มหาการแข่งขัน: ภูมิทัศน์ใหม่ใน ... ·...

มหาการแขงขน 1

จลสารความมนคงศกษา

ฉบบท 134 ธนวาคม 2556

มหาการแขงขน:

ภมทศนใหมในเอเชย

The Great Game:

New Landscape in Asia

สรชาต บำารงสข

สนบสนนการพมพโดยสถาบน การ ขาวกรอง

สำานก ขาวกรอง แหงชาต

จลสารความมนคงศกษา ฉบบท 134มหาการแขงชน : ภมทศนใหมในเอเชย

พมพ ครง ทหนง ธนวาคม 2556

จำานวน พมพ 1,000 เลม

การพมพไดรบการสนบสนนจากสถาบนการขาวกรอง สำานกขาวกรองแหงชาต

เจาของ โครงการความมนคงศกษา

ต ปณ. 2030 ปณฝ. จฬาลงกรณ

กรงเทพฯ 10332

E-mail : [email protected]

Website : http://www.newsecurity.in.th

โทรศพทและโทรสาร 0-2218-7275

บรรณาธการ ศ. ดร. สรชาต บำารงสข

ผชวย บรรณาธการ นางสาว กลนนทน คนธก

ประจำากอง บรรณาธการ นางสาว นพมาศ ศรเลศ

นาย กตตพศ พทธวนช

ทปรกษา พลเอก วฒนนท ลลายทธ

พลเรอเอก อมรเทพ ณ บางชาง

พลโท ภราดร พฒนถาบตร

พมพ ท บรษท สแควร ปรนซ 93 จำากด

59, 59/1, 59/2 ซ.ปณณวถ 30 ถ.สขมวท 101

แขวงบางจาก เขตพระโขนง กรงเทพฯ 10260

โทร. 0-2743-8045 แฟกซ. 0-2332-5058

มหาการแขงขน : ภมทศนใหมในเอเชย

สารบญ

ï มหาการแขงขน 1 ï The Obama Doctrine 6 ï การรกทางยทธศาสตรของสหรฐอเมรกา 11 ï จนกบประเทศหลงบาน 16 ï การแขงขนของรฐมหาอำานาจในพมา 21 ï ดลแหงอำานาจในเอเชย 26 ï แผน 11-30 31 ï สงครามเกาหลใหม 36

มหาการแขงขน1

มหาการแขงขน : ภมทศนใหมในเอเชย

สรชาต บำารงสข

ï มหาการแขงขน ï

“วกฤตการเงน 2551 เปนจดเปลยนทสำาคญ ของความสมพนธระหวางจนกบสหรฐอเมรกา และทำาใหไมมอะไรเปนเหมอนเกาอกตอไป... วกฤตการณนในทสดไดปลกใหคนอเมรกนตนมา พบกบความจรงทวา จนไดกลายเปนนายธนาคาร ของพวกเขาไปแลว ซงเรองทงหลายเหลาน หมายความวา ดลแหงอำานาจกไดเปลยนแปลงไปดวย” Martin Jacques When China Rules The World (2012)ภมทศนใหม ถาเราเอาขอสงเกตของมารตน จคสในขางตนเปนจดเรมแลว เราคงจะเหนถงความเปลยนแปลงของดลอำานาจทเกดขนในเวทระหวางประเทศมาตงแตป 2551 (ค.ศ. 2008) ภาพจากวกฤตเศรษฐกจทเกดขนในสงคมอเมรกนนน ทำาใหเกดผลกระทบอยางมากตอสถานะเชงอำานาจของสหรฐอเมรกาในเวทโลก อนทำาใหเกดความเชอในหมนกสงเกตการณมากขนวา ศนยกลางอำานาจของโลก จากทมความเปน “ขวเดยว” (unipolar) ทสหรฐฯ เปน “ผครองความเปนใหญ” หรอทเรยกกนวา “hegemony” นน กำาลงถกทาทายอยางมากจากความออนแอทางเศรษฐกจทเกดขนกบตว เพราะไมวาจะมองโลกในทางทฤษฎหรอทางปฏบตกจะพบความจรงประการสำาคญวา รฐทมระบบเศรษฐกจทออนแอนน มกจะไมสามารถดำารงความเปน “อำานาจแหงจกรวรรด” (Imperial Power) ไวได หรออกนยหนงกคอ เศรษฐกจทแขงแรงเปนรากฐานสำาคญของการมกองทพทเขมแขง และในประวตศาสตรกแทบไมเคยมมากอนเลยวา เมอรฐมเศรษฐกจทออนแอแลว รฐจะยงคงดำารงอำานาจทางทหารทเขมแขงของตนไวได


ภายใตสภาพของความเปลยนแปลงเชนน ภาพคขนานทเกดขนกคอ การเตบใหญทางเศรษฐกจของจนจนกลายเปน “ความมหศจรรย” ทกำาลง บงบอกถงการเปลยนผานอยางมนยสำาคญตอการเมองระหวางประเทศทงในระดบโลกและในระดบภมภาค โดยเฉพาะอยางยงผลจากการประเมนของบรษทโกลแมน แซคส (Goldman Sachs) ในป 2550 ทคาดการณในอนาคตวา เศรษฐกจของจนจะมขนาดเทากบเศรษฐกจของสหรฐฯ ในป 2568 (ค.ศ. 2025) และในป 2593 (ค.ศ. 2050) จนจะมเศรษฐกจขนาดใหญทสดในโลก หรอมขนาดใหญเปนสองเทาของเศรษฐกจอเมรกน จากการคาดคะเนจากการประมาณการณของบรษทโกลแมน แซคสเชนน ตอบไดอยางชดเจนวา ศนยกลางของโลกในอนาคตจะยายจากตะวนตกไปสจนอยางหลกเลยงไมได และเชนเดยวกนสงทเกดคขนานอกประการกคงหนไมพนบทบาทของจนในเวทโลกจะมมากขน และอาจจะเปนบทบาทเชงรกมากขนดวย พรอมๆ กบการขยายตวของกองทพจนกคงมมากขนดวยเชนกน ซงผลของความเปลยนแปลงเชนนยอมจะกอใหเกดความเปลยนแปลงของ ภมทศน (landscape) ทงในบรบททางการเมอง เศรษฐกจ และความมนคง แกภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตอยางแนนอน ดงนนบทความนจะทดลองนำาเสนอถงปจจยความเปลยนแปลงของ “ภมทศนใหม” อนเปนผลโดยตรงจากบทบาทและสถานะของสหรฐฯ และจน ซงกคอการบงบอกถงโลกในอนาคตทกำาลงเกดขนในภมภาค และสงเหลานอกดานหนงกคอสภาวะแวดลอมทางยทธศาสตรชดใหมทรฐไทยตองเผชญนนเองการกลบสเอเชยตะวนออกเฉยงใตของสหรฐอเมรกา หลงจากการสนสดของยคสงครามเยนแลว มกจะมขอสงเกตเสมอวา สหรฐฯ มทาททลดบทบาทของตนในเอเชยลง และโดยเฉพาะอยางยงในเอเชย- ตะวนออกเฉยงใตแลว บทบาทของสหรฐฯ ดจะลดลงอยางมาก ซงแนนอนวาการกลาวเชนนมไดมงหวงวา สหรฐฯ จะตองมบทบาทสงมากเชนในยคสงครามเวยดนาม แตกเหนไดชดวา สหรฐฯ ใหความสำาคญกบยโรปและตะวนออกกลางอยางมาก หรอเปนไปตามคำาวจารณทวา สำาหรบสหรฐฯ แลว ศนยกลางของโลกยงอยกบยโรปมากกวาเอเชย จนกระทงการขนสตำาแหนงประธานาธบดของนายบารค โอบามา จงเหน


ความพยายามทจะนำาพาสหรฐฯ กลบเขาสเวทในเอเชยใหมากขน โดยเฉพาะการประกาศ “นโยบายเอเชยตะวนออกของโอบามา” (The Obama East Asian Policy) ทจะใหสหรฐฯ เปนเสมอน “หมดกลาง” ของเอเชย หรอ “The Asian Pivot” และเราอาจตองยอมรบวาหากเปรยบเทยบกบรฐบาลสหรฐฯ ชดอนๆ แลว บางทโอบามาดจะเปนรฐบาลทมนโยบายตอเอเชยมากขน รปธรรมดงกลาวเหนไดชดเจนมากขนในชวงปลายป 2554 จากการประกาศถงการขยายกำาลงพลนาวกโยธนของสหรฐฯ ในออสเตรเลยจาก 250 นายเปน 2,500 นาย และมภารกจโดยตรงตอการใหความชวยเหลอในการบรรเทา ภยพบตและความชวยเหลอดานสทธมนษยชนตอประเทศในเอเชย และโดยเฉพาะอยางยงในเอเชยตะวนออกเฉยงใต และในชวงกลางป 2554 ยงเหนถงความพยายามของผนำาสหรฐฯ ทจะ “เปดประตพมา” ใหได และความพยายามดงกลาวสำาเรจไดจรง เมอรฐมนตรตางประเทศ นางฮลลาร คลนตน เดนทางเขาพบกบผนำาทหารของพมา และทสำาคญกคอการพบกบผนำาพรรคฝายคาน นางอองซาน ซจ ความสำาเรจในการเปดประตพมาของผนำาสหรฐฯ เชนน เปนปจจยสำาคญทนำาไปสการปฏรปทางการเมองของรฐบาลทหารพมาอยางหลกเลยงไมได และเปนจดเรมตนของกระบวนการสรางประชาธปไตยทกำาลงเกดขนในพมาอกดวย ทาทใหมของสหรฐฯ ยงถกตอกยำาจากการเดนทางเขารวมการประชม- สดยอดผนำาอาเซยนทกรงพนมเปญในชวงเดอนพฤศจกายน 2555 ทผานมา ซงในการนประธานาธบดสหรฐฯ ยงไดใชโอกาสดงกลาวในการแวะเยอนไทย และเดนทางตอไปในพมา อนทำาใหโอบามาเปนประธานาธบดคนแรกของสหรฐฯ ทเดนทางเยอนพมา ภาพเหลานลวนแตเปนการสงสญญาณวา สหรฐฯ พรอมทจะกลบเขา- มาสเอเชยตะวนออกเฉยงใตอกครง และยงพจารณาประกอบกบความขดแยงทเกดขนในทะเลจนใต (กรณพพาทระหวางจนกบเวยดนาม และระหวางจนกบฟลปปนส) ดวยแลว กเหนไดชดเจนขนวา ทงเวยดนามและฟลปปนสดจะมทาททตองการใหสหรฐฯ กลบสภมภาคในฐานะของการเปนปจจยถวงดลกบการขยายตวของจน ดงนนเรานาจะเหนบทบาทของสหรฐฯ ในภมภาคเอเชยตะวนออก-


เฉยงใตมากขน โดยเฉพาะในสวนหนงจะมาจากการขยายขดความสามารถในการชวยเหลอและบรรเทาภยพบตทสหรฐฯ อยากจะเปนผนำาสำาหรบบทบาทดานนในภมภาคมากขน และนอกจากนกนาจบตามองอยางมากกบการเพมสมาชกของ การฝกรวมผสมคอบราโกลดวา พมาจะเขามารวมการฝกดงกลาวหรอไม และทตองตดตามอยางสำาคญกคอ สหรฐฯ จะเปด “เกมรก” อยางไรหลงจากการเยอนของประธานาธบดเมอตอนปลายป 2555 แลวการมงใตของจน นกสงเกตการณทกคนดจะมความเหนตรงกนวา การเรมตนของศตวรรษท 21 กคอชวงเวลาทบงบอกถงการขนสอำานาจของจนในเวทโลก และดจะไมมใครปฏเสธวาในโลกปจจบน จนไดกาวสสถานะของความเปน “มหาอำานาจใหญ” ของโลกแลว พรอมกนน จนกไดขยายบทบาทของตวเองทงในทาง การเมอง เศรษฐกจ และความมนคงในเอเชยอยางมากดวย ในสวนของเอเชยตะวนออกเฉยงใตนน การขยายบทบาทของจนปรากฏใน 2 พนทหลก ไดแก ในบรเวณทะเลจนใต อนเปนพนทพพาทของการอางกรรมสทธในการครอบครองเกาะสแปรตลยและพาราเซล ซงในพนทเชนน เหนถงการขยายขดความสามารถของกำาลงรบทางทะเลของจน ขณะเดยวกนกเหนไดวามอกพนทหนงทมกจะไมไดรบความสนใจมากเมอเปรยบเทยบกบกรณของทะเลจนใต กคอพนททเปนเสมอน “หลงบาน” ของจนหรอเปนพนททเชอมตอกบจงหวดทางดานตะวนตกเฉยงใต พนทนเดมอาจจะทำาใหเราคดถงแตในกรณของพมา แตปจจบนพนทเชนนกลายเปนการเชอมตอกบสวนภาคพนของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต กลาวคอ เปนการเชอมตอกบทงพมา ลาว เวยดนาม และไทย เขากบพนทภาค- ใตของจน ในปจจบนจะเหนไดวา การขยายบทบาททางเศรษฐกจและการสรางเครอขายของการเชอมตอ โดยผานระบบขนสงทงทเปนระบบรางและระบบถนนทกำาลงเกดขนนน จะทำาใหเกดการไหลบาของอทธพลจนเขาสภมภาคนมากขนอยางหลกเลยงไมได อยางไรกตาม ในอกมมหนงการไหลบาของอทธพลและอำานาจของจนเขาสประเทศในแถบนเปนปจจยทหลกเลยงไมได เพราะดวยการขยายตวทางเศรษฐกจของจนดงเชนทเปนอย พรอมกบการถดถอยของเศรษฐกจสหรฐฯ นน


จนจงเปนเสมอนโลกอนาคตทรฐตางๆ ในแถบนตองการเขาไปมความสมพนธดวย นอกจากนการใหความชวยเหลอระหวางประเทศจากจนกมแนวโนมทเพม- มากขน และในขณะเดยวกนกเปนสงทกำาลงบดบงอทธพลของสหรฐฯ มากขน ดงนนภมทศนใหมจะเหนการขยายบทบาทของจนในภมภาคมากขน และปจจยจนเปนสงทจะตองนำามาคดคำานวณทางการเมองและความมนคงอยางหลกเลยงไมไดดวย โดยเฉพาะอยางยงทศนะเกาทมองวา จนเปนเพยง “มหาอำานาจชนสอง” นน อาจจะตองนำามาคดทบทวน อกทงปจจยจากการขยายทงพลงอำานาจทางเศรษฐกจและการทหารในเอเชย ทำาใหสงทนกความสมพนธ ระหวางประเทศเรยกวา “ไพจน” นน เปนสงทนาเลนเปนอยางยงมหาการแขงขน สงทจะเกดขนจากการตดสนใจกลบเขาสเอเชยตะวนออกเฉยงใตของสหรฐฯ ในขณะทจนเองกตดสนใจเปดประตออกสพนท “หลงบาน” ของตว- เองเชนน ทำาใหการแขงขนเชงอทธพลระหวางสหรฐฯ กบจนในภมภาคนเปนปรากฏการณทหลกเลยงไมได และถาใชภาษาเกาในวงการเมองระหวางประเทศแลว กคงสรปไดงายๆ วา เอเชยตะวนออกเฉยงใตจะเปนพนทของ “มหา- การแขงขน” หรอทใชคำาเกาในภาษาองกฤษวา “The Great Game” คำานในอดตมความหมายโดยตรงถงการแขงขนเชงอำานาจของรฐมหาอำานาจในขณะนน คอระหวางจกรวรรดองกฤษและจกรวรรดรสเซยใน เอเชยกลาง โดยเฉพาะการแขงขนในพนทของอฟกานสถานในชวงปลายศตวรรษท 19 และตนศตวรรษท 20 แตวาทจรงแลว ปรากฏการณของ “มหาการแขงขน” เกดขนทงในชวงยคของการสรางจกรวรรด ไมแตกตางจากยคสงครามเยน และจนมาถงยคปจจบน กคงอธบายสภาพของการแขงขนระหวางสหรฐฯ กบจนในเอเชยดวยคำาวา “มหาการแขงขน” กคงไมผดอะไรนก และสภาพเชนนเปนความทาทายอยางยงกบบรรดารฐในภมภาค ตลอดรวมถงอนาคตของการสรางประชาคมอาเซยนทกำาลงจะเกดขน ทามกลางการแขงขนเชนน นอกจากนการแขงขนดงกลาวจะสงผลโดยตรงตอการจดทำา “สถาปตย- กรรมดานความมนคง” (security architecture) ของแตละประเทศอกดวย เนองจากสถาปตยกรรมเดมนนถกออกแบบไวดวยกรณความสมพนธกบสหรฐฯ เปนหลก แตเมอบทบาทของจนขยายเพมมากขนแลว กอาจจะตองนำามาเปน


ขอพจารณาตอไปในอนาคตวา การออกแบบสถาปตยกรรมใหมทงของประเทศและของภมภาคนในอนาคตจะอยในรปแบบใด !

ï The Obama Doctrine ï

“ความสนใจของโลกวนนอยกบวกฤตการณ ในตะวนออกกลาง แตจดของความขดแยง วนพรงนอยในเอเชย” Sheena C. Greitens International Herald Tribune October 24, 2012 การแขงขนการเลอกตงประธานาธบดของสหรฐอเมรกาในป 2555 มประเดนทนาสนใจประการหนงสำาหรบคนนอกสงคมอเมรกนในเอเชยกคอ ปญหานโยบายตางประเทศของสหรฐฯ ตอภมภาคเอเชย แมในการดเบต (debate) ระหวางผสมครรบเลอกตงทงสองกอนทการเลอกตงจะเกดขนนน จะเหนไดวาทงประธานาธบดโอบามาและนายมตต รอมนย แทบจะไมไดกลาว- ถงเอเชยเทาใดนก จนมผวจารณตงคำาถามถงการดเบตดงกลาววา “เอเชยอยทไหน” ในนโยบายตางประเทศของสหรฐฯ ในอก 4 ปขางหนา แตวาทจรงแลว หากเราตดตามดนโยบายตางประเทศของสหรฐฯ นบตงแตยคหลงสงครามโลกครงท 2 เปนตนมา กจะเหนไดชดเจนวา สหรฐฯ ใหความสำาคญกบเอเชยมาโดยตลอด แมในบางครงจะมขอถกเถยงวา สหรฐฯ ใหความสำาคญกบยโรปมากกวาเอเชย แตกจะพบวา สหรฐฯ ไมเคยตดสนใจทจะถอยหางออกจากเอเชยแตอยางใด ผนำาสหรฐฯ เชอเสมอวา อเมรกาเปนชาตหนงในเอเชย-แปซฟก (The Asia-Pacific Nations) หรอเปนสงทประธานาธบดโอบามาเรยกสหรฐฯ วาเปน “ชาตแปซฟก” (The Pacific Nation) เปนตน ถาเราเรมพจารณาจากยคของประธานาธบดโอบามาจะเหนไดวา สญญาณทชดเจนของนโยบายสหรฐฯ ตอเอเชยมาจากการเดนทางของนาง ฮลลาร คลนตน รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศในการเยอนญปน จน เกาหลใต และอนโดนเซยในเดอนกมภาพนธ 2552 และในปดงกลาวนาง-


คลนตนยงไดเขารวมประชมเออารเอฟ (ARF-ASEAN Regional Forum) ในเดอนกรกฎาคมและการประชมเอเปค (APEC) ในเดอนพฤศจกายน และทสำาคญกคอการเดนทางเยอนญปน สงคโปร เกาหลใต และจนของประธานาธบดโอบามาในชวงเดอนเดยวกน ซงในการเยอนญปนในครงน ประธานาธบด- โอบามาไดกลาวยำาถงความเปน “ชาตแปซฟก” ของสหรฐฯ ประธานาธบดโอบามาพยายามแสดงใหเหนวา รฐบาลอเมรกนในยคของเขาใหความสนใจกบเอเชยมากกวารฐบาลอนๆ ของสหรฐฯ และในการน เขาไดประกาศทศทางของนโยบายตอเอเชย หรอเรยกวาเปน “นโยบายตอเอเชยตะวนออกของโอบามา” (The Obama’s East Asian Policy) ซงวางอยบนหลกการพนฐานสำาคญ 5 ประการ ไดแก 1) ความเปนพนธมตรระหวางสหรฐฯ กบญปนจะคงเปน “หมดหมายสำาคญ” ของนโยบายสหรฐฯ ตอเอเชยตะวนออก อกทงการดำารงความสมพนธทใกลชดระหวางพนธมตรและมตรประเทศในภมภาค ไดแก ญปน เกาหลใต และออสเตรเลย ถอเปนหมดหมายสำาคญของนโยบายสหรฐฯ ในภมภาคเอเชย- แปซฟก 2) สหรฐฯ ใหความสำาคญกบการสรางความสมพนธกบหนสวนใหมในเอเชย เชน จนและอนเดย ซงนโยบายนสะทอนใหเหนไดจากการเรมตนเปดการเจรจารอบใหมระหวางสหรฐฯ กบจน นอกจากนเวทการประชมทางเศรษฐกจทเรยกวา “การเจรจายทธศาสตรเศรษฐกจสหรฐฯ-จน” (The U.S.-China Strategic Economic Dialogue) ซงเรมขนจากสมยของประธานาธบดบช กจะถกยกระดบสงขน โดยจะรวมเอาประเดนทางการเมองและความมนคงเขาสเวทการประชมนดวย 3) รฐบาลโอบามาไดลดความสำาคญของแนวคดแบบ “เอกภาค” (Uni-lateralism) ซงเปนรากฐานสำาคญของนโยบายสหรฐฯ ในสมยประธานาธบด บชลง และจะเพมความรวมมอกบองคการระหวางประเทศ เชน สหประชาชาตใหมากขน นอกจากนรฐบาลอเมรกนจะไมถอเอาปญหาอดมการณเปนทศทางหลก แตจะประเมนสถานการณแบบเปนทละกรณ (case-by-case situation assessment) อนจะทำาใหรฐบาลวอชงตนสามารถเปดการเจรจาไดโดยตรงกบประเทศทเปนปญหา ไมวาจะเปนกรณพมาหรอกรณเกาหลเหนอกตาม


4) รฐบาลของประธานาธบดโอบามาประกาศถงความพยายามทจะสราง “โครงสรางของความรวมมอ” (structures of cooperation) เพอกำาหนดทศทางของภมภาคเอเชยทงหมด หรอแมกระทงทศทางของโลกทงหมด เพอ กอใหเกดความรวมมอกบบรรดาชาตสมาชกและชาตหนสวนตางๆ โดยสหรฐฯ จะขยายบทบาทในสถาบนพหภาคในระดบภมภาค เชน เออารเอฟ (ARF) และเอเปค (APEC) และขณะเดยวกนกแสวงหาขอยตปญหาอาวธนวเคลยรของเกาหลเหนอโดยผานเวทการเจรจาหกฝาย (The Six-Party Talks) 5) รฐบาลโอบามาจะดำาเนนนโยบายอยางเปนเอกภาพ เพอแสวงหาทางออกสำาหรบปญหาตางๆ ของโลก เชน ปญหาการลดอาวธนวเคลยรและการหามแพรกระจายอาวธนวเคลยร ปญหาการตอสกบการกอการราย ปญหาการเปลยนแปลงของสภาวะอากาศ ปญหาความมนคงดานพลงงาน ตลอดจนถงปญหาการแพรกระจายของโรคระบาด และเพอใหเกดความสำาเรจ รฐบาลอเมรกนจะใหความสำาคญกบบทบาทของชาตในเอเชยตะวนออกมากขนในการตอสกบปญหาเหลาน นอกจากนในระยะเวลาตอมา รฐบาลโอบามายงไดกำาหนดจดมงหมายในนโยบายตอเอเชยตะวนออกเพมเตมจากหลก 5 ประการในขางตนวา รฐบาลอเมรกนจะดำาเนนการในทศทาง 3 ประการ ไดแก 1) สนบสนนใหเกดการเตบโตทางเศรษฐกจในภมภาค 2) จดการใหเกดเสถยรภาพดานความมนคงในภมภาค และ 3) ผลกดนใหเกดการขยายตวของประชาธปไตยและการคมครองสทธ- มนษยชนในภมภาค ผลจากการกำาหนดทศทางดงกลาว รฐบาลโอบามาไดกำาหนดการกาวสอนาคตในเอเชย-แปซฟกดวยการขยายความรวมมอทเปนพหภาคมากขน โดยเฉพาะการดำาเนนการภายใตกรอบทเปนพหภาคในภมภาค ซงกคอการบงบอกถงทศทางทจะลดความสมพนธแบบทวภาคลง เพราะความสมพนธดงกลาวถอกนวาเปนกรอบของยคสงครามเยนทอาจจะไมสอดรบกบความเปลยนแปลงของสถานการณในเวทโลกและในเวทภมภาคทตองการการขยายความรวมมอ มากกวาจะใหความรวมมอเกดขนกบเพยงสองชาต ในบรบทของการปรบทศทางใหมทเหนไดตงแตยคของรฐบาลโอบามากคอ ความพยายามทจะตอกยำาถงความเปนหนสวนทางยทธศาสตรกบชาตพนธมตรเดมของสหรฐฯ 5 ชาต ไดแก ญปน


เกาหลใต ออสเตรเลย ฟลปปนส และไทย พรอมกบแสวงหาลทางในการสรางความสมพนธกบรฐมหาอำานาจใหมในภมภาคอยางในกรณของจนกบอนเดย และขณะเดยวกนกพยายามสรางความสมพนธกบประเทศใหมๆ ในภมภาค ไมวาจะเปนอนโดนเซย เวยดนาม และสงคโปร การกำาหนดทศทางเชนนยงมนยโดยตรงถงการใหความสำาคญกบองคกรในภมภาค ไมวาจะเปนเออารเอฟ เอเปค และเวทการประชมสดยอดผนำาเอเชยตะวนออก (EAS) ซงทำาเนยบขาวถอวากรอบการประชมทเปนพหภาคของภมภาคเชนนเปนกรอบหลกทสหรฐฯ จะตองเขามามบทบาท และยงคาดหวงวาเวทการประชมเหลานจะเปดโอกาสใหสหรฐฯ มบทบาทมากขนในการแกไขปญหาการเมองและความมนคงในภมภาค และขณะเดยวกนกเปนหนทางของการขยายขดความสามารถของประเทศในภมภาคใหจดการแกไขปญหาขอพพาทของภมภาคไดมากขนดวย ซงจะเปนหนทางโดยตรงของการสรางเสถยรภาพและความมนคงใหเกดขนไดในอนาคต หรออกนยหนงกคอ วอชงตนตองการผลกดนใหเกดกลไกในระดบภมภาคทจะสามารถแกไขปญหาขอพพาท เชนในกรณปญหาความขดแยงเรองดนแดนใหไดโดยสนตวธ ดวยทศทางเชนนจงไมใชเรองทแปลกแตอยางใดวา ในระหวางการหาเสยงเลอกตงประธานาธบดสหรฐฯ ทผานมา โอบามาจงกลาวถงความสำาเรจของนโยบายตอเอเชย โดยเรยกวา “แกนเอเชย” (The Asia Pivot) หรอ อยางนอยกเพอบงบอกวา รฐบาลและพรรคการเมองของเขาใหความสนใจกบเอเชยมากกำาวาอกพรรคหนง นอกจากนทศทางทชดเจนกคอ เขาไดกลาวสนทรพจนในรฐสภาออสเตรเลยวา ตวเขาในฐานะประธานาธบดไดตดสนใจทางยทธศาสตรตอบทบาทของสหรฐฯ ในเอเชยแปซฟกแลววา สหรฐฯ จะมบทบาทมากขนและระยะยาวขนในการกำาหนดทศทางและอนาคตของภมภาคน สงทกลาวแลวในขางตนอยางสงเขปนนอาจเรยกไดวาเปน “หลกลทธ โอบามา” (The Obama Doctrine) หรอเปนทศทางของนโยบายทางยทธศาสตรของสหรฐฯ ตอภมภาคเอเชย-แปซฟก ซงกใหภาพทชดเจนวา สหรฐฯ ยงคงใหความสำาคญกบภมภาคนในกรอบทเปนพหภาคมากขน และทาทเชนนยงถกตอกยำาดวยการเยอนของผนำาระดบสงของรฐบาลอเมรกนหลายตอหลายครง ซงการสงสญญาณเชนนกคอ การบงบอกถงความพยายามทจะรอฟน


บทบาทอยางมนยสำาคญของสหรฐฯ ในเอเชย เพราะในชวงทผานมาเหนภาพคขนานทชดเจนกคอ การขยายบทบาทของจนอยางตอเนองในเอเชย ประกอบกบการเตบโตทางเศรษฐกจอยางมากของจนในระยะเวลาทผานมา กเปดโอกาสใหรฐบาลปกกงขยายขดความสามารถดานกำาลงรบของตนเองเพมมากขนดวย แนนอนวาการเตบใหญดวยสถานะทางเศรษฐกจของจน ซงมาพรอม- กบการขยายตวของสถานะทางทหารเชนน กลายเปนความทาทายอยางยงตอบทบาทของสหรฐฯ ในอนาคต แมจะมความรสกในทางยทธศาสตรมาโดยตลอดวา มหาสมทรแปซฟกเปนเสมอน “ทะเลของอเมรกา” (The American Lake) แตวนนกองเรอรบจนทแตเดมเปนเพยงกองเรอทมขดความสามารถหลกในการปองกนแนวชายฝงทะเลของจนเทานน กเรมปรากฏใหเหนถงการเปน กองเรอในทะเลหลวง แมสมรรถนะของกองเรอรบจนจะยงหางไกลจากขดความ- สามารถของกองทพเรอท 7 ในมหาสมทรแปซฟกอยางมาก แตกปฏเสธไมไดวาการขยายตวของกองเรอจนในมหาสมทรน ไดกลายเปนโจทยทางยทธศาสตรทสำาคญของสหรฐฯ ในอนาคตอยางหลกเลยงไมได ความทาทายจากการเตบโตของจนอาจจะไมไดถกตดสนดวยจำานวนเรอรบอยางทนายมตต รอมนย เสนอ แตคำาประกาศของรฐมนตรกระทรวงกลาโหมสหรฐฯ ในชวงกลางป 2555 ทจะใหมการจดสดสวนของเรอรบใหมวาในป 2563 กองทพเรอสหรฐฯ ในแปซฟกจะมสดสวนเปนรอยละ 60 ของกำาลงทางเรอของสหรฐฯ กเปนคำายนยนถงการรอฟนสถานะของ “ทะเลสาบอเมรกน” นนเอง แมการนำาเสนอนโยบายทางยทธศาสตรของพรรครพบลกนในฐานะ คแขงขนประธานาธบดจะไมชดเจน เนองจากไมไดเปนรฐบาล แตกคาดเดาไดไมยากนกวา ถานายรอมนยชนะ สหรฐฯ กยงจะตองใหความสำาคญกบเอเชยไมเปลยนแปลง ปรากฏการณจากทกลาวในขางตนเชนนบงบอกถงความจรงในนโยบายตางประเทศและความมนคงของสหรฐฯ ตอเอเชยอยางมนยสำาคญประการหนงวา ไมวาใครจะไปหรอจะมาททำาเนยบขาวหลงจากการเลอกตงทเกดขน อาจจะไมสำาคญ อยางไรเสยพวกเขากตองมาเอเชยอยางแนนอน... เพราะไมวาอะไรจะเกดขน สหรฐฯ กไมอาจทงเอเชยไปได !


ï การรกทางยทธศาสตรของสหรฐอเมรกา ï

“มหลกฐานมากมายถงการทความเปนใหญ ของสหรฐอเมรกาในโลกกำาลงลดถอยลง... (และ)อทธพลของสหรฐฯ ในเอเชยตะวน- ออกกกำาลงถกจนบดบงมากขนเรอยๆ...” Martin Jacques When China Rules the World (2012) ผลจากการเลอกต งประธานาธบดของสหรฐอเมรกาในวนท 6 พฤศจกายน 2555 ทผานมา สงผลใหประธานาธบดบารค โอบามา กลบมาเปนประธานาธบดอกวาระหนง และนาสนใจอยางมากในบรบทของสหรฐฯ ในเอเชยกคอ ประธานาธบดโอบามาตดสนใจเขารวมการประชมสดยอดอาเซยน (ASEAN Summit) ครงท 21 ทกรงพนมเปญ ซงในเวลาเดยวกนนเองกมการประชมสดยอดเอเชยตะวนออก (East Asian Summit - EAS) ครง- ท 7 ในระหวางวนท 15-20 พฤศจกายน ทผานมาดวย ซงในการเดนทาง เขารวมการประชมสดยอดทงสองกรณน ผนำาสหรฐฯ ไดถอโอกาสและเยยมเยอนประเทศไทย กอนเดนทางเขารวมการประชมทกมพชา และนาสนใจอยางมากกบการเดนทางในครงนกคอ ผนำาสหรฐฯ ตดสนใจเดนทางไปพมา ! ถาเปนในยคกอนๆ กคงตองบอกวาขาวประธานาธบดสหรฐฯ จะไปพมานน ถาไมใชเรอง “โจก” แลว กตอบดวยความเปนจรงทางการเมองวาเปนสงทเปนไปไมไดเลย เพราะความสมพนธระหวางสหรฐฯ กบพมานน ถอไดวาอยในภาวะตำาสด ในขณะทสหรฐฯ ถอเอาเรองการสรางประชาธปไตยและการคมครองสทธมนษยชนเปนพนฐานของการดำาเนนนโยบาย และกชดเจนวา พมาไมมองคประกอบทงสองปจจยแตอยางใด ดงนนมาตรการพนฐานของรฐบาลวอชงตนกคอ การใชมาตรการกดดนและปดลอมทางเศรษฐกจดวยการ “แซง- ชน” (economic sanction) โดยหวงวารฐบาลทหารของพมาจะไมสามารถตานทานได และตดสนใจเปดการปฏรปการเมองในทสด ทศนะของผนำาพมาจงมองสหรฐฯ ดวยความหวาดระแวงและไมไว- วางใจ และทสำาคญกคอเมอเหนตวแบบของการใชกำาลงทหารเพอการเปลยน


ระบอบการปกครอง (regime change) ของรฐบาลอเมรกนแลว กเชอวารฐบาลพมามความหวาดหวนอยไมนอยกบการทอาจตกเปนเปาหมายของการดำาเนนการในลกษณะดงกลาวได ดงนนจงไมแปลกใจแตอยางใดทความ- สมพนธระหวางวอชงตนกบเนปยดอรจะมลกษณะถกตรงอยกบท เพราะในขณะทโลกตะวนตกพยายามกดดนใหเกดการปฏรปการเมอง และกระบวนการสรางประชาธปไตยของพมา ซงกชดเจนวา รฐบาลพมาไมมทาทตอบรบแต- อยางใด หรอในกรณของปญหาสทธมนษยชนกเชนกน การละเมดสทธมนษยชนเปนปรากฏการณทชดเจนในพมา และเชนเดยวกน รฐบาลพมาไมมทาทในการแกไขปญหาเชนนเทาใดนก ฉะนน คงไมผดอะไรนกทปญหาการปฏรปการเมองและการสรางประชาธปไตยของพมา เปนปญหาทไมมความคบหนาสำาหรบรฐบาลตะวนตก เพราะไมวาจะกดดนดวยมาตรการทางเศรษฐกจและการเมองใดๆ กดจะไมมผล และขณะเดยวกนการเปลยนแปลงระบอบการปกครองของพมากดจะเปนสงทเปนไปไมไดในระยะสน ดงจะเหนไดวา รฐบาลพมาไดแสดงอาการแขงขนตอปญหาเชนนมาโดยตลอด หากเปรยบเทยบกบรฐบาลเผดจการในตะวนออกกลางกอนเกด “อาหรบสปรง” แลวกอาจจะคลายคลงกน ดงจะเหนไดวามคำาอธบายถงรฐบาลในลกษณะดงกลาววาเปน “รฐบาลอำานาจนยมทมความคงทน” เพราะไมวาจะเกดแรงตอตานมากมายอยางไร กไมสามารถทำาใหเกดการเปลยนระบอบการปกครองไดแตอยางใด ซงรฐบาลทหารของพมามสภาพเชนนน เพราะไมวาจะเกดการประทวงภายในประเทศใหญเพยงใดกตาม หรอจะเกดแรงกดดนทงทางเศรษฐกจและการเมองจากภายนอกมากเพยงใดกตาม ในทสดแลว รฐบาลทหารกสามารถอยรอดได จนตองถอวาเปนหนงในรฐบาลทหารทมอายยนนานของการเมองโลก ดงนนจงไมแปลกอะไรทรฐบาลตะวนตกจะมอาการ “เออมระอา” ในทางการเมองกบรฐบาลพมา แตแลวเมอนางฮลลาร คลนตน รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศของสหรฐฯ เดนทางเยอนพมาในชวงปลายป 2554 พรอมกบการเขาเยยมนางอองซาน ซจ จนนำาไปสภาพประวตศาสตรของผหญงทอาจจะตองถอวาเปน “สตรเหลก” ทงสองคนถายภาพรวมกน ภาพการเขา- เยยมในครงนถอไดวาเปนสญญาณทางการเมองทชดเจนวา ความเปลยนแปลง


ทางการเมองของพมาเรมขนแลว เพราะถารฐบาลทหารของพมาไมตอบรบดวยการอนญาตใหนางคลนตนเดนทางเขาพมาแลว การเดนทางดงกลาวเปนสงท เกดขนไมไดเลย และนาสนใจอยางมากวาถารฐบาลทหารไมยอมแลว โอกาสของการพบกนระหวางผนำาทางการเมองสตรทงสองเปนสงทเกดขนไมไดเลย และภาพสวมกอดระหวางทงสองกจะไมปรากฏใหเหนในทสาธารณะแตอยางใดดวย ภาพตางๆ ทปรากฏในเวทสาธารณะ วาทจรงกคอสญญาณของการปฏรปทางการเมองและกระบวนการสรางประชาธปไตยทกำาลงเรมขนในพมา นอกจากน ความสมพนธใหมทกำาลงเรมขน นาจะเปนผลมาจากการเดนงาน การเมองในลกษณะของ “การทตใตดน” ระหวางรฐบาลอเมรกนและรฐบาลพมา ซงตองถอวา วอชงตนประสบความสำาเรจอยางมากในการเกบเรองนเปน “ความลบ” ซงดเหมอนวาเรองราวเหลานแทบจะไม “รว” ออกจนปรากฏเปนขาวในวงสอแตอยางใด หรอในฐานะประเทศขางเคยง ดเหมอนรฐบาลกรงเทพฯ เองกแทบจะไมระแคะระคายกบเรองราวเหลานเลย ฉะนนคงตองถอวารฐบาลโอบามาประสบความสำาเรจอยางมากในการเดนงานการทตเพอรอฟนความสมพนธระหวางสหรฐฯ กบพมาใหกลบมาสสถานะปกต เพราะรฐบาลกอนหนาลวนเชอมนในมาตรการของการกดดนทางเศรษฐกจ โดยเชอวาการปดลอมดงกลาวจะทำาใหผนำาทหารพมายอมแพและเปดการปฏรปการเมองขน แตในครงนเรากลบพบวาการยอมของผนำาพมาเกดการโนมนาวทางการเมองและการสรางแรงจงใจทางเศรษฐกจ และทสำาคญกคอ รฐบาลวอชงตนไมจำาเปนตองอาศยมาตรการดานกำาลงในการกอใหเกดการเปลยนนโยบายทางการเมอง หรออกนยหนงกคอรฐบาลโอบามาประสบความสำาเรจในการสรางการเปลยนแปลงทางการเมองในพมา โดยไมจำาเปนตองเปลยนระบอบการปกครองเชนในกรณของอรกและอฟกานสถาน เพราะหากรฐบาลวอชงตนใชกำาลงเพอการเปลยนระบอบการปกครองของพมาแลว กนาจะกลายเปน “กบดกสงคราม” อยางแนนอน ซงกอาจเทยบเคยงไดกบกรณของปญหาอาวธนวเคลยรอหราน รฐบาลโอบามากดจะพยายามหลกเลยงขอเสนอของอสราเอลในการใชกำาลงแกปญหาดงกลาว ซงหากผนำาสหรฐฯ ตดสนใจในทศทางเดยวกบอสราเอลแลว สถานการณสงครามในเวทโลกกนาจะยงยากมากขน อยางไรกตาม เสยดายวาในการ “ดเบต” ในการหาเสยงของประธานา-


ธบดโอบามานน เขาไมไดกลาวถงความสำาเรจของการผลกดนใหพมาตดสนใจ กลบมาเดนทางบนถนนสายประชาธปไตยแตอยางใด ซงตองยอมรบวา การ เปลยนผานสประชาธปไตยในพมาเปนความสำาเรจทนาภาคภมใจประการหนงของผบรหารทำาเนยบขาวในยคปจจบน เพราะแมอาเซยนจะออกแรงมากเพยง- ใด กไมอาจผลกใหผนำาทหารของพมาตดสนใจเปดระบบการเมองของตนได ซงกอาจเปนไปไดวา อาเซยนไมไดมทรพยากรทงทางการเมองและเศรษฐกจ มากพอทจะกอใหเกดการตดสนโดยสมครใจของผนำาทหารทจะนำาพาประเทศ เขาสกระบวนการสรางประชาธปไตย ในอกดานหนงกนาสนใจอยางมากวา ทำาไมผนำาทหารของพมาตดสน- ใจทจะเปดระบบการเมอง ทงๆ ทกอนหนานพวกเขาไมมทาทตอบรบกบขอเสนอของรฐบาลตะวนตกในปญหาดงกลาวแตอยางใด ดงจะเหนไดวาในป 2546 รฐบาลทหารประกาศถง “โรดแมปสประชาธปไตย” (Roadmap to Democracy) แตกเปนความพยายามในการสรางความเขมแขงใหแกรฐบาลทหาร มากกวาจะนำาไปสการสรางประชาธปไตย และปรากฏการณนกถกตอกยำาอยางชดเจนจากการลงประชามตรางรฐธรรมนญในป 2553 ทผนำาพรรคฝายคานถกขจดออกไปจากเวทการเมอง และอำานาจกถกรวบอยในมอของผนำาทหารอยาง ไมเปลยนแปลง สภาพเชนนแทบจะเปนขอสรปทชดเจนในตวเองวา โอกาสของการปฏรปการเมองและประชาธปไตยในพมานนเปนสงทแทบจะเกดขนไมไดเลย ! แตสญญาณในชวงปลายป 2554 ตอตนป 2555 เปลยนแปลงไปโดยสนเชง รฐบาลทหารแสดงทาทอยางชดเจนตอการปฏรปทางการเมอง และขณะ- เดยวกนสญญาณนกถกเปดออก ไมเพยงแตการเดนทางของนางคลนตนกลบเขาพมาเทานน หากแตยงรวมถงการปลอยตวนางซจ และขณะเดยวกนกเปดโอกาสใหนางมบทบาททางการเมองในเวทสาธารณะมากขน ตลอดรวมถงการเดนทางเยอนประเทศไทย และทสำาคญในเวลาตอมากคอ การเดนทางเยอนตะวนตกพรอมกบขอเรยกรองใหประเทศตะวนตกยกเลกการแซงชนทางเศรษฐกจ หากวาประชาธปไตยสามารถเดนหนาไดมากขนในพมา ถามองในมมของการเมองระหวางประเทศแลว กนาสนใจอยางมากวา ในยคทถกตะวนตกปดลอมทางเศรษฐกจนน พมาไมมทางเลอกนอกจากจะเขาไป


มความสมพนธทใกลชดกบจน ซงความสมพนธเชนนเปนทงเรองในทางการ- เมอง เศรษฐกจ และความมนคง ในประเดนดานความมนคงนน เปนสงทเหนไดชดเจนถงความใกลชดระหวางผนำาทหารของพมากบผนำาการเมองจน ดงเชน ในวนท 2-3 มถนายน 2553 นายกรฐมนตร เหวน เจยเปา ไดเดนทางเยอนพมาอยางเปนทางการ เพอรวมเฉลมฉลองการลงนามความตกลงทวภาคซงมจำานวนถง 15 ฉบบระหวางพมากบจน โดยมสาระสำาคญทงในเรองของการ จดสรางทอสงกาซ การสรางเขอนพลงนำา และการใหความชวยเหลอทางเศรษฐกจของจนตอพมา เปนตน ภาพของความสมพนธทใกลชดเชนนยงเหนไดจากยทโธปกรณของจนในกองทพพมา ไมวาจะเปนรถถง (T-69 และ T-63) และปนใหญ เรอ- ตรวจการณตดอาวธปลอย (ชน Houxin และ Hainan) หรอเครองบนรบ (F-7 และ A-5) การนำาเขาอาวธจากจนเชนนเปนทางเลอกหลก เพราะผลจากการปดลอมทางการเมองนน ทำาใหรฐบาลพมาไมอาจแสวงหายทโธปกรณจากประเทศตะวนตกไดเลย การสรางความสมพนธทางทหารกบจนจงเปนเสนทางหลกของการพฒนากองทพพมา จนมขอสงเกตการณจากนกวเคราะหการเมองระหวางประเทศวา ความสมพนธทใกลชดระหวางจนกบพมานน นาจะเปนความสมพนธทใกลชดมากกวาความสมพนธทจนมกบชาตอนๆ ในเอเชยตะวน- ออกเฉยงใต และในความสมพนธเชนนพมาจงเปนจดยทธศาสตรทสำาคญของจนในการออกสมหาสมทรอนเดย โดยเฉพาะอยางยงเปนยทธศาสตรเพอเปดพนทดานตะวนตกเฉยงใตของจนออกสโลกภายนอกดวย ดงนนการตดสนใจของประธานาธบดโอบามาในการเดนทางเยอนพมานน ตองถอวาเปนการเปดการรกทางยทธศาสตรทสำาคญของสหรฐฯ ในภมภาค แมดานหนงจะอธบายไดวาเปนความพยายามของผนำาทหารพมาทตองการอาศยบทบาทของสหรฐฯ ในการคานกบอทธพลของจนทกำาลงเตบใหญมากขนในพมา และสำาหรบสหรฐฯ แลว การบกเขาพมายอมจะเปนการรกเขาประชดกบการขยายอทธพลของจนอยางนาสนใจ เพราะพมาเปนพนททางภมรฐศาสตรทอเมรกามอทธพลนอยมาก ซงกเปนความทาทายสำาหรบวอชงตนในการกำาหนดยทธศาสตรตอพมา ทงในระยะสนและระยะยาว ฉะนน การเดนทางสเอเชยตะวนออกเฉยงใตของทำาเนยบขาวครงน


กคอ สญญาณทชดเจนวาสหรฐฯ ตดสนใจกลบสภมภาคนอกครงแลว ซงกนาตดตามอยางมากวา แลวสญญาณนจะเปดฉากดวยนโยบายและยทธศาสตรทเปนรปธรรมอะไรอกในอนาคต ?

ï จนกบประเทศหลงบาน ï

“เพราะวาจนเปนประเทศทเคลอนทไปขางหนา เรวมาก ขาพเจาจงตองการการยกระดบ ความสมพนธ (กบจน) ใหสงมากยงขน” Najib Abdul Razak นายกรฐมนตรมาเลเซย คำากลาวในการเดนทางเยอน ประเทศจน มถนายน 2009 หนงในภาพสะทอนทแสดงใหเหนถงการเตบใหญของจนทงทาง การเมองและเศรษฐกจในปจจบนกคอ การขยบตวลงสพนทดานใต ซงในทางภมรฐศาสตรแลวเปนเสมอน “หลงบาน” ของจน ในภาพรวมพนทหลงบาน เชนนอาจจะหมายถงประเทศในอาเซยนทงหมด แตในมมแคบๆ แลว พนทน แตเดมอาจจะหมายถงเพยงพมา ไทย ลาว เวยดนาม และกมพชา หากพจารณาด ไมวาจะดภาพใหญของภมภาคหรอดภาพเลกแบบเดม กจะพบวาพนทดงกลาวกำาลงเผชญกบการแผอทธพลของจนมากขนเรอยๆ แมนวาพนทเหลานครงหนงจะเปนเขตอทธพลของสหรฐอเมรกามากอนกตาม แตในปจจบนจะพบวา ประเทศในพนทดงกลาวมการปรบตวมากขน และรปธรรมทชดเจนในอกดานหนงกคอ อทธพลของสหรฐฯ ในพนทเชนน ลดลงอยางมาก จนหลายประเทศเรมนยามคำาวาผลประโยชนแหงชาตของตนเองใหม จากเดมทผลประโยชนเชนนอาจจะผกโยงอยกบความสมพนธทใกลชดกบสหรฐฯ เปนดานหลก แตวนนผลประโยชนแหงชาตกลบมทศทางของความ- สมพนธทใกลชดกบจนมากขน ในขณะเดยวกนในบรบททางสงคมกจะพบวา ทศนคตของประชาชนทวไปในภมภาคเอเชยตะวนออก หากเปรยบเทยบระหวางความชอบสหรฐฯ กบจน กจะพบวา ทศนคตทชอบจนมสงมากขนในหลายๆ


ประเทศ ไมวาจะเปนในมาเลเซย ไทย อนโดนเซย หรอออสเตรเลย เปนตน ในหลายประเทศกพบวา ประชาชนมองดวยทศนคตวา ความสมพนธแบบทวภาคกบจนนาจะดกวาความสมพนธกบสหรฐฯ เชน ในมาเลเซย ไทย อนโดนเซย และในเกาหลใต เปนตน และทสำาคญประชาชนในประเทศหลกๆ ลวนมทศนคตทมองเหนวา จนจะเปนศนยอำานาจของเอเชยในอนาคต ตวเลขของทศนคตเหลานอาจจะไมไดเปนอะไรมากไปกวาสงบอกเหตถงความเปลยนแปลงของความรสกหรอการมองจนดวยสายตาทดมากขน เพราะทกคนในภมภาคดจะตระหนกดวา สงทพวกเขาตองเผชญอยางหลกเลยงไมไดในอนาคตกคอ การตองอยกบการขยายตวของจนสเอเชยตะวนออกเฉยงใต และทกคนกดจะรบรอยแกใจวา โอกาสของการดำารง “สถานะเดม” ในแบบทสหรฐฯ เปนมหาอำานาจหลกในภมภาคนน เปนสงทไมหวนกลบคนมา โดยเฉพาะอยางยงหลงจากเกดวกฤตการณทางเศรษฐกจขนาดใหญในสงคมอเมรกาแลว เศรษฐกจสหรฐฯ ไมไดกระเตองมากขนเทาใดนก ความตองการแบบเดมทจะใหเศรษฐกจอเมรกนเปน “หวรถจกร” หวเดยวในการขบเคลอนเศรษฐกจโลกนน ดจะเปนสงทเปนไปไดยากในปจจบน แตสงททกฝายยอมรบวาเปนความจรงของการเมองโลกในปจจบนกคอ สหรฐฯ ออนแอลงอยางมาก และขณะเดยวกนจนกเตบใหญเขมแขงมากขนในทางเศรษฐกจ ปรากฏการณเชนนทำาใหเกดคำาถามเสมอวา “หวรถจกรจน” จะขบเคลอนเศรษฐกจโลกแทน “หวรถจกรอเมรกน” ไดหรอไม และไมวาจะตอบคำาถามนอยางไรกตาม สงทเหนไดและเปนจรงในปจจบนกคอ “หวรถจกรจน” กำาลงขบเคลอนเศรษฐกจเอเชยอยางหลกเลยงไมได ในอกมมหนงของความเตบใหญของเศรษฐกจจนกคอ จนไดใหความ- ชวยเหลอระหวางประเทศกบมตรประเทศของตนเองมากขนเรอยๆ และเงนความชวยเหลอของจนกำาลงแซงหนาจำานวนเงนทสหรฐฯ ใหแกประเทศเหลาน เชน กอนทประธานาธบดโอบามาของสหรฐฯ จะเดนทางเยอนอนโดนเซยในป 2553 นน รฐบาลจนไดประกาศใหความชวยเหลอแกรฐบาลอนโดนเซยในการปรบปรงและพฒนาโครงสรางพนฐานเปนจำานวนทมมลคาสงถง 6.6 พนลาน- เหรยญสหรฐ และในป 2554 เมอนายกรฐมนตรจนเดนทางเยอนอนโดนเซย เขาไดตกลงอนมตเงนกใหแกรฐบาลจาการตาเปนมลคาถง 4 พนลานเหรยญสหรฐ


ความชวยเหลอของจนยงถกตอกยำาจากมลคาการคาระหวางอนโดนเซยกบจนทมจำานวน 23.5 พนลานเหรยญสหรฐ ในขณะทการคาระหวางอนโดนเซยกบสหรฐฯ มมลคาลดลงเหลอเพยง 18.8 พนลานเหรยญสหรฐ (ตวเลขการคาในป 2552) อนโดนเซยเปนตวอยางทดในกรณน เพราะแตเดมนน รฐบาลจาการตามความหวาดระแวงจนอยพอสมควร อนเปนผลพวงจากการเคลอนไหวของพรรค คอมมวนสตในอดต แตอนโดนเซยในปจจบนไดพยายามพฒนาความสมพนธทใกลชดกบจนมากยงขน พรอมๆ กบบนมากขนถงนโยบายการปกปองตลาดภายใน (protectionism) ของรฐบาลวอชงตน ทอาจกระทบตอเศรษฐกจของอนโดนเซยได สำาหรบไทยนน แมจะเปนชาตพนธมตรดงเดมของสหรฐฯ แตผลสบ- เนองจากสถานการณสงครามกลางเมองในกมพชาตงแตป 2522 เปนตนมา ไดผลกดนใหไทยมความรวมมอดานความมนคงกบจนมากขน และทงยงมการพฒนาความสมพนธในดานอนๆ จนวนนผนำาไทยในระดบตางๆ กยอมรบวาพวก- เขาตองเลน “ไพจน” (China card) ไวในมอ และอธบายเพมเตมวาทตองเปนเชนนนเพราะอทธพลของสหรฐฯ ในภมภาคลดลงอยางมาก จนอาจกลาวไดในปจจบนวา จนเปนปจจยสำาคญมากประการหนงในนโยบายตางประเทศและความมนคงของไทย นอกจากน ในบรบทของการคมนาคมทำาใหเกดแนวคดของระบบขนสงดวยรางสมยใหม แนวคดนนำาไปสการสรางทางรถไฟเชอมตอระหวางไทยกบจนขน ซงการเชอมตอเชนนจะเปนทงในเรองการเดนทางดวยรถไฟความเรวสง และการขนสงสนคาทางรถไฟจากไทยไปจน แตในความเปนจรงแลว รถไฟเชนนจะเชอมจนเขากบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตทงหมด เพราะรถไฟความเรวสงผานเขาไปในลาว ไทย กมพชา มาเลเซย และสงคโปร และนอก- เหนอจากระบบรางแลว ระบบถนนกจะสรางการเชอมตออยางสำาคญ ไมวาจะเปนเสนทางทเรยกวา อาร 3 อ (R3E) หรอ อาร 3 ดบเบลย (R3W) จะเปนการเชอมไทย พมา ลาว และจน และหากเชอมโยงไปถงการพฒนาเมองอตสาหกรรมอยางทวายอกดวยแลว กจะเปนการเชอมตอไปถงพมาและมงสเอเชยใตในอนาคตอกดวย เสนทางเหลานจะกลายเปน “ถนนยทธศาสตร” ทมนยอยางสำาคญของ


การเชอมตอภาคใตของจนเขากบตวภาคพนอนภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ไมวาจะเชอมโดยระบบรางหรอระบบถนนกตาม และจะเปนการเปด “ประตดานใต” ของจนออกสโลกภายนอก โดยไมจำาเปนตองพงพาเสนทางเดนเรอแบบในอดต หรอไมจำาเปนตองพงพาเมองทาชายฝงทะเลในแบบเดมอกแตอยางใด อนจะทำาใหเกดความเปลยนแปลงในทางภมรฐศาสตรอยางมากกบประเทศในภมภาคแถบน ดงนน ยทธศาสตรของการเปดประตดานใต เพอไปส “ประเทศหลง- บาน” ของจนในอกสวนหนงจงตองวางนำาหนกไวกบพมา และดงเปนททราบกนวาในหลายปทผานมา ผลของการถกปดลอมทางเศรษฐกจจากกลมประเทศ ตะวนตก พมาจำาเปนตองพงพาจนอยางมาก และยงตะวนตกปดลอมมากเทาใด พมากยงตองพงจนมากขนเทานน และการพงพาเชนนเหนไดชดทงในทางเศรษฐกจและความมนคงควบคกนไป ดงนนจงไมแปลกอะไรทจะพบวา จนเปนคคารายใหญ และเปนผลงทนรายใหญในพมา พรอมๆ กบการเปนผใหความชวยเหลอทางทหารรายใหญแกพมาดวย ในสภาพของความสมพนธเชนนเปดโอกาสใหจนเขาถงแหลงพลงงานในพมา ซงถอไดวาเปนการสรางความมนคงดานพลงงานใหแกจนดวย โดยจะมการสรางทอสงกาซธรรมชาตจากพมาไปจน พรอมกนนนกอาจจะมการวางทอสงนำามน ทจนนำาเขาจากตะวนออกกลาง โดยนำามาขนฝงทพมา และสงตอไปยงจน อนจะทำาใหจนหลกเลยงการขนสงผานชองแคบมะละกา นอกจากน ดวยสถานะของทตงทางภมศาสตรไดเปดโอกาสใหจนสามารถใชพมาเปน “ประต” เปดพนทดานตะวนตกเฉยงใตของตนออกสโลกภายนอก เพราะดวยเงอนไขทางภมศาสตรเชนน พนทดงกลาวเองของจนกมลกษณะเปนพนทปด (landlock) [หรอใชภาษาแบบชาวบานกคอ เปนเสมอนพนทตาบอด ทถกปดลอมและออกไมได] ฉะนนความสมพนธกบจนจงมนยอยางสำาคญ เพราะไมเพยงทำาใหพมาไมโดดเดยวทงในทางการเมองและความมนคงเทานน หากแตยงเปนปจจยสำาคญตอการลดทอนแรงกดดนของการปดลอมทางเศรษฐกจของชาตตะวนตกทกระทำาตอพมาดวย และขณะเดยวกนกตอบสนองตอยทธศาสตรในการเปดพนทภาคใตของจนเองอกดวยเชนกน ในสภาพเชนนจงไมแปลกอะไรทในสงคมพมาเองกมเรองบนถงการ


ขยายตวของอทธพลจนอยางมาก เพราะพวกเขาเรมกงวลมากขนถงการตกอยในสภาพของการถกเอารดเอาเปรยบ หรอในอกมมหนงพวกเขาเรมมองวา จนพยายามเขามาเอาประโยชนจากทรพยากรในพมา และพมาไมไดรบผลตอบแทนเทาทควร ซงในชองวางเชนน สหรฐฯ พยายามจะแทรกตวเขาไปใหได การ เดนทางเยอนพมาของประธานาธบดโอบามา ซงเปนครงแรกทมการเยอนในระดบสงเชนน จงเปนเสมอนการเปดประตพมาใหอทธพลสหรฐฯ สามารถเขาไป เปนปจจยถวงดลกบจนได นโยบายเชนนอาจจะทำาใหพมากลายเปนจดสำาคญของการแขงขนอทธพลของรฐมหาอำานาจใหญทงสองในอนาคตอยางหลกเลยงไมได ซงยอมมผลกระทบตอไทยในทางหนงทางใดดวย ไมเพยงแตในพมาเทานนทมการขยายตวของจน ในลาวเองกสะทอนภาพเดยวกน การเชอมตอพนทจนและลาวเขาดวยกนดวยรถไฟความเรวสงเปนตวอยางทแสดงใหเหนถงการรกเขาลาว พรอมๆ กบการเคลอนตวของชาวจน เขามาประกอบอาชพตางๆ ในลาว จนอาจกลาวไดวา จนขยายเศรษฐกจในลาวอยางมาก แมเรองราวเชนนอาจจะดไมเดนชดเทากบกรณของจนในพมา แตประเดนของการขยายอทธพลในลาวกเปนเรองทจะตองตดตามตอไป เพราะเปนอกภาพหนงของการบงบอกถงการเปดประตดานใต ทแตเดมมกจะถกกลาว- ถงแตในสวนของพมาเทานน อทธพลของจนในกมพชาแทบจะเปนสงทไมตองกลาวถง แมรฐบาลของนายกฯ ฮนเซนจะเคยมความสมพนธทใกลชดกบเวยดนามมากอน แตปจจบนตองถอวารฐบาลพนมเปญมความสมพนธทเปลยนไปอยกบจนมากขน การเปดรบความชวยเหลอจากจนในรปแบบตางๆ รวมถงความชวยเหลอทางทหาร ทำาใหปฏเสธไมไดวา กมพชาวนนเปนอกประเทศหนงทมความสมพนธทใกลชดกบจน จนตองถอวาเปนอกจดหนงของการขยายตวลงใตของจน รฐบาลมาเลเซยเองกยอมรบวา ดวยสถานการณใหมในปจจบนทำาใหมาเลเซยไมอาจปฏเสธถงบทบาทของจนทขยายตวมากขนในเอเชยตะวน- ออกเฉยงใต แมมาเลเซยจะมความขดแยงกบจนในการอางกรรมสทธเหนอ หมเกาะสแปรตลย แตมาเลเซยกดจะยอมรบวาปญหานจะตองแกไขดวยมาตรการสนต เพราะไมตองการใหความขดแยงระหวางมาเลเซยกบจนขยายตวมากขน และอยางนอยกมทาททชดเจนถงการตองการรกษาระดบความสมพนธ


ระหวางกนไมใหตกตำาลง ในอกดานหนงกคอ ปญหาระหวางจนกบเวยดนามและฟลปปนส ทดจะเปนประเดนสำาคญของความสมพนธระหวางจนกบอาเซยนอนเปนผลจากการอางกรรมสทธเหนอหมเกาะสแปรตลย จนกลายเปนขอพพาทในความสมพนธระหวางประเทศของจนในปจจบน และเปนปจจยสำาคญในการสรางทศนะตอ- ตานจนในประเทศทงสอง แตทงสองฝายกดจะตระหนกดวา ขอพพาทดงกลาวไมควรจะขยายตวจนกลายเปนสงครามทางทะเลในอนาคต สงทกลาวแลวในขางตน สะทอนใหเหนอยางดวา การขยายตวของจนสเอเชยตะวนออกเฉยงใตดวยการเปด “ประตหลงบาน” ออกสโลกภายนอก กคอ การรกทางยทธศาสตรครงใหญของจน... วนนพญามงกรมงลงใตแลว !

ï การแขงขนของรฐมหาอำานาจในพมา ï

“ยทธศาสตรดำาเนนการภายใตความเชอวา มความเปนไปไดทจะจดการและกำาหนดสภาวะแวดลอมท

เปนประโยชนแกเรา มากกวาจะยอมตกเปนเหยอ ของสภาวะแวดลอมทเราควบคมไมได” Lawrence Freedman “The Future of Strategic Studies” สญญาณทบงบอกถงความเปลยนแปลงของภมทศนทางยทธศาสตรของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตทสำาคญประการหนง เกดขนจากการเดนทาง เยอนออสเตรเลยของประธานาธบดบารค โอบามา ในชวงปลายป 2554 และปรากฏการณทสำาคญสบเนองตอมากคอ การเดนทางเยอนพมาของรฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศของสหรฐฯ นางฮลลาร คลนตน ในชวงปลายปเชนกน การเดนทางเขาพมาของรฐมนตรคลนตนในครงนถกจบตามองจากประชาคมระหวางประเทศอยางมาก โดยเฉพาะการนำาเสนอทาทใหมของรฐบาลวอชงตน ทแตเดมนนยดถอเอาแนวทางของการปดลอมทางเศรษฐกจเปนวธการหลกในการบบบงคบพมา แตการเยอนในครงนสหรฐฯ กลบเสนอทาททผอนปรนกบรฐบาลทหารของพมา พรอมกนนน รฐบาลทหารพมาเองกแสดงทาทผอนปรน


ตอนางอองซาน ซจ อยางเหนไดชด จนถงปรากฏรปถายทมนยอยางสำาคญกบการเมองในภมภาคกคอ การสวมกอดระหวางนางคลนตนและนางซจ สญญาณจากรฐบาลวอชงตนเชนนทำาใหหลายๆ ประเทศรบรถงการ ปรบตวดวยการนำาเสนอ “ทาทใหม” เพอเปนการกรยทางสการ “เปดประต” สพมาของสหรฐฯ ในอนาคต ซงหากแนวนโยบายเชนนประสบความสำาเรจ โดยเฉพาะอยางยงผนำาทหารพมาเองกพรอมจะเลนในเกมใหมดวยการปฏรปประเทศเพอเดนหนาสประชาธปไตยดวยแลว ผลทเกดขนจะเปนการ “วน- วน” ของทงสองฝาย สำาหรบรฐบาลอเมรกน การผลกดนใหรฐบาลทหารพมาสามารถปฏรปการเมองของตนไปสระบอบการเมองเสรไดนน จะเปนหนงใน “จดขาย” ของประธานาธบดโอบามาสำาหรบการเลอกตงประธานาธบดครงใหมทจะมขนในวนท 6 พฤศจกายน 2555 และทสำาคญกคอบงบอกถงความสำาเรจอยางสำาคญ เพราะรฐบาลหลายชดทวอชงตนพยายามอยางมากตอการกดดนใหผนำาทหารของพมาหนระบอบการเมองไปสความเปนเสรนยมนน ลวนลมเหลวมาโดยตลอด แมจะกดดนอยางหนกดวยการปดลอมทางเศรษฐกจในทกวถทาง แตผลทเกดขนกลบไมไดนำาไปสการเปลยนแปลงอยางทวอชงตนตองการแตอยางใด และหากการปฏรปการเมองในพมาเกดขนไดจรง อนเปนผลจากการดำาเนนนโยบายดวยทาทใหมของสหรฐฯ แลว กจะตองถอวาเปน “ชยชนะของอเมรกา” มากกวาจะเปนผลจากการดำาเนนการของอาเซยน หรอแมกระทงการกดดนทางเศรษฐกจของสหภาพยโรป (อย) กตาม สำาหรบพมาแลว การเดนทางเยอนของนางคลนตนเปนการนำาเสนอ “ทศทางใหม” ของการเมองพมา ไมเพยงแตจะเปนการบงบอกถงแนวโนมใหมทพมาอาจจะ “เปดประเทศ” มากขนเทานน หากแตยงเปนสญญาณทบอกวา พมาเองกพรอมจะกลบสการเปนสมาชกในประชาคมระหวางประเทศ เชน เมอวนใดวนหนงมาถง พมากอาจจะตองเปนประธานอาเซยน เปนตน แตประเดนสำาคญสำาหรบพมาในอนาคตกคอ การเปดรบสหรฐฯ พรอมๆ กบสหรฐฯ กเปดรบพมาในทศทางเดยวกนน สงสญญาณในอกดานหนงกคอ แนวโนมทสหรฐฯ จะเขามาเปนผลงทนในพมา ซงผนำาทหารพมาเองกอาจจะยอมใหมการเปดประเทศในทางเศรษฐกจมากขน และหากมองในอกทางหนงก


อาจจะใชสหรฐฯ เปนปจจยถวงดลกบบทบาทของจนและอนเดยทขยายตวมากขน ดงจะเหนไดวาการลงทนและความชวยเหลอจากประเทศทงสองมอยอยางมาก และในชวงทผานๆ มาถอไดวาเปนปจจยสำาคญในการตานทานการปดลอมทางเศรษฐกจของสหรฐฯ และยโรป สำาหรบการขยายบทบาทของจนในพมานนเปนทรบรกนโดยทวไป ดงตวอยางสำาคญไดแก การเดนทางเยอนพมาของนายกรฐมนตรเหวนเจยเปา ในวนท 2-3 มถนายน 2553 นน เพอตอกยำาถงความสมพนธแบบทวภาคของประเทศทงสอง เพราะรฐบาลของสองประเทศไดลงนามในบนทกชวยจำาถง 15 เรอง โดยมสาระสำาคญเกยวของกบเรองของกาซธรรมชาต พลงนำาในการผลตกระแสไฟฟา และรวมถงความชวยเหลอแบบใหเปลาจากจน นอกจากนนบรษทปโตรเลยมแหงชาตของจน (CNPC) ยงไดเรมทำาการกอสรางทอสงนำามนและกาซธรรมชาตจากพมาไปจนดวย แมการลงทนของจนในพมาอาจจะนอยกวาไทยและสงคโปร แตผลจากการขยายการลงทนของจนทมแนวโนมวาจะขยายตวเพมมากขนนน สามารถทำานายไดวา ในทสดแลวจนจะเปนผลงทนรายใหญสดในพมาอยางแนนอน นอกจากเรองของความสมพนธทางเศรษฐกจแลว ความสมพนธทางทหารระหวางจนกบพมากเปนประเดนสำาคญทถกจบตามองอยางมาก เพราะเปนทรบรกนวา จนเปนผสนบสนนดานยทโธปกรณรายใหญแกพมา ผนำาทางทหารของจนไดสงสญญาณในเวทสาธารณะหลายตอหลายครงถงความประสงคในการมความรวมมอเพอพฒนากองทพพมา ความสมพนธทางทหารทใกลชดเชนนยงเหนไดจากความรวมมอทใกลชดระหวางบรษทผผลตอาวธของจน ไดแก NORINGO กบรฐวสาหกจผผลตอาวธของพมา และทสำาคญกคอ การเดนทางเยอนพมาของเรอรบจน 2 ลำาจากกองเรอเฉพาะกจท 5 ซงถอเปนการเยอนพมาครงแรกของกองเรอรบของจนในเดอนสงหาคม 2553 นอกจากน พมายงขยายความสมพนธทางเศรษฐกจกบอนเดย หลงจากป 2552 การลงทนของอนเดยในพมาขยายตวมากขน จนทำาใหอนเดยเปนผลงทนรายใหญเปนอนดบ 4 ตอจากไทย จน และสงคโปร และขณะเดยวกนความ- สมพนธของประเทศทงสอง กมแนวโนมทจะพฒนาไปสทศทางทใกลชดระหวางกนมากขนในอนาคต


ทศทางเชนนแสดงใหเหนวา พมาจะเปน “สนามแขงขน” ระหวางมหาอำานาจตางๆ โดยเฉพาะหากรฐบาลพมาตดสนใจเปดประเทศเพอใหสหรฐฯ ขยายอทธพลแขงขนกบจนและอนเดยแลว การแขงขนเชงอำานาจกนาจะทวความเขมขนมากขน อยางไรกตาม ทศทางดงกลาวไดมปญหาแทรกซอนขนจากกรณการสงหารลกเรอจน 13 คนและพบศพบรเวณทาเรอของไทยในลำานำาโขง ผลของการสงหารดงกลาวทำาใหจนขยายบทบาทมากขนในลำานำาโขง โดยเฉพาะการผลกดนใหเกดความรวมมอในการรกษาความมนคงในแมนำาโขง โดยรฐบาล 4 ประเทศ ไดแก จน พมา ไทย และลาว ไดตกลงทำาความรวมมอในระดบการคมกนเรอสนคาในลำานำาดงกลาว การทำาความตกลงเชนนเปดโอกาสใหจนจดขบวนเรอ คมกนเรอสนคาของตนจนถงเสนเขตแดนทางนำาของไทย ปรากฏการณเชนน บงบอกอยางชดเจนวา จนขยายบทบาทลงใตมากขน และสงผลใหประเดน “ความมนคงของแมนำาโขง” เปนเรองทจะตองพจารณากนในอนาคต เพราะ แตเดมนน การถกแถลงปญหาลมแมนำาโขงมกจะเนนอยกบประเดนดานเศรษฐกจ การบรหารจดการนำา และปญหาสงแวดลอมเปนสำาคญ แตมตความ- มนคงของแมนำาโขงจะเปนประเดนทรฐบาลของประเทศในลมนำานตองถก กนมากขน และอาจจะเปนอกหนงบรบทของการแขงขนในอนาคตดวย นอกจากน การขยายอทธพลของจนลงใตยงเหนไดชดจากความสมพนธระหวางจนและลาว ซงเปนทรบรกนมากขนวา จนขยายบทบาททางเศรษฐกจของตนในลาวอยางมาก การเชอมตอรถไฟความเรวสงจากภาคใตของจนเขาไปในลาว และเชอมตอกบไทยทจงหวดหนองคายนน เปนหนงตวอยางทชดเจนในกรณน จนมการจบตามองอยางมากวา ลาวกำาลงเปนเขตอทธพลทสำาคญของจนในอนาคต ซงกอาจจะเปนเพราะความตองการแหลงทนในการพฒนาประเทศ และจนไดตอบสนองความตองการดงกลาวโดยเฉพาะอยางยงในยคหลงสงคราม- เยนไดเปนอยางด เพราะในยคเชนน เวยดนามซงมฐานะเปน “พนธมตร รวมรบ” ทใกลชดกบลาว กลบไมมฐานะทจะแบกรบความชวยเหลอทจะใหแกลาวไดเทากบการสนบสนนของจน ในอกดานหนงความสมพนธระหวางจนกบเวยดนามในปญหาหมเกาะ สแปรตลยกเสอมทรามลง และทวความตงเครยดมากขน จนนำาไปสการประทวง


ใหญในเวยดนาม แตประเดนสำาคญในกรณนกคอ การแสดงทาทของผแทนรฐบาลจนในระหวางการเยอนของผแทนระดบสงของรฐบาลโอบามา โดยผแทนจนแสดงออกวา พนททะเลจนใตถอวาเปนเขต “ผลประโยชนหลก” (core interest) ของจน ซงอาจเทยบไดเทากบปญหาไตหวนและปญหาทเบต ซงกคอการบอกวาจนจะไมยอมใหผลประโยชนของตนในพนทนถกคกคามเปนอนขาด ! การแสดงทาทเชนนทำาใหรฐบาลวอชงตนตองปรบบทบาทของตน โดยสหรฐฯ ไดขยายบทบาทของตนในทะเลจนใตมากขนเพอเปนการคานกบการขยายตวของกองทพเรอจนในบรเวณน ในขณะเดยวกนรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมของสหรฐฯ โรเบรต เกตส ไดกลาวถงทะเลจนใตวาเปน “พนททตองใหความสนใจเพมขน” (an area of growing concern) ซงกคอการบง- บอกวา สหรฐฯ จะเขามาเกยวของกบปญหาในทะเลจนใตมากขนในอนาคต ดงนนสำาหรบเวยดนามแลว ถาจะตองคานกบอทธพลของจนในทะเลจนใต สหรฐฯ นาจะเปนทางเลอกทดทสด จนอาจกลาวไดวา รฐบาลเวยดนามลม “ความทรงจำาอนขมขน” จากสงครามเวยดนามแลว และหนไปจบมอทางทหารกบสหรฐฯ สภาพเชนนทำาใหการขยายบทบาททางทะเลของ กองทพเรอสหรฐฯ ในทะเลจนใตเปนผลโดยตรงของความรวมมอในการแลก- เปลยนทางทหารระหวางสหรฐฯ กบเวยดนาม ฉะนน หากในอนาคตความสมพนธระหวางประเทศทงสองจะพฒนาไปสความรวมมอและความใกลชดมากขน กไมนาจะเปนเรองทแปลกใจแต- ประการใด เพราะในเดอนธนวาคม 2553 เรอพฆาตของกองทพเรอท 7 กไดแวะเทยบทาทดานง (ดานงเคยเปนฐานทพเรอและอากาศขนาดใหญของสหรฐฯ ในยคสงครามเวยดนาม) และความใกลชดเชนนกอาจจะนำามาซงการขยายตวทางเศรษฐกจของสหรฐฯ ในเวยดนามดวย ซงวาทจรงสหรฐฯ ไดเขามาลงทนในเวยดนามมาระยะหนงแลว ดงนนจงไมใชเรองแปลกทความสมพนธเชนนจะถกยกระดบมากขน อยางนอยกเปนการยนยนถงการมผลประโยชนรวมระหวางรฐบาลวอชงตนและรฐบาลฮานอยในการตอตานการขยายอทธพลของจน โดย- เฉพาะในบรเวณทะเลจนใต และในอนาคตกอาจรวมถงการคานอทธพลของจนในภมภาคดวย เรองราวเหลานยงถกตอกยำาจากคำาแถลงรวมของนายกรฐมนตร


ออสเตรเลยและประธานาธบดของสหรฐฯ ในอนทจะขยายความรวมมอดานความมนคงใหมากขน โดยเฉพาะอยางยงการขยายกำาลงพลของนาวกโยธนอเมรกนทประจำาการในออสเตรเลยจาก 250 เปน 2,500 นาย โดยมภารกจในการเตรยมรบกบภยฉกเฉนในภมภาคเอเชย-แปซฟก ซงรวมถงการชวยเหลอทางดานมนษยธรรมและการบรรเทาภยพบต ความเคลอนไหวทงหลายนกำาลงบงบอกอยางชดเจนวา ภมภาคเอเชย- ตะวนออกเฉยงใต โดยเฉพาะในสวนพนทภาคพนทวป กำาลงถกทำาใหเปน “สนามแขงขน” ของรฐมหาอำานาจอยางหลกเลยงไมได จนอาจกลาวไดวา ภมทศนทางยทธศาสตรใหมเรมขนแลว ทสำาคญกคอ รฐบาลกรงเทพฯ จะเตรยมตวอยางไรกบสถานการณ “มงกรขยบตว และอนทรขยบปก” เชนน !

ï ดลแหงอำานาจในเอเชย ï

“คาใชจายทางทหารของสหรฐอเมรกาในยคหลงสงครามเยน มมลคาสงมากเทากบคาใชจายทางทหารของประเทศอนๆ ทวโลกรวมกน สภาพเชนนสงผลใหเกดปรากฏการณทไมเคย เกดขนมากอนในประวตศาสตรของมนษยชาต ทความไมเทาเทยม กนทางทหารระหวางชาตหนงกบชาตอนๆ มอยอยางมโหฬาร” Martin Jacques When China Rules the World (2012) ความยงใหญทางทหารของสหรฐฯ เปนปรากฏการณทเหนไดอยางชดเจนมาตงแตยคหลงสงครามโลกครงท 2 หรอตงแตหลงจากป 2488 (ค.ศ. 1945) เปนตนมา ความยงใหญของอำานาจทางทหารของสหรฐฯ นนยงเปนภาพสะทอนทชดเจนถงสถานะของความเปนมหาอำานาจทางเศรษฐกจ ดงจะเหนไดวาในยคสงครามเยนนน เศรษฐกจทนนยมของอเมรกาใหญเปนสองเทาของเศรษฐกจสงคมนยมของโซเวยต และทสำาคญมากกวานนกคอ ทนนยมอเมรกนมความกาวหนาทางเศรษฐกจมากกวาสงคมนยมรสเซย ดงนนจงไมแปลกอะไรทจะพบวา นบจากหลงสงครามเยนเปนตนมาแลว สหรฐฯ คอ “ผขบเคลอนโลก” และทงยงเปนผกมอำานาจทางทหารทสำาคญของโลก จนทำาใหตองเรยกถง


สถานะเชนนวาเปนมากกวารฐมหาอำานาจ แตเปนถงขนของ “รฐอภมหาอำานาจ” (superpower) สถานะของความเปนรฐอภมหาอำานาจของสหรฐฯ ดำารงอยอยาง ตอเนองมาจนถงยคหลงสงครามเยน ยงเมอพจารณาประกอบกบการพงทลายของรฐอภมหาอำานาจอยางสหภาพโซเวยต ซงเปนคแขงทสำาคญของยคสมย ดงกลาวแลว กยงเหนชดถงความโดดเดนของความเปนอภมหาอำานาจของอเมรกา ซงกคงไมผดอะไรนกทจะกลาวถงโลกในยคหลงสงครามเยนทมลกษณะเปน “ขวเดยว” (unipolar) ทความเปนมหาอำานาจใหญของสหรฐฯ นนดำารงอยโดยปราศจากคแขง หรอในขณะเดยวกนกแสดงใหเหนวา ความ- เปนอภมหาอำานาจทางทหารของสหรฐฯ นน เปนสงทรฐอนๆ ไมอยในสภาพทจะแขงขนได โดยเฉพาะอยางยงในบรบทของความกาวหนาของเทคโนโลยสมรรถนะสงทางทหารทกองทพสหรฐฯ เปนผครอบครอง ดงปรากฏใหเหนอยางชดเจนจากปฏบตการทางทหารของสหรฐฯ ไมวาจะเปนในคเวต (พ.ศ. 2534) ในอฟกานสถาน (พ.ศ. 2544) และในอรก (พ.ศ. 2546) เปนตน ความเปนมหาอำานาจเชนนสงผลใหการเมองโลกมลกษณะเปน “ขว- เดยว” อยางหลกเลยงไมได เพราะหลงจากการสนสดของสงครามเยนแลว กไมมมหาอำานาจอนทจะมความเขมแขงจนสามารถผงาดขนมาเปนคแขงกบสหรฐฯ ได แตขณะเดยวกนกพบวาความยงใหญของอำานาจทางทหารของสหรฐฯ นน วางอยบนรากฐานของเศรษฐกจทนนยมอเมรกน ทกลบแสดงใหเหนถงภาพตรงกนขามในยคหลงสงครามเยน โดยเฉพาะอยางยงหลงจากวกฤตอสงหารมทรพยในสงคมอเมรกน ทบงบอกถงการถดถอยของความ- เปนมหาอำานาจทางเศรษฐกจของสหรฐฯ และในความถดถอยเชนนกลบเหนปรากฏการณคขนาน อนไดแก การเตบใหญของเศรษฐกจจน ทนบวนจะเตบ- ใหญขนเรอยๆ จนตองถอเปนปรากฏการณใหม และสงสญญาณใหเหนถงความเปน “คแขง” กบสหรฐฯ อยางชดเจนมากขน การเปนคแขงของจนใชวาจะเปนแคเรองทางเศรษฐกจเทานน หากแตเรมเหนมากขนถงการทจนพยายามจะสรางพลงอำานาจทางทหารของตน และ วนนอาจจะตองถอวา ขอสงเกตในชวงตนของยคหลงสงครามเยนทมองเหนกองทพจนเปนดง “พพธภณฑทหาร” เปนสงทเปลยนแปลงไปแลว เพราะ


กองทพจนปจจบนไดรบการพฒนามากขนจนตองจบตามอง การนำาเอาเรอบรรทกเครองบนเขาประจำาการในกองทพเรอจน ถอเปนสญญาณทบงบอกถงการกาวสความเปนมหาอำานาจทแตเดมกองทพเรอถกมองวาเปนเพยงแค กองเรอปองกนชายฝงเทานน การเปนคแขงดงกลาวปรากฏใหเหนในอกสวนหนงของการจดวางกำาลงระหวางรฐมหาอำานาจใหญทงสองในเอเชย ซงหากสำารวจโดยเนนถงในกรอบของเอเชย-แปซฟกแลว เราจะเหนถงการวางกำาลงของทงสองฝายอยางสงเขปดงตอไปนกำาลงรบของสหรฐอเมรกาในเอเชย-แปซฟก กำาลงรบของสหรฐฯ ในเอเชย-แปซฟกอยภายใตการควบคมและ บงคบบญชาของกองบญชาการภาคพนแปซฟก (Pacific Command) ซงตงอยทฮาวายเปนหลก แตถาพจารณาถงงานทางยทธการแลว กำาลงหลกของสหรฐฯ ถกจดวางไวทญปนและเกาหลใต - ญปน ญปนเปนศนยบญชาการทางยทธการใหญของกองทพสหรฐฯ ในเอเชย ไดแก กองบญชาการกองทพบกทางยทธบรเวณท 9, กองบญชาการกองทพเรอท 7 และกองบญชาการกองทพอากาศท 5 ในญปนนน กองทพสหรฐฯ มกำาลงพลถง 35,598 นาย และถอวามจำานวนสงสดในเอเชย โดยแบงเปน กองทพบก 2,677 นาย กองทพเรอ 3,539 นาย กองทพอากาศ 12,380 นาย และนาวกโยธน 17,002 นาย (กำาลงพลสวนนไมนบรวมทประจำาการอยกบเรอบรรทกเครองบนและเรอรบแบบตางๆ ของ กองทพเรอท 7) นอกจากกำาลงดงกลาวแลว ญปนเปรยบเสมอนบานของกองทพเรอท 7 โดยมฐานทพอยทโยโกซกะ ซงมกองเรอบรรทกเครองบนเปนกำาลงหลก และในสวนของกองทพอากาศนน กำาลงรบหลกของเครองบนรบแบบตางๆ ถกจดวางไวทฐานทพในโอกนาวา สำาหรบนาวกโยธนมกำาลง 1 กองพล (กองพลท 3) พรอมกบเครองบนขบไลอก 1 ฝงบน และเครองบนรบแบบอนๆ อกดวย - เกาหลใต: เกาหลใตเปนลำาดบท 2 ทสหรฐฯ มกำาลงพลประจำาการ สงสดรองจากญปน และมกองบญชาการทสำาคญของสหรฐฯ ไดแก กองบญชาการ


กองทพบกท 8 และกองบญชาการกองทพอากาศท 7 กำาลงพลของสหรฐฯ ทประจำาการอยในเกาหลใตมเปนจำานวน 25,374 นาย โดยแบงเปนสวนตางๆ ดงน กองทพบก 17,130 นาย กองทพเรอ 254 นาย กองทพอากาศ 7,857 นาย และนาวกโยธน 133 นาย กำาลงรบหลกของสหรฐฯ ในเกาหลใตในสวนของกองทพบกไดแก กองพลทหารราบท 2 และมอาวธเปนรถถงและรถรบทหารราบ ตลอดรวมถงยานยนตตดตงจรวดแบบหลายทอประจำาการอยดวย สำาหรบกองทพอากาศมกำาลงรบหลกไดแก 2 ฝงบนขบไล และเครองบนโจมตภาคพนดนอก 1 ฝงบน กำาลงรบของสหรฐฯ บนคาบสมทรเกาหลนมภารกจหลกในการปองปรามการเปดปฏบตการทางทหารของกองทพเกาหลเหนอ ซงจะพบวาสถานการณการเมองและการทหารบนคาบสมทรเกาหลในปจจบนยงไมไดกลบคนสภาวะปกตแตอยางใด กำาลงรบเหลานจงเปนเสมอน “ดานหนา” ของสถานการณความขดแยงระหวางเกาหลทงสองประเทศ นอกเหนอจากกำาลงพลทประจำาการอยในญปนและในเกาหลใตแลว สหรฐฯ ยงมกำาลงรบนอกประจำาการอยในพนทสวนตางๆ ของเอเชยอก ไดแก - กวม: กำาลงของสหรฐฯ บนเกาะกวมมจำานวน 2,982 นาย พรอมม 1 ฐานทพอากาศ และอก 1 ฐานทพเรอ ซงสำาหรบฐานทพเรอนน มเรอดำานำาตดขปนาวธนวเคลยรประจำาการอยดวยจำานวน 3 ลำา และฐานทพอากาศทกวมกถอเปนฐานทพหลกของสหรฐฯ ในแปซฟก - ฟลปปนส: สหรฐฯ มกำาลงพลประจำาการอยในฟลปปนสเปนจำานวน 117 นาย - ไทย: สหรฐฯ มกำาลงพลประจำาการอยในประเทศไทยเปนจำานวน 122 นาย - สงคโปร : สหรฐฯ มกำาลงพลประจำาการอยในสงคโปรเปนจำานวน 122 นาย ภาพอยางสงเขปของการจดวางกำาลงรบของสหรฐฯ ในขางตนสะทอนใหเหนอยางชดเจนวา สหรฐฯ ยงคงใหความสำาคญกบเอเชย-แปซฟกอยางมาก ซงนอกจากประเทศในภมภาคแลว สหรฐฯ ยงคงวางกำาลงอกสวนหนงไวในออสเตรเลย ซงแตเดมกำาลงพลของสหรฐฯ ในออสเตรเลยอาจจะมไม


มากนก เพราะเปนกำาลงในงานดานขาวกรองมากกวา แตหลงจากการเยอนของประธานาธบดโอบามาในปลายป 2555 แลว สหรฐฯ จะเพมกำาลงพลนาวกโยธนของตนในออสเตรเลยเปนจำานวน 2,500 นาย พรอมกบอปกรณทางทหารอนๆ เพอปฏบตการชวยเหลอภยพบตในภมภาคกำาลงรบของจนในเอเชย-แปซฟก การจดวางกำาลงรบของจนทรบผดชอบพนทของภมภาคเอเชย-แปซฟกโดยตรง นาจะเปนกองบญชาการของพนทภาคใตของประเทศ ซงไดแก มณฑลทหารกวางโจว และมณฑลนไดแบงกำาลงรบออกเปน 3 สวน ไดแก - กำาลงรบทางบก กำาลงรบของทหารบกจนในพนทนจดเปน 2 กลมกองทพ (Group Army) ไดแก กลมกองทพท 41 และกลมกองทพท 42 ซงกลมกองทพท 41 นนประกอบกำาลงหลกดวย 1 กองพลทหารราบยานเกราะ และ 1 กองพลทหารราบยานยนต และ 1 กองพลนอยยานเกราะ สวนกลมกองทพท 42 นนประกอบกำาลงหลกดวย 1 กองพลยกพลขนบก และ 1 กองพลทหารราบยาน- ยนต 1 กองพลทหารปนใหญ และ 1 กองพลนอยยานเกราะ และกำาลงพลของกลมกองทพท 42 นนยงรบผดชอบตอพนทของเกาะฮองกงดวย (กำาลงพล สวนนจดเปนกำาลงพลแบบหมนเวยน) - กำาลงรบทางทะเล กำาลงรบของกองทพเรอจนในพนทสวนนอยในความรบผดชอบของ กองเรอทะเลใต ซงรบผดชอบพนทจากชายฝงทะเลของเมองตงซานไปจนถงชายฝงทะเลของเวยดนาม ความรบผดชอบของกองทพเรอทะเลใตนจงควบคมปฏบตการทางทะเลในสวนทเกยวของกบหมเกาะสแปรตลยและพาราเซลดวย กำาลงรบหลกไดแก เรอดำานำานวเคลยรตดขปนาวธ 1 ลำา เรอดำานำานวเคลยร 2 ลำา และเรอดำานำา 18 ลำา นอกจากนยงมเรอพฆาตจำานวน 5 ลำา และเรอฟรเกตแบบตางๆ อก 23 ลำา โดยแบงเปนเรอฟรเกตตดตงอาวธปลอยและมเฮลคอปเตอรประจำาการ 8 ลำา เรอฟรเกตตดตงอาวธปลอย 15 ลำา พรอมทง เรอสนบสนนแบบตางๆ อกจำานวนหนง - กำาลงรบทางอากาศ กำาลงรบของกองทพอากาศในยทธบรเวณนประกอบดวย 6 กองพลบน


และ 1 กรมลาดตระเวน ไดแก กองพลบนขบไลท 2, กองพลบนทงระเบดท 8, กองพลบนขบไลท 9, กองพลบนขนสงทางอากาศท 13, กองพลบนขบไลท 18, กองพลบนขบไลท 42 และกรมลาดตระเวนทางอากาศ นอกจากนกำาลงทอยดานบนของมณฑลทหารทกวางโจวคอ กอง- บญชาการทเมองนานจง หรอมณฑลทหารนานจง หรอกองบญชาการภาคตะวน- ออกของกองทพจน กเปนอกสวนทคาบเกยวกบปฏบตการในเอเชย-แปซฟก เพราะเปนสวนทรบผดชอบทางทะเลของเกาะไตหวนอนาคต จากภาพโดยรวมในขางตนชใหเหนอยางชดเจนถงดลกำาลงระหวางรฐมหาอำานาจใหญทงสองฝายในเอเชย-แปซฟก ซงนบวนจะทวการแขงขนท เขมขนมากขน และการแขงขนเชนนเปนสงทจะตองจบตามองเปนอยางยงสำาหรบอนาคต !

ï แผน 11-30 ï

“สถานการณความมนคงบนคาบสมทรเกาหลเปนสงทคาดคะเนไมไดเหมอนเชนทผานๆ มา”

The National Institute for Defense Studies Japan (2012) นบจากการสนสดของสงครามเกาหลหลงจากการเจรจาสนตภาพทหมบานปนมมจอมในเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2496 (ค.ศ. 1953) แลว ดเหมอนความคาดหวงวา สนตภาพจะเกดขนบนคาบสมทรเกาหลอยางจรงจงนน ดจะไมเปนจรงเทาใดนก เพราะหลงจากการยตศกจากการเจรจาทปนมนจอม ความ ขดแยงดำารงอยจนกลายเปน “สถานการณถาวร” ของคาบสมทรน ดงจะเหนไดวาอยางนอยในทกๆ ปหลงจากป 2496 เปนตนมา จะตองมสถานการณความ- มนคงเกดขนบนคาบสมทรเกาหล ดงนนการประเมนสถานการณของสถาบนวชาการปองกนประเทศแหงชาต (NIDS) ของญปนดงทกลาวในขางตน จงเปนคำากลาวทไมผดแตอยางใด และบงบอกอยางชดเจนถงความผนผวนทอาจจะเกดขนไดตลอดเวลา เพราะไมมใครคาดเดาไดวาจะเกดขนอกในอนาคต


ในสภาพทสถานการณความมนคงเดมมความผนผวนอยมากนน สถานการณชดใหมเกดขนเมอเกาหลเหนอประสบความสำาเรจในการทดลองจดระเบดนวเคลยร จนถอกนในปจจบนวา เกาหลเหนอเปน “รฐนวเคลยร” โดยมหวรบนวเคลยรไวในครอบครองเปนจำานวน 4-8 หวรบ (ตวเลขจากการประมาณการณของสถาบนระหวางประเทศเพอการศกษาทางยทธศาสตร กรงลอนดอน-IISS) และมขปนาวธแบบโนดอง (No-dong) และแบบสกด (Scud) และเครองบนทงระเบดแบบอล-28 เปนระบบสงของอาวธนวเคลยร แมหนวยงานความมนคงของตะวนตกประเมนวา หวรบและระบบสงอาวธนวเคลยรดงกลาวไมมความแมนยำา และเมอเปรยบเทยบกบระบบอาวธชนดทประจำาการในกองทพตะวนตก เชน สหรฐฯ นน อาวธนวเคลยรของเกาหลเหนอยงอยในระดบเบองตนเทานน นอกจากน กองทพของเกาหลเหนอเปนกองทพขนาดใหญของโลก ซงมจำานวนกำาลงพลมากถงหนงลานหนงแสนเกาหมนคน พรอมดวยยทโธปกรณในแบบตางๆ อนกอใหเกดความกงวลอยางมากวา ผนำาเกาหลเหนออาจจะตดสน- ใจเปดสงครามเกาหลอก ดวยความเชอมนทงตอตนเองในฐานะผนำาใหมทเขม- แขง และในแสนยานภาพของตนทงในรปของกำาลงรบตามแบบและกำาลงรบในทางยทธศาสตรของอาวธนวเคลยร แมตวเลขของหวรบนวเคลยรจะยงมไมมากนก โดยเฉพาะอยางยงหากเปรยบเทยบกบศกยภาพนวเคลยรของสหรฐฯ แลว สมรรถนะกำาลงรบนวเคลยรของเกาหลเหนอยงอยหางจากของสหรฐฯ อยางมาก โดยสหรฐฯ มหวรบในครอบครองสงถง 2,700 หวรบ (เปนอนดบ 2 รองจากรสเซย ซงมจำานวนสงถง 4,700 หวรบ) แตถงกระนน การเตรยมรบมอกบสถานการณสงครามกเปนสงทหลก- เลยงไมได อยางนอยในมมมองของเกาหลใตและสหรฐฯ กจะตองไมทำาใหประวตศาสตรซำารอย คอจะตองไมเกด “ปรากฏการณ 29 มถนายน 2493” ทกรงโซล ซงเปนเมองหลวงของเกาหลใต แตกและถกยดครองโดยกองทพเกาหลเหนอ หรออยางนอยกจะตองมหลกประกนวา หากเกดการรบขนอก กองทพฝายใตและกองทพอเมรกนจะตองไมถกผลกดนใหเหลอพนทแคบๆ เพยง “แนวปองกนปซาน” เชนในชวงกลางป 2493 ดงนนในสภาพของแรงกดดนทางทหารจากเกาหลเหนอเชนน จงทำาให


ความสมพนธดานการทหารระหวางสหรฐฯ กบเกาหลใตถกกระชบแนนขน อนถอไดวา ความสมพนธเชนนเปนเครองมอของ “การปองปราม” (Deterrence) โดยตรงตอการตดสนใจทางทหารของเกาหลเหนอ และเปนสงทถกคาดหวงวาจะเปนปจจยในการยบยงไมใหผนำาของเกาหลเหนอตดสนใจเปดการรกใหญเชนในป 2493 อก ดงจะเหนไดวาหากสถานการณสงครามเกดขนจรง อำานาจใน การควบคมและบงคบบญชากำาลงรบของเกาหลใตจะขนการควบคมทางยทธการ (OPCON) ดวยการมอบอำานาจในการควบคมนจากประธานคณะเสนาธการรวม (JCS) ของกองทพเกาหลใต ใหแกผบงคบบญชาของกองบญชาการกำาลงผสมเกาหลใต-สหรฐฯ (ROK-US Combined Forces Command) [ผบญชาการ CFC เปนนายพลอเมรกนระดบสดาว และมฐานะเปนผบญชาการกองทพสหรฐฯ ในเกาหลใต และผบญชาการกองกำาลงของสหประชาชาตในเกาหลใตดวย] อยางไรกตาม แมการขนการควบคมทางยทธการเชนนเปนปญหาทาง การเมองในตวเอง แตผนำาทงสองประเทศกเปดเวทการเจรจาในประเดนดง- กลาว และมขอตกลงทชดเจนวา หากเกดการสงครามขน ประธานคณะเสนาธการ- รวมของเกาหลใตจะเปนผควบคมการยทธโดยตรงในพนทการรบ โดยม ผบญชาการกองทพสหรฐฯ ในเกาหลใตเปนผใหการสนบสนน ในการนผนำาสงสดของทงสองประเทศยงไดปรบปรงขดความสามารถในการตอบโตการโจมตใหมความรวดเรวยงขน เพอเปนหลกประกนวา เกาหลใตจะตองไมถกโจมตและถอยรนเชนทเกดขนในป 2493 นนเอง นอกจากนเกาหลใตและสหรฐฯ ยงมขอตกลงอกดวยวา ในชวงแรกของสงครามทเกาหลเหนอตดสนใจเปดการโจมตนน กองทพเกาหลใตจะปฏบต- การทางทหารตอบโต ภายใตสทธของการปองกนตนเองตามหลกกฎหมายระหวางประเทศ โดยกองทพสหรฐฯ จะเปนผสนบสนน ไมวาจะเปนการใชกำาลงของสหรฐฯ ทงในและนอกเกาหลใต โดยเฉพาะการใชกำาลงทประจำาการอยในญปนและในสวนอนๆ ของภมภาคแปซฟก อกทงสงทสำาคญในความสมพนธทางทหารของประเทศทงสองกคอ การดำารงการฝกรวมผสมของกองทพทงสองประเทศไว อยางนอยกเพอใชเปนสญญาณทางการเมองทชดเจนวา สหรฐฯ ยงมงมนทจะใชกำาลงปกปองเกาหลใต โดยเฉพาะอยางยงในยามสงครามทตองเผชญกบการบก


ของกองทพเกาหลเหนอ ดงนนจงไมแปลกอะไรนกทผนำาทำาเนยบขาวจะยำาเสมอวา รฐบาลสหรฐฯ จะคงกำาลงพลของตนไวในเกาหลใตในระดบ 28,500 นาย ตอไป (ตวเลขกำาลงพลของสหรฐฯ ในเกาหลใตปจจบนของสถาบนระหวาง- ประเทศเพอการศกษาทางยทธศาสตร กรงลอนดอน มจำานวน 25,374 คน) ในสภาพเชนนเราจงเหนถงการซอมรบ (หรอทเรยกในภาษาทางการวา “การฝกรวมผสม”) ระหวางกองทพของสองประเทศเกดขนในทกสถานการณ... การซอมรบมตงแตอยบนโตะ (Tabletop Exercise-TTX) ไปจนถงการ ซอมรบดวยการใชกระสนจรง... มตงแตการซอมเพอรบสงครามตามแบบไปจนถงการซอมรบมอการถกโจมตดวยอาวธนวเคลยร ซงการซอมรบเชนนถอวาเปนองคประกอบสำาคญของการปองปราม และเปนการสงสญญาณถงความพรอมของกองทพทงสองทเตรยมพรอมรบมอการโจมตของเกาหลเหนอตลอดเวลา ไมวาจะเปนโจมตดวยสงครามตามแบบ และสงครามนวเคลยรกตาม อกปจจยหนงทสำาคญในกรณนกคอ การวางกำาลงระบบปองกนขปนาวธ (Ballistic Missile Defense หรอทเรยกกนวา BMD) ซงสหรฐฯ ไดนำาเอาระบบปองกนแบบแพทรออต (MIM-104 Patriot) เขาประจำาการในเกาหลใต เพอเสรมสรางขดความสามารถในการปองกนการถกโจมตดวยขปนาวธของเกาหลเหนอ ซงปจจบนประมาณการวา เกาหลเหนอมขปนาวธทงแบบระยะใกลและแบบระยะกลาง ในขณะเดยวกนนอกจากเกาหลใตจะพงพาการปองกนการโจมตดวยขปนาวธจากสหรฐฯ แลว กยงมการพฒนาระบบดงกลาวของตนเองขน ดวยการจดทำาระบบปองกนอากาศและขปนาวธของเกาหลใต (KAMD-Korea Air and Missile Defense) ซงจะมขดความสามารถทงปองกนการโจมตของอากาศยานและขปนาวธของเกาหลเหนอ โดยเฉพาะอยางยงการลวงลำาของอากาศยานเกาหลเหนอในระดบตำา ซงมกจะบนในระยะตำากวา 100 กโลเมตร สวนสหรฐฯ จะรบหนาทปองกนการโจมตของขปนาวธในระดบสงทมกจะอยในระยะ 5,500 กโลเมตรหรอมากกวานน สำาหรบในกรณของสงครามนวเคลยรนน สหรฐฯ กไดจดทำาความตกลงกบเกาหลใต ซงไดมการจดทำาแนวคดเรองการ “ขยายการปองปราม” (Ex-tended Deterrence) โดยสหรฐฯ จะยงคงมภารกจในการเปน “รมปองกน” อาวธนวเคลยรใหกบเกาหลใต และนโยบายเชนนถกตอกยำาดวยการลงนามของ


ผนำาของประเทศทงสองในเดอนมถนายน 2552 แมแนวคดในลกษณะของการเปน “รมปองกน” นวเคลยรจะดเปนเรองเกาของยคสงครามเยน แตกดจะเปนสงจำาเปนสำาหรบสถานการณของคาบสมทรเกาหลในปจจบน แตถงกระนน รฐบาลสหรฐฯ และเกาหลใตกระมดระวงทาทในเรองน เชน เมอมรายงานปรากฏในสอของเกาหลใตวา หากสหรฐฯ ไดรบการรองขอใหนำาเอาอาวธนวเคลยรเขาประจำาการในเกาหลใต เพอเปนหนทางของการหยดยงการสรางและพฒนาอาวธนวเคลยรของเกาหลเหนอเมอใดกตาม รฐบาลสหรฐฯ กพรอมจะตอบตกลงกบคำาขอดงกลาว ซงวอชงตนไดปฏเสธตอขาวนทนท และขณะเดยวกนรฐมนตรกระทรวงกลาโหมของเกาหลใตกปฏเสธแนวคดทจะใหรฐบาลอเมรกนนำาเอาอาวธนวเคลยรทางยทธวธเขาประจำาการ และยงปฏเสธถงแนวคดทจะทำาการโจมตกอน หรอการชงโจมตกอนทขาศกจะเปดการรกทางทหารในลกษณะ “preemptive strike” ตอเกาหลเหนออกดวย อกทงผนำาทางทหารของประเทศทงสองยงยนยนดวยวา นโยบายขยายการปองปรามเชนทเปนอยนนเพยงพอตอการรบมอกบการโจมตดวยอาวธนวเคลยรของเกาหลเหนอ และไมมความจำาเปนตอการทสหรฐฯ จะนำาเอาอาวธนวเคลยรทางยทธวธเขาประจำาการบนคาบสมทรนแตอยางใด อยางไรกตาม มความกงวลวาการคกคามของผนำาเกาหลเหนอคนใหมซงมทาทรนแรงมากขน จะสงผลใหประชามตของประชาชนเกาหลใตหนไปสนบสนนแนวคดใหสหรฐฯ นำาเอาอาวธนวเคลยรทางยทธวธเขาประจำาการในประเทศตน หากสถานการณเดนไปถงจดดงกลาว และสหรฐฯ ตดสนใจทจะตดตงอาวธชนดนบนคาบสมทรเกาหล กยอมจะสงผลโดยตรงตอสภาพแวดลอมดานความมนคงของภมภาค โดยเฉพาะอยางยงจะสงผลกระทบตอจน และ ขณะเดยวกนกจะสงผลตอนโยบายของประธานาธบดโอบามาเองทตองการ หลกเลยงในเรองดงกลาว ฉะนนในสภาพเชนน ผนำาทงสองประเทศจงยงคงยนอยกบนโยบายขยายการปองปราม อกทงผนำาสหรฐฯ เองกพยายามสงสญญาณใหโลกเหนวา การปองปรามของสหรฐฯ เปนเรองจรง คอมอำานาจการตอบโตจรง และเปนความหวงวา หากเกดการปะทะทางทหารในระดบทองถนหรอเกดการโจมตในระดบทเปนอสมมาตรกตาม เหตทเกดขนจะไมนำาไปสการใชอาวธนวเคลยร หรอจะตองไมใหปฏบตการทางทหารทเกดขนขยายตวไปสการเปน


สงครามนวเคลยรดวย ดงนนภายใตความกดดนของสถานการณสงครามเชนน จงเปนสงท คาดเดาไดไมยากนกวา กองทพเกาหลใตจะเสมอนอยภายใต “การเตรยมพรอมตลอดเวลา” อกทงในสถานการณของความตงเครยดทพฒนาในระยะไมกปท ผานมา ทำาใหรฐบาลเกาหลใตตดสนใจปรบแผนทางทหารใหมโดยมการจดทำา “แผนปฏรปการปองกนประเทศ 11-30” หรอทเรยกกนวา “แผน 11-30” (แตเดมแผนนถกเรยกวา “แผน 307”) ซงแผนนจะใชจนถงป พ.ศ. 2573 (ค.ศ. 2030) แผนการปองกนประเทศใหมนจะเนนการเพมและพฒนาเทคโนโลยทางทหาร พรอมกบเตรยมลดขนาดของกำาลงพลลง ดงนนการเตรยมรบสงครามจงถกวางไวกบขดความสามารถของปจจย 2 ประการ ไดแก ขดความสามารถของการรบรวม และขดความสามารถของการปองปราม โดยรฐบาลและกองทพเกาหลใตหวงวา การปฏรปแผนนจะทำาใหเกดขดความสามารถในการเตรยมการรบมอกบการยวยของเกาหลเหนอทอาจขยายตวไปสสงครามไดตลอดเวลา แตในทายทสดทกฝายกดจะหวงวา สงครามเกาหลจะไมหวนกลบมาเกดขนอก เพราะถาเกดจรงแลว โอกาสการเตบโตทางเศรษฐกจของเอเชย โดยเฉพาะในสวนของเอเชยตะวนออกจะถกทำาลายลงอยางแนนอน ดงนนทกฝาย จงไดแตหวงวา เหตความตงเครยดปจจบนจะเปนเพยงการขเพอแสดงศกยภาพของผนำาใหมเทานนเอง !

ï สงครามเกาหลใหม ï

“สงครามไมใชสงอนใด แตเปนการดวลกนในขอบเขตทใหญกวา”

คารล ฟอน เคลาซวทซ นกปรชญาการทหาร ชาวปรสเซย สถานการณการเมองระหวางประเทศในเอเชยในชวงปจจบน ดจะไมมขาวอะไรทกอใหเกดความกงวลมากไปกวา ขาวทผนำาเกาหลเหนอประกาศการเขาสเงอนไขสงครามกบเกาหลใต ! เราคงปฏเสธไมไดวา ขาวเชนนกอใหเกด


ความตกใจอยางมาก เพราะหากสงครามเกาหลจะหวนกลบมาเกดขนอกครงในป 2556 แลว ขดความสามารถในการทำาลายของอาวธทแตละฝายมอยนน จะทำาใหโลกตองเผชญกบอำานาจการทำาลายลางอยางไมเคยมมากอน โดยเฉพาะ วนนเกาหลเหนอเปนรฐผครอบครองอาวธนวเคลยร ซงกยงทำาใหเกดความกงวลมากขนอกวา ถาสงครามเกดขนอกบนคาบสมทรเกาหลจรง สงครามดงกลาวจะเปน “สงครามนวเคลยร” หรอไม หากยอนกลบไปในอดตจะพบวา สงครามเกาหลเปนหนงในสงครามทมความรนแรงอยางมากในยคหลงสงครามโลกครงท 2... จดเรมตนของสงครามเกดจากการตดสนใจของรฐมหาอำานาจใหญทงสองคอ สหรฐฯ และสหภาพ- โซเวยตรสเซย ทจะเขาทำาการปลดอาวธกองทพญปน และการปลดอาวธถอเอาเสนขนานท 38 เปนจดแบงระหวางมหาอำานาจทงสอง การแบงเชนนทำาใหเกดเกาหลเหนอและเกาหลใตขนโดยปรยาย โดยพนททางภาคเหนออยภายใตการควบคมของโซเวยต และพนทภาคใตมสหรฐฯเปนผใหการสนบสนนหลก แตการสนบสนนของสหรฐฯ ในชวงตนป 2493 ในมมมองของโซเวยตนน มความออนแอลง และกลายเปนปจจยสำาคญททำาใหผนำาทงของโซเวยต จน และเกาหลเหนอเอง ตดสนใจทจะเปดการรกทางทหารตอเกาหลใต สงครามเกดขนอยางฉบพลนในเชาตรของวนอาทตยท 25 มถนายน 2493 กำาลงพลของเกาหลใตตามแนวหนากลบไปพกผอนตามตารางของวนหยดสดสปดาห ดงนนคงไมแปลกใจเทานกทจะพบวา การเปดการรกทางทหารระลอกแรกทำาใหแนวตงรบของกองทพเกาหลใตถอยรนอยางไมเปนกระบวน จนเหลอแนวตงรบสดทายบรเวณเมองปซาน หรอทรจกกนในชอของ “Pusan Perim-eter” จนกระทงในเดอนกนยายนของปเดยวกนนน กองทพของสหประชาชาตจงเรมยกพลขนบกเพอตอบโตการรกของกองทพเกาหลเหนอทเมองอนชอน ซงรจกกนในชอของ “Inchon Landing” สงครามดำาเนนตอเนองไป จนในเดอนพฤศจกายน 2494 การเจรจาเพอยตสงครามจงเรมขนทหมบานปนมนจอม แตการยตการรบจรงๆ เกดขนในวนท 27 มถนายน 2494 อยางไรกตามการยตสงครามดจะไมใชการสนสดสงครามระหวางเกาหลทงสองประเทศ หากแตสงทเหนไดชดเจนกคอ สภาวะ


ของ “สงครามเยน” ระหวางรฐบาลเกาหลเหนอและใตดำารงอยมาโดยตลอด จนแมสงครามเยนจะยตลงในเวทโลกอนเปนผลจากการรวมชาตของเยอรมนในเดอนพฤศจกายน 2532 และสงผลใหเกดความเปลยนแปลงของแบบแผนของสงครามโดยตรง เพราะภยคกคามทางทหารแบบเกาทประเทศตางๆ ตองเผชญลวนแตเปลยนแปลงไป แตดเหมอนสถานการณของภยคกคามบนคาบสมทรเกาหลจะไมเปลยน- แปลง ดงอาจจะเปรยบเทยบไดกบกรณของการรวมระหวางเยอรมนตะวนตกกบเยอรมนตะวนออก อนสงผลใหสภาพแวดลอมทางยทธศาสตรของพนทในยโรปเปลยนแปลงไป แตในกรณของเกาหล ความหวงทจะเหนการรวมชาตตามแนวทางเดยวกบเยอรมนนนดจะยงเปนเรองทหางไกล หากแตสงทเหนไดชดเจนกลบเปนการเผชญหนาทไมเปลยนแปลง จนอาจกลาวไดวาคาบสมทร เกาหลอยในภาวะสงครามตลอดเวลา หรออกนยหนงกคอ สภาวะสงครามระหวางเกาหลสองฝายดจะไมสนสดลงไปกบการยตของสงครามเกาหลในป 2496 แตอยางใด ภาพทตอกยำาปรากฏการณของการเผชญหนาทางทหารทไมเปลยนแปลงบนคาบสมทรนกคอ การแขงขนสะสมอาวธในรปแบบของการพฒนาและการสรางความทนสมยของกองทพของแตละฝาย ทมการนำาเอาอาวธสมรรถนะสงแบบตางๆ เขาประจำาการ โดยเฉพาะในสวนของเกาหลเหนอนน ในชวงระยะเวลาทผานมาประสบความสำาเรจในการจดทดลองระเบดนวเคลยรของตนเองได ขดความสามารถทางดานอาวธนวเคลยรของเกาหลเหนอ ไดแก ขปนาวธจากพนสพน (แบบโนดอง) 10 ลก เครองบนทงระเบดระยะไกล (แบบ อล-28) 80 ลำา และหวรบนวเคลยรทางยทธศาสตร 4-8 ลก การพฒนาศกยภาพของอาวธทมอำานาจการทำาลายลางสง (WMD) ทำาใหเกาหลเหนอกลายเปนมหาอำานาจทางทหารทสำาคญในภมภาคอยางหลก- เลยงไมได ยงพจารณารวมกบขดความสามารถของอำานาจกำาลงรบตามแบบ กจะเหนไดชดเจนถงความเปนมหาอำานาจทางทหารเชนทกลาวแลว เพราะในปจจบนประเทศทมกำาลงพลเปนหลกลานคน นาจะมอยเพยงไมกประเทศในโลก ซงหากจดลำาดบกำาลงพลของกองทพทวโลก กองทพเกาหลเหนออยในลำาดบ 4 ของโลกโดยอนดบ 1 คอ กองทพจน (2,285,000 นาย) อนดบ 2 กองทพสหรฐอเมรกา


(1,569,417 นาย) อนดบ 3 กองทพอนเดย (1,325,000 นาย) และอนดบ 4 กองทพเกาหลเหนอ (1,190,000 นาย) แตการคงกำาลงพลในจำานวนหลกลานไวเปนกองทพประจำาการยอมหมายถงคาใชจายทางเศรษฐกจเปนจำานวนมหาศาล เพราะนอกจากกำาลงในกองทพประจำาการเปนจำานวนหลกลานแลว ยงมกำาลงพลสำารองอก 6 แสนคน กองกำาลงกงทหารอก 189,000 คน พรอมกบกำาลงประจำาถนอก 570,000 นาย อนเทากบบงบอกถงความเปน “เศรษฐกจสงคราม” ของประเทศอยางชดเจน แมในเชงขอมลจะไมมตวเลขของคาใชจายทางทหาร หรอตวเลขรอยละของคาใชจายทางทหารในสดสวนตอผลตภณฑมวลรวมประชาชาต (GDP) แตกประเมนวาคาใชจายสวนนนาจะอยในระดบสง อยางไรกตาม หากเปรยบเทยบศกยภาพทางทหารกจะพบวา กองทพเกาหลใตเองกมขนาดใหญ เพราะมกำาลงพลรวมมากถง 655,000 นาย มกำาลงสำารอง 4,500,000 นาย และมกองกำาลงกงทหารอก 3,000,000 นาย ซงแมขนาดของกองทพเกาหลใตมขนาดเลกกวากองทพเกาหลเหนอ แตถงกระนนกจะเหนไดวา เกาหลใตกตองใชงบประมาณเปนจำานวนมากในการคงไวซงกองทพขนาดดงกลาว ดงจะเหนไดวา คาใชจายทางทหารของเกาหลใตอยในลำาดบท 3 ของประเทศในเอเชย โดยอนดบ 1 คอจน (76,361 ลานเหรยญสหรฐ) สวนอนดบ 2 คอ ญปน (54,357 ลานเหรยญสหรฐ) และอนดบ 3 คอ เกาหลใต (25,069 ลานเหรยญสหรฐ) แตหากพจารณาถงคาใชจายทางทหารตอหวของประชากร กจะจดลำาดบของประเทศในเอเชยได กลาวคอ อนดบ 1 สงคโปร (1,575 เหรยญสหรฐ/หว) อนดบ 2 บรไน (889 เหรยญสหรฐ/หว) และอนดบ 3 เกาหลใต 515 (เหรยญ- สหรฐ/หว) หากพจารณาในเชงสดสวนของคาใชจายดงกลาวตอผลตภณฑมวลรวมประชาชาต (GDP) กจะสามารถจดลำาดบของประเทศในเอเชยได กลาวคอ อนดบ 1 พมา (4.91 % ของ GDP) อนดบ 2 สงคโปร 3.64 % ของ GDP อนดบ 3 บรไน (2.88 % ของ GDP) และอนดบ 4 เกาหลใต (2.48 % ของ GDP) นาสนใจอยางมากวา ถาเรามตวเลขตางๆ เชนในขางตนของรฐบาลเกาหลเหนอ เกาหลเหนอจะอยในลำาดบทเทาไรของรฐบาลในภมภาคเอเชยใน


ทางทหาร แตดงไดกลาวแลววา ลำาดบตางๆ เหลานลวนแตมนยถงคาใชจายตางๆ ของประเทศ ยงการจดลำาดบทางทหารอยสงเทาใด กยงมความหมายวา ประเทศตองแบกรบคาใชจายมากขนเทานน ดงนนคงไมแปลกอะไรนกทจะพบวา เกาหลเหนอมคาใชจายในการเปนมหาอำานาจนวเคลยรดวยความเปนอยทยากลำาบากของประชาชน และเปนทรบรกนโดยทวไปถงความยากจนและความขาดแคลนอาหารทเกดขนในวงกวาง แมจะมการโหมโฆษณาชวนเชอถงความชนชมของประชาชนทมตอตวผนำารน ท 3 ของสกลคมคอ คม จอง อน แตความเปนจรงของสงคม โดยเฉพาะอยาง- ยงในชนบทนน กลบประสบความยากลำาบากมากขนในแงชวตความเปนอย ในสภาพเชนนปฏเสธไมไดวา ผนำาใหมของเกาหลเหนอตองเผชญกบแรงกดดนอยางมาก อยางนอยกเหนไดวา นายคม จอง อน อยภายใตแรงกดดน 4 ดานใหญๆ ไดแก 1) แรงกดดนจากประชาคมระหวางประเทศเพอใหรฐบาลเกาหลเหนอยตโครงการนวเคลยร และในขณะเดยวกนกตองเผชญกบการถกโดดเดยวจากเวทโลก แมนการถกโดดเดยวมากขน อาจจะไมทำาใหเกดความเปลยนแปลง แตกทำาใหสถานะรฐบาลเกาหลเหนอตกตำาลงไปอก 2) แรงกดดนทางทหารจากความพยายามในการผนกกำาลงรบระหวางสหรฐฯ กบเกาหลใต ดงจะเหนไดจากการซอมรบผสมระหวางประเทศทงสอง หรอการทสหรฐฯ ไดสงอาวธสมรรถนะสง ไมวาจะเปนระบบตอตานขปนาวธ หรอเรอรบเขาประจำาการในเอเชย เพอเปนหลกประกนใหแกญปนและเกาหลใต หากเกดการโจมตจรงจากเกาหลเหนอ 3) แรงกดดนจากความยากจนและความอดอยากในสงคมเกาหลเหนอ ซงทาทายอยางมากวา ผนำาใหมของเกาหลเหนอจะแกไขปญหาดงกลาวอยางไร และขณะเดยวกนจะผลกดนใหเกดการพฒนาเศรษฐกจทสรางความอยดกนดใหแกประชาชนในประเทศไดอยางไร 4) แรงกดดนจากความเปนผนำาใหม ซงคงตองยอมรบวาการขนสอำานาจของนายคม จอง อนนน ถกทาทายจากความเปลยนแปลงของสภาพแวดลอม ทางยทธศาสตรทงในระดบโลก และในระดบภมภาคของเอเชยตะวนออกอยางมาก โดยเฉพาะอยางยงการสนสดของสงครามเยนทำาใหโอกาสทผนำาทาง


เกาหลเหนอจะพงพาการสนบสนนของจนหรอโซเวยตเชนในยคสงครามเยนนน คงเปนไปไดยาก นอกจากน ความทาทายทสำาคญกคอ ขดความสามารถทางทหารของ กองทพเกาหลใตกมมากขน อยางนอยกเหนไดชดวา โอกาสทกองทพเกาหลใตจะเปดการรกใหญเชนเมอครงเกดสงครามเกาหลในป 2493 กคงเปนไปไดยาก เพราะความทาทายวนนมใชเพยงอำานาจทางทหารของกองทพเกาหลใตเทานน หากแตการคงไวซงขดความสามารถทางทหารของกองทพสหรฐฯ ในเกาหลใต ตลอดรวมถงกำาลงรบทประจำาการอยในเอเชย โดยเฉพาะในโอกนาวา ลวนแลวแตอยสภาพทพรอมจะตอบโตการรกของกองทพเกาหลเหนอไดตลอดเวลา กลาวคอ ระบอบพนธมตรทางทหารทเขมแขงระหวางสหรฐฯ กบเกาหลใตเปนหลกประกนวา สงครามเกาหลรอบใหมจะตองไมยอนรอยอดตในป 2493 และอยางนอยกจะตองไมเกดปรากฏการณเดมทเมอสงครามเกดขนเพยง 4 วนเทานน เมองหลวงของเกาหลใตคอกรงโซลกถกยดครอง !

มหาการแข่งขัน: ภูมิทัศน์ใหม่ใน ... ·...

Documents