8

บทท 2เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การพฒนาแผนการจดการเรยนร กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรมชนมธยมศกษาปท 2 สาระเศรษฐศาสตร เรองฉลาดใช ฉลาดออม และการลงทน ผรายงานไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ โดยแบงเปนหวขอตอไปน

1. หลกสตรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

2. การจดการเรยนร กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

3. สอการเรยนการสอน4. แผนการจดการเรยนร5. การประเมนตามสภาพจรง6. แนวคดวธ ฉลาดใช ฉลาดออม และการลงทน7. งานวจยทเกยวของ

1. หลกสตรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

กระทรวงศกษาธการ ( 2544 , หนา 1-2 ) ไดกำาหนดความสำาคญ วสยทศน สาระและมาตรฐานการเรยนร กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ไวดงน

ความสำาคญ กลมสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม เปนกลมสาระการเรยนรทผเรยนทกคน

9

ในระดบประถมศกษาและมธยมศกษาตองเรยน ทงนเพราะกลมสาระการเรยนรนวาดวยการอยรวมกนบนโลกทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวตลอดเวลา การเชอมโยงทางเศรษฐกจซงแตกตางกน อยางหลากหลาย การปรบตนเองกบบรบทสภาพแวดลอม ทำาใหเปนพลเมองทรบผดชอบ มความสามารถทางสงคม มความร ทกษะ คณธรรม และคานยมทเหมาะสม โดยใหผเรยน เกดความเจรญงอกงามในแตละดานดงน

1. ดานความร กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม จะใหความรแกผเรยนในเนอหาสาระ ความคดรวบยอดและหลกการสำาคญ ๆในสาขาวชาตาง ๆ ทางสงคมศาสตร ไดแก ภมศาสตร ประวตศาสตร รฐศาสตร จรยธรรม เศรษฐศาสตร กฎหมายประชากรศกษาและสงแวดลอมศกษาตามขอบเขตทกำาหนดไวในแตละระดบชน โดยจดการเรยนในลกษณะบรณาการ หรอสหวทยาการ

2. ดานทกษะและกระบวนการ ในการเรยนรายวชาสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมนนผเรยนจะไดพฒนากระบวนการตาง ๆ จนเกดทกษะและกระบวนการ ดงน

2.1 ทกษะการคด เชน การสรปความคด การแปลความ การวเคราะหหลกการและการนำาไปใช ตลอดจนการคดอยางมวจารณญาณ

2.2 ทกษะการแกปญหา ตามกระบวนการทางสงคมศาสตร กระบวนการสบสวน เชน ความสามารถในการตงคำาถามและการตงสมมตฐานอยางมระบบ การรวบรวมและวเคราะหขอมลการทดสอบสมมตฐานและสรปเปนหลกการ

10

2.3 ทกษะการเรยนร เชน ความสามารถในการแสวงหาขอมลความรโดยการอาน การฟง และการสงเกต ความสามารถในการสอสารโดยการพด การเขยน และการนำาเสนอความสามารถในการตความ การสรางแผนภม แผนท ตารางเวลา และการจดบนทก รวมทงการใชเทคโนโลยและสอสารสนเทศตาง ๆ ใหเปนประโยชนในการแสวงหาความร

2.4 ทกษะกระบวนการกลม เชน ความสามารถในการเปนผนำาและผตามในการทำางานกลม มสวนรวมในการกำาหนดเปาหมายการทำางานของกลม ปฏบตหนาทตามทไดรบมอบหมาย ดวยความรบผดชอบ สรางสรรคผลงาน ชวยลดขอขดแยงและแกปญหาของกลมไดอยางมประสทธภาพ

3. ดานเจตคตและคานยม กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม จะชวยพฒนาเจตคตและคานยมเกยวกบประชาธปไตยและความเปนมนษย เชน รจกตนเอง พงตนเอง ซอสตย สจรต มวนย มความกตญญ รกเกยรตภมแหงตน มนสยในการเปนผผลตทด มความพอด ในการบรโภค เหนคณคาของการทำางาน รจกคดวเคราะห การทำางานเปนกลม เคารพสทธของผอน เสยสละ เหนแกประโยชนสวนรวม มความผกพนกบกลม รกทองถน รกประเทศชาต เหนคณคา อนรกษและพฒนาศลปวฒนธรรมและสงแวดลอม ศรทธาในหลกธรรมของศาสนา และการปกครองของ ศาสนา และการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

4. ดานการจดการและการปฏบตกจกรรมการเรยนในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม จะชวยใหผเรยนเกดทกษะในการทำางานเปนกลม สามารถนำาความร ทกษะคานยม และ

11

เจตคตทไดรบการอบรมบมนสยมาใชในการแกปญหาตาง ๆ ทเกดขนในชวตประจำาวนของผเรยนได

เมอมองในภาพรวม ๆ แลว จะพบวา ความสำาคญของกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม นอกจากจะชวยใหผเรยนมความรในเรองตาง ๆทเกยวของกบสภาพแวดลอม ทงทางธรรมชาต สงคม และวฒนธรรม มทกษะกระบวนการตาง ๆ ทสามารถนำามาใชประกอบ การตดสนใจอยางรอบคอบในการดำาเนนชวต และมสวนรวมในสงคมทมการเปลยนแปลงตลอดเวลาในฐานะพลเมองดแลว ยงชวยใหนำาความรทางจรยธรรม หลกธรรมทางศาสนามาพฒนาตนเอง และสงคมได ทำาใหผเรยนสามารถดำาเนนชวตในสงคมไดอยางมความสข

วสยทศน1. กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมเปน

ศาสตรบรณาการทมงใหเยาวชนเปนผมการศกษา พรอมทจะเปนผนำา เปนผมสวนรวม และเปนพลเมองทมความรบผดชอบโดย

1.1 นำาความรจากอดตมาสรางความเขาใจในมรดกทางวฒนธรรมของประเทศ

เพอการตดสนใจในการเปนพลเมองด1.2 นำาความรเกยวกบโลกของเรามาสรางความเขาใจใน

กระบวนการกอเกดสภาพแวดลอมของมนษยเพอการตดสนใจในการดำารงชวตในสงคม

1.3 นำาความรเรองการเมองการปกครองมาตดสนใจเกยวกบการปกครอง ชนชน

ทองถน และประเทศชาตของตน

12

1.4 นำาความรเรองการผลต การแจกจาย และการบรโภคสนคาและบรการ มาตดสนใจ

ในการใชทรพยากรทมอยจำากดเพอการดำารงชวต การประกอบอาชพและการอยในสงคม

1.5 นำาความรเกยวกบคณคาของจรยธรรม ศาสนา มาตดสนใจในการประพฤต ปฏบต

และการอยรวมกบผอน1.6 นำาวธการทางสงคมศาสตรมาคนหาคำาตอบเกยวกบ

ประเดนปญหาในสงคมและกำาหนดแนวทางปฏบตทสรางสรรคตอสวนรวม เยาวชนจำาเปนตองศกษาสาระการเรยนร สงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม เพอใหเขาใจสงคมโลกทซบซอน สามารถปกครองดแลตนเอง รบผดชอบ เอาใจใสตอสงคมและสงแวดลอมของโลกได

2. กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ไดบรณาการสรรพความรกระบวนการและปจจยตาง ๆ เพอการเรยนรตามเปาหมายของทองถนและประเทศชาต การเรยนการสอนตองใชขอมล ความรทงในระดบทองถน ประเทศชาต และระดบโลก เชอมโยง เขาดวยกน

3. ผเรยนไดอภปรายประเดนปญหารวมสมย รวมกบเพอนและผใหญ สามารถแสดงจดยนในคานยม จรยธรรมของตนเองอยางเปดเผยและจรงใจ ขณะเดยวกนกรบฟงเหตผลของผอน ทแตกตางจากตนเองอยางตงใจ

4. การเรยนการสอนเปนบรรยากาศของการสงเสรมการคดขนสง ในประเดนหวขอทลกซง ทาทายผสอน ปฏบตตอผเรยน ทจะใหผ

13

เรยนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนอยางมความหมาย ใหผเรยนไดรบการประเมนทเนนการนำาความรมาประยกตใชทกรายวชา

5. กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม มการจดเตรยมโครงงาน ทสอดคลองกบสภาพความเปนจรงของสงคมทใหผเรยนไดนำาสงทเรยนไปใชไดจรงในการดำาเนนชวต

การจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

สงคมโลกมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวตลอดเวลา กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ชวยใหผเรยนมความรความเขาใจวา มนษยดำารงชวตอยางไร ทงในฐานะปจเจกบคคล และ

การอยรวมกนในสงคม การปรบตวตามสภาพแวดลอม การจดการ ทรพยากรทมอยอยางจำากด นอกจากน ยงชวยใหผเรยนเขาใจถงการ

พฒนา เปลยนแปลงตามยคสมย กาลเวลา ตามเหตปจจยตางๆ ทำาให เกดความเขาใจในตนเอง และผอน มความอดทน อดกลน ยอมรบใน

ความแตกตาง และม คณธรรม สามารถนำาความรไปปรบใช ในการดำาเนนชวต เปนพลเมองดของประเทศชาต และสงคมโลก

สงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ประกอบดวยกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรมวาดวย

การอยรวมกนในสงคม ทมความเชอมสมพนธกน และมความแตกตางกนอยางหลากหลาย เพอชวยใหสามารถปรบตนเองกบบรบทสภาพแวดลอม เปนพลเมองด มความรบผดชอบ มความร ทกษะ คณธรรม และคานยมทเหมาะสม โดยไดกำาหนดสาระตาง ๆ ไวดงน

ศาสนา ศลธรรมและจรยธรรม แนวคดพนฐานเกยวกบ ศาสนา ศลธรรม จรยธรรม หลกธรรมของพระพทธศาสนาหรอศาสนา

ทตนนบถอ การนำาหลกธรรมคำาสอนไปปฏบตในการพฒนาตนเอง และ การอยรวมกนอยางสนตสข เปนผกระทำาความด มคานยมทดงาม

พฒนาตนเองอยเสมอ รวมทงบำาเพญประโยชนตอสงคมและสวนรวม

14

หนาทพลเมอง วฒนธรรม และการดำาเนนชวต ระบบการเมองการปกครองในสงคมปจจบนการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรง เปนประมข ลกษณะและความ

สำาคญ การเปนพลเมองด ความแตกตางและความหลากหลายทาง วฒนธรรม คานยม ความเชอ ปลกฝงคานยมดานประชาธปไตยอนม

พระมหากษตรยทรง เปนประมข สทธ หนาท เสรภาพการดำาเนนชวตอยางสนตสขในสงคมไทยและสงคมโลก

เศรษฐศาสตร การผลต การแจกจาย และการบรโภคสนคา และบรการ การบรหารจดการทรพยากรทมอยอยางจำากดอยางม

ประสทธภาพ การดำารงชวตอยางมดลยภาพ และการนำาหลกเศรษฐกจ พอเพยงไปใชในชวตประจำาวน

ประวตศาสตร เวลาและยคสมยทางประวตศาสตร วธการทาง ประวตศาสตร พฒนาการของมนษยชาตจากอดตถงปจจบน ความ

สมพนธและเปลยนแปลงของเหตการณตาง ๆ ผลกระทบ ทเกด จากเหตการณสำาคญในอดต บคคลสำาคญทมอทธพลตอการ

เปลยนแปลงตาง ๆในอดต ความเปนมาของชาตไทย วฒนธรรมและภมปญญาไทย แหลงอารยธรรมทสำาคญของโลก

ภมศาสตร ลกษณะของโลกทางกายภาพ ลกษณะทาง กายภาพ แหลงทรพยากร และภมอากาศของประเทศไทย และ

ภมภาคตาง ๆ ของโลก การใชแผนทและเครองมอทางภมศาสตร ความสมพนธกนของสงตาง ๆ ในระบบธรรมชาต ความสมพนธของมนษยกบสภาพแวดลอม

ทางธรรมชาต และสงทมนษยสรางขน การนำาเสนอขอมลภมสารสนเทศ การอนรกษสงแวดลอมเพอการพฒนาทยงยนสาระและมาตรฐานการเรยนรสาระท ๑  ศาสนา ศลธรรม จรยธรรมมาตรฐาน  ส ๑.๑    ร และเขาใจประวต ความสำาคญ ศาสดา หลก

ธรรมของพระพทธศาสนาหรอศาสนาทตนนบถอและ

15

ศาสนาอน มศรทธาทถกตอง ยดมน และปฏบตตาม หลกธรรม เพออยรวมกนอยางสนตสข

มาตรฐาน ส  ๑.๒  เขาใจ ตระหนกและปฏบตตนเปนศาสนกชนทด  และธำารงรกษาพระพทธศาสนาหรอศาสนาทตนนบถอ

สาระท ๒ หนาทพลเมอง วฒนธรรม และการดำาเนนชวตในสงคม

มาตรฐาน ส ๒. ๑ เขาใจและปฏบตตนตามหนาทของการเปน พลเมองด มคานยมทดงาม และธำารงรกษา

ประเพณ และวฒนธรรมไทย ดำารงชวตอยรวมกนใน สงคมไทย และ สงคมโลกอยางสนตสข

มาตรฐาน ส ๒. ๒ เขาใจระบบการเมองการปกครองในสงคม ปจจบน ยดมน ศรทธา และธำารงรกษาไว

ซงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

สาระท ๓ เศรษฐศาสตร มาตรฐาน ส.๓. ๑ เขาใจและสามารถบรหารจดการทรพยากรใน

การผลตและการบรโภค การใชทรพยากรทมอย จำากดไดอยางมประสทธภาพและคมคา รวมทงเขาใจ

หลกการของเศรษฐกจพอเพยง เพอการดำารงชวต อยางมดลยภาพ

มาตรฐาน ส.๓. ๒ เขาใจระบบ และสถาบนทางเศรษฐกจตาง ๆ ความสมพนธทางเศรษฐกจ

และความจำาเปนของการรวมมอกนทางเศรษฐกจในสงคมโลก

สาระท ๔ ประวตศาสตร มาตรฐาน ส ๔. ๑ เขาใจความหมาย ความสำาคญของเวลาและยค

สมยทางประวตศาสตร สามารถใชวธการทาง

16

ประวตศาสตรมาวเคราะหเหตการณตาง ๆ อยางเปนระบบ

มาตรฐาน ส ๔. ๒ เขาใจพฒนาการของมนษยชาตจากอดตจนถง ปจจบน ในดานความสมพนธและการเปลยนแปลง

ของเหตการณอยางตอเนอง ตระหนกถงความสำาคญ และสามารถวเคราะหผลกระทบทเกดขน

มาตรฐาน ส ๔. ๓ เขาใจความเปนมาของชาตไทย วฒนธรรม ภมปญญาไทย มความรก ความภมใจ

และธำารงความเปนไทย สาระท ๕ ภมศาสตร

มาตรฐาน ส ๕. ๑ เขาใจลกษณะของโลกทางกายภาพ และความ สมพนธของสรรพสงซงมผล ตอกนและกนในระบบ

ของธรรมชาต ใชแผนทและเครองมอทางภมศาสตร ในการคนหาวเคราะห สรป และใชขอมลภมสารสนเทศ อยางมประสทธภาพ

มาตรฐาน ส ๕. ๒ เขาใจปฏสมพนธระหวางมนษยกบสภาพแวดลอมทางกายภาพทกอใหเกด

การสรางสรรควฒนธรรม มจตสำานก และมสวนรวม ในการอนรกษ ทรพยากรและสงแวดลอม เพอการ

พฒนาทยงยน

คณภาพผเรยนจบชนประถมศกษาปท ๓ ไดเรยนรเรองเกยวกบตนเองและผทอยรอบขาง ตลอดจนสภาพ

แวดลอมในทองถน ทอยอาศย และเชองโยงประสบการณไปสโลกกวาง ผเรยนไดรบการพฒนาใหมทกษะกระบวนการ และมขอมลทจำาเปนตอการพฒนาใหเปนผมคณธรรม จรยธรรม ประพฤตปฏบตตามหลกคำาสอนของศาสนาทตนนบถอ มความเปนพลเมองด มความรบผดชอบ การอยรวมกนและการทำางานกบผอน มสวนรวมในกจกรรมของหองเรยน และไดฝกหดในการตดสนใจไดศกษาเรองราวเกยวกบตนเอง ครอบครว

17

โรงเรยน และชมชนในลกษณะการบรณาการ ผเรยนไดเขาใจแนวคดเกยวกบปจจบนและอดต จบชนประถมศกษาปท ๖ไดเรยนรเรองของจงหวด ภาค และประทศของตนเอง ทงเชงประวตศาสตร ลกษณะทางกายภาพ สงคม ประเพณ และวฒนธรรม รวมทงการเมองการปกครอง สภาพเศรษฐกจโดยเนนความเปนประเทศไทยไดรบการพฒนาความรและความเขาใจ ในเรองศาสนา ศลธรรม จรยธรรม ปฏบตตนตามหลกคำาสอนของศาสนาทตนนบถอ รวมทงมสวนรวมศาสนพธ และพธกรรมทางศาสนามากยงขน ไดศกษาและปฏบตตนตามสถานภาพ บทบาท สทธหนาทในฐานะพลเมองดของทองถน จงหวด ภาค และประเทศ รวมทงไดมสวนรวมในกจกรรมตามขนบธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรม ของทองถนตนเองมากยงขน ไดศกษาเปรยบเทยบเรองราวของจงหวดและภาคตาง ๆ ของประเทศไทยกบ ประเทศเพอนบาน ไดรบการพฒนาแนวคดทางสงคมศาสตรเกยวกบศาสนา ศลธรรม จรยธรรม หนาทพลเมอง เศรษฐศาสตร ประวตศาสตร และภมศาสตรเพอขยายประสบการณไปสการทำา ความเขาใจในภมภาค ซกโลกตะวนออกและตะวนตกเกยวกบศาสนา คณธรรม จรยธรรม คานยม ความเชอ ขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรม การดำาเนนชวต การจดระเบยบทางสงคม และการเปลยนแปลงทางสงคมจากอดตสปจจบน จบชนมธยมศกษาปท ๓ ไดเรยนรและศกษาเกยวกบความเปนไปของโลก โดยการศกษาประเทศไทยเปรยบเทยบกบประเทศ ในภมภาคตาง ๆในโลก เพอพฒนาแนวคด เรองการอยรวมกนอยางสนตสข ไดเรยนรและพฒนา ใหมทกษะทจำาเปนตอการเปนนกคดอยางมวจารณญาณ ไดรบการพฒนาแนวคด และขยายประสบการณ เปรยบเทยบระหวางประเทศไทยกบประเทศในภมภาคตาง ๆ ในโลก ไดแก เอเชย โอเชยเนย แอฟรกา ยโรป อเมรกาเหนอ อเมรกาใต ในดานศาสนา คณธรรม จรยธรรม คานยม ความเชอ ขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรม การเมองการปกครอง ประวตศาสตรและภมศาสตร ดวยวธการทางประวตศาสตร และสงคมศาสตร

18

ไดรบการพฒนาแนวคดและวเคราะหเหตการณในอนาคต สามารถนำามาใชเปนประโยชนในการดำาเนนชวตและวางแผนการดำาเนนงานไดอยางเหมาะสม

จบชนมธยมศกษาปท ๖ ไดเรยนรและศกษาความเปนไปของโลกอยางกวางขวางและลก

ซงยงขน ไดรบการสงเสรมสนบสนนใหพฒนาตนเองเปนพลเมองทด มคณธรรม จรยธรรม ปฏบตตามหลกธรรมของศาสนาทตนนบถอ รวมทงมคานยมอนพงประสงค สามารถอยรวมกบผอนและอยในสงคมไดอยางมความสข รวมทงมศกยภาพเพอการศกษาตอในชนสงตามความประสงคได ไดเรยนรเรองภมปญญาไทย ความภมใจในความเปนไทย ประวตศาสตรของชาตไทย ยดมนในวถชวต และการปกครอง ระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ไดรบการสงเสรมใหมนสยทด ในการบรโภค เลอกและตดสนใจบรโภคไดอยางเหมาะสม มจตสำานก และมสวนรวมในการอนรกษ ประเพณวฒนธรรมไทย และสงแวดลอม มความรกทองถนและประเทศชาต มงทำาประโยชน และสรางสงทดงามใหกบสงคม เปนผมความรความสามารถในการจดการเรยนรของตนเอง ชนำาตนเองได และสามารถแสวงหาความรจากแหลงการเรยนรตาง ๆในสงคมไดตลอดชวตตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลางสาระท ๓ เศรษฐศาสตรมาตรฐาน ส ๓.๑ เขาใจและสามารถบรหารจดการทรพยากรในการผลตและการบรโภค การใชทรพยากร ทมอยจำากดไดอยางมประสทธภาพและคมคา รวมทงเขาใจหลกการของเศรษฐกจพอเพยง เพอการดำารงชวตอยางมดลยภาพ ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลางป.๑ ๑. ระบสนคาและบรการทใช

ประโยชนในชวตประจำาวน สนคาและบรการทใชอยใน

ชวตประจำาวน เชน ดนสอ กระดาษ ยาสฟน

สนคาและบรการทไดมาโดย ไมใชเงน เชน มผใหหรอการ

19

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลาง ใชของแลกของ

สนคาและบรการทไดมาจากการใชเงนซอ

ใชประโยชนจากสนคาและบรการใหคมคา

๒. ยกตวอยางการใชจายเงนในชวต ประจำาวนทไมเกนตวและเหนประโยชนของการออม

การใชจายเงนในชวตประจำาวนเพอซอสนคาและบรการ

ประโยชนของการใชจายเงนทไมเกนตว

ประโยชนของการออม โทษของการใชจายเงนเกน

ตว วางแผนการใชจาย

๓. ยกตวอยางการใชทรพยากร ในชวตประจำาวนอยางประหยด

ทรพยากรทใชในชวตประจำา วน เชน ดนสอ กระดาษ

เสอผา อาหาร ทรพยากรสวนรวม เชน โตะ

เกาอ นกเรยน สาธารณปโภคตาง ๆ

วธการใชทรพยากรทงของสวนตวและ

สวนร วมอยางถกตอง และประหยดและคมคา

ป.๒ ๑. ระบทรพยากรทนำามาผลตสนคาและบรการทใชในชวตประจำาวน

ทรพยากรทนำามาใชในการผลตสนคาและบรการทใชใน

ครอบครวและโรงเรยน เชนดนสอและกระดาษทผลตจาก

ไม รวมทงเครองจกรและแรงงานการผลต

20

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลาง ผลของการใชทรพยากรใน

การผลต ทหลาก หลายทมตอราคา คณคา

และประโยชนของสนคาและ บรการ รวมทงสงแวดลอม

๒. บอกทมาของรายไดและรายจาย ของตนเองและครอบครว

การประกอบอาชพของครอบครว การแสวงหารายไดทสจรตและเหมาะสม รายไดและรายจายในภาพรวมของครอบครว รายไดและรายจายของตนเอง

๓. บนทกรายรบรายจายของตนเอง

วธการทำาบญชรายรบราย จายของตนเองอยางงาย ๆ

รายการของรายรบทเปนราย ไดทเหมาะสม และไมเหมาะสม

รายการของรายจายทเหมาะสม และไมเหมาะสม

๔. สรปผลดของการใชจายทเหมาะสมกบรายไดและการออม

ทมาของรายไดทสจรต การใชจายทเหมาะสม ผลดของการใชจายทเหมาะ

สมกบรายได การออมและผลดของการ

ออม การนำาเงนทเหลอมาใชใหเกด

ประโยชน เชน การชวยเหลอสาธารณกศล

21

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลางป.๓ ๑. จำาแนกความตองการและ

ความจำาเปนในการใชสนคา และบรการในการ ดำารง ชวต

สนคาทจำาเปนในการดำารงชวตท เรยกวาปจจย ๔

สนคาทเปนความตองการของมนษย อาจ เปนสนคาทจำาเปนหรอไมจำาเปน

ตอการดำารงชวต ประโยชนและคณคาของ

สนคา และบรการ ทสนองความตองการของมนษย

หลกการเลอกสนคาทจำาเปน ความหมายของผผลตและผ

บรโภค๒. วเคราะหการใชจายของตนเอง

ใชบญชรบจายวเคราะหการใชจายทจำาเปนและเหมาะสม

วางแผนการใชจายเงนของตนเอง

วางแผนการแสวงหารายไดทสจรต และเหมาะสม

วางแผนการนำาเงนทเหลอจายมาใช อยางเหมาะสม

๓.อธบายไดวาทรพยากรทมอยจำากดมผลตอการผลตและบรโภคสนคาและบรการ

ความหมายของผผลตและผบรโภค

ความหมายของสนคาและบรการ

ปญหาพนฐานทางเศรษฐกจทเกดจาก ความหายากของทรพยากรกบความตองการของมนษยทมไมจำากด

22

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลางป.๔ ๑. ระบปจจยทมผลตอการ

เลอกซอสนคาและบรการ สนคาและบรการทมอยหลาก

หลายในตลาดทมความแตกตางดานราคาและคณภาพ

ปจจยทมผลตอการเลอกซอสนคาและบรการท มมากมายซง ขนอยกบผซอ ผขาย

และตวสนคา เชน ความพง พอใจของผซอ ราคาสนคา

การโฆษณา คณภาพของสนคา

๒. บอกสทธพนฐานและรกษาผลประโยชนของตนเองในฐานะผบรโภค

สทธพนฐานของผบรโภค สนคาและบรการทม

เครองหมายรบรองคณภาพ หลกการและวธการเลอก

บรโภค๓. อธบายหลกการของเศรษฐกจพอเพยงและนำาไปใชในชวตประจำาวนของตนเอง

หลกการของเศรษฐกจพอเพยง

การประยกตใชเศรษฐกจพอเพยง ในการดำารง

ชวต เชน การแตงกาย การกนอาหาร การใชจาย

ป.๕ ๑. อธบายปจจยการผลตสนคา และบรการ

ความหมาย และประเภทของปจจยการผลตประกอบดวย

ทดน แรงงาน ทน และผประกอบการ

เทคโนโลยในการผลตสนคาและบรการ

ปจจยอน ๆ เชน ราคานำามนวตถดบ

พฤตกรรมของผบรโภค

23

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลาง ตวอยางการผลตสนคาและ

บรการทมอยในทองถนหรอแหลงผลตสนคาและบรการ ในชมชน

๒. ประยกตใชแนวคดของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในการทำากจกรรม

ตาง ๆ ในครอบครวโรงเรยนและชมชน

หลกการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

การประยกตใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในกจกรรม

ตาง ๆ ในครอบครว โรงเรยน และชมชน เชนการประหยด

พลงงานและคาใชจายในบาน โรงเรยน การวางแผนการ

ผลตสนคาและบรการเพอลด ความสญเสยทกประเภท การ

ใชภปญญาทองถน ตวอยางการผลตสนคาและ

บรการในชมชน เชน หนงตำาบลหนงผลตภณฑหรอโอทอป

๓. อธบายหลกการสำาคญและประโยชนของสหกรณ

หลกการและประโยชนของสหกรณ

ประเภทของสหกรณโดยสงเขป

สหกรณในโรงเรยน (เนนฝกปฏบตจรง)

การประยกตหลกการของสหกรณมาใชในชวตประจำาวน

ป.๖ ๑. อธบายบทบาทของผผลตทมความรบผดชอบ

บทบาทของผผลตทมคณภาพ เชน คำานงถงสง

แวดลอม มจรรยาบรรณ ความรบผดชอบตอสงคม วางแผนกอน เรมลงมอทำา

24

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลาง กจกรรมตาง ๆ เพอลดความ

ผดพลาดและการสญเสย ฯลฯ ทศนคตในการใชทรพยากร

อยางมประสทธภาพและประสทธผล

ประโยชนของการผลตสนคาทมคณภาพ

๒. อธบายบทบาทของผบรโภคทรเทาทน

คณสมบตของผบรโภคทด พฤตกรรมของผบรโภคท

บกพรอง คณคาและประโยชนของผ

บรโภคทรเทาทนทมตอตนเอง ครอบครวและสงคม

๓. บอกวธและประโยชนของการใชทรพยากรอยางยงยน

ความหมาย และความจำาเปนของทรพยากร

หลกการและวธใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด (ลดการสญเสยทกประเภท)

วธการสรางจตสำานกใหคนในชาตรคณคาของทรพยากรทมอยจำากด

วางแผนการใชทรพยากร โดย ประยกตเทคนคและวธการใหม

ๆ ใหเกดประโยชนแกสงคมและ ประเทศชาต และทนกบสภาพ

ทางเศรษฐกจและสงคม ม.๑ ๑. อธบายความหมายและ

ความสำาคญของเศรษฐศาสตร

ความหมายและความสำาคญของเศรษฐศาสตรเบองตน

ความหมายของคำาวา

25

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลางทรพยากรมจำากดกบ ความ

ตองการมไมจำากด ความ ขาดแคลน การเลอก

และคาเสยโอกาส๒. วเคราะหคานยมและพฤตกรรม การบรโภคของคนในสงคมซงสงผลตอเศรษฐกจของชมชนและประเทศ

ความหมายและความสำาคญของการบรโภคอยางมประสทธภาพ

หลกการในการบรโภคทด ปจจยทมอทธพลตอ

พฤตกรรมการบรโภค คานยมและพฤตกรรมของ

การบรโภคของคนในสงคมปจจบน รวมทงผลดและผลเสยของพฤตกรรมดงกลาว

๓. อธบายความเปนมา หลกการ และความสำาคญของปรชญา ของเศรษฐกจพอเพยงตอสงคมไทย

ความหมายและความเปนมา ของปรชญา ของเศรษฐกจ

พอเพยง ความเปนมาของเศรษฐกจ

พอเพยง และหลกการทรงงานของพระบาทสมเดจ พระเจาอยหว รวมทงโครงการ ตามพระราชดำาร

หลกการของเศรษฐกจพอเพยง

การประยกตใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ในการดำารงชวต

ความสำาคญ คณคาและประโยชนของ หลกปรชญา

26

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลางเศรษฐกจพอเพยงตอสงคมไทย

ม.๒ ๑. วเคราะหปจจยทมผลตอการลงทนและการออม

ความหมายและความสำาคญของการลงทนและการออมตอระบบเศรษฐกจ

การบรหารจดการเงนออม และการลงทน ภาคครวเรอน

ปจจยของการลงทนและการออม คอ อตราดอกเบย

รวมทงปจจยอน ๆ เชน คาของเงน เทคโนโลย การ

คาดเดาเกยวกบอนาคต ปญหาของการลงทนและการ

ออม ในสงคมไทย๒. อธบายปจจยการผลต

สนคาและบรการ และปจจยทมอทธพลตอการผลตสนคาและบรการ

ความหมาย ความสำาคญและหลกการผลตสนคาและบรการอยางมประสทธภาพ

สำารวจการผลตสนคาในทองถน วามการผลตอะไรบาง ใชวธ

การผลตอยางไร มปญหาดานใดบาง

มการนำาเทคโนโลยอะไรมาใช ทมผลตอ การผลตสนคาและบรการ

นำาหลกการผลตมาวเคราะหการผลตสนคาและบรการในทองถนทงดาน

เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม

27

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลาง๓. เสนอแนวทางการพฒนาการผลต ในทองถนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

หลกการและเปาหมายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

สำารวจและวเคราะหปญหาการผลตสนคาและบรการในทองถน

ประยกตใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ในการผลตสนคาและบรการในทองถน

๔. อภปรายแนวทางการคมครองสทธของตนเองในฐานะผบรโภค

การรกษาและคมครองสทธประโยชนของ ผบรโภค

กฎหมายคมครองสทธผบรโภค และหนวยงานทเกยวของ

การดำาเนนกจกรรมพทกษสทธและผลประโยชนตามกฎหมายในฐานะผบรโภค

แนวทางการปกปองสทธของผบรโภค

ม.๓ ๑. อธบายกลไกราคาในระบบเศรษฐกจ

ความหมายและประเภทของตลาด

ความหมายและตวอยางของอปสงคและอปทาน

ความหมายและความสำาคญของกลไกราคาและการกำาหนดราคาในระบบเศรษฐกจ

หลกการปรบและเปลยนแปลงราคาสนคาและบรการ

๒. มสวนรวมในการแกไขปญหาและพฒนาทองถน

สำารวจสภาพปจจบนปญหา ทองถนทงทางดานสงคม

28

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลางตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

เศรษฐกจและสงแวดลอม วเคราะหปญหาของทองถน

โดยใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

แนวทางการแกไขและพฒนาทองถน ตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

๓. วเคราะหความสมพนธระหวางแนวคดเศรษฐกจพอเพยงกบระบบสหกรณ

แนวคดของเศรษฐกจพอเพยง กบการพฒนา ในระดบตาง

ๆ หลกการสำาคญของระบบ

สหกรณ ความสมพนธระหวางแนวคด

เศรษฐกจพอเพยงกบหลกการและระบบของสหกรณเพอประยกตใชในการพฒนาเศรษฐกจชมชน

ม. –๔ม.๖

๑. อภปรายการกำาหนดราคาและคาจางในระบบเศรษฐกจ

ระบบเศรษฐกจของโลกใน ปจจบน ผลด และผลเสย

ของระบบเศรษฐกจแบบตาง ๆ

ตลาดและประเภทของตลาดขอด และขอเสยของ

ตลาดประเภทตาง ๆ การกำาหนดราคาตามอปสงค

และอปทา น การกำาหนดราคาในเชงกลยทธทมในสงคมไทย

การกำาหนดคาจาง กฎหมายทเกยวของ และอตราคาจาง

แรงงานในสงคมไทย

29

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลาง บทบาทของรฐในการแทรกแซง

ราคา และการควบคมราคาเพอการแจกจาย และจดสรรในทางเศรษฐกจ

๒. ตระหนกถงความสำาคญของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงทมตอเศรษฐกจสงคมของประเทศ

การประยกตใชเศรษฐกจพอเพยง ในการ

ดำาเนนชวตของตนเอง และครอบครว

การประยกตใชเศรษฐกจพอเพยงใน ภาคเกษตร

อตสาหกรรม การคาและบรการ

ปญหาการพฒนาประเทศท ผานมา โดยการศกษา

วเคราะหแผนพฒนาเศรษฐกจ และสงคมฉบบทผานมา

การพฒนาประเทศทนำาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาใช ในการวางแผน

พฒนาเศรษฐกจ และสงคมฉบบปจจบน

๓. ตระหนกถงความสำาคญของระบบสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจ ในระดบชมชนและประเทศ

ววฒนาการของสหกรณในประเทศไทย

ความหมายความสำาคญ และหลกการ ของระบบสหกรณ

ตวอยางและประเภทของสหกรณในประเทศไทย

ความสำาคญของระบบ

30

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลางสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจในชมชนและประเทศ

๔. วเคราะหปญหาทางเศรษฐกจ ในชมชนและเสนอแนวทางแกไข

ปญหาทางเศรษฐกจในชมชน แนวทางการพฒนาเศรษฐกจ

ของชมชน ตวอยางของการรวมกลมท

ประสบความสำาเรจในการแกปญหาทางเศรษฐกจของชมชน

สาระท ๓ เศรษฐศาสตรมาตรฐาน ส ๓.๒ เขาใจระบบและสถาบนทางเศรษฐกจตาง ๆ ความสมพนธทางเศรษฐกจ และความจำาเปนของการรวมมอกนทางเศรษฐกจในสงคมโลกชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลางป.๑ ๑. อธบายเหตผลความ

จำาเปน ทคนตองทำางานอยางสจรต

ความหมาย ประเภท และ ความสำาคญ ของการ

ทำางาน เหตผลของการทำางาน ผลของการทำางานประเภท

ตาง ๆ ทมตอครอบครวและสงคม

การทำางานอยางสจรตทำาใหสงคมสงบสข

ป.๒ ๑. อธบายการแลกเปลยน สนคาและบรการโดยวธตาง

ๆ

ความหมายและความสำาคญ ของการแลกเปลยนสนคาและบรการ

ลกษณะของการแลกเปลยน

31

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลางสนคา และบรการโดยไมใชเงน รวมทง การแบงปน การชวยเหลอ

ลกษณะการแลกเปลยนสนคา และบรการโดยการใชเงน

๒. บอกความสมพนธ ระหวางผซอ และผขาย

ความหมายและบทบาทของผ ซอและผขาย ผผลตและผ

บรโภคพอสงเขป ความสมพนธระหวางผซอ

และผขาย ในการกำาหนดราคาสนคาและบรการ

ความสมพนธระหวางผซอและผขาย ทำาใหสงคม

สงบสข และประเทศมนคงป.๓ ๑. บอกสนคาและบรการท

รฐจดหา และใหบรการแกประชาชน

สนคาและบรการทภาครฐทกระดบ จดหาและใหบรการ

แกประชาชน เชน ถนน โรงเรยน สวนสาธารณะ การ

สาธารณสข การบรรเทาสาธารณภย

๒. บอกความสำาคญของภาษและบทบาทของประชาชนในการเสยภาษ

ความหมายและความสำาคญของภาษ ทรฐนำามาสรางความเจรญและใหบรการ แกประชาชน

ตวอยางของภาษ เชนภาษรายได บคคลธรรมดาภาษมลคาเพม ฯลฯ

บทบาทหนาทของประชาชน

32

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลางในการเสยภาษ

๓. อธบายเหตผลการแขงขนทางการคา ทมผลทำาใหราคาสนคาลดลง

ความสำาคญและผลกระทบของการแขงขนทางการคาทมผลทำาใหราคาสนคาลดลง

ป.๔ ๑. อธบายความสมพนธทางเศรษฐกจ ของคนในชมชน

อาชพ สนคาและ บรการตาง ๆ ทผลตในชมชน

การพงพาอาศยกนภายในชมชน ทางดาน

เศรษฐกจ เชน ความสมพนธ ระหวางผซอ ผขาย การกหน

ยมสน การสรางความเขมแขงให

ชมชน ดวยการใชสงของทผลตในชมชน

๒. อธบายหนาทเบองตนของเงน

ความหมายและประเภทของเงน

หนาทเบองตนของเงนในระบบเศรษฐกจ

สกลเงนสำาคญทใชในการซอขายแลกเปลยนระหวางประเทศ

ป.๕ ๑. อธบายบทบาทหนาทเบองตนของธนาคาร

บทบาทหนาทของธนาคารโดยสงเขป

ดอกเบยเงนฝาก และดอกเบยกยม

การฝากเงน / การถอนเงน๒. จำาแนกผลดและผลเสยของการกยม

ผลดและผลเสยของการกยมเงนทงนอกระบบและในระบบท

มตอระบบเศรษฐกจ เชน การ

33

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลาง เสยดอกเบย การลงทน การ

ซอ ของอปโภคเพมขนทนำาไป สความฟงเฟอ ฟมเฟอย

เปนตนป.๖ ๑. อธบายความสมพนธ

ระหวางผผลต ผบรโภค ธนาคาร และรฐบาล

ความสมพนธระหวางผผลต ผบรโภค ธนาคาร และรฐบาล

ทมตอระบบเศรษฐกจอยาง สงเขป เชนการแลกเปลยน

สนคา และบรการ รายได และรายจาย การออม กบ

ธนาคาร การลงทน แผนผงแสดงความสมพนธ

ของหนวยเศรษฐกจ ภาษและหนวยงานทจดเกบ

ภาษ สทธของผบรโภค และสทธ

ของผใชแรงงานในประเทศไทย

การหารายได รายจาย การ ออม

การลงทน ซงแสดงความ สมพนธระหวางผผลต ผ

บรโภค และรฐบาล๒. ยกตวอยางการรวมกลมทางเศรษฐกจภายในทองถน

การรวมกลมเชงเศรษฐกจเพอประสานประโยชนในทอง

ถน เชน กลมออมทรพย กลม แมบาน กองทนหมบาน

ม.๑ ๑. วเคราะหบทบาทหนาท และความแตกตางของ

ความหมาย ประเภท และ ความสำาคญ ของสถาบน

34

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลางสถาบนการเงน แตละประเภทและธนาคารกลาง

การเงนทมตอระบบเศรษฐกจ บทบาทหนาทและความ

สำาคญของ ธนาคารกลาง การหารายได รายจาย การ

ออม การลงทน ซงแสดง ความสมพนธระหวางผผลต ผ

บรโภค และสถาบนการเงน๒. ยกตวอยางทสะทอนให

เหนการพงพาอาศยกน และการแขงขนกน ทางเศรษฐกจในประเทศ

ยกตวอยางทสะทอนใหเหน การพงพาอาศยกนและกน

การแขงขนกนทางเศรษฐกจ ในประเทศ

ปญหาเศรษฐกจในชมชน ประเทศ และเสนอ

แนวทางแกไข๓. ระบปจจยทมอทธพลตอการกำาหนด อปสงคและอปทาน

ความหมายและกฎอปสงคอปทาน

ปจจยทมอทธพลตอการ กำาหนดอปสงค และอปทาน

๔. อภปรายผลของการมกฎหมายเกยวกบทรพยสนทางปญญา

ความหมายและความสำาคญของทรพยสนทางปญญา

กฎหมายทเกยวกบการคมครองทรพยสนทางปญญาพอสงเขป

ตวอยางการละเมดแหงทรพยสนทางปญญาแตละประเภท

ม.๒ ๑. อภปรายระบบเศรษฐกจแบบตาง ๆ

ระบบเศรษฐกจแบบตาง ๆ

35

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลาง๒. ยกตวอยางทสะทอนใหเหน

การพงพาอาศยกน และการแขงขนกนทางเศรษฐกจในภมภาคเอเชย

หลกการและผลกระทบการ พงพาอาศยกน และการ

แขงขนกนทางเศรษฐกจ ในภมภาคเอเชย

๓. วเคราะหการกระจายของทรพยากร ในโลกทสงผลตอความสมพนธ ทางเศรษฐกจระหวางประเทศ

การกระจายของทรพยากรในโลกทสงผลตอความสมพนธ

ทางเศรษฐกจระหวางประเทศ เชน นำามน ปาไม ทองคำา

ถานหน แร เปนตน ๔. วเคราะหการแขงขนทางการคา ใน ประเทศ

และตางประเทศสงผลตอ คณภาพสนคา ปรมาณการ

ผลต และราคาสนคา

การแขงขนทางการคาในประเทศ และตางประเทศ

ม.๓ ๑. อธบายบทบาทหนาทของรฐบาล ในระบบเศรษฐกจ

บทบาทหนาทของรฐบาลใน การพฒนาประเทศในดานตาง

ๆ บทบาทและกจกรรมทาง

เศรษฐกจ ของรฐบาลเชน การผลตสนคา และบรการสาธารณะทเอกชนไม

ดำาเนนการ เชน ไฟฟา ถนนโรงเรยน

- บทบาทการเกบภาษเพอพฒนาประเทศ ของรฐใน

ระดบตาง ๆ - บทบาทการแทรกแซง

ราคาและ การ

36

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลางควบคมราคาเพอการแจก

จาย และการจดสรรในทางเศรษฐกจ

บทบาทอนของรฐบาลใน ระบบเศรษฐกจ ในสงคมไทย

๒. แสดงความคดเหนตอ นโยบาย และกจกรรมทาง

เศรษฐกจของรฐบาล ทมตอบคคล กลมคน และ

ประเทศชาต

นโยบาย และกจกรรมทาง เศรษฐกจ ของรฐบาล

๓. อภปรายบทบาทความสำาคญของ การรวมกลมทางเศรษฐกจระหวาง

ประเทศ

บทบาทความสำาคญของการ รวมกลม ทางเศรษฐกจ

ระหวางประเทศ ลกษณะของการรวมกลมทาง

เศรษฐกจ กลมทางเศรษฐกจในภมภาค

ตาง ๆ๔. อภปรายผลกระทบทเกดจาก ภาวะเงนเฟอ

เงนฝด

ผลกระทบทเกดจากภาวะ เงนเฟอ เงนฝด ความหมาย

สาเหตและแนวทางแกไข ภาวะเงนเฟอ เงนฝด

๕. วเคราะหผลเสยจากการ วางงาน และแนวทางแก

ปญหา

สภาพและสาเหตปญหาการวางงาน ผลกระทบจากปญหาการวางงาน แนวทางการแกไขปญหาการวางงาน

๖. วเคราะหสาเหตและวธการกดกน ทางการคาใน

การคาและการลงทนระหวางประเทศ

37

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลางการคาระหวางประเทศ สาเหตและวธการกดกน

ทางการคาในการคาระหวางประเทศ

ม. –๔ม.๖

๑. อธบายบทบาทของรฐบาล ดาน

นโยบายการเงน การคลง ในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ

บทบาทของนโยบายการเงนและการคลงของรฐบาลในดาน

- การรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ

- การสรางการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

- การรกษาดลการคาระหวางประเทศ

- การแทรกแซงราคาและการควบคมราคา

รายรบและรายจายของรฐทม ผลตองบประมาณ หน

สาธารณะ การพฒนา ทางเศรษฐกจและคณภาพชวต

ของประชาชน - นโยบายการเกบภาษ

ประเภทตาง ๆ และการใชจายของรฐ - แนวทางการแกปญหา

การวางงาน ความหมาย สาเหต และผลก

ระทบทเกดจากภาวะทาง เศรษฐกจ เชน เงนเฟอ

เงนฝด ตวชวดความเจรญเตบโต

38

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลาง ทางเศรษฐกจ เชน GDP ,

GNP รายไดเฉลยตอบคคล แนวทางการแกปญหาของ

นโยบายการเงน การคลง๒. วเคราะหผลกระทบของการเปดเสรทางเศรษฐกจในยคโลกาภวตน ทมผลตอสงคมไทย

ววฒนาการของการเปดเสร ทางเศรษฐกจ ในยคโลกาภวต

นของไทย ปจจยทางเศรษฐกจทมผล

ตอการเปดเสร ทางเศรษฐกจของประเทศ

ผลกระทบของการเปดเสร ทางเศรษฐกจ ของประเทศทม

ตอภาคการเกษตร ภาค อตสาหกรรม ภาคการคา และ

บรการ การคาและการลงทนระหวาง

ประเทศ บทบาทขององคกรระหวาง

ประเทศในเวทการเงนโลกทมผลกบประเทศไทย

๓. วเคราะหผลด ผลเสยของความรวมมอทางเศรษฐกจระหวางประเทศ

ในรปแบบตาง ๆ

แนวคดพนฐานทเกยวของกบ การคา ระหวางประเทศ

บทบาทขององคการความรวมมอทางเศรษฐกจทสำาคญ

ในภมภาคตาง ๆ ของโลก เชน WTO , NAFTA , EU ,

IMF , ADB , OPEC , FTA , APEC ในระดบตาง ๆ

เขตสเหลยมเศรษฐกจ

39

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลาง ปจจยตาง ๆ ทนำาไปสการ

พงพา การแขงขนการขดแยง และการประสานประโยชน

ทางเศรษฐกจ ตวอยางเหตการณทนำาไปส

การพ งพา ทางเศรษฐกจ ผลกระทบจากการดำาเนน

กจกรรม ทางเศรษฐกจระหวางประเทศ

ปจจยตาง ๆ ทนำาไปสการพงพา การแขงขน การขด

แยง และการประสาน ประโยชน ทางเศรษฐกจ วธ

การกดกนทางการคา ในการคาระหวางประเทศ

สรปไดวาเปาหมายของการเรยนการสอนในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม มงเนนใหผเรยนมความรในทกษะดานตาง ๆ โดยเฉพาะ ทกษะการคด เพราะความคดเปนสอสำาคญทจะชวยใหมนษยสบคนขอมล คนควาหาความรไดดวยตนเอง ซงความรเกยวกบพฤตกรรมของมนษยทจะชวยใหมนษยทจะดำารงชวตอย ในสงแวดลอมของสงคมไดอยางมความสข มงเนนใหเกดเจตคตและคานยม เกดทกษะทางวชาการ และทางสงคม ซงเปนเปาหมายทจำาเปน สำาหรบผเรยน

ทจะแสวงหาความคด ความร คณคาทางเจตคต คานยม และการปฏบตใหปรากฏเปนผลด

40

ตอตนเองและสงคมดวยการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรมกระทรวงศกษาธการ (2544, หนา 31-33) ไดกลาวถงการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรมไววา ตองจดใหเหมาะสมกบวย และวฒภาวะของผเรยน ใหผเรยนมสวนรวมจดการเรยนรของตนเอง พฒนาและขยายความคด ของตนเองจากความรทไดเรยน ผเรยนตองไดเรยนกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ทงในสวนกวางและลก และจดในทก ภาคเรยนและชนป

2. การจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

หลกการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรมใหมประสทธภาพ ไดแก

1. จดการเรยนการสอนทมความหมาย โดยเนนแนวคดทสำาคญ ๆ ทผเรยนสามารถนำาไปใชทงในและนอกโรงเรยนได เปนแนวคด ความรทคงทน ยงยน มากกวาทจะศกษาในสงทเปนเนอหาหรอขอเทจจรงทมากมายกระจดกระจายแตไมเปนแกนสาร ดวยการจดกจกรรมทมความหมาย ตอผเรยน ตองใสใจในสงทเรยน เพอแสดงใหเหนวาไดเรยนรและสามารถทำาอะไรไดบาง

2. จดการเรยนการสอนทบรณาการ การบรณาการตงแตหลกสตร หวขอทจะเรยนโดยเชอมโยงเหตการณ พฒนาการตาง ๆ ทง

41

ในอดตและปจจบนทเกดขนในโลกเขาดวยกน บรณาการความร ทกษะคานยมและจรยธรรมลงสการปฏบตจรงดวยการใชแหลงความร สอและเทคโนโลยตาง ๆ และสมพนธกบวชาตาง ๆ

3. จดการเรยนการสอนทเนนการพฒนา คานยม จรยธรรม จดหวขอหนวยการเรยนทสะทอน คานยม จรยธรรม ปทสถานในสงคม การนำาไปใชจรงในการดำาเนนชวต ชวยผเรยนใหไดคด อยางมวจารณญาณ ตดสนใจแกปญหาตาง ๆ ยอมรบและเขาใจความคดเหนทแตกตางไปจากตน และรบผดชอบตอสงคมสวนรวม

4. จดการเรยนการสอนททาทาย คาดหวงใหผเรยนไดบรรลเปาหมายทวางไว ทงในสวนตนและการเปนสมาชกกลม ใหผเรยนใชวธการสบเสาะ จดการกบการเรยนรของตนเอง ใสใจและเคารพในความคดของผเรยน

5. จดการเรยนการสอนทเนนการปฏบต ใหผเรยนไดพฒนาการคด ตดสนใจสรางสรรคความรดวยตนเอง จดการตวเองได มวนยในตนเองทงทางดานการเรยนและการดำาเนนชวต เนนการจดกจกรรมทเปนจรง เพอใหผเรยนนำาความร ความสามารถไปใชในชวตจรง

ครผสอนกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรมนน ครผสอนจะใชวธการสอนทหลากหลายผสมผสานกนเหมอนกบการสอนอน ๆ เพราะเหตวาไมมการสอนวธใด วธหนงทดทสดเพยงวธเดยว การสอนทดคอการสอนทมประสทธภาพและเหมาะสมกบสถานการณ ครผสอนทมประสบการณในการสอนและนกการศกษาในปจจบนรวา การพฒนารปแบบการสอนแบบตาง ๆ เพอใหเหมาะสมกบครผสอนซงมบคลกภาพตางกน ผเรยนทมความแตกตางกนและบรบททแตกตางกนเปนสงททำาได ครผสอนบางคนและนกเรยนบางกลมอาจชอบใชวธสอนเปนรายบคคล ครบางคนและนกเรยนบางกลมอาจชอบใชวธสอน

42

เปนรายบคคล ครบางคนและนกเรยนบางกลมอาจชอบใชวธสอนดวยการอภปราย การทำางานเปนกลมนกเรยนบางคนและบางกลมอาจชอบใชทงสองวธ อยางไรกตามตวครผสอนเองกจะตองมความยดหยน ใจกวางยอมรบฟงความคดเหนของผเรยนบาง พรอมทงมการวางแผนการสอนไวลวงหนาเปนอยางดดวย

การสอนกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม จะสามารถบรรลจดประสงคทกำาหนดไวไดดวยทงการสอนแบบบรณาการและการสอนแบบแยกรายวชา ดวยเหตผลทวา การสอนกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรมดวยวธการบรณาการนน มเหตผลทสนบสนนอยางนอย 3 ประการ คอความเหมาะสมทางดานปรชญาความเหมาะสมทางดานจตวทยา และความสอดคลองกบการเปลยนแปลงธรรมชาตของวชาความรสมยใหมกลาวคอ

1. เหตผลในดานความเหมาะสมทางดานปรชญาเนองจากในการจดการศกษาภาคบงคบนน เรองทกำาหนดไวในหลกสตรเพอใหผเรยนไดเรยนรจะตองมประโยชนทงตอตวผเรยนและสงคมโดยสวนรวม และผเรยนเองกตองการความแนใจวา สงทเขาถกบงคบใหเรยนนน จะตองเกดประโยชนแกตวเขาไมทางใดกทางหนง ดงนน การสอนแบบบรณาการ จงมงใหผเรยนไดเรยนรเพอนำาความรทไดรบไปใชประโยชนทงในการพฒนาตนเองและสงคม

2. เหตผลในดานความเหมาะสมทางดานจตวทยาการสอนแบบบรณาการ เปนการสอนทพยายามจะตอบสนองธรรมชาตการเรยนรของเดก เนองจากเดกมกจะมองโลกเปนหนวยเดยว

43

แตมกจะตงคำาถามทเกยวกบทกเรองทกวชา ดงนนบทบาทของครทควรจะทำากคอ ครผสอนจะตองจดประสบการณและชวยชแนะ ชวยเหลอวธการศกษาคนควาหาคำาตอบทมาจากความรหลาย ๆ ดานหลายวชา รวมทงขนตอนในกระบวนการศกษาคนควาใหแกผเรยนดวย

3. เหตผลในดานความสอดคลองกบความเปลยนแปลงธรรมชาตของวชาความรสมยใหม ปจจบนวชาตาง ๆ จะมการเชอมโยงความรเขาดวยกนทำาใหเกดวชาใหม ๆ ขนหลายวชา เชน ภมศาสตรเศรษฐกจ ภมศาสตรการเกษตร ประวตศาสตรเศรษฐกจ ฯลฯ และโดยเฉพาะคำาวา สงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม“ ” ซงดเหมอนวาเปนสนามวชาทประกอบดวยวชาตาง ๆ ทแยกเปนอสระตอกน แตในแตละวชานนกยงมเนอหาจากหลายสาขาวชาอย ทงในสวนของสงคมศาสตรวทยาศาสตรและมนษยศาสตร

การจดการเรยนการสอนในโรงเรยนโดยทวไป มความจำาเปนตองสอนผเรยนกลมใหญหรอเปนชนเรยน หองเรยน ดวยเหตนเทคนควธการสอนสำาหรบผเรยนกลมใหญเปนหลก โดยมวตถประสงคทเนนการพฒนาผเรยนออกเปน 3 ดาน คอ การสอนเพอพฒนาความร ความคด เจตคต และทกษะ ดงตอไปน

1. การสอนเพอการพฒนาความรความคด ไดแก1.1 วธสอนแบบอปมาหรออปมย1.2 วธสอนแบบอนมานหรอนรนย1.3 วธสอนโดยการแกปญหา1.4 วธสอนแบบสบสวนสอบสวน1.5 วธสอนแบบศนยการเรยน1.6 วธสอนแบบใชคำาถาม

44

1.7 วธสอนแบบบรรยาย1.8 วธสอนแบบบรณาการ1.9 วธสอนแบบซนดเคท1.10 วธสอนแบบเทคนคกรณศกษา

2. การสอนเพอพฒนาดานเจตคต2.1 เนนความคดประยกตธรรม

2.1.1 วธสอนอรยสจส2.1.2 วธสอนแบบเบญจขนธ2.1.3 วธสอนแบบไตรสกขา2.1.4 วธสอนโดยสรางศรทธา และโยนโสมนสการ

2.2 เนนกจกรรมปฏสมพนธและการแสดงออกของผเรยน2.2.1 วธสอนแบบบทบาทสมมต2.2.2 วธสอนโดยใชสถานการณจำาลอง

3. การสอนเพอพฒนาทกษะ3.1 วธสอนแบบโครงงาน3.2 วธสอนแบบรวมมอ3.3 วธสอนแบบสาธต

วธสอนแบบตาง ๆ ดงกลาวน ครผสอนสงคมศกษาควรพจารณาเลอกใชใหเหมาะสม โดยยดตวชวด และเนอหาทสอนเปนเกณฑ ซงในการสอนแตละครง อาจใชวธสอนหลายวธ ประกอบกนได ขนอยกบตวชวดในการสอนครงนนวาตองการอะไร เชน การสอนมรรยาท ในการแสดงความเคารพ จดประสงคเพอใหผเรยนเหนคณคาและนำาไปใช ครผสอน กใหดวดทศน สาธตใหด ใหผเรยนสงเกตและทดลองปฏบต อภปรายมารยาทในการแสดงความเคารพ และผลจากการเปนผมมารยาทด จะเหนไดวามการผสมผสานวธสอนหลาย ๆ วธ ในการสอน

45

ครงหนง เพอใหผเรยนมความรความเขาใจ สามารถนำาไปปฏบตได ตลอดจนเกดเจตคตทดตอการเปนผมมารยาททด ดงนน ในการดำาเนนการสอนในชนเรยนครผสอนตองเตรยมการสอนทกครง และจดกจกรรม ตามความเหมาะสมกบตวครและกลมผเรยน (วนเพญ วรรณโกมล, 2544, หนา 47-48)

การวดผลและประเมนผลวชาสงคมศกษา องคประกอบของการศกษาทสำาคญอกประการหนง คอ การวดผลประเมนผลขนตอนสดทายของกระบวนการเรยนการสอน เมอไดผลจากการวดผลและประเมนผลแลว ผเรยนจะทราบผลของการเรยน ครผสอนจะทราบปญหาและปรบสภาพการเรยน การสอนแกปญหาใหผเรยน ไดเกดการเรยนร เกดประสบการณและพฒนาใหมความรความสามารถสงขนกวาเดม ใหเปนบคคลทมคณภาพด มประสทธภาพสงในสงคม

จากการจดกระบวนการเรยนการสอนในชนเรยนไปสการจดการศกษา วดผลและ การประเมนผลการศกษามบทบาทสำาคญ คอ ชวยวนจฉยปญหา กำาหนดทศทางและนโยบายใหดำาเนนไปตามจดมงหมายของการศกษา ซงผลของการศกษานจะไดนำามาเปนขอมลเปนนกการศกษา ผบรหาร ครผสอน หรอผทเกยวของ ไดนำามาพจารณาในการปรบวางแผน การทำางานใหเหมาะสมและมประสทธภาพ เชน การปรบปรงหลกสตร การปรบปรง การเรยนการสอน ฯลฯ ตรงตามวตถประสงคทตงไว ดงนน การประเมนผลจงเปนสวนหนงของการจดประสบการณการเรยนร ตองดำาเนนการตอเนองกนและสมพนธกนระหวางจดมงหมาย การจดประสบการณการเรยนรและการประเมนผล

46

สำานกนเทศและพฒนามาตรฐานการศกษา (2543, หนา 165-169) ไดนำาแนวคดและทฤษฎทมอทธพลตอการวดและประเมนผลไวดงตอไปน

1. แนวคดการวดประเมนผลตามการจำาแนกพฤตกรรมตามกลมของบลม แนวคดของบลม และคณะนไดกลาววา ในการจดการศกษาไมวาจะระดบใดกตาม ถานำาจดมงหมายทงหมดมาพจารณาแลว จะสามารถจำาแนกไดเปน 3 ดานดวยกน คอ

1.1 ดานพทธพสย (Cognitive Domain) จดเปนพฤตกรรมดานความร ความคด

เปนพฤตกรรมทใชกระบวนการทางสมอง หรอสตปญญาเพอเรยนรสงตาง ๆ เชน มความร ความเขาใจในวชาสงคมศกษา และสามารถนำาไปใชแกปญหาได เปนตน

1.2 ดานจตพสย (Affective Domain) จดเปนพฤตกรรมดานความรสกเปนพฤตกรรม

เกยวกบอารมณ หรอความรสก ซงเปนสงเราทสรางสมขนจนเปนคณลกษณะเฉพาะบคคล เชน เจตคต ความสนใจ ความรบผดชอบ เปนตน

1.3 ดานทกษะพสย (Phychomotor Domain) จดเปนพฤตกรรมดานทกษะปฏบต

เปนพฤตกรรมการเรยนรทใชความสามารถในการปฏบตงานอยางคลองแคลว ชำานาญ แสดงออกอยางอตโนมต โดยการลงมอกระทำา เชน การใชเครองมอชง ตวง วดสงของ เปนตน

47

พฤตกรรมการเรยนรในแตละดานมการจำาแนกไวเปนลำาดบตงแตขนตำาไปจนถงขนสงสดผสอนจำาเปนตองศกษาวเคราะหใหเขาใจอยางแจมแจงชดเจน เพราะเปนสงสำาคญททำาใหครผสอน รเปาหมายของการเรยนการสอน ชวยใหไดแนวทางในการจดการเรยนการสอน กำาหนดสอการสอน และการวดผลและประเมนผลไดอยางถกตองเหมาะสม

2. แนวคดทฤษฎพหปญญา แนวคด ทฤษฎพหปญญา (Theory of Multiple Intelligences) โฮเวรด การดเนอร ศาสตราจารยแหงภาควชาจตวทยา มหาวทยาลยฮารวารด ประเทศสหรฐอเมรกา ไดศกษาและเขยนไววา ความสามารถของมนษยในการแกปญหา หรอกระทำาอะไรสกอยางทมคาในสงคมเดยวกนหรอหลายสงคม ความสามารถนนตองมสวนของสมองเปนฐานรองรบ ซงมความสามารถของบคคลแตละลกษณะจะมรปแบบ การพฒนาเฉพาะของมนเองและมรปแบบทางความคดทแยกแตกตางหากออกไปทชดเจนจากสงคมวฒนธรรมทแตกตางกน ซงมอทธพลและสงผลตอการเสรมสรางสตปญญาความสามารถของบคคลทแตกตางกนไปอยางเหนไดชดเจนลกษณะความสามารถท การดเนอร ไดนำาเสนอไวม 8 ประเภท ดงน

2.1 ความสามารถในการใชภาษาทงพดและเขยน (inguistic intelligence) หมายถง

ความสามารถในการใชภาษาเดมของตน และอาจจะสามารถใชภาษาอนไดดวย เพอแสดงความคด

48

และความรสกของตนเอง และแสดงความเขาใจตอผอน กวเปนผมความสามารถทางปญญาทางภาษาโดยแทจรง บคคลอน เชน นกพด ทนายความ และบคคลทใชภาษาในการประกอบอาชพ แสดงออก ถงความสามารถทางปญญาดวยภาษาอยางชดเจน

2.2 ความสามารถในการใชเหตผลเชงตรรกศาสตรและคณตศาสตร (logical

mathematical intelligence) หมายถง ความสามารถเขาใจหลกการของเหตและผล อยางทนกวทยาศาสตร และนกคณตศาสตรปฏบต หรอความสามารถในการจดกระทำากบตวเลข ปรมาณและการปฏบตการทางคณตศาสตร (บวก ลบ คณ และหาร) อยางทนกคณตศาสตรกระทำา

2.3 ความสามารถทางภาพมต (spatial intelligence) หมายถง ความสามารถ

ในการสรางภาพ 3 มต ของโลกภายนอกขนในจตใจของตนเอง เชน นกบนหรอนกเดนเรอ มองภาพของโลกภายนอกในการนำาเครองบน หรอเรอไปตามทศทางทตองการ หรอชางแกะสลก มองภาพ 3 มต ในการทำางานของตน ความสามารถในการเขาใจภาพ 3 มต มประโยชนในงาน ทงศลปะและวทยาศาสตร ถาบคคลมความสามารถทางดานมตบวก บคคลนนจะเปนคนเกงทางดานการวาดภาพ แกะสลก หรอสถาปนก มากกวาจะเปนนกดนตร หรอนกเขยน

2.4 ความสามารถทางกลามเนอในการเคลอนไหวของรางกาย ( bodily kinesthetic

49

intelligence) หมายถง ความสามารถในการใชรางกายทงหมด หรอบางสวน เชน มอ นวมอ หรอแขน ในการแกปญหาทำาอะไรสกอยาง หรอผลตอะไรสกอยางออกมา ตวอยางทเหนไดชดเจนของบคคลทมความสามารถดานน เชน นกกฬา นกแสดง โดยเฉพาะนกเตนรำา หรอดาราภาพยนตรหรอละคร เปนตน

2.5 ความสามารถดานดนตร (musical intelligence) หมายถง ความสามารถในการคด

เปนดนตร สามารถฟงรปแบบ จำาได รได และอาจจะปฏบตไดดวย บคคลทมปญญาทางดนตรอยางสงไมเพยงแตจำาดนตรไดงายเทานน ยงฝงในใจดนตรอยางไมมวนลออกดวย

2.6 ความสามารถทางสงคม (interpersonal intelligence) เปนปญญาททกคนตองการ

โดยเฉพาะบคคลทมอาชพคร การแพทย การขาย หรอนกการเมอง บคคลทตองการทำางานกบตนมาก ๆตองมความสามารถ หรอมปญญาทางสงคมสง

2.7 ความสามารถในการเขาใจตนเอง (interpersonal intelligence) หมายถง ปญญา

ในการเขาใจตนเอง รวาตนเองเปนใคร มความสามารถทำาอะไรไดบาง ร วาตนเองมความตองการ ทำาอะไร ควรจะมการตอบโตสงตาง ๆ อยางไร สงใดควรหลกเลยง และสงใดควรแสวงหา เรามกจะชอบคนทเขาใจตนเอง เพราะคนพวกนจะไมทำาอะไรมว ๆ พวกเขารวาทำาอะไรไดบาง ทำาอะไรไมไดบาง และพวกเขารวาตนเองตองการอะไร ควรจะไปทไหนหรอไปหาใคร

2.8 ความสามารถในการเขาใจธรรมชาต (naturalist intelligence) หมายถง ปญญา

50

ทมนษยใชในการแยกแยะธรรมชาต เชน แยกระหวางพชกบสตว แยกประเภทของพช ประเภทของสตว รวมทงความฉบไวในการเขาใจลกษณะอน ๆ ของธรรมชาต เชน สภาพของกอนเมฆ กอนหน เปนตน ความสามารถเชนนมประโยชนสำาหรบมนษยทงอดตและปจจบน เชน เปนประโยชน หรอคนหาของปา ชาวนา นกพฤกษศาสตร หรอพอครว เปนตน ความสามารถในการแยกแยะสงตาง ๆ เชน รถ กางเกง เครองสำาอาง หรออน ๆ อนเปนประโยชนตอการดำารงชวตในปจจบน การมองเหนรปแบบในวทยาศาสตรบางแขนงกเปนลกษณะความสามารถเขาในสภาพธรรมชาตเชนกน

กระบวนการวดผลและประเมนผล มสวนสมพนธกบการจดการเรยนการสอนอยางมาก เพราะสามารถกระทำาไดทงกอนสอน ระหวางสอน และหลงสอน ตลอดจนตดสนคณคาของผเรยน อกดวย ฉะนนครสงคมศกษาควรไดรบทราบถงจดประสงคของการวดผลและประเมนผล วชาสงคมศกษาเพอใหสามารถนำาไปใชไดถกตอง

เนองจากพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 กอใหเกดการเปลยนแปลงหลกสตรเปนหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 อนจะมผลทำาใหเกดการเปลยนแปลงดานการประเมนผลตามมา ในปจจบน การจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญจงจำาเปนตองวดความสามารถทแทจรงของผเรยน การประเมนผลจากสถานการณจรงจงเกดขน เพราะเชอวาจะชวยพฒนาการเรยนรและการสอน โดยกระบวนการประเมนผลจะตองดำาเนนการอยางตอเนองและสมพนธกบจดประสงคการสอน และการเรยนรจากประสบการณ และการทำากจกรรมดวย

51

ตนเองของผเรยน ครผสอนจงจำาเปนตองปรบตวปรบความคดไปสการประเมนผลแนวใหม ซงเรยกวาการประเมนตามสภาพจรง

ประเภทของการประเมนผล การจำาแนกประเภทตามจดประสงคของการประเมนผล เปนทนยมใชในการจดการศกษาระดบประถมศกษา และมธยมศกษาในปจจบนแบงไดเปน 3 ประเภทดงน

1. การประเมนผลกอนสอน (pre-assessment)2. การประเมนผลยอยๆ (formative evaluation)3. การประเมนผลรวม (summative evaluation)

การประเมนผลแตละประเภทมรายละเอยดดงน1.การประเมนผลกอนสอน การประเมนผลกอนสอนเปนการ

ประเมนเพอตองการทราบความรพนฐาน หรอพฤตกรรมพนฐาน (entering behavior) เพอจะไดวางแนวทางหรอจดการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบพนฐานเดมของผเรยน

2. การประเมนผลยอย ๆ หรอการประเมนผลเพอพฒนา การประเมนผลยอย เปนการประเมนผลระหวางสอนในแตละวชา โดยทำาการทดสอบหลงจากการเรยนแตละหนวย การเรยนการสอน จดประสงคของการประเมนยอย ๆ กเพอวดระดบความรอบร (master) และบางจด ทผเรยนไมสามารถรอบร นอกจากนยงเปนการประเมนดวา การสอนของครมขอบกพรองสวนใดอยางไร เพอหาทางปรบปรงแกไขใหดขน ทงผเรยนและการสอนของคร

3. การประเมนผลรวม เปนการศกษาประสทธภาพของระบบในขนสดทายในภาพรวมของการประเมนผลการพฒนาทไดดำาเนนการเสรจแลวทกขนตอน ผลการประเมนในขนนจะถกนำามาใชพฒนาเพอการตดสนใจ (decision

52

making) วากจกรรมทไดดำาเนนมาแลวทงหมดหรอบางสวนสมควรจะยกเลก เผยแพร หรอดำาเนนการตอไปหรอผเรยนควรจะไดรบระดบคะแนนหรอเกรดใด ดำาเนนการหลงจากทผเรยนหลาย ๆ หนวยการเรยนการสอนแลวหรอเรยนจบกระบวนการวชานนแลว จงประเมนผลโดยนำาคะแนนระหวางภาครวมกบคะแนนสอบปลายภาค นำามาประเมนผลเพอตดสนความรอบรหรอความสามารถของผเรยนในรายวชานนๆ การประเมนผลรวมอาจทำาเพยง 2-3 ครง ในแตละวชาเทานน เชน มการทดสอบกลางภาคแลวกสอบปลายภาค (วนเพญ วรรณโกมล, 2544 หนา 194-196) เปนตน

การประเมนผลรวมมจดประสงค ดงน3.1 เพอใหเกรด หรอระดบผลการเรยน3.2 เพอรบรองทกษะและความสามารถ3.3 เพอทำาความสำาเรจในการเรยนวชาตอไป3.4 เพอเปนพนฐานของการเรยนวชาทตอเนองกนไป3.5 เพอเปนขอมลยอนกลบใหผเรยนทราบผลการเรยนของตน3.6 เพอเปรยบเทยบผลการเรยน หรอบางสงบางอยางของผ

เรยนแตละกลมจดประสงคของการวดผลและประเมนผลวชาสงคมศกษา

1. เพอจงใจในการเรยนร (motivation learning) วธการอยางหนงทจะทำาใหผเรยนเกดความสนใจในการเรยน เกดความพยายาม เมอผเรยนไดทราบผลการสอบของตนยอมจะทำาใหเกดความกระตอรอรนในการเรยน เชน ผลการสอบด คะแนนสง จงตองการใหคะแนนสงยงขนหรอผเรยนบางคนไดคะแนนตำา กตองการแกไขใหไดคะแนนสงขน เปนตน

53

2. เพอประเมนความกาวหนา (assessment of progress) การทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน แลวนำาผลมาเปรยบเทยบจะทำาใหทราบความกาวหนาของผเรยน หลงจากทครจดการเรยนการสอนแลว ผเรยนมความเปลยนแปลงพฤตกรรมไปจากเดมหรอไม เพยงใดนน จำาเปนตองอาศยการวดผลประเมนผลเปนเครองบงช

3. เพอประเมนผลวธการสอนคร (evaluation of treatment) การวดผลและประเมนผลชวยใหทราบทงผลการเรยนรของผเรยนและการสอนของผสอน ทงนเพราะการทผเรยนไมสามารถสมฤทธผลทางการเรยน อาจเกดจากวธการสอน การจดกจกรรม วสดอปกรณแบบเรยนไมเหมาะสม ครผสอนควรไดสำารวจหาขอบกพรองวาตองปรบปรงสวนใดเพยงใด

4. เพอวนจฉย (diagnosis) การวดผลและประเมนผลชวยใหครสามารถวนจฉยไดวาผเรยนคนใดเรยนเกง-ออน ดานใด ซงทำาใหมองเหนวธแกไขขอบกพรองตาง ๆได โดยใชแบบทดสอบทสรางขนเพอการวนจฉย ลกษณะขอสอบจะมมากขอ ครอบคลมเนอหาทงหมด โดยเรยงลำาดบจากงายไปหายาก

5. เพอจำาแนกบคคล (classification) การจำาแนกผเรยนออกเปนพวกเกง ออน หรอไดระดบผลการเรยนเปน – 4 3 2 1 0 เปนขนตอนสดทายของการเรยนการสอนในวชานน ๆ หากไดผล การเรยน 0 ผเรยนตองแกไขหรอซอม เพอพฒนาใหเปนทยอมรบไดรบการวดผลและการประเมนผลเพอจำาแนกผเรยนน ตองอาศยกฎเกณฑบางประการเปนเครองตดสน

54

นอกจากนน การวดผลและการประเมนผลยงมจดประสงคอน ๆ อก เชน เพอการคดเลอก(selection) เพอการทำานาย (prediction) วาผเรยนควรเรยนอะไรในอนาคต และเพอการศกษามาตรฐาน (maintaining standard) ในการผลตกำาลงคนของสถาบนตาง ๆ (วนเพญ วรรณโกมล, 2544, หนา 191-192)

ในดานของการจดการเรยนการสอน การวดผลทดชวยใหการประเมนตรงตามความตองการ ซงกระบวนการนเปนกระบวนการทสำาคญ ในการพฒนาการเรยนการสอนชวยใหการจดการเรยนการสอนสอดคลองตรงตามจดประสงคของหลกสตร และการสอนในแตละครงทำาใหครผสอนทราบวา การเรยนการสอนนนบรรลเปาหมายหรอไม ไดรบผลสำาเรจเพยงใด และยงชวยใหทราบขอบกพรองของผเรยน หลกสตร และเปาหมายของการสอนเพอปรบปรงแกไข

สรปไดวา การจดกระบวนการเรยนรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ครผสอนจะตองจดใหเหมาะสมกบวยและวฒภาวะของผเรยนมสวนรวมในการจดการเรยนรของตนเอง ใชวธการสอนทหลากหลายผสมผสานกนและเหมาะสมกบผเรยนโดยยดตวชวดและเนอหา เปนเกณฑ มกระบวนการวดผลทหลากหลาย สามารถวดความสามารถทแทจรงของผเรยน ไดมกระบวนการประเมนผลทดำาเนนการอยางตอเนองและสมพนธกบตวชวด การสอน และการเรยนรจากการทำากจกรรมการเรยนรดวยตนเองของผเรยน เพอปรบสภาพการเรยนการสอนและแกปญหาใหผเรยนเกดการเรยนร เกดประสบการณและพฒนาใหมความรความสามารถสงขนกวาเดม ใหเปนบคคลทมคณภาพมประสทธภาพสงในสงคม

55

3. สอการเรยนการสอนความหมายและความสำาคญของสอการเรยนการสอนสมเดช สแสง และสนนทา สนทรประเสรฐ (2543, หนา 73)

กลาววา การเรยนการสอนทมประสทธภาพขนอยกบความสามารถในการถายทอดความรของคร การรบรของนกเรยน และความเหมาะสมของสอการเรยนการสอน เพราะสอการเรยนการสอน คอตวกลางหรอเครองมอทชวยใหครถายทอดความรใหแกผเรยนไดงายและรวดเรวขน

กรมวชาการ (2545, หนา 6) กลาววา สอเปนเครองมอการเรยนร ทำาหนาทถายทอดความรความเขาใจ ความรสกเพมพนทกษะและประสบการณ สรางสถานการณการเรยนรใหแกผเรยน กระตนใหเกดการพฒนาศกยภาพทางการคด ไดแก การคดไตรตรอง การคดสรางสรรค และการคดอยางมวจารณญาณ ตลอดจนสรางเสรมคณธรรม จรยธรรมและคานยมใหแกผเรยน

สรปไดวา สอการเรยนการสอนเปนเครองมอชวยครในการถายทอดความร ความเขาใจความรสก เพมพนทกษะและประสบการณใหผเรยนเกดการเรยนรไดงายและรวดเรวยงขน

ประเภทของสอการเรยนการสอนสมเดช สแสง และสนนทา สนทรประเสรฐ (2543,หนา 73)

กลาววา สอการเรยนการสอนแบงเปน 3 ประเภทใหญๆ ไดดงน

56

1. วสด (Software) หมายถง สอทมขนาดเลก นำาหนกเบา เชน ชอลก รปภาพ แผนภม แผนท ฟลมสไลด แถบบนทกเสยง ฯลฯ

2. อปกรณ (Hardware) หมายถง สอประเภทเครองมอทครนำามาใชประกอบการเรยนการสอน ไดแก เครองฉาย เครองเสยง ฯลฯ บางชนดใชประกอบกบสอประเภทวสด เชนเครองฉายภาพ ขามศรษะ เครองเลนเทปโทรทศน เครองฉายสไลด เครองบนทกเสยง เปนตน

3. เทคนควธการ (Technique) หมายถง กจกรรมทกอยางทครหรอนกเรยนจดขนทงใน และนอกหองเรยน เพอใหผเรยนบรรลจดประสงคทวางไว เชน การสาธต การประชมกลม การเลนละคร เพลง และเกม เปนตน

กรมวชาการ (2545, หนา 7-8) กลาววา สอการเรยนการสอน อาจจำาแนกเปนประเภทใหญ ๆไดดงน

1. สอสงพมพ หมายถง หนงสอและเอกสารสงพมพตาง ๆซงไดแสดงหรอจำาแนก หรอเรยบเรยงสาระความรตาง ๆโดยใชหนงสอทเปนตวเขยน หรอ ตวพมพ เปนสอเพอแสดงความหมาย สอสงพมพมหลายประเภท เชน เอกสาร หนงสอ ตำารา หนงสอพมพ นตยสาร วารสาร จลสาร จดหมาย จดหมายเหต บนทก รายงาน วทยานพนธ เปนตน

2. สอเทคโนโลย หมายถง สอการเรยนรทไดผลตขนเพอใชควบคกบเครองมอโสตทศนวสดหรอเครองมอทเปนเทคโนโลยใหม ๆ สอการเรยนรดงกลาว เชน แถบบนทกภาพพรอมเสยง (วดทศน) แถบบนทกเสยง สไลด สอคอมพวเตอรชวยสอน นอกจากน สอ

57

เทคโนโลย ยงหมายรวมถงกระบวนการตาง ๆ ทเกยวของกบการนำาเทคโนโลยมาประยกตใชในการเรยนการสอน เชน การใชอนเทอรเนตเพอการเรยนการสอน การศกษาผานดาวเทยม

3. สออน ๆ นอกจากสอสงพมพและสอเทคโนโลยแลว ยงมสออนๆ ทสงเสรมการเรยน การสอนซงมความสำาคญไมยงหยอนไปกวาสอ 2 ประเภทดงกลาว เพราะสมารถอำานวยประโยชนใหแกทองถนทขาดแคลนสอสงพมพและสอเทคโนโลย สอเหลานอาจแบงไดเปน 4 ประเภทใหญ ๆ ดงน

1) สอบคคล หมายถง บคคลทมความรความสามารถ ความเชยวชาญเฉพาะดาน ซงสามารถทำาหนาทถายทอดสาระความร แนวคด เจตคตและวธปฏบตตนไปสบคคลอน สอบคคล อาจเปนบคลากรทอยในระบบโรงเรยน เชน ผบรหาร ครผสอน ตวผเรยน นกการภารโรง หรออาจเปนบคลากรภายนอกระบบโรงเรยน เชน บคลากรในทองถนทมความชำานาญและเชยวชาญในสาขาอาชพตางๆ เปนตน

2) สอธรรมชาตและสงแวดลอม หมายถง สงทเกดขนตามธรรมชาตหรอสภาพทอยรอบตวผเรยน เชน พชผก ผลไม สตวชนดตาง ๆ ปรากฏการณแผนดนไหว สภาพดนฟาอากาศ หองเรยน หองปฏบตการ แหลงวทยบรการหรอแหลงการเรยนร หองสมด ชมชน สงคม วฒนธรรม ฯลฯ สงเหลานเปนสอทมความสำาคญตอการสงเสรมการเรยนรซงครหาไดไมยาก

3) สอกจกรรม/กระบวนการ หมายถง กจกรรมหรอกระบวนการทครหรอผเรยนกำาหนดขนเพอเสรมสรางประสบการณการเรยนร ใชในการฝกทกษะซงตองใชกระบวนการคด การปฏบต

58

การเผชญสถานการณ และการประยกตความรของผเรยน เชน การแสดงละครบทบาทสมมต สารสาธต สถานการณจำาลอง การจดนทรรศการ การไปทศนศกษานอกสถานท การทำาโครงงาน เกม เพลง การปฏบตตามใบงาน ฯลฯ

4) สอวสด/เครองมอและอปกรณ หมายถง วสดทประดษฐขนเพอประกอบการเรยนร เชน หนจำาลอง แผนภม แผนท ตาราง สถต กราฟ ฯลฯ นอกจากน ยงรวมถงสอประเภทเครองมอและอปกรณทจำาเปนตองใชในการปฏบตงานตาง ๆ เชน อปกรณทดลองวทยาศาสตร เครองมอวชาชางเปนตน

ชยยงค พรหมวงศ (2546, หนา 409) กลาววา สอการเรยนการสอนสงคมศกษา แบงออกเปน 3 ประเภท คอ วสด อปกรณ และวธการ

1. สอการสอนสงคมศกษาประเภทวสด หมายถง สอการสอนประเภททใชวสดสนเปลองตางๆ เชน ภาพชด ภาพยนตร สไลด แผนท เปนตน และยงหมายรวมถงวสด สงพมพตาง ๆ ซงรวมเรยกวาวสดสารสนเทศดวย

2. สอการสอนสงคมศกษาประเภทอปกรณ หมายถง สอการสอนประเภทเครองมอทงทเปนเครองมอทตองใชกบวสด เชน เครองฉาย เครองเสยงตาง ๆ และเครองมอทใชไดในตวของมนเอง เชน หนจำาลอง ลกโลก เปนตน

3. สอการสอนสงคมศกษาประเภทวธการ หมายถง เรองการสอนทเปนเทคนคและวธการตางๆ หรอกจกรรมการเรยน

59

สอการสอนสงคมศกษาทง 3 ประการทกลาวมาขางตน เปนสงทครสอนสงคมศกษา ทหวงจะใหการสอนมประสทธภาพขาดไมได ครจำาเปนตองพยายามและแสวงหาสอเหลาน มาใชอยางผสมผสานกนตามความเหมาะสม

สรปไดวา สอการเรยนการสอน อาจแบงได 3 ประเภท คอ วสด อปกรณ และเทคนควธการหรอแบงเปนสอสงพมพ สอเทคโนโลย และสออน ๆ ไดแก สอบคคล สอธรรมชาตและสงแวดลอม สอกจกรรมหรอกระบวนการ และสอวสด เครองมอ และอปกรณ

ประโยชนของสอการเรยนการสอนกรมวชาการ (2546, หนา 6-7) กลาววา สอการเรยนการสอน

ในยคปจจบนหลายรปแบบมบทบาทและใหคณประโยชนตาง ๆ เชน

1. ชวยใหผเรยนเขาใจความคดรวบยอดไดงายขน รวดเรวขน2. ชวยใหผเรยนมองเหนสงทกำาลงเรยนรไดอยางเปนรปธรรม

และเปนกระบวนการ3. ชวยใหผเรยนรดวยตนเอง สงเสรมใหเกดความคดสรางสรรค4. สรางสภาพแวดลอมและประสบการณการเรยนรทแปลกใหม

นาสนใจและทำาใหอยากรอยากเหน5. สงเสรมการมกจกรรมรวมกนระหวางผเรยน6. เกอหนนผเรยนทมความสนใจและความสามารถในการเรยนร

ตางกน ใหเรยนร ไดเทาเทยมกน7. ชวยใหผเรยนบรณาการสาระการเรยนรตาง ๆ ใหเชอมโยงกน8. ชวยใหผเรยนไดเรยนรวธการใชสอและแหลงขอมลตาง ๆ เพอ

การคนควาเพมเตม9. ชวยใหผเรยนไดรบการเรยนรในหลายมตจากสอทหลากหลาย

60

10. เชอมโยงโลกทอยไกลตวผเรยนใหเขามาสในการเรยนรของผเรยน

สอการเรยนรตาง ๆ นอกจากมบทบาทเปนเครองมอสำาหรบการเรยนรของผเรยนแลวยงชวยกระตนใหผเรยนไดรบการพฒนาดานตาง ๆ ไดแก

1. ความร สอชวยใหผเรยนไดรบความรเชงเนอหา ความรเชงกระบวนการ และความรเชงประจกษจากการเรยนรในกลมสาระการเรยนรตาง ๆ สงเสรมการคนควาหาความรเพมเตม พฒนาความอยากรอยากเหนเชงสรางสรรค สงเสรมการคนหาและการเชอมโยงสาระทไดเรยนรระหวางกลมตาง ๆ เขากบประสบการณสวนตน หรอกจกรรมทปฏบตในครอบครว โรงเรยน ชมชน และสงคมในวงกวาง

2. ทกษะ สอการเรยนรในกลมสาระการเรยนรตาง ๆ ชวยสงเสรมและพฒนาทกษะดานตาง ๆ ใหแกผเรยน ไดแก ทกษะพนฐานตามกลมสาระการเรยนร ทกษะการคด ทกษะการสอสาร ทกษะความสมพนธระหวางบคคล ทกษะการจดการ ทกษะในงานอาชพ เปนตน

3. คณธรรม จรยธรรมและคานยม สอตางๆ นอกจากจะใหผเรยนไดรบการพฒนาความร และทกษะแลวยงมงใหผเรยนรกการเรยนร เหนคณคาในตนเอง ภมใจในความเปนไทย มจตสำานก ทางสงคมและสงแวดลอม รจกใชเวลาอยางสรางสรรค ยอมรบคานยมทดงาม

ขนตอนการผลตสอการเรยนการสอนสมเดช สแสง และสนนทา สนทรประเสรฐ (2543, หนา 74-76)

กลาววา การผลตสอการเรยนการสอนมขนตอน ดงน

61

ขนท 1 ศกษาสภาพปจจบนเกยวกบการเรยนการสอนเพอเปนแนวทางในการกำาหนดสอทควรจดทำา การศกษาสภาพปจจบนอาจทำาไดหลายแนวทาง ดงน

1. ศกษาแผนการสอนวามเนอหาใดบางทยงไมมสอการเรยนการสอนใหนำาเนอหาเหลานน มาจดลำาดบความสำาคญวา ควรจดทำาสอของเนอหาใดกอน

2. ศกษาจดประสงคใน ป. 02-2 วา แตละกลมประสบการณมจดประสงคใดบางทนกเรยนสวนใหญไมผาน แลวจดลำาดบจดประสงคทเปนปญหาของแตละกลมประสบการณไว

3. ศกษาสภาพสอการเรยนการสอนทมอยวา สอใดชำารดสญหายหรอไมสอดคลองกบเนอหาหรอกจกรรมการเรยนการสอนในปจจบนควรปรบปรงหรอผลตขนใหม

การศกษาสภาพปจจบน อาจศกษาเพยงแนวทางเดยวหรอทง 3 แนวทางกได แลวนำาขอมลทงหมดมาจดลำาดบความสำาคญไว ดงนน ในขนนจะไดเนอหา/จดประสงคเปาหมายทจะตองจดทำาสอการเรยนการสอน

ขนท 2 วเคราะหขอมล โดยพจารณาทงเนอหา จดประสงคผเรยนและสอดวยวธตอไปน

1. วเคราะหเนอหา/จดประสงค ถาในขนท 1 กำาหนดเนอหาทจะจดทำาสอไวใหนำาเนอหานนมาพจารณาวาสมพนธกบจดประสงคใดบาง ในทำานองเดยวกนถาในขนท 1 กำาหนดจดประสงคการเรยนรทเปนเปาหมายในการจดทำาสอไวกตองพจารณาวาจดประสงคนนสมพนธกบเนอหาใดบาง

62

2. วเคราะหผเรยน โดยศกษาพฒนาการของผเรยนและจตวทยาการเรยนร ตลอดจนสงเกตพฤตกรรมเพอจะไดทราบสงทผเรยนสนใจ

3. วเคราะหทฤษฏทางสอนและจตวทยาการเรยนร เพอจะไดนำาแนวคดมาใชในการผลตสอการเรยนการสอน

4. วเคราะหสอการเรยนการสอน เพอคดเลอกวาสอประเภทใดเหมาะสมกบเนอหาและจดประสงคของการเรยนร ซงรวมถง วสด อปกรณ และเทคนควธการตาง ๆ ทจะใชในการถายทอดเนอหาไปยงผเรยน

เมอวเคราะหเนอหา วเคราะหผเรยนและวเคราะหสอการเรยนการสอนแลว ในขนนผผลตสามารถกำาหนดประเภทของสอทจะจดทำาใหสอดคลองกบเนอหาและเหมาะสมกบวยของผเรยน

ขนท 3 วางแผนการผลตสอการเรยนการสอน ไดแก การกำาหนดจดประสงค เชงพฤตกรรมกจกรรมรายคาบเรยน สอทจะใชในแตละกจกรรม ออกแบบสอ จดหาวสดอปกรณ คดวธการผลตสอกำาหนดระยะเวลาในการผลต และเวลาในการใชสอ ตลอดจนงบประมาณทใชในการผลตสอ

ขนท 4 ผลตและทดลองใชสอการเรยนการสอน มแนวทางดงน1. ผลตสอตามทวางแผนไวในขนท 3 โดยแสดงภาพประกอบ

ดวย2. ทดลองใชสอ โดยทดลองใชกบนกเรยนเปนรายบคคล

นกเรยนกลมเลกและนกเรยนทงชนพรอมทงบนทกผลการทดลองแตละครงไว แลวนำาผลการทดลองมาปรบปรงแกไขขอบกพรองของสอใหมคณภาพตามตองการ

63

3. จดทำาคมอการผลตและใชสอ หลงจากปรบปรงเพอใหมคณภาพจนเปนทพอใจ แลวควรจดทำาคมอการผลตและใชสอตามขนตอนอยางละเอยดเพอเผยแพรความคดและวธการ ใหผอนนำาสอไปใชไดอยางถกตองหรอสามารถผลตสอเพอใชในการจดกจกรรมการเรยนการสอน ไดเอง

ขนท 5 นำาสอการเรยนการสอนไปใชกอนนำาสอไปใชควรเตรยมการ ดงน

1. เตรยมตวคร ไดแก การเตรยมเนอหา ทบทวนการจดลำาดบกจกรรมและทดลองใชสอเพอใหเกดความคลองตวขณะใชสอ

2. เตรยมตวผเรยน ไดแก การใหผเรยนทราบวาจะตองทำากจกรรมอะไรบางสอทดควรเปดโอกาสใหผเรยนไดจบตองลองทำา

3. เตรยมสถานทหรอหองเรยนทจะใชสอขนท 6 ประเมนผลการใชสอการเรยนการสอน หลงจากการนำาสอ

ไปใชแลว ควรมการตดตามประเมนผลการใชสอดวยเพอจะไดปรบปรงหรอพฒนาสอใหมคณภาพมากขน

การประเมนผลการใชสอ กระทำาได 2 วธ คอ1. ประเมนกระบวนการ เปนการประเมนความสนใจและ

ความสะดวกในการใชสอของครและผเรยน โดยการทดสอบ สมภาษณ หรอสงเกตพฤตกรรมของครและผเรยนทใชสอนน

2. ประเมนผลทไดจากการใชสอ เปนการประเมนผลการเปลยนแปลงดานความรทกษะและเจตคตของผเรยนภายหลงการใชสอนน อาจใชวธการศกษาเปรยบเทยบกบนกเรยนสองกลม กลมหนงสอน

64

โดยใชสอทผลตขนใหม กบอกกลมหนงสอนตามแผนการสอนปกตแลวเปรยบเทยบความกาวหนาทางการเรยนของนกเรยนทงสองกลมระหวาง การประเมนผลกอนเรยนและหลงเรยน

4. แผนการจดการเรยนรไตรรงค เจนการ ( สำานกวชาการและมาตรฐานการศกษา 19

สงหาคม 2549)ทฤษฎการเรยนรทมผลตอแนวทางการออกแบบการเรยนการสอนและการประเมนผล(Behaviorism , Cognitivism, Constructivism)

ทฤษฎการเรยนรตาง ๆ ไดถกรวบรวมเปนองครวมเปนชดของ หลกการตาง ๆ เพออธบายเหตผลการไดมาขององคความร การรกษา

ไวและการเรยกใชองคความรในแตละบคคลไดอยางไร ทฤษฎการเรยนร ตาง ๆ เปดโอกาสใหทานกำาหนดเบาหลอมผเรยนและกำาหนดคำาทำานาย

เกยวกบ ผลการเรยนรดวยตวทานเอง สงเหลานสามารถเปนแนวทางชวยใหเราเลอกใชเครองมอในการเรยน

การสอน เทคนค และวธการตาง ๆ วธการทสงเสรมสนบสนนการเรยน ร และทำาใหนกเรยนบรรล ตามจดประสงคในรายวชาอยางม

ประสทธภาพโดยสมบรณ พวกเราควรจะอภปรายทฤษฎการเรยนร ทงสามทฤษฎเหลาน คอ พฤตกรรมนยม การประมวลผลสารสนเทศ

ทางปญญา และการสรางสรรคความรดวยปญญา (Behaviorism, Cognitive information Processing and Constructivism) 1. พฤตกรรมนยม (Behaviorism)

มมมองของทฤษฎพฤตกรรมนยม มองผเรยนเหมอนกบ กระดานชนวนทวางเปลา และผสอนจะตองจดเตรยมประสบการณให

กบผเรยน คำาแนะนำาหรอสงเราจากสภาพสงแวดลอม จะถกนำาเสนอ หรอแนะนำาใหรจก และผเรยนแสดงอาการตอบสนองตอสงเรานน ดวย

การตอบสนองบางสงบางอยางออกมา ความสำาคญขนอยกบการ

65

เสรมแรง ทกำาหนดจดเตรยมไวเพอกำากบพฤตกรรมทตองการรปแบบ พฤตกรรมใหม ๆ จะถกกระทำาซำาแลวซำาอกจนกระทงกลายเปน

พฤตกรรมอตโนมต พฤตกรรมของผเรยนทยอมรบได คอ การเรยนร แสดงออกใหเหนไดในเชงประจกษ

1.1 กฎเกณฑของผสอนเกยวกบพฤตกรรมนยม การตอบสนองของการเรยนร ขนอยกบครผสอน สงเหลานคอ

สภาพแวดลอมทผสอนจดขน ผสอนเปนคนกำาหนดจดทำาและควบคม สภาพแวดลอมตอผเรยน การเรยนรจงเปนการคดขนมาโดยผสอนท

เนนไปทพฤตกรรมการเสรมแรง เมอใชเทคนควธการในสภาพเชนนจดประสงคการเรยนร จงเปนพฤตกรรมของผเรยนทไดมการจด

เตรยมไว การใหรางวล และการใหความสำาคญในวธเชนน กคอ การเสรมแรงพฤตกรรมนนเอง

วธการเรยนการสอนทใชกบกลมพฤตกรรมนยม คอ- การสอนตรง ๆ หรอการแสดงใหด- การใหทำาแบบฝกหดและปฏบตหรอการทำาซำา ๆ- การสอนเกมตาง ๆ

1.2 เมอไรจะใชแนวกลมพฤตกรรมนยม ภายใตเงอนไขของทฤษฎพฤตกรรมนยมทมสวนสงเสรม

สนบสนน ทำาใหเกดประสทธภาพมากทสดตอการเรยนร เมอ

1) ผเรยนไมมประสบการณหรอมแตนอยมาก หรอไมมองคความรแรก ๆ

ของเนอหาวชานน ๆ

2)การระลกถงจดจำาขอเทจจรงพนฐาน หรอการตอบสนองอยางอตโนมต

ทตองการใหเกด

3)ภาระงานทตองการเสรจสมบรณเพยงเลกนอย (ภาระงานเลก ๆ)

66

ซงไมเบยงเบนไปจากมาตรฐานการปฏบตการ (Performance Standard)

4) ผเรยนจะไดความรอบรมาโดยการเสรมแรงอยางตอเนองในพฤตกรรม

ทตองการ

5) ตองการความถกตองและความรวดเรวซงเปนสงทจำาเปนอยางมาก

6)การเรยนการสอนตองการใหเกดผลสำาเรจภายในชวงระยะเวลาอนสน

1.3 ทกษะตาง ๆ ทควรไดรบการเรยนรตามแนวพฤตกรรมนยม

1)ชนดของขอมลสารสนเทศพนฐาน หรอขอมลทจะนำาเขา 2)การทดสอบ การทดลองพนฐาน หรอวธการเบองตน 3)การเปลยนนำามนในเครองยนต (ทกษะพนฐานงาย ๆ)4)การสะกดคำาหรอการเรยนรตารางสตรคณ (ทกษะพน

ฐาน)5)การพดดวยเจตนาทจะชวยเหลอ จากถอยคำาทจดเรยง

ลำาดบ อยางเปนระเบยบ (ทกษะพนฐาน)

1.4 จดดอยของพฤตกรรมนยม

การเรยนการสอนตามแนวพฤตกรรมนยม มไดเตรยมการเพอใหผเรยนนำาไปใช

ในการแกปญหาหรอการคดสรางสรรค ผเรยนทำาในสงทพวกเขาไดรบฟงและจะไมทำาการคดรเรม หาหนทางดวยตนเองตอการเปลยนแปลง หรอพฒนาปรบปรงเปลยนแปลงสงตาง ๆ ใหดขน

67

ผเรยนเปนผถกเตรยมการสำาหรบใหระลกไดในขอเทจจรงพนฐานตาง ๆ เทานน ใหมการตอบสนองอยางอตโนมตหรอทำาชนงานภาระงานตาง ๆ ซงไดมการกำาหนดวธการ ขนตอนมาอยางดไวลวงหนากอนแลวเทานน

2. กระบวนการประมวลผลขอมลสารสนเทศทางปญญา หรอ ปญญานยม

(Cognitive Information Processing (CIP) or Cognitivism)

กระบวนการประมวลผลขอมลสารสนเทศทางปญญา (CIP) อยบนฐานของกระบวนการคด กอนแสดงพฤตกรรมการเปลยนแปลง พฤตกรรมทจะถกสงเกต สงเหลานนมนกเปนเพยงแตการบงชวาสงนกำาลงดำาเนนตอไปในสมองของผเรยนเทานน ในจตใจของผเรยนกเหมอนกบกระจกองคความรใหม ๆ และทกษะใหม ๆ ทจะทำาการสะทอนสงออกมา กระบวนการประมวลผลขอมลสารสนเทศ ทางปญญา (CIP) จะถกใชกตอเมอผเรยนกระทำาการมองหาหนทางทจะทำาความเขาใจและประมวลผลขอมลสารสนเทศ ซงเขาหรอเธอไดรบรและเกยวของกบมน สงเหลานเปนสงทเขาหรอเธอ พรอมทอยากจะรและมสงเหลานบาง สงเหลานถกเกบไวภายในหนวยความจำาของเขาหรอเธอ อยบางแลว ผเรยนถกมองในสภาพทเหมอนกบการไดวางกฎเกณฑการลงมอปฏบตไวกอนลวงหนาแลวในการเรยนรของเขา และเธอดวยตนเองในแนวคดทฤษฎน

2.1 กฎเกณฑของผจดการเรยนการสอนทยดแนว CIP ครผสอนตองเตรยมหนทางทจะชวยเหลอกระบวนการเรยนรของ

ผเรยนเกยวกบขอมลสารสนเทศ ความสำาคญ กคอ การนำาเสนอขอมลสารสนเทศใหชดเจนและเปนขอมลสารสนเทศ ชนดทมเหตมผล ผเรยนตองจดการกบขอมลสารสนเทศโดยการจำาแนกแยกแยะไตรตรอง

68

และประมวลผลขอมลสารสนเทศเหลาน ดงนน การทำาใหเปนผลงานชนใหญ ๆ และมลำาดบขนตอน อยางเปนเหตเปนผลจงเปนสงทสำาคญ

วธการจดการเรยนการสอนทใชกบแนวคดกระบวนการประมวลขอมลสารสนเทศทางปญญา

(CIP) มดงน

1)การจดใหโตเถยงอภปรายและการใหเหตผล 2)การใหแกปญหาและจดทำาโครงงานทยงยากลำาบาก 3)การเปรยบเทยบ (อปมา) หรอถอยคำา สำานวนอปมา

อปมย 4)การจำาแนกแยกแยะหรอการใหทำางานเปนชนเปนอนของ

ขอมลสารสนเทศภายใตการใหเหตผลของกลมผเรยน

5)การใหเขยนสำานวนหรอคำาประพนธสน ๆ (การยอหรอขอความทชวยให

ผเรยนจำาได)2.2 เมอไรควรใชกระบวนการประมวลผลขอมลสารสนเทศทาง

ปญญา (CIP)ภายใตเงอนไขท CIP มสวนสนบสนนไดอยางม

ประสทธภาพตอการเรยนร คอ

1. ผเรยนมประสบการณเกยวกบเนอหาสาระหรอมความสมพนธในขอบเขต

ขององคความรนนอยแลว

69

2. แหลงการเรยนร (resources) มจำานวนมากมายทจะชวยใหผเรยนเชอมโยง

องคความรใหมไปยงเนอหาสาระกอใหเกดองคความรเดมทมอยในตวผเรยนได

3. ผเรยนมความจำาเปน หรอมความตองการแสวงหาแนวทางเพอใหเกด

การพฒนาความเขาใจมากขนในองคความรและในขอมลสารสนเทศนนๆ

4. เวลาแหงการเรยนการสอนเพอเกดการเรยนรเกดความเขาใจมไดจำากดเวลา

อยางเขมงวด

2.3 ทกษะตาง ๆ ทควรไดรบการเรยนรจากกระบวนการประมวลผลทางปญญา (CIP)

1)ความสามารถพนฐานคอมพวเตอรทมความยงยาก หรอปญหาตาง ๆ

เกยวกบการเคลอนไหวดวยเครองจกร

2)การจดจำาแนกแยกแยะความเสยหาย อนตรายทจะเกดขนทมจำานวน

มากมาย

3)อธบายและจำาแนกวตถตาง ๆ ทมความเสยงภยอนตรายและการเกบรกษา

อยางถกตองและการเคลอนยาย

4)การกะประมาณเวลาของการออกคำาสงการเดนเรอ

70

2.4 จดดอยของกระบวนการประมวลผลทางปญหา ผเรยนตองมองคความรพนฐานของเนอหานน ๆ อยบาง ผ

เรยนมความจำาเปน

ตองเชอมโยงสงทพวกเรารอยางพรอมมลเปนภาพองครวมทงหมด การเรยนรบางครงกบดเบยว ไมตรงกบความจรงจากสงทผเรยนรทกอยางไดอยางพรอมมล

3. การสรางสรรคองคความรดวยปญญา(Constructivism) สรางสรรคความรดวยปญญานยม(Constructivism) อยบนฐานของการอางองหลกฐานในสงทพวก

เราสรางขนแสดงใหปรากฏแกสายตาของเราดวยตวของเราเอง และอย บนฐานประสบการณของแตละบคคล และโครงสรางองคความรภายใน

แตละบคคลอกดวย การเรยนรในลกษณะนอยบนฐานของการแปล ความหมายและการใหความหมายประสบการณตาง ๆ ของผเรยนเขา

หรอเธอในแตละบคคลวาเปนอยางไร การทผเรยนลงมอกระทำาการ อยางวองไว กระบวนการสรางสรรคความหมายจากประสบการณตาง

ๆ ของเขาหรอเธอ องคความรจะถกสรางขนโดยผเรยน และโดย เหตผลททกคนตางมชดของประสบการณตาง ๆ ของการ

เรยนรจงมลกษณะเฉพาะตน และมความแตกตางกนไปในแตละคนการเรยนรจะเกดปรากฏขนในหวงแหงความคดเมอไดมการกระทำาการ

ภายในบคคลนน ๆ ทฤษฎในแนวนถกใชเพอเนน การเตรยมการผเรยนในการตดสนใจแบบจำาลองทางจตใจของเขาในการจดรวบรวม

ประสบการณใหมตาง ๆ และการแกปญหา สถานการณปญหาตาง ๆ ท กำากวมนาสงสย

3.1 กฎเกณฑของผทจะจดการเรยนการสอนดวยแนวคด Constructivism ผทจะจดการเรยนการสอนควรออกแบบการเรยนการสอนเพอทใหผเรยน

71

ไดมโอกาสในการแกปญหาทมความหมายจรง ๆ และเปนปญหาในชวตจรงของผเรยน

ซงผเรยนแตละคนตางกมความตองการและมประสบการณ ซงสามารถประยกตนำาไปใช ในโลกแหงความเปนจรง และตองการสรางองคความรเหลานน ผจดการเรยนการสอนควรจดเตรยม หากลมหรอชดกจกรรมการเรยนรตาง ๆ ทเปดโอกาสใหผเรยนไดมปฏกรยาตอกน และไดคดแกปญหาตาง ๆ ผจดกจกรรมการเรยนการสอนควรชวยเหลอโดยการแนะแนวทาง และสงสอนหรอฝก (coaching)

วธการจดการเรยนการสอนเมอใชแนวคดของ Constructivism จะเปนการเรยนการสอน ดงน

1) กรณศกษา (Case studies) หรอการแกปญหาเพอ การเรยนร2) การนำาเสนอผลงาน/ชนงานใหปรากฏแกสายตาหลาย

ดาน หลายมตหรอ การจดทำาสอแนะแนวทาง คำาแนะนำา

3) การกำากบดแลหรอการฝกงาน4) การเรยนรรวมกน (Collaborative learning) 5) การเรยนรโดยการสบคน (Discovery learning) 6) การเรยนรโดยการกำาหนดสถานการณ

3.2 เมอใดควรใช Constructivism ภายใตเงอนไขท Constructivism มสวนสนบสนนทำาใหเกด

การเรยนร

อยางมประสทธภาพ คอ

72

1) การเรยนการสอนจะเกดขนในกระบวนการทไดมการปฏสมพนธตอกน

ระหวางผเรยนตอผเรยน

2) ผเรยนจะรวบรวมจดองคความรปจจบนทมอยแลว จากความเขาใจ

อยางลกซงกบความเขาใจในสถานการณใหม ๆ ตาง ๆ ทไดมา3) แหลงการเรยนร หรอทรพยากรทหลากหลายม

ลกษณะทแตกตางกน จำานวนมากเทาทสามารถจดหามาได เพอชวยเหลอตอการสบคน

4) มเวลาเพยงพอ พอจะสามารถทำาผลงาน/ชนงาน/การปฏบตการได

สำาหรบผเรยนในการสบคนและประมวลผลองคความร 3.3 ทกษะตาง ๆ อะไรทควรไดรบการเรยนรดวย

Constructivism 1)การประดษฐคดคนผลงานดวยความรวดเรวจากการใช

กระบวนการ ของคอมพวเตอร

2) การสรางสะพานขามแมนำาทกวางและมนำาไหลผาน3) การวจยหาวธบำาบด รกษาตวเองจากโรค

3.4 จดดอยของ Constructivism ผเรยนมความตองการความรทมความหมายและมนยสำาคญ

ตอผลการเรยนรของการเรยนการสอน มใชวาจะมาทำานายวาพวกเขาม ความรความสามารถมากนอยเพยงใด เพราะวาผเรยนทงหลายตาง

กำาลงสรางองคความรดวยตนเอง Constructivism มใชเปนการทำางาน แตเมอผลของการทำางาน การสรางผลงานตาง ๆ

ตางกตองการผลงานเหมอนกนทกครงไป ตวอยางเชน การรวบรวม เสนทางของรถยนต การมงทจะตรวจสอบผลงานหรอการทำางาน

( ดผลผลตซงไมตรงกบแนวคดของ Constructivism)

73

4. แบบการเรยนร (Learning Styles) กบทฤษฏการ เรยนร

ในการสมมนาเราไดนำารปแบบการเรยนรนำาเขามารวมเขาไวใน องคความรของเรา เพมมากขนวา มนษยประมวลผลขอมลสารสนเทศ

ในสถานการณการเรยนรไดอยางไร เราไดศกษาทฤษฎ “การเรยนรตาง ๆ ในขณะนน เพอชวยเหลอใหทานเขาใจวา เกดการ

” เรยนรขนไดอยางไร ทานเองคงไดรบฟงมาดวยเชนกน เกยวกบการเหน การไดยน และการกระทำาของผเรยน

ในความหมายนการอางองไปยงความโนมเองของผเรยนในทางทขอมล ถกนำาไปอธบาย นำาเสนอวถทางน ผเรยนตาง ๆ จะมความโนม

เอง สำาหรบขอมลสารสนเทศทใชมาจากการไดเหน ไดยนและใช ลงมอดวยมอเขาเอง พวกเรากำาลงศกษาในหวขอเหลานเพอใหมความ

ตระหนกมากขนเกยวกบการประมวลผลขอมลสารสนเทศและการเรยนร ไดอยางไร องคความรนจะชวยใหทานสามารถวางแผนกจกรรมการ

เรยนรทหลากหลาย และออกแบบรายวชาททำาใหงายตอการเรยนร สำาหรบนกเรยน ทานควรจะสามารถดดแปลงใหเขากบกลมของนกเรยน

ทมลกษณะทแตกตางกน ตามความตองการและความจำาเปนไดดวยเชนกน

74

โดยสรป : ทงสามทฤษฏตางมความสำาคญเทาเทยมกน เมอไดการตดสนใจทจะใชยทธศาสตรน มสงทสำาคญและจำาเปนทสดของชวตทตองพจารณาทงสองระดบ คอ ระดบองคความรของนกเรยนของทาน และระดบการประมวลผลทางสตปญญาทตองการในผลงานหรอภาระงานแหงการเรยนร ระดบการประมวลผลทางสตปญญาทตองการสรางผลงาน/ภาระงาน และระดบความชำานชำานาญของนกเรยนของเราน การเกบรวบรวมทดซงเปน กลองเครองมอ ทได“ ”เกบรวบรวมองคความรทางทฤษฎเพมพนขนจากการมองหาภาพทางทฤษฎ จะมความเปนไปได ทสนบสนนการมความพยายามทจะเรยนรทางยทธวธ บางทกมความซบซอนและมความเหลอมลำากนอยบางและกมความจำาเปนเหมอน ๆ กน ในการวบรวมยทธวธตาง ๆ จากความแตกตางทเปนจรงทางทฤษฎ เมอเรามความตองการ

การออกแบบการสอนตามแนว Backward Designดร. กษมา วรวรรณ ณ อยธยา “การออกแบบการเรยนร

เพอสรางความเขาใจ” (Understanding by Design : เรยบเรยงโดย Grant Wiggins and Jay McTighe ) สรปความจากหนงสอUnderstanding by Design มดงน

- ศกษาหลกสตร การประเมนผล และการเรยนการสอนทจะนำาไปสการพฒนาความเขาใจ

- ศกษาการออกแบบการเรยนรแบบ Backward Design เพอแกปญหาความไมเชอมโยงระหวางหลกสตรและการประเมนผล

- นำาเสนอทฤษฎเกยวกบความเขาใจใน 6 ดานและความเชอมโยงกบหลกสตร การประเมนผล และการเรยนการสอน

- นำาเสนอแนวคดเกยวกบหลกสตรและการเรยนการสอนทเนน การแสวงหาความร มากกวาการปพรมใหครอบคลม และมงเนนการ

สรางความเขาใจในแนวคดหลก

75

- ศกษาแนวทางประเมนความเขาใจของผเรยนในระดบตาง ๆ- คำานงถงความเขาใจผดของผเรยนทเกดขนบอย ๆในการ

ออกแบบหลกสตร การประเมนผล และการเรยนการสอน- นำาเสนอรปแบบในการออกแบบหลกสตรและการประเมนผลท

เนนการสรางความเขาใจของผเรยน- นำาเสนอมาตรฐานในการออกแบบเพอประกนคณภาพของ

หลกสตรและการประเมนผล

การออกแบบแบบยอนกลบ Backward Design ครทกคนเปนนกออกแบบ ภารกจหลกในวชาชพคร คอ การ

ออกแบบหลกสตร ประสบการณการเรยนร เพอไปสเปาหมายทกำาหนด ไว ออกแบบเครองมอประเมนความตองการ และเครองมอประเมนผล

วาไดบรรลเปาหมายทตงไวหรอไมครจำานวนไมนอยวางแผนการเรยนการสอนดวยการเลอกหนงสอ เรยน แผนการสอน

และกจกรรมทถกใจ แทนทจะออกแบบเครองมอเหลานจากเปาหมายการเรยนรและมาตรฐาน

ทกำาหนดไว หนงสอเลมนจงเสนอกระบวนการออกแบบการเรยนรทยอน กลบ โดยเรมจากเปาหมาย

การเรยนรทพงประสงค จากนนจงออกแบบหลกสตรและแผนการเรยน การสอน ทงจะไมรอจนออกแบบการเรยนการสอนแลวเสรจจง

ออกแบบการประเมนผล แตจะวเคราะหตงแตชวงแรก ของการ ออกแบบหลกสตรวา หากผเรยนบรรลเปาหมายทกำาหนดไวจะตองม

หลกฐานอะไรจงจะถอวาผเรยนไดเกดความเขาใจในระดบทพงประสงคตอเมอมความชดเจนในเรองเปาหมายและหลกฐาน จงออกแบบการ

เรยนการสอน วธการนจงจะชวยใหผสอนมความชดเจนในเรองเปาหมาย และมความสอดคลองระหวางกจกรรมการเรยนการสอนและเปาหมายพงประสงค

โดยสรปการออกแบบแบบยอนกลบจะม 3 ขนตอนดงน ขนตอนท 1 การกำาหนดเปาหมายทพงประสงค

76

ขนตอนท 2 การกำาหนดหลกฐานทแสดงวาผเรยนไดบรรลเปาหมายทพงประสงค

ขนตอนท 3 การวางแผนประสบการณการเรยนรและการสอน

ขนตอนท 1 การกำาหนดเปาหมายทพงประสงค ในการกำาหนดเปาหมายทพงประสงค ผสอนจะพจารณาวาผเรยน

ควรรอะไร ควรมความเขาใจในเรองใด และควรทำาอะไร ไดบาง อะไรทควรคาแกการเรยนร ควรมความเขาใจ

ทยงยนอะไรบาง ดงแผนภมขางลาง

แผนภม แสดงการจดลำาดบความสำาคญของสาระหลกสตร ในการพจารณาลำาดบความสำาคญ ไดเสนอวธกลนกรอง 4 ประการ

ไดแก1. แนวคด หวขอ หรอ กระบวนการนน เปนประเดนหลกทจะม

คณคานอกบรบท

ความเขาใจทลมลกและยงยน

สงทจำาเปนตองร และจำาเปนตองทำา

สงทมคณคาและนาจะร

77

การเรยนการสอนในหองเรยนหรอไม ความเขาใจทยงยนตองไมเปน เพยงขอมลหรอทกษะเฉพาะเรองเทานน แตจะตองเปนเรองหลก ประเดน

หลก ทสามารถนำาไปปรบประยกตในสถานการณอน ๆ นอก หองเรยน และตองเปนเสมอนดมลอทยดวงลอไว เชน การเรยนเรอง

Magna Charter ขอตกลง ทเปนตนแบบของการตรากฎหมายประเดนหลกทผเรยนตองเขาใจคอกระบวนการกฎหมายทจำากดอำานาจ

ของรฐและประกนสทธของบคคล หากไมเขาใจในหวขอของเรองน ไมวา จะจดจำารายละเอยดวาเนอความเปนอยางไร ใครลงนามกบใคร ทไหน

เมอไหรกไมมประโยชน ไมตรงประเดน2. แนวคด หวขอ กระบวนการนน เปนหวใจของศาสตรทเรยน

หรอไม ผเรยนควรมโอกาสผานกระบวนการของศาสตรนน ๆ เพอจะไดเรยนรวาองคความรในศาสตรนน ๆ เกดขนไดอยางไร ลองนกถงภาพวาผประกอบวชาชพในศาสตร นนตองทำาอะไรบาง เชน ทำาการทดลอง

ทางวทยาศาสตร เขยนรายงานเพอรายงานตอกลมเปาหมายทหลาก หลาย ตงสมมตฐานเกยวกบขอคนพบเกยวกบประวตศาสตรโดยใช

หลกฐานปฐมภมและทตยภม การเรยนรในสภาพจรงจะชวยใหผเรยน ปรบสถานภาพจากผเรยนทรอรบความรไปสผเรยนทมสวนในการสรางความร

3. แนวคด หวขอ และกระบวนการนนตองมการดแลเปนพเศษ เพอใหผเรยนมความเขาใจเพยงใด มเนอหาสาระเปนจำานวนมากทซบ

ซอน ยาก และเปนนามธรรมเกนทผเรยนจะเขาใจ ไดดวย ตนเอง หวขอเหลานควรไดรบการดแลเปนพเศษ และควรบรรจในการ

เรยนการสอน มากกวาเนอหาทเขาใจงาย ทผเรยนอาจเรยนรได ดวยตนเอง

4. แนวคด หวขอ กระบวนการใดทเออตอการมสวนรวมของผ เรยน มหลายหวขอ

หลายกจกรรมทผเรยนสนใจตามวยอยแลว สามารถเลอกมาใชเพอเปน “ ” ประต ไปสเรองอน

78

ทใหญกวา หากสามารถเชอมโยงเรองทเรยนไปสเรองทผเรยนสนใจจะชวยทำาใหผเรยนศกษาคนควาตอเนองดวยตนเองตอไป

ขนตอนท 2 การกำาหนดหลกฐานของการเรยนรทเปนทยอมรบได วธการ Backward Design กำาหนดใหครคดเหมอนนก

ประเมนผลครจะเรมการวางแผนการเรยนรดวยการคดถงหลกฐานทจะบงชวาผเรยนไดบรรลเปาหมาย

การเรยนรทกำาหนดไวดวยวธการประเมนทหลากหลายและตอเนอง ดงแผนภมขางลาง

เครองมอเหลานตองเลอกใชใหเหมาะสมกบเปาหมายการเรยนรทจะประเมน

ขนตอนท 3 การวางแผนการเรยนการสอนเมอมความชดเจนเกยวกบเปาหมายการเรยนรและหลกฐานทเปน

รปธรรมแลวผสอนสามารถเรมวางแผนการเรยนการสอนไดโดยอาจตงคำาถามดงตอไปน

1. ความรและทกษะอะไรจะชวยใหผเรยนมความสามารถตามเปาหมายทกำาหนดไว

2. กจกรรมอะไรจะชวยพฒนาผเรยนไปสเปาหมายดงกลาว

ความเขาใจทลมลกและยงยน

สงทจำาเปนตองรและทำาได

สงทมคณคาและนาจะรประเมนจาก...

แบบทดสอบตางๆ

โครงงาน/ การลงมอปฏบต ในสถานการณจรง

การตรวจสอบ

ความเขาใจอยางไมเปน

ทางการ

การ สงเกต

หรอพดคย

การทดสอบ

การใหโจทย หรอ ประเดนปญหา ให

นกเรยนไปขบคด

การลงมอปฏบต/

โครงงาน

79

3. สอการสอนอะไรจงจะเหมาะสมสำาหรบกจกรรมการเรยนรขางตน

4. การออกแบบโดยรวมสอดคลองและลงตวหรอไม โดยสรปการออกแบบตามวธการ Backward Design จะมประเดน

ตารางสรปประเดนหลกดงน

ประเดนหลกขอคำานงใน

การออกแบบ

เกณฑในการกลนกรอง

ผลงานการออกแบบจะไดอะไร

ขนตอนท 1อะไรทมคณคาควรแกการ

สรางความเขาใจ

- มาตรฐานชาต- มาตรฐาน

พนท- ประเดน

ทองถน- ความชำานาญ และความสนใจ ของคร

- แนวคดทผเรยนจะนำาไปใช ไดอยางยงยน- โอกาสทจะทำาโครงงาน ตามสาระนน- โอกาสทจะเรยนรในสภาพจรง - ประเดนทควรทำาความเขาใจ เปนพเศษ

หนวยการเรยนรทจะสรางความเขาใจท

ยงยน และกระตน ใหคดในประเดนหลก

ขนตอนท 2อะไรคอหลกฐานวาไดเกดความเขาใจตามทกำาหนดไว

- ความเขาใจ 6 ดาน- การประเมนผล ทตอเนองกน ในหลากหลาย

รปแบบ

- ความตรงประเดน- ความเทยงตรง- ความเปนไปได- ความพอเพยง- สภาพความเปนจรง - เออตอการเรยนร

ของผเรยน

หนวยการเรยน ทคำานง ถงหลก

ฐานของผล การเรยนทเนน ความเขาใจและเปนหลกฐานทมคณภาพมาตรฐานตามหลกวชา

80

ประเดนหลกขอคำานงใน

การออกแบบ

เกณฑในการกลนกรอง

ผลงานการออกแบบจะไดอะไร

ขนตอนท 3กจกรรมการเรยนการ

สอนใด ทจะสรางเสรมความเขาใจ

ความสนใจ และความเปนเลศ

- ยทธศาสตร

การเรยนการสอนทวางอยบนพนฐานงาน

วจย- เนอหาสาระและ ทกษะทจำาเปน และเออตอการ เรยนอน ๆ

วธการทใชชอยอวาWHERE- Where จะไปสเปาหมายอะไร- Hook จะตรงผเรยน ได

อยางไร- Explore และEquip จะชวย ผเรยนใหมความพรอม ทจะแสวงหาความร

อยางไร- Rethink จะทบทวนอยางไร- Evaluate และExhibit จะประเมนผลและ นำาเสนอผลงาน

อยางไร

หนวยการเรยน ร

ทประกอบดวยกจกรรม การเรยนการ

สอน ทสอดประสาน

กน เพอนำาไปสความเขาใจ ความสนใจและ ความเปนเลศของ ผเรยน

ความเขาใจใน 6 ดาน เพอความชดเจนวา ความเขาใจทเปนหวใจหลกของการเรยนรคอ

อะไรหนงสอเลมนไดนำาเสนอวาเมอผเรยนเกดความเขาใจทลกซงจะสามารถทำาสงดงตอไปนได

1. Can explain สามารถอธบายแนวคด เหตการณ หรอ ปรากฏการณอยางชดเจน

81

พรอมขอมล ทฤษฎ และองคความรทเกยวของ สามารถอธบายเหตผล และวธการ (Why and How)

ทงยงสามารถแสดงความคดเหนเกยวกบเรองนทกาวเกนคำาตอบเพยง ผดหรอถก

2. Can interpret สามารถแปลความใหเกดความหมายท ชดเจน ชใหเหนคณคา

แสดงใหเหนความเชอมโยงสชวตจรง และผลกระทบทอาจมตอผ เกยวของ

3. Can apply สามารถนำาไปประยกตใชในสถานการณใหม ๆ ทตางไปจากทเรยนรมา

4. Have perspective สามารถมองขอด ขอเสย จากมม มองทหลากหลาย

5. Can empathize มความละเอยดออนทจะซมซบ รบทราบถงความรสกนกคด

ของผทเกยวของ6. Have self-knowledge รจกตนเอง ตระหนกถงจดออน วธคด

วถ ปฏบต คานยม อคต ของตนเอง ตลอดจนปจจยทสงผลตอการเรยนรและความเขาใจของ

ตนเองBob Maryano ไดอภปรายเกยวกบงานอะไรทตองทำาภายใน

โรงเรยนวาม 2 ชนดดวยกน ทควรจะเปลยนแปลงทำาใหเกดขนในโรงเรยน

อนดบแรก คอการเปลยนแปลงสงทเกยวของกบสงตาง ๆ ท ทำาใหตวเราดำาเนนชวตอยางงาย ๆ ไมลำาบาก สะดวกสบายหรอทำาใหเรา

รสกดขนในตวเราเอง ตวโรงเรยนของเราหรอในงานของเรา ฯลฯ การ กำาจดสงทนารำาคาญเหลานออกไป ทำาใหในชวงระยะเวลาในชนเรยน ดง

ในตวอยาง การเปลยนแปลงในอนดบแรก แตในการ เปลยนแปลงอนดบทสองเปนการเปลยนแปลงทแตกตาง อยาง

มากมาย “อนดบสอง เปนการเปลยนแปลงทไมงายนกหรอก การทำาใหเกด

ผลสมฤทธ ” implemented. ฟงเสยงดกคงจะงาย การ

82

เปลยนแปลงอนดบสอง ซงหลกเลยงไมไดทตองเปลยนแปลงภายในจดยน

ในจต มนตองการใชทงเวลาและความพยายามทยากลำาบาก และตนเหต ในระยะแรกทเกดอปสรรค ยงยาก ผดหวงอยบอย ๆ แตเมอผลงาน อนดบสองจงไมใชเรองงาย ๆ แตเมอผลงานของ Marzano ไดแสดง

ใหเหนวา มนคอการเปลยนแปลงทจะนำาไปสการปรบปรงพฒนาการ เรยนรของนกเรยน ใหเกดผลสมฤทธสงขน มนเปนเปาหมาย

แหงการปฏรปการศกษาของพวกเรามใชหรอ พวกเราตางกม ประสบการณทงนนทจะขจดอปสรรค ความยงยาก ความผดหวงมา

เปนเวลา อนยาวนาน พวกเรากำาลงอยในกระบวนการนำาเปาหมายการ เรยนรตามมาตรฐานการเรยนรทางการศกษา ทำาใหเกดผลสำาเรจ และ

ขอใหจำาไวใหมนวานเปนสงทสำาคญยงทพวกเราขบเคลอนสงเหลาน มใชใหเกดบรรลผล ตามเปาหมายเทานน แตผลสมฤทธทางการ

เรยนรของนกเรยนทพฒนากาวหนาเปนสงทมคณคาอยางยง นำาทก ๆ สงใสลงบรบทคำาพงเพยของ Menken ทำามาตรฐาน

การเรยนรใหบงเกดผลสำาเร จ “ ซงมนคอกระบวนการท สลบซบซอน ” ไมใชของงาย ๆ ขนตอนท1

และท 2 เพราะวาเปาหมาย ในขนตอนนเปนขนตอนทตองคดอยางรอบคอบเกยวของกบขนตอนท

1 และ 2 ภายในกระบวนการศกษาทองมาตรฐาน ในขนตอนท 1 ตองมความเขาใจใหชดเจนวา 1) แนวคดทสำาคญ (Big Idea)หรอเปาหมายทตองการอยในสวนใดของมาตรฐานทกำาหนดไว 2) ความเขาใจทยงยน (Enduring Understanding)

ทำาใหเกดขนไดอยางไร (ความเขาใจทยงยนถกจดกระทำาขนโดยการจดกลมหรอเชอมความสมพนธความ

คดรวบยอดแกนกลางตาง ๆ และกระบวนการทเฉพาะเจาะจงในมาตรฐานการเรยนร ถาไมชดเจน

แนนอนหรอชดเจนแนนอนกตาม แตความเขาใจเหลานเปนชนดทเฉพาะเจาะจงของกรอบความคดของการเรยนรทนกเรยนจะตองจดจำาเอาไวใหไดภายหลงการจบหนวยการเรยนรและรายวชา)

83

3) ทำาไมเราตองมชดคำาถามทสำาคญ (Essential questions) (เพอใชไปสคำาตอบดวยวธการ

ทหลากหลายจากคำาถามทสำาคญดวยผลงาน ภาระงาน กจกรรมตาง ๆ และ/ หรอ การประเมนผล ทหลากหลาย มลกษณะแตกตางกนนกเรยนจะตองจดเตรยมหลกฐานเพอยนยนผลของการเรยนร)

4) ทำาไมเราตองมความจำาเปนทจะตองจำาแนกแยกแยะองค ความรทเปนหวใจสำาคญ

(Key Knowledge) และทกษะทสำาคญ ๆในขนตอนท 1 ของ กระบวนการศกษาทยดมาตรฐาน

การเรยนรเปนฐาน (ขอความเฉพาะเจาะจงขององคความรและทกษะ ตาง ๆ คอสงทนกเรยนทกคน ตองรและสามารถเขาใจในสงนน ๆได

เพอทจะไดเปนหลกฐานยนยนผลแหงการเรยนร ดงนน สงทจะชวยเหลอการออกแบบการประเมนผลของครในขนตอนท 2 ได

อยางเหมาะสม)5) เราจะทำาอยางไรกบการทำาความเขาใจมาตรฐานการเรยนรทม

ลกษณะทคลายคลงกน และทมลกษณะทแตกตางกน (พจารณาทกระบวนการและความคดรวบ

ยอดทมลกษณะเปนแกนรวมกน มความสอดคลองรวมกน เพราะวาสง เหลานถกกำาหนดไวโดยเฉพาะในมาตรฐานการเรยนร ดงนน การ

ทำาความเขาใจในมาตรฐานการเรยนรของเราควรจะพจารณาดในความ คลายคลงกน ในลกษณะเชนน ถาหากมใชเหมอนกบทได

จำาแนกแยกแยะไว ทงในขอความ ความหมายในแนวคดสำาคญ และเปา หมายทไดเรากำาหนดไวอยางไรกตาม เพราะวากระบวนการและความ

คดรวบยอด ทมแกนกลางรวมกนน บางทกสามารถทนาประกอบรวมกน ถงแมจะ

แตกตางกนในหนวยการเรยนรเดยวกนกได ดงนน มาตรฐานการ เรยนรตาง ๆ เราสามารถนำามาคลขยายลงในหนวยการเรยนร หนวย

เดยวกน มองดจะเหนความแตกตางกน ของมาตรฐานการเรยนรแตอยในหนวยการเรยนรเดยวกนกได)

ในขนตอนท 2 การจดการเรยนการสอนวาจะทำากนอยางไร ในขนตอนท 2 เราควรทบทวนกคอ

84

1) ทำาไมเราควรสรางหรอกำาหนดแผนประเมนผลกอน กอนทจะ ตดสนใจเลอกวธการเรยน การสอนเหมอนกบทเคยทำากนมาแบบ

ดงเดม (เรามความจำาเปนตองตดสนใจกำาหนดการประเมนผลกอน เพราะวาสงนจะเปนหลกฐาน (evidence) ทเสรจสมบรณทสด และด ทสดของเปาหมายการเรยนร ทไดกำาหนดไวจากขนตอนท 1 พวกเรา

สามารถวางแผนกำาหนดผลงาน/ ชนงาน (tasks) ตาง ๆ และ กจกรรมตาง ๆ ทจะเตรยมการใหนกเรยนไดมโอกาสในการเรยนรมาก

ทสดและดทสด กอนทจะหาวธการเรยนการสอน) 2) คำาถามอะไรบางทเราตองการนำามาใชในการพจารณาใน

ขณะทเราวางแผนการประเมนผล เปาหมายการเรยนรทเรากำาหนดไว ในหนวยการเรยนรนคออะไร ( เปาหมายของผลสมฤทธ ทางการ

เรยนของเราคออะไร หลกฐานทจะยนยนถงผลการเรยนรทสรางขน เพอจะทำาการประเมนผลเหลาน เหมาะสมตรงเขาสเปาหมายผลสมฤทธ

ทางการเรยนนหรอไม รปแบบ การประเมนผลนดทสดสำาหรบเปาหมาย ผลสมฤทธทางการเรยนนหรอไม แผนการประเมนผลนใหโอกาสท

หลากหลายสำาหรบนกเรยนตอการจดหาหลกฐานเพอยนยนผลการ เรยนรหรอไม นกเรยนมความสามารถใชวธการทแตกตางกนตอการจด

ทำาหลกฐานเพอยนยนผลการเรยนรหรอไม)3) เราจะบอกไดอยางไรวาแผนการประเมนผลมความสมดล ไม

ลำาเอยงทจะประเมนผล หนกไปทางใดทางหนง (เราสามารถทจดความสมดลในการประเมนผล

โดยการทดลองกำาหนดรายการรปแบบการประเมนผลลงในรายวชาตลอดทงหมดวาในรายวชานใชรปแบบการประเมนผลอยางไรและใชรายการททำานเปนแนวทางใน

การเตรยมการและใชทำางานรวมกบครผสอนอน ๆ สำาหรบการประเมนผลตามแผนการประเมนผลของเรา)

4) ทำาไมการประเมนผลเพอการเรยนร (Assessment for Learning) เปนเปาหมายของเรา(การประเมนผลในชนเรยนเพอการเรยนรเพอใหเราใชการประเมนผลเปนแนวทางการจดการเรยน

การสอนและไปสผลสำาเรจทสมบรณ และบนทกผลความกาวหนาของ นกเรยนอยางตอเนอง เพอวาเราสามารถเขาไปแทรกแซง

85

เมอใดกตามเมอมความจำาเปนตองทำาเพอทจะจดเตรยมใหนกเรยนได ปฏบตมากขน ไดมการปรบปรงพฒนาเพมขนขยบขยายใหกวางขนหรอ

สลบเจตนาความตงใจ ใหเกดความเขาใจมากขน) ในการทบทวนขนตอนท 1 และ 2 เราตองการใหระลกถงวา

มาตรฐานการเรยนร ปรากฏในหลกสตรนนเปนมาตรฐานการ เรยนรทกำาหนดไวเปนเปาหมายการเรยนรทใหเวลาเรยน เปนป

หนวยการเรยนรมลกษณะทประกอบดวยมาตรฐานการเรยนรทหลาก หลายและสวนประกอบ

ทสำาคญเหลานจะถกกำาหนดรายละเอยดไปตลอดทงชนปหรอรายวชาหนวยการเรยนรถกนำามาใชจดการเรยนการสอนหลายสปดาหจงจะไดผลทเสรจสมบรณ

และในระหวางการดำาเนนการการเรยนการสอนน เปนเวลาทนกเรยน ควรจะแสดงใหเหนถงความกาวหนาในระดบตาง ๆ ของ

ศกยภาพทเกดขน เมอพวกเราทบทวนสงทไดจดจำาในความรดงเดมแลว ในขนตอน

ตอไปอนดบแรก พวกเรากำาลงฉายภาพแสดงใหเหนในขนตอนท 3 กอน และขนตอน

ตาง ๆ ของตวยอ WHERETO กอนวาคออะไร รายละเอยดของสงเหลานเปนเปาหมายของยทธวธการ

เรยนการสอนทมจำานวนมากมาย ในอนดบทสอง การออกแบบการ เรยนการสอนในหนวยการเรยนร แบบฟอรมเปนหวใจ

ทสำาคญของการลงมอปฏบตการและสงนจะเปนสวนทใชเวลาของพวกเราคอนขางจะมากในขนตอนนพวกเราจะใหความสำาคญเกยวกบการคดเลอกและการออกแบบ

กจกรรมการเรยนการสอนวาจะทำากนอยางไรใหมความสมดล และในหนทางเดยวกนเรากจะมองไปทการประเมนผลวามความสมดลหรอไม

เชนกน ในขนตอนนเราควรจะทำางานการประยกตนำาไปใชในสงทพวกเรา เรยนรเพอทจะนำาไปออกแบบหนวยการเรยนรดวยการเรยนการสอน

ตอจากนน พวกเราควรจะไดมการพจารณาตรวจสอบการทำางานของน กเรยน ซงเปนกระบวนการสำาหรบปรบปรงพฒนาใหดขน ทงการ

เรยนการสอน และการเรยนร ทายทสดพวกเราควรจะลงเอยดวย

86

การอภปรายเกยวกบอะไรบางสงบางอยาง ทเกยวกบ แผนผงของหลกสตร (Curriculum Mapping)

2. ทำาไมขนตอนการจดการเรยนการสอนจงอยในขนตอนท 3 ของกระบวนการศกษา ทองมาตรฐาน

ขนตอนนทำาไมจงทำาตามการคลขยายมาตรฐานการเรยนรและ การประเมนผลทกำาหนดไว

กเพอใหเกดภาพทชดเจนในมาตรฐานการเรยนรองคประกอบทสำาคญ ตาง ๆ และหลกฐานเพอยนยนวาเกดการเรยนรตามทตองการนนเอง

เราสามารถวางแผนการเรยนการสอนทดกวาเดม เกดความเชอมนไดวานกเรยนทกคนไดรบโอกาสทจะเกดสมฤทธผลตามเปาหมายการเรยน ร ในขณะทพวกเรากำาลงคดทำางานใหมาตรฐานการเรยนรทกำาหนดไวให

บงเกดผลสำาเรจ คณะครผสอน คณะผบรหารการศกษาระดบตาง ๆและผทมสวนเกยวของทงหลายตองการทจะรวาทำาอยางไรทจะจดการ

ใหนกเรยน“ ” ไดรบทกสงทกอยางตลอดแนว Wiggings และ Jay McTighe

ยอมรบวาคณะครผสอนทมความกงวลวาจะสอนไมทน ไมครบถวนของ สอทงหมด (หนงสอเรยน) แตเขาใหคำาแนะนำาอยางมนยสำาคญวาอยาก

“ ” ใหคดถงทเหนอกวา ครอบคลม ครบถวน ตามสอการเรยนร (the material) “ พวกเราควรเนนไปท เหนอกวา ครอบคลมมากกวาการ

” ครบถวน (uncovering) ในความหมายเชนนคณคดวา มนคออะไร

- อะไรคอความหมายของ uncover? ท Wiggins และ Mc Tighe กลาวถง สงนคอ

- การกอใหเกดแนวคดทสำาคญ (big ideas) ทนำามาใชในชวตจรง

- เปนการเนนไปทการใหเกดการเรยนรจรง ๆ มากกวาจะเนนท การสอน (ไดสอนแลวสวนจะเกดการเรยนร

กบผเรยนหรอไม ไมแนใจ)- ชวยใหนกเรยนเกดความเขาใจ มใชจดจำาความเขาใจในสงตาง

ๆ- เปนการรวบรวมเทคนคยทธวธการสอนทแตกตางกนเขามา

รวมกนทจะขบเคลอน

87

ไปสเปาหมายผลสมฤทธทางการเรยน นอกจากน Wiggins และ McTighe สนบสนนการจดการ

เรยนการสอนใหมลกษณะทงแนวลกและแนวกวางในความหมายเชนนทานคดวามความหมายเปน

อยางไร การเรยนการสอนทงในแนวกวางและแนวลก

ในแนวลก โดยใหผเรยนไดมโอกาสเจาะถง (unearth) การตง สมมตฐานขนมาใหชดเจน

การทำาใหขอคดเหน จดมงหมาย ใหชดเจน แจมชด ทำาใหเกดแนวทางท ชดเจนในสงทลกลบ เขาใจยาก ความเขาใจทผดพล าด ไมชดเจน ไม

เดนชด คลมเครอเกยวกบขอขดแยงอยางนาสงสยเปนปรศนา ความผดพลาด และสญหายไป มโอกาสไดวเคราะห (analyze)

วนจฉยแยกแยะภายในสวนประกอบตาง ๆ ตรวจสอบอยางละเอยดและ ทดสอบ ชำาแหละเพอศกษา ซกฟอก สกดทำาใหบรสทธ และ

พรรณนาคณสมบต การตงคำาถาม การสอบ (test) การแสดงขอคด เหน ขอแยง วเคราะห ในความสลบไมไววางใจ (doubt) และ

การวจารณมโอกาสไดพสจน (prove) โดยการอางเหตผล (argue) สนบสนน ยนยนความเปนจรง (verify) และพสจนวาถกตองและม

โอกาสไดลงความเหนทว ๆ ไป (generalize) พจารณาจดทำาใหเปนกฎเฉพาะเจาะจงภายใตการผนกรวบรวมแนวความคดทมจำานวน มาก

พอ ลงความเหนจากการเทยบเคยงและเปรยบเทยบความคดทผดแผกแตกตางกน

ในแนวกวาง โดยใหผเรยนไดมโอกาสเชอมโยงเกยวของสมพนธ กน (connect) โดยเชอมสงทไมปะตดปะตอ ไมตอเนอง และมความ

หลากหลายของแนวความคดตางๆ ขอเทจจรงและประสบการณตางๆ โดยเขาตอสถานการณ (picture) โดยจดทำาใหเปนรปธรรมและเขาใจ

งายชดเจน แสดงใหเหน เปนตวอยางหรอทำาเปนแบบจำาลอง(model) ในวถทางทแตกตางกน โดยการแผขยายออก (extend)

ใหครอบคลมในสงทเกยวของทไดกำาหนดไว และจนตนาการวาถาเปนเชนนแลวจะเปนอยางไร

88

ทพวกเราคงเหนแลววา การออกแบบการเรยนการสอนเพอจะให “นกเรยน uncover”

อยางลกซงในหวขอหรอความคดรวบยอดเพอทจะใหบรรลถงความเขาใจนนจะตองรวมไปถงจำานวนชนดของยทธวธการเรยนการสอนทมความแตกตางดวย

ทำาไมการเรยนการสอนจงเปนขนตอนท 3 การใช model WHERETO ชวยพวกเราตดสนใจในการจดการ

เรยนการสอนใหเหมาะสมไดอยางไร

3. Model : WHERETO หมายถงอะไรแบบจำาลองนเปนจดคำาถามตาง ๆ ทพวกเราสามารถใชเมอเราเรม

คำานงถงยทธวธ การเรยนการสอนทเหมาะสมสำาหรบหนวยการเรยนร

W : เรากำาลงไปทไหน (Where) ทำาไม (why) ตองไปท นน และอะไรคอสงท

คาดหวง (What)H : เราจะรอยรด (hook) และเหนยวรง (hold)

ความสนใจของนกเรยนไดอยางไรE : เราจะจดใหนกเรยนม (equip) ตรวจสอบวนจฉย

(explore) และประสบการณ (experience) ไดอยางไร

R : เราจะชวยเหลอนกเรยนคดทบทวนใหม (rethink) ฝกซอม (rehearse)

ปรบปรงใหม (revise) และขดเกลา (refim)ไดอยางไรE : นกเรยนจะประเมนผลดวยตนเอง (self-evalvate)

และพจารณาไตรตรอง การเรยนรนน ๆ อยางไร

T : เราจะตดตอ (tailor) ปรบปรงการเรยนรทมความ ตองการทหลากหลาย

ความสนใจและรปแบบตาง ๆ ไดอยางไรO : เราจะจดการ (organize) และจดลำาดบขนตอนการ

เรยนอยางไร

89

อะไรคอคณคาของการใช WHERETO คำาตอบนาจะเปนคำาตอบทวาชดคำาถามเหลานจะชวยเราธำารงไวในความใสใจตอเกณฑทพวกเราหรอวาจะใหรายละเอยดตลอดแนวของภาระงาน

การเรยนรทหลากหลายและกจกรรมตาง ๆ สงเหลานจะชวยเนนการ เรยนรของนกเรยนและเปนสง ทจะเกยวโยงสมพนธกนทงหมด :

เปนทดงดดใจเดกนกเรยน ออกแบบการเรยนการสอน เพอทำาใหนกเรยนเกดความคนเคยกบความตองการและกระตนสนบสนน

นกเรยนกลายเปนผเรยนรดวยตนเอง กจกรรมตางๆ ทครผสอนคด ประดษฐในการเรยนการสอนนน ใหเนนไปทผเรยนเปนสำาคญ

“ การใช Model WHERETO ชวยใหพวกเราสรางกจกรรม ”การเรยนการสอน ไดอยางเหมาะสมไดอยางไร

การนำา Model WHERETO ไปประยกตใชกบเปาหมายผลสมฤทธทางการเรยน (achievement targets) ทมชนดตาง ๆ อยางมากมายนน( องคความร สารสนเทศ ทกษะ กระบวนการ การคด การใหเหตผลและการสอสาร) ดงนน เราควรพจารณาวายทธวธใดบางทเหมาะสมกบ

การนำาไปใชเปาหมายผลสมฤทธทางเรยนนน ๆ และในขณะเดยวกน พวกเราจะตองเลอกรปแบบ การประเมนผล (assessment

formats) ไปจบคใหเหมาะสมทสดกบเปาหมายผลสมฤทธทางการ เรยน

ซงมอยหลากหลาย ทงนเพอทจะไดกำาหนดตดสนใจวธการทม ประสทธภาพสงสดไปถงหลกฐาน (evidence) การเรยนรของ

นกเรยนทมคณคามความหมายและเหมาะสมทสด“ยทธวธการเรยนการสอนอะไรทเหมาะสมทสดสำาหรบเปาหมาย

ผลสมฤทธทางการเรยน”ในแตละชนด

4. ประเภทของยทธวธการเรยนการสอน (Categories of Instructional Strategies)

ในเอกสารนเราจะใช 5 ประเภทของการจดการเรยนการสอน ซงม ดงน คอ

90

1) การเรยนการสอนโดยตรง (Direct Instruction) เปนการเรยนการสอนใหอย ในระดบสง

ไดเกดจากการควบคมโดยครผสอน2) การเรยนรโดยการทดสอบ (Experiential Learning)

เปนการเรยนการสอนทผเรยนเรยนรโดยการปฏบตหรอไดทดลองทำา จรง ปฏบตจรง หรอภายในสถานการณทกำาหนดขนคลายของจรง

3) การเรยนรดวยตนเองอยางอสระ (Independent Learning) เปนการเรยนรโดยนกเรยน ทำางานดวยตวของนกเรยน

เอง ไมอยภายใตการชวยเหลอหรอการสนบสนนจากผใด บางครงพวก เขาอาจเลอกการทำางานหรอหวขอเรองตาง ๆ ดวยตนเองอกดวย

4) การเรยนการสอนโดยออม (Indirect Instruction) เปนการเรยนการสอนโดยครผสอนเตรยมสถานการณการเรยนรหรอ

ภาระงาน (task) แตนกเรยนปฏบตการไปตามคำาแนะนำา คำาชแจง หรอสถานการณ การแกปญหานน ๆ ดวยตวนกเรยนเอง

5) การเรยนการสอนโดยการปฏสมพนธตอกน(Interaction Instruction) เปนการเรยน

การสอนทนกเรยนทำางานกนกบเพอน ๆ และบางครงครผสอนอาจจะเลอนไปสเปาหมายการเรยนรทจะมาถงกได

ประเภทของยทธวธการจดการเรยนการสอนโดยทวไป ดงทไดจดประเภทไว 5 ประเภท ดงทไดกลาวมาแลวขางตน ใน

แตละประเภทมวธการทหลากหลายทครผสอนสามารถนำามาประยกตใชใหเหมาะสมกบเปาหมายการเรยนรและเนอหาสาระทจะใหนกเรยนเรยนรไดดงนคอ

1) Direct Instruction กำากบโดยครผสอน- เทยบเคยงและเทยบความแตกตาง (Compare

Contrast) - ตวแนะ ตงคำาถาม และจดโครงสรางความคดลวงหนา

กอนสอบ (Cues Question & Advance Organiyers)- ใหแสดง สาธต (Demonstrations) - คำาถามในสงทสอน (Didactic Questions)

91

- ฝกฝน ฝกปฏบต (Drill, Practice)- การสอนไปตามลำาดบขนตอนทชดเจน (Explicit

Teaching)- ผงรวมความคด (Graphic Organizer) - แนะนำาใหอาน ฟง และด (Guides for Reading,

Listening, Viewing) - จำาแนกความเหมอนและความตาง (Identifying

Similarities and Differences)- บรรยายอยางรอบร (Mastery Lecture) - สนบสนนความเพยรพยายามและการใหการยอมรบ (Reinforcing Effort & Providing

Recognition) - ภาพรวมของโครงสราง (Structured Overview)

2) Experiential Learning เรยนรโดยการลงมอทำาหรอปฏบต

- ปฏบตการทดลอง (Conducting Experiments)- การสงเกตการณภาคสนาม (Filed Observations) - การศกษานอกสถานท (Field Trips)- การสรางแบบจำาลอง (Model Building)- การแสดงแบบ (Modeling) - การสำารวจ (Surveys)- การสอความหมายโดยไมใชภาษา (Nonlinguistic

Representations)- การแสดงบทบาทสมมต (Role Playing)- การเลมเกม (Games)- การใชสถานการณจำาลอง (Simulations)

3) Independent Learning : เรยนรดวยตนเอง- คำาถามทกำาหนดให (Assigned Questions) - คอมพวเตอรชวยสอน (Computer Assisted

Instruction) - บทเรยนทางไปรษณย (Correspondense

Lessons)

92

- เรยงความ (Essays)- ผงรวมความคด (Graphic Organiyers)- การบานและฝกปฏบต (Homework and

Practice)*- ชดกจกรรมการเรยนร (Learning Activity

Package) - ศนยการเรยน (Learning Centers)- รายงาน (Reports) - โครงงานวจย (Research Projects)- สรปความและจดบนทกยอ (Summarying and

Note Taking)4) Indirect Instruction : การเรยนการสอนโดยออม

- กรณศกษา (Case Studies)- การบรรลความคดรวบยอด (Concept Attainment- การสรางความคดรวบยอด (Concept Formation)- แผนผงความคดรวบยอด (Concept Mapping)- กระบวนการเตมคำา ขอความลงในชองวาง (Clove

Procedures)- การสรางและการทดสอบสมมตฐาน (Generation &

Testing Hypothesis)- แผนผงความคด (Graphic Organizers)- การสอบสวนหาความจรง (Inquiry)- การแกปญหา (Problem Solving)- การสอนรวมกน (Reading for Meaning)- การอภปรายสะทอนความคดรวมกน (Reflective

Discussion)5) Interactive Instructional : เรยนรดวยกน

- การระดมสมองคดรวมกน (Brainstorming)- วฏจกรองคความร (Circle of Knowledge)- การเรยนรแบบรวมมอ (Cooperative Learning)- การโตวาท (Debates)- การสมภาษณ (Interviewing)

93

- การแบงกลมปฏบตการในหองปฏบตการ(Haboratory Groups)

- การประชมอภปราย (Panels)- การปฏบตดวยกนกบเพอนรวมชน (Peer Practice)- การแกปญหา (Problem Solving)- การแสดงบทบาทสมมต (Role Playing)- สมมนาแบบโสเกรตส (Socratic Seminars)- การสอนทบทวนททำาเปนกลม ๆ (Tutorial Groups)

ในการจดประเภทการเรยนการสอนเปน 5 ประเภทและในแตละ ประเภทตางมวธการจด การเรยนการสอนหลากหลายวธดงทแสดง

ไวแลวขางตน ซงในแตละวธการจดการเรยนการสอน ในแตละวธ ตางกมขนตอนแตกตางกนของแตละวธ ดงนนครผสอนพงระลก

เสมอวา“ ไมมวธการเรยนการสอนใดทดทสดทเหมาะสมทสดกบทก ๆ เปา

หมายผลสมฤทธ ”ทางการเรยน และทก ๆ เลมสาระการเรยนร

เปนศลปะของครผสอนทจะตดสนใจเลอกวธการจดการเรยนการ สอนใดบาง อาจใชวธการเดยวหรอหลายวธการจากประเภทเดยวกน

หรอตางประเภทมาใชจดในกจกรรมการเรยนการสอน ในหนวยการเรยนร หรอแผนการเรยนรโดยคำานงถง

1) เปาหมายผลสมฤทธทางการเรยน (Achievement Target)

2) หลกฐานทคาดหวง (Acceptable Evidence)5. การวางแผนการเรยนร (Learning Plan) ทำาอยางไร

ในการกำาหนดเปาหมายผลสมฤทธทางการเรยน ซงไดจำาแนก ออกเปน 4 ประเภทดวยกน คอ

1) องคความรและสารสนเทศ(Knowledge/Information) เมอเราพจารณาทองคความร

เราจะคำานงถงขอเทจจรง (Facts) ความคดรวบยอด (Concepts) หลกการทว ๆ ไป (Generalizations) กฎเกณฑ ขอบงคบ กฎหมาย

(Laws) ขนตอนปฏบต (Procedures) สวนสารสนเทศเราตองการ

94

ใหนกเรยนเกดความเขาใจในรายละเอยดและความสมบรณของ สารสนเทศนน ๆ

2) ทกษะและกระบวนการ (Skills and Processes) หมาย ถงทกษะตาง ๆ ขนตอนการทำางาน และกระบวนการตาง ๆ ทพวกเรา

นำามาใชประยกตใชกบองคความรเพอทจะเกดความเขาใจจรง ๆ ทงองคความรและทกษะ/ กระบวนการตาง ๆ กเปนเปาหมายผลสมฤทธ

ทางการเรยน ทกษะ/กระบวนการเปนเปาหมายทตองการใหนกเรยน ประสบผลสำาเรจในการสรางทกษะหรอกระบวนการนน ๆ ขนในหนวย

การเรยนรหรอในรายวชา นกเรยนจะตองแสดงใหเหนวาเขาเกดความ เขาใจจรง ดวยทกษะหรอกระบวนการเฉพาะเจาะจงพเศษ ๆ จรง

ออกมาใหเหน3) การคดและการใหเหตผล (Thinking and

Reasoning) หมายถงการเทยบเคยงการเปรยบเทยบความ แตกตาง การวเคราะหความสมพนธ การจด

ประเภท การโตแยง การอางเหตผล การอปนย การนรนย การ สอบสวนโดยการทดลอง การสำารวจการไตรตรองการแกปญหา

และการตดสนใจ การคดและการใหเหตผลในความหมายดงกลาวนเปน เปาหมายผลสมฤทธ ทางการเรยนประเภทหนงทสำาคญยงทจะ

ปรากฏอยในมาตรฐานการเรยนรหลากหลายมาตรฐาน ในแตละกลมสาระการเรยนรและในแตละระดบชนเรยน

4) การสอสาร (Communication) เปนการสอสารทอยใน ขอบเขตทกษะ กระบวนการตาง ๆ โดยเฉพาะการสอสารอยางม

ประสทธภาพในการเขยนตามแบบฟอรม การสอสารอยางม ประสทธภาพในการพดปากเปลาตามแบบฟอรม การสอสารอยางม

ประสทธภาพโดยใชสออน ๆ ทเหนอกวา การเขยน และการพด การสอสารกบผรบทมความแตกตางกนอยาง

หลากหลาย การสอสารเพอเปาหมายตางๆ ทมลกษณะทหลากหลาย และการแสดงตามแนวความคดตาง ๆ ไดอยางชดเจนเขาใจงาย

ในเปาหมายผลสมฤทธทางการเรยนทง 4 ประเภทน จะปรากฏอย ในมาตรฐานการเรยนรตาง ๆ ทกระจายไปทวทกกลมสาระการเรยนร

ดงนน ในการออกแบบหนวยการเรยนรหรอแผนการจด การเรยนร และการคดกจกรรมการเรยนการสอน ผออกแบบตองพจารณาวาใน

95

เปาหมายการเรยนร หรอผลสมฤทธทางการเรยนใดควรจะใชการ จดการเรยนการสอนประเภทใด และควรเลอกใชวธ การเรยนการ

สอนแบบใดจงจะเหมาะสมทจะทำาใหผเรยนเกดผลสมฤทธทางการเรยน ตามเปาหมาย ในแตละดานของแตละเปาหมายผลสมฤทธทางการ

เรยน เมอนำาประเภทการจดการเรยนการสอน มาพจารณาแตละดาน ตางกมจดเดน จดดอย แตกตางกน ดงน

1) เปาหมายผลสมฤทธทางการเรยน ดานความรและสารสนเทศ- การสอนโดยตรง วธการสอนแตละวธทสอนโดยตรงจาก

ครผสอน การกำาหนด ผงความคด ภาพรวมโครงสราง และสงอน ๆ ฯลฯ จะถกถายทอดขอเทจจรงหรอสารสนเทศ ไปยงนกเรยน

- การเรยนรโดยการทดลอง วธการโดยการทดลองจะถก สรางขนมาเพอใหโอกาสนกเรยนไดใชหลกการอนมาน (Inductively)

หรอการอปมาน (Deductively) ของกฎเกณฑ หรอหลกการตาง ๆ

- การเรยนรดวยตนเอง แตละวธจะถกตงคำาถามตาง ๆไวชดกจกรรมการเรยนรตาง ๆ หรอศนยการเรยนร รายงานทจะตองทำา

หรอโครงงานวจย เพอใหนกเรยนบรรลถงขอเทจจรงตาง ๆ- การเรยนการสอนโดยออม แตละวธอยางเชน การไดมา

ซงความคดรวบยอด หรอการสรางความคดรวบยอดขนมาไดเอง การอานเพอหาความหมายในสงทอาน การสอนรวมกน

และการสอบสวน เพอใหนกเรยนไดกฎ หรอหลกการตาง ๆ- การเรยนการสอนโดยปฏสมพนธตอกนแตละวธ อยาง

เชน การอภปราย การสมภาษณ หรอการสอนทบทวนเปนกลม ๆ สามารถจดเตรยมให

นกเรยนไดสารสนเทศ หรอชวยเหลอใหนกเรยนไดพจารณา ทบทวนกฎเกณฑ หลกการอน ๆ

2) เปาหมายผลสมฤทธทางการเรยนดานทกษะและกระบวนการ- การสอนโดยตรงแบบทแสดง (Modeling) สามารถท

จะใหขอมลพนฐาน

96

ของทกษะหรอกระบวนการ หรอแสดงใหเหนทกษะหรอกระบวนการแต โดยวธอน ๆ โดยเฉพาะ การใหนกเรยนไดลงมอปฏบตดวยตนเอง

เปนสงทตองการและดกวา- เรยนรโดยการทดลองแบบทแสดง เกม การปฏบตการ

ทดลอง และวธการอน ๆ สามารถใหขอมลเบองตน ทกษะตาง ๆกระบวนการตาง ๆ หรอเตรยมทกษะในการปฏบตการได

- เรยนรดวยตนเอง การเขยนเรยงความ ชดกจกรรมการ เรยนร หรอศนยการเรยนร โครงงายวจยหรออน ๆ ฯลฯ สามารถ

เตรยมการเปดโอกาสใหมการประยกตนำาไปใชหรอลงมอปฏบตการ- การเรยนการสอนโดยออม วธการเรยนการสอนน

ประกอบดวย การแกปญหา ซงจะทำาใหมโอกาสเกดทกษะหรอกระบวนการปฏบตการ

ตาง ๆ- การเรยนการสอนโดยปฏสมพนธตอกน การเรยนรแบบ

รวมมอเปนกลม การโตวาท การแสดงบทบาทสมมต หรอการแบงกลมปฏบตการใน

หองปฏบตการ ฯลฯ ทำาใหทำางานไดผลด3) เปาหมายผลสมฤทธทางการเรยนดานการคดและการให

เหตผล- การสอนโดยตรงแบบทแสดงความสามารถใหขอมลพน

ฐาน หรอสาธต แสดงใหเหนถงการคดและกระบวนการใหเหตผล

- เรยนรโดยการทดลอง ณ จดนวธการใหนกเรยนทำาการทดลองเปนการทำางาน ทดมากทสด โดยเฉพาะอยางยงในการ

แสดงบทบาทสมมต เกม การทดลอง และสถานการณจำาลองตางๆ- การเรยนการสอนโดยออม บางวธอยางเชน การเขยน

เรยงความหวขอเรอง ชดกจกรรมการเรยนร หรอศนยการเรยนร โครงงานวจยตาง ๆ เปน

วธการทดกวาวธอน ๆ

97

- เรยนรดวยตนเอง ในแตละวธอยางเชน การทำางานเกยว กบกรณศกษา

แผนผงความคดรวบยอด การสอบสวน การแกปญหา ฯลฯ เปนการทำางานทดทเกยวของกบการคดและการใหเหตผลทงสน

- การเรยนการสอนโดยปฏสมพนธตอกนเปนวธการจดการเรยนการสอน

ทมปฏสมพนธดวยกนดทสดตรงกบเปาหมายทสด โดยเฉพาะอยางยง การแกปญหา และวธการ

จดสมมนาแบบโสกราตส4) เปาหมายผลสมฤทธทางการเรยนดานการสอสาร

- สอนโดยตรง มใชวธการทดทสดในการใหโอกาสแกนกเรยนสำาหรบเตรยมการ ดานทกษะการสอสารหรอฝกทกษะดานน

- การเรยนรดวยการทดลองด เมอไดมโอกาสพดปาก เปลา เขยน หรอโดยการกระทำาอน ๆ โดยรปแบบของการแสดงความ

คด ความรสกประกอบเขาไปดวย อยางเชน การรายงาน การสงเกตภาคสนาม การแสดงบทบาทสมมต หรอ

สถานการณจำาลอง- เรยนรดวยตนเองอกครงหนง การเขยนเรยงความหรอ

วธการอนทมผลตอ การพดปากเปลา การเขยน หรอรปแบบฟอรมอน ๆ ทมโอกาสเตรยม

การใหเกดการเรยนร ทกษะของการสอสาร- การเรยนการสอนโดยออม ในทำานองเดยวกนกบการ

สอน การอภปราย แนวคด หรอโดยวธการอน ๆ ทมผลตอการพดปาก เปลา การเขยนหรอในรปแบบอนใดหรอการนำาเสนอ เปนสงทดทง

สน- การเรยนการสอนโดยปฏสมพนธตอกน โดยจากการ

นยามของวธการเรยนรรวมกนเปนการเปดโอกาสใหเกดการเรยนรในทกษะของการสอสารในกจกรรมนอยแลว

จากการศกษาวจยเกยวกบการจดการเรยนการสอนในชนเรยนRobert J. Maryano

98

และคณะ (2001) ไดวจยจากผลงานวจยทเกยวกบการจดการเรยน การสอนในชนเรยนทมผลตอผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน

จำาแนกได 9 ประเภท ดวยกน ดงแสดงในหนงสอ Classroom Instruction that Works ไวดงนคอ

1) การระบความเหมอนและความตางกน (Identifying Similarities and Differences)

2) การสรปความและการจดบนทกยอ (Summarying and Note Taking)

3) การเสรมแรงความเพยรพยายามกบการยอมรบ(Reinforcing Effort and Providing

Recognition)4) การบานและการฝกปฏบต (Homework and

Practice)5) การสอความหมายโดยไมใชภาษา (Nonlinguistic

Representations)6) การเรยนรแบบรวมมอ (Cooperative Learning)7) การกำาหนดวตถประสงคและการใหผลยอนกลบ (Setting

Objectives and Providing Feedback)8) การตงสมมตฐานและการทดสอบสมมตฐาน (Generating

and Testing Hopotheses)9) ตวชแนะ คำาถามและโครงสรางความคดกอนการเรยนการ

สอน (Cues, Questions and Advance Organizers)สรปการเลอกกจกรรมการเรยนการสอนลงในหนวยการเรยนร

หรอแผนการจดการเรยนร ใหเหมาะสมและทำาใหเกดประสทธภาพตอการเรยนรนน เราจะตอง

พจารณาวากจกรรมดงกลาว บรรลตามเปาหมายการเรยนและตรงกบหลกฐานการเรยนรทเราตองการใหนกเรยนบรรลผลสำาเรจหรอไม

ไดมการนำาชดคำาถามใน Model WHERETO มาใชใหเกดแนวคดวา

99

กจกรรมทเราเลอกมาน จะนำานกเรยนไปในท (where) เปาหมายท ตองการหรอบอกไดไหมวาทำาไม (why)

จงเลอกวธการน แนใจนะวาวธการนทเราเลอกจะทำาใหนกเรยนบรรลใน สงทคาดหวง (what)

กจกรรมทเราเลอกมาใชจะดงและรง (hook and hold) ความ สนใจใหพวกนกเรยนใจจดใจจอตอการทำากจกรรมเหลานแนนอน และ

กจกรรมเหลานทเราเลอกมานจะเปดโอกาสใหนกเรยนตรวจสอบและ วนจฉย (equip and explore) ในประสบการณ (experiences)

เกดขนหรอไม ตลอดจนการมโอกาสไดมการคดทบทวนใหม(Rethink) ฝกทำา (Rehearse) ปรบปรงแกไขใหม (Revise) และ

ขดเกลา (Refine) ดขนกจกรรมทเราเลอกมาใชในหนวยการเรยนรน ใหโอกาสกบนกเรยนไดมการประเมนผลดวยตนเอง (Self –

valuate) และการจดกจกรรมการเรยนการสอนจดตดตอ (tailor) ใหสอดคลองกบความตองการทหลากหาลายสอดรบกบผเรยนในแตละ

บคคลหรอไม และเราจะจดการ (Organize) สงเหลานอยางไร ประเดนชดคำาถามของ WHERETO จะชวยพวกเราไดมากในการ

ชวยคดเลอกวธ การเรยนการสอนจากประเภทของยทธวธ การจดการเรยนการสอน ซงมอย 4 ประเภท แตมหลากหลาย

ของวธการในแตละประเภทโดยมเปาหมายผลสมฤทธทางการเรยนเปน ตวกำากบ ประกอบการตดสนใจ ยทธวธอะไรทเหมาะสมทสด สำาหรบ

เปาหมายผลสมฤทธทางการเรยนทมชนดทแตกตางกน เราจะพฒนาแผนการจดการเรยนรทประกอบดวยความหลากหลายของยทธวธการเรยนการสอน ทจะนำาผเรยนไปสการเรยนรไดอยางไร

5. การประเมนตามสภาพจรง (Authentic Assessment) การประเมนผลวชาศลปะ คอ การทตองการทราบวานกเรยนม

ความเจรญงอกงาม และผลสมฤทธทางการเรยนมากนอยเพยงไร ตามจดมงหมายทตงไว

หรอไม และเปนการชวยใหเดก ไดมองเหน และเปรยบเทยบการทำางานในปจจบนและในอดต และมงจด

ระดบความเจรญงอกงาม

100

ทเกดขน จากการเรยนและประกอบกจกรรมวามความสามารถ ความ ถนด และแกไขปรบปรง ในดานใด ซงเปนผลใหครไดแกไข

และปรบปรงการสอนใหดขนอกประการดวย นวลลออ ทนานนท (2542, หนา 74) กลาววา ใน

กระบวนการเรยนการสอน เมอตงจดมงหมายการศกษา เพอเปนสงคาดหวงใหผเรยนไดมความร ความสามารถตลอดจน

ดานทศนคต ในเรองตาง ๆ จะตองมการตรวจสอบดวาผเรยนมความร ความสามารถ หรอไมเพยงใด บรรลจดประสงคทตงไวหรอไม จงตองม

การตรวจสอบผลนน ดวยการวดผลประเมนผลนนเอง พระพงษ กลพศาล ( 2546: 172 – 174) กลาววา วชา

ศลปศกษานบวาเปนวชาทยงยากแกการวดผลมากโดยเฉพาะการวดผลจากผลงานศลปะของเดกสมย

กอน ครศลปะจะมงวดผล จากผลงานททำาสำาเรจเทานนไมได สนใจการพฒนาการดานอน ๆ ของเดกเลย นอกจากนนสงทครศลปะ สมยกอนนยมทำากนมากกคอ นำาผลงานเดกมาเปรยบเทยบในลกษณะ

แขงขนกน แลวใหคะแนน การวดผลเชนน ชใหเหนถงความหางเหน ระหวางครกบเดก ความจรงแลวจดสำาคญของการวดผลทางดานศลปะ

ควรอยบนพนฐานความคดวา เดกมพฒนาการดขนกวาครงกอนหรอ ไม พฒนาการดงกลาวนน ไมสามารถดไดจากผลงานททำาสำาเรจเพยง

อยางเดยว แตตองดจากระหวางชวงเวลาทเดกกำาลงทำางานดวย โดย ตองไมนำาเดกไปเปรยบกบเดกคนอน หรอแขงขนกบคนอน เดกตอง

แขงขน กบตวเอง ดงนน การวดผลและประเมนผลวธน จำาเปนตอง ใชความระมดระวงและใกลชดกบเดก อยางเพยงพอ เพอสงเกต

พฤตกรรมของเขาอยตลอดเวลา และกอนการวดผลหรอประเมนผลความหมายของการประเมนตามสภาพจรง ไดมผใหความ

หมายการประเมนตามสภาพจรงไวดงน

สวมล วองวานช (2546, หนา 13) กลาววา การประเมน ตามสภาพจรง เปนกระบวนการตดสนความรความสามารถและทกษะ

ตาง ๆ ของผเรยนในสภาพทสอดคลองกบชวตจรงโดยใชเรองราวเหตการณสภาพจรงหรอคลายจรงทประสบในชวต

ประจำาวน เปนสงเราใหผเรยนตอบสนอง โดยการแสดงออก ลงมอ

101

กระทำาหรอผลตจากกระบวนการทำางานตามทคาดหวง และ ผลผลตทมคณภาพ จะเปนการสะทอนภาพเพอลงขอสรปถงความร

ความสามารถ และทกษะตางๆ ของผเรยนวามมากนอยเพยงใด นา พอใจหรอไม อยในระดบความสำาเรจใด

กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ (2545, หนา 20) ไดกลาววาการประเมนตามสภาพจรงเปนการประเมนจากการปฏบตงาน

หรอกจกรรมอยางใดอยางหนง โดยงานหรอกจกรรมทมอบหมายใหผ ปฏบต จะเปนงานหรอสถานการณทเปนจรง (real life) หรอใกล

เคยงกบชวตจรงจรง เปนงานทมสถานการณซบซอน (complexity) และเปนองครวม (holistic) มากกวางานปฏบตในกจกรรมการเรยน

ทวไปสำานกงานคณะกรรมการประถมศกษาแหงชาต (เดม)

กระทรวงศกษาธการ (2540, หนา 175) กลาววาการประเมนสภาพจรง เปนการประเมนการกระทำา

การแสดงออกหลาย ๆ ดาน ของนกเรยนตามสภาพความเปนจรงทงในและนอกหองเรยน ม

ลกษณะเปนการประเมนแบบ ไมเปนทางการ การทำางานของ ผเรยน ความสามารถใช ในการแกไขปญหาและการแสดงออก

โดยเนนผเรยนเปนผคนพบและเปนผผลตความร ไดมโอกาสฝกปฏบต จรงหรอคลายจรง ไดแสดงออกอยางเตมความสามารถ

สรป การประเมนตามสภาพจรง เปนการประเมนจากการวด โดยใหผเรยนลงมอ ปฏบตจรงในสถานการณจรง

แนวคดและหลกการของการประเมนผลตามสภาพจรงผเชยวชาญในดานการวดและประเมนผลกลาวถงแนวคดและ

หลกการประเมน ตามสภาพทแทจรงไวหลายทาน ทสำาคญมดงน

สำานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (เดม) (2542, หนา 183) กลาวไววา

1. การประเมนตามสภาพจรง ไมเนนการประเมนทกษะพนฐาน (Skill Assessment) แตเนนการประเมนทกษะการคดทซบ

102

ซอน (Complex thinking skill) ในการทำางาน ความรวมมอ ในการแกปญหา และการประเมนตนเองทงภายในและภายนอก

หองเรยน2. การประเมนตามสภาพจรง เปนการวดและประเมนความ

กาวหนาของนกเรยน3.”การประเมนตามสภาพจรงเปนการสะทอนใหเหนการ

สงเกตสภาพงานปจจบน(current work) ของนกเรยน และสงทนกเรยนไดปฏบตจรง

4.” การประเมนตามสภาพจรง เปนการผกตดนกเรยนกบงาน ทเปนจรง โดยพจารณา

จากงานหลาย ๆ ชน5. ผประเมนควรมหลาย ๆ คน โดยมการประชมระหวางกลมผ

ประเมนเพอแลกเปลยนขอมลเกยวกบตวนกเรยน6. การประเมนตองดำาเนนการไปพรอมกบการเรยนการสอน

อยางตอเนอง7. นำาการประเมนตนเองมาใชเปนสวนหนงของการประเมน

ตามสภาพทแทจรง8. การประเมนตามสภาพจรง ควรมการประเมนทง 2 ลกษณะ คอ การประเมนทเนน การปฏบตจรง และการประเมนจาก

แฟมสะสมงาน อนวต คณแกว (2548, หนา 11 3) กลาวถงหลกการของ

การประเมนผลจากสภาพจรงไวดงน

1. เปนการประเมนความกาวหนาและการแสดงออกของ นกเรยนแตละคน บนรากฐาน

ของทฤษฎทางพฤตกรรมการเรยนร โดยใชเครองมอการประเมนทหลากหลาย

2. การประเมนตามสภาพจรง จะตองมรากฐานบนพฒนาการและการเรยนรทางสตปญญาทหลากหลาย

3.” หลกสตรสถานศกษา ตองใหความสำาคญตอการประเมน ตามสภาพจรง คอ หลกสตรตองพฒนามาจากบรบททมรากฐานทาง

103

วฒนธรรมทนกเรยนอาศยอย และทตองการเรยนรใหทนกบกระแสการเปลยนแปลงของโลก

4.. การเรยนการสอน การประเมนผล จะตองหลอมรวมกนและการประเมนตองประเมนตอเนองตลอดเวลาททำาการเรยนการสอนโดยผเรยนมสวนรวม

5.” การเรยนการสอน การประเมนเนนสภาพทสอดคลอง หรอใกลเคยงกบธรรมชาต

ความเปนจรงของการดำาเนนชวต และควรเปดโอกาสใหผเรยนไดคดงานดวยตนเอง

6. การเรยนการสอนจะตองเปนไปเพอพฒนาศกยภาพใหเตม ทสงสดตามสภาพทเปนจรงของแตละบคคล เตมตามศกยภาพของ

ตนเอง การเรยนการสอน และการประเมนตองเกยวเนองกนและเนนการปฏบตจรงในสภาพทใกลเคยงหรอสภาพทเปนจรงในชวต

ประจำาวน เปดโอกาสใหผเรยนไดเรยนรดวยตนเองลกษณะสำาคญของการวดและการประเมนผลจากสภาพจรงลกษณะสำาคญของการวดและการประเมนจากจากสภาพจรงม

ดงน (กรมวชาการ , 2545,หนา 159)

1.”การวดและการประเมนผลจากสภาพจรงมลกษณะสำาคญ คอ ใชวธการประเมนกระบวนการคดทซบซอนความสามารถในการ

ปฏบตงาน ศกยภาพของผเรยนในดานของผผลตและกระบวนการทไดผลผลตมากกวาทจะประเมนวาผเรยนสามารถจดจำาความรอะไรไดบาง

2. เปนการประเมนความสามารถของผเรยน เพอวนจฉยผเรยนในสวนทควรสงเสรม

และสวนทควรแกไขปรบปรงเพอใหผเรยน ไดพฒนาอยางเตม ศกยภาพตามความสามารถ ความสนใจและความตองการของแตละ

บคคล3.’เปนการประเมนทเปดโอกาสใหผเรยนไดมสวนรวมประเมน

ผลงานของทงตนเอง

104

และของเพอนรวมหอง เพอสงเสรมใหผเรยนรจกตวเอง เชอมน ตนเอง สามารถพฒนาขอมลได4.”ขอมลทประเมนไดจะตองสะทอนใหเหนถงกระบวนการ

เรยนการสอนและการวางแผนการสอนของผสอนวาสามารถตอบสนองความ

สามารถ ความสนใจและความตองการของผเรยนแตละบคคลไดหรอไม

5. ประเมนความสามารถของผเรยนในการถายโอนการเรยนรไปสชวตจรงได

6. ประเมนดานตาง ๆ ดวยวธทหลากหลายในสถานการณตาง ๆ อยางตอเนอง

ขนตอนการประเมนตามสภาพจรงการประเมนตามสภาพจรงมการดำาเนนงานตามขนตอนตอไปน

( อนวต คณแกว 2548, หนา 115) อางถง ส. วาสนา ประวาลพฤกษ, 2544, หนา 1)

1. กำาหนดวตถประสงคและเปาหมายในการประเมน ตอง สอดคลองกบสาระ มาตรฐานจดประสงคการเรยนรและสะทอนการ

พฒนาดวย2. กำาหนดขอบเขตในการประเมน ตองพจารณาเปาหมายท

ตองการใหเกดกบผเรยน เชน ความรทกษะและกระบวนการ ความรสก คณลกษณะ เปนตน

3. กำาหนดผประเมน โดยพจารณาผประเมนวาจะมใครบาง เชน นกเรยนประเมนตนเอง เพอนนกเรยน ครผสอน ผปกครองหรอ

ผทเกยวของ เปนตน4. เลอกใชเทคนคและเครองมอในการประเมนควรมความ

หลากหลายและเหมาะสมกบวตถประสงค วธการประเมน เชน การ ทดสอบ การสงเกต การสมภาษณ การบนทกพฤตกรรม แบบ

สำารวจความคดเหน บนทกจากผทเกยวของ แฟมสะสมงาน5. กำาหนดเวลาและสถานททจะประเมน เชน ประเมนระหวาง

นกเรยนทำากจกรรม ระหวางทำางานกลม โครงการ วนใดวนหนงของ สปดาห เวลาวาง พกกลางวน

105

6. วเคราะหผลและวธการจดการขอมลการประเมน เปนการนำาขอมลจากการประเมน มาวเคราะหโดยระบสงทวเคราะห เชน

กระบวนการทำางาน เอกสารจากแฟมสะสมงาน รวมทงระบวธการบนทกขอมลและวธการวเคราะหขอมล

7. กำาหนดเกณฑการประเมน เปนการกำาหนดรายละเอยดใน การใหคะแนนผลงานวา ผเรยนทำาอะไร ไดสำาเรจหรอวามระดบความ

สำาเรจในระดบใด คอมผลงานเปนอยางไร การใหคะแนนอาจจะใหในภาพรวมหรอแยกเปนราย ใหสอดคลองกบงานและจดประสงคการเรยนรอาจกลาวสรปไดวา การประเมนตามสภาพจรงเปนขนตอนทครและนกเรยนรวมกนกำาหนดผลสมฤทธทตองการ

โดยวเคราะหจากหลกสตรแกนกลาง หลกสตรทองถนและความ ตองการของนกเรยน มแนวทาง

ของงานทปฏบต.กำาหนดกรอบและวธการประเมนรวมกนระหวางผ ประเมนและผถกประเมน

ซงวธการประเมนตามสภาพจรงจะกลาวถงตอไปน เทคนค วธการทใชในการประเมนตามสภาพจรง

การประเมนตามสภาพจรงเปนการกระทำา การแสดงออกหลาย ๆ ดานของนกเรยน

ตามสภาพความเปนจรงทงในและนอกหองเรยน มวธการประเมนโดย สงเขปดงน

(สำานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต, 2542, หนา184-193)

1. การสงเกต เปนวธการทดมากวธหนงในการเกบขอมล พฤตกรรมดานการใชความคดการปฏบตงาน และโดยเฉพาะดาน

อารมณ ความรสก และลกษณะนสยสามารถทำาไดทกเวลา ทกสถานททงในหองเรยน นอกหองเรยน หรอในสถานการณอนนอก

โรงเรยน วธการสงเกต ทำาไดโดยตงใจและไมตงใจ การสงเกต โดยตงใจหรอมโครงสราง หมายถง ครกำาหนดพฤตกรรม ทตอง

สงเกต ชวงเวลาสงเกตและวธการสงเกต ( เชน สงเกตคนละ 3-5 นาท

106

เวยนไปเรอย ๆ) อกวธหนงคอ การสงเกตแบบไมไดตงใจหรอไมมโครงสราง ซงหมายถง ไมมกำาหนดรายการสงเกตไวลวงหนา ครอาจมกระดาษแผนเลก ๆ ตดตวไวตลอดเวลาเพอบนทกเมอพบพฤตกรรม

การแสดงออกทม ความหมายหรอสะดดความสนใจของคร การบนทก อาจทำาไดโดยยอกอนแลวขยายความสมบรณภายหลง วธการสงเกตท

ดควรใชทงสองวธ เพราะการสงเกตโดยตงใจอาจทำาใหละเลยมองขามพฤตกรรมทนาสนใจแตไมมในรายการทกำาหนด สวนการสงเกตโดยไมตงใจอาจทำาใหครขาด ความชดเจนวาพฤตกรรมใด การแสดงออก

ใดทควรแกการสนใจและบนทกไว เปนตน ขอเตอนใจสำาหรบการใชวธสงเกตคอ ตองสงเกตหลาย ๆ

ครงในหลาย ๆ สถานการณ( การเรยน การทำางานตามลำาพง การทำางานกลม การเลนการเขาสงคม

กบเพอน การวางตว ฯลฯ)เมอมเวลาผานไประยะหนง ๆ (2-3 สปดาห) จงนำาขอมลเหลานมาเพอ

พจารณาสกครงหนง เครองมออนๆ ทใชประกอบการสงเกต ไดแก แบบตรวจสอบรายการ แบบมาตราสวนประมาณคา แบบบนทกระเบยน

สะสม เปนตน2. การสมภาษณ เปนอกวธหนงทใชเกบขอมลพฤตกรรมดาน

ตาง ๆ ไดด เชน ความคด (สตปญญา) ความรสก กระบวนการขน ตอนในการทำางาน วธแกปญหา อาจใชประกอบการสงเกตเพอใหได

ขอมลทมนใจมากยงขนขอแนะนำาบางประการเกยวกบการสมภาษณ1)”กอนสมภาษณควรหาขอมลเกยวกบภมหลงของนกเรยน

กอนเพอทำาใหการสมภาษณเจาะตรงประเดนและไดขอมลยงขน2) เตรยมชดคำาถามลวงหนาและจดลำาดบคำาถามชวยใหการ

ตอบไมวกวน3) ขณะสมภาษณครใชวาจา ทาทาง นำาเสยงทอบอนและ เปนกนเอง ทำาใหนกเรยน

เกดความรสกปลอดภย และแนวโนมใหนกเรยนอยากพด เลา4) ใชคำาถามทนกเรยนเขาใจงาย

107

5) อาจใชวธการสมภาษณทางออม คอ สมภาษณจาก บคคลทใกลชดนกเรยน เชน

เพอนสนท ผปกครอง เปนตน3. การตรวจงาน เปนการวดและประเมนผลทเนนการนำาผล

การประเมนไปใชทนท ใน 2 ลกษณะ คอ เพอการชวยเหลอนกเรยนและเพอปรบปรงการสอน

ของคร จงเปนการประเมน ทควรดำาเนนการตลอดเวลา เชน การ ตรวจแบบฝกหด ผลงานภาคปฏบต โครงการ โครงงานตาง ๆ เปนตน

งานเหลานควรมลกษณะทครสามารถประเมนพฤตกรรมระดบสงของ นกเรยนได เชน แบบฝกหดทเนนการเขยนตอบ เรยบเรยง สรางสรรค

(ไมใชแบบฝกหดทเลยนแบบขอสอบเลอกตอบซงมกประเมนไดเพยงความรความจำา) งานโครงการ โครงการทเนนความคดขนสงในการ

วางแผนจดการดำาเนนการ และแกปญหาสงทควรประเมนควบคไปดวย เสมอในการตรวจงาน (ทงงานเขยนตอบและปฏบต) คอลกษณะนสย

และคณลกษณะทดในการทำางานขอแนะนำาบางประการเกยวกบการตรวจงานโดยปกตครมกประเมนนกเรยนทกคนจากงานทครกำาหนดชน เดยวกน ครควรมการยดหยน การประเมนจากการตรวจงานมากขน

ดงน1) ไมจำาเปนตองนำาชนงานทกชนมาประเมน อาจเลอกเฉพาะ

ชนงานทนกเรยนทำาไดดและบอกความหมาย ความสามารถของ “นกเรยนตามลกษณะทครตองการประเมนได วธนเปนการเนน จด

” แขง ของนกเรยน นบเปนการเสรมแรง สรางแรงกระตนใหนกเรยน พยายามผลตงานทด ออกมามากขน

2) จากแนวคดตามขอ 1 ชนงานทหยบมาประเมนของ แตละคน จงไมจำาเปนตองเปนเรองเดยวกน เชนนกเรยนคนท 1 งานท

(ทำาไดด) ควรหยบมาประเมนอาจเปนงานชนท 2,3,5, สวน นกเรยนคนท 2 งานทควรหยบมาประเมนอาจเปนงานชนท 1,2,4

เปนตน3) อาจประเมนชนงานทนกเรยนทำานอกเหนอจากทคร

กำาหนดใหกได แตตองมนใจวาเปนสงทนกเรยนทำาเองจรง ๆ เชน สง ประดษฐทนกเรยนทำาเองทบาน และนำามาใชทโรงเรยน หรองาน

108

เรองตาง ๆ ทนกเรยนทำาขนเองตามความสนใจ เปนตน การใชขอมล หลกฐานผลงาน อยางกวางขวาง จะทำาใหครรจกนกเรยนมากขน

และประเมนความสามารถของนกเรยน ตามสภาพทแทจรงของเขาไดแมนยำายงขน

4)” ผลการประเมน ไมควรบอกเปนคะแนนหรอระดบ คณภาพ ทเปนเฉพาะตวเลข

อยางเดยวแตควรบอกความหมายของผลคะแนนนนดวย4. การรายงานตนเอง เปนการใหนกเรยนเขยนบรรยายหรอ

ตอบคำาถามสน ๆ หรอตอบแบบสอบถามทครสรางขน เพอ สะทอนถงการเรยนรของนกเรยนทงความร ความเขาใจ วธคด

วธทำางาน ความพอใจในผลงาน ความตองการพฒนาตนเองใหดยงขน ตวอยางคำาถามใหนกเรยน เขยนตอบสน ๆ เพอสะทอนความคดวธ

การทำางานหรอบคลกภาพของนกเรยน5. การใชบนทกจากผเกยวของเปนการรวบรวมขอมล ความ

คดเหนทเกยวของกบ ตวนกเรยน ผลงานนกเรยน โดยเฉพาะความกาวหนาในการเรยนรของ

นกเรยนจากแหลงตาง ๆ เชน จากเพอนคร โดยประชมแลกเปลยนขอมลความคดเหนเกยวกบการ

เรยนรของนกเรยน (ประเมนเดอนละครง) จากเพอนนกเรยน โดยจด ชวโมงสนทนา วพากษผลงาน (นกเรยนตองไดรบคำาแนะนำามากอน

เกยวกบหลกการ วธวจารณ เพอการสรางสรรค) จากผปกครองโดย จดหมาย สารสมพนธทคร

หรอโรงเรยนกบผปกครองมถงกนโดยตลอดเวลา โดยการประชมผ ปกครองทโรงเรยนจดขน หรอโดยการตอบแบบสอบถามสน ๆ

(สำานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (เดม) 2542, 187-188)

6.” การใชขอสอบแบบเนนการปฏบตจรง ในกรณทคร ตองการใชแบบสอบถาม

ขอเสนอแนะใหใชแบบทดสอบภาคปฏบตทเนนการปฏบตจรงซงมลกษณะดงตอไปน

109

1) ปญหาตองมความหมายตอผเรยน และมความสำาคญ เพยงพอทจะแสดงถงภมความรของนกเรยนในระดบชนนน ๆ

2) เปนปญหาทเลยนแบบสภาพจรงในชวตของนกเรยน3) แบบสอบตองครอบคลมทงความสามารถและเนอหาตาม

หลกสตร4) นกเรยนตองใชความรและความสามารถความคดหลาย ๆ

ดาน มาผสมผสานและแสดงวธคดไดเปนขนตอนทชดเจน

5) ควรมคำาตอบถกไดหลายคำาตอบ และมวธหาคำาตอบไดหลายวธ

6) มเกณฑการใหคะแนนตามความสมบรณของคำาตอบอยางชดเจน

7. การประเมนโดยใชแฟมสะสมงาน แฟมสะสมงานหมายถงสงทใชสะสมงาน

ของนกเรยนอยางมจดประสงค อาจเปนแฟม กลอง แผนดสก อลบม ทแสดงใหเหนถงความพยายาม ความกาวหนาและผลสมฤทธในเรอง

นน ๆ หรอหลาย ๆ เรอง การสะสมนนนกเรยนมสวนรวม ในการเลอกเนอหา เกณฑการเลอก เกณฑการตดสน ความสามารถคณสมบต

หลกฐานการสะทอนตนเอง การประเมนผลโดยใชแฟมสะสมงานเปนวธการประเมนผลการเรยนรตามสภาพจรงทไดรบความนยมกนอยางแพรหลายวธหนง เพราะใชการประเมนใหผกตดอยกบการสอนและมนกเรยน เปนศนยกลางของการเรยนการสอนทชดเจน

วธการประเมนตามสภาพจรงทไดกลาวแลวนน การทจะไดมาซงผลการเรยนรทแทจรงของนกเรยนครควรใชวธการเกบขอมลหลาย ๆ วธผสมผสานกน เพอใหไดขอมลทหลากหลายครอบคลมพฤตกรรม

ทกดานและมจำานวนมากเพยงพอทจะประเมนผลทเกดขนในตวนกเรยน อยางมนใจหลกเกณฑ วธการใหคะแนนตามแนวทางการประเมนตาม

สภาพจรงการใหคะแนน

110

หลกและวธการใหคะแนนตามแนวทางของการประเมนตามสภาพจรงของนกเรยน ทำาไดใน 2 แนวทาง (สำานกงานคณะ

กรรมการการประถมศกษาแหงชาต (เดม) 2540, หนา 12-14) ดงน

แนวทางท 1ใหคะแนนในลกษณะภาพรวมเปนการใหคะแนนในความหมาย

วา คะแนนนนเปนตวแทนความประทบใจในผลงานทงหมดรวมทกดาน แลว มกใชกบเครองมอวดประเมนผล ทเปน Authentic

Test แนวทางท 2

ใหคะแนนในลกษณะวเคราะหงานเปนสวนยอยเปนการแตก ยอยผลสมฤทธของงาน หนง ๆ ออกเปนหลาย ๆ ดานเพอวเคราะห

ระดบความสำาเรจแตละดานในงานนนของนกเรยน ขอมล มประโยชนมากตอการพฒนาการเรยนการสอน มกใชประเมนแฟม

สะสม กลาวโดยสรป วธการใหคะแนนตามแนวประเมนตามสภาพจรง

เนนทการใหขอมลทสามารถบงชถงความสำาเรจหรอความรอบรของนกเรยนวามลกษณะ

อยางไรและความสำาเรจ หรอความรอบรในระดบทแตกตางกน นน มลกษณะแตกตางกนอยางไร ไมใชใหความหมายเพยงแค

การได ตก หรอ ผาน ไมผาน หรอระดบของการผานเทานน นอกจากนการนำาผลประเมนไปใชประโยชนดานการตดสนผลการเรยนกมความสำาคญเปนอนดบรองจากการนำาไปใชเพอพฒนานกเรยนและตวคร

การประเมนตามสภาพจรง เปนการประเมนทเนนใหผเรยน ปฏบต ถาสามารถปฏบตได

ในสถานการณจรงจะดมาก แตถาไมได อาจใชสถานการณจำาลองทพยายามใหเหมอนจรงมากทสด

หรออาจจะใหผเรยนไปปฏบตนอกหองเรยน หรอทบาน แลวเกบผลงาน ไว โดยอาจจะเกบไวในแฟมสะสมงาน แลวครเรยกมาประเมนภายหลงค

วามร ความสามารถ การคด และคณลกษณะตางๆ วธการ

111

ทใชประกอบการประเมนตามสภาพจรงควรมหลากหลายประกอบกนสรปดงน

1. การสงเกต2. การสมภาษณ3. การตรวจงาน4. การรายงานตนเองของนกเรยน5. การบนทกจากผเกยวของ6. การใชขอสอบแบบเนนการปฏบตจรง7. การประเมนโดยใชแฟมสะสมงาน

การใหคะแนนการประเมนตามสภาพจรงม 2 แนวทางคอ การประเมนในลกษณะภาพรวมและการประเมนในลกษณะการวเคราะหสวน

ยอย ซงหวใจสำาคญของการประเมนตามสภาพจรงคอ ตองสอนและใหผเรยนไดเรยนรจากสภาพจรง

6. แนวคดวธฉลาดใชและฉลาดออม แนะนำา 12 วธวางแผนใชเงนอยางฉลาด ( ทมา : หนงสอพมพ

โพสตทเดย  24 ตลาคม 2550) เพอใหคนไทยไดนำาไปใชและปฏบต เพอชวตความเปนอยทพอเพยง

1. การวางแผนการเงน การวางแผนการเงน ถอเปนขอพงปฏบตแรกททกคนจะตองทำา

ทงวางแผนการเงนของตวเองและครอบครวใหเหมาะสม ซงเชอมโยงถงรายได รายจาย การออม การลงทน ภาษ การจดการ หนสน และการเตรยมตวปองกนความเสยงตาง ๆ ทอาจเกดขน โดยขนตอนการวางแผน ประกอบดวย   1) การสำารวจตวเอง เพอใหรจกอปนสยทางการเงน รเงอนไขขอจำากดของตนเอง เพอจะไดนำามาปรบใชในการวางแผนทางการเงน   2) กำาหนดเปาหมาย หรอสงทตองการ และระยะเวลาโดยแบงเปนเปาหมายระยะยาว (5, 15, 20 ป) และเปาหมายระยะสน (ไมเกน 1 ป)

112

  3) จดสดสวนการใชเงนใหเหมาะสม ควรกนเงนสำาหรบคาใชจายทจำาเปนกอน แลวนำาเงนทเหลอมาออมหรอลงทนดวยวธตาง ๆ โดยคะเนวา จะไดผลตอบแทนใกลเคยงกบเงนทตองการ  4) ลองนำาแผนมาปฏบต ถาตวเลขทวางไวยงหางไกล ใหปรบแผนเสยใหม เชน ตดคาใชจาย หรอลดเงนเปาหมาย

2. จดงบดลคมคาใชจายสวนตว แผนการเงนจะสำาเรจไปไมได หากขาดการจดงบประมาณหรอ

งบดล ซงเปนตวชวยควบคมการใชเงนไมใหออกนอกลนอกทาง เรมจาก   1) รวมตวเลขรายได ของคณทงหมด เชน เงนเดอน คาจางพเศษ คาเชา คาลวงเวลา ฯลฯ   2) รวบรวมและจดบนทกรายจาย โดยหมนรวบรวมและจดบนทกรายจายวา แตละเดอน คณจายเงนไปกบเรองใดบาง

 3) คาดคะเนรายจายในอนาคต โดยปกตจะดจากรายจายปจจบนทเรารวบรวมมาเปนพนฐาน แลวบวกอตราเงนเฟอเขาไป  4) ทำาสรปงบประมาณ แลวตงงบดลเงนสด โดยทำาตารางแบงชองรายรบ-รายจาย แลวแบงระยะเวลาเปนชวง ๆ เชน ตอสปดาห ตอเดอน ตอป รวมยอดของทงรายรบและรายจาย แลวนำามาเปรยบเทยบกน หากผลรายรบมากกวา แสดงวา คมคา ใชจายสำาเรจ ถาตดลบ ใหกลบมาดทรายจายวาจะตดสวนใดออกไปได

 5) ตดตามการใชจายและปรบปรงงบประมาณ 3. ออมเพลน เมนจน การเกบออมควรแยกบญชเงนฝากเปน 3 บญช ไดแก บญชใช

จายเผอฉกเฉน บญชเงนออม และบญชเพอการลงทน ซงเคลดลบการ

113

ออมนน ม 2 วธ ไดแก ออมแบบลบสบ โดยหกเงน รอยละ 10 ของรายไดทกเดอนมาเปนเงนออม วธเหมาะกบคนทมวนยในการออม สวนวธท 2 คอ ออมแบบ เพมสบ สำาหรบคนทชอบซอ เมอซอของสงใดกตามใหเพมเงนอก รอยละ 10 ของมลคามาเปนเงนออม

4. บรหารหน หนกบดกทางการเงน การไมมหนเปนลาภอนประเสรฐ ซงหนนน มทง หนด และ หน“ ” “ฟมเฟอย ขนอยกบวตถประสงค วตถประสงคของการกอหน สำาหรบ”หนด คอ หนทนำาไปซอสงของจำาเปน สงทตองการ เชน บาน การศกษาของลก สวนหนฟมเฟอย คอ หนทเกดจากเรองทไมจำาเปน สรยสราย เชน กเงนเพอซอฮารเลยไวอวดสาว ทงนวธการทดทสดในการลดหน คอ พยายามใสเงนจำานวนมากทสดโดยไมกระทบกบรายจายประจำาทจำาเปนเพอชำาระหนสนทถกคดดอกเบยแพงทสด เชน บตรเครดต และหนนอกระบบ

5. วางแผนประหยดภาษ วธงาย ๆ คอ สรรหาคาลดหยอน ประกอบดวย ดอกเบยกซอบาน

เงนบรจาค คาเลยงดบตร คาเลยงดบดา-มารดาทมอาย 60 ปขนไป เบยประกนชวต และเงนลงทนในกองทนเพอการเลยงชพ หรอเพอสนบสนนการออม และหากคณรบงานนอก ควรวางแผนใหดวา จะรบเงนเพอคำานวณเปนเงนเดอน (ภงด.91) หรอรบเปนงานเหมา ซงตองไปเสยภาษเปนเงนไดจากการประกอบธรกจทวไป (ภงด.90) ลองคำานวณดวาวธการเสยภาษแบบใดจะประหยดเงนคณมากกวา

6. กอนจงมอไปแตงงาน

114

คสมรสควรวางแผนอนาคตทางการเงนระยะยาวถง 10 ป และใหจดแยกเงนออกเปนหลาย ๆ บญช ตามวตถประสงคของการใชเงนแตละประเภท จากผลการสำารวจพบวา งานแตงงานตองใชเงนถงหลกแสนทเดยว คาใชจายหลก ๆ คอ คาจดเลยงในโรงแรม คาของชำารวย คาบตรเชญ และคาถายภาพคในสตดโอ ทงนมเคลดลบในการประหยดคาใชจายแตงงาน ดงน 1) แตงงานตอนกลางวน โรงแรมสวนใหญจะคดราคาในการจดเลยงไดถกลง 2) แบงปนขาวของกบคบาวสาวรายอน 3) ลดขนาดเคกแตงงานเหลอแค 2 ชนกพอ 4) พยายามตกแตงบรรยากาศในงานดวยใบไมและใชดอกไมใหนอยลง 5) เลอกชดแตงงานเรยบงาย หรอเชาชดแตงงานเพอประหยดงบ และ 6) คำานวณจำานวนแขกใหพอเหมาะพอด

7. แผนการเงนเพอซอรถยนต คาใชจายในการซอรถ ไมควรเกนอตรา รอยละ 15 ของรายได

ครอบครว เพอไมใหเกดภาระผอนสงเกนตว เมอคดซอรถใหเลอกรถทพอคมคากบการใชงาน ถาคณวางแผนทจะกเงนซอรถ ควรเลอกธนาคารหรอไฟแนนซทใหอตราดอกเบยตำา หรอเงอนไขทดกวา สตรการคดอตราดอกเบย ระหวางธนาคารและบรษทไฟแนนซจะแตกตางกน โดยธนาคารจะคดแบบ ลดตนลดดอก “ ” ในขณะทไฟแนนซจะคดแบบ ดอกเบยรวมเงนตน ซงมขอดขอเสยแตกตางกน ทางทด“ ”ควรคย กบทง 2 ฝาย แลวเปรยบเทยบวาตวเองเหมาะกบสงใด 8. แผนการเงนเพอซอบาน

ควรประเมนกำาลงซอกอนจะซอบาน ราคาบานทจะซอไมควรเกน 30 เทาของรายไดตอเดอนของครอบครว และคาใชจายในการผอนบานรายเดอนกไมควรเกน รอยละ 25-30 ของรายไดตอเดอน

115

หลกสำาคญในการขอสนเชอบาน คอ เลอกโครงการทมคาใชจายตำา“ทสด กเงนใหนอยทสด และผอนชำาระใหเรวทสด โดยตองมนใจวามเงนสดมากพอทจะวาง”ดาวน เพราะโดยทวไป โครงการบานจดสรรมกจะใหผซอจายเงนดาวนซอบานประมาณ รอยละ 20 และสามารถกไดแค รอยละ 80 ของราคาบาน

9. แผนการเงนเพอเจาตวนอย จากการสำารวจคาใชจายเฉลยในการคลอดบตรขนตำาอยท

ประมาณ 38,500 บาท และคาเลยงดบตรตอเดอนอกประมาณ 3 พนบาท ซงคาใชจายดงกลาวนสามารถจดการได 2 ทาง คอ 1) พอเรมตงครรภกเรมเกบเงน และบรหารเงนใหด โดยลองคดดวาคณตองมคาใชจายในการคลอดบตรเทาใด แลวคำานวณวาคณตองเกบเงนตอเดอนเทาใด จงจะไดตามยอดเงนทตงไว 2) เปนการใชเงนอนาคตสำาหรบการคลอดลก เชน รดบตรเครดต หรอกเงนสด แลวคอย ๆ ทยอยจายหลงจากคลอดแลว แตวธนคณจะตองชำาระเงนมากขน เนองจากดอกเบยจากบตรเครดตหรอเงนกนนเอง

10. แผนการเงนเพอการศกษาลก ในการคำานวณหาคาเลาเรยนตองคดจากคาเงนในปจจบนและ

อนาคตโดยใหรวมคาอตราการเพมของคาเทอมหรอเงนเฟอเฉลยตอป (ประมาณ รอยละ 5) เขาไปดวย จากนนใหวางแผนวาจะทำาอยางไรใหไดเงนตามเปาหมายดงกลาว วธการคอ ถามตวเองกอนวาตองการเกบเงนเปนรายเดอน

116

หรอรายป แลวจงนำาไปลงทนตอเพอใหไดผลตอบแทนทเพมขน หรอเพอใหไดมากกวาอตราเงนเฟอ ตอมาจงมาหาตวเลขเงนทนในแตละปวาเปนจำานวนเทาใด เพอใหไดจำานวนเงนตามเปาหมายทตงไว

11. แผนการเงนยามเกษยณ กอนอน คณตองถามตวเองกอนวาจะเกษยณตอนอายเทาไร และ

ถงเวลานนอยากมเงนเดอนใชเดอนละเทาไร สำาหรบคนทำางานกนเงนเดอน แนะนำาใหคณประมาณการเงนเดอนสดทาย ณ วนทจะเกษยณอายแลวหารดวย 2 ตวเลขนน จะเปนคาใชจายโดยเฉลยทคณตองใชหลงเกษยณ ในการดวา เงนออมกอนทมในปจจบนพอเพยงสำาหรบการดำารงชพในอนาคตหรอไม ใหคณคำานวณเงน ทคณควรมเมอตอนเกษยณ โดยเอา 1 หาร 10 คณอายปจจบนและคณรายไดทงป หากคณมเงนออม นอยกวาทคำานวณได คณควรตองเกบเงนในสดสวนทมากขนจงจะพอใชจายในอนาคต

12. การลงทนและการจดสำาหรบลงทน กอนทคณจะลงทน คณควรคำานวณเสยกอนวา คณไดแบงเงนไว

สำาหรบใชจายกรณฉกเฉน และกนไวสำาหรบสรางหลกประกนเรยบรอยแลว เงนทเหลอจะเปนเงนทคณนำามาลงทนได ซงประเภทของการลงทน มตงแตหน ตราสารหน กองทนรวม และเงนฝาก เหลานผลงทนจะตองศกษาขอมลอยางละเอยด ทงหมดนเปนวธบรหารเงนทจะทำาใหทกคนมกนมใชแบบไมจนตลอดปและตลอดไป

ฉลาดซอ  ฉลาดใช (เอกรนทร  สมหาศาล  และคณะ)     สนคาและบรการตาง ๆ ในปจจบนมอยมากมายหลายอยาง  และมลกษณะแตกตาง

117

ตามความตองการของคนเรา  ซงโดยทวไปแลวความตองการขนพนฐานของคนเรา  แบงได 2 ลกษณะ  ดงน     1.  ความตองการดานรางกาย  ไดแก  อาหาร  ยารกษาโรค  เครองนงหม  ทอยอาศย     2.  ความตองการดานจตใจ  ไดแก  ความตองการสประสบความสำาเรจในหนาทการงาน  ความตองการการยอมรบจากผอน  ความตองการดานความบนเทงและความสะดวกสบาย     1.  การเลอกซอสนคาและบรการ          การเลอกซอสนคาและบรการตาง ๆ ของคนเราขนอยกบปจจยสำาคญ ดงน          1.  รายได  รายไดของผบรโภคจะแตกตางกน  ซงจะทำาใหความสามารถในการเลอกซอสนคาและบรการแตกตางกนดวย          2.  ราคา  ถาสนคาราคาถกและมคณภาพ  จะทำาใหคนเลอกซอมากกวาสนคาราคาเดยวกนแตไมมคณภาพ          3.  รสนยมหรอความชอบสวนบคคล  เชน  คนภาคอสานนยมกนขาวเหนยวมากกวาขาวเจา  ดงนน การทำานาในภาคอสานกจะปลกขาวเหนยวเปนสวนใหญ          4.  ขนบธรรมเนยม  ประเพณ  ความเชอ  เปนสงสำาคญอยางหนงทผผลตควรพจารณา  เชน  ชาวมสลมไมบรโภคเนอหม

118

     2.  หลกการเลอกซอสนคาและบรการ          การเลอกซอสนคาและบรการ  เราควรปฏบตตามหลกการ  ดงน          1.  พจารณางบประมาณ  การเลอกซอสนคาควรสำารองงบประมาณวามเทาใดเพยงพอตอการซอสนคาหรอ ไม  ถาสนคามราคาแพงใหเลอกซอสนคาทมราคาถก  แตสามารถใชประโยชนทดแทนกนได          2.  ความจำาเปนในการซอ  พจารณาวาสนคาทจะซอมความจำาเปนมากนอย เพยงใด  และควรคำานงถงประโยชนทจะไดรบจากสนคาเปนสำาคญ          3.  สำารวจราคาของสนคา  กอนซอสนคา  ควรเปรยบเทยบราคาของสนคาทมลกษณะเดยวกนจากรานคาหลาย ๆ แหงวา รานใดจำาหนายสนคาทราคาถกกวากน          4.  คณภาพของสนคา  ควรศกษาความรเกยวกบลกษณะของสนคาวามขอดขอเสยอยางไร  เพอนำามาประกอบการตดสนใจ          5.  การใหบรการ  ควรคำานงถงการใหบรการกอนและหลงการขายวามหรอไมและเปนอยางไรบาง          6.  ระยะเวลาในการซอสนคา  ควรเลอกซอสนคาทมตามฤดกาล  เพราะจะไดสนคาทมราคาถก  เชน  ผก  ผลไม  เปนตน          7.  พจารณาคำาแนะนำาและฉลากของสนคา  กอนเลอกซอสนคาควรพจารณาคำาแนะนำาและฉลากของสนคา  โดยสงเกตจากประโยชนใหรอบคอบกอนตดสนใจซอสนคาชนดนน

119

7. งานวจยทเกยวของผรายงานไดศกษางานวจยทเกยวของกบการพฒนาแผนการ

จดการเรยนร โชตก ศรชยชนะ (2550) ไดทำาการศกษาคนควา เรอง การ

ศกษาผลสมฤทธทางการเรยน การวาดภาพสนำาและความพงพอใจ ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 โดยใชวธการสอนของ อาร

สทธพนธ ผลการศกษา พบวา ผลสมฤทธทางการเรยนการวาดภาพสนำาดานทกษะปฏบต ของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 4 โดยใชวธ

การสอนของ อาร สทธพนธ กอนการสอนทคะแนนระหวาง 5-22 เฉลย 13.77 คะแนน คดเปนรอยละ 34.42 และหลงสอนโดยใชวธ

การสอนของ อาร สทธพนธ ดวยการใหนกเรยนฝกปฏบตการ วาดภาพสนำา มคะแนนระหวาง เฉลย 11-37 คดเปนรอยละ

62.92 ซงเปนผลสมฤทธทางการเรยนทสงขนอยางมนยสำาคญทาง สถตทระดบ .05 และผลสมฤทธทางการเรยนการวาดภาพสนำาดาน

ความรโดยใชแบบทดสอบวดผลสมฤทธ กอนและหลงการเรยนของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 4 โดยใชวธการสอนของอาร สทธ

พนธ เฉลย 25.17 ซงผลสมฤทธทางการเรยน การวาดภาพสนำา หลงเรยนสงขนกวากอนเรยนอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .05

ซงสอดคลองกบสมมตฐานทเสนอไววา ผเรยนทเรยนการวาดภาพสนำาโดยวธการสอนของ อาร สทธพนธ มผลสมฤทธทางการเรยนการวาด

ภาพสนำาสงขน จากวรรณกรรมทเกยวของ จะเหนไดวาวธการสอนของ อาร

สทธพนธ เมอนำามาใช ในการเรยนการสอนทมประสทธภาพสามารถชวยใหการเรยนการสอนบรรลวตถประสงค ไดตามท

ตงเอาไว และจากผลงานวจยทนำามาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการ เรยน จากการเรยน การสอนดวยวธการทหลากหลายกบการสอน

120

ปกต แสดงใหเหนวา วธการสอนของ อาร สทธพนธ สามารถทำาใหผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน

สงกวานกเรยนทเรยนโดยการสอนปกต ผรายงานจงสนใจทจะพฒนาแผนการจดการเรยนร เรองฉลาดใชฉลาดออม กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม สาระเศรษฐศาสตรในระดบชนมธยมศกษาปท 2 เพอใหครสามารถนำาไปใชในการเรยนการสอนไดอยางมประสทธภาพและสามารถบรรลตามวตถประสงคของหลกสตรทตงไว