รายงานโครงการฝกอบรม

หลกสตร

“New Media & E-governance”

ระหวางวนท ๒-๕ ตลาคม ๒๕๖๐

ณ โรงแรมแกรนดเมอเคยวฟอรจน กรงเทพฯ

ส านกงาน กสทช. สายงานกจการกระจายเสยงและโทรทศน

รวมกบ

ส านกศกษานโยบายสาธารณะลกวนย มหาวทยาลยแหงชาตสงคโปร (Lee Kuan Yew School of Public Policy)

หนา ๑

รายงานการอมรมหลกสตร New Media & E-governance ระหวางวนท ๒-๕ ตลาคม ๒๕๖๐ ณ โรงแรมแกรนดเมอเคยวฟอรจน กรงเทพฯ

ววฒนาการของสอใหม (New media) สอในอดต (Old media) ประกอบไปดวย หนงสอพมพ วทย โทรทศน ภาพยนตร ซงถกจ ากดการเขาถงในบางสถานท เชน โทรทศน วทย ทตองมอปกรณเทคโนโลยการรบชมทบาน ภาพยนตรทจ ากดการรบชมทโรงภาพยนตร หรอในแผน VCRs DVD ทตองซอมารบชมทบาน ในสวนสอใหม (New media) เกดจากการพฒนาจากระบบแอนะลอกไปสระบบเทคโนโลยดจทล โดยสอดจทลออกแบบขนเพอการอานรหสตวเลข โดยสวนใหญจะใชระบบตวเลขฐานสอง (Binary code) ทประกอบไปดวยเลข ๐ กบ เลข ๑ ในการเผยแพรรหสไปในระบบ โดยซงตองมเครองรบทสามารถอานระบบรหสฐานสองไดและตองเปนอปกรณทรองรบการสรางทจดเกบขอมลและเลนซ าขอมลได ดงนน ตวแบงแยกระหวางสอแบบแอนะลอกกบสอดจตอล คอ ตวอปกรณเฉพาะในการรบอานขอมลเฉพาะทเปนวตถ โดยสอแบบแอนะลอกประกอบไปดวยเครองรบ และอ ปกรณ สวนสอดจทลใชระบบอเลกทรอนกส ไมตองใชอปกรณจดเกบขอมลทเปนวตถ ยกตวอยางเชน กรณการฟงเพลง สอแอนะลอก ใช MP๓ เทปคาสเซท เปนตวเกบขอมลและน าไปเลนกบเครองอานขอมล เชน เครองเลน DVD ทงน ในสวนของสอดจทลนน การจ ดเกบขอมลในไฟลหรอทเกบขอมลแบบระบบอเลกทรอนกสและดงขอมลมาเลนผาน โทรศพทสมารทโฟน หรอ iPod หรอ คอมพวเตอร ซงเทคโนโลยทส าคญในการพฒนาสอใหม คอ อนเตอรเนต ทท าใหสอในปจจบนมการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว ทงน สามารถแบงรปแบบของสอใหมไดเปน ๒ สวน ดงน ๑. สอสวนบคคล (Personal Media) คอสอทผใชสามารถเลอกสอตามเนอหาทตนเองตองการจะเผยแพรได โดยท าเปนเนอหาของตนเองหรอมการแสดงความคดเหนผานลงคไปสเนอหาอน เพอแลกเปลยนความคดเหนกบผอน โดย สอสวนบคคลในปจจบนเตบโตผานทางอนเทอรเนตและสอดจทล เชน วดโอ เพลง รปภาพทเปลยนเปนดจทล โดยท าใหผคนทวไปมโอกาสในการสรางและผลตเนอหาของตนเองและท าใหผอนเขาถงเนอหาไดโดยงาย ๒. สอสงคม (Social Media) ในอดต สอมวลชน ไดแก วทยโทรทศน หนงสอพมพ เปนการสอสารทางเดยว (One-way communication) โดยเปนการสงขอมลจากทหนงไปยงผคนจ านวนมาก แตสอออนไลนในปจจบน เปนสอสงคม (Social Media) ทเชอมโยงบคคลจ านวนมากเขาดวยกนและเปนการสอสารสองทาง (Two-way communication) ทผรบสารสามารถโตตอบกลบไปยงผสงสารได ผานอปกรณทใชเชอมโยงกนผานอนเทอรเนต ไดแก คอมพวเตอร หรอโทรศพทสมารทโฟน นอกจากน ดวยอทธพลเวบเทคโนโลย อยาง Web ๒.๐ ทใชอนเทอรเนตเปนตวเชอมโยงระหวางคนเขาดวยกน ซงมตวอยางเวบไซดทประสบความส าเรจในการเปนสอสงคม เชน เนบสเตอร (Napster) ฟลคเกอร (Flickr) ยทป (YouTube) และ วกพเดย (Wikipedia) และสอสงคมทมอทธพลทท าใหผใชสามารถสรางประวตสวนตวเผยแพรสสาธารณะและสรางความสมพนธตอผคนอนๆ ผา นระบบออนไลน เชน เฟรนสเตอร (Friendster) มายสเปซ (MySpace) เฟซบค (Facebook) ซงสอสงคมกลายเปนเครองมอทสามารถสรางการสอสารระหวางบคคลทแบงปนกนผานโครงขายสงคมออนไลนและอนญาตใหผคนออกอากาศแบบ Broadcast และ Narrowcast ในกจกรรมหรอ “New Media Technology” http://open.lib.umn.edu/communication/chapter/16-1-new-

media-technologies/)

หนา ๒

สงทผนนสนใจ และสอสงคมออนไลนยง สามารถรบฟงค าวจารณ (Feedback) ทงทางบวกและลบไดโดยตรงการจากผใช และเมอเกบรวบรวมขอมลดงกลาวสามารถควบคมและท านายพฤตกรรมการบรโภค หรอการโตตอบกลบจากผรบสารไดอกดวย

แนวโนมทปรากฏในสอสงคมออนไลน แนวโนมทวไป ๑. จากจ านวน ๕๐% ของประชากรโลกมอายต ากวา ๓๐ ป โดย ๙๖% ของประชากรดงกลาวใชสอสงคมออนไลน ๒. ในแตละสปดาห เฟสบค (Facebook) ถกคนหาเปนจ านวนมากทสดในกเกล (Google) - กจกรรมอนดบหนงในการใชอนเตอรเนตคอการใชสอออนไลนในเรองสอลามก - ถาเฟสบคถอเปนประเทศหนง เฟสบคจะเปนประเทศทใหญทสดอดดบสามของโลก - ในสหราชอาณาจกร ๕๐% ของเขาใชงานอนเทอรเนตผานมอถอถกใชไปกบเฟสบค - อตราการใชเฟสบคมการเตบโตอยางรวดเรว โดยเฉพาะในสวนผหญงทมอาย ๕๕-๖๕ ป ๓. หากจะท าใหมผใชงานสอตางๆ ครบจ านวน ๕๐ ลานคน สอตางๆ จะตองใชเวลาทงหมด ดงน - วทยใชเวลา ๓๘ ป ถงจะมผใชงานครบ ๕๐ ลานคน - โทรทศนใชเวลา ๑๓ ป ถงจะมผใชงานครบ ๕๐ ลานคน - อนเทอรเนตใชเวลา ๔ ป ถงจะมผใชงานครบ ๕๐ ลานคน - iPod ใชเวลาเพยง ๓ ป ถงจะมผใชงานครบ ๕๐ ลานคน ๔. ๘๐% ของบรษทใชสอออนไลนในการรบสมครงาน และ ๙๕% ของบรษทใสลงของบรษทไวในสอออนไลน ๕. มจ านวนการคนหาในยทป (YouTube) มากทสดอนดบสองของโลก ๖. ในปจจบน มมากกวา ๒๐๐ ลานบลอก โดย ๓๔% ของบลอกเปนการแสดงความคดเหนเกยวผลตภณฑ สนคา ซงท าใหเราไมตองคนหาขาว แตขาวจะหาพวกเราแทน ๗. โปรแกรม QQ และ โปรแกรม Renren เปนสอออนไลนทมอทธพลในประเทศจน

หนา ๓

แนวโนมในภมภาคเฉพาะ ๑. ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต - ประชากรจ านวน ๒๔๑ ลานคน จาก ๖๒๒ ลานคน ใชเฟสบค - มคนใชโทรศพทสมารทโฟน โดยเฉลย ๑๗๓ นาท - ในหนงเดอน คนมาเลเซยเกอบ ๕๐% สงขอความผานเฟสบคในเรองธรกจ ๒. ในประเทศไทย - มผใชอนเตอรจ านวน ๒๐ ลานคน โดยคดเปน ๓๐ % ของจ านวนประชากรในประเทศ - ในประเทศไทย เดอนพฤษภาคม ป ๒๕๖๐ มจ านวนผใชเฟสบค ๔๗ ลานผใช ซงเพมขน ๑๕%ตอป โดยใน ๒.๕ พนลานขอความถกโพสตในสอออนไลน โดย ๙๐% ของการโพสตคอการกดปมตอบสนอง ในการโพสตรปภาพคดเปน ๕๓% และโพสตลงคคดเปน ๒๖% จากการศกษาแนวโนมของสอออนไลนของโลก ของภมภาคเอเชยและในประเทศไทยพบวา สอสงคมออนไลนมแนวโนมการใชทสงขนทงจากผใชและบรษทจ านวนมาก โ ดยเฉพาะเฟสบค จงเปนทสงเกตวาเหนวาหากตองการประชาสมพนธ ท าธรกจ หรอปรบเปลยนพฤตกรรมของคนในสงคม การใชสอออนไลนจงมสวนส าคญอยางมาก

โอกาสและความทาทาย เนองจากในปจจบน ทกคนสามารถเขาถงอนเตอรเนตไดอยางงายดาย เพยงปลายนวสมผสกใช

งานไดแลว ท าใหการเขาถงสอตางๆ ไดรวดเรวนนไมใชเรองยงยากอกตอไป และดวยความสะดวกและรวดเรวตอการเขาถงสอตางๆ น ท าใหผคนสามารถรบรขอมลขาวสารไดอยางรวดเรวในหลากหลายชองทาง จากเมอกอน การจะรบร ขาวสารได ตองรอฟงขาวจากโทรทศน วทย ซ งออกอากาศตามตารางเวลาทอาจจะไมสะดวกรบชมและตองรอ อานขาวจากหนงสอพมพในวนรงขน ซงการรบรขาวสารนนเปนไปไดชาและไมสะดวกมากนก แตในปจจบนมสอใหมตามชองทางตางๆ มากมายและมความนาสนใจมากยงขน เชน บนถนน สามารถพบเหนจอแสดงภาพโฆษณา เปนภาพเคลอนไหวมกราฟฟคทสวยงาม จากเมอกอนเปนแคแผนไวนล ยงไปกวานน ความเปลยนแปลงทมองเหนไดอยางชดเจนทสดคอ โทรศพทสมารทโฟน ทในปจจบนมความสามารถทหลากหลายและกลายเปนคอมพวเตอรพกพาทนอกจากจะสามารถใชงานพนฐานในการโทรเขา โทรออกไ ดแลว ยงสามารถเขาถงสอตางๆ ผานอนเทอรเนต และสะดวกตอการเขาถงเปนอยางมาก ในดานของโอกาส (Opportunities) การใชสอใหมเปนโอกาสทดตอผใชงาน ยกตวอยางเชน ในการตดตามขาวสารของส านกขาวผานทางสอสงคมอยาง ทว สเตอร (Twitter) เฟซบค (Facebook) อนสตาแกรม (Instagram) และ Line Official Account เปนตน หรอหากตองการจะทราบความคดเหนของคนอนๆ กสามารถกดอาน Comments ได และยงกวานน การมระบบ #hashtag เพอชวยใหเราสามารถตดตามในเรองทเกยวของนนๆ ไดอกดวย นอกจากน การใช Live Streaming สามารถสงเสรมการน าเสนอสงตางๆ และท าใหสามารถเผยแพรขาวสารไดอยางรวดเรว อกทงยงสามารถสงตอไปใหยงคนหมมากไดในเวลาอนสน

อยางไรกด การใชสอใหมสามารถสรางความทาทาย (Threats) ตอผใชงานดวย ทงน อาจเปนผล มาจากความรวดเรวของการแพรกระจายของขอมลขาวสาร ท าใหขอมลทถกสงตอขาดการคดกรองหรอขาดการอางองขาวจากแหลงขาวทนาเชอถอ ซงกอใหเกดการเขาใจขาวสารทบดเบอนจากขอเทจจรงไดโดยงาย และท าใหเปนการงายตอการใสรายหรอใหขอมลอนเปนเทจ และเปนส งทสามารถยบยงหรอปองกนไดยาก และถงแมจะมการใชโปรแกรมคดกรองขอมลแลว แตกยงไมสามารถคดกรองไดทงหมดอยางรวดเรว ท าใหมผไมหวงดสามารถน าการใชสอสงคมไปใชในทางทไมดไดโดยงาย

หนา ๔

จากขอมลขางตนจะเหนไดวา สอใหมอยางสอสงคมสามารถส รางโอกาสในการใชงานของแตละบคคล ทงน ตองพจารณาการใชงานอยางละเอยดและรอบคอบ เพอกอใหเกดประโยชนสงสดตอผใชงาน โดยควรค านงถงความทาทายทอาจเกดขนไดดวย โดยตวอยางดงตอไปน เปนตวอยางการพจารณาโอกาสและความทาทายทอาจเกดขนไดในการใชสอสงคมในการสนบสนนการประกอบธรกจ

โอกาส ความทาทาย

สามารถน ามาใชโปรโมทแนะน าสนคาบรการได

ในการประกอบธรกจขนาดเลก (SME) ทมบคลากรนอย ท าใหบคลากรท างานยงเกนไปทมาชวยโปรโมทใน Social Media

สรางมลคาสนคาและความนาเชอถอได ตองเพมเวลาในการสรางเนอหา (Content) เพอเสรมสรางความนาเชอถอใหกบสนคาบรการได

ท าใหสนคามการแนะน าแบบปากตอปากผานสอสงคมได

ขอความมากเกนไปและอาจมการใสรายหรอบดเบอนขอมล

มชองทางในการสอสารทหลากหลาย ไมสามารถควบคมสงทอยใน Social ได

นอกจากน ยงมตวอยางของสอใหมทสามารถสรางทงโอกาสและความทาทายตอผใชงานได ตามตารางดงตอไปน

ตวอยางสอใหม โอกาส ความทาทาย

เวบไซต (Websites) - สามารถการโตตอบกนได - การสอสารสองทาง (Two-ways Communications)

- ขอมลไมถกตอง หรอไมนาเชอถอ

โมบาย แอพพลเคชนMobile Apps - การตอบสนองแบบเรยลไทม - ฟงกชนมากมาย

- การโจรกรรมขอมล - มลแวร (Malware)

สตรมมง (Streaming Content) - มเนอหามากมาย - คนหาไดอยางงายดาย - เลนยอนกลบแบบเรยลไทม

- ความรนแรงของเนอหา - เนอหาการลวงละเมด - เนอหาทางเพศ

สอสงคม (Social Media) - การสอสารสองทาง (Two-ways Communications) - สอสารไดพรอมกนในเวลาเดยวกน

- การกลนแกลงในโลกไซเบอร - ขอมลไมถกตอง หรอไมนาเชอถอ

ภาพเคลอนไหวคอมพวเตอร (Computer Animation)

- สามารถการโตตอบกนได - คณภาพกราฟกทดขน

- การควบคมของผปกครอง - เนอหาความรนแรง

( อางองจาก https://www.slideshare.net/basebot/threats-opportunities-the-future-of-social-media-for-business)

หนา ๕

การใชสงคมออนไลน (Use of Social media in governance) สงคมออนไลน (Social Network) คอเครอขายสงคมออนไลนหรอการทผใชงานอนเตอรเนต

คนหนง เชอมโยงกบเพอนอกนบสบ รวมเชอมโยงตอไปยงเพอนของเพอนอกนบรอย ผานผใหบรการบนอนเตอรเนต

ในป พ .ศ.๒๔๗๒ มนกเขย นชาวฮงกาเรยนคนหนงชอ Frigyes Karinthy ไดกลาวถง

ความสมพนธของคนในโลกนวา ถาสมใครกไดในโลกนขนมา ๒ คน จะพบวาคน ๒ คนนจะอยหางกนไมเกน ๕ ชวงของการจบมอเชคแฮนด ซงตอมาเรยกวา ทฤษฎ Six degrees of separation โดยทฤษฎนไดอธบายถงการรจกกนของคน ๒ คนจะผานการเชอมโยงกน (Connected) ๖ ชองคน

ตอมาในป พ .ศ.๒๕๕๐ Nicholas A. Christakis และ James H. Fowler พบวาเครอขายทางสงคมมอทธพลอยางมากตอพฤตกรรมของแตละบคคล ซงไมไดมผลโดยตรงตอใครคนใดคนหนงเทานน แตยงมอทธพลตอเพอนของเรา ตอเพอนของพวกเขา และตอคนทเราไมเคยพบเจอหรอคนทเราไมไดมปฏสมพนธโดยตรง โดยปรากฏการณของความสมพนธนสามารถแบงไดเปน ๓ ระดบ ไดแก (๓ degrees of influence)

- ในระดบท ๑ เปนเครอขายการรจกหรอมอทธพลโดยตรงจากตวเราเอง ซงจากการทดสอบในทฤษฎตวเราจะมอทธพลอยท ๑๕%

- ในระดบท ๒ เปนเครอขายการรจกหรอมอทธพลในระดบเพอนของเพอนเรา ซงจากการทดสอบในทฤษฎตวเราจะมอทธพลอยท ๑๐% ซงผลของการมอทธพลอาจลดลงเนองจากความผกพนในเครอขายไมเปนไปอยางถาวร เชน เพอนเลกเปนเพอนกน เพอนบานยาย คสมรสหยาราง หรอตาย วธเดยวทจะสญเสยการเชอมตอโดยตรงกบคนทคณรจก คอการผกพนระหวางคณหายไป

- ในระดบท ๓ เปนเครอขายการรจกหรอมอทธพลในระดบเพอนของเพอนของเพอนเรา ซงจากการทดสอบตวเราจะมอทธพลอยท ๖% และอทธพลของเราจะคอยๆ หายไปและสนสดลงในระดบน

หนา ๖

ส าหรบความสมพนธแบบแนนเฟน (Strong ties) เชน ความสมพนธระหวางพนองในครอบครว

ความสมพนธระหวางเพอนสนท จะเปนความสนพนธทเรามจ านวนนอย โดยความสมพนธแบบแนนแฟนนเปนความสนพนธทเราตองตดตอกบบคคลดงกลาวอยตลอดเ วลาหรอมการตดตอสอสารกนอยางสม าเสมอ ซงท าใหมการวจยทระบวาเราไมสามารถมเพอนสนทมากวา ๑๕๐ คนในเวลาเดยวกน อยางไรกด Granovetter (ป ๒๕๑๖) ไดตงขอสงเกตไววา บคคลตางๆ ใน เครอขายทางสงคม มแนวโนมทจะมบคคลทรจกทงแบบสนท (Strong Ties) และแบบผวเผน (Weak Ties) ทงนเพราะการรกษาสายสมพนธแบบสนทกบบคคลในเครอขายจะมตนทนในการรกษาสายสมพนธ (Maintenance Cost) ท าใหบคคลเลอกทจะมสายสมพนธแบบสนทกบบางคนเทานน ซง Granovetter ไดเสนอไววาสายสมพนธแบบผวเผนเปรยบเสมอนตวเชอม (Bridge) ระหวางกลมตอกลมทมโครงสรางชดเจน นอกจากนสายสมพนธแบบผวเผนยงเปนผน าเขาและแลกเปลยนขาวสารและความรใหมๆ ระหวางกลมไดดกวาสายสมพนธแบบสนท นอกจากน สายสมพนธแบบผวเผนยงมขอด คอ สามารถถายทอดความรทมความสลบซบซอนนอยไดดกวา แตในทางตรงกนขาม สายสมพนธแบบสนทกลบสามารถถายทอดความรทมความสลบซบซอนมากไดดกวา ดวยแนวคดเกยวกบทฤษฎน จงชวยใหทราบวาสายสมพนธแบบผวเผนมอทธพลในการแพรกระจายขอมลใหมจากเครอขายหนงสเครอขายอนๆ ซงในเครอขายทมสายสมพนธทใกลชดกนมากจะมโอกาสนอยทจะเกดการไหลเวยนของขอมลใหมน อกทงในแตละเครอขายยอมมความหลากหลายของขอมลใหมทแตกตางกน ซงสายสมพนธแบบผวเผนนชวยใหขอมลเหลานนมการไหลเวยนและแพรกระจายสเครอขายอนน าไปสการเปลยนแปลงของขอมลใหมในเครอขายตอไป กรณศกษา : อกดานหนงของสอสงคมออนไลน (Social Media)

ปจจบนประชาชนทกคนทมสมารทโฟนหรอสอสงคมออนไลนอยในมอ สามารถโพสต แชร แสดงความคดเหนตางๆ ผานสงคมออนไลน เพอสรางการเปลยนแปลงในสงคม เปรยบเสมอนการมอ านาจสออยในมอของประชาชนทกคน ทกคนสามารถสรางขอมลขาวสาร ผลตเนอหา และก าหนดวาระทางสงคม ได ซงในอกมมหนงประชาชนผรบขอมลขาวสารตองเรยนรเพอเขาใจและรเทาทนสอตางๆ เนองจากกระบวนทศนสอเกาทสอสารทางเดยวจากบนลงลางไดเปลยนไปแลว ดงจะเหนไดจากกรณศกษาตอไปน กรณศกษาท การปฏวตรม (The Umbrella Revolution ๒๐ ๔) กบสอสงคมออนไลน

“การปฏวตรม ” หรอการชมนมประทวงของประชาชนชาวฮองกง ในป ๒๕๕๗ ซงมการกางรม เพอปองกนตวเองจากการถกต ารวจสลายการชมนมยงสเปรยพรกไทย ซงเปนการประทวงเพอเรยกรองประชาธปไตยขนพนฐานจากรฐบาลจน นนคอ สทธการเล อกตงผน าสงสดของฮองกงโดยตรง ซงเหตการณนนบเปนเหตการณครงประวตศาสตรทไมเคยปรากฏมากอนนบตงแตองกฤษคนเขตปกครองพเศษฮองกงนแกประเทศจน ในป ๒๕๔๐

หนา ๗

การชมนมประทวงเรมจากวยรนชอนายโจชว หวอง อายเพยง ๑๗ ป และกลมนกศกษา ระดม

คนเขารวมประทวงตอตานรฐบาลจน มคนสนใจเขารวมชมนมประทวงนบแสนจนการประทวงครงนประสบความส าเรจแมทางรฐบาลจนมความพยายามทจะปดกนไมใหมการสอสารเกยวกบการประทวงเรยกรองประชาธปไตยในฮองกง อยางไรกตามการปดเฟซบค ทวตเตอร ยทป แล ะอนตาแกรม กไมอาจหยดยงการตดแฮชแทกทเกยวของ เชน #umbrella revolution #OccupyCentral และ#OccupyAdmiralty รวมถงการใชโปรแกรม FireChat ในการตดตอกนเองระหวางผรวมชมนม ซงจากการรายงานขาวของสอตางประเทศอยาง The Guardian ผาน Youtube พบวา ผเขารวมชมชนบนทกภาพเหตการณตางๆ ทงภาพถายและวดโอทเกดขนระหวางการชมนมประทวงไวเปนหลกฐาน เชน บรรยากาศบรเวณพนทการชมนม การท ารายรางกายทเกดขนบรเวณพนทชมนมประทวง เปนตน

ผสอขาวรายงานวา จากภาพจะเหนไดวาทกคน ในฮองกงใชโทรศพทสมารทโฟนในการตดตอสอสารกบคนอนๆ ตลอดเวลา เพอรบขอมลขาวสารเกยวกบสงทเกดขน หรอบนทกเรองราวตางๆ ทงบรรยากาศและเหตการณส าคญทใชเปนหลกฐานหรอขอมลตางๆ ซงทงหมดนเกดขนในโซเชยลมเดย ผเขารวมชมนมเล าวาเมอสญญาณอนเตอรเนตอยในระดบต า พวกเขาจะใชบลทธในการตดตอสอสารกนบรเวณเขตพนทชมนม โดยโปรแกรมนนชอวา FireChat อยางไรกด ผชมนมบางคนเลอกทจะไมใช FireChat เนองจากเหนวาขอมลขาวสารทแชรกนผานโปรแกรมนบางเรองกเปนขอมลเทจ หรอเปนเพยงแคขาวลอ ซงผรวมชมนมบางคนเลอกใชเฟสบคในการตดตอสอสารเนองจากเหนวาสะดวกทสดในการตดตอกบผคน

หนา ๘

โปรแกรม FireChat เปนแอพพลเคชนทางมอถอทชวยในการเชอมตอในททมคนจ านวนมาก สามารถสรางกลมการสอสาร (ภายใน) ไดสงสดถง ๑๐,๐๐๐ คนพรอมกน รวมถงสามารถสรางรายการทเราสนใจเพอตดตามได ระยะการสอสารอาจไปไดไกลถง ๒๐๐ ฟต และยงชวยหลบหลกการปดกนการใชงานขอ งทางรฐบาล เพราะแมวาจะไมมสญญาณโทรศพทหรอสญญาณอนเทอรเนตกไมสรางปญหาตอการใชงาน เนองจาก FireChat เชอมตอกนดวยสญญาณบลทธ ผใชสามารถสงขอความถงกนไดโดยไมตองใชอนเตอรเนต และยงมผใชงานในบรเวณเดยวกนมากขนเทาไหร สญญาณก จะแรงมากขนเทานน โดยทผานมาเคยมการใช FireChat เปนเครอขายในการตดตอสอสารมาแลวในการประทวงทไตหวน อหราน และอรก แตยงไมเคยมการใชกนอยางกวางขวางมากเปนปรากฏการณเทากบทเกดขนในการประทวงของฮองกงครงน โดยหลงจากทโจชว หวองออกมากระตนใหผเขารวมชมนมใชแอพนเพอตดตอกน มผลงทะเบยนใชงาน FireChat กวา ๑ แสนคนภายในเวลา ๒๔ ชวโมง และมขอความสนทนากวา ๘ แสนขอความจากนนมา และมผใชงานแอพนมากถง ๓๓,๐๐๐ คนในชวงเวลาเดยวกน ดงนน จากเหตการณปฏวตรมครงน จะเหนไดอยางชดเจนวาสอสงคมออนไลนเขามามบทบาทอยางมากตอการสรางและแบงปนขอมลขาวสารไปสกลมคนจ านวนมาก ผคนทมความคดเหนเหมอนกนออกมารวมชมนมประทวงนบแสนคน และน าไปสการเปลยนแปลงครงส าคญของฮอง กง โดยเรมจากนกศกษาเพยง ๑ คนกบสอสงคมออนไลน กรณศกษาท ๒ สอสงคมออนไลนกบผลกระทบตอรฐบาล

เคลย เชอรก (Clay Shirky) กลาวในงาน TED๒๐๑๔ All-Stars ในหวขอ “How can social media impact the government?” แสดงใหเหนวาสอสงคมออนไลนมผลกระทบตอรฐบาลอยางไร

เคลย เชอรก พดถงทงดานทดและดานทไมดของสอสงคมออนไลน ในสวนของดานทด สอสงคม

ออนไลนหรอโซเชยลมเดยเปนสอรปแบบหนงทถกใชในการเผยแพรเรองราวตางๆ รวมถงเรองราวทางการเมองใหผอนไดทราบทงในวงแคบและวงกวาง ตวอยางเชนการจลาจลทเมองอสตนบล ประเทศตรก ป ๒๕๕๖ กอนการประทวงครงนจะเรมตนขนรฐบาลไดเรมควบคมสอดงเดม (Traditional media) ทงสอสงพมพและสอแพรภาพกระจายเสยง ในวนทต ารวจตรกเรมยงแกสน าตา สงผลใหประชาชนชาวตรกตองการจะเหนขอมลหลกฐานทเกดขน และดเหมอนวารฐบาลจะสามารถควบคมสอไดทงหมดแลว แตขาวและพยานหลกฐานของการชมนมประทวงทสวนสาธารณะเกซยงคงแพรกระจายออกไปทงในทองถน ในประเท ศ และในตางประเทศผานทางสอสงคมออนไลนอยางเฟสบค โดยชายคนหนงและเพอนทไดถายภาพเหตการณทเกดขนในสวนสาธารณะเกซจดศนยกลางของการชมนมประทวง ท าใหสงคม ไดรบรเรองเหตการณการชมนมประทวงทเกดขนและเรองราวของประชาชนทอยทประเทศตรกผานการเซลฟของเขา และบรรดาขอมลหลกฐานเหลานเปนสวนหนงทท าใหเกดการตอตานรฐบาลเพมมากขน ขยายวงมากขน และกลายเปนความทาทายทส าคญทสดทรฐบาลเผชญอยในขณะน

หนา ๙

กอนหนาน มการพดถงสอสงคมออนไลนวานาจะไมมผลกระทบใดๆ กบทางการเ มอง แตแทจรงแลวสอสงคมออนไลนชวยเชอมโยงผคน ความคดกบพฤตกรรมของพวกเขา ซงมมตทางการเมอง แฝงอย การประทวงในศตวรรษท ๒๑ เกดขนจากการใชประโยชนจากการใชสอทกลายเปนเครองมอในการตอตานอ านาจรฐ ซงสามารถเหนสงนเกดขนซ าแลวซ าอกในประเทศอยปต ตนเซย ลเบย และยเครน และตอนนเราอยในโลกทเหนไดอยางชดเจนวารฐบาลเผดจการไมค านงถงการแพรกระจายของโซเชยลมเดยในประเทศของพวกเขา

นอกจากน เคลย เชอร ก ไดพดถงการคกคามทรนแรงกวาประชาธปไตยซงมการกอจลาจล คอประชาธปไตยทการจลาจลถกสรางขนจาก กลมคนทกระตอรอรนและวางแผนทจะเขาครอบครองการปกครอง ถาคนกลมนไมอย ประชาธปไตยกจะหยดชะงก และเปลยนไปสการปกครองจากคนกลมเดยวซงเปนสงทเกดขนในประเทศไทย สงทเกดขนในประเทศไทยไมกปกอน กลมคน เสอแดงไดกอจลาจลโดยสวนมากเปนคนชนบทและคนจากภาคเหนอ กลมคนเสอแดงเขายดตวเมองกรงเทพมหานคร พวกเขาไมเพยงน าเสนอขอมลขาวสารตางๆ และยดถนน พวกเขายงรวารฐบาลไทยจะท าการตดระบบการสอสารของพวกเขา ดงนน พวกเขาจงสรางเครอขายไรสายทางเลอกของตนเองภายในบรเวณทกอจลาจลซงไดผล ตอมากลมคนเสอเหลองไดเขายดพนทถนนใจกลางกรงเทพมหานคร พวกเขาสรางเครอขายไรสายของตนเอง นคอครงแรกทเราเหนการใชการตอตานอ านาจทสมดล มนไมใชการจลาจลกบภาระหน าท มนคอการจลาจลของฝายทไมชอบ อกฝาย นเปนครงแรกทเราเหนหลายฝายใชเทคนคเดยวกน คอกลมคนทแตกตางกนใชเครองมอสรางความรวมมอ ไมใชเพยงแคการน าไปสการเปลยนแปลง ของอ านาจ สถานการณในประเทศไทยจงเปนเพยงการตกลงชวคราวเกยวกบประชาธปไตยระหวางกลมคนเสอแดงและเสอเหลอง สถานการณทเปนเหมอนฝนรายซงแตละกลมสามารถท าใหอกกลมหยดชะงกและประเทศตกอยในสถานการณทนาอดอด ดงนน สงทนาเปนหวงคอเราก าลงเขาสโลกซงยากมากขนทจะเปนระบอบเผดจการ แตกยากมากขนทจะเปนประชาธปไตยเชนเดยวกน

จากกรณศกษาจะเหนไดวา สอสงคมออนไลนชวยสรางประโยชนใหแกผใชไดอยางมหาศาล ประชาชนสามารถใชสอสงคมออนไลนในการแลกเปลยนขอมลขาวสารขอเทจจรงกนไดอยางสะดวกและรวดเรว ชวยรวมตวกลมคนทมพนฐานความคดเหนหร อความสนใจในเรองทเหมอนหรอคลายคลงกนจนเปนกลมคนทมความเขมแขง และน าไปสการปฏบตอยางเหนผล ทงการชมนมประทวงเพอเรยกรองประชาธปไตยในฮองกง การตรวจสอบการทจรตคอรรปชน การสรางการเปลยนแปลงในเชงสรางสรรคตางๆ ฯลฯ นอกจากนนสอสงคมออนไลนยงเปนชองทางส าคญในการเพมการรบรใหกบสงคมไดมากยงขน การปดกนสอทงวทย โทรทศน และสอสงพมพจากทางภาครฐไมสามารถจ ากดการรบรขอมลขาวสารของประชาชนไดเชนในอดตอกตอไป

หนา ๑๐

ในขณะเดยวกนสอสงคมออนไลนซงเปนสอทสามารถเผยแพรขอมลขาวสารตางๆ ไดในวงกวาง

กสามารถถกใชเปนเครองมอในการแสดงความคดเหนสวนตว ทศนะเสยดสชงชง (Hate speech) และขอมลทเปนเทจได นอกจากนนการใชสอสงคมออนไลนในกลมเครอขายเพอนและคนทคนเคยกน หรอมความเชอ ความคดเหนคลายๆ กน อาจน าไปสการรบรขอมลขาวสารดานเดยว ท าใหเกดความเชอในแงมมนนๆ บางกลมทคดตางอาจจะไมกลาแสดงความคดเหนทขดตอคนหมมาก ท าใหเราคดวานคอความคดของคนสวนใหญทไปในทางเดยวกน ซงอาจถกน าไปใชชน าทางความคดในทางการเมอง กลมผน าการชมนมในหลายประเทศใชสอสงคมออนไลนในการแสดงทาททางการเมอง ปลกเรา และระดมมวลชนใหออกมารวมชมนมเรยกรองใหภาครฐปฏบตตามความตองการของกลม ซงอาจท าใหประชาธปไตยทคนในประเทศหวงไวอาจ จะเปนเพยงประชาธปไตยของคนกลมใดกลมหนงทใชอ านาจสอทมอยในการชน าความคด ปลกเรา ปลกระดมประชาชนขนมาตอสกบรฐบาล และเมอมความคดเหนทางการเมองทแตกตางกน ตางฝายตางรวมกลมทางการเมอง เชนกลมคนเสอเหลองและเสอแดงในประเทศไทย โ ดยใชประโยชนจากสอสงคมออนไลนในการปลกระดมมวลชนขนตอตานรฐบาล และน าไปสความแตกแยกภายในประเทศขน

จากทกลาวมาขางตน สอสงคมออนไลนมทงคณและโทษ ผทใชสอหรอผสงสารจงควรระมดระวงในการน าเสนอขอมลขาวสารตางๆ อยางรอบคอบ รวมถงการตรวจสอบความถกตองเหมาะสมของขอมลตางๆ กอนสอสารกบผรบสาร สวนประชาชนผรบสารตองรเทาทนสอ ควรรบขอมลขาวสารตางๆ จากแหลงทมา ทแตกตางและหลากหลายมใชรบขอมลขาวสารจากกลมหรอบคคลทมความคดความสนใจเชนเดยวกบตนเองเทานน แลวน ามาพจาร ณาไตรตรองถงขอเทจจรงและความถกตองเทยงตรงของขอมลขาวสารเหลานนอยางรอบคอบ

การสงผานขอมลดานสอสารมวลชนใหประชาชนไดตดตามและรบทราบขาวสารวงกวางในอดตน าเสนอในรปแบบ หนงสอพมพ นตยสาร วทย และโทรทศน โดยเปนการสอสารทางเดยวโดยทประชา ชนไมสามารถแสดงความเหนใดหรอตอบโตตอขาวสารทไดรบ และใชเวลานานในการสงขอมลขาวสารใหประชาชนไดรบทราบสงผลใหประชาชนไมสามารถทราบผลกระทบหรอเตรยมตวไดเทาทนเหตการณทเกดขน ตอมาความกาวหนาทางเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไดพฒนาขน สงผล กอใหเกดความเปลยนแปลงในกจการวทยกระจายเสยง และวทยโทรทศน พรอมทงเกดความเปลยนแปลงตอวงการสอสารมวลชนอยางฉบพลน (Disruptive) ดวยการพฒนาของเทคโนโลยดงกลาว ท าใหการสอสารมความทนสมย ประชาชนสามารถแสดงความเหนหรอตอบโตตอขาวสารทไดรบ และรบทราบขอมลขาวสารอยางทนทวงท โดยสอทนยมใชแพรหลายในปจจบนไดแก Facebook YouTube Twitter หรอ Social Media หรอชองทางอน ๆ ตามแตทประชาชนใหความสนใจ

หนา ๑๑

จากขางตนจะเหนวา เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารสงผลใหกจการวทยกระจายเสยง และวทยโทรทศนไดแบงสอออกเปน ๒ ประเภทตามลกษณะการใชสอเพอสงผานขอมลดานสอสารมวลชน ไดแก ๑) สอเกา (Old Media) คอ การสงขอมลขาวสารจากผสงสารไดเพยงอยางเดยว ประชาชนไมสามารถแสดงความเหนหรอตอบโตตอขาวสารทไดรบได เชน สอทา ง หนงสอพมพ นตยสาร วทย และโทรทศน ทงน ประชาชนไมสามารถก าหนดเวลาหรอเลอกรบชมเนอหาได โดยเฉพาะสอโทรทศน ๒) สอใหม (New Media) คอ การสงขอมลขาวสารจากผสงสารและผรบสาร โดยทงสองฝายตางเปนผรบและสงขอมลขาวสารไดอยางทนทวง ทดวยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร นอกจากนน การรบ – สงขอมลขาวสารของสอใหมท าไดหลายชองทาง มประสทธภาพ รวดเรวทนเหตการณ ตนทนต า และประชาชนสามารถเลอกเวลา และเนอหาทตนเองสนใจไดอยางหลากหลายจากทวโลก

แนวการการก าหนดนโยบายและการก ากบดแลสอใหม (New Media Policy Design and Regulation) การก าหนดนโยบายและการก ากบดแลสอใหม (New Media) ควรค านงถงผลกระทบทเกดจากสอใหม (New Media) ทงนวเคราะหไดจากแนวคดพนฐานดานการก าหนดนโยบาย ( Fundamentals of Policy Design) การก าหนดปญหาทจะเกดขน (Problem Identification) การระบพฤตกรรมของผบรโภคเพอควบคมหรอจดการ(Identifying Behaviors to Manipulate) การก าหนดนโยบาย (Policy Formulation) และ Gamification . แนวคดพนฐานดานการก าหนดนโยบาย ( Fundamentals of Policy Design) แนวคดพนฐานดานการออกแบบนโยบาย ไดก าหนดขนตอนของการก าหนดนโยบายตาม ภาพดานลาง ซงการก าหนดนโยบาย ผมอ านาจในการก าหนดนโยบายตองพจารณาจากคานยมหรอบรบทของคนในสงคม โดยในขนตอนกอนตดสนใจ ก าหนดนโย บาย (Pre-decision) ตองก าหนดประเดน ก าหนดสภาพปญหาทเกดขน และก าหนดรางนโยบาย ตอมาในขนตอนการตดสนใจ (Decision) คอ การลงความเหนตดสนใจ และสดทายขนตอนหลงจากตดสนใจ (Post-decision) คอ การบงคบใชนโยบายทไดจดท าขน และการประเมนนโยบายดงกลาว

หนา ๑๒

อยางไรกตาม การจดท านโยบายตาม The Policy Cycle ตามภาพดานลาง นนจะประสบความส าเรจมากนอยเลกใดขนอยกบผมอ านาจในการก าหนดและบงคบใชนโยบายคอปจจยส าคญโดยเฉพาะความสามารถในการระบสภาพปญหาจากคานยมหรอบรบทของคนในสงคม หากนโยบายทก าหนดและบงคบใชตอบสนองสภาพปญหาทเกดขนจรงในสงคม นโยบายทออกดงกลาวถอวาประสบความส าเรจ

การก าหนดปญหาทจะเกดขน (Problem Identification) ตามทไดกลาวขางตน การก าหนดสภาพปญหาตรงกบขอเทจจรงตามบรบททเกดขนในสงคม หรอตามคานยมของคนในสงคม มสวนส าคญทสงผลกอใหปญหาไดรบการแกไข การพจารณาก าหนดสภาพปญหานนควรพจารณาจากสาเหตของปญหาและผลทเกดขน ซงแนวทางการก าหนดสภาพปญหา มดงน

การรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล ขอมลจากผมสวนเกยวของ ไดจาก o การส ารวจ o การจดประชมรบฟงความเหนจากผมสวนเกยวของ (Focus Group) o การเปดรบฟงความเหน อาจเปนชองทาง website หรอ ไปรษณย

หนา ๑๓

การระบพฤตกรรมของผบรโภคเพอควบคมหรอจดการ(Identifying Behaviors to Manipulate)

ขนตอนการก าหนดนโยบาย (Policy Formulation Process) การก าหนดนโยบาย คอ ขนตอนการออกแบบการแทรกแซงเพอปรบเปลยนพฤตกรรมทไมพงปรารถนา ทงน ความมประสทธภาพในการออกนโยบายแทรกแซงเพอกอใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมดงกลาวสามารถตรวจสอบไดจาก ประชาชนหรอผมสวนเกยวของสามารถเขาใจด าเนนการนโยบายไดงาย และพฤตกรรมทไมพงปรารถนาลดนอยลง ทงน เครองมอทใชก าหนดนโยบายและด าเนนนโยบายของภาครฐใหสมฤทธมเครองมอทเรยกวา “NATO” ซงประกอบดวย

การเขาถง (Nodality) o คอ การใหขอมลแกประชาชนอยางทวถง ซงอาจด าเนนการโดยการรณรงคใหประชาชน

ทราบนโยบายอยางทวถง เชน โครงการ Prompt Pay ของรฐบาลไทยทไดด าเนนการออกสอประชาสมพนธอยางแพรหลาย และมโครงการใหรางวลแกประชาชนท Download Application ทงน การประชาสมพนธใหประชาชนไดทราบตองมความชดเจน และมมาตรฐานกลางส าหรบการใชเครองมอในการก าหนดนโยบาย

การออกนโยบายการเขาถง (Nodality) มความตอเนองในการด าเนนนโยบายตอเนองไดคอนขางนอย ใชงบประมาณนอยและไดผลลพธทไมแนชด

อ านาจหนาทตามกฎหมาย (Authority) o คอ การใช อ านาจในทางกฎหมายการสงหามหรอการอนญาตใหประชาชนด าเนนการ

อยางใดอยางหนง ทงน การใชอ านาจทางกฎหมายออกนโยบายสงหามประชาชน อาจเปนการสงหามทงหมด การสงหามโดยมเงอนไขยกเวน หรอการสงหามโดยการอนญาต ซงการด าเนนนโย บายหนวยงานรฐตองประกาศแจงใหประชาชนไดรบทราบอยางชดเจน

การใชอ านาจหนาทตามกฎหมาย (Authority) เปนเครองมอในการออกนโยบายจะมประสทธภาพในสถาการณวกฤต แตการใชอ านาจตามกฎหมายในการสงหามดงกลาวเปนการยากทจะแกไข และจ าเปนตองมการตดตามตรวจสอบการใชอ านาจดงกลาว

การสรางแรงจงใจ (Treasure) o คอ สงทเปนแรงจงใจใหประชาชนด าเนนการตามนโยบาย หรอสงกระตนใหประชาชน

เพกเฉยตอนโยบาย เชน การใหเงนอดหนน หรออกมาตรการแทรกแซง การสรางแรงจงใจดานภาษ เชน มาตรการสงเสรมการลงทนของตางชาต ทรฐบาลไทยใหสทธพเศษแกชาวตางชาตทเขามาลงทนดานเทคโนโลยในประเทศไทย หรอการไดรบสทธลดหยอนทางภาษกรณทกอตงโรงงานในเขตอตสาหกรรมทรฐบาลไดก าหนด หรอการเพมภาษเหลา บหร และน าตาล โดยมเปาประสงคเพอใหประชาชนงดการบรโภค

การสรางแรงจงใจ (Treasure) เปนเครองม อทสามารถปรบเปลยนนโยบายไดตามสถานการณการ แตการออกนโยบายดวยวธดงกลาวตองใชทรพยากรมากและผลลพธทเหนผลชดเจนมนอย

องคกร (Organization) o คอ การก าหนดใหมองคกร หรอหนวยงานของรฐ หรอองคกรมหาชน หรอการเปน

รฐวสาหกจของรฐบาล เชน บรษท ทโ อท จ ากด (มหาชน และ บรษ ท กสท จ ากด (มหาชน ) หรออาจเปนองคกรอสระตามรฐธรรมนญ เชน ส านกงานการตรวจเงนแผนดน เปนตน การจดตงองคกรดงกลาวมเปาประสงคเพอใหองคกรทจดตงดงกลาวด าเนนการอยางใดอยางหนงใหบรรลตามเปาประสงคทรฐบาลก าหนดไว

องคกร (Organization) เปนเครองมอทรฐบาลใชมากทสดในการควบคมหรอด าเนนการใหองคกรทจดตงด าเนนการออกนโยบายใหสมฤทธผลตามเปาประสงคของรฐบาล ซงการออกนโยบายจากองคกรเหลานภาพรวมทเกดขนสวนใหญไมมประสทธภาพ

หนา ๑๔

Gamification เกมมฟเคชน (Gamification) คอ การใชเทคนคในรปแบบของเกมโดยไมใชตวเกม เพอเปนสงท

ชวยในการกระตนและสรางแรงจงใจใหประชาชนด าเนนการตามนโยบายของประชาชน โดยใหประชาชนมสวนรวมในนโยบายทสนกสนาน ใชกลไกของเกมเปนตวด าเนนการอยางไมซบซอน อนจะท าให ประชาชนด าเนนการปรบเปลยนพฤตกรรม ตรวจสอบ ปรบปรง และหาวธการแกไขปญหา เชน ประเทศสงคโปรออกนโยบายใหประชาชนรกษาสขภาพโดยการใหรางว ลเปนเงนแกประชาชนทใชอปกรณ นบกาวและเดนไดวนละหนงหมนกาว เปนตน

นโยบายการสอสารและการหลอมรวมสอ (Policy Communication and Engagement) ความกาวหนาดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารพฒนาพฒนาและกอใหเกดสอเกา (Old Media) และสอใหม (New Media) โดยเฉพาะสอใหม (New Media) เกดจากความกาวหนาทางดานเทคโนโลยอยางชดเจนสงผลใหมชองทางในการสงผานสอทงทาง โทรทศนและวทยทเปลยนรปแบบเปนระบบดจทล ซงสามารถแพรภาพแพรเสยงและออกอากาศไดหลายชองทาง ทงประชาชนสามารถเลอกรบชมไดหลากหลายอปกรณและสามารถเลอกเวลาในการรบชมได ความกาวหนาทางดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารดงกลาว เปนชองทางทส าคญทหนวยงานรฐ หรอองคกรของรฐควรใชเปนชองทางในการเผยแพรขาวสารใหประชาชนไดรบทราบ และใชเปนชองทางการสอสารระหวางหนวยงานของรฐ ผมสวนเกยวของ และประชาชน เช น การรบฟงความเหนสาธารณะทถายทอดสดผานทาง Facebook Live หรอ YouTube หรอผานหนาเวบไซตของหนวยงานรฐ หรอการรบฟงความเหน หรอรบขอรองเรยนจากประชาชนไปยงหนวยงานรฐผานทางเวบไซต หรอ Application เปนตน ซงการเผยแพรขาวสารและการใชสอใหม (New Media) เปนชองทางในการตดตอระหวางประชาชนกอใหเกดผลดหลายประการ เปนตนวา

เปนการปรบปรงผลตผลการท างาน โดยใชตนทนนอย เปนชองทางรบเรองรองเรยน หรอส ารวจความพงพอใจของประชาชน ซงในสวนน

วทยากรไดใหความเหนวาประเทศไทยเปนประเทศทท าแบ บส ารวจความพงพอใจของประชาชนทมตอรฐบาลไดดในระดบตน ๆ ของโลก

การใชสอใหม (New Media) ในการตดตอสอสารกบประชาชนสงผลใหหนวยงานภาครฐและประชาชนมความเขาใจภาพรวมทตรงขนมากขน

เปนการแกปญหาเชงสรางสรรค เปนการปรบปรงผลกระทบทเกดจากนโยบายของภาครฐไดอยางทนการณ เปนการท าใหประชาชนสนใจนโยบายมากขน เนองจากประชาชนสามารถแสดง

ความเหนตอนโยบายของภาครฐได นอกจากนการพฒนาเทคโนโลยกอใหเกดการเตบโตทางดานเศรษฐกจ นบตงแตสงครามโลกครงท ๒ จากสภาพเศรษฐกจทถดถอย จนถงปจจบนเศรษฐก จไดมการเตบโตอยางตอเนอง โดย ตามภาพ ดานลาง ไดแสดงถงความเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศจน อนเดย ญปน สหรฐอเมรกา และสหราชอาณาจกร โดยปจจบนสงทกระตนใหเศรษฐกจมเตบโตอยางตอเนอง รวดเรว และมสวนแบงทางการตลาดมากทสดในโลกไดแก ธรกจ E-Commerce ซงรายใหญของโลกไดแก Google Apple Facebook และ Amazon หรอทเรยกวา GAFA โดยบรษททงสรายดงกลาวมสวนแบงตลาดในโลกทเพมขนอยางตอเนอง และในสวนของทางเอเชยไดแต Alibaba

หนา ๑๕

ส าหรบการสรางผลตผลของหนวยงานรฐโดยการใชเทคโนโลยใ นการประชาสมพนธในปจจบน ไดแก การท าเวบไซตของหนวยงานรฐใหมความทนสมย ตอบสนองการใชงานของประชาชน และงายตอการหาขอมล เชน รฐอารคนซอ ซงเปนรฐทางตอนใตของทางประเทศสหรฐอเมรกา ไดท าเวบไซตของรฐ (https://www.arkansas.com) ทงายตอการคนหาขอมลของประชาชน มความนาใจ และดงดดใหประชาชนเขาใชบรการ เปนตน หรอหนวยงานบางรฐบางแหงไดใชเทคโนโลยมาพฒนาการท างานใหมประสทธภาพ เชน การยนภาษทางชองทาง online ประชาชนสามารถกรอกขอมลทางเวบไซต สงเอกสารทเกยวของในรปแบบ E-Paper และไดรบเงนภาษคนผานทาง Digital Transfer Money โดยทประชาชนไมตองเสยเวลาเดนทาง หรอการส ารวจความพงพอใจของหนวยงานภาครฐโดยใหประชาชนกดใหคะแนนความพงพอใจการท างานของเจาหนาทผานทางระบบ Touch Screen เมอไดรบบรการจากหนวยงานภาครฐ ซงหนวยงานดงกลาวจะน าขอมลทไดไปประมวลผลและปรบปรงการใหบร การของเจาหนาท อยางไรกตาม แมในปจจบนหนวยงานภาครฐหลายแหงไดใชเทคโนโลยในการเพมประสทธผลของการท างานโดยสอผานชองทา งออนไลน หรอผานระบบอนเทอรเนต แตปญหาทพบไดมากเกอบทวโลกคอ หนวยงานรฐแตละแหงไมมการใชขอมลรวมกน หรอแบงปนขอมลในสวนทเกยวของ ซงสวนหนงเกดจากความไมชดเจนของกฎหมายในเรองความเปนสวนตวและความปลอดภยของขอมล และอกสวนหนงเกดจากขอกฎหมายเฉพาะทใชภายในหนวยงานของรฐ ซงการไมใชขอมลรวมกนดงกลาวสงผลใหการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐหลายหนวยงานไมสอดคลองกน หรออาจมการด าเนนนโยบายหรอโครงการทซ าซอนกน

Collaborative Governance in the Digital Era Collaborative Governance คอการอภบาลแบบมสวนรวม โดยใหมการรวมมอขององคกร ทเกยวของทกฝายในลกษณะทเปนแนวนอนเพอแกปญหาทเปนปญหารวมกนซงจะชวยใหทกฝายไดประโยชนในทสด

Know paradigms of governance ในยคดจตอล การบรหารภาครฐจะเปลยนแปลงไป โดยมการคดวเคราะห ออกแบบทเหมาะสม โดยใช Social Media, On-line หรอออกแบบ application ตางๆมากขน ทงนจะเนนใหประชาชนมสวนรวมกบภาครฐมากขน บทบาทของภาครฐจะเปลยนจากการเปนผปกครองมาเปนผทจะช วยอ านวยความสะดวกมากขน และจะตองกาวตามเทคโนโลยสมยใหมใหทน เนองจากผประกอบการสวนใหญจะกาวล าหนาและน าเทคโนโลยตางๆมาใชเรวกวาภาครฐ ภาครฐจะตองปรบมาตรฐานการท างานใหดขนและ ใหประชาชนโดยเฉพาะกลมมรายไดนอย ดอยโอกาสใหสามารถเขามามสวน รวมถงระดบประเทศและตางประเทศ แตภาครฐยงเปนผคมกฎเกณฑตางๆและสามารถน ากฎหมายมาบงคบใชโดยใหภาคเอกชนก ากบดแลตนเอง ภาครฐตองใชหลก Decision Making Process โดยลดล าดบขนตอนในการตดสนใจ มความโปรงใส มการท างานทสามารถตอบสนองไดทนทกบทกกลม

หนา ๑๖

บคลากรในภาครฐตองมความรและตองยกระดบความร ความสามารถใหเทากบนกวชาการและผประกอบการ ทงนเทคโนโลย ความรใหมๆจะตองอยทคนของรฐ บคลากรโดยเฉพาะหวหนาสวนราชการสามารถปรกษาและแลกเปลยนความร ประสบการณไดระหวางกน เชนในระดบเมองกบ เมอง เพราะจะแกไขปญหาไดตรงจดและเรวขน ควรค านงถงผลลพธทจะเกดขนมากกวาระเบยบ กฎเกณฑ เชนถาแกไขไมไดใหพจารณาแกไขกฎระเบยบ กฎเกณฑเพอใหเปาหมายไปถงโดยใหยดผลลพธทเกดขน ภาครฐตองด าเนนการตามคานยมทส าคญและตองใหความร สรางจตส านกใหบคลากรเกยวกบคานยมทเลอกมา

Know the concept of design thinking การออกแบบทางความคดขนอยกบผใชงานทจะน ามาใชใหเหมาะสมและเกดประโยชน การออกแบบนโยบายไมมรปแบบทตายตวหรอแบบฟอรม ขนอยกบผใชงานคอใคร ผทจะไดประโยชนแ ละมผลกระทบคอใครบาง อยางไร กระบวนการ Design Thinking ประกอบดวย

Know a framework for public participation ทกๆคนสามารถเปนนกออกแบบได แตตองมกลมเปาหมายทชดเจน มการระบกลมทจะเขารวม

Practice designing participation process

การน าระบบ On-line มาชวยในการออกแบบจะชวยใหเราไดขอมลเพอมาประกอบการออกแบบไดแมนย า และใกลเคยงความเปนจรง นอกจากนยงมการใชการรบฟงความคดเหนสาธารณะ การท า poll แบบมขอมล

หนา ๑๗

Soft Power and Communications Hard Power และ Soft Power เปนเครองมอใ นการด าเนนนโยบายระหวางประเทศ ใน รปแบบหนง ซง Hard Power เปนรปแบบวธการของการใชอ านาจ โดย การใชกลวธ ตางๆ ในการบงคบใหประเทศอนๆ ตอง ปฏบตตามเงอนไขของประเทศตน เชน การใช ก าลงทหาร (Military Force) การใหเงน (Payments) และการใชมาตรการคว าบาตรทางเศรษฐกจ (Economic Sanctions) เปนตน ซงเปนวธการทตรงขามกบ Soft Power ทเปนรปแบบของ การดงดดและ การสราง กระบวนการ มสวนรวม เพอใหเกดการเปลยนแปลง ทางความคด และอทธพลเชงพฤตกรรม ตอความคดของผคนในสงคมและประชาชนในป ระเทศตางๆ โดย เนนไปท การสงเสรมทางดานวฒนธรรม (Cultural Promotion) การทตสาธารณะ (Public Diplomacy) และการใหเงนสนบสนนชวยเหลอประเทศตางๆ (Global Contribution)

ภาพ Hard Power vs. Soft Power

โดย Soft Power ถอไดวาเปนเรองทควรใหความส าคญ เนองจากวาในปจจบน การท างานรวมกนเปนเครอขายเปนตวสรางผลลพธทวโลกซงทกภาคสวนจะมความเชอมโยงความรวมมอซงกนและกน เชน องคกรไมแสวงหาผลก าไร (Non-profit Organization) การมสวนรวมของพลเมอง/ปจเจกชน องคกรพหภาค ภาคเอกชน รฐบาลระดบภมภาค/เมอง และรฐบาลแหงชาต ดงภาพทปรากฏ

ภาพเครอขาย Soft Power

หนา ๑๘

แนวโนมหลกส าหรบการขบเคลอน ใหเกดการเปลยนแปลงตอ นโยบายการเมองระหวางประเทศ ซงเปนตวเรงทส าคญของการปรบความสมดลของโลกในดานเศรษฐกจ การเมอง การทหาร และการใช Soft Power ซงประกอบไปดวย ๑. ความไมแนนอนของภมศาสตรการเมอง (Geopolitical Volatility) ตวอยางเชน การประชามตออกจากการเปนสมาชกภาพสหภาพยโรป (Brexit) & อเมรกาตองมากอนเปนอนดบแรก (America First) การตงค าถามเกยวกบพนธมตรเกา (Questioning of Old Alliances) และการยกระดบพลวตระหวางสหรฐ-จน เปนตน ๒. การกระจายอ านาจโดยการถายโอนทางอ านาจ (Devolving Power) ตวอยางเชน การยกระดบอ านาจจากประเทศฝงตะวนตกสตะวนออก การถายโอนอ านาจไปยงผมอ านาจทไมใชรฐ และนโยบายทางการทตในรปแบบใหม เปนตน ๓. การปฏวตดวยดจตอล (Digital Revolution) ตวอยางเชน ความ โปรงใส ปญญาประดษฐ ซงกอใหเกดการเปลยนแปลงรปแบบ การทตในรปแบบดจตอล และแพลตฟอรมตางๆ ส าหรบการเคลอนไหวเพอใหบรรลผลทางการเมอง ทงน ขอบขายของ Soft Power ๓๐ เปนการรวมกนของขอมลดาน Objective Data (ประกอบไปดวยรฐบาล ดจตอล วฒนธรรม การประกอบกจการ การมสวนรวม และการศกษา) ดวยสดสวน ๗๐% และ Subjective Data (ประกอบไปดวยอาหาร ผลตภณฑทางเทคโนโลย ความเปนมตร วฒนธรรม สนคาฟมเฟอย นโยบายตางประเทศ แล ะความเปนอย ) ดวยสดสวน ๓๐% เพอน าขอมลทไดมาประเมนผลและเปรยบเทยบกบการใชอ านาจของรฐ

ผลลพธของการส ารวจ Soft Power ทส าคญในป ๒๐๑๗ พบวา ๑) หลายประเทศในยโรปอยในการจดอนดบท ดขน ๒) อเมรกาตองมากอนเปนอนดบแรก หรออเมรกาผโดดเดยว ตามนโยบายตางประเทศของประธานาธบดทรมป ๓) ประเทศในเอเชยก าลงแขงแกรงเพมมากขนเรอยๆ เชน ญปนและจน ๔) ผน าหนาใหมสามารถสรางผลกระทบทส าคญตอประเทศตางๆ ได และ ๕) ผคนรสกแงลบตอผอนมากขน โดยทศนคตเชงบวกทมตอประเทศตางๆ มแนวโนมทลดลงไปเรอยๆ นบแตป ๒๐๑๖

ส าหรบประเทศไทย พบวา ภาพรวมของประเทศไทยอยในอนดบท ๓๗ ซงเปนอนดบทสงทสดเปนอนดบ ๒ ของประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใต รองจากประเทศสงคโปร (ทอยในอบดบท ๒๐) โดยประสทธภาพทดทสดใน ๓ อนดบแรกของประเทศไทย คอ การส ารวจความคดเหน การประกอบ กจการ และการศกษา โดยสงทชาวตางประเทศรบรถงความเปนประเทศไทย คอเรองของความเปนมตรของผคน และอาหาร

หนา ๑๙

การทตผานสอดจตอล (Digital Diplomacy)

ในอดตการสอสารทางการทตในตางประเทศจ ากดเฉพาะกลมคนบางกลมเทานนเนองดวยขอจ ากดทางการสงขาวสารขอมล แตในปจจบนเมอเทคโนโลยกาวหนามากขนท าใหการสงและรบขอมลขาวสารจากสถานทตทวถงและครอบคลมมากขน ยกตวอยางเชน

- การแจงขอมลขาวสา ร สามารถท าไดงายๆ ผานโซเชยลมเดย ไมวาจะเปน เฟซบค และทวตเตอร ยกตวอยางเชน สถานทตเนเธอรแลนดทใชเฟซบคเพอเผยแพรขอมลทส าคญไปยงชาวเนเธอรแลนดทอยในสหรฐอเมรกา ใหสามารถรบทราบขอมลขาวสารตางๆ ไดตลอดเวลา

- การสอบถามความเหนผานการทดสอบถงกระแสตอบรบตางๆ เปนวธการสอบถามความคดเหนถงกรณทเปนจดสนใจของผคนในสงคม ไมวาจะสอดวยภาพหรอขอความทสรางความสงสยและนาสนใจเพอใหเกดการแสดงความคดเหน ดงเชนทสถานทตรสเซยใชภาพกองทพรถถงเดกเลนเสมอนวาเปนกองทพจรงทก าลงบกไปยงยเครนเพอสรางความนาสนใจในการรบขาวสารและตอบสนองตอขอมล

- การใชเปนสอกลางในความรวมมอทางการทตระหวางประเทศ เปนการใชโซเชยล มเดยเพอแสดงทศนคตและความเหนรวมกนในเรองตางๆ ตวอยางเชน การใช Medium ซงเปนบลอกส าหรบเขยนและแลกเปลยนขอมลระหวางสถานทตตางๆ รวมทงการลงคะแนนเสยงเลอกตงจากตางประเทศกสามารถท าไดแลวในยคดจตอลปจจบน

ปรมาณการใชสอโซเชยลมเดยในปจจบน (Internal & Social Media Usage)

นบตงแตการเขามาของสอยคดจตอล ประชาชนกไดรจกกบสอโซเชยลมเดยตางๆ มากมายและใชกนอยางแพรหลายจนเปนทนยมในการรบและสงขาวสารในปจจบน โดยสามารถสรปการใชงานในสอทไดรบความนยมเปนอนดบตนๆในปจจบนไดดงน

เฟซบคมผใช ๑.๘๗ พนลานยสเซอรตอเดอน โดยรอยละ ๗๐ เปนการใชงานผานระบบมอถอ

ทวตเตอรมผใชงานกวา ๓๑๗ ลานในทกๆเดอน โดยรอยละ ๘๐ เปนการใชงานผานระบบมอถอ

อนสตาแกรม (Instagram) มผใชงาน ๖๐๐ ลานยสเซอรตอเดอน

สแนปแชท (Snapchat) มคนใชงาน ๓๐๐ ลานคนในทกเดอน

ลงคอน (LinkedIn) มผใช ๑๐๐ ลานยสเซอรตอเดอน

ส าหรบประเทศไทยกไดรบอทธพลจากการใชอนเตอรเนตเชนกน โดยจากประชากร ๖๘ ลานคน มผใชอนเตอรเนตกวา ๔๖ ลานคนและทงหมดนใชโซเชยลมเดยทงสน โดยท ๔๒ ลานคนมาจากการใชงานผานมอถอ และจะสงเกตไดวาการใชงานอนเ ตอรเนตในปจจบนมแนวโนมการใชงานบนมอถอมากกวาการใชงานผานคอมพวเตอรหรอแทปเลต โดยคนไทยกวา ๘๕ เปอรเซนตใชงานอนเตอรเนตทกวน และมเพยง ๐.๕ เปอรเซนตเทานนทใชอนเตอรเนตนอยกวา ๑ ครงตอเดอน

โดยแพลตฟอรมทไดรบความนยมในการสอสารแบบสวนตวมากทสดคอ ไลน แพลตฟอรมกงสาธารณะคอเฟซบค และยทปซงเปนสอสาธารณะทไดรบความนยมมากทสด

หนา ๒๐

การสอดสองดแลสอโซเชยลมเดย (Monitoring social media)

TweetDeck เปนเครองมอในการตรวจสอบและดแลการโพสตขอความตางๆผานทวตเตอร โดยสามารถระบหวขอทตองการใหแสดงได

Hootsuite เปนเครองมอในการดแลทรองรบหลายแพลตฟอรมไมวาจะเปนเฟซบค ทวตเตอร ลงคอน ยทป และอนๆทไดรบความนยม โดยมทงแบบฟรและเสยเงนเพอใหไดใชฟงกชนการใชงานทหลากหลายมากขน

Radian๖ เปนเครองมอทสามารถแสดงสถตการใชงานของโซเชยลมเดยไดตามทตองการ ซงซบซอน และละเอยดมากกวา TweetDeck และ Hootsuite

โดยกญแจส าคญในการใชงานคอ การเลอกชองทางและก าหนดวตถประสงคใหตรงกลมเปาหมาย โดยใชขอความทดงดดและนาสนใจ มการวางแผนตดตามอยางตอเนอง รวมทงประเมนผลเพอวางกลยทธใหมๆ ใหทนตอความตองการของคนในแตละชวงเวลาและค านงถงผลกระทบทอาจเกดข นจากการเผยแพรขอมลออกไปดวย

การเสาะหากลมบคคลหรอสงทมอทธพล (Finding influencers)

การน าเอาเทคโนโลยมาชวยในการคนหาขอมลหลายๆทาง ประกอบกน เพอใหเกดประโยชน ตอการท างานอยางสงสด และกอใหเกดประสทธภาพนน เปนเครองมอ ส าคญในยคดจตอลทอ านวยความสะ ดวกใหเราสามารถวเคราะหแนวโนมของเหตการณตางๆทอาจจะเกดขนในอนาคตได ยกตวอยาง เชน การน าเอาเทคโนโลยมาใชในการค านวณ หาคาความเปนไปได เพอน ามาวเคราะหพฤ ตกรรมของกลมคนทเรา ใหความสนใจในการศกษา (หาความเปนไปได ความชอบของกลมคนกลมหนงทสนใจ ซงในกลมหนงอาจมความชอบทคลายคลงกนหรอแตกตางกนออกไป ) ทงน หากเราสามารถน าเอาขอมล จากการส ารวจ เหลานมา ใชในการวเคราะหตอไดนน จะ เปนการประหยดเวลาและลดคาใชจายในการลงทนตางๆ ได ยงโดยเฉพาะถา ภาครฐน าเอาวธการนมาใชในการ ปฏบตงาน นน จะชวยสงผลใหชวตความเปนอยของประชาชนดขน และประเทศเจรญกาวหนาพฒนาไปอยางรวดเรว

การจดท าแผนการส าหรบรายละเอยดสงทมอทธพลตอผคนหรอสงทสนใจศกษา จะชวยใหสามารถบงชถงกลมบคคลหรอสงทมอทธพลต อการเรมตนโครงการและเผยแพรขอมลขาวสารไปยงกลมเปาหมายไดอยางมประสทธภาพ อกทงยงชวยสรางขอมลในรปแบบของเครอขายในระบบดจตอลซงชวยใหทนตอสถานการณตางๆทเกดขน ซงกลมบคคลดงกลาวจะตองมความนาเชอถอ เขาถงได และสามารถสงผลกระทบตอผคนในวงกวาง

การสอสารแบบรวม (Total Communications)

การสอสารในปจจบนนน ม ความหลาก หลาย ทาง เทคโนโลย และหลายประเภท หากเราน าเทคโนโลยการสอสารหลายๆ ดาน มาประยกต ใชเขาดวยกน จะท าใหเกดความสะดวก ประหยดเวลา และมความปลอดภยมากขน

หนา ๒๑

หากภาครฐน าเอาเทคโนโลยทสามารถเชอมขอมลตอกนได โดยการน าเทคโนโลยหลายๆประเภทมาประยกตใช อาจจะท าใหเกดประโยชนตอประชาชนอยางมาก เชน การน าเอา เทคโนโลย อนเตอรเนต เทคโนโลย RFID และการ จดท า Applications มาประยกตเขาดว ยกน เพอน ามาใชในการ จดการระบบคมนาคมขนสงสาธารณะ หรอ อ านวยความสะดวกใหผคน สามารถจด สรรเวลาตางๆ ในการเดนทางไดอยางงายดาย ซงประโยชนทตามมานน จะชวย ใหการจราจรไมตดขด รถตดนอยลง ซงจะชวยประหยดเวลาการเดนทางใหกบประชาชนได

ตวอยางในหองอบร มทกลม ไดคดขนมา อาทเชน การน าเอาเทคโนโลยหลายๆดานมารวมกน (บตรโดยสารใบเดยวสามารถเดนทางไดทกประเภท โดยระบบดงกลาวจะท าใหเราทราบวา หากเราเดนทางจากทหนงไปยงอ กทหนง จะสามารถใชรถโดยสารประเภทไหนบาง และทางไหน ชวยประหยดเวลาในการเดนทางได รวด เรวทสด โดยการเขาไปตรวจสอบไดท Application) เพอใหเกดความสะดวกสบายในการเดนทาง และจดสรรเวลาไดอยางมประสทธภาพ

กลยทธสการเปนประเทศอจฉรยะ (Smart Nation Strategies)

“ประเทศอจฉรยะ ” (Smart Nation) คอ การท าใหผคนทอยในประเทศ (สงคโปร ) มคณภาพชวตทดขนจากความกาวหนาดานเทคโนโลย ภายใตแนวคด “เชอมตอทกคน ทกสง ทกท และทกเวลา ” หรอ Connecting everyone, everything, everywhere and all the time (E๓A) โดยการน าระบบคอมพวเตอรและเทคโนโลยโทรคมนาคมททนสมยมาเชอมโยงกบทกสง เพอพฒนาคณภาพชวตทดแกประชาชน สรางสงคมใหมความนาอยและปลอดภย รวมถงการสรางโอกาสทางธรกจและสงเสรมความแขงแกรงทางเศรษฐกจใหประเทศ ทงน ประเทศจะสามารถพฒนาไปถงเปาหมายดงกลาว โดยเรมตนจากการเปน “เมองอจฉรยะ ” (Smart City)

ท าไมตองเปนเมองอจฉรยะ (Why a Smart city?)

ประชาชนทวไปตางตองการเมองทมความนาอย สะดวกสบาย เมองทซงมการน าระบบดจทลและเทคโนโลยโทรคมนาคมมาชวยพฒนาและเสรมสรางการเชอมโยงกบทกสงและใหบรการแกประชาชน และธรกจไดเปนอยางด มบรการสาธารณะและเพมประสทธภาพการบรหารจดการทรพยากรทดขน ตลอดจนบรรเทาผลกระทบดานสงแวดลอมใหลดลง ดงนน การขบเคลอนเพอกาวเขาส "Smart City" จงตองด าเนนการและบรหารจดการตามเปาหมาย (Goals) ทก าหนดไว ๓ ดาน ดงน

การจดการดานการด า เนนงาน (Performance Management) จดใหมการรายงานและโตตอบขอมลกนอยางทนททนใด (Real-time) เกยวกบสภาพและกจกรรมทเกดขนของเมอง เชน การจราจร สขภาพอนามย การศกษา อาชญากรรม และการใหบรการในเขตเทศบาลเมอง

การจดการดานความรวมมอ (Collaborative Management) สงเสรมใหมการท างานรวมกนระหวางหนวยงานและกระทรวง สงเสรมการมสวนรวมของภาคประชาชน อาท การแจงปญหาการแสดงความคดเหน การใหขอมลทเปนปจจบนทนตอสถานการณอยางตอเนอง

การจดการดานความซบซอน (Complexity Management) ด าเนนการประสานระบบการท างานทมความซบซอนเขาไวดวยกน เชน ระบบไฟจราจรรอบเมอง ระบบการจดการดานน าเสยและสงปฏกล ระบบการควบคมฝงชน และมการจดการขอมลเพอวางแผนการด าเนนงานในระยะยาว

หนา ๒๒

ววฒนาการสความเปนเมองอจฉรยะ (Evolution of Smart Cities)

ววฒนาการเมองอจฉรยะ แบงออกเปน ๓ ยค (ชวงเวลา ) โดยเรมจากยคเมองอจฉรยะ ๑.๐ ซงเกดจากการทเมองตาง ๆ เรมมความสนใจในการน าเทคโนโลยเพอการด าเนนการรบมอและจดการปญหาตาง ๆ ทเกดขน จากนนเรมมการเชอมตออปกรณเขากบระบบเทคโนโลยสารสนเทศผานสญญาณอนเทอรเนตจนน ามาซงทางออกและวธการแกปญหาดงกลาวแบบองครวมในยคเมองอจฉรยะ ๒.๐ และไดมการพฒนาเทคโนโลยในรปแบบระบบอจฉรยะและการเชอมตอสญญาณอนเทอรเนตทสงขนอยาง ๕ G เสรมสรางคณภาพชวตทดใหแกประชาชน สงคมมควา มนาอยและปลอดภยมากขน รวมถงชวยเพมโอกาสและ สรางความแขงแกรงในการด าเนนธรกจในยคเมองอจฉรยะ ๓.๐

เมองอจฉรยะ ๑.๐ เมองอจฉรยะ ๒.๐ เมองอจฉรยะ ๓.๐

เมองอจฉรยะ .๐

การจดการเพอเพมระดบความปลอดภยและลดอาชญากรรมในเขตพนทสาธารณะ และเพมประสทธภาพทางดานการจดการทรพยากร มระบบโครงสรางพนฐานทสามารถตอบสนองตอสภาพสงแวดลอมทดขน เชน การเปดปดไฟฟาตามเสนทางและถนนตาง ๆ การปรบการท างานของเครองตรวจวดกา รจอดยานพาหนะใหเปนแบบอตโนมต และสงเสรมใหประชาชนเขามามสวนรวมและเขาถงขอมลตาง ๆ ไดงายขน ดวยการเตรยมความพรอมและจดใหมการบนทกขอมลดวยกลองตามสถานท ตาง ๆ การเพมโครงขายบรการอนเทอรเนตไรสายสาธารณะใหประชาชนเชอมตอเพอเขาถ งขอมล มระบบอจฉรยะในการเปดปดไฟตามเสนทางและถนน และมเครองตรวจวดการจอดยานพาหนะแบบอจฉรยะ ส าหรบจายคาปรบหรอคาจอดรถแบบอตโนมต การจดใหมสถานชารจพลงงานไฟฟาใหกบยานพาหนะทขบเคลอนดวยระบบไฟฟา

หนา ๒๓

จงตองค านงถงการลงทนดานระบบโครง สรางพนฐาน อาท การตดตงสญญาณตรวจจบ(sensors) การตดตงอปกรณตาง ๆ รวมถงการเชอมตอสญญาณอนเทอรเนต อนเทอรเนตไรสาย บลทธ ระบบคลนวทย RFID (Radio Frequency Identification) เพอเตรยมความพรอมดานระบบการเชอมตอใหรองรบความตองการและการใชงานในอนาคต

เมองอจฉรยะ ๒.๐

ในยคนจะใหความส าคญตอการจดการและประสานระบบเขาดวยกน โดยมงพฒนาระบบคมนาคมขนสงอจฉรยะในเมอง การยกระดบระบบการจายน าและการก าจดของเสย เพมประสทธภาพใน การควบคมแสงสวางและอณหภม (ความรอน ) ของอาคาร สงเสรม ใหมการสอสารตอกนทางดานการบรหารจดการเมอง เชน การจดการเมองอจฉรยะ ในกรงรโอ เดอ จาเนโร ประเทศบราซล เมองทมปญหาดานอาชญากรรม ปญหาความรนแรง และปญหารถตดมากทสดแหงหนงของโลก ในชวงของการจดแขงขนกฬาโอลมปก ในป ๒๐๑๖ ทไดจดตงศนยควบคมด าเนนการ โดยมการเชอมตอการด าเนนงานของต ารวจเขากบการใหบรการในชวงภาวะปจจบนทนดวน หรอ มเหตฉกเฉน เพอจดการระบบขนสงสาธารณะ โดยม การตรวจสอบผานระบบกลองรกษาความปลอดภยตามเสนทางตาง ๆ โดยศนยดงกลาวชวยใหการจดการปญหาเ ปนไปอยางรวดเรวและสอสารไดอยางทนทวงท โดยไดรบความรวมมอในการจดท าระบบรวมกบ บรษท IBM

ศนยควบคมการจดการเมองอจฉรยะ ในกรงรโอ เดอ จาเนโร ประเทศบราซล

หนา ๒๔

กรงโคเปนเฮเกน เมองหลวงของประเทศเดนมารก เมองเกาแกทมขนาดใหญทสดในแถบสแกนดเนเวย ซงมการบรหารจดการแลกเปลยนขอมลทเชอมโยงถงกนภายในเมองอยางทนททนใด (Real-time) มระบบตดตามทรพยสน ระบบการตรวจวดตาง ๆ อกทงยงเปนผน าในการพฒนาและ ใชนวตกรรมสเขยว มระบบการตรวจวดสภาพน า อากาศ มลพษทางเสยง ระบบการระบายและจดการของเสย ปรมาณการใชพลงงานตามอาคาร การดแลรกษาความปลอดภยและการจดการทรพยากรภายในเมอง ใหเหมาะสม การจดการจราจรและควบคมปรมาณคาคารบอนไดออกไซต การจดการดานการสญจร ความหนาแนน และการเคลอนยายของประชาชน หรอ สงของ ตามจดส าคญตาง ๆ ภายในเมอง การรายงานและตรวจสอบพนทวางส าหรบการจอดรถ การใหบรการเชอมตออนเทอรเนตไรสายฟรแกนกทองเทยว มการใชระบบอจฉรยะในการควบคมไฟบนทองถนน และใชพลงงานแสงอาทตยในทสาธ ารณะ เปนตน นอกจากน ยงไดท าพนธสญญาทจะสรางแนวคด คารบอนสมดล คอ ภาวะทผลลพธของการกระท าโดยรวมไมกอใหเกดคารบอนสทธ (Net Carbon) ขนในชนบรรยากาศ และรณรงคใหประชากรใชจกรยาน ในการเดนทางรอยละ ๔๐ ภายใน พ.ศ. ๒๕๖๘

“คนสวนใหญไมไดใหความสนใจตอการเปนเมองอจฉรยะ แตทกคนตองการเพยงแคเมองทนาอย มคณภาพชวตทด...” (Winn Nielsen หวหนาดานขอมลเมองของกรงโคเปนเฮเกน) จากความดงกลาว จงน ามาเปนหลกในการก าหนดกลยทธเพอมงเนนในการพฒนากรงโคเปนเฮเกนใหเปน เมองทนาอย และมความยงยน มากกวาการพดถงหรอมองไปทการเปนเมองอจฉรยะเทานน การกาวไปยงเปาหมายของการมคณภาพชวตทดและพฒนาสเมองแหงนวตกรรมสเขยว จงตองใหความส า คญตอการพฒนาเทคโนโลยหลก ๓ ดาน ซงประกอบดวย ๑) ระบบฐานขอมลและการรกษาขอมลสวนบคคล ๒) ระบบโครงสรางพนฐานของการเปนเมองอจฉรยะ และ ๓) การรวมสรางสรรคและรวมมอกน โดยมงเนน ในการบรหารจดการเพอพฒนาและยกระดบทางดานสขอนามย ความคลองตวของระบบการคมนาคมขนสง พลงงานและสภาพภมอากาศ พลเมองอจฉรยะ และระบบการเรยนรอจฉรยะ

กลยทธเพอการพฒนากรงโคเปนเฮเกนเปนเมองทนาอยและมความยงยน

ประเทศสงคโปรไดมการจดท าแอ พพเคชน (Application) หรอโปรแกรมอ านวยความสะดวกและเพมประสทธภาพในการใหบรการ การตรวจสอบ การแจงปญหา รวมถงการตดตามความคบหนาการแกปญหาดานการใหบรการตาง ๆ ในเขตเทศบาลเมอง โดยสามารถสอสารและแลกเปลยนขอมลระหวางประชาชนและหนวยงานรฐไดอยางทนทวงท มการจดท าเวบไ ซตขอมลรฐบาล (https://data.gov.sg) เพอ

หนา ๒๕

เพมความโปรงใส และ เสรมสรางการมสวนรวมของประชาชนในการเขาถง ขอมลและตรวจสอบ การด าเนนงานของรฐบาล ทงดานเศรษฐกจ การศกษา สภาพแวดลอม การเงนการคลง สขอนามย ระบบโครงส รางพนฐาน การพฒนาสงคม เทคโนโลย และการคมนาคมขนสง นอกจากน ยงมการพฒนาระบบคมนาคมขนสงทหลอมรวมงานบรการทหลากหลายเขาดวยกน ทงการใหบรการผานแอพพเคชนทางสมารทโฟน การจายคาโดยสาร หรอ คาทางดวน การบรหารจดการรถโดยสาร การตรวจสอบสภาพการจราจรบนทองถนน การใหค าแนะน าและค าปรกษาระบบโครงสรางพนฐาน และการจดการดานขอมล

การจดการเมองอจฉรยะ ๒.๐ จะเนนการเชอมตอระบบเซนเซอรเพอตดตามปญหาและตรวจสอบแนวโนมตาง ๆ ทอาจเกดขน มการน าเอาเทคโนโลย Internet of Things (IoT) มาใชใน การเชอมโยงทกสงเขากบอนเทอรเนต อาท การบรหารจดเกบขยะ การสงงานอปกรณตาง ๆ ผานโทรศพทมอถอ การตรวจสอบต าแหนงหรอเสนทางการเดนทาง รวมถงการเชอมโย งการสอสาร และโตตอบขอมลโดยตรง เชน การควบคมระบบไฟจราจร การใหบรการแอพพลเคชนตาง ๆ และระบบ ทจอดรถอจฉรยะ เปนตน และในยค การเมองอจฉรยะ ๒.๐ น ยงใหความส าคญตอโครงสรางพนฐานของ ระบบขอมล ไมวาจะเปนการเขาถงและเปดเผยขอม ล การอนญาตและก าหนดขอบเขตการเขาถงขอมล การเชอมตอและรวบรวมขอมลทนาเชอถอเขาดวยกน ตลอดจนตองมระบบรกษาความปลอดภยของขอมลและขอมลสวนบคคลอกดวย

เมองอจฉรยะ ๓.๐

ส าหรบการกาวสเมองอจฉรยะในยคน จะเนนถงการปองกนการเกดปญหาจา กการคาดการณแนวโนมทอาจเกดขนดวยการพฒนาการเรยนรของระบบเครองจกรและระบบปญญาประดษฐ (Artificial Intelligence หรอ AI) ทเกดจากการน าเทคโนโลยสมยใหมในการชวยสรางอปกรณ (สงทไมมชวต ) ใหมความฉล าด โดยผสมผสาน วทยาการคอมพวเตอ รและวศวกรรม เปนหลก ตลอดจนศาสตรอน ๆ อาท จตวทยา ปรชญา เพอพฒนาการอปกรณใหมระบบการเรยนรเกยวกบกระบวนการ การคด การกระท าการใหเหตผล การปรบตว หรอการอนมาน และ การท างานของ สมอง เพอสงเสรมประสทธภาพการบรหารจดการ การท างาน และการปองกนปญหา การสอสารและโตตอบผาน ซอฟตแวรโปรแกรมการด าเนนงาน เพอสามารถคาดเดาเหตการณหรอควบคมสถานการณลวงหนาได อาท การจดการสภาพจราจรใหมควา มคลองตว การพฒนาเพอ ความเปนมนษยและเสรมสรางประสบการณเสมอนจรง ดวยระบบโตตอบอตโนมต ระบบรถไรคนขบ เทคโนโลยอากาศยานไรคนขบ (โดรน) เทคโนโลยความเปนจรงเสรมหรอความเปนจรงแตงเตม (AR : Augmented Reality Technology) เทคโนโลยทผสมผสานระหวาง ความเปนจรงและโลกเสมอนทสรางขนมาผสานเขาดวยกนผานซอฟตแวรและอปกรณเชอมตอตาง ๆ ซงถอวาเปน การสรางขอมลอกขอมลหนงทเปนสวนประกอบบนโลกเสมอน (virtual world) เชน ภาพกราฟก วดโอ รปทรงสามมต และขอความ ตวอกษร ใหผนวกซอนทบกบ ภาพในโลกจรงทปรากฏบนกลอง การด าเนนการ ใน ยคนจงมงเนนในการสรางสรรคและรวมมอกบพนธมตร ทงภาคธรกจและภาคประชาชน และสงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในการแบงปนและเขาถงขอมล

หนา ๒๖

องคประกอบสการเปนเมองอจฉรยะ

เรมตนจากเมองทตองด าเนนการแกปญหาดานตาง ๆ เชน ระบบการคมนาคมขนสง สงแวดลอม สขอนามย

ยค ๑.๐ เมองทน าเทคโนโลยเซนเซอรเพอตรวจจบและจดการปญหา ยค ๒.๐ เมองแหงการเชอมตอ โดยการเชอมตอระบบตาง ๆ เขาดวยกน มงเนนการพฒนาส

การเปนเมองแหงความปลอดภยและปองกนภยคกคามทางไซเบอร ยค ๓.๐ เมองแหงความฉลาด มการเพมประสทธภาพในการใชขอมลททนสมย และรวมถง

สามารถบรหารจดการวางแผนในระยะยาวได

การพฒนาสการเปนประเทศอจฉรยะ

ประเทศอจฉรยะ (Smart Nation) มกประกอบไปดวยเมองอจฉร ยะมากมายรวมอยดวยกน อยางไรกด การทมเมองอจฉรยะมากมายกไมไดหมายความวาจะสามารถน าไปสการเปนประเทศอจฉรยะ (Smart Nation) ได ทงน ลกษณะส าคญทแตกตางกน ระหวาง “เมองอจฉรยะ” และ “ประเทศอจฉรยะ ” สามารถจ าแนกไดจากการเปรยบเทยบรายละเอยดตามตาราง ดงน

เมองอจฉรยะ ประเทศอจฉรยะ ๑. โครงสรางพนฐานทมความกาวหนา ๑. วฒนธรรมแหงนวตกรรม

๒. เขตพนทในเทศบาล/เมอง ๒. ทวประเทศ

๓. การรวมระบบเฉพาะเขตพนทเดยว ๓. การรวมระบบเมองตาง ๆ เขาดวยกน

๔. บรการจากการจดซอจดจาง ๔. พฒนาวธการจากแบบดงเดม

๕. มงเนนเฉพาะเขตเทศบาลเมอง ๕. มงทความเปนชาตและประชาชน

๖. เสรมสรางปจจบน ๖. เสรมสรางความแขงแกรงเพออนาคต

๗. รฐบาลเปนผด าเนนการ ๗. รฐบาลเปนผอ านวยความสะดวกและชวยกระตนใหเกดการเปลยนแปลง

หนา ๒๗

การเรมด าเนนการสการเปนประเทศอจฉรยะของประเทศสงคโปร

ความกาวหนาทางเทคโนโลยดจทลชวยสรางโอกาสใหมในการยกระดบความเปนอย การท างาน การเลน ตลอดจนการสอสารปฏสมพนธ ประเทศสงคโปรจงมงมนทจะกาวสการเปนประเทศอจฉรยะ เพอเสรมสรางความเปนอยทดขน ชมชนเขมแขงขนกวาเดม และรวมถงการเพมโอกาสตาง ๆ ใหกบคนในประเทศ ซง “ความอจฉรยะ” ไมสามารถวดไดจ ากความกาวหนา หรอ ความซบซอนของเทคโนโลย ทน าเอามาใช หากแตขนอยกบการทสงคมสามารถน าเอาเทคโนโลยมาใชในการแกปญหาและความทาทายทเปนอย และในทสดแลว หวใจหลกทมความส าคญสงสดตอวสยทศนในการกาวไปสการเปนประเทศอจฉรยะนนกคอ “ประชาชน” ไมใชเทคโนโลย โดยประเทศสงคโปรไดเรมด าเนนการตงแตปลายป ๒๐๑๔ เปนตนมา

ภาพเวบไซตประเทศอจฉรยะของประเทศสงคโปร

(https://www.smartnation.sg)

ขอบเขตแนวความคด (Domains)

ดานระบบการคมนาคมขนสง มการพฒนาระบบเพอลดขนตอนและความยงยากในจายคาโดยสาร บรการรถโดยสารตามความตองการ รถยนตขบเคลอนอตโนมต (ไรคนขบ) ซงหวงใหเขามาแบงเบาภาระของรถโดยสารสาธารณะ รถราง และรถไฟรางเดยวทมอยในปจจบน โดยผใชสามารถเรยกใชบรการได ผานแอพพลเคชนในมอถอหรอผานตบรการสาธารณะ และรวมถงการเปดเผยขอมลระบบคมนาคมขนสงในเมอง

ดานทอยอาศยและสงแวดลอม มงพฒนาระบบการตรวจสอบสภาพแวดลอมททนสมยและทนทวงท การจดระบบทอยอาศยอจฉรยะ

ดานการเพมผลผลตทางธรกจและการใหบรก ารสาธารณะ การปรบเปลยนและพฒนาสการเปนรฐบาลดจทล การทดลองด าเนนการดวยเทคโนโลยใหมทางดานการเงน การลดขนตอนและเพมความสะดวกในการช าระเงน

ดานสขอนามยและการมอายทยนยาว การเพมประสทธภาพและน าเอาเทคโนโลยมาชวยอ านวยความสะดวกในการรกษา การจดตงศนยสขอนามย การใหบรการดานสขอนามยและการรกษาผานระบบทางไกล ทเชอมตอผปวยกบแพทยดวยอปกรณอเลกทรอนกส ซงจะชวยลดจ านวนผเดนทางมาโรงพยาบาลในกรณทไมฉกเฉน

หนา ๒๘

ผงองคกรเกยวกบกลมหนวยงานรฐบาลดานดจทลและประเทศอจฉรยะ (Smart Nation and Digital Government Group หรอ SNDGG)

เมอวนท ๑ พฤษภาคม ๒๐๑๗ ประเทศสงคโปรไดด าเนนการจดผงองคกรเกยวกบกลมงานรฐบาลดานดจทลและประเทศอจฉรยะ (Smart Nation and Digital Government Group หรอ SNDGG) ซงเปนการประสานงานด าเนนการ ระหวางส านกงานรฐบาลดานดจทลและประเทศอจฉรยะ (The Smart Nation and Digital Government Office หรอ SNDGO) ทประกอบดวยเจาหนาทจากส านกงานผอ านวยการรฐบาลดจทล สงกดกระทรวงการคลงเดม (the Ministry of Finance - MOF) ส านกนโยบายดานเทคโนโลยภาคร ฐ สงกดกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเดม (the Ministry of Communications and Information - MCI) และส านกงานแผนงานประเทศอจฉรยะ (the Smart Nation Programme Office - SNPO) สงกดส านกนายกรฐมนตร เดม โดยรวมกบส านกงานเทคโนโลยภาครฐ (The Government Technology Agency - GovTech) ทตงขนตามกฎหมายภายใต กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเดม โดยทกลมงานรฐบาลดานดจทลและประเทศอจฉรยะ (Smart Nation and Digital Government Group หรอ SNDGG) นจะขนตรงกบส านกนายกรฐมนตร และท าหนาทประสานงานระหวางหนวยงานภาครฐกบหนวยงานภาคเอกชน และเพอสงเสรมการบรณาการและตอบสนองตอกลยทธและการด าเนนงานของรฐบาล โดยไดใหความส าคญในการพฒนาและสงเสรมดานตาง ๆ ดงน

หนา ๒๙

เชอมตอและเปดเผยขอมลผานเวบไซตรฐบาลของประเทศสงคโปร

(https://data.gov.sg)

. สนบสนนดานการทดลองเพอความยงยนดานนวตกรรม รฐบาลไดด าเนนการ สรางเครอขายอนเทอรเนตทเชอมตอกนเสมอนเปนเครอขายเดยว พรอมกบเชอมตอและเปดเผยขอมลผานเวบไซตรฐบาล (https://data.gov.sg) ระบบการจดการและขอมลตาง ๆ ถกเชอมตอกนบนเครอขายอนเทอรเนตความเรวสง ตดตงระบบเซนเซอรอเลกทรอนกสเพอรวบรวม วเคราะห และประมวลผลขอมลตางๆ ตงแตขอมลดานมลภาวะ สภาพอากาศ ความหนาแนนข องผคนตอพนทไปจนถงสภาพการจราจรบนทองถนน นอกจากน รฐบาลยงใหการสนบสนนดานการวจย (R&D) โดยไดลงทนทางดานการวจย การสรางหองปฏบตการวจยและศนยวจยเพอทดลองและพฒนาดานความเปนอย จดใหมพนทส าหรบจดประกายความคดเพอรเรมด าเนนก ารทดลองสงใหม ๆ ตลอดจนมการวางระบบปองกนและรกษาความปลอดภยของขอมลและรวมถงขอมลสวนบคคลอกดวย

๒. เสรมสรางความสามารถทางดานคณตศาสตรและการค านวณ รฐบาลไดสงเสรมและเปดโอกาสใหเยาวชนเขาถงเทคโนโลย และมหลกสตรเกยวกบการเขารหส คณตศาสตร แ ละการประมวลผลใหกบนกเรยน มโปรแกรมสงเสรมการเรยนรเพอชวยเพมความช านาญใหกบแรงงานตลอดอายการท างาน และจดตงสมาคม/องคกรทไดเชญนกวทยาศาสตรและวศวกรทมความเชยวชาญดานขอมลเพอเขารวมงานกบรฐบาลเพอขบเคลอนและพฒนาประเทศรวมกน

๓. มหนวยงานด าเนนการภายใตการดแลและรบผดชอบของกระทรวง (ส านกงานกลาง ) รฐบาลไดมการจดตงหนวยงาน อาท Government Technological Organization (GTO) และ Infocomm Media Development Authority (IMDA) ภายใตการดแลของส านกงานแผนงานขบเคลอนสประเทศอจฉรยะ (Smart Nation Programme Office) โดยขนตรงกบส านกนายกรฐมนตรและท าหนาทประสานงานระหวางหนวยงานภาครฐกบหนวยงานภาคเอกชน และมบทบาทในการสงเสรมการเปลยนผานสการใหบรการแบบดจทลของภาครฐ การอ านวยความสะดวกใหกบธรกจในกลมขอมลสารสนเทศและการส อสาร โดยเฉพาะในกลมธรกจสตารทอพ เพมประสทธภาพในการก ากบดแลภาคสวนดงกลาวเพอประโยชนของผบรโภค และมการรวมมอระหวางหนวยงานภาครฐเพอปรบปรงสภาพความเปนอย การจดสรรทดน ระบบคมนาคมขนสง รวมกนก าหนดระเบยบและกรอบการปฏบต อาท ระบบการ ช าระเงน ระบบการกระจายและแบงปนขอมลภาครฐในวงกวาง ปรบปรงและเชอมโยงขอมลหลกฐานระบบการยนยนตน (บตรประชาชน ) มการกระตนใหเกดการเปลยนแปลงทางดาน ระบบการคมนาคมขนสงอยางตอเนอง และยงไดด าเนนการขบเคลอนระบบรฐบาลดจทลเพอเพมประสทธภาพดานบรการสาธารณะส าหรบการใหบรการแกภาคประชาชน

หนา ๓๐

ภาพรวมสการเปนประเทศอจฉรยะ

แนวปฏบตทเปนเลศ ๖ ดาน สการเปนเมองอจฉรยะ ตามคมอ The Smart City Playbook (โนเกย)

(https://www.i-scoop.eu/smart-cities-smart-city/smart-city-best-practices)

จากการศกษาวจยของบรษทโนเกยขางตน จงควรพจารณาถงขอเสนอแนะเกยวกบ แนวปฏบตดานตาง ๆ ทตองใหความส าคญรวมดวย เนองจาก ปจจยและผลศกษาดงกลาว สามารถน ามาปรบใชเปนแนวทางในการจดการและเสรมสรางความเปนเมองอจฉรยะของประเทศเพอใหเกดการพฒ นาและขบเคลอนประเทศสการเปนประเทศอจฉรยะในอนาคตตอไป ดงน

ดานภาคประชาชน จะมงด าเนนการตาง ๆ ซงใหความส าคญโดยยดประชาชนเปนศนยกลาง จดใหมระบบเชอมตอการใชงานทเขาถงไดงายและทวถง จดใหมแผนรองรบการใหบรการรปแบบอนนอกเหนอจากการใหบรการในระบบดจทล และการวางแผนบรหารจดการสภาพเมอง

ดานธรกจและอตสาหกรรม โดยมงเนนในการกระตนและสรางโอกาสใหกบอตสาหกรรมและแรงงาน จดใหมกฎเกณฑและระบบมาตรฐานทวไปส าหรบปองกนการปดบงขอ มลของผใหบรการ โดยเฉพาะขอมลดานการช าระเงน รปแบบของขอมล เอกสารหลกฐานการยนยนตวตน อาท บตรประชาชน

ดานการควบรวมเมอง กระทรวง และหนวยงานภาครฐ ปองกนไมใหเกดรปแบบการ ท างานในลกษณะตางคนตางท าจนเกดปญหาแบบไซโล (Silos) คอการทใชความรความสามารถเพยงเพอสรางและพฒนาเฉพาะพนทหรออาณาจกรรอบตว (Boundary) สภาพทความรและสารสนเทศไหลขนลงอยภายใน “แทงอ านาจ” ของหนวยยอย หรอ องคกรใดองคกรหนง โดยไมมการไหลเวยนหรอน าไปแบงปนและเชอมตอกบหนวยงานภายนอก (Gateway) อน ๆ จะท าใหยากตอการพฒนาไปสการเปนประเทศอจฉรยะรวมกนได จดท าระบบศนยขอมลกลางทแตกตางจากระบบเดมในอดต กระจายขอมลดวยวธการแลกเปลยนขอมลทเปนไปไดรวมกน

หนา ๓๑

การเปนประเทศอจฉรยะอยางยงยน

การเปลยนแปลงไปสการเปนประ เทศ อจฉรยะ มหวใจส าคญอยทการสรางความยงยน ไมใชเพยงการเปลยนแปลงเพอใหเกดขนเทานน ทงน การจดการเพอการเปนประเทศอจฉรยะอยางยงยน จงจ าเปนตองด าเนนการตามแนวทาง ดงน

๑. ควรใหความส าคญเกยวกบการเสรมสรางความแขงแกรงในการปอง กนและเกบรกษาขอมล มการออกกฎระเบยบเพอก ากบดแลทชดเจนเกยวกบการแบงปนและเชอมตอขอมลกน การรกษาขอมลสวนบคคล และการรกษาความปลอดภยจากการน าเอาเทคโนโลยทางดาน Internet of Things (IoT) มาประยกตใช

๒. ควรเสรมสรางการรวมมอและใชท รพยากรรวมกนเพอชวยเพมประสทธภาพในการขบเคลอนและด าเนนการตาง ๆ โดยพจารณาจากความพรอมทางเทคโนโลยทเหมาะสมของ พนธมตรหรอหนสวนแตละราย

๓. ตองด าเนนการเตรยมความพรอมส าหรบอนาคตและมงเนนการน าเอาระบบการรวมตวกนระหวางหนวยตาง ๆ เพอใชใน การบรหารจดการแทนทรปแบบการท างานในลกษณะตางคนตางท า ในรปแบบเดม

อนง การมงสการเปน “ประเทศอจฉรยะ” รฐบาลจงตองสงเสรมใหมเกดวฒนธรรมและความคดดานการเปลยนแปลงอยางตอเนอง และผลกดนใหทงภาคประชาชนและภาคธรกจด าเนนการสรางสรรค และแกปญหาตาง ๆ ดวยแนวคดและนวตกรรมรวมกนได มากกวาการทจะเปนเพยงผรบบรการอยางในอดต ทงน ภาครฐยงตองใหความส าคญ ดานการพฒนา วธการแกปญหา และเตรยมทางออกดานตาง ๆ เพอรองรบสภาพความเปนไปในอนาคต มากกวาจะมงเนนเพยงแคการน าเอาเทคโนโลยมาใชในปจจบนทเปนอยเทานน

Big Data in Policy Making

Big Data หรอขอมลขนาดใหญ ประกอบไปดวย ๔’V คอ Volume, Velocity, Varietyและ Veracity ตามรายละเอยดดงน

๑. Volume ปรมาณขอมลจะตองมขนาดใหญ ( Scale of Data ) ๒. Velocity ความเรวหรอการเคลอนไหวของขอมล ซงมการเปลยนแปลงของขอมลตลอดเวลา

(Analysis of Streaming Data) ๓. Variety ความหลากหลายของขอมล ทมการผสมผสานขอมลหลายรปแบบ (Different

Form of Data) ๔. Veracity ความไมแนนอนของขอมลทมเขามา (Uncertainty of Data)

นอกจาก Big Data จะประกอบดวยองคประกอบ ๔’V แลว โครงสรางขอมลของ Big Data แบงออกเปน ๒ ชนด คอ โครงสรางขอมลแบบเชงเสน (Linear) และโครงสรางขอมลแบบไมเชงเสน (Non-Linear)

โครงสรางขอมลแบบเชงเสน (Linear Data Structure ) หมายถง ลกษณะความสมพ นธของขอมลจะเรยงตอเนองกน เชน ขอมลFinancial , Stock Market

โครงสรางขอมลแบบไมเชงเสน (Non-Linear Data Structure) ขอมลแตละขอมลสามารถมความสมพนธกบขอมลอนๆไดหลายขอมล เชน ขอมลรปภาพ ไฟลเสยง ขอความจากTwitter

หนา ๓๒

What has changed? ปจจบนนความสามารถในการประมวลผลของเครองคอมพวเตอรเมอผนวกเขากบกระบวนการ

แกปญหาทเปนขนตอน หรอ “Algorithm”นน สงผลใหเครองเครองจกร (machine, computer) สามารถใชประโยชนผานขอมลขนาดใหญ หรอ Big data โดยเครองจกร (machine, computer) สามารถท าหนาท ในการวเคราะหขอมล ( analyze) สามารถประมวลผลใหเกดประโยชนสงสดในการใชทรพยากรจากขอมล ทมอย(optimize) สามารถท านายหรอคาดการณลวงหนาจากขอมลทเกบไว (prophesize ) สามารถออกแบบผลตภณฑหรอบรการใหตรงกบความตองการ (customize)จากขอมลทมผแนะน าหรอรองเรยนเขามา รวมไปถงการทผลตภณฑหรอบรการบางอยางสามารถ ท าหนาทไดเอง (automatize) ดงนนการท างานในภาคสวนตางๆไมวาจะเปนภาคการบรการสาธารณะ หรอภาคอตสาหกรรมจงเกดการเปลยนแปลงไดอยางมากมาย ๓ broad categories of problems

การทเครองจกร หรอคอมพวเตอรมความสามารถในการเรยนรไดดวยตนเองเมอมขอมลเขามา (input)สามารถจ าแนกประเภทตามหนาทและขอบเขตของปญหาได คอ Supervised Learning, Unsupervised Learningและ Reinforcement Learning ตามรายละเอยดดงน

๑. Supervised Learning หมายถง การทเครองจกร (machine , computer) สามารถจ าแนก ไดวา ขอมลทน าเขา (input) หมายถงอะไรนน จ าเปนทจะตองมการสอน (training) หรอ ระบตวอยางวาลกษณะแบบนคออะไร /หรอค าตอบ (answer)ควรจะเปนเชนใด เมอเครองจกรไดเรยนรจากตวอยางหรอ การสอนแลว จะสามารถท านายขอมลทจะน าเขา (input) ตอไป และสามารถจ าแนกแยกเปนแตละประเภทได (classification) ตวอยางการเรยนรประเภทน เชน Voice Recognition, Weather Prediction, Recommender Systems เปนตน

๒. Unsupervised Learning การเรยนรประเภทน จะตรงกนขามกบ Supervised Learning หมายถง การเรยนรประเภทนจะไมมการระบตวอยางค าตอบ (answer) ไวกอนเครองจกร (machine , computer ) สามารถหาความสมพนธจากขอมลไดเอง เชนการแบงกลมข อมลแบบ Clustering ซงเปนกระบวนการแบงกลมขอมล จดสงตางๆใหอยในกลมทเหมาะสม โดยขอมลของวตถหรอสงของตางๆทอยในกลมเดยวกนจะมคณสมบตคลายกนและจะมคณสมบตแตกตางกนกบกลมอนๆ ตวอยางการเรยนรประเภทน เชน Image analysis, Google News เปนตน

๓. Reinforcement Learning การเรยนรประเภทน เปนการเรยนรแบบทใหเครองจกร (machine , computer )เรยนร จากแบบแผน จากสงทสงเกตไดและเกบขอมลไว (trial and error) ซงระบการกระท าของระบบโดยการใชแรงจงใจหรอใชรางวลมาชวย โดยทกครงทเรยนรจะรบ input จากขางนอกมาค านวณดวย input ทน าเขามาค านวณคอผลจากการลองผดลองถกจากครงกอนหนาซงเราเรยกผลนวารางวล “reward” เชน ถาลองแลวถก reward=๑ ถาลองแลวผด reward=๐ ซงคา reward นจะถก feed กลบเขาไปเปน input ของการเรยนรรอบถดไปและท าซ าไปเรอยๆ จนไดผลลพธทตองการ ตวอยางการเรยนรประเภทนคอ Stanford’s Autonomous Helicopter หรอโครงการการเรยนรทจะบนของมหาวทยาลยสแตนฟอรด โดยการทเฮลคอปเตอรลองผดลองถกจนกระทงสามารถหา action ทบนขน-ลงไดและสามารถควบคมใหตวเองอยบนทองฟาได นนคอเฮลคอปเตอรสามารถ landing และ take off ดวยตวของมนเอง

หนา ๓๓

How is Big Data applied in the commercial world?

ความสามารถในการเรยนรทหลากหลายของเครองจกร หรอคอมพวเตอรนน สามารถน ามาใช ใหเกดประโยชนในภาคธรกจ ดงน

๑. ขอมลบคลกลกษณะเฉพาะบคคล : Personalisation เนองจากผบรโภคแตละกลมจะม ความสนใจทแตกตางกนไป ตามฐานะทางเศรษฐกจ ตามเพศสภาพ ตามสถานะภาพ เชน การจดชนวางสนคาส าหรบเดกทารก อาจจะจดผาออมไวใกลกบขวดนม หรอสมนาคณลด แลก แจกแถม เมอซอผาออมสามารถน าใบเสรจไปเปนสวนลดในการซอนม หรอแนะน าสนคาประเภทเดยวกนทดแทนสนค าทผบรโภคเคยใชหรอก าลงมองหาอย (customized recommendations)

๒. การน าขอมลทมอยมาใชในการท านายหรอคาดการณ :Predictions เนองจากการตดสนใจในการลงทนนนสงทคาดหวงคอผลประกอบทตองด และปราศจากความเสยง (Arbitrage opportunities) เชนตวอยางจากภาพยนตรเรอง “Money Ball” ซงสรางจากเรองจรงในการคดเลอกนกกฬาเบสบอลเขามาอยในทม โดยมเปาหมายของทมคอ แขงขนแลวตองชนะ ภายใตปจจยท ฐานะทางการเงนของทมไมสามารถซอตวนกกฬาทเปน superstar มาอยในทมได ซงผก าหนดแผนการแขงขนแ ลวตองชนะเปนนกเศรษฐศาสตร จากมหาวทยาลยชอดง ไดก าหนดแผนการเลนของทมโดยใหคดแตกตางไปจากเดม เชนกรณนไมมเงนซอนกกฬาทท าคะแนนสงๆใหทมได กใหเลอกนกกฬาทสามารถท าใหคแขงขนเสยแตมจากการท าฟาวดแทน และคดเลอกนกกฬาจากคณลกษณะเฉพ าะตว โดยการศกษาจากสถตการแขงขน เพอหาขอเดน ขอแตกตางของนกกฬาแตละคนใหไดตามแผนการเลนทก าหนดไว เปนตน

๓. การจบคความตองการซอและความตองการขายใหมาเจอกน ผาน platform online เชน Air b&b

Big Data in Policy Making

Big Data กบการตดสนใจน ามาใชในการก าหนดนโยบายสาธารณะดานตางๆ เชน

ดานโครงสรางพนฐาน เชน ระบบการขนสง ผใชรถใชถนนสามารถแบงปนขอมลและรายงานสภาพปญหาจราจรในแบบReal-Time

ดานการปองกนการทจรตทางภาษ การปองกนการทจรตในระบบประกนสขภาพ

การพยากรณแนวโนมของโรคระบาดตางๆ

ระบบการแจงเหตฉกเฉนมการพฒนาการใหบรการและตอบสนองแบบฉบพลน รวมถงพฒนากลไกการเกบขอมลและกระบวนการในการแจงเหต

ดานการศกษา การออกแบบหลกสตรการเรยนเฉพาะบคคล การตดตามความกาวหนาทางการศกษา การทดลองเปรยบเทยบ A/B testing เพอท าความเขาใจวาตวแปรแบบไหนมผลตอการใชงานอยางไร

หนา ๓๔

How to be a Data Scientist จากการทปจจบนน โลกของเราเตมไปดวยขอมลจ านวนมหาศาล ซงเปนสงทเปน

ประโยชนและมมลคาเปนอยางยง โดยจะเหนไดวาบรษททเปนผน าในวงการธรก จตางๆ สวนใหญนนเปนบรษททสามารถน าขอมลทมมาใชใหเกดประโยชนไดสงสด เพราะขอมลชวยใหองคกรตดสนใจไดดขนและมองเหนโอกาสไดกอนผอน ซงวธทจะไดรบประโยชนจาก Big data คอ จะตองม Data Scientist เพอจดการขอมล หาความสมพนธของขอมล สรางโมเดลเพอวเคราะหขอมล และดงความเขาใจเชงลก (insight) ออกมาจากขอมลเหลานนใหได เพอทองคกรจะใชความเขาใจเชงลกน นไดอยางเตมประสทธภาพ

ตวอยางการท างานของทม Data Scientist ของสงคโปร ซงสงคโปรไดเผยแพร กระบวนการหาสาเหตของรถไฟฟาขดของเปนเวลาหลายเดอน โดยรถไฟฟาสงคโปรสาย Circle Line มปญหาขดของจากการทระบบเบรกฉกเฉนท างานโดยหาสาเหตไมได จดเกดความขดของกระจายไปตามสถานตางๆ ขบวนรถไดรบผลกระทบ และกระจายไปตามชวงเวลา ท าใหไมทราบสาเหตแนช ดวามระบบทสวนใดบกพรอง ทมวเคราะหไดตรวจสอบขอมลตางๆ คนพบวา การบกพรองมแนวทางการ "เคลอนท " ไปตามสถานเรอยๆ ทมวเคราะหจงตงสมมตฐานวาอาจจะมขบวนรถไฟทบกพรอง ทงสญญาณรบกวนไปตามเสนทาง กอปญหาใหกบรถขบวนถดๆ ไป การตงสมมตฐานแลวน าขอมล "รถตนเหต" มาเทยบกบเหตการณจรง พบวาเหตการณ ๗๓% เขากบสมมตฐานรถตนเหต และคาดวาจะมรถเพยงขบวนเดยว ทมงานหารถตนเหตและพบวารถขบวน PV๔๖ เขากบขอมล หลงจากนนจงท าการทดสอบ และยนยนไดวา ขบวน PV๔๖ เปนสาเหตจรงๆ (ทมา blog.data.gov.sg)

Data Scientist ควรมคณสมบตทางดาน ความรดานวทยาการคอมพวเตอร (Computer Science) เนองจากขอมลในปจจบนมปรมาณมหาศาล จงตองอาศยระบบประมวลผลขอมลอตโนมตมากขน Data Scientist จงควรมความรเกยวกบคอมพวเตอร เชน การเขยนโคดหรอโปรแกรมใหเครองสรางโมเดลขนมา หรอ machine-learning ซงจะชวยวเคราะหไดแมนย ากวาการวเคราะหขอมลแบบดงเดมในโปรแกรม Excel หรอซอฟตแวรแบบเกา ความรดานสถต (Statistics) โดยหนาทหลกของ Data Scientist คอ การวเคราะหขอมล ซงในบางครงตองน าความรดานสถตเขามาชวยวเคราะหและเปรยบเทยบความแตกตางของพฤตกรรมผใชงานใหชดเจนขน ความรเฉพาะสาขา (Domain Knowledge) Data Scientist ควรจะมความเขาใจในเรองทท าการวเคราะหเฉพาะดานนนๆ เชนทางธรกจ เพอน าขอมลมาใชประโยชนทางธรกจได

ในศตวรรษท ๒๑ สอใหม (New Media) ในยคหลอมรวมเทคโนโลย จะหมายความรวมถงทกสงทกอยางทเกยวของกบอนเทอรเนตทผสมผสานกบการเผยแพรเทคโนโลย ทงภาพและเสยงควบคไปอยางไรขดจ ากด ในความเปนจรง ค านยา มส าหรบค าวา สอใหม สามารถเปลยนแปลงไดตลอดเวลาและยงคงด าเนนเชนนตอไป ดวยเหตแหงการเปลยนแปลงของเทคโนโลย ดงนน จงเปนการยากทจะคาดเดาไดวาในอนาคตการเปลยนแปลงจะเปนอยางไร เพยงแตรวาสอใหมยงคงมการพฒนาตอไปและเปนไปอยางรวดเรว อย างไรกตามเพอใหเกดความเขาใจในรปแบบทซบซอนและไมตายตวของสอใหม เราจงจ าเปนตองหาค านยามพนฐานของค าดงกลาวน และเนองจากวกพเดย เปนแหลงของความรทมชอเสยงและเปนทรจกกนในวงกวางในยคของสอใหม ซงไดใหค าจ ากดความสอใหมไววา

“… ค ากวางๆ ในการศกษาเกยวกบสอทเกดขนมาภายหลงศตวรรษท ๒๐ ตวอยางเชน สอใหม เปนการเขาถงเนอหาตามทรองขอ (On-demand) ในทกท ทกเวลาโดยผานอปกรณดจทล เชนเดยวกบผใชงานเฟซบค (Facebook) ทมการตอบสนองตอกนไดอยางรวดเรว โดยสามารถแสดงความคดเหนและสรางชมชนขนมาผานสอดงกลาว ทส าคญคอสอใหม เปนการสนบสนนในระบอบประชาธปไตยโดยแทจรงในการคดรเรมสรางสรรค การเผยแพร การตพมพ การกระจายขาวสารขอมล และการเสพเนอหาของสอ สงทแยกแยะขอแตกตางระหวางสอใหม กบสอแบบเดม คอ การแปลงเนอหาเปนดจทล (Digitizing) ดวยการแปลงขอมลใหเปนบต (Bits)

หนา ๓๕

วกพเดย เปนตวอยางของสารานกรมออนไลนทรวมเอาขอความ ภาพ และวดโอ รวมถงเวบลงคตางๆ เขาไวดวยกนผานอนเตอรเนต โดยมการรวมกลมกนเปนชองทางการรบบร จาคเพอสงเสรมเวบไซตดงกลาว มการโตตอบของผใชงาน และสรางชมชนบรรณาธการ และกลมผบรจาค เพอใหเกดประโยชนกบ ผทเขามาอานและใชบรการเวบไซตดงกลาว สวนเฟซบค (Facebook) กเปนอกหนงตวอยางของสอสงคมออนไลน (Social Media) ซงผใชงานทงหมดคอผเขารวมกลมชมชนออนไลนทโยงใยกนไดทวโลก

เทคโนโลยดจทล ทเปนโครงขาย (Network) และมการสอสารระหวางกน (Interactive) สามารถจะใชเปนค าจ ากดความของสอใหมได ดงนน อนเทอรเนต เวบไซต ขาวออนไลน บลอก หรอชมชนออนไลน วดโอและออดโอสตรมมง ภาพเสมอนสามมตทมเอฟเฟกต ทออกอากาศสดผานอนเตอรเนต คอมพวเตอรมลตมเดย หรอ คอมพวเตอรสอผสม เกมสคอมพวเตอร ซดรอมและดวดจงนบรวมเปนสอใหมได แตโปรแกรมโทรทศน ภาพยนตร แมกกาซน หนงสอ และเอกสารตางๆ ทตพมพเผยแพรลงบนกระดาษ ถาไมมการบรรจเอาเทคโนโลยทสามารถโตตอบกนไดแบบดจทลลงไป กจะไมนบเปนสอใหม ” นอกจากน สงทนาสงเกตอกเรองหนงคอ ผใชบรการหรอผบรโภคสอใหม ไมจ าเปนตองจายคาสมาชกหรอคาบรการไมวาจะเปนทงหมดหรอบางสวน เนองจากสอออนไลนใหมๆ มกจะไดรบการสนบสนนจากคาโฆษณาในตวเองอยแลว จากเดมทการสอสารแบบเดมเปนการสอสารทางเดยวและไมสามารถโตตอบกบผรบสารไดโดยทนท แตในยคหลอมรวมสอประกอบกบเทคโนโลยดจทลไดสรางการสอสารแบบใหมท าใหผสงสารและผรบสารสามารถสอสารระหวางกนไดโดยทนทและสามารถสงสารถงผรบไดจ านวนมากใ นเวลาอนรวดเรว โดยววฒนาการของสอใหมทเกดขนเพอใหสอดคลองกบการสอสารแบบใหม มตวอยาง ดงน

สอเดม สอใหม

ขอความ บลอก หรอ ไฮเปอรเทกซ

โทรทศน ไอพทว โมบายลทว ทวออนไลน ดจทลทว

วทย วทยออนไลนทมการโตตอบกนระหวางผใชงานดวยหนาแชท

หนงสอ หนงสอพมพ นตยสาร

หนงสออเลคทรอนกส หนงสอพมพอเลคทรอนกส นตยสารอเลคทรอนกส

ภาพยนตร เกมอารพจ หรอ เกมเลนตามบทบาท (Role Playing Game)

ซงผลของการใชสอใหมผสานเขากบการสอสารแบบใหม ประกอบกบความกาวหนาทางเทคโนโลยดจทล ท าใหบคคลทวไป สามารถเปนผผลตหรอสงเนอหาตางๆ ผานสอไปยงสาธารณะไดโดยงาย แคมอนเตอรเนต เชน การแพรภาพสดผานเฟซบค (Facebook) หรอชองยทป (YouTube) เปนตน ดงนน การสอสารดวยสอใหมนจะชวยเพมเสรภาพ และอ านาจในการสอสาร และการแสดงออกของแตละบคคลไดมากขนโดยไรขดจ ากด ซงเรยกวา ผใชผลตเนอหา (User-generated content (UGC)) หรอ ผบรโภค ผลตสอ (Consumer-generated media (CGM)) โดยมตวอยางของการควบรวมเอาสอใหม เขากบการสอสารในยคปจจบน เชนการโพสตหรอเผยแพรวดโอสดผานยทป (YouTube) การแชรสถานะผานทวตเตอร (Twitter) การแชรภาพผานอนสตาแกรม (Instagram) หรอ ฟลคเกอร (Flickr) และการแพรภาพสดและแชรผานเฟซบค (Facebook)

************************