P a g e | 1

สมาคมภาคเครอขายธรรมาภบาล

หลกธรรมาภบาล

ทางออกของสงคมไทย

เปนการเดนตามรอยของพระราชา ททรงปกครองบานเมองมาดวย

ทศพธราชธรรม

Facebook.com/nncgg www.nncgg.th.org

081 616 3333 Dr.kittisak

P a g e | 2

หลกธรรมาภบาลเปนทางออกของสงคมไทย พลเอก ดร.กตตศกด รฐประเสรฐ

เลขาธการสมาคมภาคเครอขายธรรมาภบาล

(ผรวบรวมและเรยบเรยง) ตลาคม 2560

ประเทศไทยเปนประเทศหนงทมประวตศาสตรความเปนมาอนยาวนานประเทศหนง แมวาหลกฐานเกยวกบการก าเนดของชาตไทยในชวงแรกจะไมสามารถยนยนไดแนชดมากนก อยางไรกตามไดมการศกษาคนควาและเชอวาตงอาณาจกรประเทศไทย (แหลมทอง) เมอ พ.ศ. 1781 อาณาจกรแรกของชาตไทย คอ อาณาจกรสโขทย ซงสถาปนาโดยพอขนศรอนทราทตย ตนราชวงศพระรวง ประกาศตนเปนอสระจากขอมซงยดครองดนแดนแถบนนอยในสมยนน นบถงวนนเกอบ 800 ป การเมองการปกครองไทยตงแตสมยสโขทยจนถงสมยรตนโกสนทร กอนหนามการเปลยนแปลงการปกครอง เมอวนท 24 มถนายน พ.ศ. 2475 อยในรปแบบระบอบสมบรณาญาสทธราชย ซงมลกษณะคลายกบระบอบเผดจการ เพราะอ านาจสงสดในการปกครองเปนของพระมหากษตรยเพยงพระองคเดยวเทานน พระมหากษตรยไดอ านาจมาดวยการสบสนตตวงศหรอการปราบดาภเษก ประชาชนไมมสวนรวมในการสถาปนาหรอคดเลอกพระมหากษตรย

อาณาจกรประเทศไทย (แหลมทอง) เมอ พ.ศ. 1686

ทมา: http://th.wikipedia.org

P a g e | 3

ส าหรบระบอบประชาธปไตยไดมการเปลยนแปลงการปกครอง เมอวนท 24 มถนายน พ.ศ. 2475 มลกษณะทไมราบรนและพฒนามากนก แมวาจะด าเนนมาเปนเวลากวา 85 ป มาแลวซงระบอบประชาธปไตยยงไมเปนรปธรรม ประเทศไทยยงไมเปนประชาธปไตยทแทจรง นอกจากนการศกษาทางดานการเมองการปกครองไทยมการแบงยคสมยเปน 4 ยคดวยกน คอ สมยสโขทย ระหวาง พ.ศ. 1781 – 1921 สมยอยธยา พ.ศ. 1893 – 2310 สมยธนบรระหวาง พ.ศ. 2311 – 2325 และสมยรตนโกสนทร พ.ศ. 2325 – ปจจบน จากการศกษาระบอบการปกครองทง 4 ยคสมย พบวาการปกครองในแตละสมยมความคลายกนในเรองของหลกคณธรรม ซงเหนวาสามารถน ามาใชเปนหลกปกครองบานเมองทเปน ธรรมราชา ดงนนจงไดสรปแตละยคสมยของกษตรยในอาณาจกรประเทศไทย (แหลมทอง) ดงน 1) ยคสมยสโขทย (พ.ศ.1781–1921) กษตรยพระองคแรกแหงกรงสโขทย ทรงพระนามวา พอขนศรอนทราทตย เปนปฐมกษตรยแหงราชวงศพระรวง และสบตอกนมาเปนเวลา 200 กวาป ส าหรบดานการเมองการปกครอง ในสมยสโขทยตอนตน มการปกครองแบบพอปกครองลก ตอมาสมยสโขทยตอนกลางมการปกครองแบบธรรมราชา ซงกษตรยตองยดหลกทศพธราชธรรม เมอสมยสโขทยเรมรบอทธพลการปกครองมาจากขอมจงปกครองแบบสมบรณาญาสทธราชย

พอขนรามค าแหงในยคสมยสโขทย ทมา www.todayth.com

2) ยคสมยอยธยา (พ.ศ. 1893 – 2310) แผขยายอ านาจเขาไปในสโขทย และรวมสโขทยเขากบอยธยา เปนราชธานอยถง 417 ป ทางดานการเมองการปกครอง มการปกครองแบบสมบรณาญาสทธราชย พระมหากษตรยเปนศนยรวมของอ านาจการปกครอง มฐานะเปนทงธรรมราชาและเทวราชา จดการปกครองแบบจตสดมภ 4 ประกอบดวย เวยง วง คลง นา ในสมยสมเดจพระบรมไตรโลกนาถทรงตงสมหกลาโหม ดแลฝายทหาร และสมหนายก ดแลฝายพลเรอน

P a g e | 4

สมเดจพระนเรศวรมหาราชในยคสมยอยธยา ทมา: https://th.wikipedia.org/wiki/สมเดจพระนเรศวรมหาราช

3) ยคสมยธนบร (พ.ศ. 2311 – 2325) หลงจากทสมเดจพระเจาตากสนทรงกอบก เอกราชเปนผลส าเรจ และยายราชธานมาอยทธนบรด ารงอยได 15 ป ในการปกครองยงยดแบบอยางจากสมยอยธยาดวย ธรรมราชา ดานเศรษฐกจทรงแกไขปญหาเศรษฐกจทก าลงตกต าหลงจากสงครามกลบฟนฟขนมาอก สวนศลปวฒนธรรมสบทอดมาจากอยธยา

สมเดจพระเจาตากสนในยคสมยกรงธนบร ทมา: http://panyayan.tnews.co.th/contents/204154/

4) สมยรตนโกสนทร (พ.ศ. 2325 – ปจจบน) ส าหรบการเมองการปกครอง มการช าระกฎหมาย เรยกวา กฎหมายตราสามดวง ในรชกาลท 1 ส าหรบสมยรชกาลท 5 ทรงปฏรปการปกครองครงใหญ จดตงกระทรวง ทบวง กรม วางรากฐานการบรหารสวนกลาง สวนภมภาคและสวนทองถน เพอมาปรบปรงการ

P a g e | 5

ปกครอง พฒนาบานเมอง วางระบบสาธารณปโภคใหชาวสยามในสมยนนไดทดเทยมอารยประเทศโดยมการเลกทาส ส าหรบการเปลยนแปลงระบบการปกครองเปนแบบเทศาภบาลโดยกษตรยไดสงขนนางเขาไปดแลเมองตางๆ โดยตรงเพอลดทอนอ านาจของเจาเมองเดม ตงสภาทปรกษาราชการแผนดน จดตงกระทรวงตางๆ ปรบปรงการศาล การทหาร ฯลฯ (ทองตอ กลวยไม ณ อยธยา, 2537) ทกสงทเกดขนในสมยรชกาลท 5 สรางเสรมใหเกดเปน “สมบรณาญาสทธราชย” ทสมบรณยงกวากษตรยพระองคใดกอนหนารชกาลพระองค

พระมหากษตรยในยคสมยรตนโกสนทร ทมา: http://www.chomthai.com/forum/view.php?qID=3071

ประเทศไทยหลงเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 ถงปจจบน ชวงหลงการเปลยนแปลงการปกครองระหวางป พ.ศ. 2475-2516 อ านาจอยในมอขาราชการ

เปนการปกครองซงอ านาจการปกครองและการบรหารขนอยกบขาราชการ โดยเฉพาะขาราชการประจ าและขาราชการทหารเปนส าคญโดยทหารจะไดอ านาจมาจากการปฏวต รฐประหาร การเลอกตงเปนเพ ยงพธ การเพอใหเปนไปตามระบอบประชาธปไตยทไมไดมความส าคญ ไดมการปฏวตขนเมอวนท 24 มถนายน พ.ศ. 2475 โดยคณะราษฎร ทหารเปนผ กมอ านาจทางการเมองจงท าใหฝายทหารเขามามอ านาจในการปฏวตสยาม พ.ศ. 2475 ทไมเสยเลอดเนอ เปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาเปนการปกครองโดยมรฐธรรมนญเปนหลกโดยมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดของประเทศ ปจจบนประชาชนมความรและความเขาใจในระบอบประชาธปไตยมากขน โดยรฐบาลใหสทธ เสรภาพ ความเสมอภาคแกประชาชนในการคดและตดสนใจเทาเทยมกนมากขน

P a g e | 6

วนท 2 มนาคม พ.ศ. 2477 พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวจงทรงสละราชสมบต ในการสละราชสมบต พระองคทรงมพระราชหตถเลขาวจารณรฐบาล ดงขอความตอนหนงวา

“ขาพเจาเหนวา คณะรฐบาลและพวกพองใชวธการปกครองซงไมเหนถกตองตามหลกการของเสรภาพในตวบคคลและหลกความยตธรรม ตามความเขาใจและยดถอของขาพเจา ขาพเจาไมสามารถทจะยนยอมใหผใด คณะใดใช วธการปกครองอยางนนในนามของขาพเจาตอไปได ขาพเจามความเตมใจทจะสละอ านาจ อนเปนของขาพเจาอยแตเดมใหแกราษฎรโดยทวไป แตขาพเจาไมยนยอมยกอ านาจทงหลายของขาพเจาใหแกผใด คณะใด โดยเฉพาะเพอใช อ านาจนนโดยสทธขาด และโดยไมยอมฟงเสยงอนแทจรงของประชาราษฎร” จากระยะเวลา 85 ปทผานมาคนไทยยงไมไดมสวนรวมในการตอส เพอสทธ เสรภาพและ

ผลประโยชนของตนอยางแทจรง การละเมดสทธ เสรภาพและผลประโยชนของประชาชนยงปรากฏขนทวไป ประเทศไทยยงคงวนเวยนอยกบการปฏวต รฐประหารมาโดยตลอด และไดมรฐธรรมนญในการปกครองรวมถงป พ.ศ. 2560 เปนจ านวน 20 ฉบบ โดยเฉลยใชรฐธรรมนญ 4 ป ตอ 1 ฉบบ

จากการศกษาจะพบวา ตลอดเวลา 85 ป ทผานมาผบรหารประเทศในระบอบประชาธปไตย เอาแตอ านาจหรอพระราชอ านาจมาจากพระมหากษตรยเทานน มไดน าเอาพระราชธรรม หรอ ธรรมของพระราชา มาปฏบตดวย คอ ธรรมราชา ซงพระมหากษตรยทรงยดหลกทศพศราชธรรม 10 ประการ

ดงน

1. ทาน คอ การให ไดแก อามสทาน (การใหสงของ) ธรรมทาน (การใหความร) และอภยทาน(การใหอภย อนนสดยอดแหงการให)

2. ศล คอ การมความประพฤตดงาม ส ารวมกาย วาจา ใจ ประพฤตตนเปนตวอยางทด ใหเปนทเคารพนบถอของประชาชน

3. ปรจจาคะ (การบรจาค) การเสยสละความสขสวนตวเพอประโยชนสขของประชาชน และความสงบเรยบรอยของบานเมอง หรอการสละประโยชนสวนตวเพอประโยชนสวนรวม

4. อาชวะ ไดแก การปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต มความจรงใจ ไมหลอกลวงประชาชน ซอตรงตอค าพด ซอตรงตอวชาชพ ซอตรงตอเวลา ซอตรงตอตวเอง

5. มททวะ ไดแก ความออนโยน การมอธยาศยด ถาเปนยคนตองเรยกวามความใจกวางในการรบฟง ใหประชาชนตตงได ไมดอ ไมรน ไมบา หรอมวเมาในอ านาจ

6. ตบะ ไดแก การบ าเพญความเพยรเพอก าจดความเกยจครานและความชว พยายามลดกเลสของตนซงเปนธรรมดาของคนทมอ านาจ ทจะมโอกาสจะเหนผลประโยชนรปแบบตางๆ วงผานหนา ตบะ จะเปนสงทเหนยวรง ไมใหคนดเสยคน

7. อกโกธะ คอ การไมถอโกรธ ไมผกพยาบาท หรอจงเกลยดจงชงคนใดคนหนงหรอกลมใดกลมหนง นกปกครองคนใดครองธรรมมะขอนไมได กอาจจะน าไปสการสรางความอยตธรรมในการตดสนใจ

P a g e | 7

8. อวหงสา คอ การไมเบยดเบยน อนไดแก ประชาชน เพอนรวมงาน ลกนองของตน หนวยงานและครอบครวตนเอง เพราะการเบยดเบยนน าไปสการเอาเปรยบ การเอาเปรยบบอยๆ ท าใหเสยนสยและน าไปสพฤตกรรมคอรรปชน

9. ขนต ไดแก การมความอดทนอดกลนความโลภตอแรงกดดนตางๆ 10. อวโรธนะ คอ ความไมคลาดธรรม ในการท างาน อยาใหประชาชนเคลอบแคลงสงสย นนคอ

การท างานอยางโปรงใส ตรงไปตรงมา ถงเวลาแลวทสงคมไทยตองหาทางออกของประเทศไทยคอการน าหลกของ “คณธรรม” มาใช

อยางถกตอง แลวการท าอยางถกตองคอการนอมน าค าสอนของ พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพล อดลยเดช มาใชใหเกดประโยชนสงสดตอปวงชนชาวไทย เมอวนท 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2493 ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหตงการพระราชพธบรมราชาภเษกตามแบบอยางโบราณราชประเพณขน ณ พระทนงไพศาลทกษณ เฉลมพระปรมาภไธยตามทจารกในพระสพรรณบฏวา พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพล อดลยเดช มหตลา ธเบศรามาธบด จกรนฤบดนทร สยามมนทราธราช บรมนาถบพตร พระราชทานพระปฐมบรมราชโองการวา

"เราจะครองแผนดนโดยธรรม เพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยาม"

พระราชพธบรมราชาภเษกพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

ทมา: https://th.wikipedia.org/wiki/พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

ตลอดระยะเวลา 70 ป ทพระบาทสมเดจพระปรมนทร มหาภมพลอดลเดชมหาราช เสดจขนครองราชยตงแต 9 มถนายน พ.ศ.2485 จนถง 13 ตลาคม พ.ศ.2559 พระองคทรงยดมนในหลก ทศพธราชธรรม มาโดยตลอด

จากการสญเสยครงยงใหญของคนไทยทวประเทศ เมอวนท 13 ตลาคม 2559 เมอส านกพระราชวงออกแถลงการณชวงหวค าวนนนอยางเปนทางการวา พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพล อดลยเดช มหตลาธเบศรามาธบด จกรนฤบดนทร สยามมนทราธราช บรมนาถบพตร เสดจสวรรคต ณ โรงพยาบาล ศรราช เวลา 15.52 น.

“ในหลวงรชกาลท 9 สวรรคต” จงเปนขาวใหญสดในรอบป 2559 พระองคไมเพยงเปนกษตรย ผ ทรงเปนศนยรวมจตใจของชาวไทยเทานนพระบารมทรงแผไผศาลทวโลกเหนไดจากทสมชชาใหญ

P a g e | 8

สหประชาชาต (UNGA) จดประชมสมยพ เศษ โดยมผ แทนจากภมภาคตางๆ น นกลาวสดด อยางนาประทบใจ สอตางประเทศไดน าเสนอขาวการสวรรคตของพระราชกรณยกจททรงปฏบตตลอด 70 ป แหงการครองราชย "ราชนผ ยงใหญ"

ทมา http://www.komchadluek.net/news/foreign/247209

และเมอวนท 1 ธนวาคม 2559 สมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร มพระราชด ารสตอบรบการขนครองราชย ความวา

“ ตามทประธานสภานตบญญตแหงชาต ปฏบตหนาทประธานรฐสภาไดกลาวในนามของปวงชนชาวไทย เชญขาพเจาขนครองราชยเปนพระมหากษตรย วาเปนไปตามพระราชประสงคของพระบาทสมเดจพระปรมนทร มหาภมพลอดลยเดช บรมนาถบพตร วาดวยการสบราชสนตตวงศกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยนน ขาพเจาขอตอบรบเพอสนองพระราชปณธาน และเพอประโยชนของประชาชนชาวไทยทงปวง”

และเมอวนท 14 ธนวาคม 2559 ทหองรอยล จบล บอลรม อาคารชาเลนเจอร เมองทองธาน พล.อ.ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร เผยในหลวงรชกาลท 10 ทรงรบสงใหนอมน าและปฏบตตามศาสตรของพระราชา แหงพระบรมชนกนาถ ใชบรหารประเทศ ทรงย าใหใชตอไป อยาใหนอยกวาเดม

"สมเดจพระเจาอย หวพระองคใหม ทรงรบสงกบรฐบาลและรฐมนตรบางทานวา ขอใหรฐบาลท าหนาท เพอใหประชาชนมความสขใหมากทสดในรชกาลปจจบน โดยใชแนวทางของสมเดจพระบรมชนกนาถ ซงไดทรงท ามาตลอด 70 ปทผานมา ทานทรงใหสบสานตอในสงเหลาน ไมใหเสอมถอยหรอนอยลงไปกวาเดม”

ในปจจบนไดมการโปรดเกลาฯ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบท 20 เมอวนท 6 เมษายน พ.ศ. 2560 เปนปท 2 ในรชกาลปจจบน ซงมการบญญตเกยวกบการปกครองดวยหลกธรรมาภบาล ดงน

แนวทางประชารฐภายใตกฎเกณฑตามหลกการปกครองในระบอบประชาธปไตย และประเพณการปกครองทเหมาะสมกบสถานการณและลกษณะสงคมไทย หลกความสจรต หลกสทธมนษยชน และหลกธรรมาภบาล อนจะท าใหสามารถขบเคลอนประเทศใหพฒนาไปขางหนาได อยางเปนขนตอนจนเกด

P a g e | 9

ความมนคงมงคงและยงยน ทงในทางการเมองการปกครอง เศรษฐกจและสงคม ตามระบอบประชาธปไตยไทย อนมพระมหากตรยทรงเปนประมข

หมวด ๖

แนวนโยบายแหงรฐ

มาตรา ๖๕

รฐพงจดใหมยทธศาสตรชาตเปนเปาหมายการพฒนาประเทศอยางยงยนตาม หลกธรรมาภบาล

เพอใชเปนกรอบในการจดท าแผนตาง ๆ ใหสอดคลองและบรณาการกนเพอใหเกดเปนพลงผลกดนรวมกนไปสเปาหมายดงกลาว

การจดท า การก าหนดเปาหมาย ระยะเวลาทจะบรรลเปาหมาย และสาระทพงมในยทธศาสตรชาต ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต ทงน กฎหมายดงกลาวตองมบทบญญตเกยวกบการมสวนรวมและการรบฟงความคดเหนของประชาชนทกภาคสวนอยางทวถงดวย

ธรรมาภบาล ในการบรหารจดการในทกๆ ดาน โดยยดหลกธรรมาภบาล 6 ประการ ดงน 1. หลกคณธรรม (morality) คอ การยดมนในความถกตองดงาม การสงเสรมใหบคลากรพฒนา

ตนเองไปพรอมกนเพอใหบคลากรมความซอสตยจรงใจ ขยน อดทน มระเบยบวนย ประกอบอาชพสจรตเปนนสยประจ าชาต

2. หลกนตธรรม (the rule of law) คอ การปฎบตตามกฎหมาย กฎระเบยบตางๆ ซงรวมถงการไมเลอกปฎบต การไมท าตามอ าเภอใจ การไมละเมดกฎหมายและการไมละเมดสทธของคนอน

3. หลกความโปรงใส (accountability) คอ ความถกตองชดเจน ปฎบตตามหลกการทควรจะเปนรวมถงการสรางความไววางใจซงกนและกน มกระบวนการตรวจสอบความถกตองได รวมทงการใหและรบขอมลทเปนจรง ตรงไปตรงมา ทนเวลา ในระดบกจการอาจแปลความหมายของ "accountability" เปน "ความรบผดชอบทอธบายไดซงเปนภาระบทบาทของผบรหารในแงขอผกพนหรอความเตมใจทจะยอมรบความรบผดชอบรรวมทงความสามารถในการรายงานชแจงใหเหตผลเพออธบายการกระท าของตนเองและสามารถตอบค าถามของทกฝายทเกยวของไดในทกททกโอกาสเพอแจกแจงอธบายการกระท าทงหมดทตนรบผดชอบ

4. หลกการมสวนรวม (participation) คอ การใหโอกาสบคลากรหรอผมสวนเกยวของเขามาสวนรวมทางการบรหารจดการเกยวกบการตดสนใจในเรองตาง ๆ เชน เปนคณะกรรมการและ/หรอคณะท างานโดยใหขอมลความคดเหนแนะน าปรกษา รวมวางแผนและรวมปฎบต

5. หลกความรบผดชอบ (responsibility) คอ ความรบชอบในงานของตน ความรบผดชอบตอการกระท าของตนเอง รวมถงการตระหนกและส านกในสทธและหนาท

6. หลกความคมคา (cost-effectiveness of economy) คอ การบรหารจดการใหเกดประโยชนสงสดในระดบบคคล ความคมคาเทยบเคยงไดกบความประหยด ไมฟ มเฟอยและใชทรพยากรทมอยอยางจ ากดใหเกดประโยชนอยางคมคาและรกษาทรพยากรธรรมชาตใหยงยน

P a g e | 10

หลกธรรมาภบาลเปนหลกการทส าคญยง ซง พลเอก ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ได

กลาวในรายการคนความสขใหคนในชาต ครงท 1 เมอวนท 19 กมภาพนธ พ.ศ. 2559 วา “ถาทานมธรรมาภบาล จบทกอยาง ธรรมาภบาลไปดซ 6 ขอ ท าใหไดตามนน”

ครงทสอง เมอวนท 18 มนาคม พ.ศ. 2559 นายกรฐมนตรกลาวย าเรองธรรมาภบาลวา

“เรองของการสราง ปลกฝงระบบธรรมาภบาลใหไดโดยเรว ปนผมเนนเรองระบบธรรมาภบาล ในทกสงคม ในทกภาคสวน ตงแตเดกเลก เยาวชน ประชาชน เอกชน ขาราชการ ทกหนวยงานจะตองมธรรมาภบาลนะครบ ไปดธรรมาภบาลมอะไรบาง ม 6 ขอ”

และครงทสาม เมอวนท 1 เมษายน พ.ศ. 2559 นายกรฐมนตรไดกลาวเนนใหขาราชการปฏบตหนาทโดยยดหลกธรรมาภบาลทง 6 ประการ เปนนมตรหมายทดของบานเมอง วา

“ขาราชการตองมจตส านกทด ประพฤตด อยางทเราเรยกวา “ธรรมา ภบาล” ซงประกอบดวยหลก 6 ประการ กอยากจะทบทวน อนไดแก หลกคณธรรม หลกนตธรรม หลกความโปรงใส หลกความมสวนรวม หลกความรบผดชอบ และหลกความคมคา ทงนรฐบาลปจจบนไดยดถอและน ามาประยกตใชเปนหลกการท างานรวมกนในสงคม ทส าคญกคอค าวา “ประชารฐ” นอกจากจะใหความส าคญกบการมสวนรวมจากทกภาคสวนแลว ในการรกษาความสมดล ระหวางหลกการทง 6 ประการ ในทกมต ทงการเมอง เศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอม กจะท าใหการบรหาราชการแผนดนไมตดกบดกตวเองหรอพบทางตน”

หลกธรรมาภบาล คอ หลกการบรหารกจการบานเมองและสงคมทดหรออาจเรยกวา “การบรหารกจการบานเมองทด” ซงรจกกนในนาม “Good Governance”

หลกธรรมาภบาล เปนหลกการหรอการอยรวมกนในบานเมองและสงคมอยางมความสข สามารถประสานประโยชน และคลคลายปญหาขอขดแยงโดยสนตวธและพฒนาสงคมใหมความยงยน แตหากพจารณาตามความหมายททางสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศ หรอ TDRI ไดใหความหมายไว พบวา “ธรรมาภบาล” มาจาก “ธรรม” (แปลวา คณความด) รวมกบค าวา “อภ” (แปลวา ยง) และค าวา “บาล” (แปลวา ปกครองหรอเลยงด) ดงนนค าวา “ธรรมาภบาล” จงหมายถง การบรหารการปกครองทมความถกตอง มความยตธรรมและมคณความดอยางยง ซงตรงกบภาษาองกฤษวา “Good Governance”

ส าหรบแนวความคดเรองธรรมาภบาลในประเทศไทยไดถกน ามาใชในการบรหารจดการประเทศอยางชดเจนครงแรกในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 (พ.ศ. 2540-2544) ซงไดก าหนด "ยทธศาสตรการพฒนาประชารฐ" เปนเพยงหลกการกวางๆ ยงขาดแนวคดและแนวปฏบตเกยวกบ ธรรมาภบาลทเปนรปธรรม ซงตอมาในป พ.ศ. 2542 รฐบาลไดออกระเบยบส านกนายกรฐมนตร เมอวนท

P a g e | 11

10 สงหาคม พ.ศ. 2542 ใหทกหนวยงานของรฐด าเนนการบรหารจดการบานเมองและสงคมโดยยดหลกธรรมาภบาล 6 ประการ

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 (พ.ศ. 2545-2549) แนวคดและแนวปฏบตดานธรรมาภบาล เรมมความชดเจนเปนรปธรรมมากยงขน โดยแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 ไดก าหนด “ยทธศาสตรการสรางระบบการบรหารจดการทดในประเทศไทย” เปนแนวทางพฒนาระบบบรหารจดการทดอยางตอเนองจากแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 และน า “ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” มาเปนพนฐานการพฒนาทงการด าเนนชวตในทางสายกลาง การยดถอหลกความพอเพยง การน าความรตางๆ มาใชอยางรอบคอบ และการเสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาตใหเกดมโนส านกในคณธรรม

ในป พ.ศ. 2546 รฐบาลไดออกพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 ไดก าหนดขอบเขตความหมายของค าวา “การบรหารกจการบานเมองทด” ในภาพรวม ซงเปนการชใหเหนวตถประสงคของการบรหารราชการทก าหนดในพระราชกฤษฎกา

ในป พ.ศ. 2547 ส านกนายกรฐมนตรไดออกประกาศระเบยบส านกนายกรฐมนตร ลงวนท 9 สงหาคม พ.ศ.2547 เพอยกเลกระเบยบฯ เมอวนท 10 สงหาคม พ.ศ. 2542

ในป พ.ศ. 2549 คณะรฐมนตรมมตเมอวนท 19 ธนวาคม พ.ศ. 2549 เหนชอบวาระแหงชาตดานจรยธรรม ธรรมาภบาลและการปองกนการทจรตและประพฤตมชอบในภาครฐ โดยมวตถประสงคเพอท าใหประชาชนเกดความมนใจ ศรทธาและไววางใจในการบรหารราชการแผนดนของรฐบาลและหนวยงานภาคราชการ รวมถงตวขาราชการและเจาหนาทในทกระดบ โดยเฉพาะการใชอ านาจรฐและการใชจายเงนแผนดน

ในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 ระบเกยวกบหลกธรรมาภบาลของการบรหารกจการบานเมองทดไวในหมวด 4 มาตรา 74 วรรคหนง “บคคลผ เปนขาราชการ ลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐรฐวสาหกจ หรอเจาหนาทอนของรฐ มหนาทด าเนนการใหเปนไปตามกฎหมายเพอรกษาประโยชนสวนรวม อ านวยความสะดวก และใหบรการแกประชาชนตามหลกธรรมาภบาลของการบรหารกจการบานเมองทด”

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550-2554) ใหความส าคญอยางยงกบการเสรมสรางธรรมาภบาลใหเกดขนในการบรหารจดการประเทศอยางแทจรง จงก าหนดใหมยทธศาสตรการเสรมสรางธรรมาภบาลในการบรหารจดการประเทศ ซงเปนยทธศาสตรส าคญทจะมสวนสนบสนนการขบเคลอนพนธกจและยทธศาสตรอนๆ

ยทธศาสตรการเสรมสรางธรรมาภบาลในการบรหารจดการประเทศ มงเสรมสรางความเปนธรรมในสงคมอยางยงยนโดยใหความส าคญกบ 7 แนวทางการพฒนา ดงน

1.การเสรมสราง และพฒนาวฒนธรรมประชาธปไตยและธรรมาภบาลใหเปนสวนหนง ของวถการด าเนนชวตในสงคมไทย

P a g e | 12

2.เสรมสรางความเขมแขงของภาคประชาชนใหสามารถเขารวมในการบรหารจดการ ประเทศ

3.สรางภาคราชการทมประสทธภาพและมธรรมาภบาล เนนการบรการแทนการก ากบ ควบคม และท างานรวมกบหนสวนการพฒนา

4.การกระจายอ านาจการบรหารจดการประเทศสภมภาค ทองถน และชมชนเพมขน ตอเนอง

5.สงเสรมภาคธรกจเอกชนใหเกดความเขมแขง สจรต และมธรรมาภบาล 6.การปฏรปกฎหมาย กฎระเบยบ และขนตอน กระบวนการเกยวกบการพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมเพอสรางความสมดลในการจดสรรประโยชนจากการพฒนา 7.การรกษาและเสรมสรางความมนคงเพอสนบสนนการบรหารจดการประเทศสดลยภาพ

และความยงยน

และในป พ.ศ. 2552 รฐบาลไดออกระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยคณะกรรมการ ธรรมาภบาลจงหวด พ.ศ. 2552 โดยประกาศราชกจจานเบกษา เมอวนท 27 เมษายน 2552 และมผลบงคบใชกบหนวยงานของรฐตงแตวนท 28 เมษายน 2552 ใหมคณะกรรมการธรรมาภบาลจงหวดคณะหนง เรยกโดยยอวา “ ก.ธ.จ.” ประกอบดวยผตรวจราชการส านกนายกรฐมนตรซงมเขตอ านาจในจงหวดเปนประธาน และผแทนภาคประชาสงคม ผแทนสมาชกสภาทองถนและผแทนภาคธรกจเอกชนในจงหวดนนเปนกรรมการ จ านวนกรรมการใน ก.ธ.จ. ใหถอเกณฑจ านวนอ าเภอของแตละจงหวด ดงน

1. จงหวดทมไมเกน 10 อ าเภอ ใหมกรรมการ จ านวนไมเกน 14 คน

2. จงหวดทมไมเกน 15 อ าเภอ ใหมกรรมการ จ านวนไมเกน 16 คน

3. จงหวดทมไมเกน 20 อ าเภอ ใหมกรรมการ จ านวนไมเกน 18 คน

4. จงหวดทมตงแต 20 อ าเภอขนไป ใหมกรรมการ จ านวน 20 คน

วาระการด ารงต าแหนงคราวละ 3 ป และจะด ารงต าแหนงตดตอกนเกน 2 วาระไมได โดย ก.ธ.จ. มอ านาจหนาท ดงตอไปน

1. สอดสองการปฏบตภารกจของหนวยงานของรฐและเจาหนาทของรฐในจงหวด ใหใชวธการบรหารกจการบานเมองทด ตาม พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด 2. แจงใหผวาราชการจงหวด หวหนาสวนราชการ รฐวสาหกจ หรอหนวยงานอนของรฐทเกยวของ แลวแตกรณ ด าเนนการตามอ านาจหนาท ในกรณทพบวามการละเลยไมปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบ หรอขอบงคบ หรอมกรณทจรต

3. เสนอแนะแนวทางการปฏบตและการสงเสรมตามหลกคณธรรม จรยธรรม และธรรมาภบาล

เพอการบรหารกจการบานเมองทดของหนวยงานของรฐและเจาหนาทของรฐ แกผ วาราชการจงหวดและหนวยงานของรฐในจงหวด

4. ตดตามการปฏบตตามมต ก.ธ.จ.

P a g e | 13

5. แตงตงทปรกษาดานวชาการ การประชาสมพนธ หรอดานอน จ านวนไมเกน 3 คน

6. เผยแพรผลการปฏบตหนาทตอสาธารณะตามทเหนสมควร แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) คงยดหลก “ปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง” และ “คนเปนศนยกลางของการพฒนา” รวมทง “สรางสมดลการพฒนา” ในทกมต มพนธกจดงน สรางความเปนธรรมในการกระจายรายได ควบคกบการสรางสงคม คณธรรม เพอใหคนกนดอยด มคณภาพชวตทด ปลอดภยจากอาชญากรรม อบตเหต ยาเสพตดและอบายมข คนในสงคมอยรวมกนอยางสนตสข มวฒนธรรมประชาธปไตยและธรรมาภบาล

เมอวนท 24 เมษายน 2555 คณะรฐมนตรมมตเหนชอบในการประชม ครม. ตามทส านกงาน คณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.) เสนอ เรอง “หลกธรรมาภบาลของการบรหารกจการบานเมองทด” ประกอบดวย 4 หลกการส าคญ และ 10 หลกการยอย ดงน

1. การบรหารจดการภาครฐแนวใหม (New Public Management) 1.1 หลกประสทธภาพ (Efficiency) 1.2 หลกประสทธผล (Effectiveness) 1.3 หลกการตอบสนอง (Responsiveness) 2. คานยมประชาธปไตย (Democratic Value) 2.1 ภาระรบผดชอบ/สามารถตรวจสอบได (Accountability) 2.2 เปดเผย/โปรงใส (Transparency) 2.3 หลกนตธรรม (Rule of Law) 2.4 ความเสมอภาค (Equity) 3. ประชารฐ (Participatory State) 3.1 การมสวนรวม/การพยายามแสวงหาฉนทามต (Participation/ Consensus Oriented) 3.2 การกระจายอ านาจ (Decentralization) 4. ความรบผดชอบทางการบรหาร (Administrative Responsibility) คณธรรม/จรยธรรม (Morality/ Ethic) ปจจบนแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 - 2564) ดานธรรมาภบาล

ประเทศไทยจะตองใหความส าคญกบเรองธรรมาภบาลอยางเรงดวน จากการประเมนผานดชนความอยเยนเปนสขรวมกนในสงคมชวา สงคมไทยในภาพรวมมความเปนสขรวมกนอยในระดบปานกลางในป 2556 แตองคประกอบดานสงคมประชาธปไตยทมธรรมาภบาลอยในระดบทตองเรงแกไข สถานการณดงกลาวถอเปนความจ าเปนของประเทศไทยทจะตองใหความส าคญกบเรองธรรมาภบาลอยางเรงดวน เนองจากสถานการณวกฤตคณธรรม จรยธรรมและธรรมาภบาลของสงคมไทย

ขณะนการทจรตไดมการสะสมตวและลกลามสทกภาคสวน ไดแก ภาคการเมองทงระดบชาตและระดบทองถนทมการซอสทธขายเสยงกบผลประโยชนรฐ หนวยงานภาครฐมระบบการบรหารงานทไมเปน

P a g e | 14

ธรรมาภบาล มการใชอ านาจหนาทมชอบ หาผลประโยชนใหกบตนเองและพวกพอง ภาคธรกจบางสวนรวมมอกบนกการเมองและขาราชการกระท าการทจรต ผลงานวจยเรอง “การทจรตในวงราชการไทย : การสงเคราะหองคความรดานแนวทางการแกไขจากผน าและบคคลส าคญของประเทศไทย” เปนงานระดบดษฎนพนธอนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการพฒนา แขนงวชาการพฒนาสงคม บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา พ.ศ. 2556 จากผลการวจยการทจรตในวงราชการไทย: การสงเคราะหองคความรดานแนวทางการแกไขปญหาจากการสมภาษณผน าทางการเมอง นกวชาการ ผตรวจสอบการใชอ านาจรฐและผน าดานอนๆ เพอน ามาสบทสรปตามหลกธรรมาภบาล ซงไดน าเสนอบทความทางวชาการเพอเผยแพรแนวความคดทสามารถชวยแกปญหาใหประเทศชาตไดจนไดรบรางวลการน าเสนอผลงานดเดน (กตตศกด รฐประเสรฐ, 2559: 458)

ขอคนพบดงกลาวอภปรายผลไดวา การทจรตในวงราชการไทยทเกดจากกลมบคคล 4 ฝาย คอนกการเมอง ขาราชการ พอคานกธรกจ และประชาชน ทเปนตนเหตของการทจรต การแกปญหาโดยใหผน าประเทศหรอนายกรฐมนตรประกาศการตอตานการทจรตในวงราชการไทยอยางจรงจง ถารฐมนตรกระทรวงใดไมปฏบตจะมโทษขนเดดขาด และจะท าใหเหนเปนแบบอยาง ส าหรบแนวทางปองกนการทจรตในวงราชการไทยใชแนวทางสรางสงคม “ธรรมาภบาล” ใหเกดขนไดดวยการสนบสนนจากภาครฐเผยแพรองคความรเรอง หลกธรรมาภบาล ทง 6 ประการ ซงประกอบดวย 1) หลกคณธรรม 2) หลกนตธรรม 3) หลกความโปรงใส 4) หลกการมสวนรวม 5) หลกความรบผดชอบ และ 6) หลกความค มคา ทางดานผ วจยพบวา การใชหลกธรรมาภบาลโดยเฉพาะทางดาน “หลกคณธรรม” คอ การน า “หลกคณธรรม” มายดมนถอมน เชน ความซอสตย อดทน เมตตากรณา เสยสละ จะท าใหลดการทจรตในวงราชการไทยได ซงสอดคลองกบหลกคณธรรม 4 ประการ

ซงขอนอมน าพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทไดพระราชทานแกประชาชนชาวไทย ในพระราชพธบวงสรวงสมเดจพระบรพมหากษตรยาธราชเจา คราวสมโภชกรงรตนโกสนทร 200 ป เมอวนท 5 เมษายน พ.ศ. 2525 ความตอนหนงวา

"... คณธรรมททกคนควรจะศกษาและนอมน ามาปฏบต มอย สประการประการแรก คอ การรกษาความสจ ความจรงใจตอตวเองทจะประพฤตปฏบตแตสงทเปนประโยชน และเปนธรรม ประการทสอง คอ การรจกขมใจตนเอง ฝกใจตนเอง ใหประพฤตปฏบตอย ในความสจความดนนประการทสาม คอ การอดทน อดกลน และอดออมทจะไมประพฤตลวงความสจสจรต ไมวาดวยเหตประการใด ประการทส คอ การรจกละวางความชว ความทจรต และรจกสละประโยชนสวนนอยของตน เพอประโยชนสวนใหญของบานเมอง คณธรรมสประการน ถาแตละคนพยายามปลกฝงและบ ารงใหเจรญงอกงามขนโดยทวกนแลว จะชวยใหประเทศชาตบงเกดความสข ความรมเยน และมโอกาสทจะปรบปรงพฒนาใหมนคงกาวหนาตอไปไดดงประสงค ..."

P a g e | 15

พระบรมราโชวาทเรองคณธรรม 4 ประการน สอดคลองกบหลกพทธธรรมในเรอง ฆราวาสธรรม 4 คอ

1. สจจะ มความจรงใจตอตนเองทจะรกษาสจจะทใหไวกบตน

2. ทมะ รจกขมใจตนเองทจะปฏบตตามสจจะทก าหนด

3. ขนต มความอดทนอดกลนทจะปฏบตตามสจจะนนใหส าเรจลลวง

4. จาคะ สละความชวความทจรตตามสจจะนนๆ

สรป

ผลจากการศกษาทบทวนจากอดตถงปจจบน ถาผ บรหารและผ ปกครองประเทศไดน าเอา ธรรมของพระราชา หรอ ทศพธราชธรรม ทง 10 ประการ มาปฏบตและใชในการบรหารกจการบานเมองและสงคมทด คอ นายกรฐมนตร คณะรฐมนตร เจากระทรวงทกกระทรวง ทบวง กรม น าเอา “ทศพธราชธรรม” ไปสการปฏบตทเปนรปธรรมจากตนเอง ครอบครวและสงคม บานเมองกจะเจรญพฒนามความมนคง มงคงและยงยน

สวนนกการเมองและขาราชการ ตองบรหารกจการบานเมองดวยหลกธรรมาภบาลทง 6 ประการ คอ หลกคณธรรม หลกนตธรรม หลกความโปรงใส หลกการมสวนรวม หลกความรบผดชอบ และ หลกความคมคา กจะท าใหการบรหารราชการแผนดนไมตดกบดกตวเอง หรอพบทางตน ส าหรบประชาชนโดยทวไปตองยดมนถอมนในคณธรรม 4 ประการ ทพระบาลสมเดจพระเจาอยหวรชกาลท 9 ทรงพระราชทานไวเมอ วนท 5 เมษายน 2525 กจะท าใหการทจรตคอรปชน ลดลง บานเมองกจะเจรญพฒนามความมนคง มงคงและยงยน ตามทพวกเราปรารถนา

P a g e | 16

หากตองการใหคนไทยอยด มสข ปลอดภย ไดรบความยตธรรม มเกยรต และศกดศรของความเปนไทย มความเจรญขน กสมควรตอบแทนบญคณแผนดน ดวยการประพฤต ปฏบต อยางมน าใจตอกน เออเฟอชวยเหลอกนในสงทชอบธรรม รวมตรวจสอบสงคมวามการด าเนนการทงปวงถกตองคมคา คมกบเวลา ทรพยสนเงนทอง ความคด และแรงงานทรวมกนกระท าเพอสงคม โดยซอสตยสจรต ชวยกนขจดและละเวนความชวทจรต มงกระท าความด โดยตองปฏบตเรมตนทตนเองกอน ขยายตอไปในครอบครว เรอยไปจนถงสงคมและบานเมอง กจะเกดความสขใจเปนเบองตน เกดความสขทงกายและใจ และความภาคภมทไดมโอกาสชวยบานเมองใหเกดธรรมาภบาลตามทปรารถนา

ขอชวนใหทกทานมารวมกนสรางสงคมแหงความสข มธรรมาภบาลดวยกน

“คณธรรม ๔ ศล ๕ ธรรมาภบาล ๖”

พลเอก จรล กลละวณชย

นายกอาวโสสมาคมภาคเครอขายธรรมาภบาล