อุบุลราชธานี diversity of blue green algae and water...
TRANSCRIPT
ความหลากหลายของสาหราย และศึกษาคณุภาพน้ําในอางเกบ็น้ําหวยวังนอง อําเภอเมือง จงัหวัดอุบลราชธานีอุบลราชธานี
Diversity of Blue Green Algae and Water Quality in Huai Wang Nong Reservior MuangDiversity of Blue Green Algae and Water Quality in Huai Wang Nong Reservior MuangDistrict Ubon Ratchathani Provice
รัชดาวรรณ ทาทอง¹ สุดารัตน เชษฐา¹ ประกิต สมคัรคา¹ ปริญญา มูลสิน¹District Ubon Ratchathani Provice
รัชดาวรรณ ทาทอง¹ สุดารัตน เชษฐา¹ ประกิต สมคัรคา¹ ปริญญา มูลสิน¹สาขาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานีสาขาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานีสาขาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี
บทคัดยอบทคัดยอ
การศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพของสาหรายและคุณภาพน้ําทางกายภาพ เคมี และชีวภาพในอางเก็บน้ําหวยวังนอง เขตตําบลปทุม อําเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธาน ีทําการเก็บตัวอยาง 4 จดุ ระหวางเดือนมกราคม ถึงเดือนธันวาคม พ.ศ. 2557 โดยนําตัวอยางน้ํามาวิเคราะหปจจัยการศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพของสาหรายและคุณภาพน้ําทางกายภาพ เคมี และชีวภาพในอางเก็บน้ําหวยวังนอง เขตตําบลปทุม อําเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธาน ีทําการเก็บตัวอยาง 4 จดุ ระหวางเดือนมกราคม ถึงเดือนธันวาคม พ.ศ. 2557 โดยนําตัวอยางน้ํามาวิเคราะหปจจัย
ทางกายภาพ เคมี และชีวภาพ ผลการศกึษาสาหรายพบ 205 สปชีส่ จําแนกเปน 8 ดิวิชั่น 23 อันดับ 39 วงศ ดิวิชั่นท่ีมีมากท่ีสุดคือ Chlorophyta รองลงมาคือ Euglenophyta, Bacillariophyta, Cyanophyta, Ochrophyta, Chrysophyta, Dinophyta และ Pyrrhophyta ตามลําดับ ดิวิชั่นท่ีพบจํานวนสาหรายมากท่ีสุดคือChlorophyta สาหรายชนิดเดนท่ีพบในการวิจัยครั้งนี้ไดแก Aulacoseira granulata (Ehrenberg) Simonsen รองลงมาคือ Scenedesmus communis E. Hegewald, Phacus contortus Bourrelly, Lepocinclis acus (O.F.) Müller) Marin & Melkonian และ Coelastrummicroporum Nageli ตามลําดับ สวนคุณภาพน้ํามีคาเฉลี่ยดังนี ้อุณหภูมิอากาศ 30.5 °C อุณหภูมิน้ํา 25.5 °C pH 5.9 คาความลึกท่ีแสงสองถึง 0.65 เมตร คาการนําไฟฟา 284.85 µs/cm คาความเปนดาง 16.83 mg/l ในรูปของ CaCO DO 11.5 mg/l BOD 3.03 mg/l ฟอสเฟต 0.4575 mg/l ไนเทรต 0.13microporum Nageli ตามลําดับ สวนคุณภาพน้ํามีคาเฉลี่ยดังนี ้อุณหภูมิอากาศ 30.5 °C อุณหภูมิน้ํา 25.5 °C pH 5.9 คาความลึกท่ีแสงสองถึง 0.65 เมตร คาการนําไฟฟา 284.85 µs/cm คาความเปนดาง 16.83 mg/l ในรูปของ CaCO3 DO 11.5 mg/l BOD 3.03 mg/l ฟอสเฟต 0.4575 mg/l ไนเทรต 0.13mg/l คลอโรฟลล เอ 10.32 µg/l ปริมาณโคลิฟอรมแบคทีเรียท้ังหมด 33.66 MPN/100 ml ปริมาณฟคัลโคลิฟอรมแบคทีเรีย 14.73 MPN/100 ml จากการศกึษาคณุภาพน้ํา ความหลากหลายทางชีวภาพของสาหราย และจากคาคะแนน AARL-PP Score และ AARL-PC Score จัดไดน้ําในวาอางเก็บน้ํา หวยวังนอง เปนแหลงน้ําท่ีมีสารอาหารสูง (Eutrophic) และเม่ือจัดตามมาตรฐานคุณภาพน้ําผิวดินของประกาศคณะกรรมการสิ่งแวดลอม ป 2537 จัดไดวา เปนแหลงน้ําประเภทท่ี 3 และจากการศึกษาโดยวิเคราะหจากโปรแกรม Multivariate Statistical Package (MVSP) พบวา จุดเก็บท่ี 2, 3 และ 4 มีความสัมพันธกัน และจุดเก็บท่ี 2, 3 และ 4 มีความสัมพันธกับจุดเก็บท่ี 1 และพบวาสาหรายชนิด Lepocinclis acus (O.F.) Müller) Marin, Phacus contortus Bourrelly และ Scenedesmus communis E.Hegewald มีความสัมพันธเชิงลบกับกับคาการนําไฟฟากัน และจุดเก็บท่ี 2, 3 และ 4 มีความสัมพันธกับจุดเก็บท่ี 1 และพบวาสาหรายชนิด Lepocinclis acus (O.F.) Müller) Marin, Phacus contortus Bourrelly และ Scenedesmus communis E.Hegewald มีความสัมพันธเชิงลบกับกับคาการนําไฟฟาคําสําคัญ: คุณภาพน้ํา สาหราย หวยวังนอง
Abstract
The study on algae biodiversity of algae and some physical chemical and biological water quality at Wang Nong Reservoir Muang District Ubon Ratchathani Province. The water samples were collected from 4 stations the samples were
Abstract
The study on algae biodiversity of algae and some physical chemical and biological water quality at Wang Nong Reservoir Muang District Ubon Ratchathani Province. The water samples were collected from 4 stations the samples were
conducted form January to December 2014. The samples were collected for analysis of some physical, chemical and biological parameters. The result showed 205 spicies 8 division 23 order 39 family of algae, the dominant spicies classified as Aulacoseiragranulata (Ehrenberg) Simonsen, followed by Scenedesmus communis E. Hegewald, Phacus contortus Bourrelly, Lepocinclis acus (O.F.) Müller) Marin & Melkonian and Coelastrum microporum Nageli respectively. The most number of algae were identified onChlorophyta, followed by Euglenophyta, Bacillariophyta, Cyanophyta, Ochrophyta, Chrysophyta, Dinophyta and Pyrrhophyta respectively. The water quality had everage parameters; air temperature 30.5 °C, water temperature 25.5 °C, pH 5.9, Secchi depth 0.65 m.,conductivity 284.85 µs/cm, Alkalinity 16.83 mg/l as CaCO DO 11.5 mg/l, BOD 3.03 mg/l, SRP 0.4575 mg/l, Nitrate 0.13 mg/l, Chlorophyll a 10.32 µg/l, Total coliform bacteria 33.66 MPN/100 ml and fecal coliform bacteria 14.73 MPN/100 ml. The result of someconductivity 284.85 µs/cm, Alkalinity 16.83 mg/l as CaCO3, DO 11.5 mg/l, BOD 3.03 mg/l, SRP 0.4575 mg/l, Nitrate 0.13 mg/l, Chlorophyll a 10.32 µg/l, Total coliform bacteria 33.66 MPN/100 ml and fecal coliform bacteria 14.73 MPN/100 ml. The result of somephysical chemical and biological water quality, algae biodiversity AARL-PP Score and AARL-PC Score in these sites could be classified as eutrophic condition and could be classified by the standard surface water quality, the water was in category 3. Werecalculated by Multivariate Statistical Package (MVSP) it was found station 2, 3 correlated with station 4 and station 2, 3 and 4 correlated with station 1, Lepocinclis acus (O.F.) Müller) Marin, Phacus contortus Bourrelly and Scenedesmus communis E.Hegewaldnegatively correlated with conductivity.negatively correlated with conductivity.Keywords : water qualities, phytoplankton, Huai Wang Nong
บทนํา120
7
8 35 12
บทนํา
40
60
80
100
Secc
hi D
isc (c
m.)
Sites 1
Sites 2
Sites 33
4
5
6
7
pH Sites 1
Sites 2
Sites 3
15
20
25
30
Alka
linity
(mg/
l as
CaCOɜ
)
Sites 1
Sites 24
6
8
10
DO
(m
g/l
)
Sites 1
Sites 2
Sites 3
อางเก็บน้ําหวยวังนอง ถูกสรางขึ้นใน พ.ศ. 2527-2530 เปนอางเก็บน้ําท่ีตั้งอยูในตําบลปทุม
อําเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธาน ี ถูกสรางขึ้นมากั้นวังหวยวังนองสายเล็กๆ ท่ีไหลมาจากทิศเหนือซ่ึงจะไหลลงสูแมน้ํามูล ดังนั้นผูทําวิจัยจึงสนใจศึกษาความหลากหลายของสาหรายในอางเก็บน้ําหวยวังนอง อําเภอเมือง จังหวัด
0
20
40
ม.ค. ต.ค. ธ.ค.
Secc
hi D
isc (c
m.)
คาเฉลี่ย 109 90 20
Sites 3
Sites 4
0
1
2
3
ม.ค. ต.ค. ธ.ค.
คาเฉลี่ย 6.77 5.9 5
Sites 3
Sites 4
0
5
10
ม.ค. ต.ค. ธ.ค.
Alka
linity
(mg/
l as
CaCO
คาเฉลี่ย 21 7.66 6.66
Sites 3
Sites 4
0
2
4
ม.ค. ต.ค. ธ.ค.
คาเฉลี่ย 5.23 8.48 6.495
Sites 3
Sites 4
มูล ดังนั้นผูทําวิจัยจึงสนใจศึกษาความหลากหลายของสาหรายในอางเก็บน้ําหวยวังนอง อําเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธาน ีเพ่ือเปนตัวชี้วัดคุณภาพน้ําในอางเก็บน้ําหวยวังนอง ควบคูกับ การตรวจคุณภาพน้ําทางดานกายภาพ เคมี และชีวภาพบางประการ และนําขอมูลท่ีไดมาใชในการหาสาหรายท่ีสามารถใชเปนดัชนีบงชี้คุณภาพของแหลงน้ําได
คาเฉลี่ย 109 90 20 คาเฉลี่ย 6.77 5.9 5 คาเฉลี่ย 21 7.66 6.66 คาเฉลี่ย 5.23 8.48 6.495
2.5
3
3.5
4
BOD
(mg/
l) 0.6
0.7
0.8
0.9
1
SRP
(mg/
l) 0.5
0.6
0.7
30
35
40
45
Ch
loro
ph
yll a
(µ
g/l)
วัตถุประสงคของการวิจัย0.5
1
1.5
2
2.5
BOD
(mg/
l)
Sites 1
Sites 2
Sites 3
Sites 4
0
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
0.6
SRP
(mg/
l)
Sites 1
Sites 2
Sites 3
Sites 4
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
Nitr
ate
(mg/
l)
Sites 1
Sites 2
Sites 3
Sites 45
10
15
20
25
30
Ch
loro
ph
yll a
(µ
g/l)
Sites 1
Sites 2
Sites 3
Sites 4วัตถุประสงคของการวิจัย
1. เพ่ือศึกษาความหลากหลายของสาหราย ในอางเก็บน้ําหวยวังนอง
0
ม.ค. ต.ค. ธ.ค.
คาเฉลี่ย 3.1 3.73 3.066
0
ม.ค. ต.ค. ธ.ค.
คาเฉลี่ย 0.036 0.9 0.290
0.1
ม.ค. ต.ค. ธ.ค.
คาเฉลี่ย 0.036 0.32 0.16
45
50
ml
40
ml.
0
ม.ค. ต.ค. ธ.ค.
คาเฉลี่ย 2.482917 27.0925
11.9675
DCB
1. เพ่ือศึกษาความหลากหลายของสาหราย ในอางเก็บน้ําหวยวังนอง
อําเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี2. เพ่ือวิเคราะหคุณภาพน้ําดานกายภาพ เคมี และชีวภาพบางประการใน
อางเก็บน้ําหวยวังนอง อําเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี3. เพ่ือประยุกตใชสาหรายดัชนีชี้วัดคุณภาพน้ํา ในอางเก็บน้ําหวยวังนอง
A
15
20
25
30
35
40
45
Tota
lal c
olif
orm
bac
teri
a M
PN
/10
0 m
l
Sites 1
Sites 2
Sites 3 15
20
25
30
35
Feca
l col
iform
bac
teria
MPN
/100
ml.
Sites 1
Sites 2
E
F
3. เพ่ือประยุกตใชสาหรายดัชนีชี้วัดคุณภาพน้ํา ในอางเก็บน้ําหวยวังนอง อําเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี 0
5
10
15
ม.ค. ต.ค. ธ.ค.
Tota
lal c
olif
orm
bac
teri
a
คาเฉลี่ย 43 29 29
Sites 3
Sites 4
0
5
10
15
ม.ค. ต.ค. ธ.ค.
Feca
l col
iform
bac
teria
MPN
/
คาเฉลี่ย 11 24 9.2
Sites 3
Sites 4
GH
J
ผลการวิจัย ภาพแสดงสาหรายชนิดเดนในแหลงนํ้าอางเก็บนํ้าหวยวังนอง ตําบลปทุม อําเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี ระหวางเดือนมกราคม พ.ศ. 2556 ถึงเดือนธันวาคม พ.ศ. 2557A : Lepocinclis acus (O.F.) Muller) Marin & Melkonian
คาเฉลี่ย 11 24 9.2
จากการศึกษาคณุภาพน้ํามีคาเฉลี่ยดังนี ้พบวา อุณหภูมิอากาศ 30.5 °C อุณหภูมิน้ํา 25.5 °C pH 5.9 คาความลึกท่ีแสง
A : Lepocinclis acus (O.F.) Muller) Marin & MelkonianB : Scenedesmus communis E.HegewaldC : Phacus contortus BourrellyD : Coelastrum microporum NageliE : Pediastrum duplex var. gracillimum West & G.S.West
สองถึง 0.65 เมตร คาการนําไฟฟา 284.85 µs/cm คาความเปนดาง 16.83 mg/l ในรูปของ CaCO3 DO 11.5 mg/l BOD 3.03 mg/l ฟอสเฟต 0.4575 mg/l ไนเทรต 0.13 mg/l คลอโรฟลล เอ 10.37 µg/l ปริมาณโคลิฟอรมแบคทีเรียท้ังหมด 17.76 MPN/100 ml ปริมาณฟคัลโคลิฟอรมแบคทีเรีย 19.96 MPN/100 ml จากการศึกษาคณุภาพน้ํา ความหลากหลายทางชีวภาพของสาหราย และจากคา่คะแนน AARL-PP Score และ AARL-PC Score จัดไดน้ําในวาอางเก็บน้ําหวยวังนอง เปนแหลงน้ําท่ีมีสารอาหารสูง (Eutrophic) และเม่ือจัดตามมาตรฐานคุณภาพน้ําผิวดินของ
E : Pediastrum duplex var. gracillimum West & G.S.WestF : Aulacoseira granulata (Ehrenberg) SimonsenG : Pandorina morum (O.F.Müller) Bory de Saint-VincentH : Strombomonas acuminatus (Schmarda) DeflandreJ : Phacus longicauda (Ehrenberg) Dujardi
สรุปและอภิปรายผลการวิจัยสาหรายท่ีพบท้ังหมดตลอดการวิจัยในแหลงน้ําอางเก็บน้ําหวยวังนอง ตําบลปทุม อําเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี ระหวางเดือนมกราคม
AARL-PC Score จัดไดน้ําในวาอางเก็บน้ําหวยวังนอง เปนแหลงน้ําท่ีมีสารอาหารสูง (Eutrophic) และเม่ือจัดตามมาตรฐานคุณภาพน้ําผิวดินของประกาศคณะกรรมการสิ่งแวดลอม ป 2537 จัดไดวา เปนแหลงน้ําประเภทท่ี 3 โดยสามารถนําน้ําไปอุปโภคและบริโภคไดท้ังท่ีตองผานการฆาเชื้อโรคตามปกต ิและผานกระบวนการปรับปรุงคุณภาพน้ําท่ัวไปกอน
สาหรายท่ีพบท้ังหมดตลอดการวิจัยในแหลงน้ําอางเก็บน้ําหวยวังนอง ตําบลปทุม อําเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี ระหวางเดือนมกราคม พ.ศ. 2556 ถึงเดือนธันวาคม พ.ศ. 2557 พบสาหรายท้ังหมด 205 สปชี่ส จําแนกเปน 8 ดิวิชั่น 23 อันดับ 39 วงศ ดิวิชั่นท่ีมีมากท่ีสุดคือ Chlorophytaรองลงมาคือ Euglenophyta, Bacillariophyta, Cyanophyta, Ochrophyta, Chrysophyta, Dinophyta และ Pyrrhophyta ตามลําดับ ดิวิชั่นท่ีพบจํานวนสาหรายมากท่ีสุดคือ Chlorophyta สาหรายชนิดเดนท่ีพบในการวิจัยครั้งนี้ไดแก Aulacoseira granulata (Ehrenberg) Simonsen รองลงมาจํานวนสาหรายมากท่ีสุดคือ Chlorophyta สาหรายชนิดเดนท่ีพบในการวิจัยครั้งนี้ไดแก Aulacoseira granulata (Ehrenberg) Simonsen รองลงมาคือ Scenedesmus communis E. Hegewaldม Phacus contortus Bourrelly, Lepocinclis acus (O.F.) Müller) Marin & Melkonian และ Coelastrum microporum Nageli ตามลําดับ
กิตติกรรมประกาศโครงการศกึษาวิจัยนี้สําเร็จลุลวงไปไดดวยดีเนื่องจากไดรับความชวยเหลือสนับสนุนความรมมือจากทานผูชวยศาสตราจารย
ประกิต สมัครคา และอาจารยดร.ปริญญา มูลสิน ซ่ึงเปนอาจารยท่ีปรึกษางานวิจัย หอง วิจัยสาหราย (9414) และมหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี
ภาพแสดงจุดเก็บตัวอยางท้ัง 4 จุดในแหลงนํ้าอางเก็บนํ้าหวยวังนอง อําเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี
ภาพแสดงความสัมพันธระหวางจุดเก็บตัวอยาง โดยพิจารณาจากการพบแพลงกตอนพืช และคุณภาพนํ้าในแตละจดุ ในแหลงนํ้าอางเก็บนํ้าหวยวังนอง เขตตําบลปทุม อําเภอเมอืง จังหวัดอุบลราชธานีระหวางเดือนมกราคม ถึงเดือนธันวาคม พ.ศ.2557 โดยวิธี Cluster analysis
ภาพแสดงความสัมพันธระหวางสาหรายเดนกับคณุภาพนํ้าทางกายภาพ เคมี และชีวภาพ ในแตละจุด ในแหลงนํ้าอางเก็บนํ้าหวยวังนอง เขตตําบลปทุม อําเภอเมอืง จังหวัดอุบลราชธานีระหวางเดือนมกราคม ถึงเดือนธันวาคม พ.ศ.2557
ประกิต สมัครคา และอาจารยดร.ปริญญา มูลสิน ซ่ึงเปนอาจารยท่ีปรึกษางานวิจัย หอง วิจัยสาหราย (9414) และมหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี
เอกสารอางอิง25
30
35
40
Wat
er te
mpe
ratu
re (°
C)
20
25
30
35
Air t
empe
ratu
re (
°C)
300
350
400
450
500
Co
nd
uct
ivit
y (µ
s/cm
) เอกสารอางอิงยุวดี พีรพรพิศาล.2556.สาหรายน้ําจืดในประเทศไทย.ชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร มหาวิทยาลัยเชียงใหมDavid M.John Brian A.Whitton and Alan J.Brook.2002.The freshwater algal flora of the British Isles.Cambridge University Press United Kingdom0
5
10
15
20
ม.ค. ต.ค. ธ.ค.
Wat
er te
mpe
ratu
re (
Sites 1
Sites 2
Sites 3
Sites 4
0
5
10
15
20
ม.ค. ต.ค. ธ.ค.
Air t
empe
ratu
re (
Sites 1
Sites 2
Sites 3
Sites 4
0
50
100
150
200
250
ม.ค. ต.ค. ธ.ค.
Co
nd
uct
ivit
y (µ
s/cm
)
Sites 1
Sites 2
Sites 3
Sites 4
United KingdomG.W. Prescott.1978.How to know freshwater algae. University of Montana United of America
ม.ค. ต.ค. ธ.ค.
คาเฉลี่ย 27 31.75 29.35
ม.ค. ต.ค. ธ.ค.
คาเฉลี่ย 24.75 30 27.925
ม.ค. ต.ค. ธ.ค.
คาเฉลี่ย 114.5 107.1 …