพระเจาเปนผสรางโลกและสรรพสงตางๆ สรางทกสงทกอยางทมอย

70

บนโลก จะมเจาปกครองปกปกดแลรกษา เชน ภเขาในแตละลก สายนำาแตละสาย ผนปาแตละผน จะมเจาของ และสดทายยวากสรางมนษย *“ยวาหรอพระเจา คอสงทสงสดคนปกาเกอะญอใหการเคารพ”นบถอบชา มความเชอวา ยวาเปนเจาของธรรมชาตทกสงทกอยาง และเชอดวยวายวาคอผสรางมนษย ดงคำาพอง คำาวา ยวาคอ ท ตวอยาง“ ” เชน เกอะจาทเกอะจายวา ซงมความหมายตรงกบ คำาวา พระองค,พระเจา (หมายเหต ความเขาใจของปกาเกอะญอ คำาวา “พระเจา ไมใชหมายถง” พระเยซ,พระอลเลาะห ,พระพทธเจา,พระป กเจกพทธเจา,พระเจาจกรพรรด เปนตน ใดๆทงสน แตหมายความเหนอกวานนสงกวานน สวนผคนทค ดวามวฒนธรรมสงสงกวาหรออยางไร แลวแตทานจะคด) เมอ ยวา “ ” สรางโลกและสรรพสงครบทวแลว กสรางปกาเกอะญอเปนครงแรกโดยยวาโปรยครงเดยวปกาเกอะญอกเรมพดได ยวาจงหยดโปรย หลงจากนนยวาไดโปรยใหชนเผาอนๆ เชน จน อนเดย ญปน ไทยเปนตน และสดทายคอฝรง แตชนเผาเหลาน ยวาตองโปรยออกไปถงสามคร งถงจะเร มพดได ทำาใหพวกเขามจ ำานวนมากกวาปกาเกอะญอ ตำานานเลาตอไปอกวา ปกาเกอะญอเปนลกคนโต จนอนเดย ญปน ไทย… เปนคนกลาง สวนคนฝรงเปนคนสดทอง ยวารกปกาเกอะญอซงเปนลกคนโตมากทสด เมอถงเวลาทยวาจะจากไป ไดเรยกบตรทกคนใหมารบมรดก ลกทกคนตางมาพรอมหนาพรอมตากน ยกเวนปกาเกอะญอซงอางวากำาลงถางหญาในไรขาวอยไมมเวลา ยวาเตรยมหนงสอเงนหนงสอทองเปนมรดกใหปกาเกอะญอ และเตรยมหนงสอหนงสอใบตาลเปนมรดกใหฝรง เมอปกาเกอะญอไมมารบมรดก ฝรงนองคนสดทองอาสารบไวแทน แตเมอรบไปไดเอาหนงสอเงนหนงสอทองไป และเอาหนงสอใบตาลของต น ใ ห ป ก า เ ก อ ะ ญ อ แ ท น ครนฝรงนองคนสดทองจะกลบไปยงถนฐานของตน พวกเขาไดแวะมาหาปกาเกอะญอพคนโต ซงกำาลงตงหนาตงตาถางหญาอย เพอจะเอาหนงสอใบตาลให แตเมอเรยกปกาเกอะญอใหมารบหนงสอ ปกาเกอะญอบอกวายงถางหญาอยไมมเวลาใหวางไวบนตอไมกอน หลงจากเลกงาน

71

จะกลบไปเอา พอตกเยนปกาเกอะญอกลมทจะกลบไปเอาอก นกขนไดกวนรงขนตอนสายๆ กรบไปเอาเมอไปเกบหนงสอใบตาล ปรากฏวาถกไกคยเขยเสยหายยบหมดแลว ไมสามารถอานไดตอไปอก ฝายฝรงนองคนสดทองไดนำาหนงสอเงนหนงสอทองกลบไป และศกษาหาความร แลวพฒนาบานเมองของตนจนมความเจรญรงเรองอยางทสด ตรงกนขามกบปกาเกอะญอซงไดหนงสอใบตาลทถกไกคยเขยเสยหาย ไมสามารถอานออก ศกษาหาความรกไมได ชวตความเปนอยจงตกระกำาลำาบาก ไรบานไรเมองและไรแผนดนอาศยเปนของตนจนถงทกวนน และแลวมเร องเลาดวย

ธ า เ ป น บ ท ก ล อ น ด ง น “ ” ..-ห ล แ ก ว ก อ ช อ โ พ แ ว ะ เ บ อโ ป เ ต อ ะ เ ซ พ ะ เ ต อ บ ะ เ ล อห น ง ส อ ใ บ ต า ล ถ ก ไ ก ค ย เ ข ย ท บ ถ มอ า น ไ ม อ อ ก เ ข ย น ไ ม ไ ด อ ก แ ล ว

ห ล ท ห ล เ จ ะ ห ล ป า ย ว า ห ล ล อ ห ม า เ พ ล า ะ เ ล อ ก อ ล าห น ง ส อ เ ง น ห น ง ส อ ท อ ง ห น ง ส อ พ อ ย ว าห น ง ส อ ห า ย จ า ก ไ ป แ ล ว ใ น ถ น แ ด น ฝ ร ง

ฮ อ เ ล อ เ ป ล อ เ ห ม ย ว า เ ตย ว า เ ต อ เ ต แ ก ท อ เ ต อ ะ เ ซแ ผ น ด น ท ง ห ม ด น ย ว า ท ร ง ส ร า ง ข น ม าหากยวาไมทรงสร างจะ เก ด เองไม ได เป นต น …

แตอยางไรกตามท ฝรงนองคนสดทองใหคำามนสญญาวา หนงสอเงนหนงสอทองทพวกเขาเอาไปนน เขาจะไปสกระยะหนงเทานน เมอถงเวลาจะนำามาคนมาให จะมาชวยพฒนาบานเมองปกาเกอะญอ ใหมความเจรญรงเรองและมชวตความเปนอยทเป ยมดวยความสขดจเดยวกบตน.

72

เ ส ย ง เ ร ย ก ว ฒ น ธ ร ร ม… วฒนธรรมกะเหรยงทมในปจจบนเลอนลางหายไปไหนหมด ทำาไมเหลอแตชอแมแตคนกะเหรยงกหายไปดวย ทกคนไปไหนกนหมด หากจะกลาวไปแลววฒนธรรมกะเหร ยงทมอยเดยวนหายไป โดยเฉพาะชาวกะเหรยงทอยในเมอง แมแตภาษาตนเองยงไมไดพดเลยถงแมบางคนร กไมรจนหมดหรอบางคนรกไมอยากจะใช อกไมนานกะเหรยงกคงจะหายไป ค ง เ ห ล อ ไ ว แ ต ช อ ช น เ ผ า เ ท า น น จ ร ง ไ ห ม ท ก ท า น ? หากวนนคณบอกวาตวเองเปนกะเหรยง คณลองถามตวเองวาคณรภาษากะเหร ยงมากแคไหน และคณกลายอมรบตวเองมากนอยแคไหน คณกลาทจะยอมรบตนเองและเปดเผยตวเองหรอเผยแพรวฒนธรรมกะเหร ยงใหคนอ นยอมรบความเป นกะเหร ยงได มากน อยแค ไหน หากคณยงยอมรบความเปนกะเหร ยงในตวคณเองไมไดแลว สงคมไหนจะยอมรบความเปนกะเหรยงของตวคณเองไดละ ลองคดดสกวนหนงเราเหลอแตชอกะเหร ยง พวกเราจะเปนอยางไร? ในอดตเคร องดนตรของเผาไดกำาลงสญหายไปจากวถชวตสงคมของหนมสาวคนรนใหม แมแตเพลงพนบานดงเดมทเรยกวา ธา กกำาลงจะสญหายไปเชนกน ธา“ ”คอลำานำาทบอกถงเร องราวทครอบคลมวถ ชวตกะเหร ยงทงหมด ทงตำานาน, ความเชอบทสอน, โลกทศน, ปรชญา, ความรก รวมไปถงการเกยวพาราสของคนหนมสาว กลาวกนวา ธามจำานวนมากกวาใบไมในโลกถงสามเทา กะเหรยงมความสามารถในการรองเพลง ซงเปนการรองทมแบบแผนมการกำาหนดชนดของเพลง เพลงใดควรรองงานอะไร เปนตน โลกใบนคงลมสนซงความเปนกะเหรยง ถาเราไมมวฒนธรรมทางภาษาบงบอกถงความเปนกะเหรยง เยาวชนกะเหรยงทนารกทงหลาย เราจงรวมกนอนรกษวฒนธรรมกะเหรยงไวเถด เพอโลกจะไดไมลมความเปนกะเหร ยงหรอความเปนคณ กลไกทางวฒนธรรมใดหากไมมแลว จะอยรอดและรกษาเอกลกษณทางชาตพนธไวไดอยางไร วฒนธรรมประเพณ

73

เปนมรดกอนลำาคา ในชนใดไรซงวฒนธรรมในชนนนกไรความเปนเผาพนธม น ษ ย .

74

บรรณานกรม

เ อ ก ส า ร อ า ง อ ง

1. ส า ร า น ก ร ม ก ล ม ช า ต พ น ธ ก ะ เ ห ร ย ง (ส ะ ก อ ) ส ร ย า ร ต น ก ล ก บ ส ม ท ร ง บ ร ษ พ ฒ น 2. ประวตชนชาวเขากะเหร ยง บทสนทนา 2 ภาษา ไทย-กะเหร ยง ห น ด ล ก แ ม โ พ ธ 3. เ อ ก ส า ร ชน เ ผ า เ ม อ ง ส ถ า บ น ร า ช ภ ฎ เ ช ย ง ใ ห ม ป 25364. ช ว ต ข า ป ก า เ ก อ ะ ญ อ ว ธ ธ ร ร ม ช า ต ข อ ง อ ส ร ช น บ น ภ ส ง โ ด ย บ อ พ อ5. เ พ ล ง ช ว ต ป ก า เ ก อ ะ ญ อ ศ น ย ช า ต พ น ธ แ ล ะ ก า ร พ ฒ น า ส ถ า บ น ว จ ย ส ง ค ม ม ห า ว ท ย า ล ย เ ช ย ง ใ ห ม ร ว บ ร ว ม แ ล ะ แ ป ล โ ด ย พ อ เ ล ป า ,ว ร ะ ศ ก ด ย อ ด ร ะ บ ำา6. ภมปญญานเวศวทยาชนพนเมอง ศกษากรณชมชนกะเหร ยง ในปาท ง ใ ห ญ น เ ร ศ ว ร โ ด ย ป น แ ก ว เ ห ล อ ง อ ร า ม ศ ร 7. ห น ง ส อ อ ง ค ค ว า ม ร แ ล ะ ภ ม ป ญ ญ า ช น เ ผ า ป ก า เ ก อ ะ ญ อ โครงการพฒนาหลกสตรทองถนในระดบประถมศกษา จ.เชยงใหม ป 25388. หนงสอเร องของชาตไทย ตอนแควนลานนาไทย (หนา 190-192)9. ห น ง ส อ COCHRANE ห น า 42-4510. หนงสอเร องของชาตไทย ตอนกำาเนดชาตอายลาว หนา 35-3611. COOKE :HUDSPITH@ Morris 1976 , Renard 1977 , Stern1968 , Hinton 1970 แ ล ะ Keys 197612. HISTORICAL SKETCH OF THESHANS BY HALT HALLET ห น า 4113. กะเหร ยงในประวต ศาสตร ขาวสารศนยวจยชาวเขา 2521

75

14. Huffman Franklin E.Bibliography and Infex of Mainland Southeast Asian Languages and Linguistics. New Haven and London :Yale University Press, 198615. Wade,Jonathan 1842 The grammar of the sgaw and Pwo Karen Language,Tavoy 1843-44 Karen dictionary,Tavoy,American Baptist Mission,9-324p.only 1849 A Vocabulary of the Sgau Karen Language,Tavoy,16. Karen Mission Press,1924p. 1861 Karen Vernacular grammar,with English interspersed for the benefit of foreign students ;embracing terminology 17. etymology syntax and style etc Moulmein American Mission press,256p. 1896 A dictionary of the Sgaw Karen Language, compiled by J.18. Wade; assisted by Mrs. S.K. Bennett; revompiled and revised by R.B.Cross,Rangoon,American Baptist Mission,134p.19. Wade,Jonathan and Sau Kau-too 1847-50 Thesaurus of the Karen language,comprising the tradirions.., (library of congress mf.no.134)20. Yawalak Yim-on 1984 Languge shift and maintenance

76

in a Sgaw –Karen,M.A.Thesis ILCRD,Mahidom University21. Grierson,G.A. 1920 “Vowel Harmony in Karen” , Journal of the Royal Asiatic Society 347-348

77