ข้อเสนอแนวคิด...

ขอเสนอแนวคด โครงการการสรางความมสวนรวมในการจดการขยะมลฝอยทตนทาง

ในพนทลมน าทาจน

นางสาวเอกอร แกวขาว นกวชาการสงแวดลอมช านาญการ

ต าแหนงเลขท 193 สวนแผนสงแวดลอม ส านกงานสงแวดลอมภาคท 5 (นครปฐม)

เสนอขอประเมนเพอแตงตงใหด ารงต าแหนงนกวชาการสงแวดลอมช านาญการพเศษ ต าแหนงเลขท 200 สวนสงเสรมการจดการสงแวดลอม

ส านกงานสงแวดลอมภาคท 5 (นครปฐม) ส านกงานปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ก

สารบญ

หนา สารบญ ก สารบญตาราง ข สารบญภาพประกอบ ค 1. หลกการและเหตผล 1 2. บทวเคราะห/แนวความคด/ขอเสนอ 2 3. ผลทคาดวาจะไดรบ 12 4. ตวชวดความส าเรจ 13 ภาคผนวก 14 บรรณานกรม 21

ค

สารบญภาพ

ภาพ หนา 1 แผนทแสดงต าแหนงระบบจดการขยะมลฝอยในพนทลมน าทาจน 6

ข

สารบญตาราง

ตาราง หนา 1 ผลการด าเนนงานคดแยกขยะมลฝอยตงแตตนทาง 4

การเกบขนแบบแยกประเภท และการก าจดอยางถกตอง และการออกเทศบญญตการคดแยกขยะมลฝอยในพนทลมน าทาจน 2

2 การแบงกลมพนทการจดการขยะแบบรวมศนย (Cluster) 7

1

ขอเสนอแนวคด/วธการเพอพฒนาหรอปรบปรงงาน ใหมประสทธภาพมากขน

1. หลกการและเหตผล มลพษจากขยะมลฝอยเปนหนงในปญหาสงแวดลอมททวความรนแรงขน โดยเฉพาะ

อยางยงในสงคมเมองทมการขยายตวของเมองสงตามจ านวนประชากรทเพมขน รวมไปถงการขยายตวและพฒนาดานเศรษฐกจสงคมและเทคโนโลย ซงในป 2557 การจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย จงถกผลกดนใหเปนวาระแหงชาต และคณะรกษาความสงบแหงชาต ไดเหนชอบแนวทางการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย ภายใต Roadmap การจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย เมอวนท 26 สงหาคม 2557 โดยมเปาหมายการด าเนนการดงน 1) ก าจดขยะมลฝอยตกคางสะสมในสถานทก าจดขยะมลฝอยในพนทวกฤต (ขยะมลฝอยเกา) 2) สรางรปแบบการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายทเหมาะสม (ขยะมลฝอยใหม) เนนการลดและคดแยกขยะมลฝอยตงแตตนทาง จดการขยะมลฝอยแบบศนยรวมและก าจดโดยเทคโนโลยแบบผสมผสาน เนนการแปรรปเปนพลงงาน หรอท าใหเกดประโยชนสงสด 3) วางระเบยบ มาตรการ การบรหารจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย 4) สรางวนยของคนในชาตมงสการจดการทย งยน โดยใหความรประชาชน และบงคบใชกฎหมาย จากผลการด าเนนงานดานการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายของส านกงานสงแวดลอมภาคท 5 (นครปฐม) ในพนท 4 จงหวดของลมน าทาจน (จงหวดชยนาท สพรรณบร นครปฐม และสมทรสาคร) พบวาถงแมส านกงานสงแวดลอมภาคท 5 (นครปฐม) จะบรณาการการด า เนนงาน รวมกบห น วยงาน ท เก ยวของ ท งห นวยงานภาค รฐ เชน ส านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดส านกงานโยธาธการและผงเมองจงหวด ส านกงานทองถนจงหวด และองคกรปกครองสวนทองถน เปนตน หนวยงานภาคเอกชน เชน บรษท กลม 79 จ ากด และบรษท อแพค จ ากด เปนตน และเครอขายภาคประชาชน ในการแกไขปญหาขยะ

2

มลฝอยและของเสยอนตราย ตาม Roadmap การจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย แตปจจบนกยงคงพบปญหาขยะตกคางสะสมจ านวนมาก ซงมจดเรมตนของปญหามาจากการจดการขยะทตนทาง ดงนน หากทกภาคสวนมการด าเนนงานเพอการจดการขยะทตนทาง และขบเคลอนใหการด าเนนงานดงกลาวประสบผลส าเรจอยางมประสทธภาพ กจะมสวนชวยในการลดภาระและลดปญหาการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายตอไป 2. บทวเคราะห/แนวความคด/ขอเสนอ 2.1 การวเคราะหผลการด าเนนงาน และปญหาทพบจากการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายในพนทลมน าทาจนทผานมา สรปผลการด าเนนงาน และปญหาทพบจากการด าเนนงานตาม Roadmap การจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย มสาระส าคญดงน 2.1.1 การก าจดขยะมลฝอยตกคางสะสมในสถานทก าจดขยะมลฝอยในพนทวกฤต จงหวดนครปฐม (ขยะมลฝอยเกา)

จงหวดนครปฐม ซงเปน 1 ใน 6 จงหวดพนทวกฤตทตองเรงแกไขปญหาการจดการขยะ มลฝอยไมถกตอง และตกคางสะสม (ระยะเรงดวน 6 เดอน) ยงไมไดด าเนนการขดและขนยายขยะมลฝอย ณ สถานทก าจดขยะมลฝอยของเทศบาลนครนครปฐม จ านวน 290,000 ตน ไปจดการดวยวธฝงกลบอยางถกหลกสขาภบาล ณ บอฝงกลบขยะมลฝอยของเอกชน เนองจากกระทรวงมหาดไทย มความประสงคใหปรบแผนปฏบตการจดการขยะมลฝอยตกคางสะสม โดยเปลยนจากการขนยายขยะมลฝอยไปก าจดทสถานทก าจดขยะมลฝอยของเอกชน เปนการปรบปรงบอฝงกลบขยะมลฝอยเดมในพนท และจงหวดนครปฐมเหนชอบแนวทางให กระทรวงมหาดไทย เปนผรบผดชอบจดการขยะมลฝอยขององคกรปกครองสวนทองถน

ปญหาการด าเนนการในปจจบน พบวาเทศบาลนครนครปฐม ไดเสนอโครงการเพอขอรบการจดสรรงบประมาณในการแกไขปญหาขยะมลฝอยตกคางสะสม ผานโครงการเพมประสทธภาพและสรางจตส านกการจดการขยะมลฝอย โครงการเพมประสทธภาพการบรหารจดการขยะมลฝอยของจงหวดนครปฐม และโครงการสรางจตส านกและเพมประสทธภาพการ

3

จดการขยะมลฝอย เพอขอรบการสนบสนนงบประมาณภายใตแผนปฏบตการเพอการจดการคณภาพสงแวดลอมระดบจงหวด พ.ศ. 2559 (เพมเตม) และ พ.ศ. 2560 ซงปจจบนยงไมไดรบการจดสรรงบประมาณ ท าใหยงไมมงบประมาณในการจดการขยะ มลฝอยตกคางสะสมดงกลาว 2.1.2 สรางรปแบบการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายทเหมาะสม (ขยะมลฝอยใหม) 1) การลดและคดแยกขยะมลฝอยตงแตตนทาง จากการด าเนนงานส ารวจ และขบเคลอนองคกรปกครองสวนทองถน จ านวน 6 แหง ใหมการคดแยกขยะมลฝอยทเหมาะสม โดยมการคดแยกขยะตงแตตนทาง มการเกบขยะแบบแยกประเภท และก าจดทถกหลกวชาการ พบวาถงแมองคกรปกครองสวนทองถนทคดเลอกเปนพนทในการด าเนนงาน จะมการคดแยกขยะตงแตตนทางในระดบครวเรอน มการเกบขยะแบบแยกประเภท และก าจดทถกหลกวชาการ แตยงพบวายงมบางชมชนทมการจดการคดแยกขยะตงแตตนทางในระดบครวเรอน และการเกบขยะแบบแยกประเภทไมเหมาะสม ดงแสดงในตาราง 1

4

ตาราง 1 ผลการด าเนนงานคดแยกขยะมลฝอยตงแตตนทาง การเกบขนแบบแยกประเภท และการก าจดอยางถกตอง และการออกเทศบญญตการคดแยกขยะมลฝอยในพนทลมน าทาจน

ท จงหวด อปท. จ านวนชมชน(แหง)

จ านวนชมชน(แหง) เทศบญญตการคดแยกฯ

คดแยกตนทาง

เกบขนแยกประเภท

ก าจดถกตอง

ด าเนน การแลว

รอยละ


รอยละ


รอยละ

1 ชยนาท ทต.หนคา 9 4 44 1 11 9 100 X 2 สพรรณบร ทม.สพรรณบร 16 16 100 16 100 16 100 X 3 นครปฐม ทต.โพรงมะเดอ 20 6 30 2 10 - - X 4 ทต.คลองโยง * 18 18 100 1 6 18 100 X 5 สมทรสาคร ทต.ดอนไกด 6 6 100 6 100 6 100 X 6 ทน.สมทรสาคร * 32 - - - - 32 100 X

รวม 101 50 50 26 26 81 80 0 ปญหาจากการด าเนนงานลดและคดแยกขยะมลฝอยตงแตตนทาง พบวาการด าเนนงานคดแยกขยะตงแตตนทาง โดยเฉพาะอยางยงในระดบครวเรอน และการเกบขยะแบบแยกประเภทยงไมครอบคลมทกพนท 2) การประเมนสมรรถนะสถานทก าจดขยะมลฝอย ผลทไดจากการส ารวจขอมลการจดการขยะมลฝอย และขอมลสถานทก าจดขยะมลฝอยในพนท 4 จงหวด ดงแสดงในแผนทแสดงต าแหนงระบบจดการขยะมลฝอยในพนทลมน าทาจน พบวามขยะตกคางสะสมในสถานทก าจดขยะจ านวนมาก และสถานทก าจดขยะมลฝอยสวนใหญ มการด าเนนงานไปเปนไปตามหลกวชาการ โดยยงด าเนนการเทกอง ปญหาซงไดจากการวเคราะหผลการด าเนนงาน พบวาแนวโนมวาการคดแยกขยะ มลฝอยตงแตตนทางในพนทอนๆ ยงไมประสบผลส าเรจ จงสงผลใหมปรมาณขยะมลฝอยทตองรวบรวมไปก าจด ณ สถานทก าจดขยะมลฝอยจ านวนมาก ประกอบกบหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถน ไมมงบประมาณเพยงพอในการด าเนนงานเพอก าจดขยะมลฝอยให

5

ถกตองตามหลกวชาการ สงผลใหเกดขยะตกคางสะสมในพนทมากขน และกอใหเกดผลกระทบทางดานสงแวดลอม จนหลายแหงตองด าเนนการปดด าเนนการ

6

ภาพ 1 แผนทแสดงต าแหนงระบบจดการขยะมลฝอยในพนทลมน าทาจน

7

3) การจดการขยะมลฝอยแบบศนยรวม (Cluster) และก าจดโดยเทคโนโลยแบบผสมผสาน เนนการแปรรปเปนพลงงาน หรอท าใหเกดประโยชนสงสด

ผลจากการจดท าแนวทางการจดการขยะมลฝอยแบบศนยรวม (Cluster) พบวา จงหวดชยนาท มการรวมกลมพนทจดการขยะมลฝอย 3 กลม จงหวดสพรรณบร มการรวมกลมพนทจดการขยะมลฝอย 5 กลม จงหวดนครปฐม มการรวมกลมพนทจดการขยะมลฝอย 2 กลม และจงหวดสมทรสาคร ยงไมมการรวมกลมพนทจดการขยะมลฝอย เนองจากองคกรปกครองสวนทองถน จดสงขยะมลฝอยใหกบเอกชน ดงแสดงในตาราง 2 ตาราง 2 การแบงกลมพนทการจดการขยะแบบรวมศนย (Cluster) จงหวด อปท. หลก สถานทตง ขนาด

พนท อปท.

ทเขารวม ปรมาณขยะ (ตน/วน)

เทคโนโลย

ชยนาท ทม.ชยนาท ม.4 ต.หนองมะโมง อ.หนองมะโมง

71 ไร 26 อปท. 100 คดแยกและฝงกลบอยางถกหลกสขาภบาล

ทต.หนคา ม.3 ต.เดนใหญ อ.หนคา 74 ไร 21 อปท. 56 คดแยกและฝงกลบอยางถกหลกสขาภบาล

ทต.โพธพทกษ ม.2 ต.โพนางด าตก อ.สรรพยา

10 ไร 8 อปท. 40 สถานขนถาย และน าไปก าจด ณ ทม.ชยนาท

สพรรณบร ทม.สพรรณบร ม.3 ต.บานโพธ อ.เมอง 139 ไร 36 อปท. 250 ฝงกลบอยางถกหลกสขาภบาล ทต.ศรประจนต ม.4 ต.ศรประจนต

อ.ศรประจนต 51 ไร 22 แหง 150.14 คดแยกและแปรรปขยะเปนแทง

เชอเพลง (RDF) สงโรงไฟฟาเอกชน ทต.ทาวอทอง ต.ทาวอทอง อ.อทอง 30 ไร 33 แหง 242.18 คดแยกและแปรรปขยะเปนแทง

เชอเพลง (RDF) สงโรงไฟฟาเอกชน อ บ ต .ห น อ ง

มะคาโมง ม.21 ต.หนองมะคาโมง อ.ดานชาง

16 ไร 14 แหง 106.84 คดแยกและแปรรปขยะเปนแทงเชอเพลง (RDF) สงโรงไฟฟาเอกชน

อบต.หวเขา ม.8 ต.หวเขา อ. เดมบางนางบวช

22 ไร 15 แหง 65.3 คดแยกและแปรรปขยะเปนแทงเชอเพลง (RDF) สงโรงไฟฟาเอกชน

นครปฐม ทน.นครปฐม ต.ตากอง อ.เมอง 232 ไร 23 อปท. 250 คดแยกและฝงกลบอยางถกหลกสขาภบาล

ทต.สามงาม ต.สามงาม อ.ดอนตม 29 ไร 20 อปท. 100 คดแยกและฝงกลบอยางถกหลกสขาภบาล

สมทรสาคร อปท.ภายในจงหวด จดสงขยะมลฝอยใหกบเอกชนในจงหวดสมทรสาครด าเนนการ (เอกชนจ านวน 3 ราย)

8

สวนการด าเนนงาน เพอคดเลอกพนททมศกยภาพในการแปรรปขยะมลฝอยเพอผลตพลงงานไฟฟา และด าเนนการโดยภาคเอกชน พบวาม 2 พนท ทคาดวาจะด าเนนการแปรรปขยะมลฝอยเพอผลตพลงงานไฟฟา ไดแก พนทองคการบรหารสวนต าบลพลบพลาไชย อ าเภออทอง จงหวดสพรรณบร โดยจะด าเนนโครงการผลตไฟฟาจากขยะชมชน (ประมาณ 500 ตน/วน) และขยะอตสาหกรรม (สดสวน 70: 30) ขนาด 10 MW และพนทเทศบาลต าบลหนคา อ าเภอหนคา จงหวดชยนาท โดยจะด าเนนโครงการการจดการขยะเพอแปรรปเปนเชอเพลง (RDF 2 ตน/ชวโมง) และน าไปใชผลตไฟฟาดวยระบบ Gasification ขนาด 2MW นอกจากนยงมภาคเอกชนทสนใจเขามาแปรรปขยะมลฝอยเพอผลตพลงงานไฟฟาอกหลายพนท แตยงไมมความชดเจนในรายละเอยด

ปญหาทพบจากการวเคราะหขอมลทางการจดการขยะมลฝอยแบบศนยรวม (Cluster) และจากส ารวจขอมลการจดการขยะมลฝอย รวมทงขอมลสถานทก าจดขยะมลฝอย เหนวาถงแมจะมการรวมกลมเพอจดการขยะมลฝอยแบบศนยรวม (Cluster) แตการจดการขยะมลฝอยในสถานทก าจดขยะขององคกรปกครองสวนทองถนสวนใหญยงไมถกตอง ท าใหบางพนทยงไมสามารถด าเนนการจดการขยะมลฝอยแบบศนยรวม (Cluster) ได เชน เทศบาลเมองชยนาท เปนตน และบางพนทด าเนนการรองรบขยะมลฝอยแลว แตยงไมมความพรอมและพบปญหาดานประสทธภาพในการจดการ เชน เทศบาลนครนครปฐม เปนตน สวนการด าเนนการเพอแปรรปขยะมลฝอยเพอผลตพลงงานไฟฟา ยงไมสามารถด าเนนการได เนองจากยงอยระหวางการจดเตรยมขอมล การสรางความเขาในกบประชาชน นอกจากนยงอยระหวางการศกษากฎ ระเบยบ เพอใหการด าเนนงานเปนไปอยางถกตอง

2.1.3 วางระเบยบ มาตรการ การบรหารจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย

ผลการด าเนนงาน พบวาทกจงหวดมการจดท าแผนบรหารจดการขยะมลฝอยของจงหวด ระยะ 5 ป (พ.ศ. 2558 - 2559) เพอใชเปนกรอบแนวทางในการปฏบตงาน วางแผนงาน/โครงการในการจดการปญหาขยะมลฝอยและของเสยอนตราย

9

ปญหาทอาจจะเกดขน เปนการแปลงแผนไปสการปฏบตใหส าเรจ ซงตองอาศยความรวมมอไมเฉพาะจากหนวยงานภาครฐ และเอกชนทเกยวของ แตยงตองไดรบความรวมมอจากประชาชนทกคนในการด าเนนงาน เพอใหเกดการแกไขปญหาอยางย งยน

2.1.4 การสรางวนยของคนในชาตมงสการจดการทยงยน การด าเนนงานสวนใหญเปนการถายทอดองคความรใหกบทกภาคสวน

ผานชองทางตางๆ เชน การฝกอบรม การใหค าปรกษาในพนท การจดนทรรศการ และการรณรงคประชาสมพนธผานสอตางๆ เชน โปสเตอร แผนพบและหนงสอ เปนตน

ปญหาทอาจท าใหการสรางวนบของคนในชาตยงไมประสบผลส าเรจ อาจเกดจากการสอสารและสรางความเขาในใหประชาชนถอปฏบตในการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย สวนใหญยงเปนการสอสารทางเดยว โดยเนนการรณรงค เผยแพร ประชาสมพนธ ใหประชาชนไดรบทราบและมองคความรทถกตอง แตยงขาดในสวนของการน าองคความรทไดไปปฏบตจรงในพนท จงสงผลใหยงพบขยะมลฝอยและของเสยอนตรายทตองก าจดในปรมาณมาก 2.2 แนวความคด การด าเนนงาน เพอการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย ทมกรอบแนวทางตาม Roadmap การจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย เมอวนท 26 สงหาคม 2557 จ าเปนตองผลกดนใหเกดการด าเนนงานควบคทง 4 ดาน ไดแก จะตองมการก าจดขยะมลฝอยตกคางสะสมในสถานทก าจดขยะมลฝอยในพนทวกฤต (ขยะมลฝอยเกา) จะตองผลกดนใหเกดรปแบบการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายทเหมาะสม (ขยะมลฝอยใหม) จะตองขบเคลอนใหเกดการก าหนดระเบยบ มาตรการ การบรหารจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย การแปลงแผนไปสการปฏบตใหส าเรจ รวมถงการสรางวนยของคนในชาตและการบงคบใชกฎหมาย ซงการด าเนนงานดงกลาว สวนใหญเปนการด าเนนงานโดยหนวยงานภาครฐเปนหลก และเนนการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายทกลางทาง (การรวบรวมและเกบขน) และปลายทาง (การก าจด)

10

แตอยางไรกตาม เนองจากปญหาการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย เปนปญหาทสะสมมาหลายป มความรนแรงจนเปนวาระแหงชาต ซงเปนปญหาระดบประเทศ ประกอบการด าเนนการเพอแกไขปญหาดงกลาว ไมสามารถแกไขไดอยางรวดเรว เนองจากมปรมาณขยะมลฝอยทตองจดการจ านวนมาก ทงขยะมลฝอยเกา และขยะมลฝอยใหมทเกดขนทกวน ประกอบกบการด าเนนงานก าจดขยะมลฝอยจ าเปนตองใชบคลากรทองคความรหลายดาน

ดงน น เพอเพมประสทธภาพในการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย จงควรสนบสนนใหเกดการสรางเครอขายการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายทตนทาง เพอสรางสรางความมสวนรวมของทกภาคสวนในการลดภาระในการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายทกลางทาง และปลายทาง รวมทงเพมศกยภาพในการจดการปญหาขยะมลฝอยและของเสยอนตรายใหมความรวดเรว ทนตออตราการเกดขยะมลฝอยและของเสยอนตรายตามจ านวนประชากรทเพมขน และการพฒนาเศรษฐกจของประเทศในปจจบน 2.3 ขอเสนอ 2.3.1 ดานนโยบาย เนองจาก ส านกงานสงแวดลอมภาคท 5 (นครปฐม) เปนหนวยงานสวนกลางทต งอยในภมภาค ดงน นจงมหนาทหลกในการบรณาการการแปลงแผน/แนวนโยบายในระดบประเทศจากหนวยงานทเกยวของดานการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย ไดแก กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงมหาดไทย กระทรวงสาธารณสข กระทรวงอตสาหกรรม และกระทรวงศกษาธการ ไปสการด าเนนงานใหเกดการปฏบตโดยหนวยงานทเกยวของ ภาคเอกชน และภาคประชาชนในพนทในการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายทตนทาง 2.3.2 ดานปฏบต เนองจากสดสวนองคประกอบขยะมลฝอย มปรมาณขยะอนทรยมากทสดถงรอยละ 64 ดงนนการด าเนนการเพอลดปรมาณขยะมลฝอยและของเสยอนตรายทตนทางในพนท 4 จงหวดลมน าทาจน (จงหวดชยนาท สพรรณบร นครปฐม และสมทรสาคร) จงควรใหความส าคญกบการสรางรปแบบแนวทางการจดการขยะอนทรยตงแตทแหลงก าเนด โดยเฉพาะ

11

ชมชนเมอง เพอเปนกรอบใหเครอขายทกภาคสวนในพนทน าไปประยกตใชใหเกดผลในทางปฏบต ซงจะเปนการจดการขยะมลฝอยในสดสวนทมาก และน าไปสความส าเรจในการจดการขยะมลฝอยใหไดตามแผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ (พ.ศ. 2559 – 2564) โดยมขนตอนในการด าเนนงานดงน 2.3.2.1 การคดแยกขยะอนทรย โดยเสรมสรางองคความร และสงเสรมใหแหลงก าเนดขยะมลฝอยทกประเภท เชน ครวเรอน ส านกงาน สถาบนการศกษา และตลาดสด เปนตน มการคดแยกขยะอนทรย เพอใหงายตอการน าไปใชประโยชน โดยมแนวทางการคดแยกเพอน าไปใชประโยชนดงน - กงไม ใบไม : เศษกงไม ใบไม ทเกดจากการปรบแตงภมทศน ใหแยกเศษกงไม ใบไม ออกจากขยะอนๆ และตดกงไมใหมขนาดเลกลง เพอใหงายตอการเกบขน และน าไปใชประโยชนตอไป

- เศษอาหาร : คดแยกเศษอาหารออกจากขยะอนๆ โดยจดเกบในภาชนะทมฝาปด และน าไปใชประโยชนทกวน 2.3.2.2 การใชประโยชนจากขยะอนทรย โดยเสรมสรางองคความร และ สงเสรมใหแหลงก าเนดน าขยะอนทรยไปใชประโยชน โดยมรายละเอยดดงน 1) การเลยงสตว : โดยรวบรวมเศษอาหาร เศษผกทเหลอทง และน าไปเลยงสตวโดยตรง เชน ไสเดอน หม เปด ไก สนข และแมว เปนตน 2) การท าอาหารสตว : โดยการน าวตถดบจากการเกษตร (หนอกลวย ร าแกลบ ผลไมสกสเหลอง) และศตรพช (หอยเชอร) หรอน าเศษอาหาร เศษพชผก หรอซโครงสตวทเหลอจากการท าอาหาร มาผลตอาหารสตว ใชเลยงปลา กบ หม เปด และไก เปนตน 3) การจดการใหเปนป ยโดยธรรมชาต : วธการนเหมาะส าหรบบานเรอนทมพนทมาก โดยการขดหลมเพอฝงขยะอนทรยทเกดจากการบรโภคในครวเรอนทกวน และใชดนปดทบขยะทกวน ขยะอนทรยกจะยอยสลายกลายเปนปยโดยธรรมชาต ท าใหดนบรเวณดงกลาวมความสมบรณมากขน

12

4) การท าป ยหมก : โดยมวธในการท าปยหมกหลายรปแบบ ขนอยกบชนดของขยะอนทรย และขนตอนวธการท าปย ซงตวอยางสตรการท าปยหมกมหลายรปแบบ เชน การน าขยะเศษอาหารสดผสมรวมกบขยะเศษพช (ขเลอย ชานออย เศษใบไมแหง เศษหญาแหง) และการน าเฉพาะขยะเศษพช (ฟาง หญา วชพช) ผสมรวมกบมลสตว เปนตน 5) การท าน าหมกชวภาพ : โดยผสมเศษอาหารหรอเปลอกผลไมใสไวในถงปย กากน าตาล หวเชอจลนทรย และน าสะอาด ลงในถงพลาสตกแบบมฝาปด เกบในทรม ทงไวประมาณ 7 วน สามารถน าน าหมกชวภาพไปใชประโยชน โดยผสมกบน าและน าไปฉดพนหรอรดน าพช รวมถงสามารถใชเปนหวเชอจลนทรยตอไป 6) การท าน ายาเอนกประสงค : เปนการใชน าหมกชวภาพมาใชประโยชนเปนหวเชอจลนทรยในการท าน ายา 2.3.2.3 สรางแรงจงใจ เพอใหประชาชนเขามามสวนรวมในการด าเนนการคดแยกและน าขยะอนทรยกลบมาใชประโยชน โดยการจดประกวดเพอใหรางวล หรอการมอบเกยรตบตรในการรมมอด าเนนการ 2.3.2.4 การพฒนาตนแบบชมชนทด าเนนการคดแยกและน าขยะอนทรยกลบมาใชประโยชน เปนการขยายผลการด าเนนงานคดแยกและน าขยะอนทรยกลบมาใชประโยชนจากระดบครวเรอนสระดบชมชน โดยการสรางผน าการเปลยนแปลง และสงเสรมใหเกดการรวมกลมระดบชมชนในการจดการขยะอนทรย เพอใหเกดตนแบบการจดการขยะอนทรยทเหมาะสมกบสภาพพนท ซงพนทอนๆ สามารถน าไปประยกตใหเกดการจดการในพนทไดอยางเหมาะสม 3. ผลทคาดวาจะไดรบ 3.1 มการขบเคลอนการลดขยะอนทรยทตนทางจากทกแหลงก าเนด 3.2 เกดตนแบบการจดการขยะอนทรยในระดบครวเรอนและชมชน 3.3 ปรมาณขยะอนทรยลดลง

13

4. ตวชวดความส าเรจ 4.1 เชงปรมาณ 1) ปรมาณขยะมลฝอยชมชนเขาสระบบการก าจดทปลายทางลดลงรอยละ 5 เมอเทยบกบปทผานมา 4.2 เชงคณภาพ 1) ปรมาณขยะอนทรยลดลง 2) หนวยงานภาครฐ เอกชน และประชาชน มการด าเนนงานเพอลดปรมาณขยะอนทรยตงแตตนทาง

14

ภาคผนวก

15

วธการเลยงสตว

1. การเลยงไสเดอน (กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม, 2559) มวธด าเนนการดงน - เตรยมบอเลยง โดยใชวงซเมนต เจาะทอใหน าไหลดานขาง - เตรยมทอยของไสเดอน โดยน าขยมะพราวผสมกบมลววแหง ในอตราสวน 50 : 50 รดน าใหทว จากนนน ามาหมกไวในกระสอบ ประมาณ 5 – 6 วน เพอใหความรอนหมดไป น าใสบอเลยง - น าพนธไสเดอนใสประมาณ 100 ตว - เตมขยะเศษอาหารทใชเลยง ไดแก เศษผก เศษผลไม (ยกเวนทมรสเปรยว) - ใชระยะเวลาในการเลยง ประมาณ 30 วน ปยหมกจากไสเดอนจะมลกษณะเมดกลมสด า มธาตอาหารพชปรมาณทสง และมจลนทรยจ านวนมาก

16

วธการผลตอาหารสตว

1. การผลตอาหารปลาและกบแบบชวภาพ (กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม, 2559) มวธด าเนนการดงน - เตรยมวตถดบ ไดแก หนอกลวย (ออกใบไมเกน 3 ใบ) ร าแกลบละเอยด 2 กโลกรม ปลาปน หรอ หอยเชอรบด 1 กโลกรม ผลไมสกสเหลอง เชน ฟกทอง กลวยน าวา มะละกอ เปนตน น าหมกชวภาพ 2 ชอนโตะ - น าวตถดบทงหมดมาคลกเคลาใหเขากน และน ามาหมกในถง ประมาณ 15 วน

2. การผลตอาหารสตวอนๆ (กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม, 2560) มวธด าเนนการดงน - น าซโครงสตวทเหลอจากการท าอาหารมาตมในน าสะอาด 100 ลตร ประมาณ 30 นาท จนเนอทตดกระดกเปอย - เตมเกลอ 1 ถวยตวง - น าเศษอาหาร เศษผกทสบแลวมาตม และใสปลายขาว 1 – 2 กโลกรม มาตมอกประมาณ 15 นาท - ยกลงและพกไวใหเยน - ในการใหอาหาร ควรน าน าตมซโครงสตวมาเทผสมกบร า น าไปเลยงสตววนละ 2 ครง ทงเชาและเยน

17

วธการท าปยหมกชวภาพ

1. การน าขยะเศษอาหารสดผสมรวมกบขยะเศษพช (กรมควบคมมลพษ,xxxx) มวธด าเนนการดงน - น าขยะเศษอาหารสดผสมรวมกบขยะเศษพช (ขเลอย ชานออย เศษใบไมแหง เศษหญาแหง) ในอตราสวน 1 : 4 - ตงกองบนพนดนใหมขนาดยาว 4 เมตร กวาง 2.5 เมตร สง 1.2 เมตร - กวนวนละ 3 ครง ครงละ 5 นาท - เตมขยะเศษอาหารทกวนเปนเวลา 2 สปดาห - เมอครบ 2 สปดาห ใหถายปยออกจากถงหมก 3 ใน 4 สวน ทงไวใหเปนปยทสมบรณประมาณ 2-3 สปดาห และน าไปใชประโยชนได - สวนปยทเหลออก 1 สวนใหเกบไวเปนหวเชอในการเรมตนหมกปยรอบตอไป

2. การน าขยะเศษอาหารสดผสมรวมกบขยะเศษพชอยางงาย (กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม, 2560) มวธด าเนนการดงน - ผสมขยะเศษอาหารสดกบขยะเศษพช (เศษใบไมแหง เศษหญาแหง) ในอตราสวน 1 : 1 ใหเขากน หากมถงหมก เชน วงซเมนต เปนตน ใหใชถงหมก หากไมมใหกองกบพน กองปยตองมขนาด 1 ลกบาศกเมตรขนไป จงจะเกดการหมกปย - รดน าใหทวกอง หากเปนน าผสมน าหมกจลนทรยจะท าใหการยอยสลายเรวขน - ตรวจสอบความชน โดยใชมอก ากองปยแลงบบ หากมน าไหลออกมาตามงามนวเลกนอยแสดงวาใชได หากมน ามากไป ใหเตมใบไมแหงเพอซบความชน หากไมมน าไหลออกมา ใหรดน าเพม - ปดหนาดวยใบไมแหงหรอหญาแหง - กลบกองปยทก 7 วน หมกเปนเวลา 2 – 3 เดอน ลกษณะปยทไดจะเปนผงสด า หรอสน าตาลเขม ไมมกลน

18

3. การน าขยะเศษพชผสมรวมกบ มลสตว (กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม, 2559) มวธด าเนนการดงน - สรางปยคอกขนาด 3.5 x 6 เมตร โดยใชอฐบลอกกอ 3 ดาน ดานละ 1 เมตร - เตรยมฟาง เศษหญา วชพช หนา 30 เซนตเมตรใสในคอก - ใช พ.ด. 2 จ านวน 10 ซอง มลสตว 50 กระสอบ รดน า ท าเปนชนๆ จ านวน 5 ชน - น าทอพวซขนาด 2 นว โดยเจาะรระยะหาง 10 เซนตเมตร ท าเปนทอระบาย 3 ดาน - คลมผามดชด ใชเวลาประมาณ 6 เดอน แลวน าไปใชได

4. การน ากงไมหรอใบไมแหงผสมรวมกบมลสตวอยางงาย (กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม, 2560) มวธด าเนนการดงน - น ากงไมหรอใบไมทผานการยอย ใสถงตาขายสง 15 เซนตเมตร - น ามลสตว เชน ขวว เปนตน มาทบกงไมหรอใบไม ใหสงประมาณ 5 เซนตเมตร - น าพลาสตกมาพนรอบถงตาขายใหสงจากขอบลาง 10 เซนตเมตร - รดน าดานบนใหชมทก 5 – 7 วน และใชไมแทงเขาไปในกองปยดานขางเพอเพมอากาศ - กงไมหรอใบไมจะกลายเปนปยหมกใน 45 – 60 วน ปยมลกษณะสด า - ท าซ า 3 ครง จะไดกองปยสงประมาณ 80 เซนตเมตร

19

วธการท าน าหมกชวภาพ

1. การใชขยะเศษอาหารสด (กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม, 2559) มวธด าเนนการดงน - น าเปลอกผลไมมาใสในถงหมก - น ากากน าตาลหรอหวน าตาลทรายแดง 1 กโลกรม คลกเคลากน - เตมน าสะอาดลง 10 ลตร - คนหรอคลกเคลาใหเขากน ปดฝาภาชนะหมกทงไว 15 วน - ครบก าหนดน าหมกจะมกลนหอม หากมกลนเหมนหรอบดเนา ใหเตมกากน าตาลหรอน าตาลทรายแดง แลวคนใหเขากนทงไว 3 – 7 วน กลนเหมนจะหายไป - แยกกากและน าหมกชวภาพ โดยใชถงอาหารสตวหรอมงเขยวรองรบกาก สวนน าหมกชวภาพจะไหลลงภาชนะทเตรยมไว

2. การใชใบไมสดผสมรวมกบมลสตวอยางงาย (กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม, 2560) มวธด าเนนการดงน - น าใบไมสดทไมมโรคแมลง ยงใบเลกนมๆ เชน กระถน มะรม แค มะขาม ขเหลก หางนกยง และจามจร เปนตน ยงท าใหการหมกเรวขน ผสมรวมกบมลสตวหรอปยหมก - น าสวนผสมมารวมกน 1 กโลกรม แชในน า 1 ลตร ทงไว 1 คน - น าน าทไดไปผสมน าอก 3 – 10 เทา - ใชรดน าพชผก สปดาหละ 1 ครง - ใบไมจะกลายเปนปยหมกใน 45 – 60 วน ปยมลกษณะสด า

20

วธการท าน ายาเอนกประสงค

1. การใชน าหมกชวภาพ (กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม, 2559) มวธด าเนนการดงน - น าน าหมกชวภาพทกรองแลว 10 ลตร N 70 ประมาณ 1 กโลกรม เกลอปน 1 กโลกรม สผสมอาหาร และกลนผลไมรวม - น า N 70 เทลงถงผสมกบเกลอปน คนใหเขากนจนเปนเนอครมขาวขน - เตมน าหมกผสมเขาไป คนไปทางเดยวกนจนเขาเนอเปนครมขนใส - เตมสผสมอาหารและแตงกลน - ตกใสขวดพลาสตกรไซเคล - ตดสตกเกอรแนะน าการใช

21

บรรณานกรม กรมควบคมมลพษ. (2549). คมอการตดตามตรวจสอบคณภาพสงแวดลอมอยางงาย (พมพครงท 2).

กรงเทพมหานคร: สาวกาการพมพ (ปยหมก) กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม. (2559). ศนยเรยนรชมชน...ทนปลอดขยะ (พมพครงท 1).

กรงเทพมหานคร กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม. (2560). คมอการสรางวนย สการจดการขยะทยงยน (พมพครง

ท 5). กรงเทพมหานคร กรมควบคมมลพษ. (2556). รายงานสถานการณคณภาพน าแมน าทาจน ป 2556. สบคนเมอวนท

9 มกราคม 2556, จากhttp://iwis.pcd.go.th/index.php?method=calculate&etc=1483860341469

ประกาศกรมควบคมมลพษ เรอง ก าหนดประเภทของแหลงน าในแมน าทาจน (2537, สงหาคม 4) ราชกจจานเบกษา, 111(62 ง)

ประกาศคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท 8 (พ.ศ. 2537) ออกตามความในพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 เรองก าหนดมาตรฐานคณภาพน าในแหลงน าผวดน (2537, กมภาพนธ 24) ราชกจจานเบกษา, 111(16 ง)

APHA,AWWA, & WEF. (1998). Standard method for the examination of water and wastewater (20th ed.).Washington D.C. : American Public Health Association.

http://iwis.pcd.go.th/index.php?method=calculate&etc=1483860341469

ข้อเสนอแนวคิด...

Documents