1 

 

หนงสอธรรมทไมควรพลาด

ในชวตการเปนคนชอบอานหนงสอของผม มหนงสอธรรมไมกเลมทอานแลวตดใจ ตอง

หยบขนมาอานซาแลวซาอก ทกครงทอานซาจะพบขอความทไมเคยสงเกตไมเคยคดวา

นาสนใจ จงขอยกชอหนงสอมาแนะนาใหอานกน

1. แนวทางปฏบตวปสสนา-กมมฏฐาน เรยบเรยงจาก โอวาท 4 พรรษา ของ พระ

สทธธรรมรงส คมภรเมธาจารย (พระอาจารยล ธมมธโร) วดอโศการาม

2. ยาใจ รวบรวมคาสอนของทานพอเฟอง โชตโก และทานพอล ธมมธโร

หนงสอเลมแรกชอ แนวทางปฏบตวปสสนา-กมมฏฐาน ตองหาซอจากวดอโศการาม

ราคาไมกสบบาท มหนาปกสเหลอง เปนเลมเลกๆขนาดครงหนงของกระดาษ A4 แตหนา

651 หนา เลมนผมไดมาเกบดองไวนานเพราะอานชวงตนๆในหนงสอแลวไมนาสนใจ แต

พอพลกไปเปดดครงหลงของเลมตงแตหนา 353 กตองตาโต เพราะเปนบนทกอบรมสมาธ

ตอนบายตงแตปพ.ศ.2499 บนทกอบรมสมาธตอนบายนแหละครบ ทผมเหนวาเปนสด

ยอดเคลดลบและลดของการฝกสมาธทเดยว นาเสยดายทไมสามารถคนหาอานไดจาก

อนเตอรเนต

หนงสอยาใจ เปนหนงสอทแจกของวดธรรมสถต จงหวดระยอง รวบรวมคาสอนสนๆของ

ทานพอเฟอง และทายเลมเปนขนตอนการฝกสมาธแบบอานาปานสตของทานพอล (ทาน

พอลเปนลกศษยของหลวงป มน และทานพอลเปนอาจารยของทานพอเฟอง) นอกจาก

ตวหนงสอเปนเลมแลว สามารถอานจากอนเตอรเนตไดจาก http://www.YaJai.com

2 

 

เคลดลบการทาสมาธ

ไดยนไดฟงมาบอยวาถาอยากทาสมาธใหสาเรจ ตองทาใหบอย ทาใหชน และทาใหนาน

ผมขอเพมอกสกขอหนงวา ตองรดวยวาทาสมาธเพออะไร

ความคดคนเรานเกดขนไดเรวมาก อยางทเราพดจากนไดเปนเรองเปนราวไดนแหละยกมา

เปนตวอยางไดเลย ลองสงเกตขนตอนกอนทจะสรรหาคาพดออกมา ผพดตองรตวกอนใช

ไหมวาอะไรททาใหอยากพด จะพดเรองอะไร พดไปเพออะไร พอตงใจไดแวบเดยวไมรวา

ทาไมจงพดคานนคานออกมาตอๆกนเปนประโยคไดเปนเรองเปนราว แวบเดยวเทานนนะท

คนเราคด แลวกพดๆๆๆๆกนออกมา

แตถาอยากพด แตไมรจะพดเรองอะไร พดไปเพออะไร กจะพดออกมาจบใจความไมได

พดไมไดเรอง

สมาธ ทาไปเพอทาใหจตต งม น หากสามารถใชจตกาหนดตามรเรองทตองการไดอยาง

ตอเนอง ชดเจน และปราศจากการปรงแตง นนแหละเรยกวามสมาธแลวมจตตงมนแลว

พอจตตงมน จตจะสงบไดเพราะเราสามารถเลอกใหจตคดไปในทางใดทางหนง จตจะม

กาลงมากขนเพราะไมปลอยใหคดเรอยเปอยอยางรตวไมรตวบาง

หลายคนมองขามขนตอนของการทาจตใหตงมน โดยคดวาอยากจะสงบ อยากฝกสมาธ

เพอผอนคลายกายและใจ ซงการคดไวแบบนแมชวยทาใหฝกสมาธบอย ชน และนาน แต

ผลจะออกมาในทานองทวาไดทาใจใหวางบอย ผอนคลายไมไดคดอะไร ลมทกขทมได

ตามตองการ ซงกถอวามประโยชน แตมใชประโยชนทแทจรง หลายคนเสยเวลาไปกบการ

ฝกแบบนแลวหลงเขาใจไปวาคอสมาธ

หลายคนตงใจใหมสตมสมาธในชวตประจาวน พยายามตามดรอาการของกายใจท

เคลอนไหวเปลยนแปลงในแตละขณะ มงใหรอยในปจจบน ไมมอดตไมมอนาคต ซงความ

3 

 

ตงใจแบบนถอวาเยยมมาก แตคนเหลานนจะกลายเปนคนททาอะไรกเชองชาไปหมด จะ

พดกชา จะเดนกชา จะกนอาหารรบประทานอะไรกมกรยาอาการทเชองชากวาปกต บาง

คนพยายามไมพดไมจา ไมมองหนามองตาใครเสยดวยซา เพราะอยากจะมสตมสมาธตาม

รไดตลอดนนเอง ถาทาอะไรเรวไปกจะตามรไมทน ดงนนตองทาใหชาๆเขาไว

หลายคนเปดตาราพบวาพอกาหนดคาบรกรรมใหภาวนาในใจหรอตามรลมหายใจไปไดสก

พก คาบรกรรมหรอลมหายใจกจะหายไป ซงไมวาใครกจะพบอาการแบบเดยวกนนทงนน

จากนนกวาจะมสตรตวกลบมาอกทกตงนาน ซงถาจตตงมนจรง พอคาบรกรรมหรอลม

หายใจหายไป จะตองรตวอยตลอด ไมใชหายแวบไปทงตวและใจแบบไมรตว

ทถกตองของการทาสมาธ ตองผานการฝกจตใหตงมนใหเปนเสยกอน จากนนจะดจตหรอ

ใชสรางสตในชวตประจาวนกทาได

ใชความเคลอนไหว สยบความเคลอนไหว

ผมชอบสงเกตคนทเดนไปเดนมา นอยคนนกทเดนอยางตามประกาย สวนใหญจะเดนแบบ

ตวไปทางแตใจไปอกทาง ไมคอยเหนใครเดนไปแลวคอยดคนทเดนสวนทางกนมาหรอก

นะ ถดจากคนเดนหนไปสงเกตคนทนงบนรถเมลบาง ยงแลวใหญกวาคนทเดนไปเดนมา

เสยอก สวนใหญคนทนงบนรถเมลจะนงตาลอย มองออกนอกหนาตาง พอมรถสงควน

เหมนจงคอยรตวหาผามาปดหนาปดจมกกนเปนพกๆ

ชวงเดอนทผานไปมการแขงขนฟตบอลโลก เหนฝรงเขาเตะฟตบอลแลวพอยอนมาดคน

ไทยเลนเหมอนไดดหนงแบบสโลวโมชน เวลาตางชาตเขาเลนฟตบอล วงกเรว สงลกตอ

กนไดแมนยา ไมกอดใจกสงลกตอๆกนขามสนามมาเตะกนหนาประตแลว

นเปนตวอยางใหเหนวา ถาเราอยากจะมสตตามรไดทนตลอดเวลาแลว ตองอยาปลอยให

ใชชวตแบบปกตทเราคนเคยมาตลอด ถาไมมเรองบงคบ ไมมการแขงขน เรากจะตดนสย

ทาตวแบบเดมๆ โดยเฉพาะจตทชอบคด ตองหาทางใชความคดทเรวกวาเพอควบคมจต

แตถาปลอยใหคดปลอยใหมสตตามสภาพทเคยชน นนไงดคนทเดน ดคนทนงบนรถเมลซ

4 

 

ผลจะออกมาเปนแบบนนแหละ แลวทตวเองวาสามารถมสตรตว กแคชวงทดนรตวขนมา

หลงจากเผลอ ไมมทางหรอกทคนธรรมดาๆจะเอาความนงหรอความชามา สยบจตท

เคลอนไหว

จตมนชอบคด ตองอยาปลอยใหมนคดของมนเอง อยาพยายามหยดคดทเดยวละ เพราะ

ความอยากความพยายามทจะหยดคดนนกเปนความคดเหมอนกน ยงอยากจะหยดคด ยง

ทาใหคด ทาใหเครยด ทาใหกงวล

จตมนชอบคด ตองกาหนดเรองใหมนคดเขาไปแทน ใหภาวนาพทโธ พทโธ พทโธ

ตดตอกนไป หรอจะกาหนดจตตามรลมหายใจ หรอใชวธอนใดกได โดยใหคดคานนๆตามร

เรองนนๆใหตอเนองกนไปตลอดใหได ถายงแวบคดเรองอนขนมาอก แสดงวายงปลอย

จงหวะใหจตมนคดของมนเอง ถายงรสกปวดขา นนกแสดงวามจงหวะใหจตมนคดขนมา

อก ถายงรสกอะไรๆขนมา แมจะยงสามารถคดถงคาวาพทโธไดอยกแสดงวา จตมนคดปรง

แตงเรวกวาเราคดเองอยอก

ฝกจตแบบนไมงายหรอกนะเพราะจตมนตดนสยคดนอกเรองนอกราวมาตลอด จตมน

เหมอนมาพยศ กตองขมาตวนใหมนยอมแพของมนเอง

สมาธต งม น ปญญารเทาทน

ปญญาเปนจดมงหมายหนงของการปฏบตธรรม ซงคาวาปญญาในการปฏบตธรรมม

ความหมายลกซงกวาทเราเขาใจกน ... ปญญาตองเกดจากการรเทาทน

คนทไมเคยฝกสมาธ จะไมมทางเขาใจไดเลยวา ปญญาซงเกดจากการรเทาทนทวานเปน

อยางไร เพราะความสามารถของจตตามปกตธรรมดาของคนทวไปทไมเคยฝกจตมากอน

การรบรทกอยางทางทวารทงหก จะถกแทรกแซงดวยอารมณความคดปรงแตงจนตางจาก

สภาวะทแทจรง ตนเหตททาใหเกดการปรงแตงขนมา เกดจากปญญาของเราเองอกนน

แหละ แตปญญาทวานไมใชปญญาทเกดจากการรเทาทน มนเปนปญญาทไดมาจากความ

ทรงจาหรอศพททางธรรมเรยกวาสญญา

5 

 

ปญญาจากความจามประโยชนชวยใหเราสอสารเขาใจธรรมไดกตาม แตพอถงขนท

ตองการรสภาวะทแทจรงแลว เราตองหาทางหยดใชปญญาทเกดจากความจานใหได ซง

ไมใชเรองงายเลยทจะหยด ยกตวอยางเชน ขอใหดบรรทดตอไปน

o

พอมองเหนแพลบเดยว คณกจะมองเหนเจาวงกลมๆบรรทดบนนใชไหม แคเหนวาเปน

วงกลมกเรยกวาใชปญญาจากความจาขนมาแลว แลวมนไมดอยางไร ... บางทเราไมได

มองวาเปนแควงกลมๆแคนนหรอก บางทเรามองวาเปนตวโอ บางทเรามองวาเปนเลขศนย

บางทเรามองวามนเปนอะไรสกอยางทเราเคยเหนมนมากอน ชวงเวลาเดยวเดยวทเผลอ

สงสย หนใชปญญาจากความจานเองททาใหเราหลดออกจากความสงบ ไมไดตามรเหน

สภาวะทแทจรงอยางตอเนอง

หลายคนคงเรมเถยงในใจวาแลวจะเปนไปไดหรอทจะไมคด ไมนก ไมแวบไปใชความจา

เปนไปไดซครบ พระพทธเจาของเราพระองคทรงทาไดมาแลว พระสงฆทปฏบตดปฏบต

ชอบและฝกอยางจรงจงทานกทาได ทานทาไดเรากตองทาไดเหมอนกน นคอสาเหตท

ตองฝกสมาธ

หลายคนพอฝกสมาธ ฝกเทาใดๆจตกไมสงบสกทใชไหม คนทชอบลองของใหมอาจหน

ไปฝกตามพระอาจารยหนาใหมซงบอกวาไมตองฝกสมาธใหมากหรอก สมาธไมจาเปนนก

หรอก คนทชอบคดกขอใหเฝาดความคดไปไดเลย ดจตไปเรอยๆพอจตจาสภาวะของจต

ได รบรองวาตองบรรลธรรมแนๆ ... นแหละธรรมยคอนเตอรเนตออกมาแบบน และทผาน

มามหลายสานกทสอนแบบน นขนาดครบาอาจารยทสอนตามแบบแผนทปฏบตกนมา ทาน

ไดออกมาเตอนมาตลอดวา สมาธกบปญญาเปนของคกนซงตองปฏบตไปดวยกน แต

อยางไรกตามกยงคงมคนขามขนสมาธไปฝกวปสสนาใหเหนอยมากมาย

การขามสมาธไปนนเทากบคณพายแพกบกเลส ถาฝกไดจรงแลวพบวาไมจาเปนตองฝก

สมาธกไปอยาง แตคนทบอกวาไมตองฝกสมาธ กเหนแตคนทฝกสมาธไมสาเรจ หรอ ไม

ยอมฝกเพราะกลวนนกลวนแลวแตจะอางกน แลวกสงสอนกนวาไมตองฝกสมาธหรอกนะ

6 

 

ตวผมผานการฝกสมาธมาหลายแบบ ยบหนอพองหนอ สมมาอรหง เพงดวงแกว จบลม

หายใจ ฯลฯ สดทายกมาจบทสมาธแบบทพระวดปาทานชอบใชกน โดยเฉพาะตามคาสอน

ของทานพอล วดอโศการาม ซงเนนอานาปานสตและบรกรรมพทโธกากบลมหายใจ แลว

ตอดวยพทโธๆๆๆเรวๆ จากนนพอวางบรกรรมพทโธแลวใหสงเกตลมหายใจหยาบละเอยด

ตอไป

คนทจะฝกสมาธได กตองอาศยปญญา ใหใชปญญาทมาจากความคดจาคอยตามสงเกต

วา ในระหวางททาสมาธอยนนสามารถทาไดตอเนองหรอยง ถายงใหหาอบายสอนตวเอง

ใหแกปญหาในการทาสมาธ หมนสงเกต หมนแกไขปรบปรง

อยางไรกตามหลายคนยงรงเกยจสมาธ เพราะเขาใจวาการหลบตานงนงๆนนไมเหนวาเกด

ประโยชนอยางไร หารไมวาคนทนงหลบตานงๆ เขาไมไดนงหรอกนะ ใจของเขากาลงถก

ใชงานอยางหนก แคภาวนาพทโธเรวๆใหตอเนองกนกยากแสนยาก เหนอยแสนเหนอย

พอจตตงมนไดแลว กจะพบอาการของกายเวทนาจตโผลขนมาใหตามรเทาทนอกมากมาย

หลายคนหนไปฝกใชสตในชวตประจาวน พยายามสรางสมาธใหไดในขณะทรางกายขยบ

และจตคดไปในขณะเดยวกน ไมตองเพง ไมตองกาหนดคาบรกรรมภาวนาอะไร ถาคณ

บอกวาคณทาแบบนแลวเกดสมาธปญญาไดด ยอมแสดงวาคณขามขนนงสมาธไดแลว แต

ถาขอใหมาลองนงสมาธแลวทาสมาธไมได กนาสงสยนะวาสมาธปญญาทคณวาทาไดนน

เปนอยางไรกน

การฝกสตในชวตประจาวนใหไดตลอดเวลา เปนสงดทควรหมนกระทาเสมอๆตลอดเวลา

เพยงแตผทจะทาไดตองผานพนฐานการฝกสมาธแบบทานงหรอผานการฝกเดนจงกรมมา

กอนยงด เพอทาใหจตมกาลงสามารถกาหนดจตใหตงมนไมหวนไหวกบความวนวายของ

การดาเนนชวตจรง

7 

 

บรกรรมพทโธเรวๆ ดอยางไร

ผมสนใจวธฝกสมาธของพระสายวดปามานาน ไดยนไดฟงไดเรยนรเรองการบรกรรมพทโธ

มามาก อยางคาสอนวาใหบรกรรมพทโธเรวๆตดตอกนไปกทราบมาตงนานแลวแตไมเคย

ใหความสนใจจรงจงนก พอนามาทดลองฝกในระยะหลงนแหละจงเพงถงบางออวาการ

บรกรรมพทโธเรวๆดอยางนเอง นาเสยดายเวลาทผานไปซงตวเองไมไดใหความสนใจมา

ตงนานใครจะคดวาการบรกรรมพทโธเรวๆจะมประโยชน คดกนแควากอแคบรกรรมพทโธ

ยงไมไดเรอง แลวถาจะบรกรรมเรวๆมนจะไดเรองอะไรเลา คดกนไปวา ไรสาระ เสยเวลา

ไมตองสนใจ

คนเรานคดกนเปนมาตงแตแรกเกด คดกนคลองจนกลายเปนอตโนมต ไมตองตงใจใหคด

มนกคดของมนเองใชไหม แตการทเราคดกนเปนจนคนเคยนแหละททาใหไมรวาลกษณะ

ของการคดนนเปนอยางไร ความคดของคนเรามนสบเนองไปตลอดเหมอนกนกบทเราด

หนงในโรงภาพยนตร เราไมเคยดทนสกทวาเฟรมภาพทหมนตอเนองกนไปทละเฟรมนน

เปนอยางไร ความคดของคนเรามนเดนเรวยงกวาเฟรมหนงหลายเทานก ถาไมเคยฝกให

รจกคด มนจะคดของมนเองจนไมรวาคดนนมอาการลกษณะเปนอยางไร

การบรกรรมพทโธ ถาทาชาๆกไมไดเหนความคดวามนเกดขนอยางไรหรอก เสยงคาวาพท

โธทเราไดยนในสมองจากคดบรกรรมมกจะตดนสยมาจากการไดยนเสยงทเปลงออกมา

จากปากคนพด ไมไดเปนเสยงคาวาพทโธทเกดจากการคด เรองนอธบายยากทเดยวถาไม

เคยลองฝกเองมากอนบาง

ขอใหลองพดคาวา พทโธ โดยการเปลงเสยงออกมาทางปากใหไดคาวาพท

โธๆๆๆๆตดตอกนไปใหไดเรวทสดเทาทจะเปลงเสยงออกมาทางปากได คณกจะพบวาไม

สามารถพดคาวาพทโธตดตอกนไปไดเรวนกใชไหม ยงกวานนพอพดคาวาพทโธจนหมด

แรงลมกตองหยดพดเพอหายใจเอาอากาศเขาปอด ทาใหพทโธทวาทาไดเรว อยางไรเสย

กตองหยดเปนชวงๆ

8 

 

คราวนใหลองฝกบรกรรมพทโธเรวๆโดยใชความคดหรอจะนกถงคาวาพทโธกได ทาใหได

ยนในใจใหเรวทสด สงเกตวาถายงตองหยดเพอหายใจหรอมอาการทางกายทขยบตาม

การคดบรกรรม นนแสดงวายงไมใชความคดในใจหรอกนะ มนยงเปนการเลยนแบบเหมอน

ทเราใชปากพดอยอก เพราะไมงายหรอกทคนเราจะลมนสยพดไปคดไปททามาแบบ

อตโนมตมาชวชวต

เทาทผมลองฝกมาพบวา ตองฝกกนนานทเดยวกวาจะทาใหเหลอแตคดพทโธตดตอกนได

โดยใชแตความคดอยางเดยว ชวงทคดพทโธไดเรวๆจะไมมเรองอนใดเขามาแทรกเพราะ

เราไมเปดโอกาสใหคดเรองอน แลวจะคอยๆซมทราบวาอาการของการคดนนเปนอยางไร

ตางจากชวงไมไดคดอยางไร แลวจะพบวาทวาสงบนงในความเปนจรงนนเปนไปไดยาก

มาก ของจรงมนไมนงแมเราจะพบวามนดนงกตาม

บรกรรมพทโธสบายๆ ไดอยางไร

นานทเดยวกวาจะฝกบรกรรมพทโธไดอยางตอเนอง แรกๆพอนกถงคาบรกรรมวาพทโธ

ขนมาในใจ จะเหนเปนตวหนงสอสะกดคาวาพทโธโผลขนมาในใจตามทกคาทบรกรรม

บางครงพอคดถงคาบรกรรมวาพทโธ กลามเนอในปากกขยบตามแถมพยายามหายใจ

เหมอนกบทใชปากพดคาวาพทโธทงๆทนงหลบตาปดปากนงอยกตาม บางครงพอคดถง

คาวาพทโธๆๆๆกรสกเหนอย พอบรกรรมพทโธไปไดเดยวเดยวกหลดไปคดเรองอนมา

แทนท ถาตงใจมากไปกจะรสกเครยด ตงใจนอยไปกจะหลบ

ทานพอลสอนวา ถาบรกรรมพทโธอยางเดยว กเหมอนแกวงมดไปมาในอากาศ เราจะไมร

วาฟนโดนอะไร ตองฟนมดลงไปบนเขยงจงจะรชด ดงนนทานจงสอนใหภาวนาคาบรกรรม

พทโธเพอตามรลมหายใจเขาออกเสยกอน พอเหนวาตามรไดชดเจนขนแลวจงคอย

บรกรรมพทโธอยางเดยว

ลมหายใจทใชในตอนแรกเรม กตองปรบลมใหตวเองรสกสบายและสามารถตามรลมไดชด

พอกายสบายแลวกจะไรภาระใหกงวล จตจะไดทาหนาทไดอยางสะดวก (ศกษาวธฝก

สมาธแบบอานาปานสตตามแบบของทานพอล วดอโศการามไดจาก

9 

 

http://www.yajai.com/000026.php)

นอกจากนผมยงพบวา แทนทจะ "คดถง" คาบรกรรม ใหใชวธ "นกถง" คาบรกรรมพทโธ

ขนมาแทน การนกทาใหเกดคาวาพทโธขนมาใหตามรไดงายกวาการพยายามคดคาวาพท

โธ พทโธทดงขนมาในใจจากการนกนนเปนความรสกทตางจากพทโธทเกดจากการคด

อยางมาก เหมอนกบวาพทโธทนกแลวไดยนนน ผไดยนจากการนกพทโธเปนตวตนอกคน

หนงตางจากคนทคด เหนทตองลองเองถงจะเขาใจความรสกน

แทนทจะบรกรรมพทโธเปนคาทละคา ใหรวพทโธ พทโธ พทโธ ทละ 3 พทโธ ตดกน วธ

นชวยทาใหสามารถบรกรรมพทโธไดตอเนองกนงายขน

ถาตองการทาใหพทโธเรวขนไปของมนเอง ใหทาความตงใจไวกอนวา ตอแตนในจตของ

เราจะไมปลอยใหเงยบ จะไมปลอยใหวางจากคาวาพทโธทเดยวนะ แลวใหนกถงคาวาพท

โธใหเปนคาสนๆ พอสงเกตพบวาคานนหายไปกตองนกถงพทโธตอไปขนมาเอง คดวาวธ

นเปนการสงจตใหเดนไปของมนเอง ชวยใหไมเหนอย เรามหนาทเพยงตามรพทโธทนก

ใหทนกแลวกน

การสงจตใหเดนไปเองน ครบาอาจารยทานเคยแนะใหใชวธคานวณ เชน ถาเราพยายาม

คดภาพคนทกาวเดนทละกาวเพอขามสนามฟตบอล ถาพยายามคดใหเหนเขากาวเดนไปท

ละกาว กวาจะขามสนามไดตองใชกาลงคดมใชนอย

ใหตงหลกคดในใจวา เออนะ ถาเดนกาวละ 1 วนาท ดงนน 1 นาทตองเดนได 60 กาวใช

ไหม ดงนนขอใหเหนภาพเขากาวเดนชวงระยะเวลา 1 ชวโมงใหเปนภาพเรวๆใหเสรจใน 1

วนาท เรากจะเหนภาพเดนทกาวเรวแบบจกรผนทเดยว

คณภาพของลมหายใจ

สาเหตทฝกสมาธแลวไมกาวหนา บางกวาตดสมถะอยนบสบป ไมเหนกาวหนาไปถงไหน

ไมใชเพราะวธฝกทสงสอนกนมานนผดหรอก แตเปนเพราะคนทฝกตางหากทไมฉลาด

10 

 

ปรบปรงวธฝกของตวเอง

ปญหาหนงทคางคาใจของผมมานานเกยวกบการฝกอานาปานสตกคอเจาตวลมหายใจน

แหละวา ตองเปนลมหายใจทเปนไปโดยธรรมชาต หรอตองเปนลมหายใจทเราตงใจ

หายใจเขาตงใจหายใจออก

กอนโนนคดวาตองเปนลมหายใจทปลอยใหรางกายมนหายใจเขาออกของมนเอง เพราะ

ไปยดตดกบคาวา เราตองเปนผดผรเฉยๆ ใหทาตวเปนยามเฝาประต คอยดลมหายใจท

ผานเขาออก แตเมอใดทพยายามทาตนใหสบายๆเพอปลอยใหลมหายใจเขาออกของมน

เอง เมอนนกลบกลายเปนสภาวะทสบายจนเผลอหลบ แลวพอตงใจไมใหเผลอกจะ

กลายเปนบงคบลมหายใจ เกดเปนความพะวงหวงเรองตามรลมจนไมไดตามรกนจรงๆเสย

ท

ความคดทจะปลอยหรอไมปลอยลมหายใจใหเปนธรรมชาต กลายเปนความคดทขดขวาง

สมาธ

เดยวนเขาใจแลววา ลมหายใจทใชเพอใหเกดสมาธ กบลมหายใจทใชหลงจากเกดสมาธ

นนตางเรองตางจงหวะเวลากน

ลมหายใจทจะทาใหเกดสมาธ ตองเปนลมหายใจทเราตงใจหายใจเขาหายใจออก เราตอง

ฉลาดปรบลมหายใจใหมคณภาพ ไมวาจะสนหรอยาว ไมวาจะตนหรอลก กตองปรบลมให

มคณภาพ ปรบลมใหไมเบาไปหรอแรงไป อยางนอยทสดตองเปนลมททาใหสบายกาย ม

ออกซเจนเพยงพอทจะหลอเลยงใหพลงงานแกอวยวะนอยใหญ เพยงพอทจะทาใหนง

สมาธไดนาน ไมปวดเมอย พอสบายกายแลวกจะสบายใจตามไปดวย

ลมหายใจทจะทาใหเกดสมาธตองมจงหวะเหมอนกบการดดพณ ตองไมตง ไมหยอน

เกนไป พอบรรเลงกตองมจงหวะทตอเนองกนไปอยางไพเราะ ไมใชหายใจเขาออกดง

เฮอกๆ และไมใชหายใจเขาออกเบาจนไมรวาจะตามรอาการของลมหายใจเขาออกได

ชดเจนไดอยางไร

คาบรกรรมภาวนาทใชกากบคกบลมหายใจกเชนกน ตองดงพอดๆ เรวพอดๆ

พอสามารถตามรลมหายใจไดตอเนอง จตกจะเรมสงบไปเอง เราไมไดเปนผทาใหจตสงบ

11 

 

แตพอรเทาทนลมหายใจไดตลอด มนจะรตวไปเองวาสงบแลว ไมตองตงใจหายใจเขา

หายใจออกแลว ไมตองใชคาบรกรรมพทโธกากบแลว

จตมนไมมทางสงบนงเงยบไดงายๆหรอกนะ พอจตสงบแลวเราถอยออกมาดทรางกายกจะ

พบอาการทไหวตวของรางกายอยตลอดเวลา นนคออาการหายใจเขาหายใจออกอก

นนเอง แตคราวนเปนลมหายใจทเปนไปเองตามธรรมชาต นเปนลมหายใจหลงจากทเกด

สมาธแลว จงจะถงคราวทจะเปนผดผรเฉยๆ

กวาจะเปนผดผรเฉยๆได มนไมงายหรอกนะ ถายงไมมสมาธกอยาอวดอางวาวปสสนา คน

ทบอกวาถาฝกสมถะแลวจะตดสมถะโดยยกประวตตวเองมาบอกเลา กเทากบเปนการ

ประจานตวเองวาฝกไมเปน ถาฉลาดวปสสนาได แลวไฉนจงไมฉลาดฝกสมถะใหสาเรจ

เลา เหตผลมนฟองตวของมนเองอย

http://www.yajai.com/cat-7/cat-66/06-1/

เร มท สญญา จบทสญญา

สญญา เปนสวนหนงของขนธหาซงประกอบดวย รป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ

รวมกนขนมาเปนชวตเปนตวตนของเรา

1. รป กคอมหาภตรป ทง ๔ ดน นา ไฟ ลม ทประชมเปนรางกายน

2. เวทนา ความรอารมณ หรอรบอารมณ ทกข สข ไมสข ไมทกข ดใจ เสยใจ

3. สญญา ความจา ตาจารป จาเสยง จากลน จารส จาสมผส ทเราจาหมดทกคน

4. สงขาร ความคด ความคดด คดชว คดไมด คดไมชว

5. วญญาณ ความรแจงทางทวารทง ๖ รแจงทาง ตา ห จมก ลน กาย ใจ

ในลาดบฌานจากรปฌานไปอรปฌาน ฌานขนเนวสญญานาสญญายตนฌาน (จะวาม

สญญาจาไดกไมใช จะวาไมมสญญาจาไดกไมใช) เปนดานสดทายของอรปฌาน แสดงวา

12 

 

ตวสญญาเปนสงทละเอยดมาก ขนาดเขาฌานจนละเอยดแลวกยงตดพนกบสญญา

สญญาเปนดาบสองคม เราใชสญญาชวยในการฝกปฏบต แคคดวตกวจารกตองอาศย

สญญาเขามาชวย แตถานาสงทไดเรยนรไปเทยบกบสญญาความทรงจาเดมแลวขดกน

ยอมทาใหสงสยวาความรใดถกหรอผดกนแน สญญาเกาถก หรอสญญาใหมถก ดงนนใน

การทาสมาธจงมคาแนะนาไววา ขอใหเปดใจใหกวาง อยายดตดกบสงทไดรไดเหน อยา

ยดตดกบความทรงจา จงทาตวเปนผสงเกต

ฌานคอสมาธ สมาธคอฌาน

ทงสมาธและฌาน ใชการเพงมงอารมณทสงบตงมน โดยทยอยละอารมณทไหวตวออกไป

ตงแตไหวตวหยาบไปละเอยด การเพงจงเปรยบเหมอนกบการสรางลาแสงทสวางขน

เรอยๆและบบลาเลกลงไปเรอยๆ คอยๆจลงไปจากสงทหยาบซงเหนไดไปสส งทละเอยด

แตกยงสามารถเหนไดชดเจนดวยกาลงของแสงสวางนน ฌานจงไมใชสภาวะทนงเงยบแต

ไมรอะไร หากแตฌานเปนสภาวะทนงขนไปเรอยๆและยงคงรละเอยดขนไปเรอยๆ หาไดม

จดประสงคตางจากสมาธแตอยางใด เมอฝกเดนองคฌานไดคลอง ยอมทาใหสมาธมกาลง

มากขนตาม

กอนโนน เคยเขาใจวาสมาธกบฌานมลาดบตอกนแบบน

ขณก >> อปจาร >> อปนา >> รปฌาน >> อรปฌาน

เมอวานน เขาใจวาสมาธกบฌานไมใชเรองเดยวกน เพราะจดมงหมายของสมาธคอการตง

มนของจต แตจดมงหมายของฌานเปนการละวตกวจาร จากนนจงเลอนไปละปต ละสข

จนสดทายเหลอแตเอกคตาและอเบกขา

วนน เขาใจวาฌานคอสมาธ สมาธคอฌาน เพราะทงฌานและสมาธลวนมจดมงหมาย

รวมกน นนคอใหเปนเอกคตา มงไปเพอใหรอยแตอารมณหนงเพยงอยางเดยว และลาดบ

ของสมาธกบฌานเปนแบบตอไปน

13 

 

ขณกสมาธ >> อปจารสมาธ >> อปนาสมาธ (รปฌาน อรปฌาน)

o ขณกสมาธ เรมสมาธโดยกาหนดวตกวจาร

o อปจารสมาธ เรมมองคเอกคตาวตกวจารเปนเหต ทาใหเกดปตสขเปนผล

o อปนาสมาธ ปฐมฌาน มวตกวจารปตสขเอกคตาเตมท แลวเมอไดเหนผลอน

เกดขนแลวกเพงอยในผลอนนน ตองกลายตวเปนทตยฌาน

o อปนาสมาธ ทตยฌาน มปตสขเอกคตา การเพงกแรง เปนเหตใหปตไหวตว จงละ

ปตนนเสยไดกจะกลายเปนตตยฌาน

o อปนาสมาธ ตตยฌาน มสขเอกคตา ภาระนอย การเพงกแรง แสงนมตกแจมแจง

เปนเหตใหความสขมอยไหวตวขนอก เปนเหตใหละความสขอนนนเสยได

o อปนาสมาธ จตตถฌาน จตเขาไปอยในความเปนหนง คอ อารมณอนละเอยด

อารมณอนนนกไหวตว จตกไมไหวตว ตงอยในความเปนอสระทเรยกวา อเปกขา

เอกคตากจะรวมจดอยในอารมณอนเดยว

o เมอฝกจตตถฌานจนชานาญ คลองแคลวกลาหาญ เปนสมาธพลง ตอนยอมเกดวชา

วปสสนาญาณอยางแรงกลา สามารถทจะบรรลอรยมรรค อรยผลได

o เมอความมนคงของจตนนมากขน ศรทธาเชอมนเขา ความเพยรกแกกลา สตกเปน

จตตานปสสนาสตขน ความตงมนของจตยอมม ตอนจตดวงนยอมปลอยวางรป

เหลออยแตอาการวางเปลา สบายๆอย รสกไมขดของอะไรแลวใหอยทเพงวางๆ

นน

o เมอทาความเพงอยอยางนเรยกวา อรปฌานทหนง เรยกวา อากาสสานญจายตน

ฌาน คอ มความรสกวางๆทางอายตนะ ม ตา ห จมก ลน กาย ใจ โลงโถงไม

ปรากฏรปเปนนมตเลย

o เมอจะเพงตอ ใหปลอยวางความวางอนนนเสย ใหทาความรอยในอารมณนนๆ แตร

นนจะวารดมปญญากไมใช จะรวาชวเปนอกศลกไมใช ไดแตเพงอยแตรเทานน ขน

นเรยกวา วญญาณญจายตนฌาน คอ มอาการเพงรเปนอารมณ

14 

 

o เมอรเชนน เพงใหละเอยดเขาจนเหนวา จตของเรานไมมอะไรเลยเปนของวางเปลา

อยเฉยๆ ไมมอะไรๆปรากฏแลว ใหกาหนดรในอารมณนนจนชานาญเปน อา

กญจญญายตนฌาน

o แลวใหรอยทรท เหนทมอยนน จนอารมณอนละเอยดนเปลยนไป เพงอยแตเฉพาะ

อารมณทวาอะไรๆไมมแลว กาหนดจตดวงนนใหมน เขาทาความเพงอยจนเหลอ

แตรอนเดยว แตรอนนจะวารกไมใช จะวาไมรกไมใช จะวามสญญาจาไดกไมใช จะ

วาไมมสญญาจาไดกไมใช เรยกวา เนวสญญานาสญญายตนฌาน

o อรปฌานทงสนมใชอน ไดแก จตตดอยทนามสอยางนนเอง คอ ตดอยในสขเวทนา

ตดอยในวญญาณ ตดอยในสงขาร และตดอยในสญญาความจา อรปฌานกเกดมา

จากรปฌานนนเองคอสขกายเปนทตงแกอารมณ

++++++++++++++++++++++++

o ผทเปนปญญาวมตต คอ ผเจรญไดแตปฐมฌานเทานนกไดวปสสนาญาณเลย

o ผเปนเจโตวมตตขนแรก คอ ผเจรญฌานถง 4 ชนแลวไปเกดวปสสนาญาณขน

o ผเปนเจโตปรยวมตต คอ ผเจรญฌานทงสใหชานาญทงเขาออกตงอยและกาวไป

จนถงอรปฌานทงสแลวถอยกลบออกมาจนถงปฐมฌานหลายๆครง แลวจงเกด

ญาณ บาเพญฌานมากกาลงแรงแสงกลาปญญาเกดขนขณะจตเดยวตรสรได

ศกษารายละเอยดลาดบรปฌานไดจากวธฝกสมาธแบบอานาปานสต แบบท ๒พระสทธ

ธรรมรงสคมภรเมธาจารย (พระอาจารยล ธมมธโร) วดอโศการาม

http://www.yajai.com/cat-7/cat-9/18-2/

ศกษาการลาดบรปฌานและลาดบอรปฌานไดจากหนงสอจตตสกขา ศล สมาธ ปญญา

ของพระสทธธรรมรงสคมภรเมธาจารย (พระอาจารยล ธมมธโร) และหนงสออธจต

รวบรวมหนงสอหลกวชชาในการอบรมจตของพระสทธธรรมรงสคมภรเมธาจารย (พระ

อาจารยล ธมมธโร) ซงพมพเปนธรรมบรรณาการเนองในงานครบรอบวนมรณภาพปท 11

ของพระครญาณวศษฐ (ทาพอเฟอง โชตโก) วดธรรมสถต จงหวดระยอง

15 

 

สมาธ ก ไก

วนนไปวดอโศการามเพอเตรยมเครองกฐนและหาหนงสอธรรมะมาเกบไวแจก ไดมโอกาส

เรยนถามวธปฏบตธรรมจากปาชทานหนงซงมอาย 71 ปและบวชเปนแมชทวดอโศการาม

ตงแตปพ.ศ.2507 จงขอนาคาสอนของปาชมาสรปดงน

1. กอนฝกสมาธ นอกจากจะสวดขอคณพระพทธพระธรรมพระสงฆเปนทพง ตองสวดขอ

ถอศลดวย

2. การฝกสมาธตองรจกวธผสมอกษร ทฝกภาวนาวา พทโธ กเปนแตเพยง ก ไก ข ไข

ซงพอฝกไปเรอยๆตองหดนาตวอกษรมาปนกนผสมกนเปนคา

3. สมาธจะมประโยชนตอเมอรจกนาไปใชสรางปญญา ปญญาใชเพอทาอาสวะใหสนไป

4. จตของเรามนเหมอนกบขโมยขนบาน เดยวมนกแอบไปขนบานคนโนนคนนไมอยนง

เราตางหากทตองฝกจตใหรจกบานของตวเอง เกบกวาดเชดถบานของเราใหสะอาด

5. อยาไปหวงวาจตสงบหรอไมสงบ เมอภาวนาพทโธไปแลว หากจตหวนคดไปเรองใด

ใหนาเรองนนมาพจารณา

6. การพจารณาตองรจกอบาย บางครงตองปลอบ บางครงตองดา ทาใหเราเกดความเบอ

หนายในการเกดแกเจบตาย

7. การพจารณากาย ตองทาใหละเอยด ผม ขน เลบ ฟน หนง เนอ เอน กระดก อาหาร

เกา อาหารใหม นาเลอด นาเหลอง นาหนอง

8. ภาพรางกายทดจากทวมนเปนของสมมต ไมไดทาใหเราเกดความรทจะนาไปสการละ

กเลส

9. การพจารณาแตละสวนของรางกายใหละเอยดถอวาเปนปญญาอบรมสมาธ ซงพอเรา

เขาใจกายไดละเอยดขนจตกจะสงบไดละเอยดขน สมาธกจะทาไดละเอยดและ

กอใหเกดปญญาความรทละเอยดขนไปอก ถอเปนสมาธอบรมปญญา

16 

 

10. การเดนจงกรม ทาไดหลายแบบ อาจภาวนาพทโธกากบการยางเทา หรอจะตามร

อาการของกายไปเฉยๆ

11. ไมวาจะนงสมาธ ยนสมาธ หรอเดนสมาธ อยายดตดวาจะเอาแตพทโธ ถาเอาแคพท

โธกจะไดแค ก ไก โดยขอใหใชส งทรข นมานนในการคดพจารณาแยกแยะตอไปได

เลย พอพจารณาไดละเอยด จตกจะสงบละเอยด ทาใหเขาสมาธไดลกขนเพอสราง

กาลง จากนนกออกมาพจารณาตอไปอก

ฝกยน เดน น ง นอน เขยน พด คด อยางมสต

สงใดททากนเปนจนคนเคย เรากจะทาไดทนทโดยอตโนมต แตไมคอยมสตตามรการ

กระทาของตวเองกนนกหรอก อยางคณทกาลงนงดบทความนอย จะรตวอยแควาตวเอง

กาลงนง แตกวาตวจะนงไดแบบทนงอยน เคยมสตตามรหรอไม

ขอใหยอนคดไปถงสมยทตวเองเปนเดกทารก ตอนนนไดแตนอนรองอแว ๆ รองไหบอกคน

รอบขางวาหวหรอไมสบาย กวาจะพลกตวเองเปน กวาจะลกขนนงเปน กวาจะยนไดตวตรง

กวาจะเดนไดโดยไมตองจบราวกาแพง เราตองฝกทรงตว ฝกใชมอไมคายน ซงสมยนน

แหละทเราตองอาศยสตอยางมากกวาจะยน เดน นง นอน เขยน พด คด ไดอยางทกวนน

การฝกใหมสตในชวตประจาวน จงไมไดสตกนทกขณะเทาใดนกเพราะเรามกขาดสตตามร

ในสงททาจนคนเคย แตจะมสตเกดขนตอเมอเกดเรองแปลกหรอเรองทไมปกตแทรกเขา

มา อะไรททาจนคนเคยเรากจะมองขามกนไป อะไรทเคยคดเคยทาจนจาไดกจะไมสนใจ

มากเหมอนแตกอน สงทวารชดจงเปนความรทเคยรกนเหมอนทคนทวไปรกน

การมสตในชวตประจาวนใหไดตลอดทกขณะเปนสงททาไดโดยการฝกสมาธ เชน การฝก

เดนจงกรมชาๆแลวคอยๆตามรตววา ยกหนอ ยางหนอ เหยยบหนอ ซงฝกใหรตวเพยง 3

จงหวะ แตยากจะตามรใหทนทกขณะใหละเอยดลงไปวา แคตอนทยนตรง ยงไมไดกาว

เทาไปไหน ตอนนนรางกายของเราตองทงนาหนกอยางไรจงจะยนตรงอยไดโดยไมเอยง

ไปเอยงมา พอจะยกเทาขน รางกายตองปรบสมดลไปทใดกอนจงจะยกเทาแลวไมลม

17 

 

การทจะตามรไดตลอด ตองมสตและสมาธอยางมาก แมกาวเทาชาๆกตาม แตจะสามารถ

ตามรไดทนไดตลอดหรอไมนนขนอยกบวาสามารถคดไดทนหรอไม พอคดไดทนแลว

ตองไมไปคดเสรมเตมแตงแทรกแซงเรองอนเขามาดวย ยากทเดยวทจะตามรใหไดตลอด

ถารแบบสกแตวารไมเปน เรามกตดนสยวาพอรแลวกคดปรงแตงกนตอไปอก สงททากน

จนคนเคยนนเองทเปนตนตอของปญหาใหไมสามารถตามรมสตไดอยางตอเนอง

แทนทจะฝกเดนชาๆหรอทาอะไรชาลงเพอจะไดมสตตามรทน เรานาจะฝกการคดของ

ตวเองเสยใหม มาเรมฝกคดกนใหมตงแตตน ตางกนทวาคราวนเราจะฝกคดอยางมระเบยบ

คดใหรวาคด คดใหรวาอะไรททาใหคด คดไดอยางตอเนองเรวๆโดยไมคดเรองอนเขามา

แทรก

ขอใหลองคดถงคาวาพทโธขนมาในใจ แลวคดถงคาวาพทโธนซาๆตอไปอกเรวๆ พยายาม

ทาใหเรวทสดเทาทจะเปนไปได ถาคดแลวยงตองหยดมาหายใจเขา แสดงวายงไมใชคด

ดวยความคด แตเปนคดทตดวาคดอยากจะพดพทโธดวยปากทตองอาศยลมหายใจ

ถาคดถงพทโธแลวยงคดเรองอนเขามาแทรกไดอก แสดงวายงคดไมเรวพอ ยงมชองวาง

ระหวางพทโธทปลอยใหเรองอนแทรกเขามา ลองพทโธ พทโธ พทโธ ตดกนเปนชดๆ

ลองพทโธโธพทบาง ลองพทโธกากบตวเลขบาง ลองพทโธ ธมโม สงโฆบาง

อยายดตดวาตองเปนคาวาพทโธเทานน คดอะไรกไดทงายๆและเราชอบทจะคด

ตอเนองกนไป พอสามารถคดไดตอเนองแลว สมองของเราจะสามารถตามรเรองราวรอบ

ขางไดเรวขนอยางไมนาเชอ

ตองลองเองแลวจะร

18 

 

วธฝกสมาธแบบงายๆ

แบบงายทสดและสนทสด คอ ใหบรกรรมภาวนาคาวา พทโธๆๆๆ ตอไปเรอยๆเรวๆในใจ

แบบงายและมขนตอนสกหนอย เปนแบบทผมทาเปนประจา

1. สวดมนต กราบพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

อรหง สมมาสมพทโธ ภควา, พทธง ภควนตง อภวาเทม (กราบ)

สวากขาโต ภควตา ธมโม, ธมมง นมสสาม (กราบ)

สปฏปนโน ภควโต สาวกสงโฆ, สงฆง นมาม (กราบ)

2. กลาวคานอบนอมพระสมมาสมพทธเจาวา

นโม ตสสะ ภควโต อรหโต สมมาสมพทธสสะ (3 ครง)

3. ปฏญาณตนถอเอาพระรตนตรยเปนทพงทระลกของตน

พทธง สรณง คจฉาม

ธมมง สรณง คจฉาม

สงฆง สรณง คจฉาม

ทตยมป ...

ตตยมป ...

4. นงขดสมาธ ขาขวาทบขาซาย วางมอบนหนาตก วางมอขวาทบมอซาย ตงกายให

ตรง

5. หายใจเขาออก ปรบลมใหแรงพอดๆ จะจบความรสกของลมหายใจไดทปลายจมก

6. สงเกต ลมหายใจเขา บรกรรมภาวนาในใจ พท ลมหายใจออก โธ (10 ครง)

7. ลมหายใจเขา พทโธ ลมหายใจออก พทโธ (7 ครง)

8. ลมหายใจเขา ลมหายใจออก พทโธ (5 ครง)

19 

 

9. ลมหายใจเขา ลมหายใจออก พทโธ พทโธ พทโธ (3 ครง)

10. บรกรรมพทโธๆๆ ตอไปเรอยๆเรวๆ พรอมกบใหกาหนดจตไวทลมหายใจเขาออกท

ปลายจมก

11. บรกรรมพทโธๆๆ ตอไปอกนานๆ จนกระทงรสกวาจตสงบดแลว ใหเลกบรกรรมพท

โธ

12. กาหนดจต สงเกตอาการไหวๆของลมหายใจเขาออกทปลายจมก ตอไปเรอยๆ

แคนกอน เชญดแบบละเอยด วธฝกสมาธแบบอานาปานสต ตามแบบของทานพอล วดอ

โศการาม ไดท http://www.yajai.com/cat-7/cat-9/17-1/

ความสงบของปลอม ความสงบของจรง

ไมวาคณจะเรยกวธการฝกทตวเองใชอยวาวปสสนา สมถะ หรอ สมาธ อยกตาม ทกวธ

สามารถนาพาความสงบมาใหไดเชนกน โดยเฉพาะคนทเคยมปญหารมลอม เครยดจด

ทกขหนกมากอน พอหนหนาเขาหาธรรมะกจะพบกบความสงบทตวเองไมเคยพบ ... เนย

ธรรมะ ทาใหฉนสงบอยางเหลอเกนนะ

ความสงบเรมดวยการให พอใหความสขความสงบกบผอน เรากจะรสกดใจ ภมใจ สงบใจ

ความสงบเกดขนจากการยบยงตวเองไมใหกอปญหาสรางความทกขแกผอน นคอความ

สงบทไดจากศล ถาขาดศล แตชอบให อาจเผลอใหสงทผรบไมตองการ อยางไปทาใหคน

อนเขาเกดความทกข เราเองกไมสงบ

เมอไดใหคนอนมความสข และมศลเพอใหตวเองมความสขเชนเดยวกนแลว พอเหนคนอน

เขามความสข เรากพลอยสขใจไปกบเขาดวย แตถาเขามความทกขแลวเราชวยอะไรเขา

ไมได เรากตองทาใจ ปลอยใหเขาเปนไปตามทางของเขา นแหละคอพรหมวหาร เมตตา

กรณา มทตา อเบกขา

20 

 

ความสงบจากทานและศล ยงเทยบเทาไมไดเลยกบความสงบทไดจากการปฏบตธรรม

และการปฏบตธรรมยงสรางบญกศลทเหนอกวาทานและศล เพราะการปฏบตธรรมเปนการ

ใหความสขความสงบทแทจรงใหกบตวเอง แทจรงแลวทานกบศลกสงผลเปนบญใหกบตว

เราเอง แตยงนอยกวาการใหตวเองดวยการปฏบตธรรม

ไมวาคณจะเรยกวธปฏบตธรรมทใชอยวาสมถะ วปสสนา หรอสมาธกตาม ขอใหพงระลกวา

กวาจตจะสงบไดจรงนนยากมาก ถาฝกไดไมนานแลวบอกวาสงบไดจรงแลว นแสดงวา

หลอกตวเอง สงบทไดมาแบบงายๆเทยบไดกบคาวา ไมเปนไร ทคนไทยชอบพดตดปาก

พอมสตสามารถตามรอารมณความนกคดไดแลวกปลอยวาง ไมเปนไรแลวนะ ปลอยมนไป

แลวนะ มนเปนไปตามกฎอนจจง ทกขง อนตตา ถาใครคดวาพอเขาใจจนปลอยวางไดแลว

ไมเปนไรไดแลวจะเกดความสขความสงบ อยางนคงทาใหคนเราสงบไดทวบานทวเมอง

ไมจาเปนตองปลกวเวก เขาวด ฟงธรรม หรอฝกปฏบตธรรมกนหรอก

ในการฝกสมาธซ งใชวธบรกรรมพทโธๆๆตอเนองกนไปตลอดในใจ ยงไมไดทาใหสงบได

จรงหรอกนะ ถาเปรยบเทยบใจกบผวนาทกระเพอมมคลนแรงและพดไปทกทศทาง การ

บรกรรมพทโธเปนทางหนงทชวยทาใหคลนบนผวนาเบาลงไป จากเดมทใจวาวนเพราะ

ตองรบรผานทกทวาร เรามากาหนดบรกรรมพทโธๆๆเพอทาใหปดทวารอน ใหเหลอแตพ

ทโธอยางเดยว คลนกจะพดไปในทางเดยว เหลอแคคลนเดยว ใจของเรากจะสงบลงไป

จากเดมไดมาก

ความสงบทไดจากสมาธจะชวยใหเรามองผานผวนาไดชดขน แลวจะพบวาใตผวนายงมกง

หอยปปลาทวายอยและทาใหเกดคลนบนผวนาไดเชนกน แมจะเปนคลนแผวเบากยงถอวา

เปนคลน ถาปลาเกดตกใจกระโดดโผลขนมาบนผวนา คลนจะเกดใหเหนไดชดเจน

สมาธกอใหเกดความสงบ แลวในความสงบทไดนน จะสงเกตพบความไมสงบอนๆอยอก

มาก

21 

 

ดอ

ผมเชอวาเรองราวเกยวกบการฝกสมาธของผมในเวบนคงไมคอยมใครมาสนใจกนนกหรอก

เพราะการทใครจะเชอใครตองเรมจากการมศรทธากอน ถาปราศจากศรทธา คณกจะดอ

อยางหวปกหวปาในความรและความเชอของตวเอง แทนทจะเปดใจรบฟงไวบาง กจะดอ

ปดหปดตาไมยอมทาเดยว อยาวาแตคนอนเลย ... ผมเองกดอสดๆเหมอนกน

อยางทพระวดปาทานสอนงายๆสนๆใหฝกบรกรรมภาวนาวาพทโธๆๆตดตอกน คณคงเคย

ไดยนพระทานกลาวเชนนแตไมสนใจใชไหม บางกสงสยเสยอกวาการฝกแบบนจะทาให

จตสงบไดอยางไร ถามวแตคดพทโธๆๆ เทากบเปนการกระตนใหคด ถาคดแลวจะสงบได

หรอ แลวจะกลายเปนวปสสนาไดอยางไร ... เนยแหละ เรามกคดเขาใจไปแบบน

บางคนลองฝกบรกรรมพทโธแลวไมเหนผล มองประโยชนไมออกวาดอยางไร แลว

เปลยนไปฝกวธอนทตวเองชอบ กจะดอแบบหวชนฝาออกมาคดคานวา บรกรรมแบบพท

โธนะ ตวเองลองมาแลว จงแนะนาคนอนวาวธนไมไดเรอง

บางคนดอฝกบรกรรมพทโธแบบเดมไปนานนบป ฝกแลวฝกอกกไมเหนผล กยงดอฝกตาม

แบบเดมของตวเองตอไปอก เพราะศรทธาเหนวาคนอนเขาทาได ทาไมเราจะทาไมได แต

ไมเคยคดหาอบายมาปรบปรงวธฝกของตวเอง

ทดอทสดเหนจะเปนคนทเรยนมาสง เปนดอกเตอร เปนนกธรรม นกอานทอานมาเยอะ คด

มาเยอะ แตไมเคยลองปฏบต หรอไมยอมปฏบตอยางจรงจง คนพวกนเปรยบเหมอนคนท

จบนาในแกวแลวบอกวาจดสนท โดยหารไมวาถาดมนาใหหมดแกวจะพบความหวานอย

กนแกว จากนนกปาวรองบอกตอกนไป กลายเปนขาวใหรกนทว พอเหนคนสวนมากใน

สงคมวากนอยางน ฉนกเลยเชอตามเขา แลวกดอเชอตามเขาแบบปกใจ

22 

 

สตเรว สตชา สตขเกยจ

หลายๆครงทฝกสมาธบรกรรมพทโธตอเนองกนไปในใจแลวรสกตววาขเกยจนกถงคาวา

พทโธ มนเปนความรสกเหมอนกบคนททางานมาหนกจนหมดเรยวแรง พอจะออกแรงยก

ของกอยากจะหลบมานงพกผอนนอนหลบเสยอยางนน เพยงแตตอนทนงสมาธกไมได

อยากหลบ แตรสกบรกรรมคาวาพทโธไดฝดมากๆ จงหวะของพทโธ พทโธ พทโธ ไมแน

ไมนอน ชาบาง เรวบาง ตะกกตะกกบาง แตแวบนนเองทาใหนกถงเรองสตวา การฝกสมาธ

นแหละทชวยทาใหสตเกดไดเรวขนกวาปกต

ในทางวทยาศาสตร เซลลประสาทในสมองมการสงกระแสไฟฟาหลายครงในเสยวของ

วนาท ในทางธรรมะอธบายวาการรบรเกดขนอยางรวดเรวมาก อยางทเรากาลงคดถงเรอง

หนงเรองใดอยกมไดหมายความวาจะคดอยตลอดเวลาอยางตอเนองกนไป แตจะคดแลว

หยด หยดแลวคด วนเวยนแบบนตอๆกนไปอยางรวดเรวเหลอเกน จนดเหมอนเราคด

ตอเนอง

การฝกภาวนาพทโธเรวๆ เปนการกระตนใหรจกคดเรวๆ ยงฝกแลวทาใหสามารถไดยนคา

บรกรรมวาพทโธสนลงๆ ไดชดเจนในใจไดมากเทาใด ยงทาใหเกดสตขนมาไดเรวขน

เทานน

กวาจะพทโธเรวๆไดตอเนองกนไปไมใชไดมาอยางงายๆ แรกๆจะตดพทโธเรวๆไดแคลม

หายใจเฮอกเดยว พอแวบไปสงเกตลมหายใจกจะหลดจากการบรกรรม ตองหมนฝก หมน

สงเกต และใสใจกบคาบรกรรมพทโธแตอยางเดยว จะหายใจเขาหายใจออกหรอกาลง

หายใจอยหรอไมกชางมน ฉนขอมงแตพทโธอยางเดยว แรกๆทาไดเปนพกๆทสามารถ

ตดตามพทโธอยางเดยวจนเหมอนไมมรางกายตวตน เหมอนไมไดหายใจ

1.สมมาทฏฐ เขาใจในทางทถกวาบรกรรมพทโธเรวๆดอยางไร

2.สมมาสงกปปะ คดรเรมวาจะพทโธเรวๆ

3.สมมาวาจา พทโธเรวๆใหชดๆ

4.สมมากมมนตะ ฝกใหบอยๆ

5.สมมาอาชวะ ฝกใหชน ฝกใหชานาญ

23 

 

6.สมมาวายามะ พยายามฝกและแกไขปรบปรง

7.สมมาสต ยอนกลบมาพทโธใหเรวๆ

8.สมมาสมาธ มงแตคาวาพทโธ

ความกาวหนา คอ กบดกของความกาวหนา

ผทเพงหนมาสนใจธรรมะ พอเรยนรวาทาน ศล สมาธ ปญญา เปนสงสาคญ เมอไดรบ

ความสขทตนไมเคยไดรบมากอนจากทานศลสมาธปญญา กจะรสกวาตวเองกาวหนา

เหลอเกน กลายเปนกบดกหลอกใหหลงผดไปวา แคนแหละพอแลว ฉนไปในทางท

ถกตองแลว บางคนถงกบคดไปวาบรรลแลว โดยหารไมวา ความสขกบความทกข หรอ

ขาวกบดาทตวเองเหนไดชดในความแตกตางกนนน ความสขทตวเองไดรบยงไมใช

ความสขทแทจรงหรอก ถาเอาสขาวทตวเองวาขาวแลวไปเทยบกบสขาวของผอน สขาว

ทวาขาวอาจกลายเปนสเทาไปกได

คนเราเขาหาวดเขาหาธรรมะเพอแสวงหาความสข อยากไดความสขกนทงนน แตแปลก

ไหมวาคาสอนอรยสจสขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา ทาไมจงเรมจากทกข ทาไม

จงไมเรมจากสข

ผทกาวหนาในทางธรรมทแทจรง ตองเรยนรวาทกขเปนอยางไร อะไรคอตนเหตของทกข

ผทเร มฝกสมาธ จะรสกวายงฝกยงทาใหเปนคนคดมาก ทาไมจงหยดคดไมได ทาไมจงคด

มากอยางน เกดความรสกทอแท เบอหนาย ไมอยากฝกสมาธตอไป โดยหารไมวาอาการ

แบบทตนกาลงประสบอยนนแสดงถงความกาวหนา เพราะเรมตามรอาการของจตใจของ

ตวเองไดวาแทจรงมนมอาการอยางไร จตมนดนเหมอนลงทอยไมสข

สวนคนทฝกแลวบอกตวเองวา ยงฝกยงพบกบความสงบ นนแหละเปนกบดกของ

ความกาวหนา

มนสงบของมนเองไดกระนนหรอ ถามนสงบไดงายๆ ทาไมในอรยสจสจงตองมมรรคตอไป

24 

 

อกดวย ความสงบตองเกดขนจากการกระทา ตองใชเวลาฝกปฏบตมใชนอย จงจะเกด

ความสงบทแทจรง

ดจตของปลอม ดจตของจรง

ชวงนกระแสคาวา "ดจต" มาแรงเปนอยางมาก แมการดจตเปนขนตอนปกตทใชในการฝก

สมาธและวปสสนา การปฏบตธรรมทกประเภทลวนตองอาศยการดจตกนทงนน และกอน

โนนกไมเหนมใครมาตงชอวธปฏบตของตนวาดจตกนหรอก แตวธดจตในกระแสยคนททา

ใหคนสนใจกน เขาบอกกนวาหมายถงดจตของขนจตตานปสสนาทเดยวนะ

เมอดจตเปนขนทสามในมหาสตปฏฐานสตร กาย เวทนา จต ธรรม ดจตทวานจงไมใชดจต

แบบธรรมดา ทาใหคนธรรมดาๆอยางพวกเราไดแตดจตของปลอมกนทงนน ทเขยนเชนน

ไมไดเปนการกลาวหาวาทสอนดจตกนเปนการสอนทใชไมได แตทกคนทดจตตองผาน

ขนตอนดจตของปลอมกนกอน พอพบหลกฐานวาปลอมนนแหละจงเรยกไดวา ดจตของ

จรง

การฝกดจตตองอาศยการฝกใหมสต พยายามตามรอาการของจตวาปจจบนเรากาลงคด

อะไรอย โกรธกใหรวาโกรธ โลภกใหรวาโลภ กาลงคดหรอรสกอะไรอยกใหมสตตามรใน

ปจจบน ดวยเหตนจงสอนกนวา หามเพง เพราะถาเพงกจะหลงไปยดตดกบสงทผานไป

แลว สอนใหปลอยใจใหสบายๆ จะไดสามารถตามรในปจจบนไดเสมอวา สงใดสงหนง

เกดขนเปนธรรมดา สงนนยอมดบไปเปนธรรมดา ทาใหเหนอรยสจ เหนอนจจง ทกขง

อนตตาของสงทงหลายในโลกวาลวนเปนไปตามหลกธรรมชาตน

ผทฝกดจต จะพบกบความจรงซงตวเองไมเคยพบมากอนวาทแทจรงของตวเราเองนนเปน

อยางไร ไมนาเชอวาฉนจะเปนคนทอจฉารษยาคนอนถงขนาดน ไมนาเชอวาฉนจะเปนคน

เจาคดเจาแคนอยากไดโนนอยากไดนไมรจบ ความจรงทตนเพงพบนแหละจะชวยทาใหผ

ทฝกดจตพยายามละความชวแลวพยายามทาแตความด ปฏบตดปฏบตชอบ และเชญชวน

เพอนฝงหนหนาเขาวดเรยนรธรรม คนทมความทกขพอมสตรทน กจะขวนขวายหาทางดบ

ทกข กลายเปนคนทไดรบความสขในชวตอยางทตวเองไมเคยไดรบมากอน

25 

 

การฝกดจตเปนสงด แตอยาเพงเชอมนวาสามารถดจตของจรงเปนแลว มาทดสอบกน

หนอย ลองดปญหาตอไปน

o 12 x 12 เทากบเทาไหร

o 12 x 17 เทากบเทาไหร

พอคณอานพบคาวา 12 x 12 เทากบเทาไหร คณกจะคดหาคาตอบขนมาในใจทนทนน

เลยวาไดคาตอบเปน 144 ใชไหม นแสดงวาคณสอบตกเรองดจตแลวละ เพราะปญหาน

บอกไวตงแตแรกแลววาใหด ไมไดบอกสกหนอยวา ใหคด แลวถาคณดจตไดทน ตอง

สามารถแยกแยะระหวางคดกบนกไดดวยวามนมอาการในจตตางกนเชนไร สวนทคณตอบ

วา 144 ขนมาไดทนทนน สามารถแยกแยะออกไดไหมวาเปนเพราะนก แตถาหาคาตอบวา

12 x 17 เทากบเทาไหร จะนกเทาใดกนกไมออกหากคณไมเคยคดมากอน

การดจตสามารถตามรวาขณะนจตกาลงโมหะ มความโกรธ นนเปนการดจตทยงหยาบ

อยางมาก เพราะสามารถดไดแคตอนทยงไมโกรธ ตอมาโกรธ แลวตอมาหายโกรธ ความ

รตวเชนนใครๆกทาได ทเหนอารมณวาเกดขน ตงอย ดบไป กเปนเพยงการรบทราบจาก

อาการทเหนไดชด แมจะพยายามตามรดจตจนตดเปนนสย สามารถเหนอารมณนนๆของ

ตนไดทนทและอยางรวดเรว แตกยงมความโกรธอยนนเอง ถาเปรยบเทยบกบการเอาหน

มาทบหญา ถาคณดจตไดแคนกเหมอนกบการเทยวไปเทยวมากลบมาพลกหนดหญา

บอยๆวามนตายหรอยง หญากยงเปนหญาทสามารถเตบโตขนมาไดอยตามเดม ยงดจต ยง

ทาใหสญเสยพลง

การดจตตองฝกใหถงขนทเรยกวา สกแตวาร พอรแลวกไมตองตงใจตงชอเรยกขาน จะได

สามารถตามรดอาการของจตในทกขณะไดโดยเราไมเขาไปยงเกยว ซงขนนแตกตางกบ

การปลอยใจใหสบายๆหรอไมตองเพงราวฟากบดน การดจตในขนจตตานปสสนา จตตอง

ไมเผลอ และตองสามารถจบรายละเอยดของทกสงทเกดขนในจตไดดวย ซงมนจะเกดขน

เรวมากในชวเสยววนาท ผทจะทาไดตองมกาลงสมาธทตงมนอยางมาก

ยกตวอยางการโกรธ ตองฝกจตใหชานาญ สามารถดจตของตวเองทน วาออกอาการ

อยางไรกอนทจะทาใหตวเองโกรธ เปนเพราะรป เวทนา สญญา หรอสงขารททาใหเรม

โกรธ เพราะเรานกจาเรองในอดต หนาคนนคลายกบศตร หรอเพราะเราปรงแตงไปเอง ทา

26 

 

ใหเรองเลกๆกลายเปนเรองททาใหโกรธขนมา

ไมใชเรองงายหรอกทจะดจตของจรง ตวอยางนยกขนมาเพอใหเหนวายงมระดบของการด

จต(ของปลอม)อยอกมาก ทเขาใจวาสงใดสงหนงเกดขนเปนธรรมดา สงนนยอมดบไปเปน

ธรรมดา ทาใหเหนอรยสจ เหนอนจจง ทกขง อนตตา นน ยงมอกหลายสง

มาตรฐานของความสงบ

ธรรมของสมเดจพระสมมาสมพทธเจาเปนสงประเสรฐและหาไดยาก การทเราไดเกดมา

เปนมนษยถอเปนโชคดขนหนงแลว แตโชคทหาไดยากกวานนคอการไดเกดมาเปนคน

ไทย ไดใกลชดกบพระพทธศาสนา สามารถอานเขยนพดภาษาธรรมได หรอถาไดฝก

ปฏบตธรรมไปดวย ยอมเปนการใชโอกาสทหาไดยากนใหไมเสยททเกดมา

ผทมความทกขรอนใจ เมอหาทางแกไขปญหาไมไดกมกหนหนาเขาวดพงรสพระธรรม พอ

ไดรบความสงบขนมาแมเพยงนอยนดกจะรสกถงความสขทตนไมเคยพบมากอน บางขอ

แคไดตกบาตรทาบญ บางขอแคไดเขาวดนานๆทครง บางกเทยวเดนทางไปกราบพระ 7

วด 9 วด บางกยายบานเขาไปอยในวดเสยเลย

ความสงบนแหละททาใหเราไมกาวหนาไปอกขนในทางธรรม บางคนพอไดศกษาพระ

ธรรมคาสงสอนของพระพทธเจากตดใจแลวขวนขวายใครรในทางธรรมมากขน อยาก

ศกษาพระไตรปฎกใหเขาใจทะลปรโปรง บางคนถงกบเขาสอบนกธรรมใหไดเปนขนตรโท

เอก กลายเปนผเชยวชาญเกงกาจในอภธรรม มความสามารถในการทองธรรมภาษาบาล

สนสกฤตไดคลองแคลว นเปนเพราะตดกบความสงบทไดจากแคศกษาขนทฤษฎทเรยกวา

ขนปรยตนนแหละ

ความสงบในขนปฏบตกเปนสงททาใหเราไมกาวหนาไปอกขนไดเชนกน และเปนความ

สงบททาใหคนทปฏบตวธนนๆตางยดถอวธของตนวาถกตองทสด กลายเปนเรองให

ทะเลาะเบาะแวงกนวาวธใดคอวธทถกตอง ครบาอาจารยทานกลาววา ถาตางปฏบตใหถง

ทสดแลว ขอใหทาใหเปน ทาใหถง จะไมมเรองใดทตองมาทะเลาะกนเลย

27 

 

การปฏบตธรรมเรมจากศล สมาธ ปญญา พอมศลแลวจตกจะสงบไดขนหนง มสมาธกทา

ใหเกดความสงบทลกซงเขาไปอกขนหนง คนททาถงขนปญญากจะพบกบความสงบท

ละเอยดกวาเดมเขาไปอกขนหนง คนททาความสงบไมถงขนยอมไมมทางเขาใจไดเลยวา

ความสงบทละเอยดลกซงกวานนเปนอยางไร

สงคมอนยงเหยงในปจจบนน ทกคนตองแกงแยงชงดเอารดเอาเปรยบกนมากขน เปน

ชวตประจาวนทขาดคณภาพ พอหนหนาเขาวด ไดพบพระธรรมขนตน ฝกใหมสตตามรกาย

เวทนาจตธรรมตลอดเวลา ยอมทาใหพบกบความสงบในใจทตวเองไมเคยประสบมากอน

เหมอนนารอนมาพบกบนาแขงหรอนาเยนทมอณหภมตางกนอยางชดเจน ทาใหยดตดกบ

ความสงบทเพงไดรบรนเปนอยางยง โดยหารไมวายงมพระธรรมขนทสามารถใหความสงบ

ไดลกซงกวาอยอก

ผทเพงยนดกบความสงบ ตองอยาประมาทวาความสงบทตนมนนเปนความสงบทแทจรง

อยาเพงยดเอาความสงบแคนน อยาเพงดใจ อยาเพงยดตดกบวธปฏบตของตน อยาคด

เพยงแตวาทาไดแคนกดทสดแลว ขอใหคดเฉลยวใจสงสยไวเสมอวากเลสหลอกเราอย

หรอไม พยายามหาใหพบวาในความสงบทวานนยงมความไมสงบแฝงตวอยอกเยอะแยะ

ไปหมด ทาไมเราจงไมสามารถเหนความไมสงบนนละ ระลกไวเสมอวามแตการบรรล

อรหตผลเทานนจงเปนความสงบทแทจรง กวาจะถงเวลานนธรรมของจรงทวาจรงกยงม

ธรรมของปลอมแอบแฝงอยอก

สมาธหมน

ในเสนทางธรรมของผม ผานการศกษาวธฝกสมาธมาหลายแบบหลายวธ ซงพอเรยนรไปก

จะเขาใจเองวา ทกแบบนาไปสเสนทางเดยวกน เปรยบเหมอนแมนารอยสาย ตางไหลลงส

มหาสมทรเดยวกน มแตคนฝกเองตางหากทอาจจะพายเรอทวนนา หยดขนฝงชมนกชมไม

ทาใหไมถงทหมายสกท

สมาธหมนเปนหนงในสมาธทผมมโอกาสไดเรยนเมอสก 15 ปทแลว ขอไมเลาใน

28 

 

รายละเอยดวาเขาฝกกนอยางไร ขอบอกแตเพยงวา ไมใชสมาธหมนตามแบบทเขยนใน

หนงสอทพมพขายกน ไมใชสมาธหมนตามแบบทเปดเผยกนกแลวกน

ผมสงสยเหลอเกนวา สมาธหมนเนยจะทาใหเกดสมาธไดอยางไร กมนหมนนะซครบ

สมาธตองสงบนงมใชหรอ เวลาไปกราบครบาอาจารย ผมกพยายามกราบเรยนถามเรองท

สงสยนเสมอ พระสวนใหญทานไมรจกสมาธหมน ทานกตอบวาไมร จนกระทงไปวดสะแก

ทจงหวดพระนครศรอยธยา จงไดพบคาตอบทอยากทราบมานาน

ผมกราบเรยนถามขอสงสยขางตนกบหลวงนาทวดสะแก ทานหยบกาละมงใบโตขนมา

แลวชไปทจดศนยกลางของกาละมง ทานพดขนมาวา กใหมองตรงนซ (หมายถง ใหมอง

ทจดศนยกลางของกาละมง)

จากนนทานถามกลบมาวา แลวเวลาโยมดทว ภาพบนทวมนกไมอยนง โยมดทวรเรองได

ยงไง

ขอทงเรองนไวเปนปรศนาธรรมใหคดหาคาตอบกนเองนะครบ แตอดคดไมไดวา สมาธไม

จาเปนตองฝกแบบนงๆเงยบๆกไดนะ มนขนกบคนฝกดวยวาฉลาดหาอบายและมเคลดใน

การฝกอยางไร

วธสรางสต

ลกศษยทเขาอบรมกบผมคนหนง เขามหนาตาทย มแยมอยเสมอ ผมถามเขาวา คณเคย

โกรธคนอนบางไหม เขาตอบวาเวลาพบเรองททาใหโกรธ เขาจะมองหาความผดทตวของ

เขาเองกอน

สาเหตทเขาสามารถมองกลบมาทตวของเขาเองไดกอนจะโมโห เพราะการมสตรทน

ความรสกนกคดของตวเอง โดยตองฝกคดใหเปนนสย พยายามมองหาความผดของตวเอง

บอยๆ เขาพยายามฝกสรางสตมากอน เรยกวาทาจนตดเปนนสยสนดานนนแหละ

29 

 

การมสตทด ไมใชสกแตวามสตรทนเหตการณความรสกนกคดในปจจบนแคนน แตตองม

สตไหวทนถงปจจยกอนทจะเกดเหตและผลทจะตามมาหลงจากนนไดดวยวา เพราะทา

อยางนน จงทาใหเกดเหตการณแบบน และจะสงผลใหเกดอะไรตามมา ถาไมมสต คนเรา

จะทาตามสญชาตญาณ ซงโดยทวไปกคอสญชาตญาณการเอาตวรอด หาทางปองกน

ตวเอง ขวนขวายหาสงตางๆมาเปนของตน มแตความโลภ โกรธ หลง โดยไมรตว

หลายคนพยายามฝกสรางสตจากการใชชวตประจาวน ทาอะไรกใหรตวอยเสมอ พยายาม

ตามรอาการเคลอนไหวของกายและความคด เดยวสขเดยวทกข เดยวอยากโนนอยากน

เดยวกคดเรองโนนเรองน เมอฝกเปนประจาจนตดเปนนสย สตกจะเกดขนไดเรวขน

อยางไรกตามสงทเรารตวกนอยในทกวนาทนยงเปนการตามรทยงหยาบอยมาก เพราะเรา

คนเคยกบการรเทาทเราเคยรเคยคดมาชวชวต ถาอยากจะมสตใหเหนอกวาการมสตทวไป

ตองอาศยการฝกสมาธ

พอนงขดสมาธ เอาขาขวาทบขาซาย เอามอขวาวางทบมอซาย ตงกายใหตรงแลวหลบตา

จากนนใหภาวนาพทโธขนในใจ หรอจะใหพทโธตามรอาการหายใจเขาออกกได

ความรสกระหวางทฝกสมาธนงหลบตาอยนนแปลกมาก แมใชเวลานงประมาณชวโมงหรอ

ครงชวโมง แตความรสกเรองเวลาจะนกวาผานไปแคไมกนาท และสงทเกดจากการไดตาม

รตามความคดในชวงเวลานนจะมจานวนมากกวาทเคยรตวในวนหนงๆเสยอก จะไดพบเหน

ความเปนจรงของตวเองวาเราเนยคดมากเหลอเกน คดเหมอนลงทอยนงไมไดทเดยวละ

การสรางสตตองอาศยการฝกสมาธ สตกบสมาธนเปนของคกน อยากฝกสมาธใหสงบได

เรวๆกตองฝกสต ทวาใหพยายามฝกสตในชวตประจาวนนน ถาไมเคยฝกสมาธกจะมสตแต

แวบไปแวบมารตวบางไมรตวบาง ไมคอยรตวหรอกกบเรองททาจนชน แตพอเกดเรอง

แปลกๆแทรกเขามาแบบผดสงเกต นนแหละจงมสตรตวกบเขาเปนพกๆ สาเหตทเปนเชนน

เพราะเราไมรจกวธสรางสต เราปลอยใหสตเปนไปเองตามธรรมชาต(ซงขาดหลกยด)

พทโธ แปลวา ผร

พทโธ แปลวา ผตน

พทโธ แปลวา ผเบกบาน

แทนทจะปลอยใหเกดสตตามยถากรรม ใหลองนกถงคาวาพทโธตลอดทงวน หลายคนคด

วาถาเอาแตพทโธตองหามขบรถ หามทาอะไรๆทตงใจ เพราะถาสนใจแตพทโธกไม

30 

 

สามารถใสใจกบเรองอน ซงไมใชคาแนะนาทผด แตยงมอกทางหนง เราสามารถนกถงคา

วาพทโธได หากใชกบการเตอนตวเองวาฉนกาลงรตวอยนะวากาลงทาอะไรอย เชน พอ

เสยบกญแจรถ กพทโธ พอเหยยบคนเรงกพทโธ พอเหนสญญาณไฟแดงกพทโธ ใชพท

โธเพอบอกวา เออ ฉนรแลว

คนททางานมาตลอดทงวน เครยดกบปญหารอบขาง เหนอยทงกายทงใจ พอพยายามนง

สมาธกอดหวนคดถงปญหาทตดตวมาไมได นเปนเพราะเราฝนใจของเราไมไหว แตถา

พยายามสรางสตในชวตประจาวน พทโธอยเรอยๆ พทโธจนตดเปนนสย พอถงเวลานง

สมาธกจะพทโธไดงายขน

สมถะ ฌาน สมาธ สต วปสสนา ตางหรอเหมอน

เคยไดยนไดฟงเรองหนทบหญาไหม ถาเราเอาหนทบหญาไว เรามกนกวาหญาตายไป

หมดแลว กเหมอนกบการปฏบตธรรมทมงใหจบวงจรการเวยนวายตายเกด ถายงมกเลสอย

ยงอยาก ยงไมอยาก กตองยอนกลบมาเกดอก ถาเปรยบกบหญา กตองหาทางถอนหญา

แบบถอนรากถอนโคน

สมถะ แบงเปนสองแนวทาง คอ ฌาน กบ สมาธ

ฌาน เปนการเปลยนเรองจากหญาไปเปนหน โดยยกหนมาทบหญาไว เทยบไดกบการละ

กเลสไดเปนบางครงบางคราว พอเขาฌานไปแลว กไมตองสนใจเรองอนกน แตพอออก

จากฌาน กลบมาสโลกจรง กยงพบเรองนนๆทเคยทาใหทกข แลวยงทาใหทกข

เหมอนเดม แตชวงทหลบเขาไปในฌานกเหมอนชวงทไดพกเอาแรง

สมาธ เปนการฝกจตใหตงมน จะไดดอะไรๆกเหนไดชดวา ออ นนเปนหน นเปนตนหญา

เนยเปนตนไม สมาธชวยทาใหเราสามารถกาหนดจตในสงใดสงหนงไดนาน จงสามารถด

ไดชดในรายละเอยด

สต เปนลกษณะของการยอนกลบมารตว เปรยบเหมอนกบการหวนกลบมาพลกกอนหนด

31 

 

ตนหญาเปนระยะๆ ถาเอาแตมสต แตไมมฌาน ไมมสมาธ กเทากบหญาทขาดหนทบ แลว

เรายอนกลบมาดบางไมดบาง กจะพบวา ตนหญามนกยงเปนตนหญาอยนนเอง แถม

ตนหญามนเจรญเตบโตเปนหญากอใหญขนเสยอก สตจะชวยใหตามรสภาวะของตนหญา

แคชวงทยอนกลบมาด

วปสสนา เปนอยางไร ถาเปรยบกบหนทยกมาทบหญานน วปสสนาตองสงผลใหหญาตน

นนตายไปอยางสนท ไมเหลอเชอหรอรากโคนใหสามารถโตขนอก

กวาจะวปสสนาไดจรง ตองอาศยทงสมถะ ฌาน สต สมาธ ถาเอาแตตามรดความคดของ

ตวเองโดยขาดฌานสมาธ กเปนไดแค การฝกสต

สมาธ ความหมายทนอยคนเขาใจ

คาวา สมาธ ในความหมายทวไปหมายถง การมใจจดจอกบสงใดสงหนง อยางทคณกาลง

อานบทความนอยกตองมสมาธอยแลว ไมวาเรากาลงทาอะไรอยกตองใชสมาธชวยทาให

ตงใจทาสงนน ถาสมาธสนกจะวอกแวกฟงซานไปสนใจเรองอนไมสามารถมสมาธอยกบ

เรองเดมไดนาน

ความสนใจ เปนปจจยหนงททาใหเราตงใจทจะเขาไปคลกคลกบเรองทสนใจนน ถาสนใจ

แบบฉาบฉวยกจะทาใหความตงใจลดลงตาม สมาธกยงสนลงไปอก

คาวา สมาธในการปฏบตธรรม หลายคนแปลวา เปนการฝกทาใจใหนง แลวกเขาใจตอไป

วา นงในทนหมายถงการนงนงๆไมไหวตงแลวทาใจใหนงไมคดอะไรตามไปดวย บาง

เขาใจวา ทาใจใหนง หมายถงการปลอยใจใหสบายๆ เคลมๆ แบบชวงเผลอไมไดคดไมได

รสกอะไร พอมองตาจะเหนตาเหมอลอย ... ลกษณะทกลาวผานไปนไมใชสมาธทถกตอง

ในการปฏบตธรรม

สมาธในการปฏบตธรรม เปนทงกรยาทาสมาธ และเปนทงนามเมอทาสมาธกตองไดสมาธ

สมาธในแงของกรยา หมายถง การตงใจใหมน ตงใจกเหมอนกบการตงของอยางใดอยาง

32 

 

หนงขนมา ใหมนกเหมอนกบทาใหมนคงตงตรง ไมลม ไมเอยง ไมสายไปสายมา ซงผม

ชอบอธบายเรองสมาธกบการตงตะเกยบในขวดโหล

จตของคนเราในขณะทยงไมมสมาธ กเหมอนกบตะเกยบนบรอยอนทเสยบไวในขวดโหล

พอเขยาขวดจะเหนตะเกยบสายไปสายมาสงเสยงกระทบกนลนไมรวาเปนเสยงตะเกยบค

ใดบางทกระทบกน

พอเรมเขาสมาธ กเหมอนกบการทยอยหยบตะเกยบออกจากขวดโหลออกไปเรอยๆทละ

อนสองอน พอตะเกยบมจานวนนอยลง ถาเราเขยาขวด ตะเกยบกจะกระแทกกนจนอาจ

กระเดนออกไปจากขวดจนหมดเหมอนกบทเราเขยาทอนไมไผเสยบใบเซยมซแรงเกนไป

ถาไมมตะเกยบหลงเหลออยในขวดเลยกไมใชสมาธแลว มนกลายเปนขวดวางๆ พอนงด

ขวดเปลาๆไปสกพก จตกจะคดฝนลองลอยไปเรองอน อยางนเรยกวา ตกภวงค ไมใช

สมาธ

สมาธจะเกดตอเนองกนไดตอเมอขณะทหยบตะเกยบออกไปทละอน เรากตองหดปากขวด

ใหแคบตามลงมาดวย ใหปากขวดทาหนาทจบตะเกยบใหตงตรงไดทกอน คอยๆหยบ

ตะเกยบออกไปเรอยๆ อยาเผลอหยบออกไปจนหมดขวดละ ขอใหเหลอตะเกยบไวแค 1

อนในขวดปากแคบๆเทาตวตะเกยบนน นแหละสมาธ

พอเรารจกวธทาใหเหลอตะเกยบเพยงแค 1 อนในขวดแลว จากนนจะเอาตะเกยบอนอนมา

เปลยนแทนกตามใจ อยากจะดลวดลายบนตวตะเกยบกสามารถดไดอยางชดเจน

ขนตอนการฝกสมาธทยาก อยทวธหยบตะเกยบออกไปทละอนและวธรกษาตะเกยบอน

สดทายไวในขวด

ตอนแรกตะเกยบมนเสยบกนไวในขวดจนแนน กวาจะหาวธแคะตะเกยบอนแรกๆออกไป

ไมใชเรองงาย ตองหาทางดงตะเกยบออกไปทละอน หามดงออกมารวดเดยวเกอบหมด

ไมใชดงตะเกยบออกไปเรวบางชาบาง แรงทใชดงตองพอดพอดดวยนะ

พอเหลอตะเกยบอนสดทาย ตองจบปากขวดไวไมใหแรงไปคอยไป ถาจบปากขวดแรงไป

กจะไดแตตะเกยบอนสดทายถกจบบบไวแนน ถาจบคอยไปเดยวตะเกยบกหลดออกไป

จากขวดโดยไมรตว

33 

 

พอฝกไดแลวตองสามารถทาซาไดอยางรวดเรวอกดวย

ปล สาเหตทผมเอาตะเกยบไปเทยบกบสมาธ เพราะเลาเรองสมาธนใหกบเพอนอาจารย

ขณะกาลงรบประทานอาหารเทยง เลยควาตะเกยบมายกเปนตวอยาง

นสยอวดฉลาดของคนปฏบตธรรม

ผมมนสยเสยอยอยางหนงเวลาไดพบปะผคน ผมมกจะสอบถามวาใครชอบฝกสมาธบาง

ทวาเปนนสยเสยกเพราะผมชอบเปนคนพดมากกวาการเปนคนฟง ผมจะพดเลาเรองสมาธ

โดยลมนกไปวา คนอนเขาอาจรจกเรองสมาธดกวาผมเสยอก นสยเสยนแหละททาใหผม

หมดโอกาสไดเรยนรวธฝกจากคนอน แทนทจะนงเงยบเสยบาง ฟงคนอนบาง หรอไมก

ถามคนอนบางวาเขามประสบการณในการฝกสมาธอยางไร

นสยเสยเชนนไมไดมแตผมคนเดยวใชไหมครบ คนทกาวสทางธรรมยอมพบวาตวเองได

พบกบความสขทตวเองไมเคยประสบมากอน จงอยากปาวประกาศเชญชวนคนอนใหไดรบ

ความสขอยางตวเองบาง อยากจะถายทอดความร อยากจะสอนธรรมใหกบผอน จนลมนก

วาคนอนเขาอาจมความกาวหนากวาตวเองเสยดวยซา ยงคนทมดกรเปนดอกเตอร ม

ตาแหนงหนาทการงานเปนใหญเปนโต มทงวยวฒและคณวฒ กยงหลงในความฉลาดของ

ตวจนมองขามคนอน

ชวงปแรกๆทผมสนใจธรรม ผมเชอมนเปนอยางยงวาตวเองเขาใจสตปฏฐานส กาย เวทนา

จต ธรรม แลวอยางชดเจน มองกาย แบงแยกกายออกเปนสวนๆ รจกเวทนาวาสขทกขเปน

เชนไร กระทบกบจต กาวสสภาวธรรม เขาใจเปนตเปนตะวาธรรมของพระพทธเจาม

ความหมายเชนไร ยคนนผมถงกบเขยนหนงสอเกยวกบสมาธแลวแจกเปนแฟมใหกบผเขา

อบรม พอเจอใครทบอกวาสนใจธรรม ผมเปนตองชงพดเรองธรรมดวยความเชอวาตวเอง

เปนผรเรองธรรมอยางแตกฉาน

แตพอถงวนนเวลานความเขาใจในกายเวทนาจตธรรมทวาเขาใจนนหายไปหมดแลว รอย

34 

 

อยางเดยววาตวเองยงตองฝกปฏบตอกมาก แคทาจตใหสงบกยงเขาๆออกๆ วปสสนาของ

ตวเองยงเปนวปสสนกเสยสวนมาก แทนทจะเปนผพด นาจะทาตวเปนผฟงใหมากจะดกวา

สวนทเขยนในเวบนกเปนเพยงเขยนไวเพอเตอนตวเองและเผอวาจะมประโยชนกบผอน

บาง

แอบอางคาสอนของครบาอาจารย

การแอบอางคาสอนของครบาอาจารยมอยทกยคทกสมย ถาอางคาสอนโดยเปดเผย

แหลงทมาและเปดเผยตวตนคนอางดวยกยงเปนเรองธรรมดา แตทอางกนแบบแอบๆไมได

บอกทไปทมาหรอตดหวตดหางทงเลอกแตใจความทตวเองชอบมาอางนซ ยคนเหนจะ

แอบอางกนบอยกวายคกอน โดยเฉพาะคนทใชนามแฝงในอนเตอรเนตเปนทมาของการ

แอบอางใหเหนเตมจอไปหมดเพราะตวเองไมตองรบผดชอบ เดยวจะเปลยนนามแฝงไปใช

ชออนเมอใดกได

ผมเคยฟงคาสอนของการฝกสมาธสายหนงทสอนวธถอดจตไปเทยวสวรรค ผมสนใจถงกบ

ไปฝกถงวด ภายหลงยงไดโอกาสฝกกบพระทเปนศษยของสมาธสายนกพบวา พระชนลก

ศษยตางสอนวธถอดจตไปเทยวสวรรคเหมอนกน จนในใจของผมนกเขาใจไปวาพระสายน

คงเนนเรองพาไปเทยวสวรรคกระมง ตอมาพอไดฟงเทปคาสอนของครบาอาจารยใหญใน

สายน จงพบวาทานสอนใหปฏบตธรรมเนนศลสมาธปญญาเฉกเชนทสอนกนทวไปนน

แหละ หลงจากทานสนไปแลว สาเหตทพระในรนหลงๆเอาแตเนนเรองถอดจตไปเทยว

สวรรคกเพราะเหนเปนเรองทคนสนใจกน หรอสามารถดงคนเขาวดไดงายกวาทางอน

ผมเปนคนหนงทเคยอางคาสอนของครบาอาจารยและยงคงอางถงอยเสมอ เวลาอางถง

ครงใดกอดเปนหวงไมไดทกครงไปวาคาของผมอาจจะสอความหมายไดไมชดเจนหรอ

แปลความหมายผดประเดน อยางไรกตามผมไดเปดเผยชอเสยงเรยงนามของผมไวดวย

เสมอวาเปนคนรบผดชอบ

ครบาอาจารยซ งถกแอบอางบอยทสดคอพระพทธเจา คนหมผาเหลองกลายเปนพระทนา

เลอมใสไดโดยตวเขาเองไมตองปฏบตธรรมอะไรเลยกได ขอเพยงทองจาคาสอนของ

35 

 

พระพทธเจาใหขนใจ ทาตวใหสงบเสงยม แลวเทศนใหถกใจคนฟง แคนกทาใหเกดแรง

ศรทธาจากมหาชนไดอยางลนหลาม พวกเราคงจากนไดวาในอดตมพระชอดง 2-3 รป ท

ถกจบผดได ถกลงขาวหนาหนง สดทายกตองทาตวเงยบๆหรอหลบหนไปอยทอ น

ครงหนงผมหลงคดไปวาพระรปนตองดแนๆเพราะทานสามารถขนไปเทศนในงานพธ

ใหญๆ โตๆตอหนาพระทเปนครบาอาจารย แตเมอเรยนถามจากพระรปอนจงทราบวา พระ

รปนถกครบาอาจารยตาหนในวธปฏบตของตน พระบางรปทเดนดงในสายตาของผม กลบ

ถกสงหามไมใหเขาวดไปกราบครบาอาจารยแลวกม พระทมช อเสยงโดงดงเปนทนา

เลอมใสอาจไมใชพระทควรเคารพบชา พอเรยนถามจากพระดวยกน ทานกบอกสนๆวา

พระรปนนรปน ไมมอะไร กลายเปนบทเรยนของผมวา ถาจะดใหแนๆตองหมนสอบถาม

ความเหนจากพระดวยกนดกวาเชอสายตาของตวเองหรอเชอไปตามกระแสสงคม

คราวใดทไดกราบพระสงฆ ผมมกแสวงหาโอกาสชวงททานรบแขกเสรจแลว กราบเรยน

ถามขอสงสยในการปฏบตธรรมจากทาน ซงทผานมาพบวาพระทปฏบตดปฏบตชอบ เราไม

ตองกลววาทานจะไมตอบเราหรอก มแตทานจะชวนสนทนาเรองการปฏบตธรรมตอไปเอง

เสยดวยซา ขอใหพวกเราจาไววา ไมตองกลวพระ แมพระบางรปจะมทาทางหนาตานากลว

พดจาไมนาฟง ใชคาไมสภาพ แตคาพดททานตอบกลบมาจะแสดงใหเหนถงความเมตตา

ของทานอยางเหลอลนทเดยว

บรรลธรรม

เรวๆนมอเมลฉบบหนงสงมาถามเรองการบรรลธรรม ตวคณเองละเคยสงสยบางไหมวาถง

ขนไหน อยาเพงไปคดเปนขนอรยบคคลอยางโสดา สกทาคาม อนาคาม อรหตบคคลเลย

นะครบ ผมเชอวาพอคนเราหนหนาเขาสทางธรรม ยอมเกดผลดขนทละเลกทละนอย ครบา

อาจารยทานสอนใหคดวา มรรคผลนพพานนนแคเออม ถาเราตงใจมงไปสมรรคผลนพพาน

ผมวาไมตองคอยกงวลหรอกวาถงขนไหนกนแลว

36 

 

ผลทเรมเกดขนจากการหนหนาเขาสทางธรรม แมยงไมเคยฝกกรรมฐาน พอรจกรกษาศล

หมนใหทาน ไมเบยดเบยนตวเองและผอน อยางนอยยอมทาใหจตสงบขน นแหละเปน

คณประโยชนของคาสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา จากนนเมอไดศกษาธรรม

ใหมากขน ไดไตรตรองใหเหนและเขาใจในเหตผลและปจจยของธรรมชาต กจะยงซาบซง

และไดรบผลจากธรรมะมากขนไปอก นแหละเปนผลจากการใชปญญาทเรยกวา สตมย

ปญญา และ จนตมยปญญา ปญญาสองระดบนเปนปญญาทใชความรทจดจาเลาเรยนกน

มา

สวนปญญาระดบภาวนามยปญญา เปนความรทเปนผลจากการปฏบตซ งมทงหยาบและ

ละเอยด ซงปญญาขนนทาใหผฝกปฏบตธรรมเขาใจผดกนมานกตอนกวาตวเองบรรลธรรม

ขนนนขนนกนแลว ทเขาใจผดกนมากเกดจากความเขาใจในเรองการปฏบตวาตองปฏบต

กนอยางไร จงตองอาศยมรรคแปดเปนเครองชวยในการดาเนนไปในทางทถกตองตงแต

สมมาทฏฐจนถงสมมาสมาธ

1. สมมาทฏฐ คอ ปญญาเหนชอบ หมายถงเหนถกตามความเปนจรงดวยปญญา

2. สมมาสงกปปะ คอ ดารชอบ หมายถง การใชสมองความคดพจารณาแตในทางกศล

หรอความดงาม

3. สมมาวาจา คอ เจรจาชอบ หมายถงการพดสนทนา แตในสงทสรางสรรคดงาม

4. สมมากมมนตะ คอ การประพฤตดงาม ทางกายหรอกจกรรมทางกายทงปวง

5. สมมาอาชวะ คอ การทามาหากนอยางสจรตชน

6. สมมาวายามะ คอ ความอตสาหพยายาม ประกอบความเพยรในการกศลกรรม

7. สมมาสต คอ การไมปลอยใหเกดความพลงเผลอ จตเลอนลอย ดารงอยดวยความ

รตวอยเปนปกต

8. สมมาสมาธ คอ การฝกจตใหตงมน สงบ สงด จากกเลศ นวรณอยเปนปกต

มรรคทงแปดขอนมใชวาจะนามาใชกบการดารงชวตประจาวนเทานน ซงในแงของ

ภาวนามยปญญาแลว ตองใชมรรคทกขอรวมกนเสมอตงแตเรมตน เรมจากการเขาใจ

37 

 

เสนทางปฏบตธรรมทถกตอง เมอเขาใจแลวตองตงใจและนาไปปฏบตอยางถกตอง หมน

ทาใหสมาเสมอจนเกดความชานชานาญ เหมอนกบการทางานททากนทกวนจนสามารถ

หลบตาทาไดอยางไมผดพลาด คลองจนตดเปนนสย กลายเปนสตและสมาธทตวเอง

สามารถทาใหเกดขนไดทกเมอ และสามารถรกษาสตและสมาธไดนานเทาทตวเอง

ตองการ นแหละคอมรรคตวใน ในความหมายของการปฏบต เมอมรรคทงแปดรวมตวพรอม

กนเมอใดกลายเปนมรรคสมงค จงจะสาเรจธรรม ครบาอาจารยทานเปรยบเทยบมรรคสมงค

เหมอนกบการตดสนพพากษา ซงกอนจะตดสนกตองรวบรวมหลกฐานใหพรอมกอน พอ

ตดสนไปแลวกผานพนธรรมไปทละขน ไมตะขดตะขวงใจในธรรมขนทผานไปแลวอก

มใชวาจะบรรลธรรมกนไดจากแคมสตตามรในชวตประจาวนหรอกนะ ดงนนจงอยาเอาแค

สมมาสต ไมถงสมมาสมาธ หรอทาไดแคบางสวนของมรรค

จะเร มตนปฏบตธรรมสายไหนด

นบสบปทผมสนใจปฏบตธรรมไดเหนเพอนฝง คนรจก คนใกลชด หนหนาเขาหาทางธรรม

กนกนายนด บางมงไปทางยบหนอพองหนอ สมมาอรหง ดรปนาม ดจต พทโธ หรอจบลม

หายใจเขาออก ตางคนตางตดอกตดใจในวธปฏบตสายของตน แตกมเยอะเหมอนกนท

เปลยนวธปฏบตไปเรอยๆ พอฝกไดสกพกแลวไมเหนผล กยายไปสนใจฝกสายอน ซงผมก

เปนคนหนงละทเปนแบบน จนสดทายกมาจบทสายพทโธจบลมหายใจเขาออก

แรกๆผมอยากรวาการปฏบตธรรมนนเปนอยางไร กอนทจะตดสนใจเลอกไดเทยวตามหาคร

บาอาจารย พรอมกนนนผมกหาหนงสอธรรมอาน หาซอหนงสอธรรมมาเตมต อานจนหมด

รานหนงสอแลวกยงหาเสนทางของตวเองไมได แลวกหาหนงสองานศพทมกมบทความ

ธรรมะมาอาน อานพระไตรปฎกจนตวเองสามารถพดจาภาษาธรรมไดคลอง แตสดทายกมา

จบทคาสอนของพระหลายๆรปวา ถาอยากไดธรรมะกตองทาเอาเอง แทนทจะมงหา

พระไตรปฎกตวนอก เราตองปฏบตเพอสรางพระไตรปฎกตวในใหเกดขนภายในใจของเรา

ตางหาก

38 

 

ถาคณกาลงคดจะเรมตนปฏบตธรรมแลวไมรวาจะเรมตนสายไหนด ขอแนะนาตามน

1. กอนจะไปพงใครตองยดหลกวา ตนเปนทพงของตน ซงผมเหนมานกตอนกทคนสวน

ใหญเรมหนหนาเขาหาวดเปนเพราะตวเองมความทกขแลวตองการเขาวดเปนทพง

แลวกยดวดเปนบานแทนทจะทาบานใหเปนวด จนแลวจนรอดกหาทางชวยตวเอง

ไมได

2. หาหนงสอหรอเทปซดธรรมมาอานมาฟง เพอใหคนกบศพทธรรมะบาง พอจะเขาใจ

ความหมายของคาทใชกนทวไป เชน ขนธ รป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ แต

ไมตองถงขนาดสามารถอานพระไตรปฎกเขาใจทกคา

3. ลองฝกเองทบาน โดยลองวธฝกของทกสายเพอดวาตวเองถนดวธใดทสด แตอยา

เพงหลงเขาใจวาวธทตนชอบนนเหมาะกบตวเองแลว ขอใหคดวาถามนทากนได

งายๆ ปานนคงมอรหนตกนเตมบานเตมเมอง

4. ลองเขาคอรสทจดอบรมธรรมะ หรอนอนวดเพอฝกปฏบตธรรม เพยงเพอทาใหเขาใจ

ขนตอนการฝกวาเปนอยางไร ตดขดสงสยอะไรกสามารถตดตอสอบถามจากครบา

อาจารย

5. การเลอกครบาอาจารย ขอใหรอไวเปนขนสดทาย โดยไมวาจะเลอกใครเปนครบา

อาจารยกตาม ตองยดวาพระพทธเจาเปนครสงสดเสมอ อยาไปเขาพธไหวครใดๆท

ยดเอาแคพระหรอคนเปนครโดยไมมพระพทธเจาเปนประธานอยางเดดขาด

เทาทผมฝกปฏบตธรรมมานน ทกสายตางเปนเสนทางทใชไดทงหมด เปรยบเหมอนเรา

กาลงเลอกขบรถในถนนซอย พอถงขนแลวกจะออกสถนนใหญเสนเดยวกน ซงครบา

อาจารยกมกจะกลาวแบบเดยวกนนวา เราจะฝกสมาธแบบใดกได แตถาเราเลอกใครเปน

ครบาอาจารยแลวกควรเลอกฝกตามวธทครบาอาจารยทานฝก เพราะแตละทานกชานาญ

วธเฉพาะตวของทานตางกนไป

ถาตวผเปนครไมสามารถเลาอดตหรอแนะนาวธปฏบตของตวเองไดทงขอผดพลาดและขอ

ทควรระวงละกอ นนแสดงวาเปนครทไดแตเปดตาราสอน ถาครยงตองใชบทเรยนของลก

ศษยมาเปนครของตวเองกใชไมได อยางนเรยกวาใชวธลองผดลองถกกบคนอนเขา

สวนการทครยงตองไปมาหาสไปกราบครบาอาจารยทานอน เปนเรองธรรมดาทครกตอง

39 

 

เรยนรจากครของทานเชนกน ตวทานเองกยงตองสงวนเวลาสวนตวแสวงหาความสงบเพอ

มงปฏบตใหเตมทเชนเดยวกบเราเหมอนกน เหมอนกบคาวา พระเขาปาเหมอนฆราวาสเขา

วด พระอยวดเหมอนฆราวาสอยบาน

ทายสดของการเรมตนปฏบตธรรมกคอตองเรมตนดวยความตงใจ มงมนทจะปฏบตธรรม

อยางเอาจรงเอาจง ซงตวผมเองแมจะเคารพบชาพระหลายรปเปนครบาอาจารยแตกยงไม

กลาเรยกทานวาอาจารย เพราะเกรงวาตวเองยงเปนลกศษยทไมดพอ ยงปฏบตตวตามท

ทานสอนไดไมเตมท อาจจะทาใหทานเสยชอเสยง

คาถาของคณตา

ผมสนใจฝกสมาธมาบางนดๆตงแตสมยเปนเดก ตอนเรยนมธยมทางโรงเรยนเคยนมนต

พระมาสอนสมาธในหองประชมเพยงครงเดยว แมเปนการจดประกายเรองสมาธใหกบผม

แตผมกยงไมคดจะฝกอยางเอาจรงเอาจง ไมเคยคดจะฝกเพอมรรคผลนพพาน คดแต

อยากลองตามประสาเดก

ตอนทเปนเดกประถมเคยเหนคณตาหลวงวฒธรเนตรกษสอนใหเขาไปในหองพระเพอสวด

มนตแลวทานกฝกสมาธตามสายของทานพอล แตตอนนนทานกไมไดสอนสมาธใหกบผม

คณแมเลาใหฟงวาคณตาคณยายไปนอนวดเพอฝกสมาธกบทานพอลทวดบรมนวาสอย

บอยๆ สวนบานของคณตาคณยายกปดทงไวเฉยๆ แตคนขางบานจะเหนคนเดนไปเดนมา

อยในบานทงๆทในบานไมมใครอยสกคนเดยว เขาใจวาเจาทเจาทางทานคงมาชวยดแล

บานใหกเปนได นถาคณตาคณยายยงมชวตอยคงไดคยเรองสมาธกนกบผมอยาง

สนกสนาน

คาถาของคณตาทสอนใหผมทองจาเกบไวใชในยามฉกเฉนมดงน

นะโม นะมต กาจดออกไป

อยาเขามาใกล เสนามณฑล

ออกไปใหพน วนาศสนต

40 

 

(ถาอยากเหนหนาเหนตาคณตาของผมเชญไปดท http://www.yajai.com/cat-40/cat-

42/)

ต งใจคดเพอคดใหนอยลง

การตงใจ ยอมดกวา การไมตงใจ

การคดสงทตงใจคด ยอมดกวา การปลอยใหคดอยางไรจดหมาย

คนทมนสยชอบคด ยอมไมมทางทจะหยดคดใหไดในระยะเวลาอนสน เราตองหาทางฝก

จตใหคอยๆลดความคดใหนอยลงทละเลกทละนอย

แทนทจะปลอยจตใหวางๆ มนไมมทางวางไดจรงหรอก ทวาวางเพราะคนนนๆไมสามารถร

ตามจตไดทน ไมสามารถรเทาทนอาการของจตตางหาก

ภาวนาพทโธ พทโธ พทโธ ๆๆๆๆๆ ตดตอกนไปนแหละ เพยงแตตองตงใจทจะภาวนาแต

ละพทโธดวยนะ ไมใชสกแตวาภาวนาพทโธแรกๆ แลวกปลอยใหจตมนนกคดคาอะไรกไม

รทหลอกตวเองวาเปนคาวาพทโธ

คนชอบคดใชปญญาคงดอ ไมยอมรบหรอกวาภาวนาพทโธๆๆๆๆตดตอกนไปจะได

ประโยชนอะไร เพราะไมเหนจะมเหตผล แถมคดวามนเปนการกระทาทเสยเวลาไปเสยอก

พทโธ ๆๆๆๆ ตอกนไป ไมเหนจะไดอะไร บางคนลองแลวสกพกกบอกออกมาวา ไมได

เรอง

นแหละนะจดออนของคนทชอบใชปญญา เพราะตดนสยไมชอบออกแรง พอลองไดสกพก

กบอกตวเองวา ไมไดเรอง นเปนเพราะตวเองฝกไมเปนตางหาก

การฝกตองเกดจากความตงใจ ตงใจแลวตองทาจรง ทาจรงตองใชความอดทน ยอมอด

ยอมทนฝกปฏบตซาแลวซาอก การฝกตองใชเวลากวาจะเหนผล อยาคดแควาสกหกเดอน

41 

 

แตคดเผอไวเลยวา หกป สบหกป ยสบหกป หรอนานกวานนกยอมได

คนททาสาเรจมตวอยางใหเหนเยอะแยะไป คนอนทาได แลวทาไมเราเองจะทาไมได

ดใหเปน มองใหออกวา ทแลวมานนเรากาวหนาไปแลวอยางไรบาง ผดพลาดไปแลว

อยางไร ใหคดใชปญญาคอยปรบคอยแกไขหาอบายทเหมาะกบตน

แทนทจะเอาแต พทโธ พทโธ พทโธ ๆๆๆๆๆๆ ตอๆกนไปอยางเคย ใหลองใชพทโธคาแรก

เกดจากการคด พอคดแลวรจงตามดวยพทโธ ใหพทโธแทนคาวา ร พอรพทโธหนงกให

คดรพทโธสอง

แทนทจะพทโธ ๆๆๆๆ เฉยๆ ใหใชเลขตามพทโธกได กลายเปนพทโธหนง พทโธสอง พท

โธสาม ไลทวนไปทวนมา

จะใชพทโธหนง แลวยอนคากลบเปน หนงพทโธ พทโธสอง สองพทโธกได

ประเดนสาคญในขนน คอ ใหตงใจคด คดอะไรกได ทเราตงใจคด คดใหไดตอเนองกนไป

นานขนเรอยๆ โดยไมมความคดเรองอนแทรก

เมอบรกรรมพทโธตกบลมหายใจ

กอนโนนผมสงสยวาระหวางลมหายใจกบการบรกรรมพทโธนนนะ อะไรสาคญกวากน จะ

ใหลมหายใจเดนกวาพทโธ หรอจะใหพทโธเดนกวาลมหายใจ อะไรมากอนอะไรมาทหลง

สมาธมจดมงหมายเพอทาใหจตมส งร สตมส งระลก พอสามารถรไดชด รไดนาน รไดทนท

ตามตองการแลว พอปลอยสงทรกจะพบตวจตเอง แลวจตกจะรในสงทไหวตวในขณะนนๆ

ขนมาแทน

ถาเอาแตพทโธเฉยๆ แมจะบรกรรมพทโธๆๆๆๆเรวๆตอเนองตดกนไป กยงหลดไดงาย

42 

 

ถาจบลมหายใจอยางเดยว พอรลมไปสกพก กจะตามลมออกไปเทยวเลนนอกเรองนอก

ราว

ถาตามรลมแลวภาวนาพทโธกากบตามหลง เพยงเพอใชคาวาพทโธแสดงอาการตามร

อยางนสามารถตามรไดนานและงายขนกวาเดม แตพอเผลอทารลมหายไป กยงดนภาวนา

พทโธอยางไรจดหมายตอไปอก

ไมวาจะใชลมหายใจ ไมวาจะใชบรกรรมภาวนาพทโธ กเปนเพยงทางผาน เปนวธทจะทา

ใหคลนของจตคอยๆเบาบางลงเทานนเอง

จากเดมจตทซนเหมอนลง ดอยงกวามาพยศ ตองหาทางทาใหจตเดนชาลงและเชองลง

ไปเรอยๆ

การภาวนาพทโธ ถาคดเรวไปแรงไปกเหมอนการสรางคลนขนในจตใหพดกระหนาแรง

ขนมาอก ดงนนการภาวนาพทโธตองรจกฉลาดปรบจงหวะความเรวและแรงของคาบรกรรม

ใหเหมาะสมตลอดชวงเวลาของการฝกสมาธดวย ใหใชคาบรกรรมพทโธเพยงเพอบอก

ตวเองวา ร ขณะนยง ร อยนะ

แรกๆใชลม แลวตามรดวยพทโธ เปนการฝกใหเรยนรสามารถแยกแยะความแตกตาง

ระหวางกายและจต ลมทรรมาจากกาย พทโธทรเกดจากจากจต

พอจตสงบ สามารถตามรจตไดชดแลวกไมจาเปนตองบรกรรมพทโธอก เพราะพทโธจะ

กลายเปนการกระตนใหจตทจะสงบไมไดพกใหสงบเสยดวยซา พทโธกลายเปนการซาเตม

จตทจะสงบใหไมสงบ ดงนจงละพทโธ

พอละพทโธแลว ในสภาวะของจตทสงบเปนสมาธนน มนไมไดสงบนงแบบทปดหปดตา

ไมไดรอะไร สมาธไมใชการปลอยใหจตวางแบบเฉยๆไปเสยทกอยาง

พอกาหนดจตทสงบไปดกายกจะพบเสยงดงลนมาจากกาย ภายในกายมการเคลอนไหวอย

ตลอดเวลา อะไรละทจะชดไปกวาอาการไหวของลมหายใจ จากนจงใหตามรลมหายใจ

ตอไปเรอยๆ

43 

 

การตามรลมหายใจเปนความฉลาดของพระพทธเจา ใหใชความไหวตวของลมหายใจน

แหละชวยใหจตทสงบสามารถเรยนรสภาวะตางๆทเกดขนภายในกายใจของเรานเอง ลม

หายใจเปนอาการทเกดขนเองทางธรรมชาต เปนสภาวะทใหตามรไดอยางเดนชดโดยไม

จาเปนตองตองไขวควาหาพทโธมาชวยประคองการตามรตอไปอก เราไมตองกระตนให

เกดคลน เพยงแตปลอยใหคลนเกดของมนไปเอง

สรปแลว เราตองหาทางใชปญญาในการเลอกรลมและภาวนาพทโธรวมกนในระยะแรกเพอ

ปราบมาพยศ พอละพยศไดแลวกละพทโธ แลวรลมตอไป เปนกาวแรกทจะนาเขาสกาย

เวทนาจตและธรรม

ทไหน เมอไหร อยางไร

ทไหน ... ภายในโพรงของรจมก

จมกม 2 ร ... หญงเลอกรจมกขางซาย ชายเลอกรจมกขางขวา

เมอไหร ... ตอนน

อยางไร ... สงเกตความรสกภายในวา ความรสกทวา รวาลมเขานน เปนความรสกอยางไร

ความรตววา "รสกถงลมหายใจเขาออกทโพรงจมก ณ เวลาน" แคนกทาไดยากแลวนะ

เพราะเรามกตดทจะคดตาม คดตามนแหละททาใหหลด

ตองเพยงร แครใหทนวา กาลงรอยนะ

ไมตองไปคดตอวา รแลวตองอะไรตอ

44 

 

จงหวะเวลาของการเพง

ระยะนไดยนไดฟงไดเหนคาสอนทวา ในการฝกวปสสนานนอยาเพง ซงถาเปน

นกวทยาศาสตรแลวมกฎวาหามเพง กไมตองทาอะไรกนตอ เพราะการเรยนรศกษาทดลอง

ทางวทยาศาสตรตองใชการเพงกนตลอดเวลา ถาไมเพงจองดจอคอมพวเตอร กตอง

เพงมองผานกลองจลทรรศน ทวาหามเพงกนนน เหนทจะตดอกตดใจมาจากกลองถายรป

รนใหมๆ หรอโทรศพทมอถอทมจอ LCD แสดงรปภาพใหเหนดานหลงกลอง ชวยทาใหไม

ตองมองผานชองโฟกสเลกอกตอไป คนยคนจงตดใจกบอะไรๆทมนทากนไดงายๆ

ถามาบอกผมวา หามเพงในการฝกสมาธ หามเพงในการฝกวปสสนา ผมกจะตอบวา หาม

เพงไมไดหรอก เพราะถาไมเพง จะใหกาหนดจตเอาไวทไหนกนละ จะปลอยใหรแบบ

สบายๆ รตวบางไมรตวบาง กดเหมอนไมไดทาอะไรกนสกอยาง ถาไมเพงกไมเรยกวาฝก

แลวละ

บางอธบายวา ทวาหามเพงนนกเทยบเทากบคาวา "สกแตวาร" นนไง ยกคานมาอางวา

เหนไหมมคานอยมากมายในพระไตรปฎกหรอไมกในคาสอนของพระอาจารยหลายทาน

ซงเทาทผมพยายามฝกปฏบตมานานหลายสบป ยงคดวาตวเองยงหางไกลกบคาวาสกแต

วารนอกมาก ไมใชทากนงายๆหรอกนะกวาจะทาใหสกแตวารได

ถาไมตองเพง จะกลายเปนวามรรคทมองคแปด เหลอเพยงองคเดยวทใชอยคอสมมาสต

ไมตองมความตงใจ ไมตองมความขยนหมนเพยรกระนนหรอ ไมตองมวรยะกนแลวใชไหม

แทนทจะหามเพง ควรแนะนาวธเพงทถกตองวาทากนอยางไร ฝกเพงแรกๆตอนยงไมเกงก

ตองเกรงกนบางละ ตองใชปญญาปรบแตงการเพงใหไมหนกไมเบาเกนไป แตพอเพงบอย

เขาเพงจนชานาญ แมจะเพงกจะรสกวาไมไดเพง เหมอนกบการฝกยกนาหนก พอยก

บอยๆพอมกลามเนอรางกายแขงแรง จะไมรสกวาหนกอยางแตกอน

พอฝกจนคลอง ทาบอยๆจนชน คราวนจงออกจากหองฝกมาใชกบชวตจรง

45 

 

มสต แคนแหละพอแลว !!!

คณพอของผมสอนลกทกคนใหมสต เวลาจะทาอะไร ขอใหใชเวลานนทาสงใดสงหนง

เพยงสงเดยว อยารบประทานอาหารไปพรอมกบอานหนงสอไป อยาทาอะไรจบจดแลว

คางไวหรอรอไวกอน หากจะทาอะไร ขอใหทาใหเสรจจะดกวาปลอยคางไวแลวหลงลม

จนจาไมไดวาตองยอนกลบมาทาอะไรตอ

พอผมโตขนและเรมหนมาสนใจสมาธ คณพอบอกวา "เพอนของพอทฝกสมาธแบบจรงจง

ขนาดเสารอาทตยตองเขาวดเปนประจา เขาบอกกบพอวา อยางทพอมสตนแหละพอแลว

นะ ไมจาเปนตองฝกสมาธหรอก" คณพอยนยนแบบนทกครงทผมชวนคณพอฝกสมาธ

ความหมายของสตในความเขาใจของคนทวไป(ทไมเคยฝกสมาธ) เปนการคอยตามร

อาการของกายใจในเวลาปจจบน ดงนนหลกการงายๆของคณพอทวา ใหตงใจทาอะไรก

ขอใหทาจรง และทาใหเสรจไปเปนอยางๆ จงเปนวธสรางสตใหเกดขน ซงตองอาศยการ

ตงใจเสยกอนวาจะทาอะไร และคอยรใจตวเองวาขณะนตวเองกาลงทาอะไรคดอะไรอย

หากปราศจากการตงใจเสยแลวสตกไมเกด จงนาคดวาในวนหนงๆตงแตตนนอนขนมานน

เราใชชวตอยางตงใจกนบอยมากนอยแคไหน

ผมเคยเขาอบรมวธสรางสตกบสถาบน John Robert Power ซงอาจารยทสอนวธสรางสต

เปนคนไทย นาเสยดายทผมจาชอทานไมไดแลว ทานเลาวาคนเรานนถาทาอะไรๆท

คนเคยมกจะขาดสต เชน พอตนนอน ออกจากบาน ขนรถเมล ถงททางาน ซงใชชวตแบบ

นซาทกวนๆ จะทาใหเรากลายเปนหนยนต ไมรตวและจาไมไดหรอกวา ตอนทเดนออก

จากบานหรออยบนรถนน มใครหรอเหตการณอะไรเกดขนบาง เวนแตวา จะเดนตกหลม

หรอเกดอบตเหตขนกบตวนนแหละ แวบนนแหละ จงจะมสตขนมา อาจารยทานสอนใหฝก

สตแบบงายๆ โดยฝกเปลยนกรยาอาการของตวเปนพกๆ เชน ยนเขยงเทาอยในรองเทา

ตวเองบาง ไขวนวไวบาง เอาลนดนเพดานปากไวบาง ซงการทาแบบนคนอนเขาไมได

สงเกตเหนวาเราทาอะไรทแปลก เราจงสามารถทาไดบอยครงเทาทตองการ

ในความเหนของผม สงทรจากการมสต ขนกบความสามารถในการรบรของแตละคนดวย

บางคนมสตกจรง แตมสตเพยงชวครสนๆ ใจแวบไปแวบมา บางคนรไดแตเรองทมน

46 

 

เดนชด โดยเฉพาะเรองททาใหเกดทกขนนแหละตวดททาใหร สวนเวลาทมความสขไดทา

อะไรตามใจชอบ ไดทาอะไรทคนเคย มกรแบบผานๆ ไมไดสงเกตวายงมอกหลายเรองท

แฝงเขามาในระหวางทมสต สงทรกลายเปนสงทคดเองเออเอง คดเสรมเตมแตงตอทาย

เขาไปเอง ลองดคนทปวยไขตองใหยากดประสาทแกปวดกได ในสภาวะทเจบตวเชนนน

ยอมมสตรไดแตความเจบ หมดหนทางทจะมสตตามรเรองอนไปแลวใชไหม

ถาอยากมสตตามรใหไดตลอดและสามารถตามรไดอยางละเอยด ตองพยายามฝกตวเอง

ใหมความตงใจใหบอยทสด ตงใจใหมสตใหไดทกลมหายใจ วธหนงทนยมใชกนคอการ

ตามรลมหายใจ โดยหลกการสาคญคอใหปดหรอหยดการรบรทางทวารหตาจมกลนกายใจ

ใหรบรเหลอเพยงทวารเดยวคอในชองจมก พอรสกวามการไหลผานของลมมากระทบกบ

ผวในชองจมก กใหฝกรใหไดตลอด

แคตามรลมหายใจเฮอกเดยวใหไดตลอดนแหละยงยากแสนยากนะ หลายๆคนพอรวาลม

เขา พอคดวาลมเขาบอกตวเองวาลมเขา กจะหยดตามรลมไปแวบหนง ซงแกไดโดยคดถง

คาบรกรรมพทโธมาใชแทนความนกคดถงคาอนเรองอนในระหวางตามรลมนนๆ แตคาวา

พทโธทคดขนมาเองอกนนแหละเกดจากความคด พอจะคด กอาจแวบไปคดเรองอนแทรก

เขามาอก จงใหบรกรรมพทโธเรวๆตดๆกนเพอไมเปดโอกาสใหคดถงเรองอน

ผมยงเสยดายทคณพอบอกตวเองวามสตแคนแหละพอแลว ถามโอกาสพบเพอนของคณ

พอกอยากขอใหชวยเสรมเรองสมาธใหกบคณพอดวย แตนกสายไปเสยแลว ยงดทชวง

หลายเดอนกอนทคณพอจะจากไป ทานหนกลบมากาหนดตามรลมหายใจ

หลวงป ดลยกบการดจต

ยคนคาวาดจตเปนคายอดนยมในกลมคนปฏบตธรรม ซงไดยนไดฟงกนมาวา การดจตน

เปนคาสอนของหลวงป ดลย อตโล ทาใหผมสงสยขนมาทนทวา ตวเองพลาดเรองดจตน

ไปไดอยางไรกน เพราะทผานมาผมสนใจคาสอนของหลวงป ดลยมาตลอด แมจะไมเคยได

กราบทาน ไมเคยไดพบตวจรงเสยงจรงของทานมากอน แตคราวใดทเหนหนงสอธรรมคา

สอนของหลวงป ดลยกอดไมไดทจะตองหยบขนมาอาน แมจะอานซากครงกไดแงคดใหมๆ

47 

 

ทกท

นจะเปนเพราะผมมหนงสอคาสอนของหลวงป ดลยนอยเลมเกนไปกระมงจงอานไมพบเรอง

ดจตของทาน หนงสอทผมมอยนนมหลายเลม สวนใหญเปนหนงสอทแจกในงานศพ ซงม

เนอหาธรรมไมไดแตกตางกน อยางเลมหนงเกามากเปนหนงสอแจกในงานศพตงแตป

พ.ศ.2529 แตผมไดมาอานในป 2538 มพระธรรมเทศนาเรอง จต คอ พทธ และอตโลโอ

วาทะ ซงรวบรวมคาสอนเปนประโยคสนๆของทานไว

นอกจากธรรมคาสอนทอยในหนงสอ ยงคนหาคาสอนของหลวงป ดลยไดงายจาก

อนเตอรเนต แตตองดใหดหนอยวาขอมลบนอนเตอรเนตนนเปนคาสอนของทานหรอเปน

ขอความทเขยนใหมจากคนทสนใจนามารวบรวมพรอมแทรกความเหนของตวเขาไปดวย

ไปๆมาๆกพบวา คาเทศนาสวนใหญบนอนเตอรเนตทวาเปนของหลวงป ไมใชของหลวงป

ทงหมดทกตวอกษรหรอก แตเปนของคนทเขยนสรปขนมาอกตอหนง พอลอกตอๆกนไปก

เขยนหวขอเรองวาเปนการปฏบตธรรมของหลวงป ดลยกนไปแทน แลวทแยไปกวานนคอ

ยงถกลอกไปพมพเปนหนงสอบอกวาเปนคาสอนของหลวงป ดลยตอเสยอก กลายเปนวา

ลอกกนจนของจรงไมใชของจรง (ขอฝากไววา ควรบอกแหลงทมา หรอยกสวนคาสอน

ของทานไวใหชดในเครองหมายคาพดหรอตกรอบลอมยอหนานนไวเพอรกษาคาสอนทก

คาของหลวงป ไวตามเดมดวย)

สดทายกตองหนไปอานหนงสองานศพเลมเดมหรอคนหาจากเรองจตคอพทธทลอกขน

เวบ เพราะเชอวาเปนพระธรรมคาสอนของหลวงป ทชดเจน ไมตองหวงวาจะถกลอกแลว

แตงเตมเสรมคาอธบายอะไรลงไป พบวาในเทศนาเรองจตคอพทธ มการใชคาวา "จต" อย

ทงส น 74 ครง แตไมมการใชคาวา "ดจต" "ดทจต" "เหนจต" หรอ "รจต" แมแตครงเดยว

ในเนอหาอนๆทคนพบจากอนเตอรเนตซงเขาใจวาเปนคาสอนของหลวงป ดลย มคาวาดจต

ดงน

ธรรมะปฏสนถาร

48 

 

เมอวนท ๑๘ ธนวาคม พทธศกราช ๒๕๒๒ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ พรอมดวย

สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ เสดจเยยมหลวงป เปนการสวนพระองค เมอทงสอง

พระองคทรงถามถงสขภาพอนามยและการอยสาราญแหงอรยาบถของหลวงป ตลอดถง

ทรงสนทนาธรรมกบหลวงป แลว พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงมพระราชปจฉาวา

"หลวงป การละกเลสนนควรละกเลสอะไรกอน" ฯ

หลวงป ถวายวสชนา

"กเลสทงหมดเกดรวมทจต ใหเพงมองดทจต อนไหนเกดกอนใหละอนนนกอน"

ประหยดคาพด

คณะปฏบตธรรมจากจงหวดบรรมยหลายทาน มรอยตารวจเอกบญชย สคนธมต อยการ

จงหวด เปนหวหนา มากราบหลวงป เพอฟงขอปฏบตธรรมแลเรยนถามถงการปฏบต

ยงๆขนไปอก ซงสวนมากกเคยปฏบตกบครบาอาจารยแตละองคมาแลว และแสดง

แนวทางปฏบตไมคอยจะตรงกน เปนเหตใหเกดความสงสยยงขน จงขอกราบเรยนหลวงป

โปรดชวยแนะแนวปฏบตทถกตอง และทาไดงายทสด เพราะหาเวลาปฏบตธรรมไดยาก

หากไดวธทงายๆ แลวกจะเปนการถกตองอยางยง ฯ

หลวงป บอกวา "ใหดจต ทจต"

หลกธรรมแท

มอยอยางหนงทนกปฏบตชอบพดถง คอ ชอบโจษขานกนวา นงภาวนาแลวเหนอะไรบาง

ปรากฏอะไรออกมาบาง หรอไมกวา ตนนงภาวนามานานแลวไมเคยเหนปรากฏอะไร

ออกมาบางเลย หรอบางคนกวา ตนไดเหนสงนนสงนอยเสมอ ทาใหบางคนเขาใจผดคดวา

ภาวนาแลวตนจะไดเหนสงทตองการเปนตน ฯ

49 

 

หลวงป เคยเตอนวา การปรารถนาเชนนนผดทงหมด เพราะการภาวนานนเพอใหเขาถง

หลกธรรมอยางแทจรง

"หลกธรรมทแทจรงนน คอ จต ใหกาหนดดจต ใหเขาใจจตตวเองใหลกซง เมอเขาใจจต

ตวเองไดลกซงแลว นนแหละไดแลวซงหลกธรรม."

ปรารภธรรมะใหฟง

คาสอนทง ๘๔๐๐๐ พระธรรมขนธนน เปนเพยงอบายใหคนทงหลายหนมาดจตนนเอง คา

สอนของพระพทธองคมมากมายกเพราะกเลสมมากมาย แตทางดบทกขไดมทางเดยว

พระนพพาน การทเรามโอกาสปฏบตธรรมทถกทางเชนนมนอยนก หากปลอยโอกาสให

ผานไปเราจะหมดโอกาสพนทกขทนในชาตน แลวจะตองหลงอยในความเหนผดอกนาน

แสนนาน เพอทจะพบธรรมอนเดยวกนน ดงนน เมอเราเกดมาพบพระพทธศาสนาแลว รบ

ปฏบตใหพนเสย มฉะนนจะเสยโอกาสอนดนไป เพราะวาเมอสจจธรรมถกลม ความมดมน

ยอมครอบงาปวงสตวใหอยกองทกขส นกาลนาน.

นาแปลกไหมทคนยคนชอบใชคาวา ดจต กนเหลอเกน ขนาดหลวงป ดลยทานยงเอยถงคา

นไมบอยนก

50 

 

เร มนบ 1 2 3 กนใหม

ทาไมหนอขนาดบรกรรมภาวนาพทโธใหตดกนถยบแลว ใจยงแวบไปคดเรองอนแทรกเขา

มาไดอก แถมสงทคดแทรกเขามากยงซอนกนกบคาวาพทโธทภาวนาขนในใจ แสดงวา

พทโธทไดยนในใจกลบกลายเปนพทโธทไมไดเกดจากการคด แตเปนพทโธหลอกทผด

ขนมาใหไดยนเองเหมอนกบการเปดเทปบนทกเสยง เพราะถาเปนพทโธทไดจากการคด ก

ตองคดไดเฉพาะเรองเดยวคอคดถงคาวาพทโธ คนเราไมสามารถคดสองเรองไดในเวลา

เดยวกน

ทดลองใหม คราวนใชคาวาบรกรรมพทโธ แลวตอทายดวยเลข พทโธ1 พทโธ2 ไลไปถง

พทโธ10 ถาภาวนาชาๆกยงคดเรองอนแทรกอก ถาภาวนาเรวๆกเหนอยและตง และในใจก

ไมไดรบรไดยนเสยงภาวนาคาวาพทโธอยางชดเจน มนกลายเปน อโอ1 อโอ2 หรอไดยน

เลขดงชดเจนกวาคาวาพทโธเสยอก

เอาใหม ทนตดพทโธทงเหลอแตนบเลข 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 วนไปวนมาไดหลายรอบ

จตไมหลดไปไหนอกแลว

ลองนบเลขกากบอาการรลมหายใจ กสามารถตามรลมไดดดวย

ลองนบเลขใหถยบ 1-10 1-10 เปน 2 รอบตามรจงหวะหายใจเขาหรอจงหวะหายใจออก

กตามรไดด ไมมเรองอนคดแทรกเขามาไดเลย

เรองนทาใหหวนคดถงสมยทมโอกาสไปกราบหลวงนาสายหยดทวดสะแก จงหวดอยธยา

ทานสอนใหนกบรกรรม พทธง สรณง คจฉาม ธมมง สรณง คจฉาม สงฆง สรณง คจฉาม

ตดตอกนไปในขณะทกาพระไวในมอ

วนนนผมทาหนาทขบรถ ทาใหเหนอย ไมสามารถภาวนาตามททานสอนไดตลอด ใจมนจะ

พาผมหลบใหได หลวงนาสายหยดจงสอนวา ใหนกแคคาวา พท ธม สง กพอ ทาใหงายท

51 

 

จะกาหนดบรกรรมตดตอกนไปไดตลอด

พอเรยนถามทานวา ทาไมคนทเพงธรรมจกรทกาลงหมนอยจงเกดสมาธขนมาได ทานก

ถามกลบมาวาแลวผมดทวรเรองไดอยางไร วาแลวทานกยกชามขนมาแลวชไปทจด

ศนยกลางของชามแลวกลาววา ใหกาหนดจตไวตรงนซ

อยากไดธรรมกนแคไหน

ชาวพทธเรามหลายแบบ บางคนอยากจะทาอะไรกทาตามใจชอบ กอบโกยเงนทอง

ไขวควาหาความสขใสตว ไมเชอสวรรคนรก เชอแตวาสวรรคอยในอก นรกอยในใจ ไมเชอ

วาทาดไดด ทาชวไดชว เชอแตวาทาดไดด ทาชวไดดมถมไป พอตายแลวกสญ ไมตอง

ยอนกลบมาเกดใหมเพอชดใชกรรมอะไรอก คนเหลานจงใชชวตโดยมงใหตวเองม

ความสขมากทสด

บางคนอาศยคณของพระพทธพระธรรมพระสงฆเปนทพง ไหวพระสวดมนตเหมอนกน แต

ยงตดกบคาถาอาคมตองการอานาจความขลงของพระเครอง หอยพระพวงใหญตดตวเปน

ประจา สมยผมเรยนธรรมศาสตร เพอนถามผมวา อยากดพระทกนกระสนไหม วาแลวก

ปลดกระดมเสออวดพระทแขวนไวบนคอของเขาใหด เจอพระองคใหญทสดทผมเคยเหน

ใครแขวนกนมา เปนพระเครองทเปนแผนเหลกตแบนๆกวางเทากบหนาอกของเขา กวาง

ใหญพอดเหมอนเปนเกราะเหลก ... ออ นเองพระกนกระสน

คนบางคนหนหนาเขาวดเมอตวเองมทกข พอเดนเขาบรเวณวด พอไดรบความสงบเงยบก

ชนใจหมดทกขไปเยอะแลว ยงไดรบฟงคาเทศนากยงสขขนไปอก คนบางคนอาศยวดกบ

พระสงฆเปนเหมอนยา พอคดมากทกขมาก กเขาวดไปกราบทานสกทหนง แตถาทกข

บอยๆกหนไปพงวดจนเรยกไดวา ยายบานตวเองไปอยวด

บางคนพอเรมรซ งถงความสขทไดจากธรรมะ กหนหนาศกษาพระธรรมกนยกใหญ บางกถง

ขนศกษาพระอภธรรมกนเลย กลายเปนผมความรแตกฉานในพระไตรปฎก เปนต

พระไตรปฎกเคลอนทสามารถตอบคาถามทางธรรมไดคลอง

52 

 

บางสวนเรมหนมาปฏบตธรรม พอสามารถสรางสตจนรตวมากขนกวาเดมกสขใจเหลอเกน

กลายเปนคนคดด ทาด สรางกศล ละชว ไมตองการสรางบาป

... ถาคณคดวาพทธศาสนาชวยคณไดตามทกลาวมาขางตนกไมผดหรอก แตศาสนาพทธ

มจดสาคญทพวกเราตองหาทางปฏบตใหถงขนนนใหไดดวย นนคอ การตดวฏสงสารของ

การเวยนวายตายเกด

คณมองเหนทกขหรอยง อะไรๆทวาสขนนนะมนสขจรงหรอเปลา

คณยงมองเหนความสวยความงามของเขาคนนนเธอคนนอยอกไหม

คณยงอยากสวยอยากงาม ยงยดตดกบภาพ ตดกบวตถทดสวยหรอยหรอไม

คณรสกเบอหนาย ไมอยากกลบมาเกดใหมอกหรอยง

วปสสนาอยางเดยวมท ไหน

ไดยนหลายๆคนพดกนบอกกนวา "ฝกวปสสนาไดเลย ไมตองฝกสมถะกได" หรอแนะนา

กนแบบสดๆวา "ฝกวปสสนาอยางเดยวกพอ" ซงมกยกขอความจากพระไตรปฎกในสวนคา

สอนของพระอานนทมาอางกน แลวแบงประเภทของคนเปนวปสสนายานกกบสมถะยานก

กนอก จงขอใหชวยดวามคาตรงไหนบางทบอกวา ไมตองฝกสมถะกได

ขอใหพจารณาดใหดเถดวา คาสอนนแสดงกาลเวลาไววา ทงสมถะและวปสสนาเปนการ

ปฏบตทตองทาตอเนองกนในแตละครง หรอเมอฝกอยางใดอยางหนงจนจตสงบแลวหรอ

ทาใหเกดอารมณเดยวแลวกตองฝกอกอยางตามกนไป ไมใชวาชวงสบปแรกใหฝกแต

วปสสนาแลวคอยหนมาฝกสมถะกนทหลงหรอไมไดคดวาจะตองฝกสมถะกนบางเลย

พระไตรปฏก เลมท ๒๑ พระสตตนตปฎก เลมท ๑๓

องคตตรนกาย จตกกนบาต

ปฏปทาวรรคท ๒

53 

 

[๑๗๐] สมยหนง ทานพระอานนทอย ณ โฆสตาราม ใกลเมองโกสมพ ณ ทนนแล ทานพระ

อานนทเรยกภกษทงหลายวา อาวโสภกษทงหลายภกษเหลานนรบคาทานพระอานนทแลว ทาน

พระอานนทไดกลาววา ดกรอาวโสทงหลาย บคคลผใดผหนงเปนภกษหรอภกษณกตาม ยอม

พยากรณการบรรลอรหตในสานกของเราดวยมรรค ๔ โดยประการทงปวง หรออยางใดอยางหนง

ในบรรดามรรค ๔ ประการน มรรค ๔ เปนไฉน

ภกษในธรรมวนยนเจรญวปสสนามสมถะเปนเบองหนา เมอเธอเจรญวปสสนามสมถะเปนเบองหนา

มรรคยอมเกด เธอยอมเสพ ยอมเจรญ ยอมกระทาใหมากซงมรรคนน เมอเธอเสพเจรญ กระทาให

มากซงมรรคนน ยอมละสงโยชนทงหลายได อนสยยอมสนสด ฯ

อกประการหนง ภกษยอมเจรญสมถะมวปสสนาเปนเบองหนา เมอเธอเจรญสมถะมวปสสนาเปน

เบองหนา มรรคยอมเกด เธอยอมเสพ ยอมเจรญยอมกระทาใหมากซงมรรคนน เมอเธอเสพ เจรญ

กระทาใหมากซงมรรคนนยอมละสงโยชนทงหลายได อนสยยอมสนสด ฯ

อกประการหนง ภกษยอมเจรญสมถะและวปสสนาควบคกนไป เมอเธอเจรญสมถะและวปสสนา

ควบคกนไป มรรคยอมเกด เธอยอมเสพ เจรญ กระทาใหมากซงมรรคนน เมอเธอเสพ เจรญ

กระทาใหมากซงมรรคนน ยอมละสงโยชนทงหลายได อนสยยอมสนสด ฯ

อกประการหนง ใจของภกษปราศจากอทธจจะในธรรม สมยนน จตนนยอมตงมน สงบ ณ ภายใน

เปนจตเกดดวงเดยว ตงมนอย มรรคยอมเกดขนแกเธอเธอยอมเสพ เจรญ กระทาใหมากซงมรรค

นน เมอเธอเสพ เจรญ กระทาใหมากซงมรรคนน ยอมละสงโยชนทงหลายได อนสยยอมสนสด

ดกรอาวโสทงหลาย บคคลผใดผหนง เปนภกษหรอภกษณกตาม ยอมพยากรณการบรรลอรหตใน

สานกของเรา ดวยมรรค ๔ ประการน โดยประการทงปวง หรออยางใดอยางหนง บรรดามรรค ๔

ประการน ฯ

พระสตตนตปฎก ขททกนกาย ปฏสมภทามรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท 450

[๕๓๕] ภกษเจรญวปสสนามสมถะเปนเบองตนอยางไร ?

ความทจตมอารมณเดยวไมฟงซาน ดวยสามารถแหงเนกขมมะเปนสมาธ

วปสสนา ดวยอรรถวาพจารณาเหนธรรมทเกดในสมาธนน โดยความเปนสภาพ

ไมเทยง โดยความเปนทกข โดยความเปนอนตตา ดวยประการดงน สมถะ

จงมกอน วปสสนามภายหลง

เพราะเหตนน ทานจงกลาววา เจรญวปสสนามสมถะเปนเบองตน

[๕๓๗] ภกษนนยอม เจรญสมถะมวปสสนาเปนเบองตน อยางไร ?

วปสสนา ดวยอรรถวาพจารณาเหนโดยความเปนสภาพไมเทยง โดยความเปนทกข โดยความเปน

54 

 

อนตตา ความทจตมการปลอยธรรมทงหลายทเกดในวปสสนานนเปนอารมณ เพราะความทจตม

อารมณเดยวไมฟงซานเปนสมาธ ดวยประการดงน วปสสนาจงมกอน สมถะมภายหลง

เพราะเหตนน ทานจงกลาววา เจรญสมถะมวปสสนาเปนเบองตน

พระสตตนตปฎก ขททกนกาย ปฏสมภทามรรค เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท 455

ภกษยอมเจรญสมถะและวปสสนาคกนไป ดวยอาการ ๑๖ คอ

ดวยความเปนอารมณ ๑

ดวยความเปนโคจร ๑

ดวยความละ ๑

ดวยความสละ ๑

ดวยความออก ๑

ดวยความหลกไป ๑

ดวยความเปนธรรมสงบ ๑

ดวยความเปนธรรมประณต ๑

ดวยความหลดพน ๑

ดวยความไมมอาสวะ ๑

ดวยความเปนเครองขาม ๑

ดวยความไมมนมต ๑

ดวยความไมมทตง ๑

ดวยความวางเปลา ๑

ดวยความเปนธรรมมกจเปนอนเดยวกน ๑

ดวยความไมลวงเกนกนและกน ๑

ดวยความเปนคกน ๑.

ภกษเจรญสมถะและวปสสนาคกนไปดวยอารมณอยางไร

เมอภกษละอทธจจะ สมาธ คอ ความทจตมอารมณเดยว ไมฟงซาน มนโรธเปนอารมณ ดวย

ประการดงน สมถะและวปสสนาจงมกจเปนอนเดยวกนเปนคกน ไมลวงเกนกนและกน ดวยความ

เปนอารมณ เพราะเหตดงนนนทานจงกลาววาเจรญสมถะและวปสสนาคกนไปดวยความเปน

อารมณ

ภาวนา ในคาวา ภาเวต นม ๔ ฯลฯ ภาวนาดวยอรรถวาเปนทเสพ ฯลฯ คาวา มรรคยอมเกด ความ

วา มรรคยอมเกดอยางไร ฯลฯ มรรคยอมเกดอยางนยอมละสงโยชนได อนสยยอมสนไปอยางน

ภกษยอมเจรญสมถะและวปสสนาคกนไปดวยความเปนอารมณ อยางน

55 

 

ในเมอสมถะและวปสสนาเปนสงทตองปฏบตควบคกน ดงนนการแบงคนออกมาเปนสมถ

ยานกกบวปสสนายานก จงมแตจะทาใหคนยดตดกบวธการอยางหนงเกนไปจนหลงลมอก

อยางหนง เราควรใชปญญาวเคราะหตามสถานการณตามสภาพจตในขณะนนๆวาเหมาะท

จะเรมอยางใดกอนหลงจะเหมาะสมกวา

คาวาสมถยานกกบวปสสนายานก มคาวา ยานก ลงทาย แสดงวาเปนผเชยวชาญดานนนๆ

มาแลว หาใชใชแบงคนเพอเรมตนเลอกเสนทางทจะฝก

ถามหาครบาอาจารย

จดเรมของเสนทางธรรมของหลายๆคนตงตนจากการแสวงหาครบาอาจารย แมจะหา

หนงสอมาอานได กยงอยากมครสงสอนหรอชวยแกปญหาให อยากไดครทเปนพระรปนน

รปนทมช อเสยง มประชาชนแหกนไปกราบไหว ผมเองกมองอยางนในชวงแรกของ

เสนทางธรรม

การมองเชนนจะวาถกกถก แตยงใชไมได เพราะถาจะมองใหดกวานน ตองมองวานอกจาก

จะมประชาชนคนธรรมดาอยางพวกเราเขาไปฝากตวเปนศษยกบทานแลว ตองมพระทเปน

ลกศษยของทานอกเปนจานวนมากดวย และตองเปนทยอมรบในหมพระดวยกน และ

สาคญทสดคอตวทานเองตองทาตวเปนพระแท ไมยดตดกบทรพยสนเงนทอง ลองเขาไป

ดในกฏของทานดวา หองหบของทานสะอาดไหม มทรพยอะไรทเปนของทานบาง ถา

พบวามแตของสะสมเกบไวเตมกฏไปหมดกตองคดใหมแลวกระมง

หลายปทผมเรมใกลชดกบพระมากขน มพระดอกมากมายเหลอเกนททานไมมชอเสยง

ทานอยของทานแบบเงยบๆ เขาปา ขนดอย พดนอย เทศนนอย และเทศนกไมเกง เราฟง

แลวกไมเขาใจ แตถาฟงใหดจะพบวา แตละถอยคาของทาน เทศนออกมาจากใจ ทกคา

ผานการคดมสตทกขณะ ทานไมไดเทศนาแบบทองจา

คนทเพงหนหนาเขาทางธรรมมกหลงกบภาพหลอกลวง พระบางรปทาตวสงบเปนท

นาเชอถอ เทศนาเกง อางถงพระไตรปฎกไดทกคา เราพบทานแลวกเชออยางสนทใจวา

56 

 

ทานนตองดเปนพระแทแนๆ แคฟงคาเทศนาและปฏบตตามทานไดพกหนงกพบวา ชวต

ของคณเปลยนไปในทางทสขสงบขน ยงทาใหเคารพบชามากขนไปอก โดยลมนกไปวา

ธรรมของพระพทธเจาตางหากททาใหเราดขน ไมวาใครเปนผสอนคณกตาม พอไดปฏบต

ตามคาสงสอนของพระพทธเจากยอมชวยใหมชวตทดข น

พระทเปนนกปฏบต ทานตองปฏบตธรรมของทานดวย ไมใชมแตออกเทปออกหนงสอหรอ

ออกไปตระเวนโปรดญาตโยมหรอใหญาตโยมมาโปรดกนแน หากมเวลา ตวทานเองตอง

แสวงหาครบาอาจารยเหมอนกบพวกเราเหมอนกน เคยฟงคากลอนวา "พระเขาปา เหมอน

ฆราวาสเขาวด พระจาวด เหมอนฆราวาสอยบาน" กนบางไหม ถาพระทานอยแตในวดของ

ทานเองกจะไมมโอกาสไดเลาเรยนธรรมจากพระอาจารยทานอนและจะตองมกจนมนตทา

โนนทานจนไมมเวลาฝกปฏบตธรรมของตวทานเอง

พระทจะเหมาะเปนครบาอาจารยตองผานการปฏบตมากอนแทบทกรปแบบ ซงหาไดยาก

นก เวลาเราตดปญหาแลวเขาไปกราบเรยนถามปญหา ทานตองใหคาสอนทฟงสนๆก

แกปญหาได ไมใชวาตองฟงเทศนากนอกเปนชวโมง หรอเอาแตหามโนนหามนทงๆททาน

เองกไมเคยมประสบการณมากอนเพราะตวเองกเอาแตฟงเขามาแลวกนามาสอนตอ

พระดกตองอยในวดทดดวย วดตองสะอาด เขาวดตองเหนพระทางานกวาดลานวด ถาจะ

ใหดในวดไมตองมตรบเงนบรจาค ไมมการกาหนดวาตองทาบญเทานนเทาน เวลาทาน

เมตตาไปเทศน ทานกไมไดเรยกรองขออะไรตอบแทน เรากไมจาเปนตองจดเตรยมเงน

ทองอะไรไปถวาย แตเมอถงกาลงานบญ จะพบประชาชนแหกนมาทาบญถวายเงนทองลน

หลาม

แนละวาตองมประเดนอนอกมากทจะใชดวาพระทานดเปนพระแทหรอไม ถาบทความนทา

ใหตความผดไปกขออภย พระทานเปนเพยงผช ทางเปนผแนะนา ทานกเปนคนเหมอนกบ

เราทตองมทงขอดและขอดอย ดงนนพยายามอยายดตดในตวครบาอาจารยมากเกนไป

พยายามละความยดมนถอมน อยาเพงเชอจนกวาผานการพสจนดวยการปฏบตของตวเอง

คนยคนมปญหารมเราทงทางสงคมทงทบานและททางาน จงมกจะขวนขวายหาทพงกน

ทงนน ถาโชคดบญเกาหนนนากจะไดพบพระดไดอยางรวดเรว ถายงไมถงเวลาจะพบ กจะ

พบของปลอมกนไปกอน เรองนมนเปนบญวาสนาและกรรมเกาของแตละคน บางคนพบ

พระทดแสนดแลวแตกลบเหนเปนพระปลอมกยากจะชวย ... มนยงไมถงเวลาของเขา

57 

 

การทดสอบของเจาอาวาส

ในสมยทพชายของภรรยาจะไปบวชทวดตางจงหวด ผมมโอกาสไดตดตามไปดวย โดย

ในชวงระหวางทกาลงคลานเขาไปนงพบเพยบอยหนาเจาอาวาสเพอเรยนถามทานถงพธ

การบวช ผมกราบเรยนถามทานวา "หลวงพอครบ วดนฉนอาหารมอเดยวตอนเชาหรอฉน

2 มอครบ"

เจาอาวาสตอบวา "ไอนมนถามชอบกล กตองฉน 2 มอนะซ ไมเหนจะตองมาถาม" ผมจง

เรยนทานวาเปนเพราะผมนกวาวดทานเปนสายธรรมยตซงฉนมอเชามอเดยว แลวทานกยก

มอชไปทถาดวางแกวนาทวางไวขางๆของทาน ผมจงคลานเขาไปหยบแกวนามาถวาย

ทาน

เจาอาวาส "ไอนมนโงอะไรของมนนะ เลอกแกวทมนสะอาดหนอยซ"

ผมกคลานเขาไปเปลยนแกวใหทานใหม ทานกชไปทถาดวางแกวอกแลวพดวา

"ไอนมนโง ไอนมนเซอ ดซวามคนมากคน หยบแกวมาใหครบทกคนซ" ทานออกเสยง

เนนคาวาโง คาวาเซอ ดงฟงชดไปทงหอง

ผมกราบเรยนวา "พวกกระผมทานนามาเรยบรอยแลวครบ"

เจาอาวาส "ไอนมนโง ไอนมนเซอ หยบกานาชามาเรว"

จากนนทานกบรรจงเทนาชาแจกคณะพวกผมทกคน เทาทสงเกตดทานจะใชคาพดแบบ

เดยวกนกบคนอนดวย อยางคณหมอทไปดวยกนพอกราบเรยนถามเรองวธปฏบตในวดกถก

ทานกลาววา "ทาไมตองมาถามดวย ไอนมนโง..." อะไรๆแบบน แตถาเปนคนในวดททาน

รจก ทานจะใชคาพดตามปกตทเราใชกน

58 

 

คนในคณะของผมทถกทานพดถงรวมทงผมดวย สงเกตหนาตาดแลว ตาจะแดง นาตาซมๆ

ตงสตไมอย พยายามกมหนาหลบตาทานกนทงนน

ครงนนเปนครงแรกและครงเดยวทผมพบวาพระพดจาเชนนน ซงหนมลกศษยวดท

ปรนนบตทานใกลชดบอกกบผมวา เจาอาวาสรปนแหละทเขาเคารพบชาอยางมาก เขา

พยายามเปรยบเทยบพระมาหลายรปแลว ทานนแหละดจรง เขาจงมาฝากตวเปนลกศษย

ถาเลอกวดอนไดผมกคงหนไปวดอนแลว แตพชายแฟนยนยนวาตองเปนวดนเพราะ

ตองการมาพกรกษาตวทวดนดวย ทางเจาอาวาสเองกคงใชหลกจตวทยาทดสอบพวกผม

วา มเจตนาแนวแนทจะมาฝากรกษาตวหรออยากเปนลกศษยจรงๆกตองทนคาพดของทาน

ได

เอาเปนวา ขอเลาประสบการณใหฟงกนเทานครบ เพอเปนบทเรยนวา พระทานกมหลาย

แบบ พวกเราตองทาใจไวบาง เตรยมตวเตรยมใจทจะถกทดสอบ เวนแตวาถาพระทานไมด

จรง หรอคณทาใจไมได กไมตองยอนกลบไปวดเชนนอก

อกคร งกบ "ของผม ฝกวปสสนานะครบ"

วนนพบเพอนเกาสมยเรยนมหาวทยาลย บอกกบผมวากาลงรวบรวมอรรถคถาธรรม

พระไตรปฎกลงแผนดวด ซงผมขออนโมทนาดวยเปนอยางยง พอผมถามวาททาเชนน

แสดงวาตองสนใจฝกสมาธอยดวยใชไหม

เพอนตอบวา ของผมฝกวปสสนานะครบ ไมใชสมาธ

พอผมบอกวา ไมลองฝกใหถงฌานไปเลยบางละ เขากตอบแบบทคดไวกคอ ฝกฌานไป

ทาไม ฝกแลวจะตดใชอทธฤทธ ผมจงวา ถาคนฝก รตวเสยอยาง ไมมทางตดหรอก

พอผมถามวาแลวไมไดฝกสมถะเลยหรอ ททาใหผมโลงใจกเมอทราบวา เขาฝกแบบยบ

59 

 

หนอพองหนอ ...เออ นนแหละใชไดแลว ไมวาจะเรยกวาวปสสนาหรอสมถะ เขาฝกแบบน

กใชไดแลวละ ผมคดในใจ

ทไหน เมอไหร อยางไร

สมาธเกยวของกบคาถามวาทไหน เมอไหร อยางไร และตองเปนลาดบตามนดวย เพราะ

หากเอาคาถามวาอยางไรขนกอนแลวคอยตามดวยทไหน แมจะตามรไดทน แตรทวามนร

อะไรทไหนละ

หวขอนคนทผานการฝกสมาธมาบางคงเขาใจไดทนทวาผมกาลงหมายถงอะไร แตถาไมม

ประสบการณมากอน ขอใหพจารณาตามดงน

ลองนกถงเสยงทไดยน เราไดยนเสยงทวานนนะไดยนกนทไหน พอหไดยนเสยงนก เราก

มกรตาแหนงของนกทสงเสยงวาเกาะอยทไหน แตตาแหนงทรนมนอยนอกตวของเราใช

ไหม การใชเสยงทไดยนจากหเปนอารมณใหกาหนดสตตามร จงไมใชเรองงายไมควรใช

สาหรบคนทเพงเรมฝก

การมองเหนดวยตากเชนกน สงทรวาเหนมนกมกวงไปอยกบสงทเหน พอเหนนก จตของ

เรากไปอยทนก รทวารอยว งไปอยทตวนก ขางนอกกายของเรา ไมไดอยทรวาเหน การใช

สงทไดเหนจากตาเปนอารมณใหกาหนดสตตามร จงไมใชเรองงายไมควรใชสาหรบคนท

เพงเรมฝก

สตปฏฐานส เรมจากกายมากอนกเพราะเหตทจตมนวงไปนอกกายอยเรอย ถาขามขนไป

ใชจตตามรดเวทนาจตธรรมไปเลยจงไมใชเรองงาย ทวารนนมนรทไหนละ แมตวร

อยางไรๆกตองเกดจากจตภายในกาย แตสงทรจะดงใหคดออกไปไหนตอไหนอยางไร

ขอบเขตอยเสมอ

อยางการฝกตามรลมหายใจ

60 

 

o รทไหน ใหรทชองภายในรจมก หญงซาย ชายขวา

o รเมอไหร ใหรในปจจบน ใหรวาลมกระทบในขณะนนๆ

o รอยางไร ใหรถงสภาวะของการตามรลมวา มนไมแนนอน มนเปลยนแปลงไปเสมอ

การพยายามรลมนมนยาก มนเปนทกขนะ ถาพยายามใหรลมมากไปนอยไปกเกด

ทกข ตองหาทางรลมใหพอดๆ พอดๆ อยางไรกยงทกข เพยงแตเราตองหาทางให

ทกขนอยลงๆ อะไรทรข นมากคอรส งนน ไมจากดแครลม อยายดตดวาตองลม

อยางเดยว

และในระหวางอยในสมาธนน ตองไมถาม ไมตองตอบ ไมตองกาหนดชอเรยกใหกบสงทร

รแลวตองตามรใหตลอด

จตเปนสภาวะของใจ ตวจตเองจะไมชอบอยนง มนชอบวงไปแสวงหาตามสมผสไมวาทาง

ตาหจมกลนกายใจ จงเปนเหตใหเราตองพยายามฝกสมาธจนสามารถตามรอาการของจต

ไดตลอด ไมใชฝกแครแลวกละทนทจนไมไดรไดตลอด พระทานสอนวาแมเรามงตอโลกต

รสมบตกตาม แตเรากตองใชโลกยสมบตดวย ทาใหร ทาใหเขาใจทงสองฝาย พอเขาใจ

อยางถองแทแลว นนแหละปญญาทจะละมนไดในทนททเกดขน

การรจตและตองตามรจตใหตลอดทาไดยากกวาการรเฉยๆ บางคนละแลวกลายเปนความ

วาง กลายเปนคนเฉอยชา ตาลอย นเปนการรแลวละอยางขาดความเขาใจ

แลวจะทาอยางไรใหรไดตลอด ทวาตลอดนนไมไดหมายความวาตองมงหาทางฝกใหรได

ตลอดเวลาทกวนาทใหไดในทนทน เพยงแตขอใหเรมสามารถเพมระยะเวลาตามรไดนาน

ขนกวาเดมไปเรอยๆ อกหนอยพอชานาญขนกจะตามรไดตลอด

กอนอนตองเขาใจกอนวา จตมนยากจะนง ดงนนถารสกอดอดวา ทาไมจงไมหยดคดเสยท

กขอใหเขาใจดวยวาเปนเรองธรรมดาทจตมนไมหยด ทอดอดกเพราะเราพยายามหยดจต

จนทาใหอดอด

61 

 

สมาธเปนการฝกตามร รใหทน รใหตลอด มนยงคงมส งใหเราตามรอยเสมอนะ เพยงแตวา

เราตองหาทางลดสงทคดลงใหเหลอนอยสงลง แทนทจะปลอยใหคดอยางไรขอบเขต ให

หนมาเลอกคดเฉพาะสงทเรากาหนดขนมาแทน คอยๆหาทางลดเรองทคดจากหลายสบ

เรองลงมาเปนไมกเรอง คอยๆลดลงมาจนเหลอเพยงหนงคอสงทเรากาหนดวาจะร

อยากจะตามร ตงใจจะตามร จะไดรมนใหตลอด

คลายกบการกดป มตวอกษรบนแปนพมพ แมจะไมไดเรยนวธพมพแบบสมผส ซงยงตองใช

สายตาคนหาป มทจะกด พอใชนวจมไปทละตวไปสกพก หลายๆเดอน หลายๆป เรากจะ

พมพตอเนองไดประโยคทยาวขน

อกนยหนงการตามรไดตลอดเปรยบเหมอนการมองดอยางตอเนองโดยไมคลาดสายตา

และไมปลอยใหกระพรบตาเสยดวยซา ผทจะทาเชนนไดมแตตองฝกสมาธใหชานาญ

สามารถเขาออกสมาธไดคลองและดารงความสงบไดนานเทาทตองการ

เทาทผมฝกตามรลมหายใจมาหลายป คดแทบไมออกเลยวาคนทไมเคยฝกสมาธจะมาด

จตรจตของตวเองไดตลอดไดอยางไร มนเปนเรองเปนไปไมไดทคนธรรมดาซงไมเคยฝก

สมาธจะรอะไรไดงายแบบทเขาใจกน ถาบอกวาทาได กตองสามารถยอนกลบมาใชวธ

เดยวกนนนกบสมาธเชนการตามรลมหายใจไดทนทดวย แตทาไมไมเหนใครวาอยางนกน

สกคน

ถามสมาธสนแคกระพรบตา อยางนจะไปไดเรองอะไรกน สงทรบรเขามากไมชดเจน รแต

ตนเรองกลางเรองทายเรองไมตลอดทงเรอง บางกรแลวกละทนท รแบบเขาใจแคฉาก

เดยวแลวเขาใจแคฉากนน รแลวกพากนหลงดใจวารธรรม

สตกบสมาธตางกนแตตองไปดวยกน สตเปรยบเหมอนกบเรดารทสงสญญาณออกไป

กระทบกบเครองบนแลวสงเสยงสะทอนกลบมาแสดงใหเหนบนจอ ถาเรดารสงสญญาณได

ถและแรง เรากจะเหนภาพเครองบนไดชดเจนทกขณะทบนยายตาแหนง จากนนพอเหน

ตาแหนงเครองบนลาทตองการแลว เราจงเลอกจบตามองดเครองบนลานนลาเดยวตอไป

นเปนสมาธ ดงนนการรของจต ถารแบบเดยวเดยว กเปนแคมสตชวขณะเทานนเอง

ยอนกลบมาเรองคาบรกรรมทใชบาง ผฝกตองฉลาดเลอกใชคาบรกรรม ลองเปรยบเทยบ

วา พทโธคาเดยว หรอ พทโธ ธมโม สงโฆ จะเหมาะกวากน ทวาเหมาะนใหดวาใชคานน

62 

 

แลวเราชอบ เราตดใจ เราไมหลดเผลอไดงาย

อยางตวผมเอง ชอบบรกรรมวา พท ตามรลมหายใจเขา โธ ตามรลมหายใจออกครงหนง

จากนนใหบรกรรมพทโธๆๆๆๆๆๆเรวๆตามรการหายใจเขาออกในรอบถดไป แลวกวนฝก

แบบนซาไปเรอยๆ รสกวาฝกแบบนไมนาเบอและไมเผลอหลดไปคดเรองอนไดนอยลง

พอฝกไปสกพกจนเขาใจวานาจะรไดตลอดดแลวกเลกบรกรรม เหลอแตรลมหายใจอยาง

เดยว แลวลมหายใจกจะเบาลงไปทละเลกทละนอย (มนรของมนเองนะ แตตอนทรไมได

นกคดอะไรหรอกเกยวกบวาลมมนเปนอยางไร)

สมมาทฏฐ ดานแรกของเสนทางธรรม

สมมาทฏฐ หรอ ความเหนชอบ เปนประเดนสาคญทสดในการฝกปฏบตธรรม อยางตวผม

เองกตองลองผดลองถก เสยเวลานานหลายปกวาจะเรมมความเขาใจถกตองมากขนวา

อะไรเปนอะไร แมปจจบนนกตาม ผมกยงไมแนใจนกวาตวเองมความเหนชอบถกตอง

100% หรอยง

อยางบทความทเขยนอยนกมงใชเปนบนทกเพอเตอนตวเอง มนยงมผดมากกวาถก ความ

เขาใจของตวเองยงเปนเพยงขนเดกๆทตองเรยนรอะไรๆอกมาก ไมเหมาะทจะรไปสอนใคร

ดงนนอานแลวควรเชอครงไมเชอครงไวบาง

ถาคณเหนดวยกบผมแลววาจะเชอครงไมเชอครง นนแหละเปนความเหนชอบแลว ขอให

นาความเหนแบบนไปใชกบบคคลอนและเรองอนดวย อยาเพงคลอยตามความคดเหนของ

ตวเองเตมท อยางเพงเชออะไรแบบลมหลมตาไมขน อยามองอะไรตามเหตผลทตวเองวา

สมเหตผล เพราะเหตผลของคนสามญอาจแตกตางจากเหตผลทางธรรมกได

ความเหนชอบทพวกเรามกแสวงหากนในชวงแรกของการปฏบตธรรม สวนใหญเรมจาก

การแสวงหาครบาอาจารยทคดวาทานปฏบตดปฏบตชอบกอน

ครงหนงผมกาลงเรมมความศรทธาในพระรปหนง พระรปนมคนเคารพบชากนมาก เรยกวา

63 

 

ศรทธาลนหลามทเดยว ยงทานไดรบเชญไปเทศนาในงานพระราชทางเพลงศพของพระ

อาจารยระดบสงดวยแลว ไดเหนพระรปอนๆเขาไปทกทายกบทาน ผมกเชออยางสนทใจ

วาพระรปนตองเปนของจรงของแทอยางแนนอน

แตเมอไดกราบเรยนถามเรองพระรปนกบพระรปอน จงไดทราบวาพระอาจารยใหญทานสง

หามไมใหพระรปนเขาวดของทานแลว ผมกไมทราบวาใครถกใครผด แตเมอทราบเชนนน

แลวกไดปรบความเชอของตวเสยใหม

ในทางตรงกนขาม พระบางรปททาตวแปลก อยางหลวงป เจ ยะ เวลามอไมไมวาง ทานก

ยกเทากวกเรยกรถแทน ถาบนไดขนบานทตองเขาไปเทศนมคนมานงแนนเตม ทานกใชวธ

ปนขนบานแทน เวลาทานเทศนากออกเสยงดงขงขง ดแลวเหนแลวฟงแลวไมนาเลอมใส

แตหลวงป เจยะนแหละทหลวงป มนทานกลาววาเปนผาขร วหอทองทเดยวนะ

แมแตหลวงตาบวกถกตงขอสงสยไมเวนวา ทาไมทานยงตองฉนหมากพลอยอก ทาไม

ทานถงเทศนแบบออกอารมณ ซงทสงสยกนกเพราะคนทสงสยใชแงคดของตวเองเปน

หลกอกนนแหละ ไมเขาใจวาเรองความตองการของธาตขนธกเปนเรองหนง ทวาใช

อารมณกเปนความคดความเขาใจของคนฟงตางหาก ไมไดเขาใจวาคาสอนเอยออกมา

จากใจทบรสทธนนตางจากคนทใชแตอารมณอยางไร

คนสมยนมกเชอถอแตภาพลกษณภายนอก ดคนกนแบบฉาบฉวย ใชมมมองของตวเองใน

การตดสนจงมกมองผดจากความเปนจรง ไมใชแคเรองการเชอถอในตวบคคลเทานนนะ

เดยวนแมแตพระธรรมคาสอนกเชอกนตามทคนอนเขาวา ... นแหละคนยคนดอมากขนแต

เชอกนงายๆแบบน สวนทสอนกนวา ใหบรกรรมพทโธๆไปเถอะ กใจรอนไมเชอไมทาตาม

เพราะฟงแลวไมสมเหตผล อะไรกน แคบรกรรมวา พทโธ จะชวยอะไรได

ภาษาคน ภาษาใจ

เราจะเขาใจสงทรในใจไดตอเมอเกดการตความตามภาษาของคนทเรยนมาจดจากนมา

เชน พอมองเหนนา ในใจของคนไทยกจะบอกตวเองวานนคอนา สวนฝรงกจะใชคาวา

water ซงการตความมไดเกดขนเปนคาสนๆแคนแลวจบไป เพราะยงมการตความตอไปอก

64 

 

เกดเปนการใชภาษาตอเนองอกหลายคาหลายแบบ นอกจากจะใชภาษาทเปนคา ยงอาจ

ใชภาษาทเปนภาพแทนคาพดแสดงขนมาในใจ

ภาษาคน ไมวาจะเปนภาษาทเปนคาหรอภาษาทเปนรปภาพหรอความรสก แมจะชวยใน

การสรางความเขาใจขนมา แตในแงของการตามรดจต ภาษาทเราใชกนเขาใจกนมก

กลายเปนของหลอกใหเราหลงไปวามนเปนของจรง ทงๆทแทจรงแลวสงทเขาใจหรอ

ปรากฏขนในใจเปนภาษาทเรานกคดขน แทนทจะตามรส งทควรร กลบกลายเปนตามรส งท

ฉายภาพใหเราด มทงภาพทงเสยงเหมอนกบดทวอยางนนทเดยว

ยกตวอยาง เชน การตามรดอาการของกาย แทนทจะหากายของตวเองใหพบกอนวามนอย

ทไหน อะไรคอกายของตวเองกนแน เรามกจะคดเปนภาพของรางกายขนมาแทน พอปวด

ขา กจะเหนภาพขาของตวเองเกดขนในใจ ไมไดรเหนตวขาทตดกบรางกายนหรอก พอ

อากาศเยน แทนทจะรวาเยน กลบใชคาวาหนาวแทนความรสกเยน

พอกาหนดจตไปทชองในรจมก แทนทจะหาตาแหนงของรจมกใหพบจากอาการททาให

เรารสกวามลมมากระทบ เรากมกจะคดเหนภาพจมกหรอรจมกขนมาแทน

ภาษาคนนแหละหลอกคนทชอบใชปญญาดนก ธรรมทเขาใจวางายกเพราะเขาใจธรรมท

อธบายกนตามภาษาคน กวาจะรธรรมทเปนภาษาใจไดกตองฝกสมาธ เรมเรยนภาษาใจ

ตงแต กไก ขนมาใหม

จงหวะกบลมหายใจ

ธรรมชาตบนโลกนมจงหวะของมน จากจงหวะของฤดกาล สนลงเปนจงหวะของวนเวลา

ทกอยางเปนไปตามจงหวะ เมอถงกาลถงเวลาถงจงหวะของมน อะไรๆจะเกด กตองเกด

อยางการเขาใจธรรมนกเชนกน ถายงไมถงเวลา กจะมอปสรรคนานาประการมาขดขวาง

แกลงอยางนน ขวางอยางน กวาจะไดจงหวะไดพบ ไดเหน ไดรบคาแนะนาทถกตอง กเมอ

ถงจงหวะของมนนนเอง

65 

 

การทลมหายใจถกเลอกใหใชในการบรกรรมภาวนากเพราะลมหายใจมจงหวะเขาออกท

แนนอน ตอใหนอนหลบรางกายกยงหายใจของมนเอง ในทางวทยาศาสตรระบบประสาทท

ทางานไดเองนเรยกวา Autonomous Nervous System ซงกวา 99% ถกควบคมโดย

ระบบภายในทเราควบคมไมได เรยกวา Subconscious Mind (อยางเชนการกระพรบตา

การเตนของหวใจ การยดขยายของหลอดลมเสนเลอด)

แตลมหายใจมสภาวะทพเศษกวาอวยวะภายในอนๆตรงท เราสามารถควบคมจงหวะการ

หายใจไดดวย เชน นกวายนาทฝกกลนลมหายใจแลวโผลขนมาเพอหายใจ กจะหายใจ

ตามจงหวะทฝกไดเอง นกวายนาไมตองเสยเวลาไปคดควบคมจงหวะหายใจ แตทงนตอง

ฝกจนกวาจะชานาญ แลวจงหวะการหายใจจะเปนไปตามทฝก แตเมอเวลาผานไปสกพก

รางกายกจะกลบมากาหนดจงหวะลมหายใจเอง นนคอเมอเราขาดสต ไมไดคอยตามรลม

หายใจ

การฝกอานาปานสตสมาธทยาก คอ การตามรลมตามธรรมชาตโดยไมเขาไปสะกดลม ซง

ถาเขาใจกนตามตวหนงสอกหมายถงหามเขาไปวนวายกบจงหวะของลมหายใจ มนจะเขา

กปลอยใหเขา มนจะออกกปลอยใหมนออก คอยตามรอาการไปตลอด ซงถาปลอยใหเปน

แบบนสดทายถาไมเขาภวงคกจะเผลอหลบ

ทานพอลสอนวา กอนจะตงใจกาหนดตามรลมหายใจนน ใหลองหายใจเขาหายใจออกด

สกพก พยายามปรบลมหายใจใหมจงหวะทเรารสกสบาย ไมตดขด แนนหนาอก ถา

รางกายสบายจะชวยใหกาหนดจตไดงายตามไปดวย ซงการปรบลมนแหละ ผฝกแตละคน

จะมจงหวะของลมหายใจทถนดไมเหมอนกน บางคนชอบเขาสนออกสน เขายาวออกยาว

เขาสนออกยาว เขายาวออกสน ขอใหใชเวลาชวงเรมหลบตาในการปรบลมใหมจงหวะท

พรอมกอน

วธทจะชวยเลกสะกดลม กตองคอยๆเลกควบคมลมหายใจไปทละนอย มนไมงายหรอกท

จะปลอยใหลมหายใจมนเกดขนเองไดทนททงๆทเมอสกครเพงลองปรบจงหวะลมหายใจ

โดยใหใชวธแทรกคาบรกรรมเขามาตามจงหวะลมหายใจ คอยๆแทรกคาบรกรรมใหถข น

จนในทสดกทงลมเหลอแตคาบรกรรม แลวเมอตามรไดชดแลวกทงคาบรกรรม แลว

ยอนกลบมาตามร ถาเลอกรลม คราวนแหละจะเปนลมหายใจทมจงหวะตามธรรมชาตของ

จรง ซงทาใหรสภาวะของอนจจง ทกขง อนตตา เรยนรไดเองจากอาการภายในรางกาย

ลมหายใจทปรบจงหวะเปนเพยงเครองมอใหสามารถกาหนดตามรไดงายขน

66 

 

เราบอกตวเองวาร กโดยสงเกตอาการททาใหรวามการหายใจ พอรแลวกบรกรรมวาพทโธ

พอลมเขา รวาเขา กพท พอลมออก รวาออก กโธ

จากนนเรมลดการควบคมลมหายใจ โดยเพมจงหวะการบรกรรมพทโธใหถข น พอลมเขา ร

วาลมเขา กพทโธ พอลมออก รวาลมออก กพทโธ

จากนนจะเรมทงการควบคมจงหวะของลมหายใจแลวนะ แตยงไมทงเตมท โดยปลอยให

หายใจเขาออกแลวจงบรกรรมพทโธ จากนนแทนทจะพทโธครงเดยว ใหพทโธ 3 ครง

แลวจงปลอยลมหายใจเหลอแตการบรกรรมวาพทโธๆๆๆเทานน

การวเคราะหเหลานหากผดพลาดประการใด ผมขอรบผดชอบแตผเดยว ถอวาเปนความโง

ของผมเองทยงตองฝกฝนอกมาก ทผานมาคดวเคราะหออกมาหลายแนว แปลกด

เหมอนกน วาไปแลวนกระมงทเปนอบาย

ลมหายใจมจงหวะทดทสดทเราควรนามาใชเปนสอในการฝกจต ลมหายใจเปนแคทางผาน

ใหตามร ผานจากลมไปทพทโธ พอรพทโธชดเจนกผานพทโธ พอแนใจวาร และรได

ตลอดแลว อยากใชจตไปรอะไรกเชญ

อยาลมเรองจงหวะ แมวาทงลมไปทบรกรรม แตการบรกรรมกยงมจงหวะตามจงหวะของ

ลม

พณทขงสายใหไมตงไมหยอนไดพอดแลวยอมบรรเลงเพลงไดเพราะ แตเรากยงตองรจก

จงหวะของการบรรเลงเพลงตอไป ทาใหผฟงคอยตดตามฟงเสยงเพลงนนไปโดยตลอด

ดวย

67 

 

ฝกอะไรกฝกไปเถอะ จะกลวอะไร

คาถามหนงทพบบอยในการฝกสมาธกคอ ไมตองฝกสมถะไดไหม สมถะไมจาเปนใชไหม

ขามไปวปสสนาเลยไดไหม ผยกคาถามนข นมามกยงไมไดฝกอะไรเปนจรงเปนจง พอเรม

ฝกสมถะกรสกวาทาใจใหสงบนงไดยาก หรอฟงคาเตอนทวาฝกสมถะแลวจะตดฌานจนไม

สามารถออกไปทางวปสสนา จงเกดความกลวผสมกบการฝกททาไดไมสาเรจของตน จง

ตดสนใจทงสมถะ

ทางฝายผตอบ กมกเลยงบาลไปวา แคใหมสตตามรไปกพอ เพยงฝกตามรใหเปน ไมตอง

ฝกสมถะหรอก ซงการตอบแบบน สตทวานนกเปนเสนทางของมรรคนาไปสสมมาสมาธ ถา

เลยงบาลกนแบบนมรรคแปดกจะเหลอแคมรรคเจด อะไรกนในเมอสามารถทาตวดาเนน

ตามมรรคไดตงเจดขอแลว ทาไมหนอจงละมรรคขอสดทายไปละ ซงวธอธบายใหมสต

แบบนเหมอนกบทแนะวา ใชสมาธแคระดบอปจาระกพอ ทาไมจงแนะนาใหละอปปนา

สมาธออกไปดวย

ถาเรายดมรรคแปดเปนหลก จะฝกอะไรแบบไหนกขอใหฝกไปเถอะ ไมตองกลวอะไร ฝก

เขาไปใหไดฌาน ฝกใหไดญาณ ฝกสมาธใหถงอปปนา ทาใหเปนทกอยาง ทาใหสดทาง

ทกอยาง ในเมอเราทราบกนกอนแลววาตองหาทางออกมาทางวปสสนาใหได และวธทจะ

ออกมาทางวปสสนากมครบาอาจารยแนะนากนมากมาย คงไมมใครทไมอยากไดปญญา

แตอยากตดสมถะจนไมคดหาทางออกมาทางวปสสนา

การฝกสมถะแตละครง ไมมใครทไหนทจะเขาอปปนาสมาธอยอยางนนไปตลอดชวฟาดน

สลาย สภาวะของฌานกเหมอนกน ไมมใครทจะเขาภวงคไปชวนาตาปจนแกตายตรงทฝก

อยางพวกเราคนธรรมดาทยงเพงเรมฝก แคเขาภวงคหรอเขาอปปนาสมาธไดเพยงชวครก

ทากนไมคอยเปน แลวพอทาเปนในทสดกตองถอนอารมณออกมาผานอปจารสมาธอยด

การกลวไปกอนทา ไมเหนจะสมเหตสมผล ลองใชปญญาตรองดเถด ผฝกไดสาเรจทง

ฌานและสมาธนนตางหาก ทตองผานการคดไตรตรองสงเกตอยางละเอยดจนรจกสภาวะ

68 

 

ของจตในแตละขณะ เปนขนตอนทตองใชปญญาหาอบายชวยในการฝก ไมวาจะสมถะ

กอนแลวตามดวยวปสสนา หรอจะวปสสนากอนแลวตามดวยสมถะ ขนตอนนในสภาวะ

ความเปนจรงในภาคปฏบตไมมใครมาเสยเวลามาคดชอเรยกหรอกวานนเปนสมถะหรอ

วปสสนา ทงสองอยางมขนตอนปฏบตตางกน ใหผลตางกน ถกใชตางวาระกน แตตองใช

ควบคกน

ผทไมเหนดวยคงคานวา ในเมอทางลดตดตรงมนมอย ทาไมตองฝกสมถะใหเสยเวลา นก

พวกใจรอนอกนนแหละ ประเภทใชมรรคขอแรกขอเดยว นกวาตนเขาใจวธการชดเจนแลว

ไมยอมผานการฝกฝนจนชานาญ ไมมความเพยรพยายาม ไมยอมละสละเวลาของตนมา

ฝกสมาธใหเตมกาลง อยากจะสาเรจมรรคผลในเจดวนกนทงนน

บางกอางเรองรออกวา ตองรอใหเรยนรธรรมเขาใจพระไตรปฎกใหพอกอน รอใหมเวลา

พรอมหรอสามารถตดพนธะทางครอบครวและสงคมไดกอน รอใหสามารถหาสถานทฝก

ปฏบตทสงบสงดไดกอน รอใหไดพบครบาอาจารยมาถายทอดฝกอบรมแนะนาไดกอน

บางคนบอกวารอใหบวชเปนพระกอนแลวจงจะฝกสมาธ ... ถามวแตกลวอยางนน รออยาง

น แลวเมอใดจะไดเรมตนกน

ปญญาทเราเรยนรจดจากนมาหรอเรยกวาสญญา มไวเพอชวยสรางอบายในการฝกสมาธ

ไดแคนน สวนปญญาทแทจรงตองเกดขนเองโดยไมตองคดไมตองจา ยงเรยนมามาก ยง

ทาใหเปนปญหามาก เพราะประสบการณจากการปฏบตนนใหปญญาทละเอยดไปเรอยๆจน

ยากจะแปลออกมาเปนตวหนงสอ ถาเอาตวหนงสอททองจามาเปนหลก ไมนานหรอกกจะ

หลอกตวเองวาไดปญญาตามนนตามททองจามา พาลไมยอมรบความรทแตกตาง

นอกเหนอไปจากตาราเสยอก

การพยายามคนหาครบาอาจารยฝากเนอฝากตวนนกอก ในทสดเรากตองเปนผทาเอง ถา

ไมเคยทา ไมเคยผดพลาด ไมเคยรไมเคยเหนสงทเกดขนในอารมณสมาธ เราเองจะถอ

เปนศษยทดอยางนนหรอ ตามทวาครบาอาจารยทดนนหายาก ทหายากกวานนคอการทา

ตวเปนศษยทด ผมเชอวาในเมอเราทาดปฏบตดแลว ไมนานหรอกเราจะมโอกาสไดพบกบ

ครบาอาจารยทดไดเอง

คนทไปวดหาทสงบเพอฝกสมาธ ถาตองปฏบตกนเฉพาะทวด เหนทตองยายบานไปอยวด

กนกระมง ซงทางทถกตองควรทาบานใหเปนวดจะเหมาะกวา ฝกกนในบานนนแหละ ใช

หองพระหรอหองนอนกได พอหลบตาลงไปแลว ไมวาจะใชสถานทใดในการฝกมนกไม

69 

 

สงบเงยบทงนนแหละ ไหนจะมเสยงลม เสยงใบไม เสยงนาหยด เสยงอะไรๆทไมเคย

สงเกตวาไดยน จะไดยนชดขนมาเองเมอจตสงบ ฝกทไหนกเหมอนกน

ทอธบายมาทงหมดน ไมใชวาการมครไมด การไดสถานทฝกทดนนไมด ถามโอกาสกดไป

แตถายงไมมโอกาส กอยาไปใสใจใหมากนก

เรมฝกไปเถอะ ถาจะกลวขอใหกลวความตาย เพราะเราจะตายเมอไหรกไมมใครร กลวจะ

หมดเวลาไมไดเรมฝกกนเสยท

อานวาอยางน น ฟงมาวาอยางน

คนไทยยคนอานหนงสอกนนอยมาก ผทเอาแตเขาวดไปเพอฟงเทศนฟงคาสอนแตขเกยจ

อานหนงสอธรรม ทราบกนไหมวา ความรทไดจากการฟงธรรมนน มความละเอยดนอยกวา

ความรทไดจากการอานอยางเทยบกนไมตด สาระรอยอยางทผานหเขามามกหลงเหลอให

เขาใจเพยงไมกอยาง แถมฟงแลวกผานเลยไปหมดโอกาสทจะฟงซาแลวซาอกเวนแตจะ

เปดเทป

การเทศนกตางจากการเขยน เพราะสวนใหญเรองทเทศนจะเปนเรองกวางๆแลวแตวา

เจาภาพเขาอยากฟงเรองอะไร หรอพระทานเทศนเพอใหเขากบงานเทศกาลหรอเขากบ

กลมคนทเขามาฟง อยางเทศนอบรมฆราวาสกยอมตางจากเทศนอบรมพระสงฆ สวนใหญ

ทานจะกาหนดหวขอทจะเทศนไวตงแตแรกกชดเจนขน หรอถาทานเทศนเสรจแลวพาฝก

สมาธดวยแลวใหสอบถามดวยยงดมาก

อยางคาถามคาตอบทพระทานเปดโอกาสใหซกถาม ผฟงตองฉลาดฟงและฉลาดเลอกทา

ตามดวย ไมใชวาคาตอบหนงๆจะนาไปใชกบคนทกคนไดหรอกนะ ดงนนพระทานมกจะ

ตอบคาถามแบบกลางๆ เพราะไมตองการใหคนอนนาไปใชอยางเขาใจผด ถาจะใหดตอง

หาโอกาสเรยนถามปญหากบพระทานตวตอตว

การเขารวมปฏบตธรรมเปนกลมยอยๆใหประโยชนไดดข น อยางนอยจะไดซกถามกบพระ

70 

 

ทานใหหมดขอสงสย แตคนทเพงรจกธรรมแลวเพงรวมกลมมกขาดพนฐาน ขาดความ

เขาใจ อาจยงไมกลาตงคาถามขนมาเสยดวยซา หรอพอไดรบคาตอบกตความหมายตาง

ไปจากทควร

อยางเรองการฝกสมถะกบวปสสนานแหละเหนชดทสด คนทไมชอบอาน เอาแตฟง แมวา

ไดฟงจากปากพระทานเองกตาม จะชอบพดกนปากตอปากวา ฝกวปสสนาไดเลยไมตอง

ฝกสมถะหรอก เพราะคราวทตนไดฟงนนทานไมไดพดถงสมถะ แตถายอมอาน จะพบวาใน

ตาราททานเขยนทานกแนะนาใหฝกทงสมถะและวปสสนา หรอไมกอานมาบางแตบงเอญ

ไมพบเลมใดทอธบายวธฝกสมถะโดยละเอยด จงตความเขาขางตวเอง ซงปญหานตองขอ

ฝากใหสงคมชวยกนระมดระวงดวย

ทางทดทสด ผสนใจธรรมควรหาตาราการฝกปฏบตธรรมมาศกษาดวยตนเอง ตาราทวาน

ตองเปนหนงสอตาราทเขยนขนมาเพออธบายเรองนนๆโดยเฉพาะ จะไดเรยนรชดเจนกวา

หนงสอทรวบรวมคาเทศนา จากนนกปฏบตเยอะๆ พอตดปญหาเมอใดจงหาโอกาสเรยน

ถามจากพระทาน

พอหลบตาลง แลวคดสารพดจะคด

คนทคดยงไมจบ มเรองทตองคดตดคางไวในสมอง หวงนนหวงน เชนอยางตวผมเองกเขา

ขายนอยบอยๆ พอหลบตาลงแลวพยายามรลมหายใจพอนกภาวนาพทโธเทานน จตกคด

เรองอนแทรกเขามา หลดออกนอกเรอง ยากทจะทาใหเกดความสงบเปนสมาธ

พอเอยถงเรองประเภทของคนวาชอบคดหรอไมชอบคดกนอยางไร กขอหยบยกเรองท

เกยวของมาแสดงความคดเหนตรงนเลยวา ปจจบนมการแบงคนเปนสองประเภทเปน

วปสสนายานกกบสมถยานก ซงไมทราบวาใครเปนคนตงชอเรยกนข นมาแตแรก ลอง

คนหาสองคานในพระไตรปฏกกไมพบวาม นอกจากสองคานยงยกวธปฏบตธรรมทพระ

อานนทอธบายวา วปสสนานาสมถะ สมถะนาวปสสนา กบใชสมถะควบคกบวปสสนา แลวก

ยงมคาวาพระอรหนตแบบสขวปสสโกอก ทพากนขยายความกนไปถงเรองการแบง

ประเภทของคนเลยวา คนๆนนคนๆนตองฝกวปสสนาหรอสมถะ ซงเรองนกถกเถยงกนมา

71 

 

ตงแตสมยป ยาตาทวดกนแลว

ผมเหนวา คนเราแตละคนไมสามารถแบงประเภทอยางทคดแบงกนไดหรอก คนทคดมาก

กไมไดคดมากตลอดเวลาเสมอไป บางวนจตกสงบเงยบสบาย คนทไมชอบคดกไมใชวาจะ

ไมมอาการคดมากเกดขนบาง บางวนกตองเจอปญหารมเราใหคดมากกบเขาเหมอนกน

แนวทางทถกตองคอ ผทฝกปฏบตธรรมตองรจกเลอกวธปฏบตใหเขากบสภาวะของตวเอง

ในขณะนนๆ ถาจตมนสงบพอตวอยแลวกสมถะไมตองมากเพราะใชเวลาไมนานกสามารถ

สรางกาลงสมาธจงตอดวยวปสสนาไดเลย แตถาวนใดเวลาใดทจตมนไมนง จตมนคดยง

เหยง ครานนแหละตองหนเขาหาสมถะใหมาก ตองหาทางทาจตใหเกดสมาธใหไดกอน

เมอจตมนวนวาย ไมยอมวางเรองทคดตกคางอยในใจ การเรมตนจากการตงใจสวดมนตนน

แหละทจะชวยทาใหเราลมเรองทยงตดใจคด ขอใหตงใจสวดมนต ไมตองสวดยาวนก แต

ใหตงใจใหด สวดไปกตองเขาใจคาแปลในบททสวดดวย ทาใหใจระลกถงคณพระพทธ

พระธรรม พระสงฆแลวจะรสกถงความสงบทเรมเกดขน

จากนนพอหลบตาลงแลวพบวายงคดมากคดสะเปะสะปะอยอก มทางเลอก 2 ทางวา จะรบ

หรอจะพกรบ

ถาคดวา เอาจะขอรบกบจตด ใหนกบรกรรมคาวาพทโธใหถยบ พท โธ พท โธ ๆๆๆๆๆๆๆๆ

ถาพบวายงมความคดอนแทรกเขามาไดอก แสดงวาเผลอ ไมไดตามรพทโธไดตลอด ให

เรงพทโธใหตดกน อยาใหขาดชวง แทนทจะคดจาแตคาวา พทโธ ใหคดคาวา โธพท บาง

ดงนนพอจบพท กตอดวย โธ พอจบโธ กตองตอดวย พท

สอกวธหนง คอใชนบพทโธตามดวยตวเลขใหรวาพทโธทเทาใดแลว ไมตองนบใหถงรอย

เอาแคสบกพอ จตจะไดไมตองออกแรงมากไปหรอเหนอยจนไมสงบสกท อาจบรกรรมวา

พทโธหนง หนงพทโธ บางกได

จดสาคญคออยายดตดกบคาวา พทโธจนเกนไป ตรงนแหละทยาก ขอใหฉลาดปรบจงหวะ

ใหรสกวา สบาย ไมเหนอย และไมสบายจนเผลอ

อกวธหนงแทนทจะรบ ใหลองพกรบ เอาแตนงแลวสงเกตดอาการของขาศก ทาจตใหอย

เฉยๆ ไมตองคดอะไร เพราะเพยงแคคด จะกระตนใหคดตอไปอก เนองจากอยากจะคดอย

72 

 

แลว ถาคดอะไรแทรกขนมาแสดงวาเผลอ ใหหยดคดเรองนนใหเรวทสด พยายามทาตว

เปนผสงเกต ใหดวาในขณะทนงหลบตานงอยนน มอาการของกายสวนใดททาใหเรารสก

ไดชดบาง อยางผมซงฝกจบลมหายใจ พอนงนงกจะรสกถงการเคลอนไหวในโพรงจมก ก

ใหตามรความรสกนนไปเรอยๆ

พอหลบตาลง แลวกหลบไปเลย

คนทใชชวตทางานหามรงหามคา เวลาพกผอนหาความสขใสตวมไดนอยเหลอเกน พอได

นงหลบตาพงพนกเกาอแคแผลบเดยวกหลบ ไฉนเลยจะฝกสมาธแบบทวาใหนงขดสมาธ

เอาขาขวาทบขาซาย เอามอขวาวางทบมอซาย แลวหลบตาลง กาหนดตามรอาการของ

ลมหายใจตอไปได พอหลบตาลงกจะหลบไปเลยกนทงนนใชไหม

การหลบตาแลวหลบไปเลยนเองทเปนสาเหตหนงทาใหหลายๆคนหลกหนจากการฝก

สมาธ ปฏเสธการฝกทเรยกวาสมถะ ไมอยากหลบแบบทไมรเนอรตวแบบทเรยกกนวาตก

ภวงค ในทสดพอหมดทางออกกหนไปฝกแบบลมตา ขอแคมสตตามรดจตไปเรอยๆแคนน

กพอ คนทเพงรอานอยากเปนครอาจารยทเอาแตสอนวปสสนาอยางเดยวกพอๆกนกบลก

ศษย ทตวเองไมอยากสอนสมถะกเพราะหลบเหมอนกน แลวตอบแบบเลยงๆไปวา

วปสสนาดอยางนนดอยางนเพราะไมตองหลบตากฝกได

ตวผมเองกหลบเหมอนกน ถาทางานมาเหนอยมากๆ ใชสายตานงจองมองจอคอมพวเตอร

ดทวตลอดวน พอนงหลบตากยากจะรกษาสตใหตามรไปตลอดโดยไมหลบ ดงนนถายงไม

พรอมจะหลบตาโดยจะยงไมหลบ กขอใหไปนอนหลบใหเตมอมกอนดกวา พกเอาแรงและ

ทาใหจตไดพก ทาใหจตไดผอนคลายลมปญหารมเรามาตลอดทงวนไปกอน พอตนขนมา

อยางสดชนแลวจงมาตงใจฝกสมาธ

เมอนงสมาธแลว จะไมใหหลบ ตองเรมจากการตงใจ ทาใหตวเองมความตงใจทจะใชเวลา

จากนในการฝกสมาธ ถาไมตงใจไวกอนกจะใจออนยอมแพหลบไปงายๆ

พอตงใจไดแลว จากนนใหกาหนดตามรลมหายใจ พอรวาลมหายใจเขาแลวนะกคดคา

73 

 

บรกรรมวา พท พอรวาลมหายใจออกกบรกรรมวา โธ ... ทาไปสกพกกจะหลบอกใชไหม

จาไววา ลมหายใจทใชตามรนน ตองไมใชลมหายใจทหายใจเขาออกตามสภาวะปกต

เพราะลมหายใจในสภาวะปกตมแตจะเบาลงๆๆไปงายมาก ทาใหเบาจนไมสงเกตเหนลม

แลวกจะเผลอ แลวกจะหลบ นไมใชสมาธ ไมใชภวงค ไมใชฌานอะไรทงนน มนเปนการ

นงหลบ

ขอใหปรบลมหายใจใหแรงขนกวาปกตสกเลกนอย ปรบใหเรารสกถงลมทกระทบในโพรง

จมกไดชดเจน เวลานกคาบรกรรมวาพทโธ กตองกาหนดใหชดเจนหนกแนน ไดยนเสยง

ในใจดงขนวา พทโธ อยางชดเจน ไมใชไดยนวา พ โอ อ โอ แลวกหลบไปอก

อยาลมวาการฝกสมาธไมใชจะหลบ การฝกสมาธถอเปนงานของจตทจตตองทา เพยงแต

ตองไมหนกไปหรอเบาไป ไมเรวไปหรอชาไป ไมดงไปหรอคอยไป ไมสนไปหรอยาวไป

กะใหพอด คอยๆปรบใหพอด ซงจะปรบไดพอดไดอยางไรนนกตองใชปญญาคอยสงเกต

ศกษา ตามร และแกไขใหเหมาะสม

ทาไดแคไหน เขาใจแคน น

ทกวนนมหลายเรองทเกยวของกบธรรมทยงมการถกเถยงกนไมรจบ คนทเพงเรมสนใจ

ธรรมอาจตกใจวา คนทใฝหาทางธรรม มงหนาสความสงบ ไมตองการยอนกลบมาเกดอก

ทาไมจงยงยดตดกบเรองนนเรองน ไมยอมกน เหตใดยงคงมความเหนทขดแยงชนดท

ยอมกนไมได

หวขอทยกขนมาเมอใดกเกดเรองไดเมอนน เชน ใหฝกวปสสนาไดเลยโดยไมตองฝก

สมาธ(ใหมาก) หวขอนถกเถยงกนมานานแลวตงแตสมยรนพอแมป ยาตายาย ครอาจารย

ทงฝายทยดหลกวาวปสสนาอยางเดยวได หรอฝายทยาวาตองฝกสมถะคกบวปสสนา ตาง

กมงสอนอยางททานเขาใจมาหลายสบป เดยวนทงสองฝายทานกมลกศษยมากมาย

สาหรบตวผมฝกทงสมถะและวปสสนา เพราะเมอลองฝกสมถะดแลว ไมไดรสกวายากเยน

74 

 

อะไร ถาไมเหนอยนกจะใชเวลาชวงกอนนอนพยายามนงสมาธ พอออกจากสมาธกจะลม

ตวลงนอน พอรงเชาถาไมไดรบเรงไปทาธระทไหน กจะเขาหองพระนงสมาธ ซงรสกวา

การนงสมาธในยามเชาทาไดงายและสงบเรวกวาชวงกอนนอนอยางมาก

จากทฝกสมาธมาทาใหเขาใจสาเหตทคนเรายงมเรองถกเถยงกนไมจบ เปนเพราะฝายท

เถยงกนปฏบตไมเหมอนกนนนเอง ถาพยายามปฏบตจนทาใหร ทาใหเหน ทาใหเปน

เหมอนกนแลว จะไมตองถกเถยงกนแมแตนอย

ผลทเกดขนจากการฝกสมาธ เปนความร ความเหน เปนผลทยากจะอธบายออกมาเปน

ตวหนงสอ ซงนามาชวยสนบสนนการทาวปสสนาไดด

การปฏบตธรรมของตวผมเอง ยงเหมอนเปนแคเดกเพงหดเดน ยงมขนตอนทตองฝก

ปฏบตอกมากมาย มขนหยาบหรอใหละเอยดลกตอไปอก

ผทยดวปสสนาเพยงอยางเดยว คงไมมทางเขาใจวาสมาธจะชวยวปสสนาไดอยางไร ไมม

ทางเขาใจเพราะไมไดปฏบต หรอหากจะเขาใจ กคงเขาใจไดแคตามเทาททาไดเทานน

การฝกสมาธมแตได ตราบใดทยดหลกคาสอนของพระพทธเจา ไมเหนตองกลววาฝก

สมาธแลวจะเปนบาหรอหลง ผทไมยอมฝกสมาธตางหากทเสยโอกาสทดไปอยางนา

เสยดาย ผมยงแปลกใจวา เหตใดผทมปญญาทฝกวปสสนาได จงขาดเหตผลมองขามไม

สนใจการฝกสมาธ

"การฝกสมาธมนยากเยนอะไรกนนกหนานะ"

ธรรมจากหลอดดดนา

ตองขอขอบคณคนทคดหลอดดดนามาใหพวกเราใช หลอดดดนานแหละทชวยใหเราได

ทานนาในขวดไดโดยไมตองเทออกมา ถาไมมหลอดกตองหาแกวนามากอน แลวเทนาลง

75 

 

มาใสแกว หรอไมกตองยกขวดขนดม ถาปากขวดไมสะอาดกทาใหปากเลอะเทอะสกปรก

ตามไปดวย

แตกวาจะใชหลอดมาดดนาเปน เรากตองเสยเวลาฝกกนกอน ดทวาคนเราเคยดดนมกน

เปนตงแตแรกเกดจงใชหลอดดดนากนไดไมยาก ตองทาปากจๆ กอนแลวจงดดลมผาน

หลอดแลวนากจะตามลมขนมา

การใชหลอดดดนากเหมอนกบการฝกสมาธนนเอง แถมเปนอปจารสมาธเสยดวย เพราะถา

ยงไมทาปากจไวกอน เอาแตอาปากกวางไมจากดขอบเขตใหเลกลงมาใหเทากบขนาด

ของหลอดแลว ปากทอากวางๆกจะดดอะไรไมไดเลย

ปากทอากวางๆกเหมอนกบขณกสมาธ

แตถาบบปากจนแคบเกนไปกจะบบหลอดใหตน ดดไดเหมอนกน แตไดแตดดจนหลอด

แบน ไมมนาตามขนมากบหลอดดด อยางนเทยบไดกบอปนาสมาธ เปนขนสมาธทแนน

หนามนคงกบอารมณใดอารมณหนงจนหมดโอกาสเรยนรส งอน

สมาธจะดาเนนไปไดอยางแนบแนนนานเทาใดกเหมอนกบการฝกใหปากจบหลอดดดให

ปลายหลอดจมลงไปในนา แลวพอดดนาไปสกพก พอนาจวนจะหมดขวด ถามสมาธดกจะ

คอยกากบใหปลายหลอดตามไปดดนาทกนขวดไดจนหมด แตถาเผลอ ปลายหลอดอาจ

หลดพนเหนอนา แทนทจะดดไดนากจะดดไดลมทอยในขวด นเปรยบเหมอนฌานทกาลง

ตกภวงค นไมใชสมาธแลวละ

นาทดดเขาปากมาจะทาใหเรารรสชาด อรอยหวานขมฝาดจนทาใหเรารรสชาดทแทจรงได

กเหมอนกบการฝกวปสสนา

แตถาฝกวปสสนาโดยไมไดฝกสมาธ ไมไดใชสมาธพรอมไปกบวปสสนา กเหมอนกบการ

ไมใชหลอดดดแตยกขวดเทนาเขาปากแทน นาทเทจะกระจายหายสญไปไมไดสมผสลม

ชมรสไดอยางเตมท

วปสสนาทขาดสมาธ อาจทาใหเกดปญญาวปลาสเขาใจผดวาตวเองกาลงใชหลอดดดนาก

ได แตไมไดสงเกตวานาทกาลงดดนนมาจากขวดนาทอยากจะดดใชหรอไม

76 

 

คนฝกสมาธ ไมใชคนขเกยจ

คนทไมเคยฝกสมาธ ไมเคยรวาสมาธทแทจรงเปนอยางไร มกมองคนทนงหลบตานงไม

กระดกกระดกวาเปนคนขเกยจ หรอเขาใจวาสมาธกคอการพกผอนคลายๆกบการนอนหลบ

นนแหละ แลวยงแยกวาการนอนเสยอก เพราะคนเราจะนอนกนตอนกลางคน แตคนทฝก

สมาธจะเอาเวลาทควรใชใหเปนประโยชนไปนงหลบตาเสยอก ไมวากลางวนกลางคนกเอา

แตนงนง ขเกยจ ไมยอมทาอะไร

สวนคนทเขาวดเพอฝกสมาธกถกกลาวหาวาเปนคนหนทกข พายแพตอสงคม เมอหา

ทางออกแกไขไมได จงเขาหาวด ถาถงกบบวชเปนพระกจะถกขอหาวา อยากเปนพระเพอ

จะไดสบายใชไหมละ ไมตองทางานหาเงน แตใหคนอนเลยง ... แลวยงมขอกลาวหา

อยางนนอยางนอกมากมาย

คณทราบไหมวาความสะดวกสบายบนโลกนเกดขนมาไดกเพราะสมาธนแหละ กวา

นกวทยาศาสตรจะคดคนสรางสรรคส งใหมๆ ทดข นกวาเดม เขากตองใชความคดทไดจาก

สมาธกนทงนน เพยงแตสมาธทนกวทยาศาสตรใชมกเปนสมาธทตดตวมาตงแตเกดหรอ

หนมาฝกกนทหลงบางเปนบางคน สวนสมาธในทางธรรมของเรา เปนสงทสรางขนมาได

โดยการฝกฝน กวาจะสงบเปนสมาธไดไมใชเรองงายเพราะสมาธไมเหมอนกบการนอน

หลบ เราตองใชปญญาคดหาวธทจะทาใหจตสงบ

กวาจะฝกจตจนเปนสมาธไดนนกตองผานการฝกมากอน เรมจากหาสถานทซ งม

ส งแวดลอมอานวย มความสงบพอทจะฝกไดโดยไมมส งใดรอบขางมารบกวนจตใจ เพอ

ตดสงรบกวนทางตา ห จมก ลน สมผสทางกายทจะมากวน

จากนนใหนงหลบตาเพอตดสงทจะเขามาวนทางตา จะไดรวาจากนไปถาเกดเหนอะไร

ขนมาทงๆทหลบตา แสดงวาไมไดเกดจากตาแนนอน มนตองเกดมาจากทางอนๆทผฝก

ตองหาใหเจอตอไปวาเกดเหนมาไดอยางไรกนแน

77 

 

การหลบตาทใชน ใหหลบตาลงเฉยๆเพอไมใหมองเหน อยาหลบตาแบบทตงใจวาจะนอน

หลบ

ใหนงขดสมาธขาขวาทบขาซาย เอามอขวาทบมอซาย ตงกายใหตรง เพอจะไดไมตอง

หวงวาตวเองจะลมลงหรอโอนเอยงตวไปมาเมอจตเขาสสมาธ

พอมสภาวะรอบตวทเหมาะและตงทารางกายตวเองใหพรอมดแลว ขอใหตงใจสงเกตดวาม

อะไรบางทแวบเขามาแทรกเขามาในความสงบ ผทเร มฝกสมาธจะพบวา มนไมมทางทจะ

สงบงายๆ ไหนจะมเสยงนก เสยงรถ เสยงลมกระทบใบไม ทดงแคเบาๆแตกกลบมาไดยน

ชดเจนขน ไหนจะมอาการปวดเมอย อาการคน หรออยากกลนนาลายทรางกายโวยวาย

ขนมา และทโผลเขามาบอยทสดกคอความคดของตวเองนนแหละ ถาพยายามหยดคดก

กลายเปนความคดอยางหนงทรวมผสมโรงเขาไปอก (เปนความคดวาจะไมคด)

จดเรมของสมาธ ใหเรมจากการเปนผสงเกต ใหฝกดเฉยๆ ไมตองวนวายเขาไปตงชอเรยก

ขานสงทรวาคออะไรเปนอยางไร ขอรบประกนวาจะมเรองนบรอยนบพนอยางเสนอหนาเขา

มาใหรอยตลอดเวลา แตถาบอกวาฝกสมาธแลวไมรอะไรเลยกไมใชฝกสมาธแลวละ มน

กลายเปนสงทเรยกวา เผลอ พอเผลอบอยๆกจะหลบไป แลวอยางนกจะเถยงไมออกวา

เปนคนขเกยจ

สงทแปลกกคอเมอออกจากสมาธแลว จะรสกวาเวลาผานไปไมนานทงๆทเวลาทแทจรง

อาจผานไปแลวเกอบชวโมงหรอหลายชวโมง และในเวลาทรสกวาผานไปไมนานนน จะ

พบเหนจานวนสงทแทรกเขามาใหสงเกตไดมากกวาการรเหนตามปกตในวนหนงๆเสยอก

ผฝกสมาธจะพบวา ทแทจรงจตของเรามนวงวนเหมอนลงอยตลอดเวลา ซงทผานมากอน

โนนทไมเคยฝกสมาธจะคดไปเองวา จตของตวเองนงดแลว ทงๆทแทจรงมนไมเคยนง

แมแตวนาทเดยว

ถาปลอยใหนงนงเฝาดลงวงไปวงมาไปเรอยๆกถอเปนการสญเสยเวลาอนมคา ดไปรไปก

ไมไดประโยชนอะไร ดงนนจงมวธฝกสมาธทพระพทธเจาใชและวธอนๆอกมากมาย ซง

เปนวธทคดขนมาเพอสอนลงตวนใหเชองลง ซงกวาจะเชองได ผฝกสมาธตองใชความ

พากเพยรมใชนอย ทแนๆ คนขเกยจไมมทางฝกสมาธเปนหรอก ขอรบรอง

78 

 

รส งท ร รส งท คด รส งท นก

จตมสภาวะทชอบสอดสายหาเรองอยตลอดเวลา ถาเทยบกบการวง จตถอเปนแชมปวงเรว

ของโอลมปกทเดยว คนธรรมดาทไมเคยฝกจตมากอนมกคดวาสามารถตามรทน แตสงทร

กออกมาเปนรส งทนกกนแทบรอยทงรอย เพราะยากเหลอเกนทจะตามจตของตวเองใหทน

ยงคนทมนสยชอบคดกยากขนไปอกหลายขนทจะตามรดจตของตวเองใหทน พอมเหต

ใดๆเกดขน แทนทจะรตงแตขณะทเหตเกด กมกจะสายไปแลว พอเหตเกด จตกจะวงเขา

ไปจบแลวสงผลใหเกดความคด แตความคดมนกวงเรวเหมอนกบจตนนแหละ วงผลดสง

ไมตอใหกบความจา ความจากหวนนกถงเรองราวอารมณเหตการณทบนทกไว ... และแลว

สงทรกออกมารอยทส งทนกไดนนเอง ตวจตมนวงนาหนาไปไหนตอไหนแลวกไมรหรอก

อยาวาพอจะตามรตามเหนแตเงาของจตเลย ไมมทางตามแมแตเงาของจตไดทนหรอก

ดงนนคนทชอบคด จงควรหนมาฝกสมาธใหมากหนอย พอจตสงบตงมนเปนสมาธไดแลว

จตมนกจะทาหนาทของมนเองไปในดานปญญาไดเอง

แตคนทชอบคดมกหลงกลของกเลสวา ในเมอตวเองทาความสงบจตไดยาก กพากนหน

ขามขนไปฝกวปสสนาเลยดกวา ซงความเขาใจนตองแยกเรองการใชความคดกบการใช

ปญญาใหเปน คาวาชอบคดนนตางจากคาวาชอบใชปญญา คนชอบคดนนถาคดไปโดยใช

ปญญาไปดวยกยอมกาวหนาไปไดเรว แตถาเอาแตคดโดยไมรวาปญญาคออะไร ไมเขาใจ

วาปญญาเกดจากอะไร แลวหลงความคดทว งเรวนนวาใหหนไปฝกวปสสนาไดเลย กมแต

จะวงซายวงขวาแลวนกวาตวเองวงทางสายตรง

วธทจะตามรดจตตวเองใหทน จาเปนตองฝกสมาธ โดยสมาธทวานมไดเปนการฝกท

ตวเองนนนงเปนใบแลวจตจะนงตาม จตมนไมมทางนงไดงายๆหรอก หลายคนพยายามฝก

สมาธแตกลายเปนความรสกวางแนนงไปพกใหญ เหมอนกบการปลอยใหจตมนวงหายตว

ไปแลว สวนตวเราตามจตไมทนกขอยอมแพ นงพกเอาแรงนอนหลบสกงบ เชนนไมใช

สมาธ แตเปนสภาวะทเรยกวาตกภวงค พอเขาภวงคแลวกเกดนมตเหมอนเปนความฝนเหน

โนนเหนนใหตดใจเพลนใจ

79 

 

การฝกสมาธตองใชเวลาและความพยายามกวาจะสาเรจผล ชวงแรกตองรจกแยกแยะให

ออกวาอะไรคอคดอะไรคอนกอะไรคอร ทพระทานสอนใหใชคาบรกรรม กคอนกวงตวแทน

ของจตนนแหละ ชวงแรกฝกใหตามรคาบรกรรมทดาเนนไปอยางชาๆสบายๆใหชนกอน

จากนนกฝกบรกรรมใหถยบเพอฝกการตามรใหทนไดเรวขน พอเรารตววาสามารถตามคา

บรกรรมทเกดขนอยางรวดเรวนนไดโดยตลอดแลว กไมจาเปนตองใชนกวงตวแทนอก

ตอไป

เมอฝกสมาธจนมกาลงแลวจะสามารถวงทนจตของตวเองเสยท จะไดเหนหนาเหนตาเจา

ตวททาใหจตมนวงไดเรวนนวาเปนอยางไร สงทรคราวนจงจะเปนรส งทร พอละสงทรกจะ

ไดพบตวผร

ผทจตเปนสมาธจงเปนผมสตสมปชญญะสามารถตามรดจตของตวเองไดตลอด

ธรรมดาทไมใชธรรมดา

ผมเตบโตขนมาในครอบครวทเปนหมอ ทงคณพอ คณแม นองสาว นองเขย ลวนเปนหมอ

ในอนาคตหลานกจะเปนหมออกคนหนง ถงแมตวเองจะไมไดเปนหมอ ไมไดคลกคลสมผส

กบคนไข แตรสกไดวาคนในครอบครวของผมรสกชนชากบการเกดแกเจบตาย จนผมเองก

ชนตามไปเหมอนกน เวลาทเปนหวดเปนไขกจะไปเปดตยา หยบยามาทานเอง

อยาวาแตครอบครวของผมเทานนเลย แมแตตวคณเองกเหนการเกดแกเจบตายของคน

รอบขาง เหนขาวงานศพผานหนาจอทวอยทกวน คณเขาใจวาการเกดแกเจบตายนนเปน

เรองธรรมดาอยใชไหม

นอกจากการเกดแกเจบตายแลว ยงมอกหลายเรองทกลายเปนเรองธรรมดา อยางการบนท

คนยคกอนทยงไมรจกเครองบนโนนหาวาบา เดยวนเรากรวาการบนนนบนขนไปไดอยางไร

บนไปถงดวงจนทรกทากนไดแลว ความรความเจรญทางวทยาศาสตรทาใหเรองทเปนไป

ไมไดกลายเปนเรองธรรมดา

80 

 

ความรความเขาใจวามนเปนเรองธรรมดานแหละททาใหคนทเพงกาวสการปฏบตธรรมนก

วาตวเองเขาใจธรรมไดอยางดแลว ถงขนาดเขาใจตวเองไปเลยวาสาเรจมรรคผลเปน

อรยบคคลไปแลว

ตราบใดทยงเขาใจวาเกดแกเจบตายเปนเรองธรรมดากยอมมเหตปจจยใหกลบมาเกดแลว

เกดอกอยนนแหละ ปญญาในทางธรรมเปนความรความเขาใจทเหนอกวาความเขาใจทคด

เขาใจกน ความรทเขาไปในใจนนตองสงผลออกมาจากใจดวย เราตองรซ งถงโทษทกข

ของการเกดแกเจบตาย และรสกสลดใจ เบอหนาย ไมอยากอยในวงจรทวานอก

ธรรมไมงายอยางทคด

ไมรวาจะดใจหรอเสยใจดทเหนคนสมยนหนหนามาสนใจธรรมะกนมากขน ทดใจเพราะ

ธรรมเปนของดทจะพาใหพวกเราพนทกขไมตองกลบมาเวยนวายตายเกดกนอกตอไป

ยอมเปนเรองดเมอมผสนใจวธหลดพนกนมากขน แตทเสยใจกเพราะคนทเพงเขามาปฏบต

ธรรมพากนบอกกนปากตอปากวา ธรรมะนนไมไดยากอยางทคด แลวกพากนปฏบตธรรม

กนแบบฉาบฉวย แถมเขาใจกนไปเองวาเขาใจธรรมด ยกตวยกตนเปนครอาจารยถายทอด

ธรรมตามแบบทตนคดวาเขาใจ

ตวผมเองกใชยอย สมยแรกๆทหนมาสนใจฝกสมาธ แมครทถายทอดวชาใหจะกาชบไววา

ขอใหใชเวลาฝกฝนอยางนอย 6-7 ปกอนแลวจงคอยถายทอดใหคนอนกตาม ผมก

อยากจะบอกอยากจะชวนใหคนทรจกทกคนหนมาสนใจธรรมะหนมาฝกสมาธกนในทนท

เพราะอยากใหคนอนไดพบกบความสขเชนทผมรสก คดวาธรรมะเปนของดทนาจะบอก

ตอๆกนไป

จากวนนนจวบจนวนน เวลาผานไปเกอบจะยสบปแลวกระมง ถายอนเวลาไดผมอยากจะ

บอกกบคนทผมเคยเชญชวนใหสนใจธรรมะวา ผมขอโทษดวย ความเขาใจเกยวกบธรรมะ

ทผมคดวาตวเองเขาใจดแลวนนมนผดเกอบทงหมด ผมยงมความโงอยอกมาก

ธรรมของพระพทธเจาลกซงยงนก ธรรมทแทจรงตองเปนธรรมทไดจากการปฏบต ไมใช

81 

 

เพยงแคบอกตวเองวาจะเขาวดเพอปฏบตธรรมแลวจะไดธรรมตามทตนหวง ความรความ

เขาใจจากการคดอานเกยวกบธรรมใชเปนเพยงพนฐานความเขาใจ ถอเปนสมมาทฏฐซ ง

เปนจดเรมบนเสนทางของมรรคเทานน

ธรรมจะงายตอเมอเรารจกธรรมเขาใจธรรมจากการปฏบต แลวตองปฏบตอยางเอาจรงเอา

จง ความรเกยวกบธรรมเปนความรทรไดดวยตวเอง เปนความรทเขาใจโดยไมตองเสยเวลา

ทองจา

ผทบอกวาธรรมนนงายทงๆทไมไดปฏบต อยางนเหนจะตองบอกวางายอยางมกงาย คด

เอาเองอยางงายๆ

เมอใดจงจะวางคาบรกรรม

หลวงป เทสก เทสรงส กลาวไวในการเทศนาเรอง ธรรมจกกปปวตตนสตร ณ วดหนหมาก

เปง วนท 16 กรกฎาคม 2524

"... หดเบองตนใหมนชานชานาญทางไหนกเอา เมอจตรวมเปนสมาธแลวมนจะวางคา

บรกรรมเองหรอก คาบรกรรมเปนเครองลอ เครองออยใหจตเขามาอยในบรกรรมเทานน

แหละ

ถาหากไปยดเอาคาบรกรรมนนถายเดยวไมรเรองของจต จตไปอยนนกเลยเขาใจวาคา

บรกรรมนนเปนจต ไปนกแตคาบรกรรมนนอยไมแลวสกท จตมนกไมรวมลงเปนสมาธ บาง

คนเมอจตรวมลงเปนสมาธแนวแนเตมทแลววางคาบรกรรมเสย เขาใจวาจตเสอมจากสมาธ

สมาธถอนแลว ความจรงเมอจตมนรวมแลว มนจะวางหมดทกสงทกอยาง แมแตคา

บรกรรมกวางหมด อนนนมนเขาถงจตแลว ใหกาหนดเอาจตนนจงจะถก มนมสองอยางคอ

อยางหนง เมอจตรวมอยในคาบรกรรมกไปยดเอาคาบรกรรมนน บางคนเจบหว ปวดสมอง

เพราะไปยดเอาตรงนน บางทคาบรกรรมไปกาหนดทหวใจหรอปลายจมก เมอจตรวมกเจบ

82 

 

หวใจ หรอ ปลายจมกกม

อกอยางหนง เมอจตรวมลงไปแลว มนทอดธระปลอยวางหมดทกสงทกอยาง มนวา มน

ปลอยใหเอาความวางนนเปนเครองอย ใหพจารณาความวางนนอยตลอดเวลา อยาไป

อยากร อยากเหน อยาไปอยากเหนโนนเหนนอะไรตางๆเลยจตถอนอก ใหอยกบความวาง

นนเสยกอน อยนานๆ ไมใชอยวนสองวน อยตงเปนป 9 ป 10 ป กใหมนอยอยางนน

เสยกอนพจารณาความวางนนใหเขาถงจตเดม"

เสนทางธรรม

ในสมยเดกกบชวงวยรน ผมเปนคนทไมสนใจการปฏบตธรรมแมแตนอย เหนวาเรองการหน

หนาเขาวดวาเปนเรองไรสาระ ผมไมเชอเรองอภนหาร ไมศรทธาในคณของพระพทธพระ

ธรรมพระสงฆ มนเปนไปไมไดหรอกทนามนตรจะชวยปดเปารกษาโรคภยไขเจบ แต

อยางไรกตามยงดใจทตวเองเปนชาวพทธ เพราะผมเขาใจวาทางสายกลางของ

พระพทธเจา หมายถง การทาตว อยางไรกไดทสบายๆ อะไรๆททาไปแลวไมหนกใจไม

เหนอยกายนนแหละคอทางสายกลาง พทธศาสนาสาหรบผมในชวงนนมเพยงแคน

ชวงเรยนอยชนประถม ผมไมรจกหรอกวาบญบาปเปนอยางไร ผมชอบฆาสตว ไมวาจะเปน

นก คางคก แมลงสาบ มด ผเสอ จงจก ตองถกผมจบมาทดลองหรอใชปนลมยงเปนเปา

เลนๆ จนกระทงคณยายเอาหนงสอกฎแหงกรรมของ ท เลยงพบลย มาวางไวบนโตะ ผมม

นสยชอบอานหนงสออยแลวจงขอหนงสอคณยายมาอาน

หนงสอกฎแหงกรรมของ ท เลยงพบลย เขยนในแบบเรองเลาประสบการณจากชวตจรง

ของคนทสรางกรรม ผมอานหนงสอแลวกวางไมลง พยายามอานใหจบ แตทวางลงและ

ตงใจจะพยายามไมทาอกในชวชวตกคอการฆาสตวหรอทาผดศล เพราะเพงทราบจาก

หนงสอนแหละวาในโลกนมนมกฎแบบนดวย "เราทากบเขาอยางไร อกหนอยเขากจะทา

กบเราอยางนนดวย" มนเปนกฎททาใหรสกผดอยางมาก ถารมากอนกจะไมทาอยางนนๆ

อกเลย ทาไมหนอผมจงไมรจกกฎแหงกรรมใหเรวกวาน

83 

 

พออายยสบ กเรยนกบคณพอวา ไมบวช เพราะไมรวาบวชไปทาไม ไมเหนวาการเปนพระ

นนดอยางไร คดแตวาเปนพระคอผอยวด ตอนเชาตองออกมาใหชาวบานใสบาตรแคนน ส

พยายามทาตวใหเปนคนดกพอแลว คนททาตวดยงดกวาพระทอยวดแตไมเหนทาอะไร

ซงคณพอกเหนดวยอยางผมเชนกน ตราบนนจนบดนจงยงไมเคยบวช

หลกการทาตวดๆ ของผมในสมยนนกมไมมาก ขอเพยงทาตวไมทาใหคณพอคณแมเสยชอ

คณพอคณแมเปนคนขยน ไมเทยวเตร ไมดมเหลา ไมสบบหร นนแหละหลกการดาเนน

ชวตของผม

พอเรยนจบเรมทางานกยงไมสนใจสมาธ เหนเพอนทเขาวดรบประทานอาหารมงสวรตวา

"ทาตวแปลก" ผมจงเขาไปตกเตอนเพอนเสยอกวา คนเรายงตองใชชวตอยในสงคม ยง

ตองกนอาหารรวมโตะกบคนอน นาจะกนอาหารเหมอนกบคนทวไปจะดกวาไหม จนทาให

มองหนามองตากบเพอนคนนไมไดไปพกหนง

ทางานไดสกสบป เกอบจะลาออกจากซพนนแหละจงเรมหนมาสนใจทางธรรม ไมใช

เพราะทบรษทมบรรยายธรรมใหฟงหรอก แตเปนเพราะเพอนทรจกในททางานในสาย

วางแผนการเงนชอบดดวงอยากรอนาคตกนทกคน ทาใหผมทมเทใช Excel กบการสราง

โปรแกรมดดวง พอดดวงไดสกพกกเหนวา ดวงของคนเรานมข นกยอมมลง ถาใครทวาดวง

ดมากๆ เวลาดวงตกกจะตกแรงมากๆ สดวงแบบกลางๆของคนทมดวงแบบไมดมากไมราย

มากไมได เพราะมนไมขนไมลงแรงนกทาใหเอาตวรอดไดเสมอๆ

จากการดดวงบอยๆ กเรมรสกปลง ทาไมหนอคนเราจงตองมชวตเปนไปตามดวงดวย นาจะ

มพลงอยางอนทจะชวยใหคนเราใชชวตไดเหนอดวง จงคดวาลองศกษาธรรมดดไหม

พอด"โอม"เพอนของนองรบอาสาจะสอนสมาธให จงใชเวลาไปบานเขาเพอฝกสมาธ

ในชวงเลกงาน อาทตยละครงสองครง โอมพาตระเวนไปกราบพระทเปนครบาอาจารย

หลายวด ฝกกบโอมอยเปนป จนแฟนโอมกาลงจะมลกตองตกแตงบานใหมนนแหละจง

ไมไดไปฝกกบเขาอก แลวหนมาฝกทบานของตวเอง

ความรเรองธรรมและสมาธทโอมสอนใหถอวาเปนความรทหาไดยาก หลายเรองทเดยวท

ไมมในตารา เปนวชาทถายทอดกนจากครสลกศษยแบบปากตอปากกนเทานน

สาเหตสาคญททาใหผมหนมาฝกดวยตวเอง พยายามทาตนใหเปนทพงแหงตน ทงๆท

84 

 

เมอกอนอยากจะหาครบาอาจารย เปนเพราะหลวงป บญตา เจาอาวาสวดคลองเกต จงหวด

ลพบร ซงโอมพาไปกราบ ทานสอนวา "อยากจะไดธรรมะ ตองทาเอาเอง เขาใจไหม" และ

หลวงนาสายหยด วดสะแก จงหวดอยธยา พอผมเขาไปกราบทานดวยตงใจวาจะขอเปน

ศษย ทงๆทยงไมไดเอยปาก ทานกไลผมใหกลบไปฝกทบาน ทานบอกวา "กลบไปฝกเอง

ทบาน ไป แลวหลวงป หลวงตาจะไปสอนทบาน" พอผมเรยนถามวาหลวงป หลวงตาทจะ

ไปสอนผมทบานนนเปนใคร ทานตอบวา "กอหลวงป หลวงตาทแกๆ ๆๆตายๆๆๆแลวนน

แหละ เดยวทานจะตามไปสอนทบานเอง กลบไปฝกทบาน ไป"

ชวงเรมตนตอนทเพงหนมาสนใจการฝกสมาธดวยตนเอง ผมพยายามอานหนงสอธรรมทก

เลมทวางขายในรานหนงสอ ซอหนงสอธรรมทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศมาเกบไว

เตมต จากนนกเขาไปคนหาในกองหนงสอเกาใชแลวทคณพอชอบซอเหมาทงกองมาจาก

คนขายหนงสอหาบเร (คณพอบอกวา ชวยซอของเขาใหหมดเรวๆ เขาจะไดมเวลากลบไป

หาลกเมยทบาน) ซงไดพบหนงสองานศพทมเรองราวเกยวกบการปฏบตธรรมและวธฝก

สมาธหลายเลมทเดยว บางเลมเปนหนงสองานศพของพระอาจารยทเปนหนงสอเกาหายา

กวางปนอยดวย

ศพทธรรมหลายคาอานแลวไมเขาใจกตองซอพจนานกรมศพททางศาสนามาแปล

ความหมาย นอกจากหนงสอธรรมทวไปแลวกหาหนงสอพระไตรปฎกมาอานอก พยายาม

หาเทปธรรมมาฟง หนงสอบางเลมและเทปบางเรองตองไปซอจากรานหนงสอของมลนธ

มหามกฎราชวทยาลย เวลาขบรถกเปดเทปธรรมฟงไปดวยตลอดทาง คนทนงรถไปดวยจะ

หลบเพราะฟงแลวงวง สวนผมนนจะตาโตหผงเพราะอยากจะฟงธรรม อยากรวาสมาธฝก

กนอยางไร

ชวงทเปนหนอนหนงสอธรรม ผมกลายเปนตพระไตรปฎกเคลอนท ใครถามธรรมเรองใดก

ตอบไดแทบทงหมด เรองยากทตอบไมไดกเปดหนงสอคนหาคาตอบ พดจาภาษาธรรมได

คลอง รจกศพทบาล ชวยตอบคาถามธรรมทางเวบใหกบฝรง เวลาสอน Excel กจะชอบ

สอนธรรมแทรกไปดวย ชวงนนมนใจวาตวเองเขาใจธรรมทะลปรโปรง บอกตวเองวาเนย

เราใชไดแลวนะ

หลงจากชวงหลายประหวางทผมกาลงภาคภมใจวาตวเองไดดวงตาเหนธรรมอยนน ไดเกด

เรองทดสอบวาความรอบรธรรมของผมใชการไมไดเลย กลาวคอ แมนมอาย 70 กวาปซง

เปนพเลยงชวยคณแมของผมดแลเลยงดผมมาตงแตเกดซงผมเรยกวา"แมปา" อยดๆ ก

นอนหลบแลวจากไปงายๆ ทาใหผมรสกเสยใจเปนอยางมาก รองไหไมหยด หาหนงสอ

85 

 

ธรรมมาเปดอานเพอทาใจ อานแลวอานอก อยางไรๆกยงหยดรองไหไมได ธรรมทผมวา

ผมเขาใจด ไมสามารถชวยผมไดแมแตนอย พอนงสมาธนกถงคาบรกรรมวาพทโธ ใจกจะ

ครนคดถงแตการจากไปของแมปาขนมาทนททาใหรองไหขนมาอก

ในทสดมาหยดรองไหไดตอเมอเปดหนงสอของหลวงพอทล ขปปญโญ ทานเขยนสอนไว

วา "ถาเกดไฟไหม อยาเพงคดหาตนเหตของไฟ ใหรบดใหชดกอนวาไฟไหมจรงแลวจง

หานามาดบ"

คาสอนนทาใหผมไดคดวา ถาใชวธบรกรรม ไมวาจะบรกรรมโดยใชคาใด พอใจคดถงคา

นน ทาใหใจใชความคด พอขนชอวาคด ใจทคอยจะคดถงแมปาอยแลว กจะอดคดถง

แทรกเขามาไมได ไฟทกาลงแอบลกโชนอยกจะแลบออกมาใหรอนขนมาทนท ดงนนผม

จงลองเขาสมาธใหม คราวนเลกบรกรรม แตใหนงนงๆทงกายและใจ ไมตองคดไมตองนก

อะไรทงนน ใหคอยเฝาดใจของตวเองเทานน พอใจมนจะคด กพยายามรตามใหทนวามน

คด แลวพยายามทาใจใหสงบนง คอยตดตามเฝาดใจของตวเอง

พอใจสงบไดสกพก ความคดหนงกแวบเขามาถามตวผมเองวา ทาไมเราตองรองไหดวย ท

ตอนดหนงดทวเหนขาวคนตายแทบทกวน ทาไมจงไมคดเสยใจรองไหละ ... ออ เปน

เพราะคนทตายในขาว เขาไมใชญาตพนองคนรจกของเราใชไหม ทมาเสยใจรองไหอยน

เปนเพราะเราไปยดตดวาแมปาเปนของเราอยใชไหม พอเกดความเขาใจเชนนได ความ

เสยใจรองไหกมลายหายลบไปในพรบตา

บทเรยนในครงนนเปนจดเรมททาใหผมเขาใจแลววา ธรรมนนตองเขาใจดวยการปฏบต

เมอเกดทกข ตองเหนใหชดกอนวาเปนทกขจรง แลวหาอบายทจะดบทกขใหไดในพรบตา

ไมใชวากวาจะเกดความรความเขาใจจนกวาจะดบทกขได ตองเสยเวลาอานธรรมเปนหนา

หรอฟงคาสอนเปนนาทหลายนาท มนตองดบใหไดในทนทททกขเกด และถาทาใหไดจรง

ตองรตวคอยระวงใจอยตลอดเวลา อยาแวบใจเขาไปในกระแสทจะนาไปสความทกข ทกข

มนกไมมทางทจะเกดขน

หลงจากนนพอปฏบตธรรมฝกสมาธตอมาอกหลายป พอเรมรวาการเขาใจธรรมจรงๆนนเปน

อยางไร พอหยบหนงสอธรรมขนมาอาน หลายเลมทสมยแรกๆตวเองเคยอานแลวเขาใจ

เดยวนไมอยากอานอกเลย เพราะเหนชดวาผเขยนหนงสอเหลานนเขยนในแงทฤษฎหรอ

ลอกตาราคนนนคนนมาอกท หลายเลมอานแลวเหนชดวาเปนหนงสอหลอกไดแตเดกๆ

เพราะคาทผเขยนใชแมจะอางถงศพทแสงหรอขอความจากพระไตรปฎกมากตาม แตเปน

86 

 

ความเขาใจตามเหตผลทคนเราเชอถอกนมาซงไมไดเปนความรความเขาใจทเกดขนจาก

การปฏบตธรรมของตวเอง หลายเลมทเมอกอนอานแลวไมเขาใจ เดยวนพอหยบขนมา

อานอกกเรมเขาใจมากขน บางเลมเปนเลมบางๆ แตหยบขนมาอานทไรเปนตองเกดความร

ความเขาใจตางจากเดมทกครงไป บางเลมตองอานซาแลวซาอกจงจะคอยๆเขาใจ

หากถามวาเดยวนผมเขาใจธรรมแลวแคไหน ขอตอบวายงเปนแคหางอง มธรรมอกมากท

ยงไมผาน เดยวนผมเลกเปนตพระไตรปฎกเคลอนท ใครจะยกขอความภาษาบาลขนมา

อยางไรกชางเขา ผมเลกสนใจกบศพทธรรม เอาแครจกศพทธรรมดาทวไปกพอ ขอมง

คนหาความรความเขาใจทเกดขนจากการปฏบต ยามสงสยปญหาตดขดธรรมขอใด ถาไม

ถงทสดแลวกจะไมถามใคร แตถาพยายามแลวพยายามอกยงไมเขาใจหรอไมแนใจวาทตน

เขาใจนนถกตองหรอไม กจะโทรศพทไปกราบเรยนถามจากพระทานเปนครงๆไป

อยากไดธรรม ตองทาเอาเอง