การจดการความร (KM) หรอจะเรยกวา

การถอดบทเรยน

ผศ.ดร.มณฑา เกงการพานช

รศ.ธราดล เกงการพานช

ดร.ศรณญา เบญจกล

ภาควชาสขศกษาและพฤตกรรมศาสตร

KM: Knowledge Management

0%

20%

40%

50%

60%

80%

100%

เพอ.. คณภาพและการใชประโยชนทสงกวา

• ความหมายและความส าคญ

• กระบวนการท า KM

• ค าถามทใช

• การเขยนรายงาน

ประเดนพดคย

ความหมายและความส าคญ

• การสรปบทเรยนวาทผานมาไดเรยนรอะไร (What)

มการเปลยนแปลงอะไรเกดขนบาง องคความรทไดรบจากการด าเนนงานมอะไรบาง (knowledge) สรางโอกาสและเปนเวทส าหรบการใชพลงปญญา (wisdom) และทนทางสงคม/วฒนธรรมทมอย

• เปนกระบวนการเรยนร (Learning) ไมใชแคการ

สรปผลลพธ (Output) แตมการแลกเปลยน (Sharing) คดและทบทวนการท างานอยางเปนระบบ (system thinking & Reviewing) และสรางวฒนธรรมการเรยนรขององคกร (Learning Organization)

• น าไปสการสรปประเดนการเรยนรทชดเจนขนพรอมทจะน าไปใชเพอการสอสาร+การเรยนรกบสมาชกในองคกรเพอปรบเปลยนใหทนกาล

ประเภทท 1 เนนการถายทอดความร ประสบการณโดยวทยากรเปนหลก ....

ยดวทยากรเปนศนยกลางการเรยนร

แบงออกเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ

ประเภทท 2 ผเขารวมสามารถสรางความรไดเอง โดยองประสบการณและรวมกนคนหาหรอสรางองคความรใหม ๆ ขนมา ผน ามหนาทเปนเพยงผเอออ านวยใหเกดการเรยนร ...

ยดผเขารวมเปนศนยกลาง

เปนกระบวนการเรยนร

สงทนาสนใจ/ค าถามทใช

• จดเดน/สงทนาภมใจของโครงการ?

• ไดท าอะไรเพอใหไปถงเปาหมาย

(4) และไดเรยนรอะไรจากสงทท า

• เปาหมายทแทจรงทเราไปถง (1-4

หรอ %) มปจจยเงอนไขอะไรท

สงเสรมหรอขดขวาง

• ยงไปตอเพอเปาหมายทไกลกวาได

หรอไม อยางไร (เกดทนทางสงคม/

วฒนธรรม ฯลฯ)

• ท าใหเกดการมสวนรวม การขยาย

ผลและความยงยนมากขนไดอยางไร

• อะไรเปนจดคานงดทส าคญ

* เพออนาคต/ประสทธภาพทดกวา

สงทคาดหวง -ผลลพธ

- แผน/กจกรรม

สงทเปนจรง -ผลทเกด

- สงทไดท า

1 2 3 4

4

5

- งบประมาณ

- บคลากร

- อาคารสถานท

- ครภณฑ

- สาธารณปโภค

ฯลฯ

ถอดบทเรยน

(Retrospect)

กลวธ 1

เพอนชวยเพอน (Peer Assist)

ปจจยน าเขา (Input)

กระบวนการ (Process)

ผลลพธ (Output)

และ Outcome ตามเปาประสงค

กลวธ 3

กลวธ 4

ผลลพธ (Output)

สะทอนกลบเพอปรบตว

(After Action Review)

กลวธ 2

1 3 2

ถอดบทเรยน

(Retrospect)

- หลงท า

เพอนชวยเพอน (Peer Assist)

- กอนท า

สะทอนกลบเพอปรบตว

(After Action Review)

- ระหวางท า

• เรมแบบไมวางเปลา ระดมความคดเหน เรยนรจากภายใน (tacit knowledge) หรอทนทางสงคม และภายนอก (explicit) • เรยนรทางลด และหลกเลยงประสบการณทท าใหลมเหลว

• เรยนรเพอปรบ

แนวทางการท างาน

อยตลอดเวลา

• สรางวฒนธรรม

การท างานแบบม

สวนรวมเรยนรและ

สรางความรเพอ

ก ากบการท างาน

“Actionable

Knowledge”

• คนหาคณคา

เพอเปนแนวทาง

และพลงในการ

ปรบปรงและ

พฒนางานตอไป

ขางหนา

• เปนนวตกรรม

• เปน Best

practice ทควร

รกษาใหยงยน

• เครองมอตดตามภายใน จงควรท าทนทเมอจบงาน • มคณอ านวย (facilitator) ชวยตงค าถามและสรางบรรยากาศในการแสดงความคดเหน ขอเสนอแนะ • ผเขารวม ไดแก ทมงาน (คณกจ) ผมสวนไดสวนเสย • มการเตรยมค าถามเพอใหเลาเรอง (story telling) และแลกเปลยน (sharing) • จดบนทก • สรางบรรยากาศเปนกนเอง ไมมความเปนเจานาย-ลกนอง

• ประชมทบทวนงานของโครงการใหญเมองานในภาพรวมเสรจสน • มคณอ านวย (facilitator) ชวยด าเนนการประชม • หวหนาโครงการ/ผจดการโครงการตองเขารวมประชมดวย • เชญบคลากรในองคกรอน ๆ ทจะท าโครงการในลกษณะเดยวกนน (Peer Assist) • เตรยมการทบทวนและตงค าถาม • จดบนทกเพอเปน “ขมความร” ส าหรบการท างานในอนาคต • บรรยากาศการประชม “ผดเปนคร”

ถอดบทเรยน (Retrospect)

สะทอนกลบเพอปรบตว (After Action Review)

ถอดบทเรยน (Retrospect)

สะทอนกลบเพอปรบตว (After Action Review)

• วตถประสงคและผลลพธของ

งาน? / สงทคาดวาจะไดรบ?

• สงทเกดขนจรงคออะไร

• ชองวางหรอความแตกตางคอ

อะไร ท าไมจงตางกน

• งานสวนไหนบางทด าเนนไป

ไดดวยดและไดผลด เพราะเหต

ใดและสงทไดเรยนรและวธการ

ลด/แกความแตกตางคออะไร

• งานสวนใดทควรท าไดดกวา

เพราะอะไร/เพราะเหตใด

• ทบทวนวตถประสงคและผลลพธวาองคกรประสบความส าเรจในภารกจหลกใดบาง

• ชนงานหรอขนตอนใดทด าเนนงานไดด (ถามเจาะลกรายละเอยด) สงทภาคภมใจ

• เหตผล/ปจจย/เงอนไขทท าใหงานไดผลด

• จะท าใหงานไดผลดกวานไดอยางไร

ขนตอนในการท า KM

1) เตรยมการ : ประเดนอะไร ความส าคญ (วตถประสงค) แบบฟอรมใหเขยน(รวบรวม) ระบกลมผมสวนไดสวนเสย

2) ระดมความคดเหน ... การสนทนากลม

ผมสวนไดสวนเสย : ท าความรจกกน และเลอก/ก าหนดบทบาทคณอ านวย คณกจ คณเออ/คณประสานและคณลขต • แลกเปลยนเรยนรตามค าถาม ส าหรบการถอดบทเรยน รวมกน (มโจทยให หรอ ก าหนดรวมกน)

1

2

3

4 5 6

7

8

9

10

11 12

• ทมด าเนนการ 3-4 คน

• คณเออ/อ านวย (Moderator/Facilitator)

• คณประสาน

• คณลขต (Recorder)

• ผเขารวม(Participants) 8-12 คน/คณกจ X

สญลกษณ

บรรยากาศเออ : ความเปนเอกเทศ สถานท อากาศ

คณเออ/คณอ านวย (Moderator/Facilitator)

คณลขต

คณประสาน

คณเออ/ประสาน คณอ านวย (Facilitator) คณกจ/สมาชก

• ผชวยสรางบรรยากาศใหเกดการแลกเปลยนเรยนร มบคลก- ภาพและทกษะเออ

• มการเตรยมตว รภมหลงและเขาใจโครงการด

• รภมหลงของคนท างาน

• ก าหนดวตถประสงค และค าถามใหชด และท าใหบรรลวตถประสงค

• หวหนาโครงการ/

ผจดการโครงการ ร

ความเปนมาเปนไป

ของโครงการด

พรอมทจะมเรองเลา

แลกเปลยน แบงปน

• เปนผท างานหลก

• เปนผมสวนไดสวน

เสยในโครงการ ม

ประสบการณใน

โครงการเปนอยางด

• เปดเผย ไววางใจ

• เคารพผอน

• ผจดการใหเกดการ

ถอดบทเรยน

• เลอกคนเขารวมได

เหมาะสม (คณ

อ านวย คณกจและ

คณลขต)

• เตรยมการ สถานท

และความพรอม

• รวมกนคณอ านวย

เตรยมค าถามให

ชดเจน

• มนษยสมพนธด

คณลขต

• มทกษะในการบนทกสรป ขอเรยนรและขอสงเกตของกลมอยางเปนระบบและถกตอง

• การใช mind mapping สรปและเชอมโยงขอมล

• รวมกนถายทอดประสบการณ ขอคดเหน ขอโตแยง

เพอน าไปสเวทการเรยนร

• หลายโครงการ/กจกรรม เพมคณภาพชวตของกลมเปาหมาย ไดท างานกบกลมเปาหมาย (เขาใจคนอน, เพมคณคาชวต, สรางศรทธา, ฝกทกษะการท างานรวมกน, ไดท า empowerment, ฯลฯ)

• เขาใจคณคาของโครงการ : รคน (คนทเหมาะสม) รงาน รคด (แตกหนอ ตอยอด)

• จดกลมขอมล สงเคราะหเพอถอดบทเรยน (มทกษะการน าเสนอและทกษะการเชอมโยงใหเหนภาพ เชน Mind Mapping)

• น าเสนอเพอเปดเวทการเรยนร

ขนตอนในการท า KM (ตอ)

บทเรยน

เรยนรจาก การปฏบต

จรง

ระดมความคด

เวทแลกเปลยนเรยนร

ตนไมปญหา

แผนผงความคด

บตรค า

วาดรป

เลาประสบการณ

แผนผงความคด

ถอดประสบการณ

สรปประเดน

ประมวลความคด

ความร

ค าถามและแนวทางส าหรบถอดบทเรยน

ความร...

1. กจกรรมหลกทท า กจกรรม1

2. การเปลยนแปลง

ตามวตถประสงค

ตามกจกรรม

ไมได

ได

6. สงทเรยนรจากการด าเนนงาน

จดคานงด

คณคา

ปจจยเสรม

ปจจยเออ

5. ท าอยางไรใหยงยน

4. การแก ปญหาทด าเนนการแลว

คน

3. ปญหาอปสรรค

บคลากร

กลมเปาหมาย

กจกรรม2

สรางเครอขาย

7. ศกยภาพในการประสานเครอขาย

8. การตดตามก ากบภายใน

ผลลพธจากการท า KM

องคความร

เกดการเรยนรและไดรบ

ประสบการณใหมๆ

การน าความร ไปใช

การเรยนร อยางตอเนอง

นวตกรรมและคณภาพใหม

นวตกรรมและคณภาพใหม

นวตกรรมและคณภาพใหม

การเขยนรายงาน

• แตงหว ... ค าน า/ความส าคญ วตถประสงค และวธการท า (วธการรวบรวมขอมล ผมสวนไดสวนเสย)

• แตงตว... จดกลมขอมล สงเคราะหเพอถอดบทเรยน

(มทกษะการน าเสนอและทกษะการเชอมโยงใหเหนภาพ เชน Mind Mapping)

• ใสเกลด.. เรองเลา

• แตงหาง.. สรปเพอการกาวตอไป

• น าเสนอเพอเปดเวทการเรยนรและการเรยนร/ขอเสนอทดกวา

สวสดคะ

ยทธศาสตรการพฒนางานอนามยเจรญพนธ

๑. การเสรมสรางครอบครวใหมและเดกรนใหมใหเขมแขงและมคณภาพ

๒. สงเสรมใหคนทกเพศทกวย มพฤตกรรมฯ และสขภาพทางเพศทเหมาะสม

๓. การพฒนาระบบบรการฯ และสขภาพทางเพศทมคณภาพและประสทธภาพ

๔. การพฒนาระบบบรหารจดการงานฯ และ สขภาพทางเพศแบบบรณาการ

ยทธศาสตรการพฒนางานอนามยเจรญพนธ

๕. การพฒนากฎหมาย กฎและระเบยบเกยวกบงานอนามยเจรญพนธและสขภาพทางเพศ

๖. การพฒนาและการจดการความร เทคโนโลยงานอนามยเจรญพนธและสขภาพทางเพศ

ยทธศาสตร 1 การเสรมสรางครอบครวใหมและเดกรนใหมใหเขมแขงและมคณภาพ

๑. สงเสรมสนบสนนนโยบายและกลไกภาครฐทกระดบและภาคเอกชนมสวนรวมจดสวสดการทเออและเสรม

๒. จดใหมบรการเตรยมความพรอม ให ค.รและค าปรกษา

๓. สงเสรมพอแมมโอกาสและเวลาในการเลยงด

๔. จดบรการปรกษา ใหความร ค.เขาใจทรอบดาน ทกมต

๕. จดใหมศนยเดกเลกและเดกกอนวยเรยน

ยทธศาสตร 2 สงเสรมใหคนทกเพศทกวย มพฤตกรรมฯ และสขภาพทางเพศทเหมาะสม

๑. สนบสนนการเรยนร”เพศศกษา”และทกษะชวตอยางรอบดาน

๒. สงเสรมการเผยแพรขอมลขาวสาร และการสงเสรมสขภาพ

๓. สงเสรมมาตรการการผลตสอและเผยแพรทสอดคลองกบความหลากหลายทางวฒนธรรม

ยทธศาสตร 3 การพฒนาระบบบรการฯ และสขภาพทางเพศทมคณภาพและประสทธภาพ

๑. สนบสนนใหสถานบรการสาธารณสขทกระดบมบรการทครบถวน เปนมตรและมคณภาพ

๒. สนบสนนใหสถาบนการศกษาใหความรทเหมาะกบวยและจดบรการทเปนมตร

๓. พฒนาศกยภาพบคลากรสาธารณสขและหนวยงานเกยวของทกระดบใหมความร ค.สามารถจดบรการฯ ทไดมาตรฐานและเปนมตรกบวยรน

ยทธศาสตร 4 การพฒนาระบบบรหารจดการงานฯ และ สขภาพทางเพศแบบบรณาการ

๑. ตงคณะอนกรรมการระดบจงหวดทมาจากทกภาคสวน

๒. ภาครวมส ารวจสถานการณและท าฐานขอมลจงหวด

๓. ภาครวมจดท าแผนแมบทแบบบรณาการ

๔. ใหมการประชมอยางนอยปละ 2 ครง ๕. สรางความสมพนธและการมสวนรวม

ยทธศาสตร 5 การพฒนากฎหมาย กฏและระเบยบ

๑. เสนอใหออก พรบ.คมครองสทธอนามยเจรญพนธ

๒. ประสานความรวมมอภาคเครอขายเพอปรบปรงและพฒนากฏหมาย

๓. ประสานกบ สปสช. ในการแกระเบยบเรองเพมเตมงบประมาณ

๔. รณรงคสรางความรและประชาสมพนธให หนวยงานและประชาชนใชสทธตาม พรบ.

ยทธศาสตร 6 การพฒนากฎหมาย กฏและระเบยบ

๑. พฒนาระบบขอมลสารสนเทศและระบบการเฝาระวงเชงรก ฯ โดยการสรางเครอขายใหชมชนมสวนรวม

๒. สนบสนนโครงการวจยและการพฒนาองคความร และบรการทสอดคลองกบกลมเปาหมาย

๓. สงเสรมใหมกจกรรมทใหเกดนวตกรรม

มาตรฐานอ าเภออนามยเจรญพนธ

๑. อ าเภอ ๑.๑ มคณะกรรมการ/คณะท างาน

๑.๒ มแผนและการด าเนนงาน

๑.๓ มฐานขอมลเรองเพศและอนามยการเจรญพนธ

๑.๔ มการสอสารเพอสรางกระแสสงคม

มาตรฐานอ าเภออนามยเจรญพนธ (ตอ)

๒. อปท. ๒.๑ มแผนและการด าเนนงาน

๒.๒ มการสนบสนนทรพยากรการด าเนนงาน

๒.๓ มฐานขอมลเรองเพศและอนามยการเจรญพนธ

๒.๔ มการสอสารเพอสรางกระแสสงคม

มาตรฐานอ าเภออนามยเจรญพนธ (ตอ)

๓. ครอบครว/ชมชน .. จดอบรมส าหรบครอบครว

๔. สถานศกษา .. กจกรรมดานการอนามยเจรญพนธ

๕. สถานบรการสาธารณสข .. กจกรรมดานการอนามยเจรญพนธ