วชาสงคมศกษา 3 รหส ส 32101 ภมศาสตร ม.5

หนวยการเรยนรท 1

เครองมอทางภมศาสตรและภมศาสตรสารสนเทศศาสตร

เครองมอส ำคญทำงภมศำสตร

ภมสำรสนเทศศำสตร

เครองมอทำงภมศำสตร คอ วสดอปกรณในรปแบบตำงๆ ทน ำมำใชเปนสอเพอกำรศกษำ กำรส ำรวจ กำรเกบขอมล กำรบนทก กำรวเครำะหขอมล ตลอดจนใชเปนสอในกำรเผยแพรขอมลทำงภมศำสตร

• เครองมอทท าหนาทเปนสอความร เชน ลกโลกจ ำลอง ภมประเทศจ ำลอง รปถำยทำงอำกำศ ภำพจำกดำวเทยม เปนตน

• เครองมอทท าหนาทเปนสอเกบรวบรวมขอมลทางภมศาสตร เชน เขมทศ เครองมอวดระยะทำงในแผนท เทอรโมมเตอร จพเอส เปนตน รปถำยทำงอำกำศ

บำรอมเตอรจพเอส

แผนท เปนเครองมอทสรำงขนเพอแสดงลกษณะของพนผวโลก และสงทปรำกฏบนพนผวโลกบนวสดแบนรำบดวยกำรยอขนำดใหเลกลงโดยใชมำตรำสวน และใชสญลกษณแทนสงตำงๆ ทมอยจรงบนผวโลก

• แผนทภมประเทศ แสดงขอมลรำยละเอยดของผวโลกทเกยวกบภมลกษณแบบตำงๆ ทเกดขนเองตำมธรรมชำต

แผนทแสดงภมประเทศบนเกำะสมำตรำ

• แผนทเฉพาะเรอง แสดงขอมลหลกเฉพำะเรองใดเรองหนง เชน แผนทประชำกร แผนทปำไม แผนททองเทยว เปนตน

แผนทแสดงเขตชวภำพภมศำสตรของโลก

• ใชแสดงเสนทำงคมนำคมในกำรเดนทำง• ใชในกำรสงเสรมกำรทองเทยว• ใชในกำรรำยงำนปรำกฏกำรณธรรมชำต • ใชเปนขอมลในกำรวำงแผนสรำงระบบสำธำรณปโภค

แผนทแสดงเสนทำงเดนพำยไตฝ นไหเยยนในทะเลจนใต

• ใชเปนขอมลพนฐำนในกำรพฒนำเศรษฐกจและสงคม• ใชในกจกำรทหำร• ใชในดำนควำมสมพนธระหวำงประเทศใชศกษำวจยเกยวกบพนท• ใชศกษำวจยเกยวกบพนท

ลกโลกจ ำลอง เปนหนจ ำลองของโลก เพอใชแสดงแทนสณฐำนของโลกซงมลกษณะกลม สำมำรถแสดงกำรหมนรอบตวของโลก เพอประกอบกำรอธบำยกำรเกดกลำงวน-กลำงคนไดเปนอยำงด

• ลกษณะผวโลก แบงออกเปน 2 สวน คอ สวนทเปนพนน ำและสวนทเปนแผนดน• สวนทสมมตขน ไดแก เสนเมรเดยนและเสนขนำน

• ใชศกษำขอมลทตง รปรำง ขนำด และลกษณะทำงกำยภำพของประเทศ ทวป ทะเลและมหำสมทรตำงๆ

• ใชศกษำเสนเมรเดยน และเสนขนำน• ใชศกษำกำรหมนของโลกและกำรโคจรของโลกรอบดวงอำทตย

รปถำยทำงอำกำศ เปนรปทไดจำกกำรถำยทำงอำกำศ โดยใชกลองถำยรปตดไวกบอำกำศยำน เชน เครองบน บอลลน เปนตน รปถำยทำงอำกำศจะใหขอมลคอนขำงละเอยด ควรศกษำควบคกบแผนท เพอใหเขำใจงำยขน

• รปถายทางอากาศแนวดง เปนรปทถำยในแนวตงฉำกกบผวโลกและไมเหนแนวขอบฟำ

• รปถายทางอากาศแนวเฉยง เปนรปถำยทเกดจำกกำรก ำหนดแกนของกลองในลกษณะเฉยง

กรงพนมเปญ ประเทศกมพชำ

• ควำมแตกตำงของควำมเขมของส เชน ปำไมแนนทบจะมสเขมกวำปำถกท ำลำย• ขนำดและรปรำง เชน สนำมฟตบอลมลกษณะเปนสเหลยมผนผำขนำดใหญ• เนอภำพและรปแบบ เชน ปำไมธรรมชำตจะมควำมสงต ำไมสม ำเสมอเหมอนปำปลก• ควำมสงและเงำ เชน ตนไมสงหรอตกสงเมอถำยในชวงเชำหรอบำยจะมเงำ ท ำใหแปล

ควำมหมำยไดด• ต ำแหนงและควำมสมพนธ เชน เรอในแมน ำ รถยนตบนถนน• ขอมลประกอบ เชน แผนทกำรใชทดน แผนทปำไม• กำรตรวจสอบขอมล โดยกำรตรวจสอบขอมลภำคสนำมจะชวยใหแปลควำมหมำยถกตอง

มำกขน

• ใชส ำรวจและท ำแผนทภมประเทศ• ใชในกจกำรทำงทหำรและควำมมนคงของประเทศ• ใชส ำรวจและตดตำมกำรเปลยนแปลงทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม• ใชส ำรวจและตดตำมกำรเปลยนแปลงพนทกำรใชทดน• ใชในกำรวำงผงเมอง และกำรส ำรวจแหลงโบรำณคด• ใชในกำรส ำรวจและตดตำมดำนยทธศำสตร

ภำพถำยทำงอำกำศแสดงกำรบกรกพนทปำในจงหวดพงงำ

ภำพจำกดำวเทยม เปนภำพทไดจำกเครองถำยภำพทตดตงไวกบดำวเทยม ซงสำมำรถจ ำแนกควำมแตกตำงของสงตำงๆ ทปรำกฏบนผวโลก โดยอำศยกำรสะทอนรงสควำมรอนของสงตำงๆ บนผวโลก ซงขอมลจำกดำวเทยมจะถกสงมำยงสถำนบนพนโลกในรปของตวเลข แลวจงใชคอมพวเตอรในกำรแปลงคำตวเลขเปนภำพ

ภาพจากดาวเทยม MTSAT-1R

ดำวเทยม GOES

ดำวเทยม THEOS

• ดำวเทยมอตนยมวทยำ ใชบนทกขอมลดำนอตนยมวทยำ• ดำวเทยมสมทรศำสตร ใชบนทกขอมลดำนสมทรศำสตร• ดำวเทยมส ำรวจแผนดน ใชบนทกขอมลของผวโลก• ดำวเทยมสอสำร ใชเพอกำรตดตอสอสำรและคมนำคม• ดำวเทยมเพอก ำหนดต ำแหนงบนพนโลก ใชส ำรวจ

หำต ำแหนงวตถบนพนโลก

• ดำวเทยมเพอกจกำรทหำร ใชในกจกำรทหำร เชน กำรศกษำแนวพรมแดน

ดำวเทยมไทยคม 4

• กรณทพมพขอมลเปนภาพพมพ แปลควำมหมำยแบบเดยวกบกำรแปล

ควำมหมำยรปถำยทำงอำกำศ โดยกำรสงเกตจำกควำมเขมของส ขนำดและรปรำง ควำมสงและเงำของวตถ เปนตน

• กรณทเปนขอมลตวเลข ขอมลจะถกแปลงเปนภำพผำน

โปรแกรมคอมพวเตอร และจงก ำหนดขอมลตำมวตถประสงคกำรใชตอไป

• ใชในดำนกำรจดกำรทรพยำกรสงแวดลอม

• ใชในดำนกำรท ำแผนท• ใชในดำนอตนยมวทยำ

ภำพจำกดำวเทยมแสดงกำรเคลอนตวของพำยไตฝ นไหเยยน

ภมสารสนเทศศาสตร (Geoinformation) คอ ศำสตรสำรสนเทศทเนนกำรบรณำกำรเทคโนโลยทำงดำนกำรส ำรวจ กำรท ำแผนท และกำรวเครำะหขอมลเชงพนทเขำดวยกน เพอศกษำเกยวกบพนทบนโลก ซงประกอบดวย ระบบสำรสนเทศภมศำสตร (GIS) กำรรบรจำกระยะไกล (RS) และระบบก ำหนดต ำแหนงบนพนโลก (GPS)

ระบบสำรสนเทศภมศำสตร (Geographic Information System) เปนระบบทสำมำรถเกบรวบรวม และบนทกขอมลทำงภมศำสตร ดวยระบบคอมพวเตอร เพอกำรน ำเขำ จดเกบ ปรบปรง แกไขขอมล ใหทนสมย และแสดงผลลพธในรปแบบตำงๆ เชน แผนท ภำพสำมมต สถตตำรำง สำมำรถพมพออกมำไดเปนเอกสำรเพอเผยแพรขอมลได

ซอฟตแวร

ขอมล

กระบวนการวเคราะห

บคลากร

ฮารดแวร

• ใชในดำนกำรด ำเนนชวตประจ ำวน• ใชในดำนกำรจดกำรทรพยำกรธรรมชำต

และสงแวดลอม

• ใชในดำนกำรจดกำรภยธรรมชำต• ใชในดำนกำรจดกำรดำนเศรษฐกจและสงคม

กำรรบรจำกระยะไกล (Remote Sensing) หมำยถง ระบบส ำรวจบนทกขอมลเกยวกบพนผวโลกดวยเครองรบร (Sensors) ซงตดไปกบยำนดำวเทยมหรอเครองบน ซงขอมลทบนทกไดจะเรยกวำ “รปถำยทำงอำกำศ” และ “ภำพจำกดำวเทยม”

ขอมล : http://www.social.nu.ac.th

• ระบบกำรท ำงำนของรปถำยทำงอำกำศ

วำงแผนกำรบนและมำตรำสวนของแผนท

ใชอปกรณถำยรปจำกอำกำศยำน

น ำฟลมไปลำงและอดเปนภำพ

น ำภำพทไดมำใชตำมวตถประสงค

ระบบการท างานของภาพจากดาวเทยม

กำรบนทกขอมลแบบพำสซฟ

บนทกขอมลจำกคลนแสงในเวลำกลำงวน และคลนควำมรอนจำกดวงอำทตยในเวลำกลำงคน

ไมสำมำรถบนทกขอมลในพนททมเมฆปกคลมได

กำรบนทกขอมลแบบแอกทฟ

บนทกขอมลโดยใชพลงงำนทผลตขนเองและสงสญญำณไปยงพนโลกแลวรบสญญำณทสะทอนกลบมำยงเครองรบ

• ระบบกำรท ำงำนของภำพจำกดำวเทยม

ระบบก าหนดต าแหนงบนพนโลก (Global Positioning System : GPS) หมายถง เทคโนโลยทใชก าหนดต าแหนงบนพนโลก โดยอาศยดาวเทยม สถานควบคมภาคพนดน และเครองรบจพเอส

เครองรบสญญาณจพเอสใชในการเดนทางไปยงจดหมาย

การท างานของระบบก าหนดต าแหนงบนพนโลก ตองอาศยสญญาณจากดาวเทยมซงโคจรอยรอบโลกประมาณ 24 ดวง โดยมสถานควบคมภาคพนดนท าหนาทคอยตรวจสอบการโคจรของดาวเทยมแตละดวง

ใชในกจกำรทหำร

ใชในกำรก ำหนดจดพกดผวโลก

ใชในกำรส ำรวจทศทำง

ใชในกำรส ำรวจต ำแหนงทเกดภยธรรมชำต

ใชในกจกำรอนๆ เชน กำรบน เปนตน