¡ÒçҹÍÒªÕ¾áÅÐà·คâนâÅÂÕชนมธยมศกษาปท ôกลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย

ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑

Á.ô

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน

ผเรยบเรยงนายมนตร สมไรขงผศ. เพญพร ประมวลสขนายปญญา สงขภรมยนางวรรณ วงศพานชยนางศรรตน ฉตรศขรนทรดร. สถตยพงษ มนหลา

ผตรวจรศ. จอมขวญ สวรรณรกษผศ. ดร. เบญญา มะโนชยนางสาวกหลาบ ลาศนนท

บรรณาธการนายสมเกยรต ภระหงษ

สงวนลขสทธตามพระราชบญญตปทพมพ ๒๕๖๒

พมพครงท ๑ จานวนพมพ ๒๐,๐๐๐ เลมISBN : 978-616-203-808-2

รหสสนคา ๓๔๑๗๐๐๙

ค�ำน�ำ กลมสาระการเรยนร การงานอาชพและเทคโนโลย เปนกล มสาระทชวยพฒนาใหผ เรยน

มความรความเขาใจมทกษะพนฐานทจ�าเปนตอการด�ารงชวตรเทาทนการเปลยนแปลงสามารถน�า

ความรเกยวกบการด�ารงชวตและการอาชพมาประยกตใชในการท�างานอยางมความคดสรางสรรคและ

แขงขนในสงคมไทยและสากล เหนแนวทางในการประกอบอาชพ รกการท�างาน และมเจตคตทดตอ

การท�างานสามารถด�ารงชวตอยในสงคมไดอยางพอเพยงและมความสข

หนงสอเรยนการงานอาชพและเทคโนโลย ชน ม.๔ เปนสาระเกยวกบกระบวนการท�างาน

ในชวตประจ�าวนเพอชวยเหลอตนเองครอบครวและสงคมไดในสภาพเศรษฐกจทพอเพยงไมท�าลาย

สงแวดลอม เนนการปฏบตจรง จนเกดความมนใจและภมใจในผลส�าเรจของงาน เพอใหคนพบ

ความสามารถ ความถนด ความสนใจของตนเอง และการเตรยมความพรอมในการเขาสโลกอาชพ

ประกอบดวย

• ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลางตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช

๒๕๕๑

• ค�าถามBigQuestionเปนค�าถามส�าคญครอบคลมการเรยนรของหนวย

• เนอหาตรงตามหลกสตร ใหองคความรทมงเนนการฝกปฏบต ขนตอนการท�างาน เพอการ

น�าไปใชในการด�ารงชวต

• กจกรรมสรางเสรมพฒนาการเรยนรมใบงานหลากหลายรปแบบเนนฝกทกษะกระบวนการ

ท�างานในชวตประจ�าวนเพอตอยอดในการสรางอาชพในอนาคต

ผเรยบเรยงหวงเปนอยางยงวา หนงสอเรยนเลมน จะเปนประโยชนอยางยงตอการน�าไปใช

ประกอบการจดการเรยนการสอนของสถานศกษาทกแหง ชวยใหผ เรยนไดรบความร มทกษะ

มคณลกษณะอนพงประสงคตลอดจนบรรลตวชวดตามทหลกสตรแกนกลางฯไดก�าหนดไวทกประการ

คณะผเรยบเรยง

บรรณานกรม ๑๑๐

การเพาะปลกพช ๗๘-๑๑๐ปจจยทเกยวของกบการปลกพช ๗๘ปจจยทมอทธพลตอการเจรญเตบโตของพช ๘๑การเตรยมเครองมอและอปกรณในการปลกพช ๙๒การเตรยมพนธพช ๙๕การเตรยมดนปลกพช ๑๐๑

ñหนวยการเรยนรท

òหนวยการเรยนรท

óหนวยการเรยนรท

ôหนวยการเรยนรท

หลกการทางานเพอการดารงชวต ๒-๙ความส�าคญของการท�างานเพอการด�ารงชวต ๒

หลกการท�างานเพอการด�ารงชวต ๕

การจดการในบาน ๑๐-๔๕การจดการดานการวางแผนการท�างานและการใชทรพยากรในบาน ๑๐หลกการท�าความสะอาดบานและอปกรณตางๆ ๑๘

การท�าความสะอาดและการดแลรกษาบาน ๒๕

ความปลอดภยในการท�างานบาน ๓๓

การจดตกแตงบานและบรเวณบาน ๓๖

อาหารและโภชนาการ ๔๖-๗๗หลกการเลอกซออาหาร ๔๖วธการเลอกซออาหารประเภทตางๆ ๔๘การเตรยมและการปรงอาหาร ๕๒การแปรรปอาหาร ๖๐การถนอมอาหาร ๖๕

ÊÒúÑÞ

ËÅÑ¡¡Ò÷íÒ§Ò¹à¾×èÍ¡Òà íÒçªÕÇÔµ

ñ

ñ ความส�าคญของการท�างานเพอการด�ารงชวต การท�างานเพอการด�ารงชวต เปนการท�างานทเกยวของกบการด�าเนนชวตประจ�าวนทว ๆ ไป เชน

งานทบาน การดแลรกษาทอยอาศย การสรางชนงานเพอไวใชในชวตประจ�าวน การซอมแซมสงของ

เครองใช เพอใหสามารถชวยเหลอตนเองได ประหยดคาใชจาย อ�านวยความสะดวก หรอตอยอด

ไปสการมรายได สรางอาชพ เพอสามารถชวยเหลอครอบครวและสงคม เชน การเลอกซออาหาร

หรอวตถดบเพอน�ามาบรโภคในครอบครว การประกอบอาหารเพอรบประทานรวมกบกลมเพอน

การถนอมอาหารเพอใหเกบรกษาอาหารไดนานขน การท�าความสะอาดบานเพอความสะอาด

และความปลอดภย การตกแตงอาคารสถานทเพอใชจดงานตามประเพณ การปลกพชชนดตาง ๆ

เพอใชตกแตงสถานท หรอน�ามาประกอบอาหารเพอรบประทานได

สาระการเรยนรแกนกลาง

■ วธการทางานเพอการดารงชวต ■ ความคดสรางสรรค■ ทกษะการทางานรวมกน■ ทกษะการจดการ■ ทกษะกระบวนการแกปญหาในการทางาน■ ทกษะแสวงหาความรเพอการดารงชวต■ คณธรรมและลกษณะนสยในการทางาน■ การใชพลงงาน ทรพยากรอยางคมคาและยงยน

ตวชวด ■ อธบายวธการทางานเพอการดารงชวต (ง ๑.๑ ม.๔ - ๖/๑)

■ สรางผลงานอยางมความคดสรางสรรคและมทกษะการทางานรวมกน (ง ๑.๑ ม.๔ - ๖/๒)

■ มทกษะการจดการในการทางาน (ง ๑.๑ ม.๔ - ๖/๓)

■ มทกษะกระบวนการแกปญหาในการทางาน (ง ๑.๑ ม.๔ - ๖/๔)

■ มทกษะการแสวงหาความรเพอการดารงชวต (ง ๑.๑ ม.๔ - ๖/๕)

■ มคณธรรมและลกษณะนสยในการทางาน (ง ๑.๑ ม.๔ - ๖/๖)

■ ใชพลงงาน ทรพยากร ในการทางานอยางคมคาและยงยน เพอการอนรกษสงแวดลอม

(ง ๑.๑ ม.๔ - ๖/๗)

หนวยการเรยนรท

·Ñ¡ÉзÕè ÊÓ¤ÑÞ·Õè ÊØ ´ 㹡ÒÃ

·Ó§Ò¹à¾×èÍ¡ÒôÓçªÕÇÔµ¤×Í

·Ñ¡ÉÐã´

๒

การท�ำงำนเพอกำรด�ำรงชวตเปนสงทจ�ำเปนในชวตประจ�ำวนมทงงำนทชวยเหลอตนเองผอนและสงคมรวมถงงำนทท�ำเปนอำชพส�ำหรบกำรท�ำงำนในครอบครวและในโรงเรยนของนกเรยนจ�ำเปนตองใชควำมรควำมสำมำรถวธกำรทกษะกระบวนกำรท�ำงำนตำงๆ เพอใหงำนบรรลผลส�ำเรจและมคณภำพตำมเปำหมำยทไดวำงไว

งานเพอการด�ารงชวตเปนงานทอยใกลตวสามารถท�าไดดวยตนเอง และชวยเสรมใหเกด

ความภาคภมใจในตนเอง การฝกฝนทกษะดวยการปฏบตงานทหลากหลายอยเสมอ จะชวยให

คนพบความสามารถ ความถนด รวมถงสงทสนใจเปนพเศษ เชน การชวยแมท�าอาหารท�าใหพบวา

ชอบท�าอาหาร การท�าอาหารเปนเรองสนก มสงทนาสนใจใหเรยนรและทดลองปฏบตอกมาก

การคนพบความชอบและความถนดจะท�าใหปฏบตงานเหลานนไดด และการฝกฝนอยางตอเนอง

จะชวยใหปฏบตงานไดดขน นอกจากน การมทกษะจากการปฏบตเปนพนฐานทสามารถน�าไป

ประยกตใชในการด�ารงชวต รวมถงการปฏบตงานในวชาชพตาง ๆ ได ดงนน เมอมโอกาสปฏบตงาน

ควรปฏบตงานดวยตนเองอยางเตมความสามารถ เนองจากทกษะทเกดขนจะเปนสงส�าคญทจะ

ท�าใหใชชวตไดอยางมความสขและยงยน

หลกการท�างานเพอการด�ารงชวต ๓

การท�างานเพอการด�ารงชวตมความส�าคญ ดงน

ชวยสรางประสบการณ

การท�างานเปนประสบการณตรงจากการลงมอ

ปฏบตจรง เมอท�าบอย ๆ จะเกดความเชยวชาญ

สามารถน�าไปใชประโยชนในภายหนาได เชน

การท�าอาหารรบประทานเอง ในอนาคตอาจ

ตอยอดประกอบอาชพเปนเชฟได

ชวยใหคนพบความสามารถของตนเอง

งานทลงมอปฏบต จะชวยใหทราบวาชอบสงใด

บกพรองในเรองใด ท�าใหสามารถวางแผนเลอก

อาชพไดสอดคลองกบความตองการของตนเอง

ไดดขน เชน ชอบปลกตนไมและศกษาพรรณไม

สามารถเลอกอาชพทเกยวของกบพชได

เปนพนฐานการประกอบอาชพ

งานเพอการด�ารงชวตหลายงาน สามารถตอยอด

เปนอาชพในภายหนาได เชน งานตกแตง

ภายใน งานประกอบอาหาร งานถนอมอาหาร

งานปลกตนไม งานคดเลอกพนธพช ซงการม

ประสบการณตงแตเยาววยจะท�าใหเกดทกษะ

พนฐานเพอน�าไปสอาชพทสนใจได

ชวยพฒนาความคดสรางสรรค

การท�างานตองใชความคดอยตลอดเวลา บางคน

อาจเกดความคดสรางสรรคขณะคด แตบางคน

อาจเกดในขณะปฏบต เปนตนวา ตอนกอนเรม

ประกอบอาหารตงใจจะท�าเมนใหมทคดไวแลว

แตในขณะประกอบอาหารเกดคดอกเมนขน

มาไดใหม

ชวยสรางประโยชนใหผอน

ผลงาน หรอ ชนงานทเราลงมอปฏบต อาจสราง

ประโยชนใหแกผอน เชน การเลอกซอวตถดบทม

คณภาพมาปรงอาหารรบประทานในครอบครว

ท�าใหสมาชกในครอบครวมสขภาพทด การปลก

ตนไมตกแตงสถานทชวยสรางบรรยากาศทด

ใหแกผทไดพบเหน

เกดความภาคภมใจในตนเอง

งานทเกดจากการลงมอปฏบตดวยตนเอง โดย

ทวไปแลวผปฏบตจะเหนคณคาและมความรสก

ดในสงทไดท�า เชน บานมความสะอาดและ

สวยงามเปนผลมาจากการท�าความสะอาดและ

ตกแตงดวยฝมอของตนเอง

๔

๒ หลกการท�างานเพอการด�ารงชวต การท�างานเพอการด�ารงชวตประกอบดวยหลายอยาง ซงการน�าทกษะทหลากหลายมา

ประยกตใชอยางมประสทธภาพ ยอมมโอกาสประสบความส�าเรจสง โดยแตละบคคลจะน�าไปใช

แตกตางกนขนอยกบลกษณะของงาน สถานท และบคคลทเกยวของ

๒.๑มทกษะในการท�างาน

ในการท�างานทกประเภท ผปฏบตงานจ�าเปนทจะตองน�าทกษะกระบวนการตาง ๆ มาประยกตใช

ในการท�างาน เพอใหงานมประสทธภาพตามทตงเปาหมายไว ซงทกษะส�าคญในการท�างาน มดงน

ในการท�างานรวมกนเปนกลม เปนทม จะตองมการแบงหนาทความรบผดชอบทชดเจน มการ

ปรกษาหารอวางแผนรวมกน มอบหมายภาระงาน ตดตาม ประเมนผล น�าผลงานมาวเคราะหถงขอด

เพอหาแนวทางพฒนาตอยอด และวเคราะหขอเสยเพอปรบปรงแกไข ซงในชวตการท�างานจรงพบวา

บางคนมความร ความสามารถแตไมสามารถท�างานรวมกบผอนได ท�าใหไมมความสขในการท�างาน

ดงนน การเรยนรและปรบตวใหเขากบผอน ยอมท�าใหมความสขกบการท�างาน

การจดการในบานสามารถใชทกษะการท�างานรวมกนได โดยก�าหนดหนาทกนตามความสามารถ

และเวลาวางของสมาชกในบานเพอใหทอยอาศยสะอาดปลอดภย อาศยอยไดอยางมความสข

เปนวธการจดการงานและคนใหสมพนธกน เพอใหงานบรรลเปาหมายทก�าหนดไว โดยมอบหมาย

งานใหสอดคลองกบความถนดของแตละบคคล มการวางแผนการท�างานกอนลวงหนา จดล�าดบความ

ส�าคญ ก�าหนดเปาหมาย ทศทางของงานใหชดเจน และลงมอปฏบตตามขนตอนทก�าหนด มการประเมน

ตรวจสอบผลงาน หากพบวาคณภาพของงานไมเปนไปตามทก�าหนด จะตองมการปรบปรงแกไขใหเสรจ

ทนตามเวลาทก�าหนด

การประกอบอาหารสามารถใชทกษะการจดการงานได โดยก�าหนดเมนอาหารลวงหนา เลอกซอ

วตถดบ ตงใจท�าอาหารตามวธท�าทถกตอง เพอใหไดอาหารทมรสชาตด และหมนฝกท�าอาหารเปน

ประจ�าสามารถตอยอดเปนอาชพไดในอนาคต

ทกษะการท�างานรวมกน

ทกษะการจดการงาน

หลกการท�างานเพอการด�ารงชวต 5

แมจะมการวางแผนท�างานอยางดแลว กตามกอาจจะมปญหาใหตองแกไข ดงนน จงตองรจกวธการ

แกปญหาตามขนตอน ดงน

ตวอยาง ปญหาปลกพชดอกแตพชไมออกดอก สามารถใชทกษะการแกปญหาตามขนตอนได ดงน

เมอขอมลขาวสารเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว ท�าใหเกดวทยาการและนวตกรรมขน จงควรหมน

แสวงหาความร เพอใหปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ ซงการแสวงหาความรตามขนตอน มดงน

ตวอยาง ตองการหาพนธพชทดแลงายมาปลก เพอน�ามาใชในการจดตกแตงบาน สามารถใชทกษะ

การแสวงหาความรตามขนตอนได ดงน

พชไมออกดอก สบคนขอมลเกยวกบพช

ชนดนน เพอหาวธการ

ดแลพชทถกตอง

ดแลพชดวยวธทถกตอง

เชน ไมรดน�ามากเกนไป

จดใหอย ในบรเวณทม

แสงแดดร�าไร

พจารณาปญหา วางแผนการแกปญหา ลงมอแกปญหา ตรวจสอบปรบปรง

เมอดแลถกวธแลว ดวา

พชมดอกในระยะเวลา

ทสมควรหรอไม

ก�าหนดหวขอทตองการสบคน

วเคราะหขอมลทสบคนได

สรปผลและบนทกขอมล

วางแผนการสบคน

ด�าเนนการสบคน

พนธพชตกแตง

บานทดแลงาย

สบคนพนธพชจาก

เวบไซตเกยวกบ

ไมดอก ไมประดบ

และรานขายตนไม

ใกลบาน

ไปสบคนจากเวบไซต

และรานขายตนไม

ใกลบาน โดยศกษา

พนธไม วธการปลก

การดแลรกษา

ตรวจสอบขอมลท

ไดมาวาพนธพชใด

ปลกและดแลรกษา

ไดงาย

สรปเลอกพนธ พช

ทตองการแลวบนทก

เพอคดเลอกพนธ

พชมาปลกตอไป

ทกษะการแกปญหา

ทกษะการแสวงหาความร

๖

ล

กษณะขอ

งความคดสรางสรรค

๒.๒มความคดสรางสรรคในการท�างาน

ความคดสรางสรรคเปนพนฐานส�าคญในการสรางชนงานในวชาการงานอาชพและการท�า

ชนงานเพอใชในชวตประจ�าวนทท�าใหการท�าชนงานมความแปลกใหม มคณภาพ มประสทธภาพ

สรางมลคาได การฝกตนเองใหมความคดสรางสรรคสามารถปฏบตไดหลายวธ เชน ฝกตงค�าถาม

ในเรองทอยากรและหาค�าตอบ คดหลายมตหลายดาน ไมปดกนความคดของตนเอง เปนคนชาง

สงเกต ชางจดจ�า กลาแสดงความคดเหน โดยความคดสรางสรรคมลกษณะ ดงน

ความละเอยดลออ(Elaboration)

ความคดในลกษณะลงรายละเอยด เพอใหเกดความ

สมบรณและชดเจนมากขน เชน

• เลอกส ขนาด และลกษณะของกระถางตนไมไว

เมอตองการจดสวนในบรเวณบาน

• ประกอบอาหารโดยใสเครองปรงรสหลายชนด

ตามเวลาทเหมาะสม เพอใหไดรสชาตทดทสด

ความคดรเรม (Originality)

ความคดแปลกใหมทแตกตางไปจากความคดเดม

สามารถน�าไปประยกตใชเพอใหเกดสงใหมได ซงตอง

ไมซ�ากบของเดม หรอไมเคยมมากอน เชน

• เครองชวยท�าความสะอาดบานแบบใหม

• อาหารเมนใหมความคลองในการคด (Fluency)

ความสามารถในการคดหาค�าตอบไดอยางรวดเรว

อาจกลาวไดวาคดไดปรมาณมากในเวลาทจ�ากด เชน

• ออกแบบหองไดหลายรปแบบในเวลาจ�ากด

• ออกแบบการจดตกแตงอาหารไดหลายรปแบบใน

เวลาจ�ากด

ความยดหยนในการคด(Flexibility)

ความสามารถในการคดไดอยางหลากหลาย ทงหลาย

ประเภทและหลายทศทาง เชน

• ดดแปลงอาหารชนดหนงใหเปนอาหารชนดใหม

ไดอกหลายชนด

• น�าสงของทมอยมาใชในการประดบตกแตงบานได

หลากหลายรปแบบ

หลกการท�างานเพอการด�ารงชวต ๗

การสรางทศนคตทดในการทางาน

T i p

๒.๓ มคณธรรมจรยธรรมเจตคตและลกษณะนสยทดในการท�างาน ในการท�างานทกอยางนอกจากการมทกษะในดานตาง ๆ มฝมอในการท�างานแลว สงส�าคญ

ทจะตองม คอ คณธรรม จรยธรรม เจตคต และลกษณะนสยทด ดงน

คณธรรม จรยธรรม

เปนพนฐานทบคคลจะตองมตดตว เชน ความ

ซอสตย ความอตสาหะ ความมวนย คนทม

คณธรรม จรยธรรม จะเปนคนทนาคบหาสมาคม

ดวย เพราะจะไมสรางปญหาใหกบผอนและ

ชวยใหการท�างานส�าเรจลลวงไปไดดวยด

ลกษณะนสยทด

การมลกษณะนสยทดในการท�างานเปนผล

มาจากการมคณธรรม จรยธรรม และเจตคตทด

ตองานทท�า ลกษณะนสยทดในการท�างาน

เชน ตงใจท�างานตามเปาหมาย ท�างานอยาง

เปนระบบ มน�าใจตอผอน

เจตคต

ทาท หรอความรสกของบคคลตอสงใดสงหนง

ซงจะแสดงออกมาเปนพฤตกรรม เชน การรก

งานทท�า การมงมนตงใจท�างาน การมเจตคต

ทดตองานและเพอนรวมงาน เกดแรงบนดาลใจ

สามารถฟนฝาอปสรรคตาง ๆ ไปได

การสรางทศนคตทดในการทางาน

การมทศนคตทดตอการท�างานทไดรบมอบหมาย จะชวยท�าใหงานนนเปนสงทาทายทเราตอง

มงมน เพอใหส�าเรจตามเปาหมายทวางไว โดยการสรางทศนคตทดในการท�างาน ปฏบตไดดงน

วางแผนการทางาน

ก�าหนดเปาหมาย วางแผนการท�างานลวงหนา เพอก�าหนดเวลาท�างาน

คดบวก

เปนพลงสความส�าเรจของการท�างาน ท�าใหมองปญหาแบบมทางออก

เหนอกเหนใจผอน

ชวยเหลอ ใหค�าแนะน�า เมอเพอนรวมงานขอความชวยเหลอ

สรางแรงบนดาลใจ

ใหกบตนเองอยเสมอ เชน ดหนง ฟงเพลง เดนทาง

ปรบตวอยเสมอ

เพอรองรบการเปลยนแปลงทอาจเกดขน

๘

๒.๔การใชพลงงานทรพยากรอยางคมคาและยงยน

ในการท�างานเพอการด�ารงชวต สงส�าคญทตองค�านงถง คอ ตองมความรบผดชอบตอสงคม

สงแวดลอม รวมถงโลกของเราดวย หลายคนท�างานโดยค�านงถงความสะดวกของตนเองเปนทตง

อยากใหงานเสรจเรว ใชทรพยากรสนเปลอง โดยขาดการพจารณาอยางรอบคอบวาการท�างาน

ของตนนนกอใหเกดผลกระทบใดตอสงคม เชน การทงสารเคมทเหลอใชลงในล�าธารสาธารณะ

การใชสทมสารตะกวผสมอย การใชสารเคมเรงการเจรญเตบโตของพช การใชน�าและไฟฟาอยาง

ฟมเฟอย การใชถงพลาสตกมากเกนความจ�าเปน การใชถงผาอยางไมคมคา

การท�างานในชวตประจ�าวนทงงานท�าความ

สะอาดบาน งานตกแตงบาน งานอาหาร งาน

ปลกพชตาง ๆ ลวนตองอาศยพลงงานและ

ทรพยากรทงสน ผปฏบตงานจงควรวางแผน

การท�างาน เพอใหสามารถใชทรพยากรไดอยาง

คมคา ไมเกดขยะ มลพษ และรวมถงไมท�าลาย

สงแวดลอม

ดงนน การมจตส�านกทดตอการใชพลงงาน

และการใชทรพยากรจงเปนสงจ�าเปนทเรา

ควรค�านงถง เชน การใชกระดาษกไมควร

ใชเพยงหนาเดยว หนากระดาษดานทเหลอ

สามารถน�าไปใชประโยชนในการขดเขยนไดอก

หรอกระดาษทใชหมดแลวทงสองดานสามารถน�า

ไปใชเปนเศษวสดเพอประดษฐสงของตาง ๆ ได การใชถงผาอยางคมคาแทนการใชถงพลาสตกเปนการใชทรพยากรอยางยงยน

การท�ำงำนถอเปนภำรกจอยำงหนงทบคคลทกคนจะตองปฏบต ทงเพอกำรด�ำเนนชวตทดขน หรอเพอหำรำยไดเลยงชพ งำนทเรำเหนอยมำกมำยรอบตวนน ถงแมหลำยอยำงจะดเหมอนงำย ใครๆ กสำมำรถท�ำได แตในควำมเปนจรงนนบคคลหลำยคนกไมประสบควำมส�ำเรจในกำรท�ำงำนดวยเหตนกำรเรยนรหลกกำรท�ำงำนเพอกำรด�ำรงชวตจงเปนสงจ�ำเปนเพรำะเปนควำมรและทกษะทจะตดตวเรำไปตลอดชวต ซงเรำสำมำรถน�ำไปใชประโยชนในกำรด�ำเนนชวตประจ�ำวนไดจรงและน�ำไปประยกตเปนอำชพในอนำคตได

สรป

หลกการท�างานเพอการด�ารงชวต 9