กตตกรรมประกาศ

งานวจยครงนสาเรจลงไดดวยความรวมมอเปนอยางดยงจากหลายฝาย ผวจยขอ

กราบขอบพระคณทานผตรวจการแผนดน (ศาสตราจารย ดร .ศรราชา เจรญพานช)

ศาสตราจารย กตตคณ ดร. อทมพร จามรมาน และ ผอ. ประจกษ เจรญพฒนานนท ทปรกษา

โครงการวจยทใหคาแนะนาทเฉยบคมในการดาเนนการวจย ตลอดจนอานวยความสะดวกในการ

เขาถงแหลงขอมลและกลมผใหขอมล ทาใหงานวจยครงนดาเนนการไปไดดวยอยางราบรน

งานวจยครงนจะไมสามารถสาเรจลงไดหากขาดกลมผใหขอมลเพอประกอบการวจยทง

อดตสมาชกสถารางรฐธรรมนญ นกธรกจ นกผบรหารการศกษาทงในอดตและปจจบนทมสวน

เกยวของกบการกาหนดนโยบายและงบประมาณนโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ

ผบรหารสถานศกษาและคณะครผสอน ผปกครองทเสยสละเวลาในการใหขอมลดวยการ

สมภาษณและตอบแบบสอบถาม กลมบคคลทกรณาเขารวมการประชมระดมสมอง รวมทงนกการ

ศกษา นกศกษาปรญญาโทและเจาหนาทสถานทตเยอรมน และผปกครองของนกเรยนในประเทศ

องกฤษและในประเทศเยอรมน ซงคณะผวจยขอกราบขอบพระคณไว ณ โอกาสน

คณะผวจยขอขอบพระคณสานกงานผตรวจการแผนดนทใหทนเพอการดาเนนการวจย

ตลอดจนการอานวยความสะดวกดานวสดอปกรณ อาคารสถานท และขอขอบพระคณเจาหนาท

ของสานกงานทกทาน โดยเฉพาะอยางยงนางสาวปภสสรา พพฒนพนธ พ.จ.ต. ทฆทศน

ทฆทรรศนกล และนายพนวชณ โรจนตนต ทไดใหความรวมมออยางดยงจนทาใหงานวจยครงน

สาเรจลลวงลงไดดยง

หากงานวจยนมขอบกพรองประการใด คณะผวจยขอนอมรบไวแตเพยงผเดยว

คณะผวจย

มนาคม 2555

ก

����������� �

ก����ก����� ����������ก����ก����ก����� ������� ������ ������� 15 � ��!����"#$%�&�

�����'#��()�"*)+�"��)����(ก��"�� 1) &�����ก�������ก����ก����ก����� ������� ������ �������

15 � ��!����"#$%�&� ���,�! ก-�"!�./0!��1����2��3"���"3#������ /��"��)�0�� ����� /�

ก�(���ก�� 43(����� /�533�&6* 2) &�����ก�� ����� 7���ก����ก����ก��4��.�0 �3!�1����( 7�7��"��)�� 43( 3) &���.�010� )��4�(7���+�,�):!ก��������#��(��ก�������ก����ก��.�0 �;�,�����7��������26����:�4�!���/��$��ก�,7�

"$(5:0���,�0./0�6�ก��5)�5)���(��!���6�ก����� /�����$43(�6�ก����� /�"#$%�& ����6�ก�� /�����$��<� "$(5:0���,�0 ก-�10��:3�ก4��)��'��7��5:0���)�0��1�<� ��43(7�)��"#$%�&430�,�0"!� 7����4�3�=�"�����" 7!�ก�� 0.81 7+�ก�� ก-�10��:3�ก5:0�ก"���7�����#����ก����:!.��(���ก����ก��1�<�&�<�2��"���"3#�7#ก/!��/�<�ก����ก�� 7#ก)��ก�� 7#ก1��� 43(7#ก%:�%�"1����( 7� 5:0���)!�4��)��'����ก,�7�<���� 12,000 A��� ,�0���4��)��'��ก3���� 9,145 A��� �;�

4��)��'��7��)��:�$*)����'�+���� "��(�*,�0+���� 7,241 A��� ("� �;��0��3( 60.34) � "��(�*10��:3�0��"!�)'�"���'�� �0��3( 43(ก��� "��(�* ��<���10�"+�'���3�� �C� )!��ก����� /�"#$%�&��<�./0�6�ก��)��%��$* /�3�ก5:0 ก����10�� 5 ก3#!� "��5:0�����)'����ก��/"$("�:5:0)��.�)'����ก��1�<�&�<�2��"���"3#�7#ก)��ก��43(7#ก1���)'����ก�� 5:0�����ก����ก���(���):�7�<�.�����43(��#���7����)!�� ก����10��ก��ก��ก+����������43(ก������� ������� ������ ������� 15 � ��!����"#$%�&�

��ก6#�ก1����( 7�7����()�"���)+� �-.��(���4'���0�1�� ����,7�43(.�0"���)+�"��43()�.�0��ก����ก��1����( 7���,�!��+�ก�!� 20 � ����)��/ก)%��!����26����:� 43(5:0�ก"���7�����#��ก+�3����ก����:!.��(���ก����ก��1�<�&�<�2�� �3���ก����(/#��(��)���5:0 ก����10��

53ก�����)�#�,�0�����< 1. ���� ก ����ก ���ก� ��� ����� � �!���! �!��"�! 15 �$ ��% �&!'�() *+ 1.1 ����� /��"��)�0�� ��)����(ก�� "�� 1) �����.�ก�(���ก��ก+����������7��1��"���)��"30�� /�������ก��)%�&�����43(,�!���+�������,�):!ก���E���,�0�� 2) ก��ก+��������(��$7��,�!)��"30��ก��)%�&"����0��ก��+� �;� 43(ก��./02��"�ก��ก+����"!�./0!��1����� ����1���ก3��7����"!�./0!����+�7��)#� ���� 7���ก����� ����1�������G �� �;����47�.�ก����)������(��$.�0ก����� ����1��� 3-ก ��� ����1���.��! 43(��� ����1���.��!& �� H������ ����1���4�ก�!��ก����"!�./0!��4�ก�!��ก�� 1.2 ����� /�ก�(���ก�� ��)����(ก�� "�� 1) ก����(/�)��&��6*7��,�!ก!�.�0 ก�"��� 10�..�ก3#!�5:0�ก"��� 43( 2) ก���+�������):!ก���E��� )�#������,�0 6 ��(ก��"�� 1) ���������(��$,�! &���&�7+�.�0,�! ก�ก�� ������������/��������� )+�������� ����1���.��!

1

43(1���ก3�� �ก �0���� ����1��� 3-ก7����:!.�/��7 2) �����"����#!���ก ก���� �����ก���( ����ก�� �ก!�� ��7�<��!�J=����� ����43(J=��5:0�ก"��� 3) ����� �����"#$%�&1�����ก��7����2.�0��� 4) �����กL�( ����ก�� �ก!�� 5) �����ก�� &��%��(���6#�ก��1��"�: 43( 6) 53ก�(7�7��3��!�ก�(���ก����ก�� ����)��)+�������� ����1���.��! 4�!)!�53ก�(7�7����ก�!�ก�(���ก�� ����ก��)��)+�������� ����1��� 3-ก.�/��7

1.3 ����� /�533�&6* ��)����(ก��"�� 1) "#$%�&5:0 ����/�<�0��10��:3�ก��!�����/�"��ก��7����"����!� /���'��,�04ก! 53ก��7�)���ก)'����7�)��7��ก����ก��4�!�/�� (��"*ก�����/�) ���� )7�. 53ก����( ������2���0��5:0 �����ก)+���ก�������������2��43(��( ��"#$%�&ก����ก�� (��"*ก�����/�) ���� )��. "(4��7�)���ก�"��ก����( ��53��ก ��������/�� (Programme for International Student Assessment: PISA) 43(53ก����������"���)����'�0��ก��41!�1��1����( 7��0��ก����ก���ก)'���� (International Institute for

Management Development : IMD) .�053)��"30��ก�����)�#�,�0�!��3��./0������b430� "#$%�&5:0 ������4����0��!�(3���+�3� �ก �0�10��:353ก����( ���กก�(7�����ก��6ก��7��)��7������(�#�!�"#$%�&5:0 �����!�(��1�<� 2) �(���"���&��&�.1��5:07�� ก����10�� ,�04ก! 5:0�����43("�:5:0)����"���&��&�.7����������</!��3�%��(1��5:0�ก"��� 4�!,�!&��&�."����#!���ก.�ก�� �ก!�� 43("���,�!&� &���1������(��$ ก��ก�� &��%��(���6#�ก��.�0"�: )!��5:0�ก"���,�!&��&�.7����������<���,�!"��7#ก���ก��

2. �- ��!�� �!��ก ����ก ���ก� .��/� �-% �����0 ���!1'����� 2.1 ����"+��!� ก��.�0 �3!�7��ก����ก�� (Free Education) ��"�������4�ก�!��ก�����ก������:01��5:0.�0��ก��7��ก����ก��ก��5:0�����ก��7��ก����ก�� ก3!��"��.��#�1��5:0.�0 (��2��3) ��ก��ก+����1�� 1��!�.�0 �3!����ก��.��0�� .�1$(7��5:0���"���������1�� 1�1��"+��!� f���g ���� f.�0 �3!�g ��<��!��0��"���"3#�7#ก���ก��43(�0��,�!��"!�./0!��4J� ��ก�ก��<�"+��!�.�0 �3!�7��ก����ก��������(���7��4�ก�!��ก����ก,�"�� 1) .�0���.�1�� 1�1���(�( �3�7��4�ก�!��ก�� �����( 7�)�"���*.�0 ������� 6 � ��( 7��� 3 H��.�0 ������� 11 � ��( 7����กh�.�0 ������� 15 � 43(��( 7� ������.�0 ��������'���(�������� �ก 2) .�0���.�+�������ก��7��4�ก�!��ก�� .�4�!3(��( 7���ก��ก+�������ก��.�0 �3!�7��4�ก�!��ก�� /!� ��( 7����กh����7#ก��!�� �ก �0�/#���ก ���� "!������43("!� ��7��,���� ���� ��( 7� ������.�0���7#ก���ก���ก �0� "�����4����ก ���� ������ก��( 7���<.�04�!�ก��,�0���7���0��ก�� ���7�<���( 7����กh�43(��( 7� ��������<���� ������1� ���ก ก-�������ก��,�0 /!� กก����!���<+� ก��,�/�%�&����*����7�����ก����ก)'��7�� 4�!.�01�<�ก��"���)��"�..�ก��!��1��5:0�ก"��� ��ก5:0�ก"���,�! �-�.7��(!�� ��� ����ก-�0����.�0 �-ก���ก3!��,�0�����ก��7��ก����ก�� /!� ����ก�� �-ก��ก ��������G )!��.���( 7�)�"���*��<�.�0���7#ก���ก�� �ก �0�"!�6��� ���� (school fees) "!��+��#�ก����ก��1�<�����2�� "!��+��#�ก����ก��1�<�7��)�� 43()+�������� ���� �ก/���<��0�� )��"!��+��#���� ���� �ก/��0�� .�1$(7����(ก��1����2������!�ก��ก�(7�����ก��6ก�� (&.�. 2551) 1����( 7��� 3 H����<� �(�#�!����7#ก���ก�����,�!��10��ก �0� 4�!�6��E�����<������10��&�ก�*��:!��ก

"

2.2 �j�����.�ก����7+������� 7�<� 4 ��( 7� �-����ก���!� &���)�0����ก�) 1�����ก�)7��ก����ก�� &�������ก���:0����)��43(�ก�(���"#$%�&1��7��&��ก���#��*

2.3 ก���+�������ก��.�0 �3!�7��ก����ก��):!ก���E��� ��( 7� ������ ��( 7����กh� 43(��( 7�)�"���* �0�ก����)!���!��43(��ก����������)��"#$%�&5:0 ���� )!����( 7��� 3 H�� �0�7��ก���E�������( ����กE ก$k*7��ก�(7�����ก��ก+����1�<�

2.4 53ก���+�������,�./0 ��( 7� ������ ��( 7����กh� 43(��( 7�)�"���* ��"(4��)�� PISA ):�ก�!�"!� A3���������3�� )!����( 7��� 3 H��"(4��)�� PISA ��+�ก�!�"!� A3��� 2.5 ����4�!�"���)+� �-43(������#�)��".�ก��./0������ ����7��7+�.�0��( 7����กh� ��( 7� ������ 43(��( 7�)�"���* ��()�"���)+� �-.�ก��./0������.�0 �3!�7��ก����ก��"�� 1) ก��.�0"���)+�"����!��470��ก��ก����ก������!���!� ����� 2) ก����)������(��$.�0��!����ก&�43( 3) ��ก���+� ��ก��43(ก���������( ��535!��ก����)!���!��7�� 10�41-�1��ก���ก��)'����ก��43( "���1!��5:0�ก"��� �����( 7�)�"���*������4�!�"���)+� �- &�� ���ก��( 7����กh�43(��( 7� ������ "��ก��)����'73��ก+�4&�"���4�ก�!��43(�3�ก�3��1��"�.�/��,�0)+� �- )!��������#�)��" "��ก��./0����(��$+������ก 43("���ก����1��"�.�/��7���0�� )��%���.������7��):� )!������4�!�"���)+� �-43(������#�)��"1����( 7��� 3 H�� "�� 1) ก����(ก��./0������.�3�ก�$(��(/���� 2) ก��1������(��$����ก����)������(��$,�! &���&� 43( 3) 1��ก�����45� �����"���&�0��.�ก��./0������ 43(1��ก����( ����������!�� �;��(��

3. �� ���.�0�!1�3 4��%ก ����������0��ก ����� �ก ���ก� /� �5�4�6 &�������6������78��&��.�%�� 9� ( ��ก�4�� *��8��ก� 9 2550 10� )��4�(�ก53���43(ก����(/#��(��)��� )�#�,�0�����< 3.1 ��( �-�ก���+�������,�):!%�"�E��� 1) "�/���������,�0 4�!�0�� &��"���/�� ��!�.�0��� 5 ���ก������ �3����/��������� �;���!������ /!� f������4�!� ��%��(7��ก����ก��g ���� f������4�!� ��%��(5:0�ก"���g ���� f������)���)�#�)!� )��ก�� ������g ���� f������ ������� 5 ���ก��g ����/�������7����"�������4�� ����ก�� 2) .�ก�$�7����2��3���"�(./0��������<�!�,� 43(�0��ก��.�0 ก�ก����������/��������� 4�!,�!)����'��)������(��$.�0 ก�ก�������,�0��<� ��2��3"��&��$�����3�+����� 7��.�0���7��ก����ก��3� �����ก��#�"#0�7#�7��)����'53�5:0 ����.�0��"#$)�����������2��1�<���+� �;���!���0�� &���.�0)����'ก+����+����� 1��ก��.�0 �3!�7��ก����ก��7������()76%�&):�)#� /!� 3�3� �3�� �������,�!�0��ก�!� 9 � �;��0� ���7�<�"��7�7���(��ก���� ก-�%���1����( 7� &���������"��� ���()�ก��)%�&"����0��ก��.�ก��./0����(��$1����( 7� 3) ก�$�7����)������(��$ 7!� �� "�����7��+������� ����7��1�)3()76m��ก 430��+� ������(��$7��������)��.�0.ก30 "���ก��"����0��ก��+� �;�7��470�����53ก����ก��#�"#0�7#� ���./02��ก��"�"!�./0!���!�������"��� �;��� 5��4�����1������ ���� 43(&�<�7��.� ����43(

�

��ก ���� 7��)��"30��ก��)%�& ���2ก43(����� �� �j� ���������(��$.�07#ก��� ���� 7#ก)��ก�� 43(7#ก&�<�7����!��7���'�� 4) ก�$�7��)����'��)������(��$ &�� ��,�0 4.1) ������(��$.�07#ก��� ���� 7#ก)��ก�� 43(7#ก&�<�7��.�0,�0�������(��$ &���ก�� ���������!����"#$%�&7#ก���ก����!��7���'�� ����7������1����26����:�4�!���/��$��ก�,7� &#76��ก��/ 2550 4.2) ����)��)!�� ������(��$ &���กก���&�n��5:0 ����.�0��ก1�<� &���)!� )��.�0 ก�ก��&�n��ก�� ����ก��)����ก1�<� 5) ��2"����ก����ก3#!�)'����ก��43(./0�:�4��ก���������ก��.�0 �3!�7��ก����ก��7��4�ก�!��ก�� �;� 3 ก3#!� ก������ก �;���� ���� 10�41-�7��)����'��ก����ก��,�0.��(�����1�<�,� ��2"��)���)�#�.�0��"����)�(.�ก���������ก��43()!� )��.�0 ก�ก��41!�1��ก�� �����ก3,ก�ก�1���3�� ก������� "��ก3#!���� ����7��)����'.�ก����ก����ก��.�0,�0"#$%�&.��(������ก3�� H�����2"��.�0ก��)���)�#��0������(��$43( 10�,�ก+�ก���:43�0����ก�%�&1��"�:.�0)����'��ก�� ����ก��)��,�0�����1�<� 43(ก����������� "��ก3#!���� ����7���!���0�� 1����ก�)43(1������(��$ ,�04ก! ��� ����.�'��7#�ก����� ��� ����1��� 3-ก.�/��7 H�����2�0�� 10�,�����#0����)���)�#�����(��$��!�� �-�7�� 43( 10�,�/!���ก�(���"���)����'1��"�:.�0����ก�%�&�0��ก��)��,�0��!������()76%�& 6) ��2"����ก����ก3#!���ก ����43(5:0�ก"��� &���ก������� ��1�������� ������ �������.�0 ก���()76%�&):�)#� ���./0�:�4��ก���������ก��.�0 �3!�7��ก����ก��7��4�ก�!��ก�� �;� 3ก3#!� ,�04ก! ก������ก �;�ก3#!���ก ����7��5:0�ก"�����2��(�� ��"���)����'.�ก��!�� �� &���ก����ก��1���#�� ��2"��.�05:0�ก"��� 10�����)!���!�����5�/��"!�./0!��1���#�� H�����)(70����.��:�4��1��ก��!��%���.������7��):� ก������� "��ก3#!���ก ����7��5:0�ก"�����2��(���ก3�� H�����2"��.�0ก��)���)�#��0������(��$ 4�!ก-.�05:0�ก"���,�0�!�����5�/��"!�./0!�����)!��.�ก����ก����ก��.�0ก���#�� 43(ก����������� "��ก3#!���ก ����7����ก� ,�!����ก�),�0,���� ���� ������ก�0��7+���� &����� �� 3�<��/�&���� 3�<��"���"��� H�����2�0��)���)�#�����(��$.�0 ���������!�� �-�7�� ���7�<����0����)������(��$ &�� ��& ��.�0 /!� ก��.�0 ��<� 3�<��/�& &���)!� )��.�0 �-ก,�0 10� ������!��470��47�ก��,�7+������ 3�<��"���"��� 7) )!� )��.�0���( ����ก�� �ก!��7�������#!� �E���,�0�!�� "3!����� &���.�0��� �������)�(.�ก�����������(��$ 43(��2���(��ก�����)��7������()76%�&43()��"30��ก�� 8) ก+�ก��ก��!�� ������(��$���,����)'����ก��ก!�� �C�%�" ���� 9) &��)��)!������(��$1��กก���&�n��5:0 �����!�����(��$7�<���� &����#!�4ก0�����"#$%�&ก�� ����ก��)�� 43("�� &������(��$ &���&�n����ก�%�&ก��)��1��"�: 10) )�0��"��� 10�41-�43(./0��(��/�*1��ก���ก��)'����ก��43()��"�5:0�ก"���.�ก���(��7��&��ก�43(ก��ก+�ก�������ก���+� �����1��)'����ก�� 11) ��.�0��ก����( ��53ก���+� ��������������b �;��(�(G &����+�10��:3��������#�4ก0,1������#�)��",�07��ก��$*

3.2 ��( �-�ก��&�n��"#$%�&5:0 ���� 3.2.1 �0��"�: 1) &����()76%�&.�ก��&�n��"�:��� �0�ก��./0)���ก�� ����ก��)��7������()76%�& &���/!��.�0&�n��ก�� ����ก��)������()76%�&��ก���1�<� 2) �����3�ก):��53�"�:��&�<�2������2��4�!�)���'�(�/�/�&"�: ����#!�53�.�)�1�7��1��4"3�"�� "�:"$���)��* "�:�7����)��* 43("�:%������กh� 7��)+�"���0������ �3����"!����1��"�:.�0 ก�"�����ก.��/�/�&43(�������$1��"��� �;� f"�:g &��� ���ก"�����76�1��"��� �;� f4�!&�&*g 7��"��"!�4ก!ก�� "��&�ก�!�� ���'��ก��"�� 3��ก"� ก!��� �;�"�: �����(�����3�ก):��.�0 �;� 6 � 7��� 7!�������7����"�� 3��ก5:0�����������Jpก��()�ก��$*�/�/�&"�:��ก 2 � 430�����2�� �� ���� 7��� 7!�������7 H��� �;�7�� 3��ก7��(,�0"� ก!��� �;�"�:��ก���1�<� 3) ก+��������ก��.�0"#$4ก!)'����53�"�:7��)����'53�"�:,�0"#$%�&�� 43(ก+��������ก��.�0�7�ก��)'����53�"�:7��53�"�:7��,�0"#$%�& 4) ./0����ก�� /��#ก.�ก������������ก+�3�� ��� A&�(,�!"������� ก���$ ��ก4�!!�� ��.�0��� ����,�����"�:.�0 &���&�ก��+����5:0 ����43(���ก��)�1�7��)�� 5) )�0���(��"#$6���.�ก����ก�0��"�: 1��ก����� �0� &�����ก�0������ก��H�<� �+�4��!� ������"��./0����ก��3��7�1�<��#�4��ก��5:0J=�Jq� "��./0�(��7�����!�.) /!� ก��1�<� �� ���� ก�� 3�����7�2��( ก�� 3�����+�4��!�.�0&��$��ก53)��h76m7���/�ก��1����ก ����7��,�0�กก����( ��7��������2�� 3.2.2 �0���3�ก):�� 1) ��7+�ก���"#$�#nก����ก��1�<�&�<�2��1��5:0 ����.�4�!3(/!��/�<� (Basic National Qualification Framework) ��&�<�2��"����:043(7�ก�(&�<�2��7��+� �;� ��(ก��ก��"���1��4"3�4�����1�<�&�<�2�� 430��E�:��3�ก):�� &���������ก��53�5:0 ����.�0,�0���ก���"#$�#n���ก3!�� 2) �E�:�ก����ก�� �����:0.�0 �0�"��� 10�. "���"�� "��(�* "�)�0��)��"* 43(7�ก�(ก����(�#ก�*"����:0):!/����� ��กก�!�ก�� ����4��7!��+� &���.�0)��5!�� 3.2.3 �0��ก�(���ก�� ����ก��)�� 1) �0�� ����ก��������"��"�:.�0ก��5:0 ���� ก��3����6#�ก��1��"�: &���.�0"�:,�0./0 �3�.�/�<� ����ก����ก ������ก1�<� "��.�07�� 3��ก4ก!��� ����.�ก����0�� 0���0�7��6#�ก�����ก�������(��$7����2��)��.�0 &�� ���กก����)�� 0���0�7��6#�ก���ก)!��ก3�� 7!���<� 2) )�0��ก3,ก.�0"�:��ก�� ����ก��)��7�� �0�5:0 ���� �;�)+�"����!��470�� &�0��G ก��ก���3:กJ���)+���ก1��ก�� �;�"��� ��กก�!�ก��&:��<+�"���)+�"��1��ก����ก�� ����ก��)��7�� �0�5:0 ���� �;�)+�"��4�!,�!,�03�����E��� 3.2.4 �0��ก�����53 1) ก+����.�0�����/�<���7�� �0�533�&6*7�� ก�1�<�ก��5:0 ���� &�0��7�<�.�0��� ������7+�45�7���#76��)��* (strategy map) &��� &���(���"#$%�&5:0 ����.��(�( �3�7��ก+�������)��&��6*ก������(��$7��,�0��� 43(.�0./0�(���"���)+� �-���45�7���#76��)��* (strategy map) ��<��(ก��ก����( ��53���1��5:0�+����ก����� ����

A

2) .�0"���)+�"��ก��533�&6*7�� ก�1�<�ก��5:0 ���� ���./0 �;�)!�������.�ก����( ��53ก���E������1��"�: 47�ก����( ���ก53����/�ก��1��"�: ./0 �;�)!�������1��ก����( ��53ก���+� �����1���0�)��ก�� ��"*ก��ก"���)!��70��'�� 43( 1�&�<�7��ก����ก�� ���&��$�7�<�53ก����( ��535:0 ����7�<�4���� ก$k*43(53ก����( ��535:0 ����4����&�n��ก�� 3) ./0��(��/�*�ก53)�� O-NET ��!������ ���./0&�n��ก�� ����ก��)�� ./0��(ก��ก����� ก�� ./0 �;�)!�������1��ก���ก����ก��%�"���"�� ./0 �;�)!�������1��ก��&��$�.�ก���ก����ก�� 43(./053ก��)��.��/��3�ก �;�)!�������1��ก��"�� 3��ก 10���ก���!�.��(���7��):�1�<� 4) ./0533�&6*7�� ก�1�<�ก��5:0 �����ก53��( ��1�� )7�. )��. "(4�� PISA 43(53ก������������� IMD �� �;�)!�������.�ก��&��$���)������(��$���� 1��)'����ก�� 5) ���� ก3�������(��$1�������� ������� ��� &��)��)!��1������(��$ &���กก���&�n��5:0 �����!�����(��$7�<�����ก�0��3( 5 -15 �;���!���0���0��3( 20

3.3 ��( �-�ก��4ก0,1��26����:� 1) ����4ก010�"���.���26����:�4�!���/��$��ก�,7� &.�. 2550 ����� 49 7���������!� f�#""3�!����)76 )��ก��.�ก�����ก����ก��,�!�0��ก�!� 12 � �!1��7�06�����.�0��!��7���'��43(��"#$%�&���,�! ก-�"!�./0!��g �;� f�#""3�!����)76 )��ก��.�ก�����ก����ก��,�!�0��ก�!� 12 � �!1��7�06���%� ���&��������/�&!ก �������ก �� �ก ���ก� ��!��7���'��43(��"#$%�& ���,�! ก-�"!�./0!��g &���.�0ก�(7�����ก��6ก�� �;�5:0ก+�ก���:43ก����ก����ก����กก�!� �;�5:0��ก����ก�� )�� �� .�1$( ����ก��ก- &����ก�).�0 �ก/� 10�����)!���!��.�ก����ก����ก����ก���1�<�

2) ��2��3"����ก��7�7�� f������ ������ ������� 15 � ��!����"#$%�&g &���.�0 �;�,�����7������1����26����:�4�!���/��$��ก�,7� &.�. 2550 ���"������4ก0��26����:�.���( �-��(�( �3�1��ก�� ������� ���.�0��ก����ก����� &���"0���#�"#0�7#�1���(�( �3�ก�� �������7��)����'7+�.�05:0 ��������ก�%�&1�<���+����10�ก+����ก���"#$�#nก����ก��1�<�&�<�2�� /!� f������ ������ ������� ,�!�0��ก�!� 9 � ��!����"#$%�&g 4. ก �<������=�ก ���ก� 6%� 4.1 "��.�0��ก�������( ��ก�(7�����ก��6ก�� &����+�10��:3�j��ก3��,���(ก��ก��7�7��������43(7�7��ก����������1��ก�(7�����ก��6ก�� 43(ก�������"��)�0��1��ก�(7���b .�0 ก���()76%�&):�)#�

4.2 "����ก����ก�������4��7����.�ก���������ก��1����� ����7��./0����(��$,�!��ก 4�!��53ก����ก����ก��7����"#$%�& &���1���53ก����� ��������G �!�,�

4.3 ������ก���+� f������ ������ ������� 15 � ��!����"#$%�&g ,��E���"�������ก����ก��430� "����ก����ก��� "��(�*���� /�)� ��#��()76531��ก���+�������,�):!ก���E���7�����!�"#$%�&5:0 ����.�7#ก/!��/�<�4�� �;��(�( (Causal Time Series Analysis) �3���"����ก����ก��533�&6*43(53ก�(7� (Impact analysis) �กก��./0������ ������ ��������0��

/

A  

Executive Summary

The purposes of this research are 1) to find out the problems related to the deployment of the “Free

Education Policy”, covering the policy formulation process, the policy implementation process, and

the policy result, 2) to compare the free education policy with the 4 selected countries, and 3) to

propose the recommendations that will benefit the education system in accordance to the 2007

Constitution of the Kingdom of Thailand.

The researcher applied mixed-methodology - the quantitative method and the qualitative method. The

quantitative method: using a questionnaire, with reliability 0.81 Alpha of Chronbach, for the parents

of those that received the free education service at the basic education level. The samples drawn

covered all stratums, sizes, jurisdictions and regions of Thailand. The 12,000 questionnaires sent

had a 60.34% usable return rate. The quantitative method: the researcher interviewed 5 groups of

people - 3 former Constitution Assembly members, 2 outstanding businessmen, parents, and 32

school administrators with 42 teachers from basic education schools that receive the free education

service. One administrator team from a private school that refused to receive the free education

service was interviewed, which allowed the researcher to understand the bigger picture of this policy.

The preliminary results from the interviews and the questionnaires were used as the basic data for

brainstorming discussions with the stakeholders mentioned above, including the students. The first

brainstorming discussion was to confirm the problem situation of the policy, while the second

brainstorming discussion was to develop a productive recommendation. The important results are as

follows:

1. The problems related to the deployment of “Free Education Policy”

1.1 There are 2 important problematic issues in the policy formulation process. The poor

correlation between the policy making and the feasibility of the policy, and the budget allocation was

not suited to reality due to different sizes of schools requiring different amounts of budget.

1.2 There are 2 important problematic issues in the policy implementation process. The first

one is ineffective public relations that resulted in misunderstanding amongst the policy makers and

the stakeholders. There were 6 problems that occurred in the deployment process: 1) Insufficient

budget lead to a non-free education service, contrary to the said policy. This occurred in the extra-

large, large, and medium size schools, but not in small size schools in the rural areas. 2) Unclear

disbursement regulations. 3) Difficulty in the budget disbursement procedure for both the parents and

the school side. 4) The quality of the 5 free articles. 5) Applying this policy caused a paper-work

burden for teachers. 6) A negative effect occurred in the teaching learning process for all sizes of

schools except for small size schools in rural areas.

1.3 There are 2 important problematic issues regarding the policy result. 1) The student

achievement measured by credible organizations, i.e. the office for National Education Standards and

B  

Quality Assessment, the National Institute of Educational Testing Service, Programme for

International Student Assessment (PISA), and the International Institute for Management

Development (IMD), have consequently shown that the scores of Thai students are falling in every

subject every time for any test. 2) The parents and the schools were satisfied that this policy may

relieve their expense burden, but they were annoyed with the difficulties regarding the budget

disbursement regulations and the fact that insufficient budget meant that the education cannot be free

as per the said policy. The teachers were also not pleased to receive a higher paper work burden.

2. The comparative result in free education policy with the 4 selected countries. The 6

comparative issues are

2.1 The unclear definition of “the Free Education Policy” caused different perceptions

amongst the government and the stakeholders, and this occurred in all selected countries. 1) The time

frame of free education are varies - the free education in Singapore is 6 years, in Malaysia and

England it is 11 years and 15 years respectively while Germany it is free until Ph.D. level. 2) Each

selected country uses a different number of free articles.

2.2 The mutual objectives of free education are to expand educational opportunity, to increase

the literacy rate, and to elevate the level of human quality.

2.3 The policy deployment in Germany, England, and Singapore focused on stakeholder’s

participation and quality of student follow up, while Malaysia focused on the regulations announced

by the Ministry of Education.

2.4 The result of policy implementation: Germany, England, and Singapore always have

higher PISA scores than the average score, whilst Malaysia always has a score lower than average.

2.5 The successful factors in Germany, England and Singapore are the continuous focus on

Educational policy with sufficient budget and monitoring via a strong school board and parent association.

Moreover, Singapore stated clearly that breaking down the differences and diversity of the nation has been

achieved. The problem in these countries is that a big budget leads to a higher tax rate. Whilst the

problems in Malaysia are in using free education policy as a populist policy, which leads to inadequate

budget, indigent preparation to launch a new policy and also lack of a systematic policy evaluation.

3. The recommendations to benefit the education system in accordance to the 2007

Constitution of the Kingdom of Thailand.

3.1 The policy implementation

1) To maintain the policy name, but it must be clarified that there are only 5 free articles

or change to another name such as "the supporting policy" or "the 5 free articles policy” or another

similar meaning name.

2) In case the government would like to use the same policy name and would like to make

it free, as the said name, but the budget is not enough, then the government should consider reducing the

number of years for free educational provision. This could be done by studying the optimistic cost to

produce students with acceptable standards, resulting in, for example, at least 9 years of free education.

C  

The government should also review the taxation system to suit the needs of the national budget.

3) In case of the government can provide the same amount of the previous budget, any

school that disclaims the free education service should be cut off. This will help achieve adequate

resourcing as the current budget will be relatively close to the actual needs that vary depending on the

school size, school area, school jurisdiction, the real socio-economic situation and the inflation rate.

4) In case of the government can provide an adequate budget

4.1) Allocate budget to all kinds of school appropriately to meet the said 2007

Constitution of the Kingdom of Thailand.

4.2) Increase the proportion of the teaching learning budget to promote the quality of

the teaching learning process.

5) The schools should be grouped and be managed in the form of 3 different groups. The

first group: Any strong school should be transformed to be an autonomous school. The government

should allow the market mechanism to support the competitive system. The second group: Any

school that can provide only a moderate level of quality should be provided with government budget

support and close monitoring, with government assistance to teachers in order to be able to provide a

better teaching learning competence. The last group: Any weak school with lack of opportunities and

lack of funding, such as a small school in the rural, requires full budget support from the government,

and government provided measures to enrich the teacher capability.

6) The parents and the students should be grouped and be managed in the form of 3

different groups. The first group: Any rich family should share their responsibility in education by

paying for their child’s education and pay a high rate of tax. The second group: Any family with

moderate wealth should receive partial budget support from the government and the parents should

share some responsibility for their child’s education. The last group: Any poor family should receive

full budget support from the government and may require additional budget for the special

allowances provided to encourage the children to go to school instead of being a breadwinner.

7) Improve the budget disbursement regulations system to be more flexible to allow the

school to optimize their administrative system while the government conducts an effective

monitoring and investigation system.

8) Conduct a money transfer directly to the schools before the semester starts.

9) Increase the proportion of student development-activities budget to overcome the poor

quality of teaching learning. The budget to promote the teaching learning capacity of the teachers

should be added too.

10) Strengthen and make use of the school board and the parent association to mobilize

the resource and be a school monitoring tool.

11) Conduct a policy evaluation regularly to receive feedback information for

improvement and solving of problems properly.

D  

3.2 Quality student improvement issue

3.2.1 Teacher issue

1) Increase the teacher capacity especially in using media to benefit in a better teaching process.

2) Modify the teacher production curriculum using a basic standard of professional

teacher competency. The 3 mains field should be produced with highest priority are: Mathematics,

Science, and English. Importantly, the right number of teacher students should be cultivated to love

the profession and the spirit of the teacher as a “national mold” that is worthwhile and to be honored

in society. The government should reconsider how to recruit potential decent and smart teachers. The

6 year curriculum, equivalent to master degree level, might be an option. This could be applied by

recruiting a 4 year curriculum graduate to train another 2 years of the teaching training course.

3) Establish positive and negative re-enforcement regulations for a good teacher

production institute and for a bad teacher production institute respectively.

4) Take proactive measures for human resources management. The retirement position is

restored by giving back the money to the school instead. The school then can recruit new teachers as needed.

5) Create a merit system for teacher transfer. Eliminate bribery systems in any matter

by enforcing the severe sanctions against the violator.

3.2.2 Curriculum issue

1) Establish a Basic National Qualification Framework then the curriculum must be

reformed to allow production to meet the said qualification.

2) Learning technique should be reformed focusing on understanding, analysis,

creativity, application of knowledge and skills for real life rather than memorizing just to pass the test.

3.2.3 Teaching learning issue

1) Be serious about the policy of giving back the teacher to the student, decrease the

paper work burden to allow the teacher back into the class, give schools options and budget to

employ some administrative staff rather than relying on administrative staff from the central sector.

2) Establish a mechanism to empower teachers to be able to teach via the student centered

approach in reality, together with merit cultivation, rather than merely speaking of its necessity.

3.2.4 Measurement issue

1) Set the student achievement indicator as a school goal. The school must develop a

strategy map to raise the student quality within the budget and time frame agreement. The result of

this strategic goal will be used to evaluate the school director.

2) Make serious use of the student achievement results as a measure of teacher

performance, and use it as a part of the teacher evaluation indicator instead of using the teacher

academic performance. Moreover, the student achievement results should be used to evaluate the

mother organization, local government agency, and school district. To be fair, the student

achievement results should be defined covering both criterion based and individual based results.

3) Make serious use of the O-NET score to enhance the teaching learning process, to grade,

to judge if the student can graduate in the compulsory level, and utilize as a part of further education entry.

E  

4) Make serious use of the result from the Office of National Education Standards and

Quality Assessment, from the National Institute of Educational Service Testing, from the Programme

for International Student Assessment, and from the Institute for Management Development, as a part

of the annual budget allocation consideration for the school.

5) Increase the proportion of the teaching learning budget to promote the quality of the

teaching learning process from 5-15 % to be at least 20 %.

3.3 The constitutional amendment

1) Amend text of the 2007 Constitution of the Kingdom of Thailand, section 49, stating that “A

person shall enjoy an equal right to receive education for the duration of not less than twelve years

which shall be provided by the State thoroughly, up to the quality, and without charge. The indigent,

the disabled, persons of infirmity or persons suffering a state of difficulty shall be accorded the right

und other persons. The provision of education by professional organizations or the private sector,

alternative education by the people, self tuition and life-long learning shall be protected and promoted

by the State as appropriate” This is to shift the Ministry of Education duty to be a regulator rather than a

doer. Meanwhile the private sector will have more chance to serve the society as an educational provider.

2) The government should review “the 15 years Free Education policy” in order to comply

with the provisions of the 2007 Constitution of the Kingdom of Thailand. It should be revised with

regard to the period of free education. A study should be conducted to find out the cost of the time to

be given for free that can match the learning potential for the minimum requirements of the

Framework for Basic Education. For example, "no less than 9 years of quality education for free”.

4. Further study

4.1 Should conduct a Ministry of Education evaluation research. The research result would

benefit the direction on how to adjust the whole picture of the Ministry of Education.

4.2 Develop a school management model that can meet the standards requirements but using

only a small budget. The further implementation would be extended to other schools later on.

4.3 When “the Free Education Policy” has been implemented in every educational level. The

causal time series analysis should be conducted to find out the cause & effect of the policy efficiency, the

impact analysis of using this policy should be operated as well.

 

  1

 

บทท 1

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

1. ปญหาวจย

รฐบาลไทยไดใหความสาคญกบการจดการศกษาของประเทศเปนอยางยง มการจดทา

นโยบายเพอสนบสนนการพฒนาคณภาพผเรยนตลอดจนมการศกษาตดตามคณภาพผเรยนมา

อยางตอเนอง นอกจากนนยงจดสรรงบประมาณเพอการศกษาในสดสวนทสงมากหากเทยบกบ

งบประมาณดานอนๆ จากการศกษาวเคราะหขอมลงบประมาณรายจายของกระทรวงศกษาธการ

ระหว า งป งบประมาณ 2549 ถ งป งบประมาณ 2554 ของส านกงบประมาณพบว า

กระทรวงศกษาธการไดรบการจดสรรงบประมาณรายจายแตละปเพมขนตามลาดบ และใน

ป 2552 รฐบาลยงไดจดสรรงบประมาณจากงบกระตนเศรษฐกจอกจานวน 19,000 ลานบาท

และงบประมาณจากแผนฟนฟเศรษฐกจ (แผนปฏบตการไทยเขมแขง) อกประมาณ 1.4 – 1.5

ลานลานบาท (สานกงบประมาณ สานกนายกรฐมนตร, 2552) ในสวนของงบประมาณรายจาย

ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2554 ดานการศกษา จานวน 422,195.10 ลานบาท หรอคดเปน

รอยละ 20.4 ของงบประมาณรายจายทงสน โดยสรปงบประมาณรายจายจาแนกตามกระทรวง

และหนวยงานในปงบประมาณ พ.ศ. 2554 ปรากฏวา กระทรวงศกษาธการไดรบงบประมาณสง

เปนอนดบหน ง รองลงมาไดแกงบกลาง กระทรวงมหาดไทย กระทรวงการคลง และ

กระทรวงกลาโหม ตามลาดบ (สานกงบประมาณ สานกนายกรฐมนตร, 2554)

รฐบาลยงไดแถลงนโยบาย “เรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” ตอรฐสภาเมอวนท 29

ธนวาคม 2551 ในขอ 3.1.4 และกาหนดใหเปนนโยบายทตองเรงดาเนนการภายในหนงป โดยได

เรมดาเนนการตงแตเดอนพฤษภาคม 2552 โดยรฐบาลไดจดสรรงบประมาณจานวนมากเพอหวง

ใหนโยบายดงกลาวเปนกลไกในการพฒนาคณภาพการศกษา แตผลการวดและประเมนคณภาพ

การศกษาจากหนวยงานของรฐสองแหงทงจากสานกทดสอบทางการศกษาแหงชาต(องคการ

มหาชน)(สทศ.) และจากสานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการ

มหาชน)(สมศ.) ทตางกไดเผยแพรผลการประเมนดานคณภาพผเรยนโดยปรากฏภาพรวมไปใน

ทศทางเดยวกนวาคณภาพผเรยนอยในระดบไมด และยงมแนวโนมวาจะตกตาลงไปอก

นโยบายดงกลาวไดดาเนนการลวงเลยมานานกวาสองปแลว สานกงานผตรวจการแผนดน

จงเหนควรมการศกษาวจยวา “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” ท รฐบาล

ประกาศใชนน จะกอใหเกดการเรยนดจรงหรอไม รวมทงมปญหาอปสรรคในการนานโยบายสการ

ปฏบตหรอไม อยางไร และมผลการดาเนนงานเปนอยางไร เมอเทยบกบการจดสรรงบประมาณท

ไดรบ โดยควรมการเกบขอมลอยางครอบคลมกลมตวอยางทเปนตวแทนของประชากร เพอนา

สารสนเทศดงกลาวมาประกอบการจดทาขอเสนอแนะเชงนโยบายดานการศกษาของประเทศตอไป

 

  2

 

2. วตถประสงค

2.1เพอศกษาปญหาการจดการศกษาตามนโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป โดยไมเกบ

คาใชจายของรฐบาลครอบคลมปญหาเชงโครงสราง ปญหาเชงกระบวนการ และปญหาเชงผลลพธ

2.2 เพอศกษาเปรยบเทยบการจดการศกษาแบบใหเปลาของประเทศทคดสรร

2.3 เพอใหขอเสนอแนะทนาไปสการปรบปรงระบบการบรหารการศกษาใหเปนไปตาม

บทบญญตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

3. ขอบเขตของการวจย 3.1 ปญหาการศกษาตามนโยบายเรยนด เรยนฟร 15 ปจะศกษาเฉพาะปญหาเชงโครงสราง

ปญหาเชงกระบวนการ และปญหาเชงผลลพธ 3.2 กลมผใหขอมล ม 6 กลม ไดแก (1) สมาชกสภารางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550 (2) นกธรกจท สนใจด านการศกษา (3) ผบรหารระดบสงของ

กระทรวงศกษาธการ (4) ผบรหารโรงเรยน (5) คร และ (6) ผปกครองนกเรยน

3.3 โรงเรยนทศกษา ไดแก โรงเรยนในสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

(สพฐ.) โรงเรยนในสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชน (สช.) โรงเรยนในสงกด

กรงเทพมหานคร และโรงเรยนทองถนทสงกดกระทรวงมหาดไทย 3.4 ประเทศทคดสรรในการศกษาเปรยบเทยบการจดการศกษาแบบใหเปลาจานวน 4

ประเทศ ผวจยจะคดเลอกแบบเฉพาะเจาะจง โดยเลอกจากประเทศในเขตยโรปสองประเทศ และ

ประเทศในกลมอาเซยนสองประเทศ โดยจะคดเลอกประเทศทมการใชนโยบายการจดการศกษา

แบบใหเปลา และเปนประเทศทมผลการจดศกษาในภาพรวมดกวาประเทศไทยหรอเปนประเทศ

ทไดรบการยอมรบวามการจดการศกษาอยในระดบแนวหนา เพอใหสามารถนามาผลการศกษา

เปรยบเทยบมาใชประกอบการจดทาขอเสนอแนะทางการศกษาของประเทศไทยตอไป ไดแก

ประเทศองกฤษ ประเทศเยอรมน ประเทศสงคโปร และประเทศมาเลเซย

4. สมมตฐานการวจย

นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ นาจะมปญหาทงเชงโครงสราง เชงกระบวนการ

และเชงผลลพธ

4.1 ปญหาการจดการศกษาในเชงโครงสราง นาจะมาจาก

(1) ชอนโยบายฯไมตรงกบทดาเนนการ สรางความเขาใจผดใหกบประชาชน

(2) ชอนโยบายฯ ไมสมบรณครบถวนตามเจตนารมณในมาตรา 49 ของ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

4.2 ปญหาการจดการศกษาในเชงกระบวนการ นาจะเกดจากความไมเพยงพอดาน

งบประมาณ 4.3 ปญหาการจดการศกษาในเชงผลลพธ ทไดจากการเปรยบเทยบความตางระหวาง

กอนและหลงนโยบาย ซงผลลพธหลงการมนโยบายนาจะไมตางจากกอนมนโยบาย

 

  3

 

5. คานยามทใชในการวจย นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ หมายถง นโยบายดานการศกษาทรฐบาล

แถลงตอรฐสภาในโอกาสเขารบหนาทเมอวนท 29 ธนวาคม 2551 ในขอ 3.1.4 และกาหนดให

เปนนโยบายทตองเรงดาเนนการภายในหนงป โดยไดเรมดาเนนการตงแตเดอนพฤษภาคม 2552 ปญหาการจดการศกษาตามนโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ หมายถง

ปญหาเชงโครงสราง ปญหาเชงกระบวนการ และปญหาเชงผลลพธ

ปญหาเชงโครงสราง หมายถง กระบวนการในการกาหนดนโยบาย อนนาไปสขอขดแยง

ระหวางตวนโยบายเรยนด เรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพกบเจตนารมณในมาตรา 49 ของ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 เกบขอมลจากการศกษาวเคราะหกระบวนการใน

การจดทานโยบายฯ รายงานการประชมของสภารางรฐธรรมนญและการสมภาษณอดตสมาชกสภา

รางรฐธรรมนญจานวน 3 ทาน

ปญหาเชงกระบวนการ หมายถง อปสรรคทเกดขนในระหวางการนานโยบายเรยนดเรยน

ฟร 15 ป สการปฏบต อยางมคณภาพ ครอบคลมรายการใหฟร 5 รายการ ไดแก ชดเครองแบบ

นกเรยน หนงสอเรยนแปดกลมสาระ อปกรณการเรยน กจกรรมพฒนาผเรยน และคาเลาเรยน

เกบขอมลจากการสมภาษณผบรหาร คณะคร ผปกครอง และจากแบบสอบถามผปกครอง

ปญหาเชงผลลพธ หมายถง ผลทไมเปนไปตามวตถประสงคของการใชนโยบายเรยนด

เรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ วดจาก 1) การเปรยบเทยบผลการเรยนของนกเรยนกอน ป พ.ศ.

2552 และชวงหลง ป พ.ศ. 2552 เปนตนไป โดยใชขอมลจาก 1.1) คะแนนเฉลยสะสม (GPA)

ทดาเนนการวดโดยสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 1.2) คะแนนโอเนต (ONET)

ทดาเนนการจดสอบโดยสานกทดสอบทางการศกษาแหงชาต (สทศ.) 1.3) ผลการประเมน

คณภาพภายนอกในมาตรฐานทเกยวของกบคณภาพผเรยน ทดาเนนการโดยสานกงานรบรอง

มาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (สมศ.) 1.4) คะแนนสอบสามวชาหลกคอวชา

วทยาศาสตร วชาคณตศาสตร และวชาดานการอาน ทดาเนนการทดสอบโดยโครงการ PISA

1.5) ผลการจดอนดบความสามารถในการแขงขนนานาชาต จากสถาบน IMD และ 2) ความพง

พอใจของผบรหารสถานศกษาและคณะครผสอนในสถานศกษา และความพงพอใจของผปกครอง

ตอบรการทางการศกษาจากนโยบายน

6. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 6.1 สานกงานผตรวจการแผนดนไดทราบปญหาการจดการศกษาตามนโยบายเรยนดเรยน

ฟร 15 ป โดยไม เ กบค า ใช จ ายของร ฐบาลครอบคลมปญหาเช ง โครงสร า ง ปญหา

เชงกระบวนการ และปญหาเชงผลลพธ

6.2. สานกงานผตรวจการแผนดนจะไดขอเสนอรฐบาลในประเดนการปฏบตตาม

เจตนารมณดานการศกษาของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 6.3 สานกงานผตรวจการแผนดนจะไดประเดนในการเสนอแกไขรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550  

 

  4

 

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยครงนเปนการวจยเชงสารวจ มวตถประสงคสาคญสามประการคอ 1) เพอศกษาปญหา

การจดการศกษาตาม “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” โดยไมเกบคาใชจายของรฐบาล

ครอบคลมปญหาเชงโครงสราง ปญหาเชงกระบวนการ และปญหาเชงผลลพธ 2) เพอศกษาเปรยบเทยบ

การจดการศกษาแบบใหเปลาของประเทศทคดสรร และ 3) เพอใหขอเสนอแนะทนาไปสการปรบปรง

ระบบการบรหารการศกษาใหเปนไปตามบทบญญตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย คณะผวจยไดทา

การทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของเพอใหสามารถพฒนากรอบแนวคดการวจย โดยแบง

ออกเปนสตอนดงน

ตอนท 1 วรรณกรรมเกยวกบนโยบายเรยนฟร

1.1 กาเนดแนวคดการใหเปลาทางการศกษา (Free Education)

1.2 นโยบายเรยนด เรยนฟรในประเทศไทย

ตอนท 2 ผลการตดตามและประเมนโครงการตามนโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ

ตอนท 3 ผลประเมนคณภาพผเรยนโดยหนวยงานทเกยวของ

ตอนท 4 งานวจยและเอกสารทเกยวของ

 ตอนท 1 วรรณกรรมเกยวกบนโยบายเรยนฟร

1.1 กาเนดแนวคดการใหเปลาทางการศกษา (Free Education)

การใหเปลาทางการศกษา (Free Education) มความหมายรวมทงแนวปฏบตทแตกตางกน

ไปในแตละประเทศ แตมจดกาเนดทคลายคลงกนคอการมงใหประชาชนมความรและทกษะพนฐานใน

การดารงชวตไดอยางสนตสข เมอพจารณาการใหเปลาทางการศกษาของประเทศตางๆ จะพบวา

สามารถแบงไดเปนสองกลม กลมแรกคอกลมประเทศทเพงเรมดาเนนการใหเปลาทางการศกษาในป

พ.ศ. 2533 โดยเปนการดาเนนการเพอตอบสนองโครงการเปาหมายแหงสหสวรรษ ค.ศ. 2015

(Millenium Development Goal 2015: MDG 2015) ขององคการสหประชาชาต ซงพบวาประเทศ

สวนใหญอยในกลมทหนงน อกกลมหนงคอกลมประเทศทไดดาเนนการใหเปลาทางการศกษามาเนน

นานกอนการดาเนนโครงการ MDG 2015 ในป พ.ศ. 2533 องคการสหประชาชาตไดวางแนวทางโครงการ MDG 2015 ผาน

โครงการการศกษาเพอปวงชน (Education for All: EFA) อนเนองมาจากองคการสหประชาชาตได

ประมวลภาพการศกษาของประเทศทวโลก และพบปญหาดานการศกษาทแตกตางหลากหลาย ซงแสดง

ถงความเหลอมลาทงในระดบภมภาค ระดบประเทศ เชอชาต เผาพนธ และเพศ อนนามาซงปญหาใน

การอยรวมกนอยางสนตสขของมวลมนษยชาต และดวยปรชญาความเชอเบองตนขอหนงทวา “ทกชวต

เกดมาดวยความเทาเทยมกนของศกดศรและสทธความเปนมนษย จงควรไดรบการปลกฝงตรรกะ

และมโนธรรม และพงไดรบการปฏบตอยางภราดรภาพ” (All human beings are born free and equal in

dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one

 

  5

 

another in a spirit of brotherhood) องคการสหประชาชาตไดแสดงจดเนนและเผยแพรงานวชาการท

แสดงถงความสาคญของการศกษาขนพนฐาน ตลอดจนปญหานานปการทมจดกาเนดมาจากการไมได

รบการศกษาขนพนฐาน โดยมยเนสโกเปนหนวยงานหลกทดแลรบผดชอบดานการศกษา ตอมายเนสโก

ไดจดการประชมเกยวกบเรองดงกลาวขนอยางเปนทางการครงแรกทหาดจอมเทยน พทยา เมอวนท 5-

9 มนาคม พ.ศ. 2533 (อางถงใน http://www.unesco.org/education/efa/ed_for_all/background

/world_conference_jomtien.shtml, retrieved on 22nd, August 2011; http://en.wikipedia.org

/wiki/Education_For_All#World_Education_Forum_.28Dakar.2C _2000.29, retrieved on 22nd,

August 2011; http://www.unesco.org/new/en/education/themes/leading-the-international-

agenda/efareport /the-report-and-efa/, retrieved on 22nd, August 2011) โดยม 155 ประเทศ

จาก 150 องคกร ไดลงนามเหนชอบทจะเขารวมขบเคลอนโครงการศกษาเพอปวงชนเพอใหเดก

นกเรยนไดเขาถงบรการทางการศกษาอยางเทาเทยมกนและอยางมคณภาพภายในป 2543 โดยมการ

กาหนดเปาหมาย 6 ประการคอ 1) เปดโลกกวางใหมการเขาถงการเรยนร 2) ใหความสาคญกบความ

เสมอภาค 3) เนนทผลลพธการเรยนรของผเรยน 4) ขยายขอบเขตวธการเรยนรใหกวางขน 5) พฒนา

สงแวดลอมเพอการเรยนร และ 6) สรางความเขมแขงของบรรดาเครอขายเพอการเรยนร ทงนโดยผาน

3 กลยทธหลกคอ การสนบสนนเชงนโยบาย การสนบสนนทางทรพยากร และการประสานงานกนอยาง

เขมแขงของเครอขายในระดบนานาชาต องคการสหประชาชาตไดขบเคลอนนโยบายดงกลาวทงดวยการ

ใหงบประมาณผานองคกรภายในสหประชาชาตเอง เชน ยเนสโก ยนเซฟ เปนตน และโดยการสราง

เครอขายความรวมมอกบองคกรใหทนจานวนมาก เชน ธนาคารโลก กองทนการเงนระหวางประเทศ

(International Monetary Fund: IMF) ธนาคารเพอการพฒนาภมภาค (เอเชย อาหรบ เปนตน) ดวย

ความเชอในเบองตนวาอปสรรคสาคญของการทเดกไมไดรบการศกษาขนพนฐานอยางทวถงนนเกดจาก

การขาดแคลนงบประมาณ

อก 10 ปตอมามการประชมตอเนองทกรง Dakar สาธารณรฐ Senegal ในป พ.ศ. 2543 เพอ

สานตอและตดตามความกาวหนาในการดาเนนงานของแตละประเทศ ม 164 ประเทศเขารวมการ

ประชมดงกลาว ทงนแมวาองคการสหประชาชาตและองคกรรวมทนทงหลายจะใหการสนบสนนประเทศ

ตางๆ อยางเตมทเพอขบเคลอนไปสการศกษาเพอปวงชนทงในรปแบบการใหทน การใหกยมทงแบบม

เงอนไขหรอแบบไมมเงอนไข ขนอยกบสภาพปญหาและความตองการแลวกตาม แตผลจากการรายงาน

การดาเนนงานของแตละประเทศไดขอสรปวาประเทศตางๆ มความกาวหนาในการดาเนนการเพอให

บรรลตามเปาหมายทง 6 ประการในลกษณะทแตกตางกน โดยประเทศสวนใหญยงหางไกลจาก

เปาหมายทวางไวรวมกนในป พ.ศ. 2533 โดยมรายงานปญหาในการดาเนนงานซงสรปได 4 ลกษณะ

คอ 1) การรเรมดาเนนงานทลาชาอนเนองมาจากปญหาดานนโยบายของประเทศ และปญหาการ

ขาดแคลนทรพยากร 2) การประสบปญหาในการดาเนนงานอนเนองมาจากปจจยอนๆ ทงภายใน

และนอกประเทศ เชน ปญหาการเกดความไมสงบภายในประเทศ ปญหาสงครามและการสรบของ

ประเทศเพอนบาน เปนตน 3) เกดปญหาตามมาจากการปฏบตตามแผน และ 4) สามารถดาเนนงาน

ไดตามแผนแตมปญหาดานคณภาพการจดการศกษา

 

  6

 

ในการประชมท Dakar ผรวมประชมจานวน 1,100 คนไดเหนพองตองกนในการพฒนากรอบ

การดาเนนงานเพอกาวสเปาหมายทเหนชอบรวมกนในการประชมทหาดจอมเทยน พทยา ประเทศไทย

โดยไดกาหนดแนวปฏบตอก 6 ประการเพอสานตอเรองดงกลาว ไดแก 1) ขยายฐานการศกษาและการ

ดแลครอบคลมเดกในวยกอนเรยน 2) กาหนดนโยบายการศกษาภาคบงคบและการศกษาแบบใหเปลา

3) สงเสรมการพฒนาทกษะการเรยนรและทกษะชวตใหกบวยหนมสาวและวยผใหญ 4) เพมอตราการ

เรยนรหนงสอของวยผใหญใหเปนรอยละหาสบ 5) ลดภาวะความเหลอมลาทางเพศของป พ.ศ. 2548

ใหหมดไปภายในป พ.ศ. 2558 และ 6) พฒนาคณภาพการศกษา

ในชวงการดาเนนโครงการ MDG 2015 น มผลงานการศกษาตดตามการใชงบประมาณเพอให

เหนความกาวหนาของการดาเนนงานในภาพรวม เพอศกษาและรวบรวมปญหาอปสรรค ตลอดจน

แนวทางในการแกปญหา และบทเรยนในการดาเนนงานในขนตอไป ทสาคญเชน การศกษาของกองทน

การเงนระหวางประเทศ (IMF) การศกษาของ Kattan, R.B. (2006) ในนามธนาคารโลก และ

การศกษาตดตามของยเสนโกเองในฐานะองคกรหลกทดแลเรองการศกษา อกทงยงมผลการศกษาการ

ใหเปลาทางการศกษาในประเทศอนๆ ทดาเนนการตามโครงการ MDG 2015 และทดาเนนการมา

กอนโครงการ MDG 2015 (อางถงใน  http://rights2write.wordpress.com /2007/11/10/free-

education-in-malaysia-a-myth/, retrieved on 15th, August 2011; http://en.

wikipedia.org/wiki/Education_in_Malaysia #Preschool_education, retrieved on 16th, August

2011; http://azman97.tripod .com/essay8.html, retrieved on 16th, August 2011;

http://www.undp.org.my/uploads/mdg2 .pdf, retrieved on 16th, August 2011,

http://en.wikipedia.org/wiki/ Education_and_Skills_Act _2008; retrieved on 10th July 2011,

http://en.wikipedia.org/wiki/Education_in_England, retrieved on 11th July 2011,

http://www.unesco.org/education/efa/ed_for_all/background/jomtien_declaration.shtml, retrieved on

22nd, August 2011, http://www.kmk.org/fileadmin/doc/Dokumentation/Bildungswesen_en

_pdfs/en-2009.pdf, retrieved on 8th August, 2011) สามารถสรปไดดงน

1) ในภาพรวมแลว ทวโลกตางกเหนวาการศกษาขนพนฐานถอวาเปนการศกษาทมความสาคญ

มากกวาการศกษาในทกระดบ เนองจากเปนการสรางทกษะพนฐานในใชชวตประจาวนใหสามารถดแล

ตนเองและครอบควใหอยรอดปลอดภยจากภยคกคามตางๆ เชน ภยธรรมชาต ภยจากภาวะทพ

โภชนาการ ภยจากโรครายและโรคตดตอ การดแลตนเองเมอตงครรภและสามารถใหการดแลบตร

ตลอดจนสามารถใชชวตรวมกบผอนไดอยางสนตสข ซงมการศกษาจากสหประชาชาตชเหนอยางชดเจนวา

การศกษาขนพนฐานสามารถลดอตราของภยคกคามเหลานได แตสภาวะในปจจบนพบวาเดกวยเรยนม

ปญหาในการเขาถงบรการทางการศกษาทงปญหาในการใหบรการทางการศกษาจากภาครฐ และปญหา

จากครอบครวเดกเอง

2) หลายภาคสวนมความเชอพนฐานวา รากเหงาของปญหาดานการศกษาเกดจากการขาด

งบประมาณ จงเกดการระดมทนเพอแกปญหาดงกลาว โดยมองคการสหประชาชาตไดทาการศกษา

ปญหาดานการศกษาแลวรเรมโครงการสหสวรรษ ค.ศ. 2015 ขนในป พ.ศ. 2533 ประเทศทเขารวม

 

  7

 

โครงการตางกยนดทจะขบเคลอนใหเดกในประเทศของตนไดรบการศกษาขนพนฐานอยางทวถง ซง

ประเทศตางๆ ไดดาเนนการผานการกาหนดนโยบายการศกษาของตนแตกตางกนออกไป ทงนตาม

สภาพปญหา ความเชอ และความพรอมดานงบประมาณ โดยมการดาเนนงานทหลากหลายแตกตางกน

เชน การกาหนดนโยบายใหมการศกษาภาคบงคบ การขยายระยะเวลาการศกษาภาคบงคบ การกาหนด

นโยบายเพมเตมในการใหเปลาทางการศกษา หรอการกาหนดนโยบายใหเปลาทางการศกษา การ

จดสรรงบประมาณ และการปรบระบบการจดเกบภาษ เปนตน

3) จดกาเนดการใหเปลาทางการศกษาสามารถแบงไดเปนสองกลม กลมแรกคอกลมประเทศ

ทเพงเรมดาเนนการหลงจากทองคการสหประชาชาตจะประกาศโครงการ MDG 2015 โดยมการรเรม

นโยบายการใหเปลาทางการศกษาเมอ พ.ศ. 2543 โดยประเทศสวนใหญจดอยในกลมน กลมทสองคอ

กลมประเทศทดาเนนการกอนทองคการสหประชาชาตจะประกาศโครงการ MDG 2015 โดยมการรเรม

นโยบายการใหเปลาทางการศกษาเมอ พ.ศ. 2543 เชนกรณจดกาเนดของนโยบายการศกษาแบบให

เปลาในประเทศองกฤษเกดขนจากความตองการในการกระจายโอกาสทางการศกษาและความเสมอภาค

ทางการศกษาใหกบประชาชนในวยศกษา ทดาเนนการมาตงแต พ.ศ. 2374 (ค.ศ. 1831) และเปน

ชวงยคอตสาหกรรมเรมแรกทองกฤษพบวา การฝกอบรมคนออกไปสตลาดแรงงานไดไมตรงกบความ

ตองการของภาคอตสาหกรรม รฐจงไดจดการศกษาฟรใหกบเดกวยแรงงานในชวงวนอาทตย โดย

ดาเนนการกบโรงเรยนของรฐและในโบสถ ซงในขณะนนมโรงเรยนและนกเรยนไมมากนก การใหเปลา

ทางการศกษาในองกฤษมการปรบเปลยนในสาระของระยะเวลาการใหเปลา รายการการใหเปลา ไมวา

จะเปนการเปลยนรปแบบการจดสรรเงนใหเปลา โดยพจารณาทงจากผลการดาเนนงานของโรงเรยน

การผกโยงเขากบทศทางการพฒนาประเทศ ระบบการจดเกบภาษ และการเปลยนแปลงของโลก ซงม

ทศทางของการเกบภาษเพมขนเพอเพมงบประมาณดานการศกษามาอยางตอเนอง และมทศทางในการ

เพมชวงระเวลาของการใหเปลาทางการศกษาเรอยมา ตงแตการใหเปลาในระดบประถมศกษา ขยาย

เปนมธยมศกษา และขยายไปครอบคลมระดบอนบาล จนกระทงในป พ.ศ. 2551 มการประกาศ

นโยบายขยายโอกาสใหกบประชาชนวยศกษาไปจนถงอาย 18 ป และเปนปเดยวกนกบทประเทศไทยก

ไดประกาศนโยบายเรยนดเรยนฟรใหกบประชาชนในวยเรยนเปน 15 ป (จนถงอาย 18 ปเชนเดยวกน)

โดยเปนการขยายเพมเตมจากรฐธรรมนญมาตรา 49 ทกาหนดใหรฐจดการศกษาอยางตา 12 ปโดยไม

เกบคาใชจาย ซงมวตถประสงคทใกลเคยงกนกบประเทศองกฤษคอการขยายโอกาสทางการศกษา และ

การเพมความเสมอภาคในการไดรบบรการทางการศกษา ยงมกรณประเทศเยอรมน ทแนวคดการใหเปลาทางการศกษาเกดขนตงแต พ.ศ. 2202 เพอมง

จดประเดนเรองความเทาเทยมกนของเดกทหลากหลายแตกตางกนทงเชอชาต สญชาต ใหไดรบ

การศกษาฟรภาคบงคบจานวน 9 ป ตอจากนนกเปนการศกษาแบบใหเปลาไปจนถงระดบปรญญาเอก

ซงผนาดานการศกษาของเยอรมนเชอวาในการทจะพฒนาคนใหมความเชยวชาญในระดบสงขนไปนน

คนเราตองมความรพนฐานในดานพนฐานวฒนธรรม เทคนคการอาน/การเขยน และเทคนคทาง

เรขาคณต ซงตองใชเวลาในการศกษาเรองพนฐานดงกลาวเปนระยะ5-6 ป (อางถงใน

http://translate.google.co.th/translate?hl=th&sl=de&tl=en&u=http%3 A%2 F%2 Fwww.inwent

.org%2FE%2BZ%2Fzeitschr%2 Fde602-4.htm, retrieved on 15th, August 2011) อยางไรกตาม

 

  8

 

การใหเปลาทางการศกษาในประเทศเยอรมนนน มความเชอมโยงใกลชดกบระบบการจดเกบภาษมาก

เนองจากตองใชงบประมาณจานวนมากเพอสนบสนนการใหเปลาทางการศกษาดงกลาว ซงประชาชนใน

เยอรมนมความอดอดใจมากพอสมควรกบระบบการเกบภาษอตรากาวหนา ซงประชาชนรบรวารฐบาล

เกบภาษในอตราทสงเกนไป กระนนรฐบาลยงโอดโอยวาเงนภาษทเกบไดนนไมเพยงพอ สวนหนงเกด

ปญหาอยางมากจากการเลยงภาษของเศรษฐชาวเยอรมนทนาเงนออกไปฝากในตางประเทศ โดยเฉพาะ

อยางยงในธนาคารแหงสวสเซอรแลนด ซงเปนทวพากษกนเปนวงกวางในสงคมและสอสารมวลชน ในป

พ.ศ. 2551 รฐบาลเยอรมนไดขอเจรจาใหประเทศสวสเซอรแลนดเปดเผยรายชอมหาเศรษฐเหลานน

เพอประโยชนในการเกบภาษ แตธนาคารสวสเซอรแลนดไมยนยอมเปดเผยรายชอ โดยตอมาธนาคาร

แหงสวสเซอรแลนดไดตกลงจายภาษจานวนหนงใหกบประเทศเยอรมนเอง (McNair, D., 2011 อาง

ถ ง ใ น http://www.guardian.co.uk/commentisfree/ aug/1 2 / germany-/2011tax-evasion-

switzerland, retrieved on 29th, August 2011) เชนเดยวกบปรากฏการณในประเทศองกฤษทมเศรษฐ

ชาวองกฤษไดนาเงนไปฝากในธนาคารแหงสวสเซอรแลนดดวยเหตผลเดยวกน และถกสวสเซอรแลนด

ใหคาตอบตอทางรฐบาลขององกฤษในลกษณะเดยวกน (Inman, P., 2010, อางถงใน http://

www.guardian.co.uk/business/2010/oct/26/tax-avoidance-switzerland-agreement, retrieved

on 29th, August 2011) เนองจากอตราสงสดในการจายภาษของประเทศองกฤษนนสงถงรอยละ 50

ของรายไดตอป และรฐบาลองกฤษทกยคทกสมยจะชนโยบายดานการเพมงบประมาณเพอการศกษา

เสมอ สวนเยอรมนกมการเกบภาษในอตรากาวหนาทสงถงรอยละ 24-42 ตอมาในป พ.ศ. 2553

ประเทศเยอรมนไดประกาศปรบระบบการเกบภาษเพมขนจากอตราสงสดรอยละ 42 เปนรอยละ 45

เรมมผลบงคบใชในปภาษ พ.ศ. 2554 และในชวงหาปทผานมามหาวทยาลยบางแหงไดเรมเกบ

คาธรรมเนยมการศกษาในระดบบณฑตศกษา โดยอางวางบประมาณทรฐจดใหนนไมเพยงพอ สวนใน

ประเทศองกฤษนนการใหเปลายงครอบคลมอยเฉพาะระดบมธยมศกษาตอนปลาย (ถงอาย 18 ป)

อยางไรกตาม การศกษาแบบใหเปลาทวานทงในประเทศองกฤษกบประเทศเยอรมน เกดเฉพาะ

กบโรงเรยนรฐบาล สวนในโรงเรยนเอกชนนนผปกครองตองรบผดชอบคาใชจายในการศกษาของบตร

ในขณะทประเทศไทยและประเทศมาเลเซยนน นอกจากจะมการจดสรรงบประมาณบางสวนเพอ

สนบสนนโรงเรยนรฐบาลแลว ในการดาเนนนโยบายเรยนฟร 15 ป ของประเทศไทยนนยงครอบคลม

โรงเรยนเอกชนดวย ทงในป พ.ศ. 2554 น รฐบาลไดอนมตเงนอดหนนโรงเรยนเอกชนเพมเตมจาก

เดมรอยละ 60 เปนรอยละ 70 ซงเปนการแสดงเจตนารมณของรฐบาลทจะสรางใหเกดการใหเปลาทาง

การศกษาอยางเสมอภาคครอบคลมทงในโรงเรยนรฐและเอกชน และเปนการชวยลดภาระผปกครอง

5) ประเทศไทยยงมวฒนธรรมของการเลยนแบบ/ตามกระแสของตางประเทศ โดยขาดการ

วเคราะหทรอบดานของบรบททเปนจรงของประเทศไทยวาเหมาะสมทจะใชแนวคดหรอทฤษฎหรอแนว

ปฏบตเดยวกบของตางประเทศหรอไม การกาหนดนโยบายการเรยนฟรทมงเพมขยายระยะเวลาของการ

ใหเปลาทางการศกษาไปเรอยๆ รวมทงเพมระยะเวลาของการศกษาภาคบงคบดวยนน สวนหนง

วเคราะหไดวาเปนการมองดตวอยางการจดการศกษาขององกฤษ และตอบสนองตอนโยบายของ

โครงการ MDG แตมไดวเคราะหสภาพความเพยงพอและวธการบรหารจดการงบประมาณของประเทศ

วาสามารถดาเนนการไดจรงและมประสทธภาพหรอไม ในสวนของประเทศเยอรมนมความนาสนใจท

 

  9

 

การศกษาภาคบงคบ 9 ป นนมการกาหนดมาแลวถง 352 ป และไมมวแววจะมการปรบเพมแตอยางใด

ดวยความเชอวา ในการเตรยมพรอมในการพฒนาทกษะขนสงตอไปในอนาคตนนคนเราตองการ

การศกษาขนพนฐานเพยง 5-6 ปเทานน ดงนนผนาดานการศกษาของเยอรมนจงไดคงนโยบาย

การศกษาภาคบงคบ 9 ป มาโดยตลอด หากผใดตองการศกษาไดรบการศกษาในระดบทสงขนกตองเขา

สระบบการจายเงนคนเมอมงานทา เชนเดยวกบกรณของประเทศสงคโปรทเพงมการกาหนดการศกษา

ภาคบงคบในป พ.ศ. 2546 และกาหนดเพยง 6 ป ซง UNDP (United Nation Development

Programme) ไดรายงานอตราการรหนงสอ (Literacy rate) ของประเทศทวโลกไวในป พ.ศ. 2551

(อางถงใน http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_literacy_rate, retrieved on 11th,

August 2011) พบวาทงประเทศองกฤษและเยอรมนมอตราการรหนงสอรอยละ 99.00 ขณะทประเทศ

ไทยซงพยายามขยายการศกษาภาคบงคบและระยะเวลาในการเรยนฟรมาอยางตอเนองนนมอตราการร

หนงสอเพยงรอยละ 94.1 ในขณะทสงคโปรมอตราการรหนงสอใน รอยละ 95.90 ในป พ.ศ. 2553

(อางถงใน http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2798.htm, retrieved on 30th, August 2011) จง

อาจชใหเหนไดวาการขยายระยะเวลาของการจดการศกษาภาคบงคบ ไมไดสงเสรมใหเกดการเพมอตรา

การรหนงสอเพมขนเสมอไป

6) ประเทศตางๆ มการจดสรรงบประมาณเพอนการเรยนฟรทแตกตางกน ใน 3 ลกษณะ ไดแก

1) แหลงทมาของงบประมาณทแตกตางกนอยางเหนไดชดจากระบบการจดเกบภาษ ไดแก กลม

ประเทศทจดเกบภาษในอตราทสงมาก ซงกลมนใชงบประมาณเพอการศกษาจานวนมาก และคอนขาง

ประสบความสาเรจในการจดการศกษา กลมทสองคอกลมประเทศทจดเกบภาษคอนขางตา กลมนจงม

งบประมาณเพอนการศกษาคอนขางจากด และไมคอยประสบความสาเรจในการจดการศกษา 2) การ

จดสรรงบประมาณในรปแบบทแตกตางกนและแหลงเงนทแตกตางกน เชน ในประเทศองกฤษมการ

จดสรรงบประมาณตามผลการประเมนคณภาพการศกษา ประเทศไทยมการจดสรรเงนงบประมาณ

แบบรายหวเทาเทยมกน ทงๆ ทมการศกษาวจยโดยกระทรวงศกษาธการเองวาโรงเรยนในแตละขนาดม

ความตองการในการใชงบประมาณขนตาเพอใหสามารถจดการศกษาไดในระดบด ในจานวนเงนท

แตกตางกน ซงพบวางบประมาณทใชนนไมสมพนธกบจานวนนกเรยนแตอยางใด กลาวคอโรงเรยนขนาด

กลาง (จานวนนกเรยนตงแต 300-1,000 คน) มความตองการในการใชงบประมาณจานวนตาทสด

เพอใหสามารถจดการศกษาไดในระดบด หากเปรยบเทยบกบโรงเรยนขนาดเลก ขนาดใหญ และขนาด

ใหญพเศษ สวนกรณของประเทศญปนมการจดหางบประมาณเพอการศกษาจากสแหลงคอเงน

งบประมาณทรฐบาลจดสรร เงนกองทนสารองเลยงชพจากทางจงหวด เงนสนบสนนจากเทศบาล และ

เงนรายรบสถานศกษา โดยแหลงทนมากกวารอยละ 80 มาจากแหลงเงนทนในทองถน (อางถงใน

Khattiyasuwan, S, 2003) ซงแสดงถงการมสวนรวมของชมชนในการรบผดชอบการจดการศกษา

7) การใหเปลาทางการศกษานน มขอดหลายประการเชน 1) เพมอตราการเขาเรยน อนเปนการ

เพมอตราการรหนงสอ 2) การเพมความเทาเทยมและความเสมอภาคในการไดรบโอกาสทางการศกษา

3) การลดภาวะทโภชนาการและอตราการตายคลอด 4) ลดอตราการตดเชอเอดสและการเสยชวตอน

เนองมาจากโรคเอดส และ 5) ลดความสญเสยระยะยาวจากการทเดกไมไดเรยนหนงสอ อยางไรกตาม

การใหเปลาทางการศกษากมขอเสยหลายประการ อาทเชน 1) การลดคณคาของการศกษาดวยการใหเปลา

 

  10

 

2) ลดการมสวนรวมของผปกครองในการรวมรบผดชอบการศกษาของบตร 3) โรงเรยนใชวธการเรยก

เกบคาใชจายแฝงซงในปลายประเทศนนคาใชจายแฝงมจานวนสงกวาคาใชจายกอนมนโยบายใหเปลา

ทางการศกษา 4) พอแมผปกครองและโดยเฉพาะอยางยงประเทศในกลมอาเซยนยงคงเสยคาใชจาย

จานวนมากเชนเดมในการสงบตรหลานไปเรยนพเศษแมจะมนโยบายใหเปลาทางการศกษาแลวกตาม

ซงแสดงใหเหนวาการใหเปลาทางการศกษายงไมสามารถสรางคณภาพทางการศกษาควบคกนไปได

อยางแทจรง 5) การใหเปลาทางการศกษาในประเทศทยากจนไดเพมอตราการเขาเรยนและอตราการร

หนงสอแตในหลายประเทศกไมไดชวยเพมอตราการเขาเรยนตามทมการคาดหวงไว จงเหนไดวา

กลมเปาหมายทแทจรงสาหรบการศกษาแบบใหเปลาคอกลมประชาชนทมฐานะยากจน และ 6) การ

ใหเปลาทางการศกษาทเพมอตราการเขาเรยนนนในขณะเดยวกนกเปนการเพมสดสวนของนกเรยนตอ

ครและจานวนนกเรยนตอหองเรยน ทาใหสงผลกระทบอยางมากตอกรณทขาดแคลนครหรอคณภาพคร

ตกตา เปนตน ซงรายงานสองฉบบของ Kattan, R.B (2006) และรายงานการศกษาตดตามของ

Unesco (2011) ไดเสนอแนะในทานองเดยวกนวาการจดการศกษาแบบใหเปลานนตองคานงถงระดบ

ความตองการจาเปนในการไดรบการใหเปลาทางการศกษา รายงานทงสองฉบบใหขอสรปตรงกนวา

ปญหาทางการศกษาเปนปญหาทเกยวพนกบหลายระบบ การใหเปลาทางการศกษาไมใชคาตอบสาเรจรป

ในการแกปญหา เนองจากยงมปจจยทสาคญอกมากทจะชวยใหเกดการจดการศกษาทมคณภาพ

นอกจากนนยงมกรณการศกษาความคมคาของการใหเปลาทางการศกษาในประเทศ Kenya ใน

ป 2004 ชอ Well-targeted program (อางถงใน Kattan, R.B., 2006 Cited in http://siteresources

.worldbank.org/EDUCATION/Resources/EDWP_User_Fees.pdf, retrieved on 18th, August 2011)

ซงพบวาการท Kenya กาหนดกลมเปาหมายเฉพาะกลมคนทยากจนในการใหเปลาทางการศกษานน

นอกจากจะทาใหเขาถงกลมเปาหมายทมความจาเปนทจะตองไดรบการใหเปลาทางการศกษาแลวนน ยง

พบวา งบประมาณทใชเพอการดงกลาวมจานวนนอยกวาการใหเปลาทางการศกษาทงหมดดวย

8) มเสยงวพากษวจารณเกยวกบการใหเปลาทางการศกษาไมนอย เชน ในประเทศไทยและใน

มาเลเซย มขอวพากษวจารณอยางรนแรงวา รฐไมไดใหเปลาจรงตามทประกาศนโยบาย เนองจาก

นโยบายดงกลาวเปนเพยงกลไกทางการเมอง สอดคลองกบผลการตดตามโครงการ MDG 2015 ท

พบวามหลายประเทศทผปกครองตองรบภาระคาใชจายในการศกษาตามปกตทงๆ ทประเทศนนไดออก

กฎหมายใหเปลาทางการศกษาแลว (อางถงใน http://siteresources .worldbank.org/EDUCATION/

Resources/EDWP_User_Fees.pdf, retrieved on 16th, August 2011) เชนเดยวกบท Kattan, R.B.

(2006, Cited in http://siteresources.worldbank.org/ EDUCATION/ Resources /EDWP_User

Fees.pdf, retrieved on 18th, August 2011) ไดสารวจขอมลจานวน 93 ประเทศ พบวาประเทศทไมม

นโยบายเรยนฟร (จานวน 59 แหง) และประเทศทประกาศนโยบายเรยนฟร (จานวน 34 แหง) ตางก

ถกโรงเรยนเรยกเกบคาใชจายแฝงอนๆ เชนเดยวกน ดงทปรากฏในตารางท 2.1 ในขณะทในองกฤษ

และเยอรมนมขอวจารณในประเดนการเกบภาษในอตราทสงเกนไป

จะเหนไดวาการใหเปลาทางการศกษานน แมจะมขอดหลายประการแตกมขอดอยจานวนไม

นอย ซงจากการทบทวนวรรณกรรมเกยวกบการใหเปลาทางการศกษาในประเทศตางๆ สามารถสรป

เปรยบเทยบขอดและขอเสยของการใหเปลาทางการศกษาไดดงตารางท 2.2

 

  11

 

ตารางท 2.1 เปรยบเทยบการถกเรยกเกบคาใชจายแฝงระหวางประเทศทใชนโยบายใหเปลาทาง

การศกษาและประเทศทไมไดใชนโยบายใหเปลาทางการศกษา

จานวนประเทศทไมไดใชนโยบายใหเปลาทาง

การศกษา(รอยละ)

จานวนประเทศใชนโยบายใหเปลาทางการศกษา

(รอยละ) ประเภทของ

คาใชจาย ประถมศกษา (n=93) มธยมศกษา (n=76) ประถมศกษา (n=93) มธยมศกษา (n=76)

คาเทอม 24 (25) 33 (44) 7 (29.17) 2 (6.06)

คาหนงสอ 24 (25) 34 (45) 2 (8.33) 4 (11.76)

ค า เ ค ร อ ง แ บ บ

นกเรยน

33 (35) 31 (41) 9 (27.27) 7 (22.58)

คาธรรมเนยมสมาคม

ครผปกครอง

65 (69) 52 (69) 28 (43.08) 18 (34.62)

คากจกรรมพเศษ 34 (36) 36 (48) 15 (44.12) 12 (33.33)

ทมา: ดดแปลงจากผลการสารวจของธนาคารโลก (ป 2005) และผลการศกษาของ Kattan, R.B. (2006)

ตารางท 2.2 เปรยบเทยบขอดและขอเสยของการใหเปลาทางการศกษา

การใหเปลาทางการศกษา

ขอด ขอเสย

1. เพมโอกาสในการเขาถงบรการทางการศกษา 1. เพมสดสวนนกเรยนตอหอง และเพมสดสวน

นกเรยนตอคร ซงอาจกระทบตอคณภาพการศกษา

2. ลดความสญเสยระยะยาวจากการทเดกไมไดเรยนหนงสอ

เชน ทโภชนาการและอตราการตายคลอด ลดอตราการ

ตดเชอเอดสและการเสยชวตอนเนองมาจากโรคเอดส

2. ลดคณคาของการศกษา เพราะไมตองเสยเสยเงนซอ และลด

การมสวนรวมของผปกครองในการตดตามการดาเนนงานของ

โรงเรยน เนองจากผปกครองไมรสกวาไดจายเงนเพอ

การศกษาของบตร

3. ลดภาระคาใชจายใหกบผปกครอง 3. เปนชองทางใหโรงเรยนเรยกเกบคาใชจายแฝง

4. ทาใหผปกครองมเวลาในการประกอบอาชพเพมขน

เนองจากไมตองตรากตราหาเงนเพอคาเลาเรยนบตรหลาน

4. ลดการมสวนรวมของผปกครองในการตดตามการดาเนนงาน

ของโรงเรยน เนองจากผปกครองไมไดจายเงน จงไมไดสนใจมากนก

5. เพมคะแนนนยมทางการเมองใหกบรฐบาลเจาของนโยบาย 5. อาจถกรฐบาลใชเปนเครองมอในการสรางคะแนนนยม

6. ใชงบประมาณจานวนมาก รฐอาจปรบอตราภาษเพอให

เกดความเพยงพอของงบประมาณ

 

  12

 

1.2 นโยบายเรยนด เรยนฟรในประเทศไทย

1.2.1 ความเปนมาของนโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ ในประเทศไทย

ดวยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 49 ไดบญญตวา

“บคคลยอมมสทธเสมอกนในการรบการศกษาไมนอยกวาสบสองป ทรฐจะตองจดใหอยางทวถงและม

คณภาพโดยไมเกบคาใชจาย” และ พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม

(ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 หมวด 2 มาตรา 10 วรรค 1 บญญตวา “การจดการศกษาตองจดใหบคคลม

สทธและโอกาสเสมอกนในการรบการศกษาขนพนฐานไมนอยกวาสบสองปทรฐจะตองจดใหอยางทวถง

และมคณภาพโดยไมเกบคาใชจาย” ซงเปนขอกาหนดทเกยวกบการจดการศกษาขนพนฐาน ประกอบ

กบคาแถลงนโยบายของคณะรฐมนตรไดกาหนดเปนนโยบายเรงดวน ทจะเรมดาเนนการตาม

เจตนารมณดงกลาวในปแรก โดยกาหนดไวในขอ 1.3 การลดภาระคาครองชพของประชาชน ขอ 1.3.1

วา “ใหทกคนมโอกาสไดรบการศกษาฟร 15 ป โดยสนบสนนตาราในวชาหลกใหแกทกสถานศกษา จด

ใหมชดนกเรยนและอปกรณการเรยนฟรใหทนปการศกษา 2552 และสนบสนนคาใชจายอน ๆ เพอ

ชดเชยรายการตาง ๆ ทสถานศกษาเรยกเกบจากผปกครอง” อกทงนโยบายของรฐดานการศกษา ขอ

3.1.4 กาหนดวา “จดใหทกคนมโอกาสไดรบการศกษาฟร 15 ป ตงแตอนบาลไปจนถงมธยมศกษา

ตอนปลาย พรอมทงเพมประสทธภาพการบรหารจดการใหเกดความเสมอภาคและความเปนธรรมใน

โอกาสทางการศกษาแกประชาชนในกลมผดอยโอกาส ทงผยากไร ผพการหรอทพพลภาพ ผอยใน

สภาวะยากลาบากผบกพรองทางรางกายและสตปญญา และชนตางวฒนธรรม รวมทงยกระดบการ

พฒนาศนยเดกเลกในชมชน” กระทรวงศกษาธการจงไดดาเนนการตามเจตนารมณดงกลาวขางตน โดยจดทา

โครงการดาเนนงานตามนโยบายเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ ขน เพอสงเสรมใหนกเรยนทกคนไดรบ

โอกาสทางการศกษาอยางเตมตามศกยภาพ ซงการดาเนนการนไดผานการรบฟงความคดเหนจาก

ผเกยวของทกกลมอาชพแลว 2 ครง คอ ครงท 1 เมอวนท 30 มกราคม 2552 ณ โรงเรยนสตรวทยา

กรงเทพมหานคร และครงท 2 เมอวนท 6 กมภาพนธ 2552 ณ โรงเรยนชลกนยานกล จงหวดชลบร

1.2.2 วตถประสงคของนโยบายเรยนเรยนฟร ของกระทรวงศกษาธการ

นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป ไดเรมดาเนนการมาอยางตอเนองตงแตปลายป

พ.ศ. 2551 และเรมเปนรปเปนรางเรอยมา รฐบาลและกระทรวงศกษาธการไดดาเนนการปรบ

วตถประสงคการดาเนนนโยบายในชวงสามปทผานมา เพอใหเกดความสอดคลองกบสภาพการจด

การศกษาของประเทศ และกระแสคณภาพการศกษาทวโลก ซงในชวงปแรกนนมความชดเจนใน

วตถประสงคของนโยบายทตองการใหฟรเพยง 5 รายการ อนจะชวยลดภาระคาใชจายใหกบผปกครอง

แตเมอป 2553 กบป 2554 กระทรวงศกษาธการไดปรบเพมวตถประสงคเรองการพฒนาคณภาพ

การศกษา ดงแสดงในตารางท 2.3

 

  13

 

ตารางท 2.3 สรปเปรยบเทยบวตถประสงคของนโยบายเรยนฟร 15 ปของกระทรวงศกษาธการใน

ชวงป พ.ศ. 2552-2553

ป 2552 ป 2553 ป 2554

เพอใหนกเรยนทกคนมโอกาสไดรบ

การศกษาโดยไมเสยคาใชจาย สาหรบ

รายการหนงสอเรยน อปกรณการ

เรยน เครองแบบนกเรยน และ

กจกรรมพฒนาผเรยน ทภาครฐให

การสนบสนน

พฒนาคณภาพการศกษาควบคไป

กบการเสรมสรางโอกาสและความ

เสมอภาคทางการศกษาให กบ

ผเรยน จงกาหนดใหมโครงการท

เป นนโยบายหลก เข ามา เสรม

เพอใหเกดกระบวนการเรยนฟร

เรยนด 15 ป อยางมคณภาพ ใน

4 เรอง คอ การพฒนาคร การ

พฒนาสอเทคโนโลยสารสนเทศ

เพอการศกษา การพฒนาโรงเรยน

ดและการพฒนาหลกสตรการเรยน

การสอน กระบวนการจดการเรยน

การสอนและการประเมนผล

เพอสรางโอกาสและขยายโอกาสทาง

ก า รศ กษ าแก เ ด ก เ ย า ว ชน แล ะ

ประชาชนอยางทวถง มคณภาพ และ

เป น ธ ร รม ตามร ฐ ธ ร รมนญแห ง

ราชอาณาจกรไทย พระราชบญญต

การศกษาแหงชาต และนโยบายเรงดวน

ของรฐบาล โดยใหนกเรยนทกคนม

โอกาสไดรบการศกษาขนพนฐาน โดย

ไม เสยค าใชจ าย ตามรายการท ร ฐ

สนบสนน ไดแก คา เล า เรยน (ค า

อดหนนรายหวปกต/คาจดการเรยน

การสอนปกต) คาหนงสอเรยน คา

อปกรณก าร เ ร ยน ค า เคร อ งแบบ

น ก เ ร ยน และค า ก จกร รมพฒน า

คณภาพผเรยน อยางเทาเทยมกน

3. ขอบเขตของ “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ”

การดาเนน “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” มขอบเขตของรายการใหฟร

จานวน 5 รายการ ไดแก 1) คาเลาเรยน/อดหนนรายหวปกต 2) หนงสอเรยนแปดกลมสาระ 3)

อปกรณการเรยน 4) เครองแบบนกเรยน และ 5) กจกรรมพฒนาหลกสตร โดยในแตละรายการนนม

การจดสรรงบประมาณเปนจานวนเงนไมเทากน

กลมเปาหมายของ“นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” คอผรบบรการทาง

การศกษาคอนกเรยนทกคนในทกภมภาค ทกสงกด ทกาลงเรยนอยในชวงอนบาล 3 ป ชนประถมศกษา

ปท 1-6 ชนมธยมศกษาปท 1-6 และระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) จานวน 3 ป รวมระยะเวลา

ของการใหบรการทางการศกษาตามนโยบายเรยนดเรยนฟรจานวน 15 ป โดยกระทรวงศกษาไดนาเอา

ผลการจดสรรงบประมาณในแตละรายการจานวน 5 รายการขางตนมาจดทาเปนงบประมาณของ

นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 โดยจะเหนวาในชวงสามปทผานมานน งบประมาณทจดสรรใหกบนโยบาย

เรยนดเรยนฟร มจานวนสงขนเรอยๆ ป รายละเอยดแสดงไดดงตารางท 2.4 และตารางท 2.5

 

  14

 

ตารางท 2.4 งบประมาณของ“นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” จาแนกตามปงบประมาณ

สงกด และรายการเรยนฟร (ป 2552 เฉพาะภาคเรยนท 1)

งบประมาณ (ลานบาท) สวนราชการ/รายการเรยนฟร/ปงบประมาณ

2552 2553 2554 2555

กระทรวงศกษาธการ 1,539 6,126 6,277 6,401

รอยละทเพมขนเมอเทยบกบปงบประมาณ พ.ศ. 2552 180 308 316

- คาเลาเรยน/อดหนนรายหวปกต (รอยละ) 11 68 69 66

- คาหนงสอเรยน (รอยละ) 34 9 9 12

- อปกรณการเรยน (รอยละ) 11 6 6 5

- เครองแบบนกเรยน (รอยละ) 25 6 6 6

- กจกรรมพฒนาหลกสตรผเรยน (รอยละ) 18 11 10 10

1. สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 1,374 4,968 5,174 5,438

รอยละทเพมขนเมอเทยบกบปงบประมาณ พ.ศ. 2552 262 277 296

- คาเลาเรยน/อดหนนรายหวปกต (รอยละ) 62 64 60

- คาหนงสอเรยน (รอยละ) 38 9 9 14

- อปกรณการเรยน (รอยละ) 14 8 7 7

- เครองแบบนกเรยน (รอยละ) 29 8 8 7

- กจกรรมพฒนาหลกสตรผเรยน (รอยละ) 19 13 13 12

2. สานกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชน 2,378 10,867 10,831 11,232

รอยละทเพมขนเมอเทยบกบปงบประมาณ พ.ศ. 2552 357 355 372

- คาเลาเรยน/อดหนนรายหวปกต (รอยละ) 39 81 82 81

- คาหนงสอเรยน (รอยละ) 22 6 5 7

- อปกรณการเรยน (รอยละ) 8 3 3 3

- เครองแบบนกเรยน (รอยละ) 18 4 4 4

- กจกรรมพฒนาหลกสตรผเรยน (รอยละ) 13 6 6 5

 

  15

 

(ตอตารางท 2.4)

งบประมาณ (ลานบาท) สวนราชการ/รายการเรยนฟร/ปงบประมาณ

2552 2553 2554 2555

3. สานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา 2,605 10,542 10,419 9,777

รอยละทเพมขนเมอเทยบกบปงบประมาณ พ.ศ. 2552 305 300 275

- คาเลาเรยน/อดหนนรายหวปกต (รอยละ) 58 60 59

- คาหนงสอเรยน (รอยละ) 38 19 19 19

- อปกรณการเรยน (รอยละ) 9 4 4 4

- เครองแบบนกเรยน (รอยละ) 35 9 8 9

- กจกรรมพฒนาหลกสตรผเรยน (รอยละ) 18 9 9 9

4. สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

(ร.ร.สาธตฯ รายหวปกต, วทยาลยชมชน: ปวช.) 1,366 4,429 5,245 5,374

รอยละทเพมขนเมอเทยบกบปงบประมาณ พ.ศ. 2552 224 284 293

- คาเลาเรยน/อดหนนรายหวปกต (รอยละ) 2 65 59 56

- คาหนงสอเรยน (รอยละ) 46 14 13 16

- อปกรณการเรยน (รอยละ) 15 8 7 7

- เครองแบบนกเรยน (รอยละ) 34 11 8 8

- กจกรรมพฒนาหลกสตรผเรยน (รอยละ) 4 2 13 13

ตารางท 2.5 งบประมาณตาม “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” จาแนกตามปพ.ศ.

งบประมาณทไดรบ (บาท)

2552 (1/52) 2553 2554 รายการเรยนฟร 15 ป ทรฐบาลจดสรรให/ ป พ.ศ.

งบประมาณ งบประมาณ งบประมาณ

1. คาเลาเรยน/อดหนนรายหวปกต 2,047,682,300 50,089,876,800 51,950,909,500

2. คาหนงสอเรยน 6,151,119,500 6,736,515,700 6,436,174,500

3. อปกรณการเรยน 2,069,169,300 4,181,979,500 4,139,978,300

4. เครองแบบนกเรยน 4,634,559,400 4,697,706,600 4,655,447,400

5. กจกรรมพฒนาหลกสตรผเรยน 3,355,444,700 7,788,439,700 7,736,104,400

รวม (บาท) 18,257,975,200 73,494,518,300 74,918,614,100

จานวนผเรยน (คน) 11,884,236 11,996,537 11,997,298

ทมา : ดดแปลงจาก สกนธ ชมทพ (2554)

 

  16

 

4. หนวยงานทรบผดชอบดาเนนการ

นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป เปนนโยบายทมขอบเขตตามทระบในหวขอท 3

ซงมหนวยงานทเกยวของทตองรบนโยบายจากรฐบาลสการปฏบตดงน

4.1 หนวยงานในสงกดกระทรวงศกษาธการ

ก. ในระบบโรงเรยน ไดแก สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (โรงเรยนสาธตมหาวทยาลย และวทยาลยชมชน) สานกงาน

คณะกรรมการการอาชวศกษา และสานกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชน

ข. นอกระบบโรงเรยน : สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

4.2 หนวยงานสงกดอน

ก. ในระบบโรงเรยน ไดแก กรมสงเสรมการปกครองทองถน กรงเทพมหานคร

เมองพทยา สถาบนบณฑตพฒนศลป สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และสานกงานตารวจแหงชาต

5. ขนตอนการดาเนนงาน

5.1 วธดาเนนการ มหลกการสนบสนนการจดการศกษาขนพนฐานโดยไมเสย

คาใชจาย ดงน 5.1.1 อดหนนรายหวใหนกเรยนอนบาล 3 ขวบ และปรบเพมอดหนนรายหว

อกรอยละ10 ในโรงเรยนเอกชน จากเดมอดหนนใหโรงเรยนเอกชนทวไป รอยละ 60 ปรบเพมเปนอดหนน

ใหโรงเรยนเอกชนรอยละ 70 เพอลดภาระการเรยกเกบคาธรรมเนยมการเรยนจากผปกครองของนกเรยน

5.1.2 จดหาหนงสอใหนกเรยนยมเรยน 1 ชด (8 กลมสาระการเรยนร)

5.1.3 จดหาอปกรณการเรยน ไดแก แบบฝกหด สมด ดนสอ ยางลบ ปากกา

ไมบรรทด ใหนกเรยนมใชอยางเพยงพอตลอดภาคเรยน/ปการศกษา

5.1.4 จดหาเครองแบบนกเรยนคนละ 2 ชด สวนระดบอาชวศกษา จดหา

เครองแบบ 1 ชด และชดฝกงาน 1 ชด

5.1.5 จดกจกรรมพฒนาคณภาพผเรยน 4 กจกรรม ไดแก กจกรรมวชาการ

(กจกรรมองคกรวชาชพของสานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา) กจกรรมคณธรรม จรยธรรม เชน

คายลกเสอ/เนตรนาร/ยวกาชาด กจกรรมทศนศกษานอกสถานท เพอเปดโอกาสใหผเรยนรสงคม

ภายนอกมากขน และจดบรการสารสนเทศ/ICT ตองเปนโครงการสอนเทคโนโลยสารสนเทศ เชน

คอมพวเตอรนอกเหนอจากการเรยนปกตไมตากวา 40 ชวโมงตอคนตอป

5.2 การบรหารงบประมาณ กาหนดหลกการ ดงน

5.2.1 หนงสอเรยน สถานศกษาจดซอ

กจกรรมพฒนาคณภาพผเรยน สถานศกษาดาเนนการ

อปกรณการเรยน จดเงนใหนกเรยน/ผปกครอง

เครองแบบนกเรยน จดเงนใหนกเรยน/ผปกครอง

 

  17

 

5.2.2 ใหภาค 4 ฝาย (คร/ผปกครอง/ชมชน/กรรมการนกเรยน) และ

คณะกรรมการสถานศกษาฯ (ผบรหารโรงเรยน/คร/ผปกครอง/องคกรปกครองสวนทองถน/ศษยเกา/

องคกรชมชน/ผนาศาสนา/ผทรงคณวฒ) มสวนรวมในการดาเนนงาน

5.2.3 งบประมาณทเหลอในแตละรายการใหนาไปใชในการจดซอ/จดหา

หนงสอเรยน อปกรณการเรยน เครองแบบนกเรยน และกจกรรมพฒนาผเรยนได

5.3 การตดตาม ควบคม กากบ กาหนดหลกการ ดงน

5.3.1 พฒนาระบบการควบคมภายในสถานศกษา โดยใหภาคทง 4 ฝาย:

ตวแทนคร ผปกครอง นกเรยน และคณะกรรมการสถานศกษา เขามามบทบาท

5.3.2 แตงตงคณะกรรมการประสานงาน ตดตาม ตรวจสอบประเมนผลใน

ระดบเขตพนทการศกษา

5.3.3 แตงตงคณะกรรมการตดตาม ตรวจสอบและประเมนผลจากสวนกลาง

5.3.4 การตดตามผลการดาเนนงานภาคสนาม มคณะกรรมการทเปนผแทน

จากหนวยงานทกระดบตดตามการดาเนนงานของสถานศกษา ซงมสานกงานเขตพนทการศกษา 185 เขต

เปนศนยกลางในการดาเนนงานโดยใชระบบรายงานทางอเลกทรอนกส และการตรวจเยยมภาคสนาม

5.3.5 การสละสทธ เนองจากมผปกครองของนกเรยนทมความพรอม

ทางดานเศรษฐกจมจตสาธารณะตองการชวยเหลอนกเรยนทดอยโอกาส กระทรวงศกษาธการไดเปด

โอกาสใหสละสทธไดใน 2 รายการ ไดแก เครองแบบนกเรยน และอปกรณการเรยน โดยอาจเลอกสละ

สทธทง 2 รายการ หรอรายการเดยวได ทงนจะไมผกพนสทธตามโครงการในปตอๆ ไป และจะมใบ

ประกาศเกยรตคณมอบให

5.4 การนา“นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” ไปสการปฏบต

มการดาเนนงาน ดงน

5.4.1 การจดซอจดจาง โดยโอนเงนไปใหสถานศกษาดาเนนงาน เขตพนท

การศกษาทมสถานศกษาในสงกดเขาไปดแลและหากเกดปญหาจะชวยกนแกไข

5.4.2 การจดซอตาราเรยน ครผสอนตองระบวาซอหนงสอเลมไหน และม

ความเหนรวมกนของภาค 4 ฝาย ไดแก ตวแทนครผปกครอง นกเรยน และคณะกรรมการสถานศกษา

5.4.3 ชดนกเรยนและอปกรณการเรยน กระทรวงศกษาธการสงเ งน

งบประมาณไปทสถานศกษาและทางสถานศกษาไปจายกบผปกครอง/นกเรยน และใหผปกครอง/

นกเรยนมารบเงนไปดาเนนการจดซอของและทาใบกากบภาษทมเลขประจาตว 13 หลก มายนยนการใช

เงน ซงจะซอทไหนเปนสทธของผปกครอง/นกเรยน

5.4.4 สานกงานเขตพนทการศกษาเขาไปชวยดแลโรงเรยนในความ

รบผดชอบ รวมถงสรปผลการดาเนนงานของนกเรยนทเบกเงนอดหนนไปใชเกนความเปนจรง เปนตน

 

  18

 

6. อตราเงนอดหนนคาใชจายตอหวและคาใชจายอน ๆ

กระทรวงศกษาธการไดพจารณาจดทาขอเสนอเพอการจดสรรงบประมาณโดยผน

แปรตามระดบการศกษา นอกจากนนยงไดใชขอมลจากทองคกรปกครองสวนทองถนมงบประมาณของ

ตนเองสวนหนงมาเพอประกอบการพจารณาจดสรรงบประมาณ ซงสามารถจดทาขอเสนอเพอการ

จดสรรงบประมาณของนโยบายฯ น ผนแปรตามขนาดสถานศกษา แสดงไดดงตารางท 2.6

ตารางท 2.6 ขอเสนอคาใชจายในรายการเรยนดเรยนฟร 15 ปรายหว จาแนกตามระดบการศกษา

คาใชจาย (บาท)

ระดบการศกษา เงนอดหนน

ปกต

หนงสอ

เรยน

อปกรณ

การเรยน

เครองแบบ

นกเรยน

กจกรรมพฒนา

คณภาพผเรยน

รวมอตราอดหนน

รายหวตอคนตอป

ก.การศกษาในระบบโรงเรยน

1. กอนประถมศกษา 1,700 200 200 300 430 2,830

2. ประถมศกษา 1,900 433 390 360 480 3,563

3. มธยมศกษาตอนตน 3,500 669 420 450 880 5,919

4. มธยมศกษาตอนปลาย

4.1 ประเภทสามญศกษา 3,800 897 460 500 950 6,607

4.2 ประเภทอาชวศกษา

4.2.1 ชางอตสาหกรรม 6,500 2,000 460 900 950 10,810

4.2.2 พาณชยกรรม 4,900 2,000 460 900 950 9,210

4.2.3 คหกรรม 5,500 2,000 460 900 950 9,810

4.2.4 ศลปกรรม 6,200 2,000 460 900 950 10,510

4.2.5 เกษตรกรรม

1) เกษตรฯ ทวไป 5,900 2,000 460 900 950 10,210

2) เกษตรฯ ปฏรป 11,900 2,000 460 900 950 16,210

ข. การศกษานอกระบบโรงเรยน

1. ประถมศกษา 1,100 580 - - 280 1,960

2. มธยมศกษาตอนตน 2,300 720 - - 580 3,600

3. มธยมศกษาตอนปลาย

3.1 ประเภทสามญศกษา 2,300 800 - - 580 3,680

3.2 ประเภทอาชวศกษา 4,240 1,000 - - 1,060 6,300

หมายเหต ■ อตราคาเลาเรยน/อดหนนรายหว ตามมตคณะรฐมนตร วนท 21 พฤศจกายน 2549

■ อตราคาหนงสอเรยน คาอปกรณการเรยน คาเครองแบบนกเรยน และคากจกรรมพฒนาคณภาพ

ผเรยน ตามมตคณะรฐมนตร วนท 13 มกราคม 2552 ตามพระราชบญญตงบประมาณรายจายเพมเตมประจาป

งบประมาณ พ.ศ. 2552 โครงการสนบสนนการจดการศกษาโดยไมเสยคาใชจาย ตามนโยบายเรยนฟร 15 ป อยางม

คณภาพ ของรฐบาลชดปจจบน

■ คาหนงสอเรยนคดเปนรายระดบชน

ทมา: ดดแปลงจาก สกนธ ชมทพ (2554)

 

  19

 

อนงในการจดสรรงบประมาณของ “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ” นน

กระทรวงศกษาธการไดจดทางานวจยเพอศกษาคาใชจายตอหวโดยจาแนกตามขนาดโรงเรยนและระดบ

คณภาพ โดยสรปไดตวเลขเพอการดาเนนนโยบายเรยนฟร 15 ป จาแนกตามรายการตางๆ โดยละเอยด

ดงในตารางท 2.7 -2.9 นน เมอพจารณาจากคาใชจายของโรงเรยนมประเดนทนาตงขอสงเกตดงน

1. โรงเรยนทคณภาพยงไมถงระดบด มการใชงบประมาณทสงกวาโรงเรยนทม

คณภาพดแตด ไมครบทกมาตรฐาน สภาวการณเชนน เกดกบทง สระดบคอกอนประถมศกษา

ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน และมธยมศกษาตอนปลาย (แมตวเลขจานวนเงนจะสงกวาไมมาก

นกกตามในระดบกอนประถมศกษา และประถมศกษา แตระดบมธยมศกษาตอนตน และมธยมศกษา

ตอนปลาย ตวเลขตางกนคอนขางมาก) แสดงวาโรงเรยนมปญหาในการบรหารงบประมาณ

2. เมอพจารณาจากคาใชจายรายดานกพบวามประเดนทนานามาพจารณา ไดแก

2.1 หมวดบรหารงานทวไปนน คาทใชจายทสงทสดในทกระดบการศกษา (ระดบ

กอนประถมศกษา และประถมศกษา แตระดบมธยมศกษาตอนตน และมธยมศกษาตอนปลาย) คอ คา

ซอมแซมสงกอสราง สวนคาใชจายดานสาธารณปโภคนนเปนคาใชจายดานคาไฟฟาทสงกวาดานอนๆ

2.2 หมวดการจดการเรยนการสอน: ดานกจกรรมพฒนาผเรยน พบวาคาพาหนะ

สาหรบไปตดตอวทยากร/แนะแนวการศกษานนสงกวาทกดาน โดยเฉพาะเมอเทยบกบคาใชจายในการ

จดโครงการ โครงงาน และกจกรรม (ซงเปนหวใจของการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญ)

กลบมสดสวนตามาก คอคดเปนสดสวนประมาณ 3+:1 ในระดบกอนประถมศกษา ระดบประถมศกษา

และระดบมธยมศกษาตอนปลาย, และประมาณ 2.6:1 ในระดบมธยมศกษาตอนตน

2.2.1 หมวดการจดการเรยนการสอน: ดานการจดหาและพฒนาสอเทคโนโลย

เพอการเรยนการสอนทกกลมสาระการเรยนร พบวาในระดบกอนประถมศกษาและระดบประถมศกษา

มคาใชจายดานสอนวตกรรมสงกวาดานอนๆ ในหมวดเดยวกนมากกวาสามเทา สวนระดบมธยมศกษา

ตอนตนและตอนปลายนนคาใชจายดานระบบเทคโนโลยเพอการเรยนการสอนสงกวาดานอนๆ ใน

หมวดเดยวกนประมาณสองเทา ขณะทความเปนจรง เราแทบไมเหนวาระบบการศกษาไทยม

ความกาวหนาดานระบบสารสนเทศมากขนกวาเดมเทาไหรนก

2.2.2 หมวดการจดการเรยนการสอน: ดานการพฒนาคณภาพการเรยนการ

สอนตามหลกสตร พบวาคาใชจายดานการอบรม/สมมนาคร/ศกษาดงานเมอเทยบกบดานคาใชจายใน

การวจยเพอพฒนาการเรยนการสอนนนคดเปนสดสวนถง 5:1 ในระดบกอนประถมศกษา, คดเปน

สดสวนถง 6:1 ในระดบประถมศกษา, และคดเปนสดสวนสงมากถง 10:1 ในระดบมธยมศกษา

ตอนตนและตอนปลาย ในขณะทการวจยในชนเรยนถอวาเปนกระบวนการในการพฒนาทงกระบวนการ

เรยนการสอนและกระบวนการพฒนาครไปพรอมๆ กนนน แตกลบมการใชงบประมาณตามากหาก

เทยบกบการสงครไปอบรมสมมนา

2.2.3 หมวดการจดการเรยนการสอน: ดานการบรหารวชาการ พบวาคาใชจาย

ดานการวดและประเมนผลการเรยนการสอนเมอเทยบกบดานคาใชจายในการนเทศการสอนคดเปนสดสวน

ถง 10:1 ในระดบกอนประถมศกษาและระดบประถมศกษา, และคดเปนสดสวนสงมากถง 18:1 ในระดบ

มธยมศกษาตอนตน, และคดเปนสดสวนสงมากถง 13:1 ในระดบมธยมศกษาตอนปลาย โดยจะเหนไดวา

 

  20

 

คาใชจายในการนเทศนนเปนรายการทมคาใชจายตาสดสามอนดบแรกในทกระดบการศกษา ในขณะทบาน

เรามปญหาเรองคณภาพและความสามารถของครในการจดการเรยนการสอน แตกลบมการใชงบประมาณ

มากทสดในดานการวดและประเมนผล และใชงบประมาณเพยงนอยนดในการนเทศการสอน

จากทกลาวมาทงหมด ประกอบกบการพจารณาเปรยบเทยบการจดสรรงบประมาณในชวง 10

ปทผานมา จะพบวากระทรวงศกษาธการไดรบงบประมาณสงมากเปนอนดบตนๆ มาโดยตลอด และเมอ

เทยบกบ GDP ของประเทศ สอดคลองกบท UNDP ไดระบวาประเทศไทยจดอยในกลมประเทศทมการ

ลงทนดานการศกษามากทสด แตเมอเทยบกบคณภาพการศกษากลบพบวาประเทศไทยอยกลมรงทาย

(อางถงในกตตยา สออน, 2547) อกทงผลการประเมนทดาเนนการโดยหนวยงานภายในอกประเทศ

เชน ผลการสอบของ PISA และการจดอนดบดานการศกษาโดย IMD ซงตางกมผลทสอดคลองกน และ

ยงสอดคลองกบผลการประเมนขององคกรภายในประเทศเชน สมศ. และ สทศ. นน จงนาสามารถสรป

ไดวาขณะนประเทศไทยไมขาดทรพยากรงบประมาณดานการศกษา แตขาดการบรหารจดการทม

ประสทธภาพ

ตารางท 2.7 คาใชจายพนฐานตอหว (ทเปนงบเงนอดหนนคาใชจายตอหวและงบดาเนนงาน) ซง สถานศกษาจายจรงสาหรบผเรยนทกคน ทเปนคาใชจายตอหวเฉลยตอคนตอป จาแนก

ตามระดบคณภาพการศกษาของสถานศกษาและระดบการศกษา

คาใชจายพนฐานตอหวเฉลยตอคนตอป (บาท)

คณภาพระดบด คณภาพยงไมถงระดบด

ระดบการศกษา เฉลย ดครบทกมาตรฐาน ดไมครบทกมาตรฐาน

รวม เงน

งป.

เงนนอก

งป.

รวม เงน

งป.

เงนนอก

งป.

รวม เงน

งป.

เงนนอก

งป.

กอนประถมศกษา

1,880.36 1,955.06 1,522.02 433.04 1,873.09 1,325.56 547.53 1,875.72 1,477.33 398.39

ประถมศกษา

2,088.07 2,216.55 1,718.39 498.16 2,075.25 1,447.38 627.87 2,080.88 1,639.94 440.94

มธยมศกษาตอนตน

4,137.63 6,170.29 2,818.16 3,352.13 3,967.96 2,777.24 1,190.72 4,128.88 2,938.29 1,190.59

มธยมศกษาตอนปลาย

4,479.03 6,821.84 3,175.41 3,646.43 4,285.79 2,994.95 1,290.84 4,465.41 3,156.14 1,309.27

ทมา : กระทรวงศกษาธการ (2549)

 

  21

 

ตารางท 2.8 คาใชจายพนฐานตอหว (ทเปนงบเงนอดหนนคาใชจายตอหวและงบดาเนนงาน)

ซงสถานศกษาจายจรงสาหรบผเรยนทกคน ทเปนคาใชจายตอหวเฉลยตอคนตอป

จาแนกเปนระดบการศกษา กจกรรมหลก ตามขนาดสถานศกษา

คาใชจายพนฐานตอหวเฉลยตอคนตอป (บาท)

ระดบการศกษาและกจกรรมหลก เฉลย เลก กลาง ใหญ ใหญพเศษ

≤ 120 คน ≤ 300 คน 301 – 1,000 คน 1,001- 2,000 คน >2,001 คน

ก. กอนประถมศกษา 1,880.36 2,142.59 1,914.20 1,752.08 2,163.42 2,290.81

1. การบรหารสถานศกษาทวไป 633.64 656.40 636.40 559.42 833.49 1,348.93

2. การจดการเรยนการสอน 1,172.14 1,378.06 1,189.30 1,137.21 1,281.31 919.23

3. การสรางความสมพนธกบชมชน 26.72 38.53 34.56 15.06 11.50 15.73

4. ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน 22.11 25.24 24.57 18.51 21.03 6.92

5. อนๆ 25.75 44.36 29.37 21.88 16.09 -

ข. ประถมศกษา 2,088.07 2,381.02 2,129.27 1,897.68 2,583.91 2,684.70

1. การบรหารสถานศกษาทวไป 700.19 727.54 701.73 606.71 986.74 1,450.40

2. การจดการเรยนการสอน 1,303.05 1,528.02 1,326.58 1,229.63 1,535.92 1,207.68

3. การสรางความสมพนธกบชมชน 28.89 40.47 36.98 16.17 14.55 20.15

4. ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน 24.86 28.29 27.62 20.40 27.38 6.47

5. อนๆ 31.08 56.70 36.36 24.77 19.32 -

ค. มธยมศกษาตอนตน 4,137.63 2,784.32 4,017.98 3,530.60 4,881.11 4,963.31

1. การบรหารสถานศกษาทวไป 1,731.90 654.93 1,530.01 1,502.80 2,098.20 2,089.60

2. การจดการเรยนการสอน 2,261.35 2,092.93 2,357.16 1,896.16 2,648.11 2,683.13

3. การสรางความสมพนธกบชมชน 40.02 21.92 55.91 30.37 44.93 45.64

4. ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน 81.42 14.54 49.48 75.38 62.63 133.70

5. อนๆ 22.94 - 25.42 25.89 27.24 11.24

ง. มธยมศกษาตอนปลาย 4,479.03 4,300.57 4,216.22 3,835.78 5,273.09 5,464.06

1. การบรหารสถานศกษาทวไป 1,887.73 3,078.79 1,639.08 1,639.08 2,322.68 2,298.40

2. การจดการเรยนการสอน 2,436.23 1,221.78 2,445.47 2,065.85 2,809.28 2,954.62

3. การสรางความสมพนธกบชมชน 41.36 - 49.25 32.71 47.44 50.10

4. ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน 89.59 - 54.49 82.84 64.98 148.67

5. อนๆ 24.12 - 27.93 26.70 28.71 12.27

ทมา : กระทรวงศกษาธการ (2549)

 

  22

 

ตารางท 2.9 คาใชจายพนฐานตอหว (ทเปนงบเงนอดหนนคาใชจายตอหวและงบดาเนนงาน)

ซงสถานศกษาจายจรงสาหรบผเรยนทกคน ทเปนคาใชจายตอหวเฉลยตอคนตอป

จาแนกเปนระดบการศกษา กจกรรมหลกตามระดบคณภาพการศกษาของสถานศกษา

คาใชจายพนฐานตอหวเฉลยตอคนตอป (บาท)

คณภาพระดบด คณภาพยงไมถงระดบด

ระดบการศกษา เฉลย ดครบทกมาตรฐาน ดไมครบทกมาตรฐาน

รวม เงน

งป.

เงนนอก

งป.

รวม เงน

งป.

เงนนอก

งป.

รวม เงน

งป.

เงนนอก

งป.

ก. กอนประถมศกษา 1,880.36 1,955.06 1,522.02 433.04 1,873.09 1,325.56 547.53 1,875.72 1,477.33 398.39

1. การบรหารสถานศกษาทวไป 633.64 504.06 382.11 121,95 677.77 463.09 214.68 620.27 467.89 152.38

2. การจดการเรยนการสอน 1,172.14 1,398.69 1,110.17 288.52 1,141.45 840.86 300.59 1,163.96 962.63 201.33

3. การสรางความสมพนธกบชมชน 26.72 26.48 6.43 20.05 29.42 7.51 21.91 24.92 13.00 11.92

4. ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน 22.11 25.83 23.31 2.52 16.40 12.24 4.16 25.50 19.15 6.35

5. อนๆ 25.75 - - - 8.05 1.86 6.19 41.07 14.66 26.41

ข. ประถมศกษา 2,088.07 2,216.55 1,718.39 498.16 2,075.25 1,447.38 627.87 2,080.88 1,639.94 440.94

1. การบรหารสถานศกษาทวไป 700.19 570.90 427.41 143.49 752.31 507.69 244.62 681.76 515.99 165.77

2. การจดการเรยนการสอน 1,303.05 1,583.96 1,256.48 327.48 1,262.94 915.32 347.62 1,295.24 1,073.76 221.48

3. การสรางความสมพนธกบชมชน 28.89 31.37 7.11 24.26 32.64 8.72 23.92 26.13 13.72 12.41

4. ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน 24.86 30.32 27.39 2.93 18.00 13.51 4.49 28.68 21.78 6.90

5. อนๆ 31.08 - - - 9.36 2.14 7.22 49.07 14.69 34.38

ค. มธยมศกษาตอนตน 4,137.63 6,170.29 2,818.16 3,352.13 3,967.96 2,777.24 1,190.72 4,128.88 2,938.29 1,190.59

1. การบรหารสถานศกษาทวไป 1,731.90 2,831.76 1,571.87 1,259.89 1,607.12 1,198.24 408.88 1,746.10 1,432.94 313.16

2. การจดการเรยนการสอน 2,261.35 3,143.76 1,148.35 1,995.41 2,201.93 1,510.27 691.66 2,249.10 1,427.80 821.30

3. การสรางความสมพนธกบชมชน 40.02 80.37 16.60 63.77 40.47 13.80 26.67 37.63 20.48 17.15

4. ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน 81.42 114.40 81.34 33.06 94.03 43.01 51.02 72.76 43.21 29.55

5. อนๆ 22.94 - - - 24.41 11.92 12.49 23.29 13.86 9.43

ง. มธยมศกษาตอนปลาย 4,479.03 6,821.84 3,175.41 3,646.43 4,285.79 2,994.95 1,290.84 4,465.41 3,156.14 1,309.27

1. การบรหารสถานศกษาทวไป 1,887.73 3,125.96 1,745.28 1,380.68 1,742.01 1,298.31 443.70 1,905.39 1,560.62 344.77

2. การจดการเรยนการสอน 2,436.23 3,479.31 1,318.65 2,160.66 2,371.74 1,620.98 750.76 2,417.57 1,515.29 902.28

3. การสรางความสมพนธกบชมชน 41.36 89.55 18.64 70.91 40.59 15.34 25.25 39.23 20.60 18.63

4. ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน 89.59 127.02 92.84 34.18 105.97 48.18 57.79 78.62 45.39 33.23

5. อนๆ 24.12 - - - 25.48 12.14 13.34 24.60 14.24 10.36

ทมา : กระทรวงศกษาธการ (2549)

 

23  

 

7. แนวทางการจดซอจดหา กระทรวงศกษาธการไดกาหนดแนวทางในการจดซอ

จดหา ทงนเพอใหเกดเอกภาพในการปฏบตทเปนมาตรฐานเดยวกน ดงน

7.1 การจดซอหนงสอเรยน ใหโรงเรยนดาเนนการดงน

7.1.1 โรงเรยนคดเลอกหนงสอเรยนโดยคร กรรมการวชาการ ภาค 4

ฝาย กรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

7.1.2 โรงเรยนจดซอหนงสอเรยน

7.1.3 โรงเรยนลงบญชวสดหนงสอเรยน

7.1.3.1 ประทบตรา “หนงสอยมเรยน” (ป 2553 รฐบาลม

นโยบายใหนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลายทงสายสามญและสายอาชพทกคนไดรบการแจกหนงสอเรยน

แทนการยมเรยน เนองจากนกเรยนตองเกบไวอานเพอเตรยมสอบเขาเรยนตอในระดบมหาวทยาลย)

7.1.3.2 จดทาบญชควบคมการยมหนงสอเรยน

7.1.3.3 โรงเรยนจดระบบใหนกเรยนมหนงสอเรยนและสงตอให

นกเรยนรนตอไป

7.2 การจดซอเครองแบบนกเรยน

7.2.1 สารวจผสละสทธในการขอรบเงนคาเครองแบบนกเรยน

7.2.2 จดสรรเงนคาเครองแบบนกเรยนใหนกเรยน/ผปกครอง

7.2.3 ผปกครองซอ/จางตดเยบเครองแบบนกเรยน

7.2.4 โรงเรยนตรวจสอบใบเสรจและหลกฐานอน

7.3 การจดซออปกรณการเรยน

7.3.1 สารวจผสละสทธในการขอรบเงนอปกรณการเรยน

7.3.2 จดสรรเงนคาอปกรณการเรยนใหนกเรยน/ผปกครอง

7.3.3 ผปกครองซออปกรณการเรยน

7.3.4 โรงเรยนตรวจสอบใบเสรจและหลกฐานอน

7.3.5 โรงเรยนจดระบบใหนกเรยนมอปกรณใชตลอดป

7.4 กจกรรมพฒนาคณภาพผเรยน ใหโรงเรยนจดกจกรรมพฒนาคณภาพผเรยน

7.4.1 กจกรรมวชาการ ปละ 1 ครง

7.4.2 กจกรรมคณธรรม/ลกเสอ/เนตรนาร/ยวกาชาด ปละ 1 ครง

7.4.3 ทศนศกษา ปละ 1 ครง

7.4.4 การบรการสารสนเทศ/ ICT ปละ 40 ชวโมง/คน

 

24  

 

ตอนท 2 ผลการตดตามและประเมนโครงการ “นโยบายเรยนด เรยนฟร 15 ปอยางม

คณภาพ”

ตงแตมการประกาศใช “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” ตงแตชวงปลายป

พ.ศ. 2551 นนไดกระทรวงศกษาในฐานะหนวยงานหลกทรบผดชอบดานการศกษา ไดมการประเมน

ตดตามการนานโยบายสการปฏบต ดงน

1) สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สานกตดตามและประเมนผลการจด

การศกษาขนพนฐาน (2552) ไดจดทารายงานผลการดาเนนงานตามนโยบายเรยนด เรยนฟร

15 ป อยางมคณภาพ ปงบประมาณ 2552 โดยมวตถประสงคเพอศกษาผลการดาเนนงานตาม”

นโยบายเรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ” และเพอใหไดแนวทางและขอเสนอแนะในการพฒนาการ

ดาเนนงานตามนโยบายเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ โดยกาหนดแนวทางการตดตามไว 3 วธ คอ 1)

การตดตามรายงานผลทางเวบไซต ซงเปนเวบไซตของสานกตดตามและประเมนผลการจดการศกษาขน

พนฐาน โดยกาหนดประเดนการตดตาม ตามปฏทนการทางานในระดบสานกงานเขตพนทการศกษา

และระดบสถานศกษา 2) การตดตามผลการดาเนนงานภาคสนาม เปนการตดตามกากบการดาเนนงาน

ของสถานศกษาผานทางสานกงานเขตพนทการศกษาทง 185 เขต และ 3) การตดตามผลจากการรองเรยนตาม

สอประเภทตางๆ จากศนยบรการประชาชนของรฐบาล (สายดวน 1111) ศนยบรการประชาชน สป.ศธ.

(สายดวนการศกษา 1579) และการรบโทรศพทของสานกในสวนกลาง รวมถงการสงการจาก

กระทรวงศกษาธการ สาหรบการตดตามเรองรองเรยน ซงสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

รวมกบมหาวทยาลยราชภฎสวนดสต สารวจความคดเหนของผทเกยวของทมตอการดาเนนงานตาม

นโยบายเรยนด เรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ ซงจากการตดตามและประเมนผลการดาเนนงานตาม

นโยบายเรยนด เรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ ปงบประมาณ 2552 สรปไดดงน 1.1 การตดตามรายงานผลทางเวบไซต สานกงานเขตพนทการศกษาทกเขตดาเนนการ

ตามนโยบายเปนอยางด อาจมบางรายการทดาเนนการนอยกวารายการอน คอ การจดประชมชแจง

นโยบายใหครทเกยวของ ผปกครองนกเรยน ไดรบทราบตามนโยบาย ซงสถานศกษาจะเปนผดาเนนการ

แทนการดาเนนการของสานกงานเขตพนทการศกษา

1.2 การตดตามผลการดาเนนงานภาคสนาม เปนการตดตามกากบการดาเนนงานของ

สถานศกษาผานทางสานกงานเขตพนทการศกษาทง 185 เขต พบวา รายการคาหนงสอเรยน

สถานศกษาแกปญหาการไดหนงสอเรยนไมครบทนเปดภาคเรยน เชน ใชหนงสอเกา ทาเอกสารแจกให

นกเรยน ใหนกเรยนยมหนงสอจากรนพมาใชเรยน ใชหนงสอเกาจดวางหนงสอไวทหองเรยนแลวให

นกเรยนหมนเวยนมาเรยนทหอง สาเนาเนอหาของหนงสอเกาใหนกเรยนใชเรยนไปกอน ใหนกเรยนใช

หนงสอรวมกน 2 คนตอเลมไปกอน จนกวาจะไดหนงสอครบ สาหรบรายการเครองแบบนกเรยนทกชน

เรยนไดนาเงนทไดรบไปจดซอเครองแบบนกเรยนอยางนอย 1 ชด รวมถงนกเรยนไดรบเงนและไป

จดซออปกรณ มทงจากรานคาทวไปและจากสหกรณโรงเรยน สวนกจกรรมพฒนาคณภาพผเรยน

นกเรยนทกระดบชน สามารถดาเนนงานกจกรรมวชาการ กจกรรมคณธรรม ลกเสอหรอเนตรนารหรอ

ยวกาชาด และกจกรรมทศนศกษาไดมากกวารอยละ 50 ยกเวนในระดบมธยมศกษาตอนปลายทไดตา

กวารอยละ 50 คอดาเนนการไดประมาณรอยละ 38

 

25  

 

1.3 การตดตามผลจากการรองเรยนตามสอประเภทตางๆ และการสงการจาก

กระทรวงศกษาธการ 1.3.1 การตดตามเรองรองเรยน

ศนยบรการประชาชนของรฐบาล (สายดวน 1111) ศนยบรการประชาชน

สป.ศธ. (สายดวนการศกษา 1579) และการรบโทรศพทของสานกในสวนกลาง พบวามเรองรองเรยน

จานวน 185 โรงเรยน สวนใหญเปนเรองการเรยกเกบเงนบารงการศกษา คาใชจายในการจดการเรยน

การสอน (รอยละ 82.70) และการดาเนนการตามนโยบายเกยวกบการบงคบใหนกเรยน ผปกครอง

จดซอเครองแบบ อปกรณการเรยนจากรานคาทโรงเรยนกาหนด ผปกครองนกเรยนไดรบเงนไมตรงกบ

จานวนเงนทเซนชอรบเงน การรบคปองแทนการรบเงน 1.3.2 ผลการสารวจความคดเหนของผทเกยวของ สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน รวมกบมหาวทยาลยราชภฎ

สวนดสต (2552) สารวจความคดเหนของผทเกยวของทมตอการดาเนนงานตาม “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ” โดยการสอบถามและสมภาษณกลมเปาหมาย 3 กลม จานวน 5,384 คนคอ

1) บคลากรทางการศกษาและผเกยวของ ไดแก ผบรหารสถานศกษา ครผสอน และผทเกยวของทสานกงาน

เขตพนทการศกษา (รอยละ 25.87) 2) ผปกครองและประชาชนทวไป (รอยละ 41.14) และ 3) นกเรยน

ชนประถมศกษาและมธยมศกษา (รอยละ 32.99) ซงมความคดเหนในประเดนตางๆ ดงน 1.3.2.1 ความคดเหนของผปกครองนกเรยน

• ประเดนการชวยแบงเบาภาระของผปกครอง ผปกครองและ ประชาชนสวนใหญคดวา นโยบายนสามารถ “ชวยเหลอไดบางเลกนอย” (รอยละ 52.14) เปนการชวย

แบงเบาภาระของผปกครองไดบางสวน เพราะรฐบาลไมไดจายใหทกอยางและจากดงบประมาณ ซงยงม

คาอาหารกลางวน คาอปกรณการเรยนทตองจายเอง สวนผปกครองและประชาชน รอยละ 44.51 เหน

วา สามารถ “ชวยเหลอไดมาก” เพราะแบงเบาภาระในเรองคาเลาเรยนทาใหไมตองเครยดในการหาเงน • ประเดนการสละสทธการรบเงนสนบสนน ผปกครองมความ

คดเหนวา ผปกครองทมฐานะด “ควรสละสทธ” (รอยละ 49.48) ทจะไดรบเงนสนบสนน เพราะจะได

เปดโอกาสใหเดกทยากจนหรอดอยโอกาสจรงๆ ไดรบความชวยเหลอ รฐบาลจะไดนาเงนสวนทเหลอไป

พฒนาดานอนทจาเปนและเพอเปนการแบงเบาภาระของประเทศชาต สวนรอยละ 26.64 เหนวา “ไมควร

สละสทธ” เพราะเปนสทธททกคนสมควรไดรบเหมอนๆ กน และเปนการชวยแบงเบาภาระของผปกครอง

1.3.2.2 ความคดเหนของบคลากรทางการศกษาและผเกยวของ

• ประเดนความคมคาของนโยบาย กลมตวอยางรอยละ 54.06

เหนวานโยบายน ”คมคา” เพราะเปนการสรางความเสมอภาคทางการศกษาใหกบเดกยากจนมโอกาส

ไดเรยน และเปนการชวยเหลอแบงเบาภาระผปกครองไดบางสวน สวนกลมทมความคดเหนวา “ไม

แนใจวาคมคา” (รอยละ 26.92) เพราะเพงดาเนนการในปแรก ยงไมเหนผลในระยะเวลาสนๆ ตองรอ

ดผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนประกอบ และนโยบายขาดความชดเจน การดาเนนการคอนขาง

ยงยากและมความลาชาในการเบกจาย เปนการเพมภาระใหกบบคลากรทางการศกษา ฯลฯ 

 

26  

 

• ประเดนความพงพอใจตอนโยบาย กลมตวอยางรอยละ 48.38

มความคดเหนวา “พอใจ” เพราะสามารถแบงเบาภาระของผปกครองไดบางสวน สรางโอกาสและความ

เสมอภาคทกคนไดสทธเรยนเทาเทยมกน สวนกลมทมความคดเหนวา “ไมพอใจ” เพราะสรางความ

ยงยากในเรองการปฏบตงานเพมภาระมากขน เชน ตองแจกหนงสอ อปกรณการเรยน การตดตาม

ใบเสรจรบเงนจากผปกครองทาใหเสยเวลาในการทางานดานอนๆ

• ประเดนการเพมภาระงาน กลมตวอยางรอยละ 51.90 เหนวา

“เปนภาระบาง” เพราะตองเฝาระวงการดาเนนงานใหตรงตามวตถประสงค ตองรบผดชอบเงนจานวน

มาก มความเสยงในเรองของการทจรตโดยเฉพาะการเกบเอกสารหลกฐาน เชน คอยตดตามเรอง

ใบเสรจ ตองนาใบเสรจมาลางหน ตองเสยคาใชจายในสวนทไมพอ สวนกลมตวอยางทมความเหนวา

“ไมเปนภาระเลย” (รอยละ 23.12) เพราะเปนหนาททจะตองปฏบตตามพระราชบญญตการศกษา

แหงชาต เปนนโยบายทเปนประโยชนตอผปกครองและเดก สวนรอยละ 22.18 เหนวา “เปนภาะอยาง

มาก” เพราะตองรบผดชอบเงนจานวนมากมความเสยงตอการทจรตงาย และทาใหตองมภาระอนๆ

ตามมาเพมขน เชน การจดประชมชแจงการปฏบตงาน การประสานงานกบทางโรงเรยน ฯลฯ

2) สานกบรหารยทธศาสตรและบรณาการการศกษา กรงเทพมหานคร (2554) ไดตดตาม

การดาเนนการตามนโยบายเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ ในเขตตรวจราชการกรงเทพมหานคร ซง

เปนหนวยดาเนนการตดตามการนา “นโยบายเรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ” ไปสการปฏบตของสถานศกษา ในเขตตรวจราชการกรงเทพมหานคร โดยมการดาเนนการใน 2 ลกษณะ คอ 1) รบฟงการบรรยายสรป การเสนอความคดเหน ขอเสนอแนะ ระหวางการตดตามและสนบสนนการตรวจราชการ

ของผตรวจราชการกระทรวงศกษาธการ (ดร.ปรยานช จรยวทยานนท) จากสถานศกษาสงกดสานกงาน

สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยกรงเทพมหานคร จานวน 50 เขต สงกด

อาชวศกษากรงเทพ จานวน 11 แหง สงกดอาชวศกษามหานคร จานวน 10 แหง โรงเรยนสาธตใน

สงกดมหาวทยาลย จานวน 8 แหง โรงเรยนสาธตในสงกดมหาวทยาลยราชภฏ จานวน 5 แหง และ 2)

เกบขอมลตามประเดนการรายงานผลการดาเนนงานตามนโยบายกระทรวงศกษาธการ ในพนทเขตตรวจ

ราชการกรงเทพมหานคร จากหนวยงานในกระทรวงศกษาธการ ทมสถานศกษาในสงกดเพมเตมอก

จานวน 4 แหง คอ 1) สานกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน 2) สานกงานเขตพนทการศกษา

กรงเทพมหานคร เขต 1 3) สานกงานเขตพนทการศกษากรงเทพมหานคร เขต 2 และ 4) สานกงาน

เขตพนทการศกษากรงเทพมหานคร เขต 3 ผลการตดตามการดาเนนการตามนโยบายฯ สรปไดดงน

2.1) การรบร ความเขาใจตอ “นโยบายเรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ” พบวา การรบรและความเขาใจของผปกครองนกเรยน และนกเรยน เขาใจและคาดหวงวา นโยบายเรยนฟร หมายถง

การไมตองเสยคาใชจายใดๆ ใหกบโรงเรยนอก ซงเปนจดออนของการประชาสมพนธโครงการ ทไม

อธบายนยามของคาวาเรยนฟรใหชดเจนวาเปนการแบงเบาภาระคาใชจายพนฐานของการศกษา และ

เปนการเพมโอกาสทางการศกษาแกนกเรยน สาหรบหนวยงานผปฏบตตาม “นโยบายเรยนฟร 15 ป

อยางมคณภาพ” พบวากระบวนการดาเนนการมหลายขนตอน สบสนในการปฏบต บางรายการตอง

ตความเอง ทาใหเกดความลาชา

 

27  

 

2.2) การดาเนนการในสวนของคาเลาเรยน ประเดนทพบคอ จานวนนกเรยนเขาใหม

ของปการศกษา 2552 ทยงไมแสดงยอด ทาใหตองแจงยอดเพมเตม และไดรบเงนในสวนนลาชา 2.3) การดาเนนการในสวนของคาเครองแบบนกเรยน หนวยงานผปฏบตตามนโยบายฯ

มความกงวลถงความเปนเอกภาพ ถกตองตามระเบยบของโรงเรยน สถานศกษา เปนสาคญ 2.4) การดาเนนการในสวนของคาอปกรณการเรยน หนวยงานผปฏบตตามนโยบายฯ

ถอเปนภาระในการตรวจสอบตดตามใบเสรจรบเงน ทาใหเกดความลาชาในการสงหลกฐาน ทงน ปญหาจากการดาเนนการ กรณ คาเครองแบบนกเรยน และคาอปกรณการเรยน คอ 1)

ผปกครองนกเรยนไมมารบเงนตามกาหนดเวลา 2) ผปกครองนกเรยน ไมเขาใจระเบยบวธการเบก

จายเงนของทางราชการ 3) ผปกครองนกเรยนนาใบเสรจรบเงนทมขอความในใบเสรจรบเงน ไม

ครบถวนถกตอง ทาใหตองนาไปแกไข 2.5) การดาเนนการในสวนของคาหนงสอเรยน สาหรบหนงสอเรยน จดเปนหนงสอยม

เรยน ทาใหเกดปญหากบนกเรยน ทไมสามารถจดบนทกสงทเรยนร ไมสามารถทด ขด เขยน และตอง

สงคน สงผลใหผปกครองนกเรยนตองจดซอหนงสอเรยนอกหนงชดใหแกบตรหลานของตนเอง ทาให

เสยงบประมาณในสวนนโดยใชเหต สาหรบหนวยงานผปฏบตตามนโยบายฯ ไมสามารถจดซอ

บางรายวชาทเปนหนงสอเฉพาะดานได เพราะราคาแพง และยงตองศกษาวธการจดซอจดจางทถกตอง

ตามระเบยบฯ แนวทางการปฏบตทถกตองชดเจน ใหโปรงใส ตรวจสอบได

2.6) การดาเนนการในสวนของกจกรรมพฒนาผเรยน กจกรรมพฒนาผเรยน เนองจาก

สถานศกษาแตละแหง แตละสงกด มกจกรรมพฒนาผเรยนทแตกตางกนตามบรบท ทาใหงบประมาณท

ไดรบการสนบสนน เปนขอจากดตอการจดกจกรรมทหลากหลายใหแกผเรยน โรงเรยนสาธตทกแหง

ประกาศสละสทธในสวนน เพอทจะสามารถจดกจกรรมพฒนาผเรยนทสอดคลองกบบรบท และสามารถ

เรยกเกบเงนสนบสนนจากผปกครองนกเรยนได สวนสถานศกษาในสงกดอน บางแหงมการจดกจกรรม

พฒนาผเรยนเพมจากทกาหนดและขอรบเงนสนบสนนจากผปกครองนกเรยน โดยความเหนชอบของ

กรรมการสถานศกษา

3) สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สานกตดตามและประเมนผลการจด

การศกษาขนพนฐาน (2553) ไดตดตามผลการดาเนนงานตาม“นโยบายเรยนฟร 15 ป อยางม

คณภาพ” ของหนวยงานและสถานศกษาในเขตตรวจราชการท 7 ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2553 โดย

เปนการแจกแบบสอบถามและมผตอบ 146 คน ประกอบดวยคร จานวน 60 คน (รอยละ 41.10)

รองผบรหารสถานศกษา จานวน 47 คน (รอยละ 32.19) และผบรหารสถานศกษา จานวน 39 คน

(รอยละ 26.71) อยสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จานวน 82 คน (รอยละ 56.16)

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จานวน 31 คน (รอยละ 21.23) และสานกงาน

คณะกรรมการการอาชวศกษา จานวน 11 คน (รอยละ 7.51) ผลการตดตามผลการดาเนนงาน พบวา นกเรยนตองจดซอหนงสอเรยน อปกรณการเรยน เครองแบบนกเรยน และกจกรรมพฒนาคณภาพ

ผเรยนเพมเตมจากทไดรบสนบสนนจากนโยบาย

 

28  

 

สาหรบปญหาอปสรรคของการดาเนนงานตามนโยบายจากการตดตามผลการดาเนนงานตาม

“นโยบายเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” ของหนวยงานและสถานศกษาในเขตตรวจราชการท 7

ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2553 มดงน   รายการหนงสอเรยนพบวา ระเบยบ แนวปฏบต และรายชอหนงสอเรยนทผานการอนญาตจาก

กระทรวงศกษาธการ ไมสอดคลองกบแนวทางการปฏบตจรงของสถานศกษา และจานวนเงนทไดรบ

จดสรรไมสอดคลองกบราคาหนงสอเรยน อกทงการจดซอหนงสอเรยน สถานศกษาตองดาเนนการตาม

ปฏทนท สพฐ. กาหนด สวนการจดสงหนงสอลาชา อกทงหนงสอเรยนขาดตลาดและทางรานจดสง

หนงสอเรยนไมครบตามสญญา รวมถงหนงสอเรยนบางกลมสาระ ตองใชหนงสอประกอบการสอน

หลายเลม จงไมสามารถจดไดเพยงพอกบความตองการของผเรยน ครตองจดเกบเงนจากนกเรยนเพอ

ซอเพม และหนงสอทใหนกเรยนยมเรยนไดเกดการชารดและเสยหาย

รายการเครองแบบนกเรยน พบวา จานวนเงนทไดรบจดสรรไมสอดคลองกบราคาเครองแบบ

นกเรยน หลกฐานการจายเงนของนกเรยนไมถกตอง และสงใหสถานศกษาไมตรงตามกาหนด คา

เครองแบบนกเรยนไมพอ รานคามการขนราคา ทาใหผปกครองตองซอเครองแบบนกเรยนในราคาแพง

และผปกครองไมสามารถหารานคาทจาหนายเครองแบบนกเรยนในทองถนได รวมทงไมสามารถหา

ใบเสรจรบเงนหรอหลกฐานการจายเงนมาแสดงกบสถานศกษาได ทาใหสถานศกษาตองเปน

ผดาเนนการ ซงเปนการดาเนนการทขดกบแนวทางท สพฐ. กาหนด

รายการอปกรณการเรยน พบวา เงนทไดรบจดสรรไมสอดคลองกบราคาอปกรณการเรยน

รายการกจกรรมพฒนาคณภาพผเรยน พบวา การจดสรรงบประมาณตอนกเรยนไมเพยงพอ

ทาใหการจดกจกรรมพฒนาคณภาพผเรยนจดไดไมทวถง

4) สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สานกตดตามและประเมนผลการจด

การศกษาขนพนฐาน (2554) ไดทาการตดตามผลการดาเนนงานตาม“นโยบายเรยนฟร 15 ป อยางม

คณภาพ” ของสถานศกษา ณ จงหวดสมทรปราการ ตราด จนทบร ระยอง และชลบร ปการศกษา 2554 ผล

การตดตามการดาเนนการตามนโยบาย พบวาสถานศกษาในจงหวดสมทรปราการ ตราด จนทบร ระยอง

และชลบร ทกสงกดมการดาเนนโครงการอยางเปนระบบ

ปญหาอปสรรคของการดาเนนงานฯ พบวา นกเรยนในสถานศกษาสงกดสานกงาน

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สวนใหญไดรบหนงสอเรยนทนเปดภาคเรยน โดยมขอเสนอแนะ

สาหรบรายการหนงสอวาควรมการสารวจความตองการการใชหนงสอของครใหสอดคลองกบสภาพการ

จดการเรยนการสอนและสภาวการณปจจบนเพมเตม นอกจากนยงพบวางบประมาณทจดสรรคาหนงสอ

ใหกบสถานศกษาในสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยไมเพยงพอ

เนองจากมการเปลยนแปลงการใชหลกสตร พ.ศ. 2544 เปนหลกสตร พ.ศ. 2551 ซงมจานวนหนงสอ

รายวชาทตองใชมากขนจากเดม และขอเสนอใหโอนงบประมาณไปใหศนยการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศยอาเภอโดยตรง เพราะเหนวาปญหาอปสรรคของการดาเนนงานตามนโยบายฯ

ตงแตป 2552 จนถงป 2554 ทยงคงอยคอ จานวนเงนทไดรบจดสรรในรายการหนงสอเรยน

เครองแบบนกเรยน อปกรณการเรยน และกจกรรมพฒนาผเรยน ไมเพยงพอ สถานศกษามความกงวล

ในการปฏบตใหถกตองตามกฎ ระเบยบตามนโยบาย ดงแสดงไวตารางท 2.10

 

29  

 

ตารางท 2.10 ปญหาอปสรรคของการดาเนนงานตาม “นโยบายเรยนด เรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ”

แหลงขอมล ประเดนปญหาอปสรรค/การตดตามผลการดาเนนงานตามนโยบายฯ

1 2 3 4

รวม

(ความถ)

คาเลาเรยน

1. ไดรบเงนลาชา เนองจาก ยงไมแสดงยอดจานวนนกเรยนเขาใหมทเปนยอดเพมเตม - - - 1

หนงสอเรยน

1. จานวนเงนทไดรบจดสรรไมสอดคลองกบราคาหนงสอเรยนและไมเพยงพอ - 3

2. นกเรยนไดรบหนงสอเรยนไมครบทนเปดภาคเรยน - - 2

3. รายชอหนงสอเรยนทผานการอนญาตจากกระทรวงศกษาธการ ไมสอดคลองกบแนวทาง

การปฏบตจรงของสถานศกษา

- - 2

4. สถานศกษามความกงวลในการปฏบตใหถกตองตามกฎ ระเบยบตามนโยบาย - - - 1

5. หนงสอยมเรยน ไมสามารถจดบนทก ขด เขยน และตองสงคน ทาใหผปกครองตอง

จดซอหนงสอเรยนอกหนงชดใหแกบตรหลานของตนเอง

- - - 1

6. หนงสอเรยนขาดตลาด - - - 1

7. รานจดสงหนงสอเรยนไมครบตามสญญา - - - 1

8. หนงสอทใหนกเรยนยมเรยนไดเกดการชารดและเสยหาย - - - 1

เครองแบบนกเรยน

1. สถานศกษามความกงวลในการปฏบตใหถกตองตามกฎ ระเบยบตามนโยบาย - - 2

2. ผปกครองไมมารบเงนตามกาหนดเวลา - - - 1

3. ผปกครองนกเรยน ไมเขาใจระเบยบวธการเบกจายเงนของทางราชการ - - - 1

4. ผปกครองนกเรยนนาใบเสรจรบเงนทมขอความในใบเสรจรบเงน ไมครบถวนถกตอง

ทาใหตองนาไปแกไข

- - 1

5. จานวนเงนทไดรบจดสรรไมสอดคลองกบราคาเครองแบบนกเรยน - - - 1

6. หลกฐานการจายเงนของนกเรยน ไมถกตอง และสงใหสถานศกษาไมตรงตามกาหนด - - - 1

7. ผปกครองไมสามารถหารานคาทจาหนายเครองแบบนกเรยนในทองถนได รวมทงไมสามารถ หาใบเสรจรบเงนหรอหลกฐานการจายเงนมาแสดงกบสถานศกษาได ทาใหสถานศกษา

ตองเปนผดาเนนการ ซงเปนการดาเนนการทขดกบแนวทางท สพฐ. กาหนด

- - - 1

อปกรณการเรยน

1. สถานศกษาถอเปนภาระในการตรวจสอบตดตามใบเสรจรบเงน ทาใหเกดความลาชา

ในการสงหลกฐาน

- - 2

2. ผปกครองไมมารบเงนตามกาหนดเวลา - - - 1

3. ผปกครองนกเรยนนาใบเสรจรบเงนทมขอความในใบเสรจรบเงน ไมครบถวนถกตอง

ทาใหตองนาไปแกไข

- - - 1

4. เงนทไดรบจดสรรไมสอดคลองกบราคาอปกรณการเรยน - - - 1

 

30  

 

(ตอตารางท 2.10)

แหลงขอมล ประเดนปญหาอปสรรค/การตดตามผลการดาเนนงานตามนโยบายฯ

1 2 3 4

รวม

(ความถ)

กจกรรมพฒนาคณภาพผเรยน

1. งบประมาณทไดรบไมเพยงพอตอการจดกจกรรมจงตองขอรบเงนสนบสนนจากผปกครองนกเรยน

- - 2

2. นกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ดาเนนงานกจกรรมพฒนาคณภาพผเรยนได

นอยกวารอยละ 50

- - - 1

การบรหารจดการ

1. กระบวนการดาเนนการมหลายขนตอน สบสนในการปฏบต บางรายการตองตความ

เอง ทาใหเกดความลาชา

- - 2

1. มการเรยกเกบเงนบารงการศกษา คาใชจายในการจดการเรยนการสอน - - - 1

2. มการบงคบใหนกเรยน ผปกครองจดซอเครองแบบ อปกรณการเรยนจากรานคาท

โรงเรยนกาหนด

- - - 1

3. ผปกครองนกเรยนไดรบเงนไมตรงกบจานวนเงนทเซนชอรบเงน - - - 1

4. การรบร และความเขาใจของผปกครองนกเรยน และนกเรยน เขาใจและคาดหวงวา

นโยบายเรยนฟร หมายถง การไมตองเสยคาใชจายใด ๆ ใหกบโรงเรยนอก ซงเปน

จดออนของการประชาสมพนธโครงการ ทไมอธบายนยามของคาวาเรยนฟรใหชดเจน

วาเปนการแบงเบาภาระคาใชจายพนฐานของการศกษา และเปนการเพมโอกาสทาง

การศกษาแกนกเรยน

- - - 1

แหลงขอมล : 1) สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สานกตดตามและประเมนผลการจดการศกษาขนพนฐาน (2552)

2) สานกบรหารยทธศาสตรและบรณาการการศกษา กรงเทพมหานคร (2554)

3) สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สานกตดตามและประเมนผลการจดการศกษาขนพนฐาน (2553)

4) สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สานกตดตามและประเมนผลการจดการศกษาขนพนฐาน (2554)

ตอนท 3 ผลประเมนคณภาพผเรยนโดยหนวยงานทเกยวของ

เนองจากการประกาศใช “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” เพงเรม

ดาเนนการเมอตนป พ.ศ. 2552 คณะผวจยคนควาไมพบวามงานศกษาวจยใดศกษาในประเดน

ความสมพนธของผลการใชนโยบายฯ ตอคณภาพผเรยน แมจะมการศกษาวจยหลายชนทงทดาเนนการ

โดยกระทรวงศกษาธการ หรอดาเนนการโดยนกวชาการและนกศกษามหาบณฑต แตกไมไดศกษาวจย

วจยในเชงคณภาพผเรยน เหตผลสาคญนาจะเปนจากการทการดาเนนนโยบายฯ ดงกลาวยงไมครบ

วงรอบชวงชนของการจดการศกษา ขอมลเกยวกบคณภาพผเรยนทเกดขนจงอาจมใชผลโดยตรงท

เกดขนจากการดาเนนนโยบายดงกลาว อยางไรกดขอมลทเกยวกบคณภาพผเรยนกอาจใชเปนขอพสจน

ไดบางหากตดตวแปรแทรกซอนอนๆ ออกไป ซงคณะผวจยเหนวาการนาขอมลดานคณภาพผเรยนทม

หนวยงานทนาเชอถอจานวนหลายแหงทงจากภายในกระทรวงศกษาธการเอง และจากองคกรทเกยวของ

กบการวดและประเมนผลผเรยนภายในประเทศและภายนอกประเทศ นาจะสามารถสะทอนทศทาง

 

31  

 

คณภาพผเรยนหลงจากมการประกาศใชนโยบายดงกลาวแลว คณะผวจยไดทาการศกษาวเคราะหขอมล

ดานคณภาพผเรยนจากหนวยงานทนาเชอถอจานวน 5 หนวยงาน ดงน

3.1 ผลการประเมนจากกระทรวงศกษาธการ

สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) (2554) ไดตดตามเกรดเฉลย

สะสม (Grade Point Average: GPA) ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ทง 8 กลมสาระมาตงแตป

การศกษา 2549-2553 ซงเหนไดวาคะแนน GPA ในชวงหลงมนโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป (พ.ศ.

2552-2553) นนมจานวน ถง 7 ใน 8 วชาทม GPA สงขนกวากอนมนโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป

(พ.ศ. 2549-2551) โดยเปนการปรบสงขนในระยะแคบๆ และมเพยงวชาภาษาตางประเทศเทานนท

GPA ตาลง รายละเอยดดงแสดงไวในตารางท 2.11

ตารางท 2.11 สรปเกรดเฉลยสะสม (GPA) ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 สงกดสานกงาน

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทงประเทศจาแนกตามกลมสาระตงแตปการศกษา

2549 - 2553 (คะแนนเตม = 4)

คะแนน GPA (คะแนนเตม = 4)

กลมสาระ/ ปการศกษา

2549 2550 2551 2552 2553

ภาษาไทย 2.88 2.87 2.88 2.90 2.92

คณตศาสตร 2.37 2.37 2.37 2.40 2.42

วทยาศาสตร 2.55 2.54 2.53 2.55 2.58

สงคมศกษา 2.99 2.98 2.98 3.00 3.01

สขศกษาและพลศกษา 3.48 3.49 3.50 3.51 3.53

ศลปศกษา 3.39 3.40 3.40 3.41 3.41

การงานอาชพฯ 2.88 2.87 2.88 2.90 3.35

ภาษาตางประเทศ 2.88 2.87 2.88 2.90 2.61

ผลการเรยนเฉลยสะสม (GPAX) 2.82 2.81 2.81 2.83 2.85

ทมา : สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.), สงหาคม 2554

3.2 ผลการทดสอบจากสถาบนทดสอบทางการศกษาแหงชาต (องคการมหาชน) (สทศ.)

สทศ. เปนองคกรมหาชนภายใตกากบของกระทรวงศกษาธการ หนงในบทบาทหนาทหลก

คอดาเนนการเกยวกบการประเมนผลการจดการศกษาและการทดสอบทางการศกษาระดบชาต การทดสอบ

ทสะทอนคณภาพผเรยนทคณะผวจยเหนวาทสาคญนาจะนามาอางองไวในครงนคอ คะแนนโอเนต

(O-NET) ซงเปนการสอบวดความรรวบยอดของนกเรยนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน

 

32  

 

จานวน 8 วชา สาหรบนกเรยนในชนประถมศกษาปท 6 (เรมมการสอบเมอปการศกษา 2550) ชน

มธยมศกษาปท 3 (เรมมการสอบเมอปการศกษา 2551) และชนมธยมศกษาปท 6 (เรมมการสอบเมอ

ปการศกษา 2548)

ผลการทดสอบสาหรบนกเรยนในชนประถมศกษาปท 6 นน เมอพจารณาวชาหลกคอ

วทยาศาสตร คณตศาสตร และความสามารถดานการอาน (ภาษาไทย) จะเหนวาในชวงสองปแรกกอนม

นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป นนคะแนนคาเฉลยของแตละวชาทงสามวชานนสงกวาในชวงสองป

หลงจากใชนโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป หากพจารณาคะแนนของแตละวชา 8 วชาในชวงสองปหลง จะ

พบวามเพยงสามวชาเทานนทมคะแนนสงขน (สงคมศกษา วทยาศาสตร และการงานและเทคโนโลย) ท

เหลออก 5 วชามคะแนนลดตาลง โดยมเพยง 2 วชาจาก 8 วชาเทานนทมคะแนนเฉลยเกนครง (วชา

ศกษาและพลศกษา และวชาการงานและเทคโนโลย)

ผลการทดสอบสาหรบนกเรยนในชนมธยมศกษาปท 3 นน เมอพจารณาวชาหลกคอ

วทยาศาสตร คณตศาสตร และความสามารถดานการอาน (วชาภาษาไทยและวชาภาษาองกฤษ) จะเหน

วาในชวงหนงปกอนมนโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป นนคะแนนคาเฉลยของแตละวชาทงสวชานนสงกวา

ในชวงสองปหลงจากใชนโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป หากพจารณาคะแนนของแตละวชา 8 วชาในชวง

สองปหลง จะพบวามจานวนถง 5 วชาทมคะแนนสงขน (วชาภาษาไทย สงคมศกษา วทยาศาสตร สข

ศกษาและพลศกษา และวชาการงานและเทคโนโลย) ทเหลออก 3 วชามคะแนนลดตาลง โดยมเพยง

วชาเดยวเทานนทมคะแนนเฉลยเกนครง (วชาสขศกษาและพลศกษา)

ผลการทดสอบสาหรบนกเรยนในชนมธยมศกษาปท 6 นน เมอพจารณาวชาหลกคอ

วทยาศาสตร คณตศาสตร และความสามารถดานการอาน (วชาภาษาไทย และวชาภาษาองกฤษ) จะ

เหนวาในชวงสองปแรกกอนมนโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป นนคะแนนคาเฉลยของแตละวชาทงสวชา

นนสงกวาในชวงสองปหลงจากใชนโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป หากพจารณาคะแนนของแตละวชา 8

วชาในชวงสองปหลง จะพบวามจานวนเพยง 2 วชาทมคะแนนสงขน (วชาสงคมศกษา และวชาการงาน

และเทคโนโลย) ทเหลออก 6 วชามคะแนนลดตาลง โดยมเพยงวชาเดยวเทานนทมคะแนนเฉลยเกน

ครง (วชาสขศกษาและพลศกษา)

ในภาพรวม สรปไดวาคะแนนวชาหลกของนกเรยนทงสามชวงชนมแนวโนมทจะลดตาลง

อยางเปนระบบหลงจากทมการใชนโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ อกทงคะแนนของ

นกเรยนทงสามชวงชน และทกวชานนมคาเฉลยตากวาครง ยกเวนเพยงวชาสขศกษาและพลศกษาทง

สามชวงชน และวชาการงานและเทคโนโลยของชนประถมศกษาปท 6 เทานน รายละเอยดของคะแนน

โอเนตทกชวงชน และทกปแสดงไวในตารางท 2.12 และแนวโนมของการเปลยนแปลงของคะแนน

โอเนตของวชาหลกในแตละชวงชน แสดงไวในแผนภาพท 2.1 -2.3 ตามลาดบ

 

33  

 

ตารางท 2.12 คะแนนผลการทดสอบ O-NET ระดบประถมศกษาปท 6 ระดบมธยมศกษาปท 3 และ

ระดบมธยมศกษาปท 6 ประจาปการศกษา 2550-2553 จาแนกตามวชา (คะแนนเตม = 100)

คะแนนเฉลย

วชา/ปการศกษา 2548 2549 2550 2551 2552 2553

ประถมศกษาปท 6

คณตศาสตร n/a n/a 47.55 43.76 35.88 34.85

วทยาศาสตร n/a n/a 49.58 51.68 38.67 41.56

ภาษาองกฤษ n/a n/a n/a n/a 31.75 20.99

ภาษาไทย n/a n/a 36.58 42.02 38.58 31.22

สงคมศกษา n/a n/a n/a n/a 33.90 47.07

สขศกษาและพลศกษา n/a n/a n/a n/a 64.76 54.31

ศลปะ n/a n/a n/a n/a 42.49 41.10

การงานและเทคโนโลย n/a n/a n/a n/a 51.69 52.52

มธยมศกษาปท 3

คณตศาสตร n/a n/a n/a 32.66 26.05 24.18

วทยาศาสตร n/a n/a n/a 39.44 29.16 29.17

ภาษาองกฤษ n/a n/a n/a 32.42 22.54 16.19

ภาษาไทย n/a n/a n/a 41.09 35.35 42.80

สงคมศกษา n/a n/a n/a 41.42 39.70 40.85

สขศกษาและพลศกษา n/a n/a n/a n/a 56.70 71.97

ศลปะ n/a n/a n/a n/a 32.95 28.48

การงานและเทคโนโลย n/a n/a n/a n/a 33.86 47.07

มธยมศกษาปท 6

คณตศาสตร 28.44 27.74 32.51 36.08 28.56 14.99

วทยาศาสตร 34.01 32.62 34.65 33.70 31.03 30.90

ภาษาองกฤษ 29.81 30.39 30.94 30.68 23.98 19.22

ภาษาไทย 48.62 47.04 50.73 46.50 46.47 42.61

สงคมศกษา 42.64 35.60 37.77 34.72 36.00 46.51

สขศกษาและพลศกษา n/a n/a 52.72 56.79 45.37 62.86

ศลปะ n/a n/a 41.60 43.22 37.75 32.62

การงานและเทคโนโลย n/a n/a 49.52 40.02 32.98 43.69

หมายเหต :

ระดบประถมศกษาปท 6 เรมจดสอบเมอปการศกษา 2550 และจดสอบครบ 8 วชาในปการศกษา 2552

ระดบมธยมศกษาปท 3 เรมจดสอบเมอปการศกษา 2551 และจดสอบครบ 8 วชาในปการศกษา 2552

ระดบมธยมศกษาปท 6 เรมจดสอบเมอปการศกษา 2548 และจดสอบครบ 8 วชาในปการศกษา 2550

n/a หมายถง ยงไมมการจดสอบในปนน

 

 

34  

 

แผนภาพท 2.1 คะแนนผลการทดสอบ O-NET ประถมศกษาปท 6 ประจาปการศกษา

2550-2553 จาแนกตามวชา (คะแนนเตม 100 คะแนน)

แผนภาพท 2.2 คะแนนผลการทดสอบ O-NET ชนมธยมศกษาปท 3 ประจาปการศกษา

2551-2553 จาแนกตามวชา (คะแนนเตม 100 คะแนน)  

 

35  

 

แผนภาพท 2.3 คะแนนผลการทดสอบ O-NET ชนมธยมศกษาปท 6 ประจาปการศกษา

2548-2553 จาแนกตามวชา (คะแนนเตม = 100)

 

3.3 สานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน) (สมศ.)

สานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน) (สมศ.)

เปนองคกรในกากบดแลของสานกนายกรฐมนตร ภารกจสาคญอยางหนงของ สมศ. คอการประเมนผล

การจดการศกษาเพอใหมการตรวจสอบคณภาพของสถานศกษา โดยคานงถงความมงหมาย หลกการ

และแนวทางการจดการศกษาในแตละระดบตามทกาหนดไวในกฏหมายวาดวยการศกษาแหงชาต โดย

ใหมการประเมนคณภาพภายนอกของสถานศกษาทกแหงอยางนอยหนงครงในทกหาป นบตงแตการ

ประเมนครงสดทาย และเสนอผลการประเมนตอหนวยงานทเกยวของและสาธารณชน

ผวจยไดดาเนนศกษาวเคราะหผลการประเมนการจดการศกษา โดยพจารณา

จากรายมาตรฐานทเกยวของกบคณภาพผเรยนจานวนสามมาตรฐานคอ มาตรฐานท 4 (ผเรยนม

ความสามารถในการคดวเคราะห คดสงเคราะห คดมวจารณญาณ มความคดสรางสรรค คดไตรตรอง

และมวสยทศน) มาตรฐานท 5 (ผเรยนมความร และทกษะทจาเปนตามหลกสตร) และมาตรฐานท 6

(ผเรยนมทกษะในการแสวงหาความรดวยตนเอง รกการเรยนรและพฒนาตนเองอยางตอเนอง) ซง สมศ.

ไดดาเนนการมาตงแต ป พ.ศ. 2549-2553 ตลอดชวงเวลาดงกลาวมจานวนสถานศกษาในระดบ

ปฐมวยจานวน 31,894 แหงและสถานศกษาในระดบประถมศกษา-มธยมศกษา จานวน 36,142 แหง

ผลการประเมนจานวนพบวา ในระดบปฐมวยนนคะแนนเฉลยในชวงกอนประกาศใชนโยบายเรยนด

เรยนฟร 15 ป (พ.ศ. 2550-2551) มคาเฉลยสงกวาคะแนนเฉลยในชวงหลงประกาศใชนโยบายเรยน

ดเรยนฟร 15 ป (พ.ศ. 2552-2553) ทงสามมาตรฐาน เมอพจารณาตามภมภาคพบวา คะแนนทก

 

36  

 

มาตรฐานในทกภมภาคยกเวนภาคกลาง มแนวโนมตาลง ซงภาคกลางอยในระดบคงท สวน

ระดบประถมศกษา-มธยมศกษา มแนวโนมคะแนนสงขน ดงน มาตรฐานท 4 ภาคกลาง และภาค

ตะวนออก มาตรฐานท 5 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง และภาคตะวนออก และมาตรฐานท 6

ภาคตะวนออก เมอพจารณาในภาพรวมพบวา ผลการประเมนคณภาพภายนอกสถานศกษาระดบ

ปฐมวยและระดบประถมศกษา-มธยมศกษา รอบสอง ตามมาตรฐานทเกยวของกบคณภาพผเรยน ม

แนวโนมตาลง โดยจากการเปรยบเทยบระหวางกอนใชนโยบายฯ (ป 2549 – 2551) และหลงใช

นโยบาย (ป 2552-2553) พบวา ผลการประเมนคณภาพภายนอกสถานศกษาระดบปฐมวยและระดบ

ประถมศกษา-มธยมศกษา รอบสอง ตามมาตรฐานทเกยวของกบคณภาพผเรยนในภาพรวมมแนวโนม

ลดลง รายละเอยดดงตารางท 2.13

ตารางท 2.13 ผลการประเมนคณภาพภายนอกสถานศกษาระดบปฐมวย รอบสอง (พ.ศ. 2549 – 2553)

จาแนกตามมาตรฐานทเกยวของกบคณภาพผเรยน และระดบภมภาค (ระดบปฐมวย จานวน 31,894 แหงและระดบประถม-มธยม จานวน 36,142 แหง) (คะแนนเตม = 4)

คะแนนผลการประเมน

มาตรฐานท 4 มาตรฐานท 5 มาตรฐานท 6 ภมภาค/มาตรฐาน

/ปทประเมน 2550 2551 2252 2553 2550 2551 2252 2553 2550 2551 2252 2553

ระดบปฐมวย

ภาคเหนอ

2.81

2.64

2.65

2.56

3.08

2.95

2.95

2.89

3.02

2.86

2.92

2.82

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 2.86 2.69 2.70 2.63 3.16 2.96 2.99 2.99 3.04 2.85 2.90 2.88

ภาคกลาง 2.98 3.03 3.05 3.00 3.25 3.17 3.24 3.21 3.16 3.15 3.20 3.20

ภาคตะวนออก 2.85 2.92 2.82 2.78 3.21 3.18 3.04 3.03 3.12 3.11 2.96 2.97

ภาคตะวนตก 2.91 2.74 2.66 2.76 3.20 2.96 2.99 3.00 3.11 2.89 2.91 3.00

ภาคใต 3.02 2.84 2.74 2.78 3.25 3.05 2.97 2.99 3.21 3.00 2.92 2.97

รวม 2.89 2.76 2.74 2.69 3.18 3.02 3.01 2.99 3.09 2.95 2.94 2.92

ระดบประถม-มธยม

ภาคเหนอ

2.71

2.58

2.66

2.62

2.70

2.63

2.74

2.56

2.96

2.80

2.87

2.79

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 2.75 2.63 2.65 2.60 2.78 2.77 2.78 2.67 2.93 2.76 2.73 2.82

ภาคกลาง 2.84 2.91 2.96 2.96 2.77 2.83 2.96 2.90 3.09 3.06 3.07 3.05

ภาคตะวนออก 2.65 2.81 2.67 2.75 2.77 2.81 2.80 2.74 2.95 3.00 2.92 2.89

ภาคตะวนตก 2.74 2.59 2.64 2.60 2.52 2.62 2.60 2.53 3.00 2.77 2.88 2.80

ภาคใต 2.92 2.75 2.77 2.71 2.64 2.70 2.51 2.34 3.12 2.98 2.90 2.90

รวม 2.77 2.68 2.7 2.66 2.73 2.71 2.75 2.58 2.99 2.87 2.86 2.85

ทมา : สานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน) (สมศ.), สงหาคม 2554

 

37  

 

3.4 คะแนนจากโครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (Programme for International Student

Assessment หรอ PISA)

องคกรความรวมมอและพฒนาทางเศรษฐกจ หรอทเรยกวา OECD (Organization for

Economic Cooperation and Development) OECD ไดเรมโครงการประเมนผลการจดศกษาของ

ประเทศสมาชก ภายใตชอโครงการ PISA (Programme for International Student Assessment) โดย

มจดมงหมายเพอประเมนวานกเรยนทจบการศกษาภาคบงคบ ซงใชเยาวชนอาย 15 ป เปนขอตกลง

เบองตน เพราะเยาวชนวยนคอวยทกาลงจะจบการศกษาภาคบงคบ จะไดรบการเตรยมพรอมความร

และทกษะทจาเปนสาหรบการเปนประชาชนทมคณภาพในอนาคตและมสวนรวมสรางสงคมได โดย

ถอเอาวชาทเปนหวใจของการพฒนาสามวชา คอการอาน คณตศาสตร วทยาศาสตร และเพมเตมดาน

ทกษะทตองใชในกระบวนการการเรยนร คอการแกปญหา แต PISA ไมไดประเมนเนอหาตามหลกสตร

ในโรงเรยน หากแตประเมนการรเรอง (Literacy) ในดานตางๆ ทงสาม แมวาจะมการศกษาการ

ประเมนผลนานาชาตทเรยกวา TIMSS มาแลวกตาม แต TIMSS ถกออกแบบมาเพอบอกผลการเรยน

ของนกเรยนในชนเรยนระดบตางๆ หรอกลาวไดวา TIMSS มองผลตามหลกสตรปจจบน ขอสอบของ

TIMSS จงถามความรในเนอหาวชาตามหลกสตร แต PISA มองอนาคต ขอสอบสวนใหญของ PISA จง

ถามเรองการใชความรและกระบวนการทตองใชในการดารงชวตมากกวา ขอสอบ TIMSS สวนมากเปน

ขอสอบทมคาตอบเดยว มประมาณ 8% เทานนทตองเขยนตอบสนๆ แตขอสอบ PISA สวนมากเปน

คาตอบทสามารถเขยนตอบไดหลายแบบ ความถกตองของคาตอบไมขนกบเนอหาแตขนอยกบเหตผลท

ใชอธบาย ขอสอบ PISA ประมาณ 35% เปนขอสอบทตองการคาตอบทมการอธบาย หลกสาคญของ

PISA คอการประเมนการรเรอง (Literacy) ซงเนนทความรและทกษะทจาเปน เพอการปรบตวใหเขา

กบโลกทเปลยนแปลง เพราะถอวานกเรยนไมสามารถเรยนรทกอยางจากโรงเรยน แตการศกษาตองให

“ฐานราก” ทมนคง เพอใหเปนผเรยนสามารถรตลอดชวตอยางตอเนอง PISA ถอวาวชาทเปนตวแทน

ของการวาง “ฐานราก” ไดแก การอาน คณตศาสตร และ วทยาศาสตร (อางถงใน OECD, 2000 cited

in http://www.oecd.org/pages/0,3417,en_32252351_32236173_1_1_1_1_1,00.html,

retrieved on 15th December 2011) ผลคะแนนจากโครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาตของ

ประเทศไทยททดสอบในป พ.ศ. 2543 2546 2549 และ 2552 มผลเปนทชดเจนและเปนไปใน

ทศทางเดยวกนท งสามวชาท งสคร ง กลาวคอนกเรยนไทยมคะแนนการสอบตากวาคะแนนเฉล ย

มาตรฐานจาก OECD ทงสามวชาและทงสครงทมการทดสอบ ดงแสดงในตารางท 2.14 และมรปแบบ

การเปลยนแปลงคะแนนในทศทางทคลายคลงกนทงสามวชา กลาวคอในชวงสามปกอนประกาศนโยบาย

เรยนดเรยนฟร 15 ปนน คะแนนของทงสามวชามแนวโนมวาจะลดลง และเรมจะกระเตองขนเลกนอย

ในการทดสอบครงสดทาย ดงแสดงในแผนภาพท 2.4 ซงเปนชวงทมการประกาศประกาศ “นโยบายเรยน

ดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” ไดเพยงไมกเดอน

 

38  

 

ตารางท 2.14 คะแนนจากโครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (Program for International Student

Assessment หรอ PISA) ของประเทศทคดสรร ในป 2543, 2546, 2549 และ 2552

คะแนนวชาวทยาศาสตร คะแนนวชาคณตศาสตร คะแนนดานการอาน

2000 2003 2006 2009 2000 2003 2006 2009 2000 2003 2006 2009

ประเทศในกลม

อาเซยน/

ป ค.ศ. (พ.ศ.) (2543) (2546) (2549) (2552) (2543) (2546) (2549) (2552) (2543) (2546) (2549) (2552)

ไทย 436 436 421 425 432 417 417 419 431 420 417 421

มาเลเซย n/a n/a n/a 422 n/a n/a n/a 404 n/a n/a n/a 414

สงคโปร n/a n/a n/a 542 n/a n/a n/a 562 n/a n/a n/a 526

องกฤษ 532 519.01 515 514 529 506.95 495.19 492 523 506.31 495.56 494

เยอรมน 487 502.34 516 520 490 502.99 503.79 513 484 491.36 494.94 497

คาเฉลยมาตรฐานOECD 500 500 498 501 500 500 498 496 500 494 492 492

ทมา : สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.) รวมกบ Organisation for

Economic Co-operation and Development (OECD) (2550, 2553), Klieme, A.B. and others

(2001), OECD (2000), OECD. (2003).

  

 

แผนภาพท 2.4 คะแนนจากโครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (PISA) ของประเทศไทย

ในป 2543, 2546, 2549 และ 2552

 

39  

 

3.5 ผลการจดอนดบความสามารถในการแขงขนระดบนานาชาตโดยสถาบนนานาชาตเพอการ

จดการ (Institute for Management Development: IMD)

สถาบน IMD ไดดาเนนการจดอนดบความสามารถในการแขงขนระดบนานาชาตโดยใชตว

บงชหลกและตวบงชยอย โดยในป พ.ศ. 2554 น ใชตวบงชหลกจานวน 4 ตวชหลกไดแก ตวชดาน

เศรษฐกจของประเทศ (Economic Performance) ตวชดานประสทธภาพของรฐบาล (Govenrment

Efficiency) ตวชดานประสทธภาพดานเศรษฐกจ (Business Efficiency) และตวชดานโครงสราง

พนฐาน (Infrastructure) ซงตวชหลกทงสดานยงมตวชยอยอกดานละ 5 ตวบงชยอย ดงแสดงในตาราง

ท 2.15 โดยในการจดอนดบนนจะมการรวมคะแนนจากตวชยอยของแตละดาน และนาผลรวมของตวช

หลกมารวมกนเปน 100 คะแนน แลวคานวณคะแนนออกมาเปนอนดบโดยเรยกวาเปนดชนอนดบ

ความสามารถในการแขงขนรวม (Global Competitiveness Index) ตวเลขทนอยแสดงวามความสารถ

ในการแขงขนด ทงนขนอยกบจานวนประเทศทเขารวมการจดอนดบในแตละป ซงจะเหนวาตวบงชยอย

ดานการศกษานน นาจะสามารถสะทอนคณภาพของเดกนกเรยนในวยเรยนไดดกวาตวบงชดานอน

ผวจยจงไดทาการเปรยบเทยบตวบงชดงกลาวไวดวย

ตารางท 2.15 รายละเอยดของตวบงชหลกและตวบงชยอยในการจดอนดบของสถาบน IMD

ตวบงชหลก ตวบงชยอย

1. เศรษฐกจของ

ป ร ะ เ ท ศ

(Economic

Performance)

1.1 เศรษฐกจ

ภายในประเทศ

(Domestic

economy)

1.2 การคาขายกบ

ตางประเทศ

(International

trade)

1.3 การลงทน

ของตางประเทศ

(International

investment)

1.4 การจางงาน

(Employment)

1.5 อตราในการ

ด า ร ง ช พ ข อ ง

ประชาชน (Price)

2. ประสทธภาพ

ข อ ง ร ฐ บ า ล

(Govenrment

Efficiency)

2.1 การจดเกบ

รายไดภาครฐ

(Public finance)

2.2 นโยบาย

การเงนของ

รฐบาล (Fiscal

policy)

2.3 กรอบ

นโยบายการเงน

และการธนาคาร

(Institutional

framework)

2.4 การบรหาร

ตลาดแรงงาน

(Business

legislation)

2.5 ความเปน

ธรรมในสงคม

(Societal

framework)

3. ประสทธภาพ

ด า น เ ศ ร ษ ฐ ก จ

(Business

Efficiency)

3.1 ผลผลต

ภายในประเทศ

(Productivity)

3.2 การพฒนา

แรงงานและ

คาตอบแทน

แรงงาน (Labor

market)

3.3. ศกยภาพ

การเงนและการ

ธ น า ค า ร

(Finance)

3.4 ความ

รบผดชอบของ

ระบบการตลาด

(Management

practices)

3.5 ความเชอและ

คานยมตอระบบ

การตลาด

(Attitudes and

values)

4. โครงสราง

(Infrastructure)

4.1 โครงสราง

พ น ฐ า น ( Basic

Infrastructure)

4.2 โครงสราง

ด าน เทคโนโลย

( Technological

Infrastructure)

4.3 โครงสราง

ทางวทยาศาสตร

( Scientific

Infrastructure)

4.4 โครงสราง

ทางสขภาพและ

สงแวดลอม

(Health and

environment)

4.5 โครงสราง

ท า ง ก า ร ศ ก ษ า

(Education)

ทมา: ดดแปลงจาก World Competitiveness Yearbook (WCY): Factors and Criteria. Cited in

http://www.imd.org/research/publications/wcy/Factors_and_criteria.cfm, retrieved on 22nd, November 2011.

 

40  

 

เมอพจารณาอนดบความสามารถในการแขงขนของประเทศไทยในชวง 6 ปทผานมา (ป พ.ศ.

2549-2554) จะเหนไดวาในชวงสามปแรก (ป พ.ศ. 2549-2551) นนประเทศไทยมอนดบ

ความสามารถในการแขงขนดขนทกป แตในชวงสามปหลง (ป พ.ศ. 2552-2554) กลบปรากฏวาม

อนดบความสามารถในการแขงขนลดลงทกป และเปนทนาสงเกตอยางยงวาในชวงสามปแรกนนเปน

ชวงกอนทจะมการใชนโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป ในขณะทสามปหลงนนเปนชวงหลงมการใชนโยบาย

เรยนดเรยนฟร 15 ป ทงนหากเปรยบเทยบอนดบความสามารถในการแขงขนกบประเทศในกลม

อาเซยนดวยกนจานวน 8 ประเทศ (ขนอยกบวามประเทศใดบางเขารวมการจดอนดบในปนนๆ) จะ

พบวาประเทศไทยมความสามารถในการแขงขนในภาพรวมตากวา 5 ประเทศจาก 7 ประเทศ (บรไน

ดารสซาราม มาเลเซย เวยดนาม สงคโปร และอนโดนเซย) และมความสามารถในการแขงขนใน

ภาพรวมดกวา 2 ประเทศจาก 7 ประเทศ (กมพชาและฟลปปนส) หากพจารณาเฉพาะตวบงชดานการศกษา ในชวงสามปหลงเทานน จะพบวาประเทศไทยม

ความสามารถในการแขงขนแยลงทกป ในขณะท 4 ประเทศจาก 7 ประเทศ (บรไนดารสซาราม

เวยดนาม สงคโปร และอนโดนเซย) มความสามารถในการแขงขนดขนทกป ในขณะทอก 2 ประเทศ

จาก 7 ประเทศ (กมพชาและฟลปปนส) มผลการจดอนดบขนลงในชวงสามป และมาเลเซย มแนวโนม

ทจะมผลการอนดบแยลง แตกยงอยในอนดบทดกวาประเทศไทยอยมาก ผลการอนดบความสามารถใน

การแขงขนระดบนานาชาตของประเทศในกลมอาเซยน แสดงไดดงแผนภาพท 2.5 และตารางท 2.16

แผนภาพท 2.5 ความสามารถในการแขงขนของประเทศไทยเมอพจารณาจากดชนโดยรวม (GCI)

และเมอพจารณาจากดชนยอยดานการศกษา (Edu.)

 

41  

 

ตารางท 2.16 ดชนความสามารถในการแขงขนรวม (Global Competitiveness Index: GCI) ป พ.ศ.

2549 – 2554 ของประเทศในกลมอาเซยนและประเทศคดสรร

คะแนนผลการประเมนโดยรวม (คะแนนผลการประเมนดานการศกษา) ประเทศในกลม

อาเซยน/ ป ค.ศ. (พ.ศ.)

2005-06

(2548-49)

2006-07

(2549-50)

2007-08

(2550-51)

2008-09

(2551-52)

2009-10

(2552-53)

2010-11

(2553-54)

กมพชา - - 110 109

(111)

110

(107)

109

(110)

ไทย

33

(85)

35

(84)

28

(63)

34

(58)

36

(61)

38

(80)

บรไน ดารสซาราม - - - 39)

(47)

32

(42)

28

(32)

พมา - - - - - -

ฟลปปนส 42 45 71 71

(90)

87

(93)

85

(90)

มาเลเซย 22 23 21 21

(23)

24

(34)

26

(34)

ลาว - - - - - -

เวยดนาม - 64 68 70

(84)

75

(76)

59

(65)

สงคโปร 3 2 7 5

(16)

3

(13)

3

(3)

อนโดนเซย 52 54 54 55

(87)

54

(82)

44

(62)

องกฤษ 20 20 9 12

(19)

13

(23)

12

(19)

เยอรมน 25 16 5 7

(24)

7

(24)

5

(25)

ทมา : The Global Competitveness Report WEF 2005-06, 2006-07, 2007-08, 2008-09, 2009-10 และ 2010-11

 

42  

 

ตอนท 4 งานวจยและเอกสารทเกยวของ ทสาคญมดงน พเยาว ยนดสข (2540) ไดวเคราะหคาใชจายสวนตวของนกเรยนโรงเรยนสาธตจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย (ฝายมธยม) โดยทาการเกบขอมลดวยแบบสอบถามคาใชจายจากนกเรยนชนมธยมศกษา

จานวน 1,301 คน ซงพบวานกเรยนชนมธยมศกษามคาใชจายปท 3 มคาใชจายสงทสดคอ 4,780 บาท

ในขณะทชนมธยมศกษาตอนปลาย (ม. 4 – ม. 6) มคาใชจายเทากนคอ 4,230 บาท และยงพบ

ประเดนทนาสนใจคอนกเรยนสวนใหญเสยคาใชจายเพอคาเรยนพเศษมากกวา 2,000 บาท ตอเดอน

โดยนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลายสวนใหญเสยคาใชจายเพอเปนคาเรยนพเศษมากกวานกเรยนชน

มธยมศกษาตอนตน

สรนทรพร วงศพรกล (2552) ไดวจยตดตามและประเมนผลการนานโยบายเรยนฟร 15 ป

ไปปฏบตในสถานศกษา ดวยการประยกตวธการประเมนแบบผสมผสาน โดยมวตถประสงค 4 ประการ

คอ 1) พฒนาตวบงชและเกณฑในการประเมนการนานโยบายเรยนฟร 15 ป ไปปฏบตใน

สถานศกษา 2) ตดตามและประเมนผลการนานโยบายเรยนฟร 15 ป ไปปฏบตในสถานศกษา 3)

ศกษาปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะของสถานศกษาในการนานโยบายเรยนฟร 15 ป ไปปฏบต และ

4) ศกษาความพงพอใจของผบรหาร อาจารยและผปกครองตอการดาเนนงานตามนานโยบายเรยนฟร

15 ป ไปปฏบต กลมตวอยางคอสถานศกษาในสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานใน

กรงเทพมหานครและปรมณฑลทรบนโยบายเรยนฟร 15 ป ไปปฏบต จานวน 250 แหง โดยมผบรหาร

อาจารยและผปกครองเปนผใหขอมลผานวธการสมภาษณและแบบสอบถาม ผลการวจยไดกรอบใน

การประเมนนานโยบายเรยนฟร 15 ป ไปปฏบต 8 องคประกอบคอ 1) การจดองคกร 2) การวางแผน

3) การประชาสมพนธ 4) การสารวจนกเรยนสละสทธ 5) การจดซอหนงสอเรยน 6) การดาเนนการ

เรองเครองแบบนกเรยนและอปกรณการเรยน 7) การจดกจกรรมพฒนาผเรยน และ 8) การตดตาม

ตรวจสอบ ซงผลการตดตามประเมนการนานโยบายเรยนฟร 15 ป ไปปฏบตพบวาอยในระดบด

โดยโรงเรยนขนาดใหญพเศษมการนานโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป ไปปฏบตดกวาโรงเรยนขนาดกลาง

และขนาดเลก ปญหาอปสรรคทเกดขนมสาเหตมาจากการขาดการอธบายรายละเอยดในการดาเนนงาน

ตอผปฏบตในสถานศกษา ขอเสนอแนะทสาคญคอควรสรางความตระหนกกบผปกครองและนกเรยนให

เหนคณคาและความสาคญของนโยบายเรยนฟร 15 ป

กระทรวงศกษาธการ (2546) ไดทาการศกษาวเคราะหคาใชจายตอหวตามมตคณะรฐมนตรเมอ

วนท 8 ตลาคม 2545 เพอใชเปนขอมลประกอบการนาเสนอเชงนโยบายในการจดสรรงบประมาณคาใชจาย

ตอหวเพอการจดการศกษาขนพนฐาน 12 ป สาหรบปงบประมาณ พ.ศ. 2547 โดยไดทาการศกษา

คาใชจายจรงในสวนทใชจายในสถานศกษาทเปนงบดาเนนการ (ไมรวมเงนเดอน คาจาง คาครภณฑ ทดน

และสงกอสราง) ของสถานศกษาขนพนฐานในปงบประมาณ พ.ศ. 2545 โดยไดศกษากบสถานศกษาท

สงกดกระทรวงศกษาธการและกบสถานศกษาทสงกดสวนราชการอนทจดการศกษาทงในแบบปกตและแบบ

พเศษ ทาการศกษาจาแนกขนาด ทตงสถานศกษา และตามระดบการศกษา ไดแก ระดบกอนประถมศกษา

ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน และมธยมศกษาตอนปลายทงสายสามญและสายอาชวศกษา ใชวธการ

สมอยางงายไดกลมตวอยางสถานศกษาทงหมด 2,683 แหง เกบขอมลโดยใชแบบสารวจขอมลคาใชจาย

 

43  

 

ไดแก คาใชจายพนฐานทเปนรายจายจรงของสถานศกษา คาใชจายเพมเตมพเศษทเปนรายจายจรงของ

สถานศกษา และคาใชจายในการจดบรการพเศษ (โปรแกรมพเศษ) ผลการวจยทสาคญพบวา

1. คาใชจายพนฐาน: คาใชตอหวในระดบการศกษาทสงขนมคาสงกวาคาใชจายตอหวของ

การศกษาในระดบทตากวา กลาวคอคาใชจายตอหวในระดบมธยมศกษามจานวนสงกวาระดบ

ประถมศกษา ซงสงกวาระดบกอนประถมศกษา ทงนคาใชตอหวในระดบมธยมศกษาสายอาชวศกษา ม

จานวนสงกวาสายสามญ

เมอพจารณาปรมาณคาใชจายจาแนกตามรายการคาใชจาย จะพบวาในระดบกอนประถมศกษา

ระดบประถมศกษา และในระดบมธยมศกษาตอนปลายมรปแบบลาดบของคาใชจายแบบเดยวกนคอ

เปนคาใชจายดานการจดการเรยนการสอนจานวนสงทสด และเปนคาใชจายดานการสรางความสมพนธ

ในชมชนจานวนตาทสด ยกเวนระดบมธยมศกษาตอนปลายสายอาชวศกษาสาขาเกษตรกรรมเทานนท

คาใชจายดานอนๆ มจานวนตาทสด (ไมมคาใชจาย) สวนในระดบมธยมศกษาตอนตนนนพบวาการจด

การศกษาทงสามรปแบบ (แบบปกต แบบขยายโอกาส และรปแบบรวม) มคาใชจายดานการสราง

ความสมพนธในชมชนจานวนนอยทสด แตในรปแบบปกตนนมคาใชจายเพอการบรหารจดการเปน

จานวนสงทสด ในขณะทอกสองรปแบบทเหลอมคาใชจายดานการจดการเรยนการสอนจานวนสงทสด

เมอพจารณาตามขนาดของสถานศกษา จะพบวาในทกระดบการศกษามคาใชจายรายหวจาแนก

ตามขนาดสถานศกษาในรปแบบทใกลเคยงกนคอ ขนาดใหญและขนาดเลกมกจะมคาใชจายทสงกวา

ขนาดกลาง และเมอพจารณาตามพนทของสถานศกษาจะพบวา ทกระดบการศกษามรปแบบเหมอนกน

คอสถานศกษาในเขตเทศบาลมคาใชจายตอหวจานวนสงกวาสถานศกษานอกเขตเทศบาล ยกเวนระดบ

มธยมศกษาตอนปลายเทานนทสถานศกษานอกเขตเทศบาลมคาใชจายตอหวมจานวนสงกวา

สถานศกษาในเขตเทศบาล

2. คาใชจายพเศษ: เมอพจารณาในกลมผเรยนดอยโอกาสจะพบวา ทกระดบการศกษาม

รปแบบคาใชจายตอหวแบบเดยวกนคอ คาใชจายตอหวของนกเรยนประเภทประจามจานวนสงกวา

คาใชจายตอหวนกเรยนประเภทไปกลบ ซงมคาใชจายตอหวจานวนสงกวานกเรยนประเภทเรยนรวม

เชนเดยวกบคาใชจายตอหวของนกเรยนพการทพบวาคาใชจายตอหวของนกเรยนประเภทประจาม

จานวนสงกวาคาใชจายตอหวนกเรยนประเภทไปกลบ

3. คาใชจายในการจดบรการพเศษ (โปรแกรมพเศษ) คณะผวจยไดเลอกศกษากรณระดบ

มธยมศกษาตอนปลายของโรงเรยนมหดลวทยานสรณ ซงพบวามคาใชจายเปนสองสวนคอคาใชจาย

พนฐานและคาใชจายเพมพเศษ ซงคาใชจายพนฐานนนมจานวนสงกวาคาใชจายเพมพเศษ และพบวา

คาใชจายตอหวนกเรยนของโรงเรยนพเศษแบบนมจานวนสงกวาโรงเรยนประเภทอน ทงนกเรยนปกต

นกเรยนดอยโอกาส นกเรยนพการ ทงแบบเรยนรวม แบบประจา และแบบไปกลบ

กระทรวงศกษาธการ (2549) ไดทาการศกษาวเคราะหคาใชจายตอหว เพอใชเปนฐานขอมลใน

การตดสนเชงนโยบายในการปรบเพมเงนอดหนนคาใชจายตอหวในระดบการศกษาขนพนฐาน

เนองจากในชวงสปทผานมา กยงใชอตราเดมมาตลอด และเหนไดชดวางบประมาณดงกลาวไมเพยงพอ

กระทรวงศกษาธการไดสรปประมวลเรองรองเรยนมากกวา 2,000 เรอง พบวา 1) งบประมาณทไดรบ

การจดสรรนนไมสะทอนคาใชจายทแทจรง 2) งบประมาณทไดรบในอตราทเทากนนน ไมเพยงพอ

 

44  

 

สาหรบโรงเรยนขนาดเลกทมจานวนนกเรยนไมมาก และ 3) โรงเรยนตองแกปญหาโดยการรบเงน

บรจาคจากผปกครองตามความสมครใจ ทาใหเงนทไดรบไมเพยงพอตอการแกปญหา สงผลกระทบตอ

คณภาพการศกษาและสรางความเดอดรอนใหผปกครอง

การวจยครงนตองการศกษาคาใชจรงตอหวสาหรบการศกษาขนพนฐาน ทงคาใชจายพนฐาน

และคาใชจายพเศษ จาแนกตามระดบการศกษา กจกรรม และรายการคาใชจาย ตามแหลงเงน ขนาด

สถานศกษา และระดบคณภาพสถานศกษา โดยไดศกษากบสถานศกษาทจดการศกษาขนพนฐานทไดรบ

การประเมนคณภาพภายนอกจาก สมศ. ในปการศกษา 2548 สมแบบแบงชนไดกลมตวอยาง

สถานศกษาทงหมด 677 แหง ไดรบแบบสอบถามกลบมาจานวน 624 แหง (คดเปนรอยละ 92.17)

เกบขอมลโดยใชแบบสารวจขอมลคาใชจายไดแก คาใชจายพนฐานทเปนรายจายจรงของสถานศกษา

คาใชจายเพมเตมพเศษทเปนรายจายจรงของสถานศกษา และคาใชจายในการจดบรการเสรมพเศษ

ผลการวจยทสาคญมดงน 1. คาใชจายพนฐาน: เมอพจารณาจากแหลงเงนจะพบวาคาใชจายตอหวทเปนเงนงบประมาณ

นนมสดสวนทสงขนในระดบการศกษาทสงขน โดยมสดสวนของเงนประมาณทสงกวาเงนนอกงบประมาณ

ซงเมอพจารณาจากกจกรรมหลก 5 รายการ จะพบวากจกรรมดานการจดการเรยนการสอนมคาใชจายสงทสด

เมอพจารณาตามขนาดสถานศกษา จะพบวาสถานศกษาขนาดกลางมคาใชจายตาทสด และเมอ

พจารณาจากระดบคณภาพการศกษาจะพบวา โรงเรยนทมระดบคณภาพดครบทกมาตรฐานนน ม

คาใชจายสงทสด

2. คาใชจายพเศษ: เมอพจารณาในกลมผเรยนดอยโอกาสจะพบผลเชนเดยวกบในกลมของ

นกเรยนพการ กลาวคอระดบการศกษาทสงขนจะมคาใชจายทสงขนทงประเภทไปกลบและประเภท

ประจา โดยนกเรยนประเภทประจามคาใชจายสงกวานกเรยนประเภทไปกลบ

สกนธ ชมทพ (2554) ไดศกษาและสรปกลยทธตางๆ ทกระทรวงศกษาธการใชในการขบเคลอน

นโยบายเรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ วามจานวน 9 กลยทธ ไดแก 1) การเผยแพรขาวสารนโยบาย

2) การใหความสนบสนนจากผนาและผมอานาจ 3) การจดองคกรบรหารและประสานงานทบรณาการ

ทลดหลนตงแตระดบชาตจนถงระดบหมบาน 4) การประชมอบรมหรอการสมมนาปญหา 5) การใช

เอกสารคมอปฏบตงาน 6) การคดเลอกผนาคนสาคญ 7) การออกตรวจเยยมผปฏบตงานในพนท 8)

การตรวจสอบ ควบคม กากบดแล และประเมนผล และ 9) การใหรางวลและสงตอบแทนแก

ผปฏบตงานดเดน นอกจากนนยงพบวานโยบายสามารถชวยภาระของผปกครองไดระดบหนง แตยงไม

เพยงพอทจะสรางคณภาพได และยงมจดออนในเรองการใชจายเงนงบประมาณ ซงเปนเรองใหมท

สถานศกษาตองใชความระมดระวงเปนพเศษ โดยเฉพาะหลกฐานทตองใชใบเสรจรบเงน รวมทงม

ขอเสนอใหกระทรวงศกษาธการดาเนนการเผยแพรประชาสมพนธนโยบายเรยนฟร 15 ปอยางม

คณภาพใหเขมขนเพมมากขน เพมการกาหนดแนวทางและวธการปฏบตใหชดเจน อกทงควรกาหนด

ระบบการรายงานผลการดาเนนงานทชดเจนและเรงรดใหมการปฏบตกนอยางตอเนองและจรงจง

สกนธ ชมทพ (2554) ไดศกษาวจยตดตามประเมนผลเพอตรวจสอบการยกระดบคณภาพ

การศกษาทมผลมาจากการเพมงบประมาณเงนอดหนนคาใชจายตอหวสาหรบการศกษาขนพนฐาน โดย

มวตถประสงคสาคญสามประการคอ 1) ศกษาการจดสรรงบประมาณอดหนนคาใชจายตอหวสาหรบ

 

45  

 

การศกษาขนพนฐาน ทไดรบเพมขน 2) ศกษาการใชจายงบประมาณอดหนนคาใชจายตอหวสาหรบ

การศกษาขนพนฐาน ทไดรบเพมขน และ 3) ศกษาผลกระทบทเกดขนจากการปรบเพมอตราเงน

อดหนนคาใชจายตอหวสาหรบการศกษาขนพนฐาน ทาการศกษากบโรงเรยนขนพนฐานทไดรบการ

ประเมนจาก สมศ. ในปการศกษา 2550 จานวน 539 แหง จากทงหมด 33,188 แหง ดวยวธการสม

แบบแบงชน เกบขอมลดวยแบบสอบถามและการสมภาษณ ผลการวจยสรปไดวา

1) เงนงบประมาณทจดสรรเพมคดเปน 1 ใน 3 นน รอยละ 80 ถกนาไปใชเพอเปนคา

สาธารณปโภคและคาจางบคลากรชวคราว ทาใหยงไมเพยงพอตอคาใชจายในการทจะนาไปจดการเรยน

การสอนและจดกจกรรมใหกบนกเรยน รวมทงไมสอดคลองกบสภาพการดาเนนงานและแผนปฏบตการ

ของสถานศกษา โดยเฉพาะสถานศกษาขนาดเลกและสถานศกษาขนาดกลาง

2) การบรหารจดการดานการเงน และการจดการใบเสรจรบเงนยงเปนภาระทยงยากตอ

สถานศกษา เนองจากไมมบคลากรดาการเงนโดยตรง หรอมแตถกโยกยาย ทาใหการเบกจายเปนไป

อยางลาชา การจดซอจดจางไมมความคลองตว

ทงนผวจยไดเสนอแนะแนวทางแกไขดงน

1) รฐควรจดสรรใหเพยงพอ โดยคดจากคาใชจายทงหมดทเกดขนตามสภาพเศรษฐกจและ

ตามความตองการจาเปน แทนทจะคดใหแบบตอหว ทงนรฐควรจดสรรคาสาธารณปโภคตางหากและให

เบกจายโดยตรงจากรฐบาลเอง เพอใหโรงเรยนมเงนพอทจะจดการเรยนการสอนใหมคณภาพได

ตลอดจนสงเสรมใหสถานศกษามอสระในการระดมทนจากแหลงชมชน

2) รฐควรจดการใหสถานศกษาไดรบเงนประมาณ 2-3 เดอนกอนเปดการศกษา โดยควร

จายรวมตอปหรอตอภาคการศกษา

3) รฐควรทบทวนระเบยบการใชจายและการจดซอจดจางใหมความคลองตว รวมทงควรจดหา เจาหนาททางการเงนเพมเตมใหกบทางโรงเรยนเพอลดภาระงานธรการของคร ตลอดจนใหมการ

ตดตามตรวจสอบการใชจายเงนงบประมาณอยางเครงครด

Judson, R. (1998, อางถงใน http://www.springerlink.com/content /p51r28n7kn

822113/, retrieved on 10th, August 2011) ไดวจยพบวาการเจรญเตบโตทางดานเศรษฐกจม

ความสมพนธกนกบคณภาพการจดสรรงบประมาณเพอการศกษา ซงประเทศทมการจดสรรงบประมาณ

เพอการศกษาไดอยางมคณภาพนนมอตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจดกวาประเทศทมคณภาพตาใน

การจดสรรงบประมาณเพอการศกษา ซง UNDP (United Nation Development Programme) ได

รายงานดชนการพฒนาประชากรจากดชนความยากจน (Human Development Index: Human Poverty

Index) ของประเทศทมดชนความยากจนตาทสดจานวน 22 ประเทศ ไวในป พ.ศ. 2550-2551 (อาง

ถงใน http://en.wikipedia.org/wiki/Human_Poverty _Index, retrieved on 11th, August 2011)

พบวาประเทศเยอรมนมดชนความยากจนอยในลาดบท 6 และประเทศองกฤษมดชนความยากจนอยใน

ลาดบท 16 โดยประเทศในเอเชยนนมเพยงญปนเทานน (ลาดบท 12) ทอยในกลม 22 ประเทศทม

ดชนความยากจนอยในระดบตาทสด สอดคลองกบท Hofmann, M. & Lock, S. (2002 อางถงใน

http://translate.google.co.th/translate?hl=th&sl=de&tl=en&u=http%3 A%2 F%2 Fwww.Inwent

.org%2FE%2BZ%2Fzeitschr%2Fde602-4.htm, retrieved on 15th, August 2011) ระบวา เปนท

 

46  

 

ประจกษชดในประเทศสวนใหญทางแอฟรกานน การรหนงสอ (Literacy) มความสมพนธกนกบระดบ

ความยากจน อกทงการลงทนระยะยาวดานการศกษาพนฐานนนมความสมพนธกนสงมากกบ

ความสาเรจในการพฒนาประเทศ โดยเฉพาะอยางยงในกลมประเทศเอเชย สารสนเทศดงกลาวจงนาจะ

เปนตวชวาประเทศองกฤษและเยอรมนซงมอตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจดและมดชนความ

ยากจนในระดบตานน มการบรหารจดการทรพยากรทางการศกษาทด และหากพจารณาสดสวนของเงน

งบประมาณทประเทศไทยจดสรรใหกบดานการศกษาซงคดเปนสดสวนทสงทสดกวาในทกๆ ดาน และ

ประเทศไทยจดอยในกลมประเทศทมการลงทนดานการศกษามากทสดนน แตผลการจดการศกษา

ประเทศไทยอยในกลมรงทายนน จงเกดคาถามททาทายวา เปนไปไดหรอไมวาสาหรบประเทศไทยนน

ความเพยงพอดานงบประมาณเพอการศกษามไดเปนปญหา แตกระบวนการบรหารจดการงบประมาณ

ตางหากทเปนปญหา

Khattiyasuwan, S. (2003) ไดทาการศกษาคาใชจายตอหวการจดการศกษาขนพนฐาน

เปรยบเทยบกบกรณของประเทศญปนในประเดนการจดสรรงบประมาณ คาใชจายตอหว และประเดน

ปญหาในการจดสรรงบประมาณดงกลาว ผวจยเกบขอมลโดยการศกษาเอกสารและสมภาษณผบรหาร

และบคลากรการศกษาทมสวนในการกาหนดนโยบายดานงบประมาณการศกษา จากโรงเรยนทงหมด

20 แหง จาก 5 จงหวดรวมทงกรงเทพมหานคร สวนในญปนผวจยเกบขอมลจากการสมภาษณผบรหาร

โรงเรยน 2 แหงและสมภาษณอาจารยผเชยวชาญดานการกาหนดงบประมาณจานวน 2 คน วเคราะห

ขอมลโดยใชสถตคาเฉลย และการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน

การศกษาพบวาแหลงเงนทนของโรงเรยนไทยมสามแหลงคอจากเงนงบประมาณ เงน

คาธรรมเนยมการศกษาหรอเงนจากการบรจาค และเงนรายไดทสถานศกษาจดหาไดเอง โดยแหลงทน

มากกวารอยละ 80 มาจากเงนงบประมาณ ผลการวเคราะหขอมลพบวา ประเภทของสถานศกษา ขนาด

สถานศกษา จานวนนกเรยน จานวนคร โปรแกรมการเรยนการสอนในระดบมธยมศกษา และระยะทาง

ระหวางโรงเรยนถงศาลากลางจงหวดมความสมพนธกบคาใชจายตอหวอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ

.05 โดยเปนความสมพนธทางบวก ยกเวนระยะทางระหวางโรงเรยนถงศาลากลางจงหวดเทานนทม

ความสมพนธทางลบกบคาใชจายตอหว และยงพบวาอกวาเงนงบประมาณทรฐจดใหสาหรบนโยบายเรยน

ฟรนนไมเพยงพอ ซงตอมากระทรวงศกษาธการไดอนญาตใหทางโรงเรยนสามารถเรยกเกบเงนจาก

ผปกครองผานโครงการของทางโรงเรยน แตการเรยกเกบดงกลาวตองไมเกนจานวนเงนทรฐเคยสนบสนน

นอกจากนนยงพบวาโรงเรยนมปญหาดานการเงนหลายประการไดแก 1) การมงบประมาณไม

เพยงพอตอคาใชจาย 2) อตราเงนเฟอททาใหโรงเรยนตองมคาใชจายเพมขนขณะทไดรบงบประมาณ

เทาเดม ซงโรงเรยนจานวนหนงใหความเหนไววาเงนนโยบายเรยนฟรทรฐจดสรรใหนนจะไมเพยงพอตอ

คาใชจายจรงอยางแนนอน และโรงเรยนตองพบกบความยากลาบากในการทจะตองหาเงนทนเพอให

สามารถรกษาคณภาพการศกษาเอาไวได ซงหากรฐไมมสามารถจดสรรเพมเตมไดอกโรงเรยนจาตองหา

ชองทางระดมทน ทงนโรงเรยนขนาดใหญและโรงเรยนทมชอเสยงมโอกาสทดกวาในการทจะไดรบการ

สนบสนนจากแหลงทน 3) การจดสรรงบประมาณของกระทรวงศกษาธการในลกษณะ Top-down ไม

คานงถงความตองการจาเปนในการใชจายของแตละโรงเรยนในแตละบรบท อกทงการรวมศนยอานาจ

ทางการเงน ทาใหองคกรปกครองสวนทองถนขาดอานาจในการบรหารจดการทองถนตนเอง 4) รฐบาล

 

47  

 

ไมมหลกเกณฑทแนนอนในการจดสรรงบประมาณ และ 5) รฐบาลขาดการตดตามเฝาระวงและ

ประเมนผลดานงบประมาณอยางเปนระบบและขาดระบบสารสนเทศดานงบประมาณทมประสทธภาพ

ขอแตกตางของการจดสรรงบประมาณเพอการศกษาของไทยและญปนไดแก 1) แหลงเงนทนสาหรบ

คาใชจายตอหวนกเรยนในโรงเรยนญปนในป ค.ศ. 1996 มสามแหลงคอเงนงบประมาณทรฐบาล

จดสรร เงนจากทองถน และเงนบรจาค โดยแหลงทนมากกวารอยละ 80 มาจากแหลงเงนทนในทองถน

พอป ค.ศ. 1997 มแหลงเงนทนเพยงจากรฐบาล ยกเวนเมอง Chiba ทมเงนทนมาจากสองแหลงคอ

จากเทศบาลมากกวารอยละ 80 และทเหลอมาจากการเกบคาธรรมเนยมการศกษา 2) ประเทศญปนได

ใหทองถนคอระดบจงหวดและระดบชมชน มสวนรวมในการกาหนดงบประมาณและชองทางการหา

แหลงทน มากกวาการรอรบเพยงเงนประมาณจากสวนกลาง ทาใหเกดการมสวนรวมอยางแทจรงของ

ชมชนในการจดการศกษา ถอเปนการจดสรรงบประมาณแบบกระจายอานาจ ขณะทประเทศไทยมการ

จดสรรงบประมาณลกษณะรวมศนยหรอ Top down 3) การออกแบบปการศกษาและปงบประมาณ

ของประเทศไทยทเหลอมลาชวงเวลากน ขณะทประเทศญปนกาหนดปงบประมาณและปการศกษาเปน

ชวงเวลาเดยวกน ทาใหเกดความงายในการจดสรรและตดตามการใชจายงบประมาณ และ 4) การ

จดสรรงบประมาณเพอการศกษาเมอเทยบกบ GDP ของประเทศ พบวาทงสองประเทศมการจดสรร

งบประมาณเพมขนทกป โดยญปนมการจดสรรงบประมาณเมอเทยบกบ GDP แลวสงกวาประเทศไทย

ชใหเหนวาประเทศญปนมสดสวนตอ GDP ในการลงทนดานการศกษามากกวาประเทศไทย

ยเนสโก (2011) ไดจดทารายงานซงไดรบการยนยนโดยผไดรบรางวลโนเบลจากสประเทศ

(Oscar Arias Sánchez จาก Costa Rica, Shirin Ebadi จาก Islamic Republic of Iran, José Ramos-

Horta จาก Timor-Leste, และ Archbishop Desmond Tutu จาก South Africa) วาปญหาอปสรรคอน

เกดจากปญหาความขดแยงทางการเมองทนามาซงความไมสงบสขภายในประเทศไดสงผลกระทบตอ

การจดการศกษา และมรายงานเพมเตมวาเดกทไมไดเขาเรยนจานวนสงถงรอยละ 42-48 ของเดกวย

เรยนทงหมดในโลกนนอยในกลมประเทศยากจน และไดรบผลกระทบจากเหตความขดแยงดงกลาว ทง

ในลกษณะการปดกนโอกาสในการเขาเรยน การทงบประมาณถกถายโอนเพอเหตผลการทางการทหาร

และการรกษาความสงบ (UNESCO, 2011 อางถงใน http://www.unesco.org/new/fileadmin/

MULTIMEDIA/HQ/ED/pdf/gmr2011-press-release-main.pdf, retrieved on 22nd, August 2011)

รวมทงเกดปญหาจากการปฏบตตามนโยบายดงกลาวตามมาอกไมนอย ซงเปนประเดนทนาสนใจอยางยง

เชน การใหเปลาทางการศกษาเปนการเพมสดสวนของนกเรยนตอหอง และเปนการเพมสดสวนของนกเรยน

ตอคร การเพมเตมงบประมาณทไมเหมาะสมกบการเพมขนของผเรยนทาใหเกดการแกงแยงทรพยากรทาง

การศกษา ปญหาตางๆ ทกลาวนลวนนาไปสปญหาคณภาพการจดการศกษา Hillman, A.L. & Jenker, E. (2004 อางถงใน http://www.imf.org/external/pubs/ft/

issues/issues33/index.htm, retrieved on 16th, August 2011) ไดศกษาในนามของ IMF ไดศกษา

กรณการใหเปลาทางการศกษาโดยไดผลสอดคลองกบรายงานการศกษาสารวจของ Kattan, R.B.

(2006 อ า ง ถ ง ใ น http://siteresources.worldbank.org/EDUCATION/Resources/EDWP_User_

Fees.pdf, retrieved on 16th, August 2011) วาการใหเปลาทางการศกษานน มขอดหลายประการ

เชน 1) เพมอตราการเขาเรยน อนเปนการเพมอตราการรหนงสอ 2) การเพมความเทาเทยมและความ

 

48  

 

เสมอภาคในการไดรบโอกาสทางการศกษา 3) การลดภาวะทโภชนาการและอตราการตายคลอด 4) ลด

อตราการตดเชอเอดสและการเสยชวตอนเนองมาจากโรคเอดส และ 5) ลดความสญเสยระยะยาวจาก

การทเดกไมไดเรยนหนงสอ อยางไรกตามการใหเปลาทางการศกษากมขอเสยหลายประการ อาทเชน

1) การลดคณคาของการศกษาดวยการใหเปลา 2) ลดการมสวนรวมของผปกครองในการรวม

รบผดชอบการศกษาของบตร 3) โรงเรยนใชวธการเรยกเกบคาใชจายแฝงซงในหลายประเทศนน

คาใชจายแฝงมจานวนสงกวาคาใชจายกอนมนโยบายใหเปลาทางการศกษา 4) พอแมผปกครองและ

โดยเฉพาะอยางยงประเทศในกลมเอเชยยงคงสงเสยคาใชจายจานวนมากเชนเดมในการสงบตรหลานไป

เรยนพเศษแมจะมนโยบายใหเปลาทางการศกษาแลวกตาม ซงแสดงใหเหนวาการใหเปลาทางการศกษา

ยงไมสามารถสรางคณภาพทางการศกษาควบคกนไปไดอยางแทจรง 5) การใหเปลาทางการศกษาใน

ประเทศทยากจนไดเพมอตราการเขาเรยนและอตราการรหนงสอแตในหลายประเทศกไมไดชวยเพม

อตราการเขาเรยนตามทมการคาดหวงไว จงเหนไดวากลมเปาหมายทแทจรงสาหรบการศกษาแบบให

เปลาคอกลมประชาชนทมฐานะยากจน 6) การใหเปลาทางการศกษาทเพมอตราการเขาเรยนนนใน

ขณะเดยวกนกเปนการเพมสดสวนของนกเรยนตอครและจานวนนกเรยนตอหองเรยน ทาใหสงผล

กระทบอยางมากตอกรณทขาดแคลนครหรอคณภาพครตกตา เปนตน ซงทงสองรายงานเสนอแนะใน

ทานองเดยวกนวาการจดการศกษาแบบใหเปลานนตองคานงถงระดบความตองการจาเปนในการไดรบ

การใหเปลาทางการศกษา รายงานทงสองฉบบใหขอสรปตรงกนวา ปญหาทางการศกษาเปนปญหาท

เกยวพนกบหลายระบบ การใหเปลาทางการศกษาไมใชคาตอบสาเรจรปในการแกปญหา เนองจากยงม

ปจจยทสาคญอกมากทจะชวยใหเกดการจดการศกษาทมคณภาพ นอกจากนนยงมกรณการศกษาความคมคาของการใหเปลาทางการศกษาในประเทศ Kenya ใน

ป 2004 ชอ Well-targeted program (อางถงใน Kattan, R.B., 2006 Cited in http://siteresources

.worldbank.org/EDUCATION/Resources/EDWP_User_Fees.pdf, retrieved on 18th, August 2011)

ซงพบวาการท Kenya กาหนดกลมเปาหมายเฉพาะกลมคนทยากจนในการใหเปลาทางการศกษานน

นอกจากจะทาใหเขาถงกลมเปาหมายทมความจาเปนทจะตองไดรบการใหเปลาทางการศกษาแลวนน ยง

พบวา งบประมาณทใชเพอการดงกลาวมจานวนนอยกวาการใหเปลาทางการศกษาทงหมดดวย

จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของทงหมด สามารถสรปกรอบแนวคดในการวจยไดดง

แผนภาพท 2.6 และสามารถกาหนดสมมตฐานไดดงน

1. ปญหาการจดการศกษาในเชงโครงสราง นาจะมาจาก

(1) ชอนโยบาย ไมตรงกบทดาเนนการ สรางความเขาใจผดใหกบประชาชน

(2) ชอนโยบายไมสมบรณครบถวนตามเจตนารมณในมาตรา 49 ของรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

2. ปญหาการจดการศกษาในเชงกระบวนการ นาจะเกดจากความไมเพยงพอดานงบประมาณ

3. ปญหาการจดการศกษาในเชงผลลพธ ทไดจากการเปรยบเทยบความตางระหวางกอนและ

หลงนโยบาย ซงผลลพธหลงการมนโยบายนาจะไมตางจากกอนมนโยบาย

 

49  

 

ปญหาเชงผลลพธ

    

ปญหาเชงโครงสราง

 

   

ปญหา “นโยบายเรยนดเรยนฟร” ปญหาเชงกระบวนการ

แผนภาพท 2.6 กรอบแนวคดในการวจย (Conceptual Framework)

ประสทธภาพของการกาหนดนโยบายฯ

ประสทธภาพของการจดสรรงบประมาณ

กระบวนการนานโยบายสการปฏบต

- การเตรยมการนานโยบายสการปฏบต

- การใหบรการฟรตามรายการทกาหนด

1. คณภาพผเรยน

- ผลการประเมนโดย ศธ.

- ผลการทดสอบโดย สทศ.

- ผลการประเมนโดย สมศ.

- ผลการสอบจาก PISA

- ผลการจดอนดบโดย IMD

2. ความพงพอใจของผทเกยวของ

- ความพงพอใจของผบรหารและคร

- ความพงพอใจของผปกครอง

 50

บทท 3

วธดาเนนการวจย

การวจยครงนมวตถประสงคสาคญสามประการคอ 1) เพอศกษาปญหาการจดการศกษาตาม

“นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” โดยไมเกบคาใชจายของรฐบาลครอบคลมปญหาเชง

โครงสราง ปญหาเชงกระบวนการ และปญหาเชงผลลพธ 2) เพอศกษาเปรยบเทยบการจดการศกษาแบบให

เปลาของประเทศทคดสรร 4 ประเทศ และ 3) เพอใหขอเสนอแนะทนาไปสการปรบปรงระบบการบรหาร

การศกษาใหเปนไปตามบทบญญตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย คณะผวจยไดใชวธการผสมผสาน

ระหวางวธการวจยเชงปรมาณและวธการวจยเชงคณภาพ โดยวธการเชงปรมาณนน คณะผวจยไดเกบ

ขอมลจากแบบสอบถามจากผปกครองทมบตรศกษาอยในระดบการศกษาขนพนฐานครอบคลมทกชวงชน

การศกษา ทกสงกด ทกขนาด และทกภมภาคของประเทศ การเชงคณภาพนนใชวธการสมภาษณเชงลก

ผบรหารสถานศกษา/คณะครผสอนในสถานศกษาขนพนฐานครอบคลมทกสงกด และทกขนาด

สถานศกษา การสมภาษณผบรหารการศกษาระดบสงทงในอดตและปจจบนทมสวนเกยวของกบการ

กาหนดนโยบายและการบรหาร “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” การสมภาษณนกธรกจ

ของประเทศทประสบความสาเรจในระดบแถวหนาของเมองไทยและใหความสาคญและสนใจดาน

การศกษาของประเทศมาไมตากวา 20 ป การสมภาษณอดตสมาชกสภารางรฐธรรมนญ และการสมภาษณ

ผปกครองทมบตรกาลงศกษาอยในระดบการศกษาขนพนฐาน และการจดประชมระดมสมองจานวน 2

ครง กระบวนการดาเนนการวจยมดงน

การออกแบบการวจย คณะผวจยไดออกแบบการวจยเพอใหสามารถตอบคาถามไดตามวตถประสงคการ

วจย สรปไดดงตารางท 3.1

กลมผใหขอมล กลมผใหขอมลในการวจยครงนม 3 กลม

1. กลมผใหขอมลดวยการสมภาษณ ประกอบดวยผบรหารสถานศกษาและคณะครผสอนใน

โรงเรยนทเปดจดการเรยนการสอนในระดบการศกษาขนพนฐาน จานวน 33 แหง นกธรกจทประสบ

ความสาเรจในระดบแถวหนาของประเทศและมความทสนใจและใหความสาคญดานการศกษามาอยาง

ตอเนองไมนอยกวา 30 ป จานวน 2 คน อดตสมาชกสภารางรฐธรรมนญ ฉบบพทธศกราช 2550 จานวน

3 คน ผบรหารการศกษาระดบสงในอดตและในปจจบนทมสวนรวมในการกาหนดนโยบายฯ จานวน 2

คน การกาหนดกลมผใหขอมลครงนใชวธการกาหนดจากบทบาทและพฤตกรรมของกลมทใหขอมลทม

สวนในการกาหนดนโยบายฯ และใชวธการ snow ball technique จานวนและรายละเอยดของกลมผให

ขอมลดวยการสมภาษณ แสดงไวในตารางท 3.2 ทงนในสวนของผบรหารสถานศกษาและคณะครผสอน

ในโรงเรยนนน ไดกาหนดใหมกลมผใหขอมลครอบคลมขนาดโรงเรยนและสงกดของโรงเรยน ครอบคลม

โรงเรยนทงขนาดใหญพเศษ ขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาดเลก และครอบคลมโรงเรยนในสงกด

สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) จานวน 18 แหง สานกงานคณะกรรมการการศกษา

เอกชน (สช.) จานวน 7 แหง และสงกดองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) จานวน 8 แหง ในจานวนน

 51

มโรงเรยนเอกชนหนงแหงทไมรบงบประมาณจากรฐบาลและไมรบงบประมาณจาก “นโยบายเรยนด เรยน

ฟร 15 ป อยางมคณภาพ” โดยใหนยามขนาดโรงเรยนตามจานวนนกเรยนดงน

ขนาดใหญพเศษ หมายถง โรงเรยนทมนกเรยนมากกวา 2,000 คน

ขนาดใหญ หมายถง โรงเรยนทมนกเรยนตงแต 1,001-2,000 คน

ขนาดกลาง หมายถง โรงเรยนทมนกเรยนตงแต 300-1,000 คน

ขนาดเลก หมายถง โรงเรยนทมนกเรยนไมเกน 300 คน

จานวนและรายละเอยดของกลมผใหขอมลดวยการสมภาษณทเปนผบรหารสถานศกษาและคณะคร

จาแนกตามสงกดและขนาดสถานศกษา แสดงไวในตารางท 3.3

2. กลมผใหขอมลดวยการประชมระดมสมอง งานวจยครงนไดจดใหมการประชมระดมสมอง

จานวน 2 ครง ครงท 1 เปนการประชมระดมสมองเพอรวบรวมขอมลเกยวกบปญหาการจดการศกษาตาม

“นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ” และแนวทางการแกปญหา ผเขารวมประชมประกอบดวย

ผบรหารการศกษา คณะผบรหารและครผสอน กรรมการสถานศกษา นกวชาการดานการวดและ

ประเมนผล ตวแทนจากหนวยงานดานการวดและประเมนผล เครอขายผปกครอง เครอขายนกเรยน

วฒสมาชก อดตสมาชกสภารางรฐธรรมนญ และสอมวลชน ครงท 2 เปนการประชมเพอวพากษ

ขอเสนอแนะจากการวจยและประชาสมพนธตอสอมวลชน ผเขารวมประชมไดแก ผบรหารระดบสงจาก

กระทรวงศกษาธการ จากองคการปกครองสวนทองถน จากสานกงบประมาณ จากฝายการเมอง จากนก

ธรกจ จากสอมวลชน และจากเครอขายผปกครอง จานวนและรายละเอยดของผเขารวมประชมครงท 1

และครงท 2 แสดงไดดงตารางท 3.4 และตารางท 3.5 ตามลาดบ

ตารางท 3.1 แบบการวจยเพอตอบวตถประสงคของการวจย

วตถประสงคของการวจย ผใหขอมล/แหลงขอมล วธการรวบรวมขอมล

1. เ พ อ ศ ก ษ า ป ญห า ก า ร จ ด

การศกษาตามนโยบายเรยนด

เรยนฟร 15 ป โดยไมเกบ

ค า ใ ช จ า ย ข อ ง ร ฐ บ า ล

ค ร อ บ ค ล ม ป ญ ห า เ ช ง

โ ค ร ง ส ร า ง ป ญ ห า เ ช ง

กระบวนการ และปญหาเชง

ผลลพธ

(1) สมาชกสภารางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550 จานวน 3 คน

(2) นกการศกษาทมสวนรวมในการกาหนดนโยบายฯ

จานวน 2 คน

(3) นกธรกจชนนาทสนใจดานการศกษาของประเทศ

มาไมนอยกวา 20 ป จานวน 2 คน

(4) ผบรหารโรงเรยนจานวน 33 คน และครจานวน 42 คน

(5) ผปกครองนกเรยน 40 คน สมภาษณ

(6) ผปกครองนกเรยน จานวน 7241 คน

(1) สมภาษณ

(2) สมภาษณ

(3) สมภาษณ

(4) สมภาษณ

(5) สมภาษณ

(6) แบบสอบถาม

2. เพอศกษาเปรยบเทยบการให

เ ป ล า ท า ง ก า ร ศ ก ษ า ข อ ง

ประเทศทคดสรร

(1) เวบไซด

(2) ผปกครองนกเรยน จานวน 4 คน

(1) การวเคราะหและ

สงเคราะหเอกสาร

(2) การสมภาษณ

3. เพอสรปขอเสนอแนะตอการ

บรหารการศกษาใหเปนไป

ตามบญญตรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย

(1) ผเขาประชมสมมนาระดมสมอง

สงเคราะหเพอสรปขอเสนอแนะ

ในการปรบปรงระบบการบรหาร

การศกษาใหเปนไปตามทบญญต

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

 52

ตารางท 3.2 จานวนผใหขอมลดวยการสมภาษณ กลมผใหขอมล จานวน (คน)

1. อดตสมาชกสภารางรฐธรรมนญ 3

2. นกธรกจทสนใจการศกษา 2

3. ผบรหารระดบสงของกระทรวงศกษาธการ 2

4. ผบรหารโรงเรยน 33

5. คร 42

6. ผปกครอง (ประเทศไทย) 40

7. ผใหขอมลในตางประเทศ 7

รวม 129

ตารางท 3.3 ผบรหารและคณะครผสอนทคณะผวจยไปดาเนนการเกบขอมลดวยการสมภาษณ จาแนก

ตามสงกดและขนาดโรงเรยน

จานวนโรงเรยน (แหง) สงกด/ขนาด

ใหญพเศษ/ใหญ กลาง เลก รวม

รฐบาล 4 3 11 18

เอกชน 3 4 - 7

องคกรปกครองสวนทองถน 3 5 - 8

รวม 10 12 11 33

ตารางท 3.4 จานวนและรอยละผเขารวมการประชมสมมนาระดมสมอง ครงท 1

สถานภาพผเขาประชม จานวน รอยละ

1. นกเรยน 5 7.69

2. ผปกครอง/ตวแทนจากสมาคมผปกครอง 6 9.23

3. ผบรหารโรงเรยน/ครผสอน 11 16.92

4. นกวชาการ/ผเชยวชาญดานการวดและประเมนผลการศกษา 9 13.85

5. ผบรหารการศกษาจากหนวยงานตนสงกด 10 15.38

6. กรรมการสถานศกษา 4 6.15

7. อดตสภารางรฐธรรมนญและวฒสภาและนกธรกจ 5 7.69

8. สอมวลชน 15 23.08

รวม 63 100.00

 53

ตารางท 3.5 จานวนและรอยละผเขารวมการประชมสมมนาระดมสมอง ครงท 2

สถานภาพผเขาประชม จานวน รอยละ

1. ผบรหารการศกษาจากหนวยงานตนสงกด 5 26.32

2. ผปกครอง/ตวแทนจากสมาคมผปกครอง 3 15.79

3. สานกงบประมาณ/สภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต 3 15.79

4. นกวชาการอสระ/นกธรกจ/สอสารมวลชน 4 21.05

5. ฝายการเมอง 4 21.05

รวม 19 100.00

3. กลมผใหขอมลดวยการตอบแบบสอบถาม ผวจยไดกาหนดกลมผปกครองทมบตรเรยนอยในระดบการศกษาขนพนฐานในโรงเรยนท

ไดรบเงนสนบสนนจาก“นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” ทจะใหขอมลโดยการตอบ

แบบสอบถาม โดยไดกาหนดโรงเรยนใหกระจายครอบคลมทกภมภาค สงกด และขนาดโรงเรยน โดย

วธการสมอยางงาย ไดโรงเรยนทเปนกลมตวอยางจานวน 148 แหง ซงมขนตอนการสมดงน

3.1 ศกษาจานวนของสถานศกษาขนพนฐานจากฐานขอมลโรงเรยนจากฐานขอมลของ

สถาบนทดสอบทางการศกษาแหงชาต (องคการมหาชน)(สทศ.) 3.2 จาแนกประเภทโรงเรยนตามภมภาค ตามสงกด และตามระดบการจดการศกษา แลว

สมอยางงายเพอใหไดโรงเรยนครอบคลมตามขอกาหนด ผลการสมไดจานวนโรงเรยนทเปนนกลม

ตวอยางทงหมด 148 แหง เปนโรงเรยนในภาคเหนอมากทสดจานวน 49 แหง (คดเปนรอยละ 33.11)

รองลงมาเปนโรงเรยนในเขตภาคอสานจานวน 42 แหง (คดเปนรอยละ 28.38) ทเหลอเปนโรงเรยนใน

เขตภาคกลางและภาคใต จานวน 32 แหง และ 25 แหง ตามลาดบ (คดเปนรอยละ 21.62 และ 16.90

ตามลาดบ) เมอพจารณาตามขนาด จะพบวาเปนโรงเรยนขนาดเลกจานวนมากทสด จานวน 60 แหง (คด

เปนรอยละ 40.54) รองลงมาเปนโรงเรยนขนาดกลางจานวน 36 แหง (คดเปนรอยละ 24.32) ทเหลอ

เปนโรงเรยนขนาดใหญพเศษ และขนาดใหญจานวนใกลเคยงกนคอจานวน 29 แหง และ 23 แหง

ตามลาดบ (คดเปนรอยละ 19.60 และ 15.54 ตามลาดบ)

เมอพจารณาตามสงกด จะพบวาเปนโรงเรยนสงกดรฐมากทสดจานวน 72 แหง (คด

เปนรอยละ 48.65) รองลงมาเปนโรงเรยนสงกดเอกชน และสงกดองคกรปกครองสวนทองถนจานวน

ใกลเคยงกนคอจานวน 39 แหง และ 37 แหงตามลาดบ (คดเปนรอยละ 26.35 และ 25.00 ตามลาดบ)

กลมตวอยางโรงเรยน จาแนกตามภมภาค สงกด และขนาดโรงเรยนแสดงดงตารางท 3.6 3.3 คณะผวจยไดสงแบบสอบถามใหกบตวแทนเครอขายผปกครองเพอแจกใหกบ

ผปกครองตอบ โดยสงแบบสอบถามโรงเรยนละ 40 – 100 ฉบบ คณะผวจยไดตดตามแบบสอบถามกลบ

โดยทางโทรศพทผานเครอขายผปกครองททาหนาทเปนผชวยแจกและเกบแบบสอบถามกลบ และการ

ตดตอเจาหนาทของทางโรงเรยนทชวยดาเนนการเกบขอมล ใชเวลาเกบขอมลตงแตวนท 31 พฤษภาคม

2554 – วนท 31 สงหาคม 2554 โดยแบบสอบถามทสงออกไปครอบคลมทกประเภท ทกขนาดและทก

สงกด รวมทงสน 12,000 ฉบบ

 54

ตารางท 3.6 แสดงจานวนกลมตวอยางโรงเรยนทสงแบบสอบถามใหผปกครองตอบ จาแนกตามภมภาค

สงกด และขนาดโรงเรยน

ภมภาค สงกด จานวนโรงเรยน (แหง) รวม

เลก

(1 - 300 คน)

กลาง

(301 - 1000 คน)

ใหญ

(1001 - 2000 คน)

ใหญพเศษ

(2001 คนขนไป)

ภาคเหนอ เอกชน 1 2 2 2 7

รฐ 26 5 1 1 33

องคกรปกครอง

สวนทองถน 5 1 1 2 9

รวม 32 8 4 5 49

ภาค เอกชน 1 1 2 4 8

ตะวนออก รฐ 11 5 1 4 21

เฉยงเหนอ องคกรปกครอง

สวนทองถน 3 3 6 1 13

  รวม 15 9 9 9 42

ภาคกลาง เอกชน 4 5 1 2 12

รฐ 1 2 3 4 10

องคกรปกครอง

สวนทองถน 2 4 2 2 10

รวม 7 11 6 8 32

ภาคใต เอกชน 3 3 2 4 12

รฐ 2 3 1 2 8

องคกรปกครอง

สวนทองถน 1 2 1 1 5

รวม 6 8 4 7 25

รวมทงหมด 60 36 23 29 148

ตวแปรในการวจย

ตวแปรหลกคอ ปญหาในการจดการศกษาของ “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ”

โดยมตวแปรยอยจานวน 3 ตวแปร คอ

1. ปญหาเชงโครงสราง ไดแก 1) ประสทธภาพของการกาหนดนโยบายฯ และ 2) ประสทธภาพ

ของการจดสรรงบประมาณ เกบขอมลจากการสมภาษณอดตสมาชกสภารางรฐธรรมนญและศกษาจาก

รายงานการประชมสมาชกสภารางรฐธรรมนญในวาระทเกยวกบการกาหนดนโยบายฯ ประกอบกบการ

สมภาษณนกธรกจของประเทศทประสบความสาเรจในระดบแถวหนาของเมองไทยและใหความสาคญ

และสนใจดานการศกษาของประเทศมาไมตากวา 20 ป และการสมภาษณผบรหารระดบสงของ

 55

กระทรวงศกษาธการทงในอดตและปจจบนทมสวนเกยวของในการกาหนดนโยบาย/งบประมาณของ

“นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ”

2. ปญหาเชงกระบวนการ ไดแก 1) การเตรยมการนานโยบายฯ สการปฏบต และ 2) การ

ใหบรการฟรตามรายการทกาหนด เกบขอมลจากการสมภาษณผบรหารสถานศกษาและคณะครใน

โรงเรยนทจดการศกษาขนพนฐาน และสมภาษณผปกครองทไดรบบรการของ“นโยบายเรยนดเรยนฟร 15

ป อยางมคณภาพ” และการเกบขอมลดวยแบบสอบถาม

3. ปญหาเชงผลลพธ ไดแก 1) คณภาพผเรยน เกบขอมลจากผลการวดและประเมนคณภาพ

ผเรยนจากองคกรตางๆ ไดแก กระทรวงศกษาธการ สานกทดสอบทางการศกษาแหงชาต (สทศ.)

สานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (สมศ.) องคกรความรวมมอและพฒนาทาง

เศรษฐกจ (OECD) และผลการจดอนดบความสามารถในการแขงขนระดบนานาชาต (IMD) และ 2)

ความพงพอใจของผทเกยวของ เกบขอมลดวยการสมภาษณผบรหารสถานศกษาและคร การสมภาษณ

ผปกครองและการตอบแบบสอบถามของผปกครอง โดยกาหนดระดบความพงพอใจเปน 5 ระดบ ดงน

พงพอใจมากทสด หมายถง ระดบคะแนนตงแต 4.00 ขนไป พงพอใจมาก หมายถง ระดบคะแนน 3.49 - 3.99

พงพอใจปานกลาง หมายถง ระดบคะแนน 2.50 – 3.49

พงพอใจนอย หมายถง ระดบคะแนน 2.00 - 2.49 พงพอใจนอยทสด หมายถง ระดบคะแนน 1.00 - 1. 99

เครองมอวจย ในการวจยครงนใชเครองมอในการวจยจานวน 7 ชด ดงน

1. แบบสมภาษณกงมโครงสราง มทงหมด 6 ชด คอ

1.1แบบสมภาษณอดตสมาชกสภารางรฐธรรมนญ จานวน 3 คน ในประเดนเจตนารมณของ

รฐธรรมนญ และเจตนารมณของ “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ”

1.2 แบบสมภาษณนกธรกจ จานวน 2 คน ในประเดนความคดเหนตอ “นโยบายเรยนดเรยนฟร

15 ป อยางมคณภาพ”

1.3 แบบสมภาษณผบรหารระดบสงของกระทรวงศกษาธการทงในอดตและปจจบน จานวน 2 คน

ในประเดนการนา “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” สการปฏบต และกระบวนการกาหนด

งบประมาณคาใชจายตอหวนกเรยนสาหรบ “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ”

1.4 แบบสมภาษณผบรหารโรงเรยนและคณะคร ในประเดนกระบวนการนา “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15

ป อยางมคณภาพ” สการปฏบต และระดบความพงพอใจตอนโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ

1.5 แบบสมภาษณผปกครอง ในประเดนการไดรบบรการทางการศกษาตาม “นโยบายเรยนดเรยนฟร

15 ป อยางมคณภาพ” และระดบความพงพอใจ“นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ”

1.6 แบบสมภาษณผปกครองในตางประเทศ ในประเดนการดาเนนงานของประเทศในสวนท

เกยวของกบนโยบายน

แบบสมภาษณทง 6 ชดมประเดนทแตกตางกนตามกลมผใหสมภาษณ ซงคณะผวจยได

สรางขอคาถามเพอกระตนใหผตอบใหขอมลในประเดนทตองการแลว นาเสนอตอทปรกษาโครงการซง

 56

เปนผเชยวชาญดานการวดและประเมนผลกอนนาไปทดลองใชกบกลมท 1-5 กลมละ 1-2 คน และได

ดาเนนการปรบแกบางประเดนหลงจากทดลองใชแลว สวนกลมท 6 เปนการสมภาษณทางโทรศพทและ

การสอสารผานระบบอเลกทรอนกส 2. แบบสอบถาม ผวจยไดสรางแบบสอบถามครอบคลมประเดนดงน สวนทหนงคอระดบความรความ

เขาใจเกยวกบ “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” สวนทสองคอความครบถวนของการ

ไดรบบรการทางการศกษาทไดรบจาก“นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” สวนทสามคอการ

รบรถงคณภาพของบรการทางการศกษาทไดรบจาก“นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” สวน

ทสคอระดบความพงพอใจทไดรบจากทางการศกษาทไดรบจาก“นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางม

คณภาพ” และสวนสดทายคอขอเสนอแนะเพมเตมตอรฐบาลหรอตอโรงเรยน โดยแบบสอบถามทสรางขนม

ขอคาถามจานวน 14 ขอ ผวจยไดนาแบบสอบถามดงกลาวเสนอตอทปรกษาโครงการวจย ซงไดรบขอเสนอใหปรบการออก

แบบสอบถามใหสามารถเกบขอมลจาแนกตามระดบชนเรยนของบตรทง 5 ระดบ เพอใหเหนความแตกตาง

และสามารถเปรยบเทยบความคดเหนของผปกครองทมบตรศกษาอยในระดบทแตกตางกนได หลงจากท

ผวจยปรบแบบสอบถามแลว จงไดนาแบบสอบถามไปทดลองใชกบผปกครองของนกเรยนทเรยนอยในชน

ประถมศกษาในโรงเรยนทไดรบการนา “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” ลงสการปฏบต

จานวน 50 คนและทาการวเคราะหคณภาพแบบสอบถาม ไดคาความเชอมนแอลฟาของครอนบาค

เทากบ 0.81 ซงผวจยไดปรบขอความในบางขอคาถามเพอใหมความชดเจนมากยงขน

การรวบรวมขอมล ผวจยไดใชวธการเกบขอมล ดงน

1. การเกบขอมลดวยการสมภาษณ ผวจยไดไปสมภาษณผใหขอมลกลมท 6 โดยใชการสมภาษณ

ทางโทรศพทและการสอสารทางอเลกทรอนกสในชวงเดอนกรกฎาคม 2554 ถงเดอนสงหาคม 2554 สวน

ผใหขอมลกลมท 1-5 นน ผวจยไดไปสมภาษณดวยตนเอง ตงแต31 พฤษภาคม 2554 – วนท 31

สงหาคม 2554 โดยมขนตอนดงน

1.1 หลงจากจดทาหนงสอขอความรวมมอในการเกบขอมลจากกลมผใหขอมลในสกลมแรก สวน

กลมทหานน ผวจยไดจดทาหนงสอขอความรวมมอไปยงผอานวยการศนยบญชาการกาลงสารองเพอขอเขา

ทาการเกบขอมล และขออนญาตจากผปกครองโดยตรงในการขอสมภาษณ

1.2 นดหมายกบกลมผใหขอมล (กลมผใหขอมลสกลมแรก) ทงกาหนดตารางการสมภาษณ

โดยผวจยประสานงานเพอขอนดวน เวลาการสมภาษณ และสงแบบสมภาษณลวงหนาใหกบผใหสมภาษณ

1.3 เพอใหเกดมาตรฐานเดยวกนในการเกบขอมล คณะผวจยไดวางแผนใหหวหนาโครงการ วจยเปนผสมภาษณเพยงคนเดยวสาหรบแบบสมภาษณชดท 1 ชดท 2 และชดท 3 สวนการสมภาษณดวย

แบบสมภาษณชดท 4 และ 5 นน ใชผสมภาษณจานวน 3 คน แยกกนสมภาษณ โดยในการสมภาษณครง

แรกซงนนถอเปนการทดลองใชแบบสมภาษณนนไดดาเนนการโดยใหหวหนาโครงการเปนผดาเนนการ

สมภาษณและใหผรวมสมภาษณอก 2 คน รวมอยในการสมภาษณดวย เพอใหเกดมาตรฐานการสมภาษณ

เปนไปในทศทางเดยวกน ซงพบวาแบบสมภาษณชดท 4 และแบบสมภาษณชดท 5 ดงกลาวสามารถใช

เกบขอมลไดสมบรณครบถวนด จากนนผวจยจงไดนาแบบสมภาษณดงกลาวไปดาเนนการเกบขอมลจาก

 57

กลมผใหขอมลขางตน คณะผวจยไดมการบนทกการสมภาษณดวยการพมพลงคอมพวเตอร และ

บนทกเสยงไวทกครงเพอประโยชนในการตรวจสอบเนอหาการสมภาษณในภายหลงดวย

2. การเกบขอมลดวยการประชมระดมสมอง หลงจากทคณะผวจยไดดาเนนการเกบขอมลดวยวธการสมภาษณแลว คณะผวจยไดนาผลการ

สมภาษณมาดาเนนการจดประชมระดมสมองจานวน 2 ครง ครงแรกจดประชมเพอยนยนผลการวจย

เบองตน และระดมสมองเพอคนหาแนวทางในการแกปญหาทคนพบจากการเกบขอมลดวยการสมภาษณ

ครงทสองเปนการประชมเพอวพากษขอเสนอแนะจากการวจย ซงมขนตอนดงน 2.1 ในการประชมแตละครง คณะผวจยไดเรมตนดวยการกาหนดกลมเปาหมายผเขารวม

ประชม ในการประชมครงแรกนนคณะผวจยออกแบบการสมมนาระดมสมองเปนสามกลม คอกลมทหนง

สมมนาในประเดนทเกยวของกบรฐธรรมนญ การกาหนดนโยบายและงบประมาณของนโยบายเรยนดเรยน

ฟร 15 ปอยางมคณภาพ กลมทสองสมมนาในประเดนปญหาอปสรรคในกระบวนการนานโยบายฯ ลงส

การปฏบต และกลมทสามสมมนาในประเดนปญหาดานผลลพธจากการใชนโยบายฯ สวนการประชมครงท

สอง เปนการประชมกลมเลกเพอการวพากษขอเสนอแนะการวจย บนพนฐานผลการวจยในสามประเดน

คอประเดนเรยนฟรไมจรง ประเดนเรยนไมดและดอยคณภาพ และประเดนการขดตอมาตรา 49

บทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 โดยไดออกแบบกลมเปาหมาย

ผเขารวมประชมใหครอบคลมผทมสวนเกยวของและมอานาจในการตดสนใจดาเนนการจากหลายภาคสวน

2.2 คณะผวจยไดสงหนงสอเชญไปยงกลมเปาหมายในการประชมครงทหนงครอบคลม

ผบรหารการศกษา คณะผบรหารและครผสอน กรรมการสถานศกษา นกวชาการดานการวดและ

ประเมนผล ตวแทนจากหนวยงานดานการวดและประเมน เครอขายผปกครอง เครอขายนกเรยน

วฒสมาชก อดตสมาชกสภารางรฐธรรมนญ และสอมวลชน โดยสงหนงสอเชญออกไปยงกลมเปาหมาย

กลมละ 10-15 คน สวนการประชมครงทสอง สงหนงสอเชญกลมเปาหมายครอบคลมผบรหารการศกษา

คณะผบรหารและครผสอน กรรมการสถานศกษา นกวชาการดานการวดและประเมนผล ตวแทนจาก

หนวยงานดานการวดและประเมน เครอขายผปกครอง เครอขายนกเรยน วฒสมาชก อดตสมาชกสภาราง

รฐธรรมนญ และสอมวลชน โดยสงหนงสอเชญออกไปยงกลมเปาหมายจานวน 39 คน

2.3 คณะผวจยไดจดทาเอกสารประกอบการประชมสมมนา โดยในการประชมครงทหนงนน

คณะผวจยไดจดทาเอกสารประกอบการประชมเปน 3 ชดแยกตามกลมเปาหมาย สวนการประชมครงท

สอง นนมเอกสารประกอบการประชมชดเดยว เนองจากเปนการประชมกลมเลกกลมเดยว โดยเมอไดรบ

การยนยนการเขารวมการประชมแลว คณะผวจยจงไดจดสงเอกสารฯ ใหผเขารวมประชมกอนการประชม

อยางนอย 5 วน หรอทนททตอบรบเขารวมการประชมกรณทผเขารวมประชมตอบรบเขารวมประชมลาชา

2.4 การประชมครงทหนง จดการประชมขนในวนท 4 กรกฎาคม 2554 ณ หอง 901

สานกงานผตรวจการแผนดน ซงเรมดวยการประชมรวมทงสามกลมเพอชแจงวตถประสงคการประชม

วธการประชม บทบาทหนาทของผเขารวมประชม แลวดาเนนการแยกประชมกลมยอย และนาผลการ

ประชมกลมยอยมานาเสนอและอภปรายรวมทงสามกลมอกครง

 58

สวนการประชมครงทสองจดการประชมขนในวนท 16 กมภาพนธ 2555 ณ หอง 901

สานกงานผตรวจการแผนดน เรมดวยการนาเสนอผลการวจยและขอเสนอแนะจากการวจย และเปดโอกาส

ใหผเขารวมประชมไดวพากษขอเสนอแนะและใหความเหนเพอการปรบปรงขอเสนอแนะการวจย

2.5 คณะผวจยดาเนนการสรปผลการประชมตามประเดนของแตละกลม และจดทารายงาน

ผลการประชมเสนอตอสานกงานผตรวจการแผนดน 3. การเกบขอมลดวยแบบสอบถาม มขนตอนดงน

3.1 ผวจยจดเตรยมแบบสอบถามใหกบโรงเรยนทเปนกลมตวอยางจาแนกตามภมภาค

3.2 จดสงแบบสอบถามพรอมแนบหนงสอขอความรวมมอในการเกบขอมล ไปใหกบตวแทน

เครอขายผปกครอง (ผชวยวจย) ทงสภมภาค พรอมกนนผวจยไดแนบซองตดแสตมปเพอสงกลบ

แบบสอบถามกลบมายงผวจย

3.3 ผวจยไดตดตามการไดรบแบบสอบถามของผชวยวจยและไดกาชบใหผชวยนกวจย

ดาเนนการแจกและเกบแบบสอบถามกลบตามกาหนด

3.4 ผวจยไดตดตามแบบสอบถาม เมอเวลาผานไปสองสปดาหหลงจากทผชวยวจยไดจดสง

แบบสอบถามใหกบผปกครองแลว

3.5 นอกจากการเกบขอมลโดยผานผชวยวจยทเปนเครอขายผปกครองทงสภมภาคแลว

คณะผวจยยงไดลงพนทเกบขอมลเอง ณ ศนยบญชาการกาลงสารอง ดนแดง กรงเทพมหานคร และการสง

แบบสอบถามใหกบโรงเรยนในชวงทลงพนทสมภาษณผบรการสถานศกษา ตลอดจนการสงแบบสอบถาม

ใหกบเครอขายผคนทรจกทางอเมล และการเปดรบการตอบแบบสอบถามผานทางเวบไซดของสานกงาน

ผตรวจการแผนดน การเกบขอมลดวยแบบสอบถามดาเนนการตงแตวนท 31 พ.ค.54 – 31 ส.ค. 54

การวเคราะหขอมล ผวจยไดวเคราะหขอมลตามประเดนปญหาของ “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป

อยางมคณภาพ” ตามวตถประสงคของการวจย แสดงไดดงตารางท 3.7

ตารางท 3.7 แสดงวธการวเคราะหขอมลในการวจยจาแนกตามวตถประสงคการวจย

วตถประสงค วธวเคราะหขอมล

1. เพอศกษาปญหาการจดการศกษาตามนโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป

โดยไมเกบคาใชจายของรฐบาลครอบคลมปญหาเชงโครงสราง

ปญหาเชงกระบวนการ และปญหาเชงผลลพธ

1. วเคราะหเนอหาจากการสมภาษณ

2. วเคราะหตวเลขจากแบบสอบถาม

2. เพอศกษาเปรยบเทยบการจดการศกษาของตางประเทศในดาน

ตางๆ

1. วเคราะหความเหมอน/ความตางในประเดน

การใหเปลาทางการศกษาของ 4 ประเทศ

2. สรางขอสรปเชงอปนย

3. เพอใหขอเสนอแนะทนาไปสการปรบปรงระบบการบรหารการศกษา

ใหเปนไปตามบทบญญตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

1. วเคราะหผลการสมภาษณในประเดนการ

ปรบปรงระบบการบรหารการศกษา

2. สรางขอสรปเชงอปนย

 59

แผนการดาเนนการวจย การดาเนนการวจยครงนใชเวลาทงสน 6 เดอน ดงแสดงในตารางท 3.8

ตารางท 3.8 แผนการดาเนนงานวจย (Gantt chart)

ระยะเวลาดาเนนการ (เดอนท) กจกรรม

1 2 3 4 5 6

1. พฒนาขอเสนอโครงการ

2. จดทาหนงสอเพอตดตอขอขอมลจากหนวยงานทเกยวของ

3. ทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ

4. กาหนดกลมตวอยางและจดทาหนงสอเพอประสานงานขอเกบขอมล

5. พฒนาเครองมอวจย

6. ลงพนทเกบขอมล

7. วเคราะหขอมลผลการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของและวเคราะหขอมล

8. จดทารายงานความกาวหนา

9. จดประชมระดมสมอง

9.1 ประชมครงท 1 และจดทารายงานผลจากการประชมครงท 1

9.2 ประชมครงท 2 และจดทารายงานผลจากการประชมครงท 2

10. จดทารายงานวจยฉบบสมบรณ

 

60

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล

การศกษาวจยเรองปญหาการจดการศกษาตาม“นโยบายเรยนด เรยนฟร 15 ป อยางม

คณภาพ” มวตถประสงคสาคญสามประการคอ 1) เพอศกษาปญหาการจดการศกษาตาม “นโยบาย

เรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” โดยไมเกบคาใชจายของรฐบาลครอบคลมปญหาเชงโครงสราง

ปญหาเชงกระบวนการ และปญหาเชงผลลพธ 2) เพอศกษาเปรยบเทยบการจดการศกษาแบบให

เปลาของประเทศทคดสรร และ 3) เพอใหขอเสนอแนะทนาไปสการปรบปรงระบบการบรหาร

การศกษาใหเปนไปตามบทบญญตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

ในบทนคณะผวจยจะนาเสนอสาระทสาคญสองตอน ตอนแรกคอการนาเสนอขอมลพนฐานของ

ผใหขอมล (Demographic data) และตอนทสองคอการนาเสนอผลการวเคราะหขอมลเพอตอบ

วตถประสงคการวจยทงสามขอ รายละเอยดของทงสองตอน มดงน

ตอนทหนง การนาเสนอขอมลพนฐานของผใหขอมล (Demographic data)

คณะผวจยไดดาเนนการเกบขอมลเพอตอบวตถประสงคทงสามขอ โดยทาการเกบขอมลจาก

สามสวน สวนแรกคอการเกบขอมลจากการสมภาษณจากสกลมผใหขอมล กลมแรกคอผบรหาร คณะคร

จากโรงเรยนทจดการศกษาขนพนฐานรวม 33 แหง ครอบคลมโรงเรยนขนาดตางๆ จานวนใกลเคยงกน

เปนโรงเรยนขนาดกลาง 12 แหง ขนาดเลก 11 แหง และขนาดใหญขนไปจานวน 10 แหง (คดเปนรอยละ

36.36 รอยละ 33.33 และรอยละ 30.30 ตามลาดบ) และครอบคลมโรงเรยนในสงกดสานกงาน

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) จานวน 18 แหง (รอยละ 54.55) ทเหลอเปนสงกดองคกร

ปกครองสวนทองถน (อปท.) และสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชน (สช.) ใกลเคยงกนคอ

จานวน 8 แหง และ 7 แหงตามลาดบ (คดเปนรอยละ 24.24 และรอยละ 21.21 ตามลาดบ) ในจานวนน

มโรงเรยนเอกชนหนงแหงทไมรบงบประมาณจากรฐบาลและไมรบงบประมาณจาก  “นโยบายเรยนด

เรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” รายละเอยดดงแสดงในตารางท 4.1 กลมผใหขอมลดวยการสมภาษณ

กลมทสองคอกลมผบรหารระดบสงไดแก อดตสมาชกสภารางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบ

พ.ศ. 2550 จานวน 3 คน กลมผบรหารการศกษาในระดบสงของกระทรวงศกษาธการทงในอดตและ

ปจจบนทมสวนรวมในการกาหนด “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ” จานวน 2 คน และ

นกธรกจทประสบความสาเรจตลอดจนใหความสาคญและมสวนรวมในระบบการศกษามาไมตาวา 20 ป

จานวน 2 คน กลมทสามคอกลมผปกครองทบตรหลานไดรบการสนบสนนผาน “นโยบายเรยนดเรยน

ฟร 15 ป อยางมคณภาพ” จานวน 40 คน และ กลมทสคอผใหขอมลเกยวกบการใหและการรบบรการ

การใหเปลาทางการศกษาในประเทศเยอรมนและประเทศองกฤษ ไดแกเจาหนาทของสถานทตเยอรมนท

ดแลดานการศกษา นกบรหารระบบประกนคณภาพการศกษา 2 คน นกศกษาระดบปรญญาโท

ผปกครองของเดกนกเรยนทเรยนในระดบการศกษาขนพนฐานในประเทศเยอรมน จานวน 1 คน และใน

 

61

ประเทศองกฤษจานวน 2 คน คณะผวจยไดจาแนกวาขอมลจากกลมผใหขอมลกลมใดใชตอบคาถามการ

วจยในขอใดดงแสดงไวในตารางท 4.2

ตารางท 4.1 ผบรหารสถานศกษาและคณะครทใหขอมลดวยการสมภาษณ จาแนกตามสงกดและ

ขนาดโรงเรยน (กลมผใหขอมลกลมทหนง)

จานวนโรงเรยน สงกด/ขนาด

ใหญพเศษ/ใหญ กลาง เลก รวม

รฐบาล 4 3 11 18

เอกชน 3 4 - 7

องคกรปกครองสวนทองถน 3 5 - 8

รวม 10 12 11 33

 

ตารางท 4.2 จานวนผใหขอมลดวยการสมภาษณ จาแนกตามกลม (ทงสกลม)

กลมผใหขอมล จานวน ใชตอบวตถประสงค

การวจย (ขอท)

1. ผบรหารสถานศกษาและคณะคร 33 โรงเรยน 1, 3

2. กลมผบรหารระดบสง

(อดตสมาชกสภารางรฐธรรมนญ 3 คน ผบรหารการศกษา

ระดบสงทงในอดตและปจจบน 2 คน นกธรกจ 2 คน)

7 คน 1, 3

3. ผปกครองทบตรหลานไดรบการสนบสนนผานนโยบาย

เรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ ในประเทศไทย

40 คน 1, 3

4. ผใหขอมลในตางประเทศ 7 คน 2, 3

สวนทสอง คอการเกบขอมลจากการประชมสมมนาระดมสมองจากผมสวนเกยวของ งานวจย

ครงนไดจดใหมการประชมระดมสมองจานวน 2 ครง ครงท 1 เปนการประชมระดมสมองเพอ

รวบรวมขอมลเกยวกบปญหาการจดการศกษาตาม “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ”

และแนวทางการแกปญหา ผเขารวมประชมประกอบดวยผบรหารการศกษา คณะผบรหารและ

ครผสอน กรรมการสถานศกษา นกวชาการดานการวดและประเมนผล ตวแทนจากหนวยงานดานการ

วดและประเมน เครอขายผปกครอง เครอขายนกเรยน วฒสมาชก อดตสมาชกสภารางรฐธรรมนญ

และสอมวลชน รวมจานวน 63 คน ครงท 2 เปนการประชมเพอวพากษขอเสนอแนะจากการวจยและ

ประชาสมพนธตอสอมวลชน ผเขารวมประชมไดแก ผบรหารระดบสงจากกระทรวงศกษาธการ จาก

องคการปกครองสวนทองถน จากสานกงบประมาณ จากฝายการเมอง จากนกธรกจ จากสอมวลชน

 

62

และจากเครอขายผปกครอง รวมจานวน 19 คน จานวนและรายละเอยดของผเขารวมประชมครงท 1

และครงท 2 แสดงไดดงตารางท 4.3 และตารางท 4.4

ตารางท 4.3 จานวนและรอยละผเขารวมการประชมสมมนาระดมสมอง ครงท 1 สถานภาพผเขาประชม จานวน รอยละ

1. นกเรยน 5 7.69

2. ผปกครอง/ตวแทนจากสมาคมผปกครอง 6 9.23

3. ผบรหารโรงเรยน/ครผสอน 11 16.92

4. นกวชาการ/ผเชยวชาญดานการวดและประเมนผลการศกษา 9 13.85

5. ผบรหารการศกษาจากหนวยงานตนสงกด 10 15.38

6. กรรมการสถานศกษา 4 6.15

7. อดตสภารางรฐธรรมนญและวฒสภาและนกธรกจ 5 7.69

8. สอมวลชน 15 23.08

รวม 63 100.00

 

ตารางท 4.4 จานวนและรอยละผเขารวมการประชมสมมนาระดมสมอง ครงท 2

สถานภาพผเขาประชม จานวน รอยละ

1. ผบรหารการศกษาจากหนวยงานตนสงกด 5 26.32

2. ผปกครอง/ตวแทนจากสมาคมผปกครอง 3 15.79

3. สานกงบประมาณ/สภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต 3 15.79

4. นกวชาการอสระ/นกธรกจ/สอสารมวลชน 4 21.05

5. ตวแทนจากฝายการเมอง 4 21.05

รวม 19 100.00

 

สวนทสามคอการเกบขอมลโดยการเกบขอมลจากแบบสอบถามผปกครอง จากการสมอยาง

งายใหครอบคลมทกสงกดไดแก สงกดรฐบาล สงกดเอกชน และสงกดองคกรปกครองสวนทองถน

ครอบคลมทกภมภาคไดแก ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคกลาง และภาคใต ครอบคลมทกขนาดโรงเรยน

ไดโรงเรยนทเปนกลมตวอยาง จานวน 148 แหง ซงเปนโรงเรยนในเขตภาคเหนอมากทสดจานวน 49

แหง (รอยละ 33.11) รองลงมาเปนโรงเรยนในเขตภาคอสานจานวน 42 แหง (รอยละ 28.38) ท

เหลอเปนโรงเรยนในภาคกลางและภาคใตจานวน 32 แหง และ 25 แหงตามลาดบ (รอยละ 21.62

และ 16.89 ตามลาดบ) เมอพจารณาตามสงกดโรงเรยน จะพบวาเปนโรงเรยนในสงกดรฐบาลมากทสดจานวน 72

แหง (รอยละ 48.65) และทเหลอเปนโรงเรยนในสงกดเอกชนและในสงกดองคกรปกครองสวน

 

63

ทองถนจานวนใกลเคยงกนคอ จานวน 39 แหง และ 37 แหง ตามลาดบ (รอยละ 26.35 และ 25.00

ตามลาดบ)

เมอพจารณาตามขนาดโรงเรยน จะพบวาเปนโรงเรยนขนาดเลกจานวนมากทสดคอ 60 แหง

(รอยละ 40.54) รองลงมาคอขนาดกลางจานวน 36 แหง (รอยละ 24.32) ทเหลอคอขนาดใหญ

พเศษและขนาดใหญจานวนใกลเคยงกนคอ จานวน 29 แหง และ 23 แหง ตามลาดบ (รอยละ 19.59

และ 15.54 ตามลาดบ) รายละเอยดดงแสดงไวในตารางท 4.5 ตารางท 4.5 จานวนโรงเรยนทเปนกลมตวอยางในการเกบขอมลดวยแบบสอบถาม จาแนกตามภมภาค ขนาดโรงเรยน และตามสงกด (n=148)

จานวนโรงเรยนทเปนกลมตวอยาง (แหง) ภมภาค สงกด/ขนาด

เลก กลาง ใหญ ใหญพเศษ รวม

ภาคเหนอ เอกชน 1 2 2 2 7

รฐ 26 5 1 1 33

องคกรปกครอง

สวนทองถน 5 1 1 2 9

รวม 32 8 4 5 49

ภาคอสาน เอกชน 1 1 2 4 8

รฐ 11 5 1 4 21

องคกรปกครอง

สวนทองถน 3 3 6 1 13

  รวม 15 9 9 9 42

ภาคกลาง เอกชน 4 5 1 2 12

รฐ 1 2 3 4 10

องคกรปกครอง

สวนทองถน 2 4 2 2 10

รวม 7 11 6 8 32

ภาคใต เอกชน 3 3 2 4 12

รฐ 2 3 1 2 8

องคกรปกครอง

สวนทองถน 1 2 1 1 5

รวม 6 8 4 7 25

รวมทงหมด 60 36 23 29 148

 

64

ผวจยสงแบบสอบถามกระจายไปตามโรงเรยนทง 148 แหง โดยสงไปแหงละ 40-100 ฉบบ

รวมทงสนจานวน 12,000 ฉบบ ไดรบแบบสอบถามกลบมา 9,145 ฉบบ เปนแบบสอบถามท

สมบรณสามารถนามาวเคราะหไดจานวน 7,241 ฉบบ (รอยละ 60.34) เมอพจารณาตามภมภาค

พบวา มแบบสอบถามกลบจากผปกครองของนกเรยนในภาคกลางมากทสดจานวน 2,080 ฉบบ

(รอยละ 28.73) รองลงมาคอแบบสอบถามจากผปกครองของนกเรยนในภาคเหนอจานวน 2,076

ฉบบ (รอยละ 28.67) ทเหลอเปนแบบสอบถามจากผปกครองของนกเรยนในภาคอสานและภาคใต

จานวน 1,675 ฉบบ และจานวน 1,410 ฉบบ ตามลาดบ (คดเปนรอยละ 23.13 และ 19.47

ตามลาดบ)

หากพจารณาตามสงกดจะพบวา มแบบสอบถามกลบจากผปกครองของนกเรยนในโรงเรยนสงกด

รฐบาลมากทสด จานวน 3,381 ฉบบ (รอยละ 46.69) ทเหลอเปนแบบสอบถามจากผปกครองของ

นกเรยนในโรงเรยนสงกดองคกรปกครองสวนทองถนและสงกดเอกชนจานวนใกลเคยงกนคอ 2,066

ฉบบ และ 1,794 ฉบบ (คดเปนรอยละ 28.53 และ 24.78 ตามลาดบ) หากพจารณาตามขนาดโรงเรยน

จะพบวา เปนแบบสอบถามจากผปกครองของนกเรยนจากโรงเรยนขนาดเลกจานวนมากทสดคอ 2,442

ฉบบ (รอยละ 33.85) รองลงมาคอแบบสอบถามจากผปกครองของนกเรยนจากโรงเรยนขนาดใหญพเศษ

จานวน 1,744 ฉบบ (รอยละ 24.89) ทเหลอเปนแบบสอบถามจากผปกครองของนกเรยนจากโรงเรยน

ขนาดใหญและขนาดกลาง 1,537 ฉบบ และจานวน 1,518 ฉบบ ตามลาดบ (คดเปนรอยละ 21.23 และ

20.96 ตามลาดบ) เมอพจารณาตามระดบการศกษาของบตร (n = 9,625 เนองจากผปกครองบางคนม

บตรเรยนอยในขนพนฐาน > 1 คน) พบวาเปนแบบสอบถามจากผปกครองทบตรเรยนอยในชน

ประถมศกษามากทสด จานวน 4,161 คน (รอยละ 43.23) รองลงมาเปนแบบสอบถามจากผปกครองท

บตรเรยนอยในชนมธยมศกษาตอนตนจานวน 2,253 คน (รอยละ 23.41) เปนแบบสอบถามจาก

ผปกครองทบตรเรยนอยในชนกอนประถมศกษาและมธยมศกษาตอนปลายสายสามญ จานวน 1,645

คน และ 1,453 คน (คดเปนรอยละ 17.09 และ 15.10 ตามลาดบ) ทเหลอมบตรเรยนอยในชนระดบ

มธยมศกษาตอนปลายสายอาชพอก 113 คน (รอยละ 1.17) รายละเอยดแสดงในตารางท 4.6

ผปกครองทตอบแบบสอบถามจานวน 7,241 คนนน สวนใหญมระดบการศกษาในระดบตากวา

ปรญญาตร จานวน 5,301 คน (รอยละ 73.21) รองลงมามการศกษาในระดบปรญญาตรหรอเทยบเทา

จานวน 1,427 คน (รอยละ 19.71) มผปกครองทจบการศกษาระดบปรญญาโทหรอเทยบเทาจานวน

250 คน (รอยละ 3.45) นอกนนมการศกษาระดบปรญญาเอกหรอเทยบเทา และอนๆ อกจานวนไม

มาก โดยมผปกครองจานวน 183 คน (รอยละ 2.53) ทไมระบระดบการศกษาของตน

เมอพจารณาจากอาชพของผปกครอง จะพบวาสวนใหญมอาชพรบจางทวไป จานวน 2,075 คน

(รอยละ 41.09) รองลงมามการอาชพคาขาย/ทาธรกจสวนตว จานวน 2,318 คน (รอยละ 32.01)

มผปกครองทรบราชการจานวน 990 คน (รอยละ 13.67) นอกนนมอาชพทางานในบรษทเอกชน

ทางานในองคกรรฐวสาหกจ และอาชพอนๆ จานวนไมมาก โดยมผปกครองจานวน 123 คน (รอยละ

1.70) ทไมระบอาชพของตน

 

65

ตารางท 4.6 แสดงจานวนแบบสอบถามทไดรบกลบจาแนกตามภมภาค สงกดโรงเรยน ขนาด

โรงเรยนและตามระดบการศกษาของบตร (n = 7,241)

จานวนตอบแบบสอบถาม (ฉบบ) สงกด/ระดบ

การศกษาของบตร ภมภาค ขนาดใหญพเศษ ขนาดใหญ ขนาดกลาง ขนาดเลก

รวม

กอนประถมศกษา รวมทงหมด 700 262 348 335 1,645

ภาคเหนอ 223 33 31 5 292

ภาคอสาน 90 38 1 8 137

ภาคกลาง 35 9 130 11 185

ภาคใต 23 5 5 14 47

รฐ

รวม 371 85 167 38 661

ภาคเหนอ 21 10 3 6 40

ภาคอสาน 4 7 60 21 92

ภาคกลาง 95 63 3 15 176

ภาคใต 57 18 30 43 148

เอกชน

รวม 177 98 96 85 456

ภาคเหนอ 66 4 14 32 116

ภาคอสาน 14 20 27 7 68

ภาคกลาง 40 28 19 117 204

ภาคใต 32 27 25 56 140

องคกรปกครอง

สวนทองถน

รวม 152 79 85 212 528

ประถมศกษา รวมทงหมด 1533 824 947 857 4,161

ภาคเหนอ 621 103 100 26 850

ภาคอสาน 228 145 1 55 429

ภาคกลาง 37 76 319 37 469

ภาคใต 90 25 35 46 196

รฐ

รวม 976 349 455 164 1944

ภาคเหนอ 27 83 13 44 167

ภาคอสาน 8 31 65 41 145

ภาคกลาง 138 106 38 41 323

ภาคใต 95 42 45 120 302

เอกชน

รวม 268 262 161 246 937

ภาคเหนอ 111 8 26 187 332

ภาคอสาน 74 77 98 30 279

ภาคกลาง 96 73 70 152 391

ภาคใต 8 55 137 78 278

องคกรปกครอง สวนทองถน

รวม 289 213 331 447 1280

 

66

(ตอตารางท 4.6) จานวนตอบแบบสอบถาม (ฉบบ)

สงกด

ภมภาค ขนาดใหญพเศษ ขนาดใหญ ขนาดกลาง ขนาดเลก

รวม

ม.ตน รวมทงหมด 565 529 410 749 2,253

ภาคเหนอ 211 104 59 50 424

ภาคอสาน 120 53 4 97 274

ภาคกลาง 9 41 72 132 254

ภาคใต 29 17 3 41 90

รฐ

รวม 369 215 138 320 1042

ภาคเหนอ 5 26 10 28 69

ภาคอสาน 11 7 44 48 110

ภาคกลาง 33 39 17 39 128

ภาคใต 89 36 18 68 211

เอกชน

รวม 138 108 89 183 518

ภาคเหนอ 16 39 10 24 89

ภาคอสาน 29 90 47 50 216

ภาคกลาง 12 35 52 110 209

ภาคใต 1 42 74 62 179

องคกรปกครอง

สวนทองถน

รวม 58 206 183 246 693

ม.ปลายสายสามญ รวมทงหมด 292 377 294 490 1,453

ภาคเหนอ 64 93 9 46 212

ภาคอสาน 35 34 2 114 185

ภาคกลาง 48 24 27 113 212

ภาคใต 15 88 1 37 141

รฐ

รวม 162 239 39 310 750

ภาคเหนอ 1 2 44 17 64

ภาคอสาน 26 3 31 11 71

ภาคกลาง 14 16 4 11 45

ภาคใต 53 2 58 28 141

เอกชน

รวม 94 23 137 67 321

ภาคเหนอ 15 1 2 19 37

ภาคอสาน 14 99 59 54 226

ภาคกลาง 6 9 37 20 72

ภาคใต 1 6 20 20 47

องคกรปกครอง

สวนทองถน

รวม 36 115 118 113 382

 

67

(ตอตารางท 4.6)

จานวนตอบแบบสอบถาม (ฉบบ) สงกด

ภมภาค ขนาดใหญพเศษ ขนาดใหญ ขนาดกลาง ขนาดเลก

รวม

ม.ปลายสายอาชพ รวมทงหมด 17 29 22 45 113

ภาคเหนอ 17 9 12 2 40

ภาคอสาน 13 5 72 10 100

ภาคกลาง 2 4 17 13 36

รฐ

ภาคใต 43 2 1 6 52

รวม 75 20 102 31 228

ภาคเหนอ 50 4 1 1 56

ภาคอสาน 3 6 4 1 14

ภาคกลาง 5 44 1 7 57

เอกชน

ภาคใต 1 6 9 11 27

รวม 59 60 15 20 154

ภาคเหนอ 10 5 1 8 24

ภาคอสาน 3 12 5 6 26

ภาคกลาง 3 7 6 22 38

องคกรปกครอง

สวนทองถน

ภาคใต 1 5 10 9 25

เมอพจารณาจากรายไดรวมตอเดอนของครอบครว จะพบวาผปกครองสวนใหญระบวา

ครอบครวมรายไดรวมตอเดอนมากกวา 10,000 บาท จานวนมากทสด 3,242 คน (รอยละ 44.77)

รองลงมามรายไดรวมตอเดอนอยระหวาง 4,001-6,000 บาท และรายไดรวมตอเดอนระหวาง 8,001-

10,000 บาท ใกลเคยงกนคอจานวน 1,150 คน และจานวน 821 คน ตามลาดบ (รอยละ 15.88 และ

11.34 ตามลาดบ) โดยมผปกครองจานวน 283 คน (รอยละ 3.91) ทไมระบรายไดเฉลยรวมตอเดอน

ของครอบครว รายละเอยดดงแสดงไวในตารางท 4.7

เมอวเคราะหคาใชจายเพอการศกษาตอบตรหนงคนในหนงปนน พบวาคาใชจายดงกลาว

แตกตางกนตามสงกด กลาวคอคาใชจายเพอการศกษาของบตรทเรยนในโรงเรยนสงกดเอกชนนนมคา

สงกวาคาใชจายของบตรทเรยนในโรงเรยนสงกดองคกรปกครองสวนทองถน ซงสงกวาคาใชจายใน

โรงเรยนรฐบาล ยกเวนระดบมธยมศกษาตอนตน ทพบวามคาใชจายในโรงเรยนรฐบาลทสงกวา

โรงเรยนสงกดองคกรปกครองสวนทองถน ซงสงกวาคาใชจายในโรงเรยนเอกชน และในระดบ

มธยมศกษาตอนปลายพบวาในโรงเรยนขนาดใหญและขนาดใหญพเศษนน ผปกครองมคาใชจายใน

โรงเรยนรฐบาลสงกวาคาใชจายในโรงเรยนสงกดองคกรปกครองสวนทองถนซงสงกวาโรงเรยนใน

สงกดเอกชน และในโรงเรยนขนาดเลกทพบวาผปกครองมใชจายในโรงเรยนสงกดองคกรปกครอง

สวนทองถนทสงกวาโรงเรยนในสงกดรฐ ซงมคาใชจายสงกวาโรงเรยนเอกชน

 

68

ตารางท 4.7 จานวนและรอยละของผปกครองทตอบแบบสอบถาม จาแนกตามระดบการศกษา

อาชพ และรายไดรวมตอเดอนของครอบครว (n = 7,241)

ขอมลสวนตวของผปกครอง จานวน (คน) รอยละ

1. ระดบการศกษาสงสด

ตากวาระดบปรญญาตร 5,301 73.21

ปรญญาตร/เทยบเทา 1,427 19.71

ปรญญาโท/เทยบเทา 250 3.45

ปรญญาเอก/เทยบเทา 34 0.47

อนๆ 46 0.63

ไมตอบ 183 2.53

รวม 7,241 100.00

2. อาชพ

รบจางทวไป 2,975 41.09

คาขาย/ทาธรกจสวนตว 2,318 32.01

รบราชการ 990 13.67

บรษทเอกชน 526 7.26

อนๆ 175 2.42

รฐวสาหกจ 134 1.85

ไมตอบ 123 1.70

รวม 7,241 100.00

3. รายไดรวมตอเดอนโดยเฉลยของครอบครว

0 – 1,000 บาท 160 2.21

1,001 – 2,000 บาท 289 3.99

2,001 – 4,000 บาท 603 8.33

4,001 – 6,000 บาท 1,150 15.88

6,001 – 8,000 บาท 693 9.57

8,001 – 10,000 บาท 821 11.34

มากกวา 10,000 บาท 3,242 44.77

ไมตอบ 283 3.91

รวม 7,241 100.00

สวนคาใชจายของผปกครองของนกเรยนในระดบมธยมศกษาตอนปลายสายอาชพนน มความ

แตกตางกบสายสามญ กลาวคอคาใชจายในโรงเรยนขนาดใหญและขนาดกลางทงสามสงกดมคาใชจาย

ใกลเคยงกนมาก อยระหวาง 17,102.17 -18,424.21 บาท ในขณะทในโรงเรยนขนาดใหญพเศษ

และขนาดเลกนน ผปกครองมคาใชจายในโรงเรยนสงกดรฐมากกวาในโรงเรยนสงกดองคกรปกครอง

สวนทองถน ซงสงกวาโรงเรยนในสงกดเอกชน รายละเอยดดงแสดงในตารางท 4.8

 

69

ตารางท 4.8 คาใชจายทผปกครองจายเพอการศกษาของบตรตอคนตอป จาแนกตามภมภาค ตาม

สงกด ตามขนาดสถานศกษาและตามระดบชนเรยนของบตร (n = 7,241 คน)

คาใชจายเพอการศกษาของบตรตอคนตอป (บาท) คาใชจาย สงกด/ภมภาค/ขนาด

เลก กลาง ใหญ ใหญพเศษ

กอน เอกชน 7,250.00 7,627.00 17,327.20 16,961.53

ประถมศกษา รฐ 2,616.25 3,600.00 4,050.00 8,410.00

องคกรปกครองสวนสวน 3,487.50 5,392.75 5,339.75 4,488.75

ภาคเหนอ 3,476.25 4,466.25 2,248.75 6,466.00

ภาคอสาน 3,622.50 3,915.00 8,004.00 8,337.50

ภาคกลาง 6,413.00 6,558.75 5,339.75 4,173.75

ภาคใต 3,633.75 5,326.50 7,844.50 8,091.00

ประถมศกษา เอกชน 7,569.00 7,815.50 17,974.16 17,270.94

รฐ 4,005.00 5,432.50 5,445.75 8,526.00

องคกรปกครองสวนสวน 5,525.25 5,763.75 6,611.75 6,466.00

ภาคเหนอ 4,117.50 5,975.75 5,803.50 7,873.50

ภาคอสาน 4,342.50 5,856.50 8,033.00 8,004.00

ภาคกลาง 6,108.25 6,042.00 5,538.50 6,280.50

ภาคใต 6,015.50 7,380.50 8,308.50 17,158.43

มธยมศกษา เอกชน 7,960.50 8,497.00 6,280.50 7,917.00

ตอนตน รฐ 4,095.00 4,263.75 8,526.00 2,187.50

องคกรปกครองสวนสวน 7,250.00 7,554.50 7,714.00 4,421.25

ภาคเหนอ 6,121.50 4,376.25 6,479.25 8,221.50

ภาคอสาน 17,102.17 17,636.61 17,608.49 17,439.71

ภาคกลาง 7,656.00 6,307.00 7,699.50 5,896.25

ภาคใต 5,591.50 5,472.25 6,439.50 3,836.25

เอกชน 4,308.75 18,536.73 7,612.50 5,657.75

รฐ 7,438.50 1,018.75 17,664.74 7,772.00

มธยมศกษา

ตอนปลาย

สายสามญ องคกรปกครองสวนสวน

17,045.91 17,552.23 8,221.50 7,975.00

ภาคเหนอ 8,091.00 7,656.00 8,337.50 8,410.00

ภาคอสาน 8,627.50 17,017.79 17,439.71 17,861.64

ภาคกลาง 8,511.50 8,656.50 16,933.40 17,439.71

ภาคใต 7,931.50 7,612.50 18,002.29 5,618.00

 

70

(ตอตารางท 4.8)

คาใชจายเพอการศกษาของบตรตอคนตอป (บาท) คาใชจาย สงกด/ภมภาค/ขนาด

เลก กลาง ใหญ ใหญพเศษ

เอกชน 7,453.00 17,102.17 17,805.39 8,395.50

รฐ 16,877.14 18,171.06 18,424.21 18,452.34

องคกรปกครองสวนสวน 17,692.87 17,270.94 17,242.81 17,946.03

ภาคเหนอ 7,511.00 8,221.50 8,337.50 18,452.34

ภาคอสาน 18,761.76 8,279.50 18,958.66 18,874.27

ภาคกลาง 17,242.81 18,142.93 8,613.00 17,383.46

มธยมศกษา

ตอนปลาย

สายอาชพ

ภาคใต 8,613.00 17,495.97 17,805.39 17,608.49

ตอนทสอง ผลการวเคราะหขอมลเพอตอบวตถประสงคการวจย

วตถประสงคขอทหนง: เพอศกษาปญหาการจดการศกษาตาม “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยาง

มคณภาพ” ผลการวเคราะหขอมลมดงน

1. ผลการวเคราะหปญหาเชงโครงสรางของ“นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ”

จากการสมภาษณอดตสมาชกสมาชกสภารางรฐธรรมนญ จานวน 3 คน นกธรกจทสนใจดาน

การศกษาจานวน 2 คน ผบรหารระดบสงของกระทรวงศกษาธการทงในอดตและปจจบนทมสวน

เกยวของในการกาหนดนโยบาย จานวน 2 คน แลวดาเนนการวเคราะหเนอหาการสมภาษณและสราง

ขอสรปเชงอปนยเกยวกบประเดนการจดทานโยบายได 2 ประเดน ดงน

1.1 การกาหนด “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ”

การกาหนด“นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” ในเบองตนนนเกดจาก

ฐานหลกคดของการกระจายโอกาสทางการศกษาและความเสมอภาคทางการศกษา ตามแนว

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 ตอมาในการประกาศนโยบายของรฐบาลเมอ

วนท 29 ธนวาคม พ.ศ. 2551 โดยไดนาเสนอ “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” ซง

เปนนโยบายทผานความเหนชอบจากสภารางรฐธรรมนญแลว

การสมภาษณอดตสมาชกสภารางรฐธรรมนญจานวน 3 คน ในสาระเกยวกบการอภปรายใน

การประชมเพอรางรฐธรรมนญโดยเจาะจงทวาระการกาหนดนโยบายเรยนฟรนน มอดต สสร. 1 คนได

กลาววา “ควรตดตามการบรหารจดการและการดาเนนงานและแกไข ปญหาอปสรรค … ควรเพม

งบประมาณตามสภาพการเจรญเตบโตตามเศรษฐกจ” นอกจากนยงกลาวเสรมวา “ปญหาเกดจากเงน

ไมพอ … ซงขนอยกบการบรหารจดการ เชน การจดกจกรรมใหเหมาะสมกบงบประมาณทได … นโยบาย

ดแตขนอยกบการบรหารจดการ” ประกอบกบรายงานการประชมครงท 25/2550 (เปนพเศษ) เมอ

 

71

วนท 14 มถนายน 2550 สรปไดวา สสร. ไดมการอภปรายเพอคนหาแนวทางทดทสดในการจด

การศกษาโดยมงสรางโอกาสทางการศกษาใหกบประชาชน โดยเฉพาะอยางยงการขยายบรการฟรทาง

การศกษาอก 3 ปสาหรบชวงอนบาลนน ไดมการอภปรายกนอยางกวางขวางจนทประชมเหนรวมกนวา

ในชวงอายดงกลาวถอเปนฐานรากอนสาคญในการพฒนาทงสตปญญา อารมณ และยงเสรมสราง

ความมนคงของสถาบนครอบครว ทงนในการอภปรายดงกลาวไดขอสรปทชดเจนวาการจดการศกษา

ดงกลาว รฐตองดาเนนการจดใหอยางมคณภาพและมงพฒนาปจจยสาคญคอกระบวนการเรยนการ

สอนและการพฒนาคณภาพคร อนง นโยบายดงกลาวเปนเรองสาคญของการพฒนาประเทศ แตกลบ

มขอจากดดานเวลาทาใหขาดการอภปรายทลกซง โดยเฉพาะอยางยงในประเดนของความเปนไปได

ของการนานโยบายลงสการปฏบต และขาดการอภปรายอยางกวางขวางลมลกในประเดนเรองความ

เพยงพอของงบประมาณเพอการดาเนนการตามนโยบาย โดยสมาชก สสร. สวนหนงใหความเหนวา

สสร. เปนฝายนตบญญตมหนาทในการกาหนดนโยบายเทานน สวนหนาทในการจดหางบประมาณ

และการหากลยทธเพอนานโยบายลงสการปฏบตนนเปนหนาทของรฐบาลซงเปนฝายบรหาร

จงเหนไดอยางชดเจนวา กระบวนการกาหนด “นโยบายเรยนด เรยนฟร 15 ป อยางม

คณภาพ”นน ขาดความเชอมโยงกบการวเคราะหความเปนไปไดในเชงปฏบตและความเปนไปไดใน

เชงการจดสรรงบประมาณ แมจะมเจตนารมณทด แตการกาหนดนโยบายมไดคานงถงสภาพความเปน

จรงของปญหาของประเทศทงดานงบประมาณของประเทศทมอย ขาดการวเคราะหเชอมโยงกบความ

ตองการกาลงคนและทศทางในการพฒนาประเทศ ตลอดจนความจาเปนในการใชงบประมาณท

แตกตางกนของโรงเรยนตางขนาด ตางพนท และตางสงกด

1.2 การจดสรรงบประมาณเพอ “นโยบายเรยนด เรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ”

รฐบาลโดยกระทรวงศกษาธการไดจดสรรงบประมาณเพอนโยบายดงกลาวบนหลกการ

ของความเสมอภาคและการกระจายโอกาสทางการศกษา มการจดสรรงบประมาณบนฐานการคดการ

คานวณคาใชจายแบบรายหว แมผลการวจยของสานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงศกษาธการ

(สนย. ศธ.) ในป พ.ศ. 2549 จะวเคราะหพบวาโรงเรยนขนาดตางกนมความตองการงบประมาณเพอ

การจดการศกษาใหมคณภาพแตกตางกน แตการจดสรรเงนงบประมาณตามนโยบายนไดจดสรรให

แบบรายหวเทากนหมด โดยใชฐานคดของคาใชจายตอหวนกเรยนของโรงเรยนขนาดกลาง ซงม

คาใชจายตอหวตากวาโรงเรยนขนาดใหญและโรงเรยนขนาดเลกนนมาเปนตวแทนของคาใชจายตอหว

ของทกขนาดโรงเรยน โดยมเหตผลในการนาเสนองบประมาณดงกลาววา หากนาเสนอคาใชจายสง

มากไปกวาน เกรงวาคณะรฐมนตรจะไมอนมตงบประมาณให โดยตอมาคณะรฐมนตรกไดอนมต

งบประมาณตามทเสนอ ซงการอนมตงบประมาณในลกษณะดงกลาวนน ไมสอดคลองกบสภาพจรง

คาใชจายทแทจรง ไมสอดคลองกบความตองการจาเปนหรอระดบความขาดแคลนงบประมาณซง

โรงเรยนตางขนาดกนมความตองการงบประมาณทแตกตางกนตามดงผลการสมภาษณผบรหาร

สถานศกษาและคณะครของโรงเรยนพบวา โรงเรยนขนาดใหญพเศษ และโรงเรยนขนาดใหญ ทงสาม

สงกด รวมทง 10 แหง (คดเปนรอยละ 100) ระบวาหากเลอกไดอยากขอดาเนนการตามรปแบบเดม

แทนทจะรบเงนตามนโยบายน เพราะเชอวาทางโรงเรยนจะสามารถบรหารจดงบประมาณเพอใหเกด

 

72

คณภาพการศกษาไดดกวาการดาเนนตามนโยบายฯ น ในขณะทโรงเรยนขนาดใหญแหงหนงทไมรบ

เงนสนบสนนจากนโยบายฯ ดงกลาวกยนยนวา สามารถบรหารจดการศกษาไดอยางมคณภาพ โดยไม

ตองพงพาเงนของนโยบายฯ น สวนโรงเรยนขนาดกลางเกอบทงหมด จานวน 10 แหง จาก 12 แหง

(คดเปนรอยละ 83.233) เหนสอดคลองกบโรงเรยนขนาดเลกทสงกด อปท. จานวน 11 แหง จาก

12 แหง (คดเปนรอยละ 91.67) วาควรนางบประมาณดงกลาวไปมอบใหกบโรงเรยนทจาเปนจรงๆ

โดยเฉพาะโรงเรยนขนาดเลกในชนบททมระดบความขาดแคลนมาก การจดสรรเงนงบประมาณใหกบ

โรงเรยนขนาดอนๆ จงไมเกดประโยชนเทาทควร สอดคลองกบทผบรหารสถานศกษาและคณะครจาก

โรงเรยนขนาดเลกในชนบททง 9 แหง (จากโรงเรยนขนาดเลกในชนบท 9 แหง, คดเปนรอยละ 100)

ทระบวาแมงบประมาณทไดรบครงนจะเปนจานวนเงนทนอยนด หากเทยบกบโรงเรยนอนๆ แตเงน

จานวนนกมคณคาอยางยงตอโรงเรยนขนาดเลก ชวยใหโรงเรยนจดกจกรรมการเรยนการสอนไดดขน

สามารถจดกจกรรมพฒนาผเรยนไดมากขน ยาชดผลงานวจยของสานกนโยบายและยทธศาสตร ศธ.

ในป พ.ศ. 2549 ทวาความตองการจาเปนของแตละขนาดโรงเรยนมความแตกตางกน จงทาใหเงน

งบประมาณรายหวจานวนเทากนนนมคณคาแตกตางกน เชน ตวอยางคาสมภาษณ เหลาน

“ควรมการศกษาวเคราะหความตองการจาเปนจรงๆ คนทไมจาเปน กไมตองให”

“โรงเรยนใหญๆ ในเมอง เขาไมตองการเงนพวกนหรอก เขามงบประมาณเยอะ หาเองทางอน

กไดเยอะ แตเราส จาเปนจรงๆ.... ”

“ควรเลอกโรงเรยนทจะใชนโยบายน ดกวาทจะนานโยบายนไปใชกบทกโรงเรยนในประเทศ

คดวานาจะดกวา เปนประโยชนกบโรงเรยนทมความจาเปนจรงๆ มากกวา”

“เรองความแตกตางของแตละโรงเรยน … ไมควรเหวยงแหทกโรงเรยนแตควรใชกบบาง

โรงเรยนทมความจาเปนตองใชนโยบายน แมไมมนโยบายน โรงเรยนทมศกยภาพดอยแลว กไม

จาเปนตองใชนโยบายน … รฐควรสารวจโรงเรยนกอนวาโรงเรยนไหนตองการรบนโยบายน กใชแค

โรงเรยนนน แตไมควรกบทกโรงเรยน ซงทาใหเกดปญหาทกโรงเรยน งบประมาณของชาตทกระจาย

ใหทกโรงเรยนกไมเพยงพอดวย แทนทจะไปอดหนนกบโรงเรยนทขาดแคลนทมความจาเปนจรงๆ”

จากการจดประชมสมมนาระดมสมอง เมอวนจนทรท 4 กรกฎาคม พ.ศ.2554 ณ

สานกงานผตรวจการแผนดน ศนยราชการเฉลมพระเกยรตฯ เกยวกบ “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป

อยางมคณภาพ” ในประเดนการจดสรรงบประมาณของการเรยนฟร ผเขารวมประชมสวนใหญเหนวา

เพอใหเกดการใชงบประมาณอยางคมคาและมประสทธภาพสงสด ควรจดสรรงบประมาณใหตรงตาม

สภาพปญหาและสภาพทางเศรษฐกจและสงคมทปฏบตไดจรง เชน ขนาดโรงเรยน โรงเรยนในกลม

พเศษ โรงเรยนในชนบท (อาจมการควบรวมโรงเรยนขนาดเลกในพนทการศกษาเดยวกนเขาดวยกน)   นอกจากนนยงมผลการวเคราะหแบบสอบถามทสนบสนนวารฐจดสรรงบประมาณไม

เพยงพอ จงไมอาจทาใหเกดบรการทางการศกษาไดฟรจรงตามชอนโยบาย โดยผลการวเคราะห

แบบสอบถามในประเดนการรบรวานโยบายนชวยลดภาระไดเพยงใดนน ไมมผปกครองคนใดระบวา

 

73

นโยบายสามารถลดภาระไดทงหมด ผลการวเคราะหทงโดยรวมและทงผลการวเคราะหจาแนกตาม

ระดบการศกษาของบตรพบวา ผปกครองสวนใหญรบรวานโยบายฯ นชวยลดภาระไดในระดบปานกลาง

ซงในการวเคราะหโดยรวมนน ผปกครองสงถงรอยละ 41.52 เหนวานโยบายนชวยลดภาระไดในระดบ

ปานกลาง รองลงมาคอชวยลดภาระไดในระดบมาก (รอยละ 32.15) โดยผปกครองเหนวานโยบายนชวย

ลดภาระไดระดบมาก (ระดบมากและระดบมากทสด) กบผปกครองทรบรวานโยบายนชวยลดภาระไดไม

มาก (ระดบปานกลาง ระดบนอย และระดบนอยทสด) มจานวนใกลเคยงกน คดเปนรอยละ 43.66 กบ

รอยละ 56.34 ตามลาดบ ผลการวเคราะหดงแสดงในตารางท 4.8

ทงน เมอใหผปกครองเปรยบเทยบระดบการลดภาระตอรายไดรวมของครอบครว ผลการ

วเคราะหขอมลพบวา ผปกครองสวนใหญรอยละ 54.84 ระบวานโยบายนชวยลดภาระไดอยระหวาง

รอยละ 10-30 ของรายไดรวมของครอบครว รองลงมารอยละ 24.71 ระบวานโยบายนสามารถชวยลด

ภาระไมเกนรอยละ 10 และยงมผปกครองถงรอยละ 4.76 ทระบวานโยบายนสามารถชวยลดภาระไดถง

รอยละ 50 จงอาจกลาวได การมนโยบายดงกลาว ไมไดทาใหเกดการเรยนฟรไดจรง หากแตสามารถ

ชวยลดภาระคาใชจายดานการศกษาของบตรไดจรง ผลการวเคราะหดงแสดงในตารางท 4.9

ตารางท 4.9 ความคดเหนของผปกครองเกยวกบการลดภาระจากการใชนโยบายฯ จาแนกตามระดบ

การศกษาของบตร (n = 9,183 เนองจากผปกครองบางทานมบตรเรยนอยในระดบ

การศกษาขนพนฐาน > 1 คน)

จานวนนกเรยน (คน)

ระดบความคดเหนของผปกครองตอการลดภาระจากการใชนโยบายฯ ระดบการศกษาของบตร

มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

กอนประถมศกษา

(รอยละ)

197

(2.72)

484

(6.68)

595

(8.22)

179

(2.47)

45

(0.62)

ประถมศกษา

(รอยละ)

456

(6.30)

1239

(17.11)

1611

(22.25)

450

(6.21)

135

(1.86)

มธยมศกษาตอนตน

(รอยละ)

207

(2.86)

719

(9.93)

869

(12.00)

224

(3.09)

57

(0.79)

มธยมศกษาตอนปลายสายสามญ

(รอยละ)

89

(1.23)

408

(5.63)

610

(8.42)

173

(2.39)

47

(0.65)

มธยมศกษาตอนปลายสายอาชพ

(รอยละ)

117

(1.62)

93

(1.28)

128

(1.77)

30

(0.41)

21

(0.29)

รวม 1066

(11.61)

2943

(32.05)

3813

(41.52)

1056

(11.50)

305

(3.32)

 

74

ตารางท 4.10 การรบรของของผปกครองในประเดน สดสวนของการลดภาระคาใชจายเมอเทยบกบ

รายไดรวมทงป จาแนกตามระดบการศกษาของบตร (n = 8,721 เนองจาก

ผปกครองบางทานมบตรทเรยนอยในระดบการศกษาขนพนฐาน > 1 คน)

จานวนนกเรยน (คน)

ความคดเหนของผปกครองตอระดบการลดภาระเมอเทยบกบรายไดรวม ระดบการศกษาของบตร

< 10 % 10-30 % > 30-50 % > 50 %

กอนประถมศกษา

(รอยละ)

478

(6.60)

729

(10.07)

198

(2.73)

69

(0.95)

ประถมศกษา

(รอยละ)

1126

(15.55)

1978

(27.32)

621

(8.58)

160

(2.21)

มธยมศกษาตอนตน

(รอยละ)

510

(7.00)

1182

(16.3)

330

(4.6)

77

(1.1)

มธยมศกษาตอนปลายสายสามญ

(รอยละ)

391

(5.40)

717

(9.90)

186

(2.57)

45

(0.62)

มธยมศกษาตอนปลายสายอาชพ

(รอยละ)

128

(1.77)

175

(2.42)

35

(0.48)

64

(0.88)

รวม 2155

(24.71)

4781

(54.82)

1370

(15.71)

415

(4.76)

2. ผลการวเคราะหปญหาเชงกระบวนการในการนานโยบายสการปฏบต

จากการสมภาษณผบรหารสถานศกษาและคณะครของโรงเรยนทจดการศกษาในขนพนฐานทรบ

เงนงบประมาณจากนโยบายน ครอบคลมโรงเรยนทงขนาดใหญพเศษ ขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาด

เลก และครอบคลมโรงเรยนในสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) จานวน 18

แหง สานกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชน (สช.) จานวน 7 แหง และสงกดองคกรปกครองสวน

ทองถน (อปท.) จานวน 8 แหง ตางกระบวาเกดปญหาทงในชวงกอนการนานโยบายสการปฏบตคอ

กระบวนการเตรยมการ และในชวงการนานโยบายสการปฏบตทงสวนของโรงเรยนเองและสวนของ

ผปกครองทง 5 รายการทใหฟร ดงน

2.1 ปญหาในชวงกอนการนานโยบายสการปฏบต มปญหาใน 3 ลกษณะคอ

2.1.1 ปญหาในการสอสารประชาสมพนธนโยบายฯ

ชวงประกาศนโยบายในปแรก ทางโรงเรยนไดรบทราบนโยบายจากหนงสอแจง

จากกระทรวงศกษาธการ และมคาสงใหผบรหารไปประชมรบฟงการชแจงแนวปฏบต จากนนผบรหาร

ไดนาขอมลมาประชาสมพนธตอใหกบคณะครและผปฏบต แตเนองจากนโยบายดงกลาวเปนเรองใหม

และประกาศใชอยางกระชนชด กลาวคอรฐบาลแถลงนโยบายในวนท 29 ธนวาคม 2551 และให

ปฏบตใหเปนรปธรรมภายใน 6 เดอน ประกอบกบยงขาดแนวปฏบตทชดเจนและเปนมาตรฐาน

เดยวกน ทาใหการสอสารระหวางรฐบาลสผบรหารสถานศกษาตอไปยงระดบปฏบตการขาดความ

ชดเจนในแนวปฏบต ดงตวอยางขอมลจากการสมภาษณผบรหารสถานศกษาและคณะคร ตอไปน

 

75

“เรยกวาไมทนตงตวเลย ประกาศนโยบายตม สงหนงสอเรยกประชมดวนทสด พวกเรากเกๆ

กงๆ วาจะสงใครไป เอายงไง ผอานวยการกตดภารกจ”

“เราทาตวกนไมถกเลย เลยเอาซดมานงด ทละขนตอนวาเขาใหทายงไงบาง ตงกรรมการภาค

สฝาย คดเลอกยงไง กไดตามนนบางไมไดบางกอนโลมไป แตพยายามทาตามอยางเครงครด แตมนไม

เคยไง มนกพลาดจนได...”

“อยางเรองชแจงผปกครอง เรากบอกฟรหารายการนะ แตดวยความทมนเปนเรองใหม

ผปกครองกดใจวานโยบายเรยนฟร รวาไดกดใจแลว กฟงไมครบหรอก แตสดทายมการเรยกเกบเงน

บาง กโกรธโรงเรยนวา ไหนวาฟร จะมาเกบอะไร บางคนดาสงแลวยงขอกวาจะไปฟองรฐบาล”

“ทาใหไปถามดเลย แตละโรงเรยนเนย นอยนกทจะทาเหมอนกน โดยเฉพาะเรองการเงน โรง

เรยนนะเขาโทรคยกนนะวาใครทายงไง ปรกษากน มบางเรองไมรจะเอายงไงกนด อยางเรองใบเสรจ

เรากโทรไปถามสวนกลาง เขาบอกกไมรเหมอนกน บางเรองถามสวนกลาง สองโรงเรยนโทรศพทไป

ถามยงไดคาตอบไมตรงกนเลย”

“ชวงแรกเราปวดหวกนมาก เพราะแนวปฏบตไมชดเจน พดกนในโรงเรยนวา ไมมไดไหม

แบบเดมเรากอยได แตปตอมากดขนแหละ เรมตงหลกได”

ผลการสมภาษณผปกครองจานวน 40 คน สวนใหญ 35 คน จาก 40 คนระบวา ชอนโยบาย

ไมตรงกบทรฐบาลประกาศ ในขณะทเจาหนาทระดบสงของกระทรวงศกษาธการใหขอมลยอมรบวาม

ความผดพลาดดานการสอสาร เพราะนโยบายนใหฟรเพยง 5 รายการ แตสอสารไมชดเจนทาให

ผปกครองเขาใจวาฟรทงหมด สอดคลองกบผลการวเคราะหแบบสอบถามเกยวกบความเขาใจในสทธ

ของผปกครองและนกเรยนตามนโยบายฯ นซงพบวาผปกครองทเขาใจในสทธของตนเองในระดบมาก

ขนไป (ระดบมากและมากทสด) มเพยงรอยละ 5.63 ในขณะทผปกครองทมความเขาใจในสทธของ

ตนเองในระดบนอย (ระดบนอย และระดบนอยทสด) มสงถงรอยละ 50.35 และผปกครองทเขาใจ

ในระดบปานกลางรอยละ 38.16 ทงๆ ทดาเนนนโยบายมาไดสามปแลว ผลการวเคราะหแสดงไดดง

ตารางท 4.10

 

76

ตารางท 4.11 แสดงจานวนและรอยละของผปกครองทเขาใจสทธของผปกครองและนกเรยนตาม

นโยบายเรยนด เรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ จาแนกตามระดบความคดเหน

ระดบความเขาใจสทธของผปกครองและนกเรยน

ตามนโยบายเรยนด เรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ

ความถ

(คน)

รอยละ

มากทสด 87 1.20

มาก 321 4.43

ปานกลาง/พอใช 2763 38.16

นอย 2884 39.83

นอยทสด 762 10.52

ไมตอบ 424 5.86

รวม 7241 100.00

2.1.2 ปญหาดานการบรหารการเงน จากการสมภาษณผบรหารสถานศกษาและคณะครได

ขอมลทสะทอนปญหาเกยวกบการบรหารการเงนใน 2 ลกษณะคอ 1) กระบวนการเบกจายทลาชา ซง

ทง 32 แหงใหขอมลตรงกนวา ในชวงสองปแรกมปญหาการไดรบงบประมาณลาชาเนองจากการสงตอ

งบประมาณหลายทอด ตงแตกระทรวงการคลง กระทรวงศกษาธการ และสานกงานเขตพนท แลวจง

มาถงโรงเรยน แมทางกระทรวงศกษาธการไดประกาศวาไดโอนเงนของนโยบายฯ ออกไปหมดแลว

แตทางโรงเรยนกไดรบเงนลาชาหลงเปดภาคการศกษาไปแลวโดยตลอด โดยเฉพาะในชวงสองปแรก

สภาวะดงกลาวสงผลใหเกดความลาชาในกระบวนการอนๆ ตามมา เชน การจายเงนใหกบผปกครอง

ลาชา ทาใหผปกครองไมพงพอใจ โรงเรยนเอกชนหนงแหงระบวาไดแกปญหาโดยยอมเอาเงนสวนตว

จายใหกบผปกครองไปกอน บางแหงใหผปกครองลงนามรบอปกรณการเรยนทโรงเรยนจดขายเอง

ใหกบผปกครองไปกอนทจะไดรบเงนงบประมาณ เปนตน อยางไรกตามมผบรการจานวน 10 แหง

จาก 32 แหง ทระบวาในปลาสดนไดรบเงนกอนเปดภาคการศกษาแลว 2) ความยงยากในเรอง

ใบเสรจรบเงน ทงในลกษณะทไมมมาตรฐานการปฏบตทชดเจน ความยงยากในการตดตามใบเสรจฯ

ความยงยากในการจดเกบรกษาใบเสรจฯ รวมทงหวาดระแวงและหวาดกลววาตนเองไดดาเนนการ

เรองใบเสรจถกตองตามทกระทรวงศกษาธการกาหนดหรอไม นอกจากนนหลายทานยงใหความเหน

วาการทภาครฐไมสามารถกาหนดมาตรฐานการปฏบตทชดเจนและขาดการตรวจสอบทเปนระบบน

เปนชองทางของการทจรตคอรปชน

2.1.3 ปญหาดานบคลากร โรงเรยนตองมอบหมายงานใหคณะครสวนหนงมารบผดชอบ

การเบกจายงบประมาณตามนโยบายฯ น ตลอดจนตองดแลตดตามใบเสรจและการจดเกบรกษา

ใบเสรจฯ การดแลรบผดชอบทาทะเบยนครภณฑหนงสอ การทครตองจดทาเอกสารการสอนเพมเตม

ถอเปนการเพมงานธรการใหกบคร เทากบเปนการลดระยะเวลาการมปฏสมพนธของครกบนกเรยน

 

77

ซงถอเปนการซาเตมปญหานทมอยเดมใหเลวรายลงไปอก ทงนการทกระทรวงศกษาธการไดตระหนก

ถงปญหาดงกลาวจงมนโยบายคนครใหแกนกเรยนโดยการจดจางเจาหนาทธรการใหกบโรงเรยน ทวา

การดาเนนการกไมเปนผลดตามวตถประสงค ดวยสภาพความจรงเกดปญหาตามมาหลายประการ

ไดแก 1) การทโรงเรยนไมสามารถดาเนนการคดเลอกหรอจดจางบคลากรไดเอง ตองรอบคลากรท

จดสงมาจากสวนกลาง ซงไมสามารถจดสรรบคลากรไดครบตามอตรานน ทาใหทางโรงเรยนตอง

มอบหมายงานใหครประจาการมาทาหนาทธรการเปนงานเพมเตม 2) บางแหงเหนวาไมสมควรมอบ

งานธรการใหครประจาการรบผดชอบกตองจดสรรงบประมาณมาเพอจดจางบคลากร เกดการซาเตม

ภาวการณขาดแคลนงบประมาณ 3) บคลากรทสวนกลางจดมาใหนน ไมมทกษะและประสบการณใน

การทางานธรการ เนองจากเปนบณฑตจบใหม จงเปนภาระกบทางโรงเรยนทตองมาสอนงานใหกบ

บคลากร ซงตองใชเวลาประมาณ 3-6 เดอน เมอบคลากรเหลานนสามารถทางานได เขากลาออกไป

หางานใหมทมความมนคงมากกวา 4) บางพนทโดยเฉพาะพนททรกนดาร และโรงเรยนขนาดเลก

เจาหนาทดงกลาวไดรบมอบหมายใหทางานใหกบสองโรงเรยน ซงไมสามารถปฏบตงานไดอยางม

ประสทธภาพ

2.2 ปญหาในการนานโยบายสการปฏบต มปญหาครอบคลมรายการใหฟรทง 5 รายการดงน

2.2.1 ชดเครองแบบนกเรยนจานวนสองชด ผบรหารโรงเรยนและคณะครจากโรงเรยน

31 แหงจาก 32 แหง (คดเปนรอยละ 96.87) ซงรบเงนงบประมาณตาม “นโยบายเรยนดเรยนฟร

15 ป อยางมคณภาพ” ระบวาใบเสรจรบเงนคาชดเครองแบบนกเรยนนน เกอบทงหมดมจานวนเงน

สงกวางบประมาณทรฐบาลจดสรรให ซงผปกครองตองจายเพมสวนตาง มใบเสรจรบเงนจานวนนอย

มากทมจานวนเงนตากวาทงบประมาณทรฐบาลจดสรรใหซงทผปกครองไมสามารถจายเงนเพอซอชด

เครองแบบนกเรยนไดสองชด จงยอมทจะซอชดเครองแบบนกเรยนเพยงหนงชดและขอรบเงนเพยง

หนงชดเทานน ซงตอมาเมอทางโรงเรยนมนโยบายยดหยนมากขน ผปกครองจงซอเครองแตงกาย

ประกอบชดเครองแบบนกเรยนเพมเตม เชน ถงเทา เขมขด เปนตน ตวอยางจากคาสมภาษณ ดงน

“แตในความเปนจรงเขาซอไมไดหรอกราคานกตองใชวธซอเทาทซอได และทสาคญคอบาง

คนมชดเดมทใสไดอยแลวกไมซอ”

“เสอผาไดเพยงไมถงสองชด เขาซออยางอนเพม บางคนซอชดเดยวยงไมไดเลย ถาเนนยหอ

ดๆ”

“เงนคาเครองแบบไมพอ เพราะซอไดไมถงสองชด ถาจะซอสองชดผปกครองตองออกเงนเพม”

“ใครทไหนจะเอาเงนเทานไปซอไดสองชด”

นอกจากทางโรงเรยนเองมปญหาความยงยากในการจดเกบใบเสรจแลว ผปกครองกมปญหา

ยงยากในการจดหาใบเสรจใหตรงกบขอกาหนดของทางโรงเรยน เกดกรณการซอใบเสรจแทนการซอชด

เครองแบบใหบตรหลาน เชนตวอยางคาสมภาษณเหลาน

 

78

“ทางโรงเรยนปวดหวมากเลยคะ คณครกบนกนมากเลย ทนเราใหครประจาชนจดเกบใบเสรจ

บางคนใจด ออกไปซอใหเดกเลยกม เพราะรวาพอแมเขาไมประสา ใหไปซอเอง เดยวกมปญหาเรองใบเสรจ”

“ผปกครองบอกวาทาไมตองใชใบเสรจ กรานแถวบานออกใบเสรจไมได เขาเลยตองนงรถเขา

ไปซอชดนกเรยนในเมอง กเปลองคารถและเสยเวลาทามาหากนอกตางหาก”

“ตอนเชาเรายนอยหนาประตโรงเรยน รอรบนกเรยน เหนบางคนไมเคยใสชดใหมเลย พอ

ถามกบอกวา แมยงไมไดซอให แตพอไปเชคดใบเสรจ กเหนวามใบเสรจของนกเรยนคนนนแลว”

“ชวงประชมผปกครอง พแอบไดยนผปกครองเขาคยกนวา ใบเสรจไปซอมาจากไหน ซอ

เทาไหร”

“ผปกครองบางคนถามวา ทาไมทางโรงเรยนไมตดแจกเลย จะไดไมเปนภาระใหผปกครองมา

จดซอและเอาใบเสรจมาแสดง”

“ในปแรกนนเราใหเงนไปเลย ใหผปกครองซอเองแลวเอาใบเสรจมาเบก แตมปญหาตาม

ใบเสรจไมได จนเมอสนปเราตองรายงานไปทสานกการศกษา เขากบอกใหไปตามใบเสรจมาใหได

ผปกครองกตองไปหามาใหเราจนได ไมรวธไหน จะซอใบเสรจหรอเปลา อนนเราไมร นอกจากนนกม

ปญหาเรองใบเสรจไมถกตองตามระเบยบทเราเคยชแจง กวนวายกนพอสมควร บางคนซอมาเกนจะ

เบกเกน เรากบอกวาไมได บางคนซอมาไมครบจะเบกเตมจานวน กไมไดอก เราตองทาเรองคนเงน

เชน ใหไป 360 บาท มใบเสรจมา 341 บาท ตองทาเรอง 19 บาทนยงยากมาก ตองขอวาใหไปซอ

อะไรเพม ใหเกนมาบาทสองบาทกได เชนถงเทาพวกเนย และทสาคญเงน 360 บาทกไมมใครซอชด

นกเรยนไดถงสองชด บางคนตองซอชดเดยวเพราะไมมเงนมาเพม คอตดใจเอาไมถง 360 บาทกยอม”

จงสรปไดวา การใหฟรชดเครองแบบนกเรยนจานวนสองชดมปญหาสาคญสองประการคอ

1) ปญหาความยงยากในการบรหารและการจดเกบใบเสรจหลกฐานการรบจายเงนทงฝายโรงเรยน

และฝายผปกครอง และ 2) งบประมาณทใหไมเพยงพอตอการจดซอเครองแบบนกเรยนไดสองชด

2.2 หนงสอเรยนแปดกลมสาระ จากการสมภาษณพบวาโรงเรยนสวนใหญจานวน 27 แหง

จาก 32 แหง (รอยละ 84.37) ไมอาจสงซอหนงสอทมคณภาพไดครบถวนทงแปดกลมสาระภายใต

งบประมาณทรฐบาลจดสรรให โดยมเพยงโรงเรยนขนาดเลก 5 แหงจากโรงเรยนขนาดเลก 11 แหง

(รอยละ 45.45) เทานนทสามารถจดซอหนงสอเรยนตามขอกาหนดของกระทรวงศกษาธการไดครบ

แปดกลมสาระ สวนโรงเรยนขนาดเลกทเหลออก 6 แหง (รอยละ 54.55) และโรงเรยนทเหลอ

ทงหมดรวม 27 แหงจาก 32 แหง (คดเปนรอยละ 84.38) ระบวางบประมาณทรฐจดสรรใหนนไม

เพยงพอ นอกจากจะไมสามารถจดซอหนงสอตามขอกาหนดของกระทรวงศกษาธการไดอยางครบถวน

แปดกลมสาระแลว ผปกครองกตองซอสมดแบบฝกหดเพมเตม นอกนนยงพบปญหา เชน คณภาพ

 

79

ของหนงสอทจดซอนนสาระไมทนสมย สสนหนงสอไมนาในสนใจ คณภาพของกระดาษพมพและหมก

คณภาพกระดาษหนาบางแตกตางกนมากในเลมเดยวกน หนงสอขาดออกจากกนตงแตวนแรกทไดรบ

หนงสอ การไดรบการตอรองจากทางสานกพมพใหเปลยนรายการหนงสอใหตรงกบรายการหนงสอ

ในสตอกของสานกพมพ การสงหนงสอทสงซอหลงจากเปดเทอมไปแลว และกรณมเดกยายมาจากท

อนททางโรงเรยนสงยอดจานวนนกเรยนไมทน ทาใหนกเรยนคนดงกลาวไมไดรบหนงสอเรยน ซงทางโรงเรยนแกไขปญหาโดยใชหนงสอยมเรยน

ในกรณของนโยบายหนงสอยมเรยนทดเหมอนวาจะเปนแนวคดทดในการประหยดทรพยากร

เพอใหมการรกษาหนงสอและสงตอใหกบนกเรยนในรนตอไป ซงบางโรงเรยนดาเนนการไดอยางด ม

การรณรงคการรกษาหนงสอตามโครงการโรงเรยนนารองในการรกษาหนงสอของกระทรวงศกษาธการ

แตสภาพความเปนจรงแทบจะเปนไปไมไดเลยทจะหามไมใหเดกนกเรยนขดเขยนลงในหนงสอ

โดยเฉพาะอยางยงในสวนทเปนแบบฝกหด คณะครใหความเหนวาการทเดกไดขดเขยนนนยอมเปน

การสงเสรมใหเกดการเรยนรอกทางหนง แตการสงตอหนงสอใหกบเดกนกเรยนรนตอไปนนเปนการ

ไมกระตนการเรยนรของเดก เนองจากรนพไดเขยนคาตอบไวแลว ผปกครองจงตองเสยเงนเพมในการ

ซอแบบฝกหดแยกใหกบบตรหลาน โดยเฉพาะผปกครองทพอมฐานะกมกซอหนงสอใหกบบตรหลาน

อกหนงชดเพอใหบตรหลานของตนสามารถขดเขยนลงบนหนงสอได สวนทยมเรยนกสงคนใหกบ

โรงเรยนเมอสนป นอกจากนโรงเรยนหลายแหงยงพบปญหาการเรยกคนหนงสอยมเรยนไดไมครบ

ดงตวอยางจากคาสมภาษณจากผบรหารสถานศกษาและคณะครทสะทอนปญหาเรองหนงสอเรยนดงน

“ทางโรงเรยนโดนกรรมการสถานศกษาตาหนวาหนงสอไมทนสมย … ทาไมไมซอหนงสอ

ตางประเทศ หนงสอทนาเสนอมาทกระทรวงฯใหการรบรองนน มนไมทนสมย ทเราเคยใชดกวานน”

“การจดซอจดจางหนงสอเรยน ไมอยากใหกาหนดหนงสอตายตว แตควรใหครผสอนเปนผ

กาหนดเลอกหนงสอเองได มากกวาจะใหคณะกรรมการเปนผกาหนดเลอกหนงสอ”

“เราใหฟรอยแลว แตเปนยมเรยน พอสนปเดกนามาคนมชารดบาง เรากทางบขอซอเพมไป

หรองบซอมแซม ถาเกามากจรงกซอใหมเลย งบไมไดมา 100 % โรงเรยนจะสารวจหนงสอวามเทาไร

รฐใหมาเปนรายหวซงไมเพยงพอ โรงเรยนจะสารวจวามหนงสออยเทาไรแลวเตมให เชน รฐใหตอหว

มาไมเพยงพอทาง โรงเรยนกตองมาจดสรรเพม รฐใหแตหนงสอหลก แตหนงสอเสรมรฐไมให ทาง

โรงเรยนกตองจดสรรให”

“เงนทใหไมครบ โรงเรยนจะใชวธการจดเฉลยใหครบทกรายวชาแตไมครบจานวนเดก แตหา

เงนเสรมมาจากเงนงบประมาณ …โรงเรยนใหหนงสอเดกไปเลยไมเอาคน ซงรายการหนงสอผปกครอง

ไมไดจายเงนเพม”

“หนงสอ ศธ. กาหนดมาคณภาพตากวาททางโรงเรยนเราใชอย แตโรงเรยนกตองซอตามทเขา

กาหนด กขาราชการไงครบ เขากาหนดมาตองทาตาม ไมงนเดยวมปญหา ถกเรยกไปชแจง หนงสอท

ซอมากใชประโยชนไมได กลบเปนภาระในการจดหาทจดเกบ ครผสอนและเจาหนาทตองมาชวยกนทา

 

80

ระเบยนพสด และเปนภาระเพมเตมใหกบครผสอนในการจดหาและสาเนาเอกสารการสอนเพมเตม

ซงเทากบเปนการเพมภาระงานธรการใหกบครผสอน”

“(โรงเรยนขนาดเลก) งบประมาณทรฐใหมาตามนโยบายในการจดซอหนงสอเพยงพอกบ

ความตองการของโรงเรยน ไดครบแปดกลมสาระ แตมปญหาบางประการ คอหนงสอมาไมทน

โรงเรยนเปด หากเดกตองการแบบฝกหด ผปกครองไปซอเอง แตทางโรงเรยนไมมนโยบายให

นกเรยนซอแบบฝกหด”

“หนงสอทนใหยมเรยน แตแบบฝกหดกตองซอเองบาง เนองจากนกเรยนจะไดเขยนบนทกลง

เปนของตวเอง”

“เรองหนงสอนทผานมาเราทาของเรามาดอยแลว ไมมปญหา แตพอมนโยบายนเราตองมา

ลงทะเบยนหนงสอใหเปนครภณฑของทางราชการ เรามอบใหหองสมดเปนแมงาน แตดวยความทม

หนงสอจานวนมาก นกเรยนมาก เราตองใหครมาชวยทาทะเบยนหนงสอ หาทเกบกยาก ตองเพมภาระ

ใหกบทางโรงเรยน แตเรากเลอกไปตามระเบยบ พอเลอกแลวครเรากไมใชเพราะหนงสอไมด ไม

ทนสมย ใชวธการทาชทเอกสารเพมเตม ทาใหตองเปลองกระดาษเปลองหมก ตองขอเบกงบจาก

สมาคมผปกครองเพมเพอการน ทางสมาคมฯกบนวาทาไมโรงเรยนใชกระดาษกบหมกเปลองมาก

สวนหนงสอทไดมาจากกระทรวงฯ กไมไดใช ในปทแลวเขาใหซอหนงสอเพมไดรอยละสามสบ แตเราก

เหมอนกบทงเลย เพราะเดกเราไมใช ครกไมใช จะวาไปการทเรามาเลอกหนงสอมาแลวไมไดใชเนยมน

คอการสญเปลาทางทรพยากรจรงๆ กลายเปนกระทบตอกระบวนการเรยนการสอนของเราในทางแยลง”

“ปญหาทางปฏบตเกดมากในหนงสอแบบฝกหดททาใหเดกขาดแรงจงใจเพราะรนพทาแลว

ทราบคาตอบแลว เดกกไมอยากคดอะไรตอ”

“หนงสอยมเรยน มปญหาเดกไมสามารถจดลงหนงสอได ยกเวนเดกทผปกครองสามารถซอ

หนงสอเองได เขากจดซอเอง แลวพอสนปกเอาหนงสอมาคน พดงายกคอเดกมหนงสอสองเลม จาก

หนงสอยมเรยนเลมหนง กบทผปกครองซอใหเลมหนง นละคะ ฟรไมจรงกเพราะอยางน ผปกครองก

เรมบนกนมากขน”

“หนงสอใหยมเรยน … แบบฝกหดตองซอเอง บางครงกทาเอง แตมการเกบเงนคากระดาษ

จากเดก … สวนหนงสอทไดรบฟรนนสงมาทนเปดเทอมบาง ไมทนเปดเทอมบาง”

จงสรปไดวา การใหฟรหนงสอเรยนแปดกลมสาระ มปญหาสาคญ 6 ประการคอ 1) มปญหา

ในการบรหารจดซอหนงสอ/การไดรบหนงสอจากสานกพมพ อาทเชน รายการหนงสอไมตรงตาม

วตถประสงคแรกของโรงเรยน โรงเรยนตองซอหนงสอตามรายการทสานกพมพเสนอมาเทานน การ

ไดรบหนงสอลาชา เปนตน 2) มปญหาในการจดเกบและเรยกคนหนงสอจากกรณนโยบายหนงสอยม

เรยน แมจะเปนแนวคดทดในการประหยดทรพยากรเพอใหมการรกษาหนงสอและสงตอใหกบนกเรยน

 

81

ในรนตอไป แตผลการวจยพบปญหาวา โรงเรยนตองรบภาระและเสยเวลามากในการจดทาระเบยน

หนงสอ/ทะเบยนพสด 3) ในสวนทเปนแบบฝกหดซงไมอนญาตใหเดกไดขดเขยนเพอการสงตอ

หนงสอใหกบเดกนกเรยนรนตอไปนน เปนการไมกระตนการเรยนรของเดก เนองจากรนพไดเขยน

คาตอบไวแลว 4) ปญหาเรองคณภาพของหนงสอเรยน เชน หนงสอมเนอหาไมทนสมย สสนไมดงดด

การออกแบบไมนาสนใจ คณภาพกระดาษไมเหมอนกนในเลมเดยวกน หนงสอขาดออกจากกนตงแต

วนแรกทไดรบหนงสอ เปนตน 5) งบประมาณทใหไมเพยงพอตอการจดซอหนงสอทมคณภาพได

ครบถวนทงแปดกลมสาระ นอกจากนนผปกครองยงตองเสยคาใชจายเพมเตมเพอซอสมดแบบฝกหด

เพมเตม และโรงเรยนบางแหงตองจดสรรงบประมาณเพมเตมเพอจดสาเนาเอกสารการสอนเพมเตม

จากรายการหนงสอทไดฟร เพอเปนการรกษามาตรฐานคณภาพของโรงเรยน และ 6) การใชนโยบาย

หนงสอเรยนฟร หรอหนงสอยมเรยนเปนการเพมภาระงานธรการใหกบคร ลดเวลาการมปฏสมพนธ

ของครกบนกเรยน บางแหงทไดหนงสอไมตรงตามความตองการหรอไมไดมาตรฐานเดมของโรงเรยน

ครตองเสยเวลาในการจดทาเอกสารการเพมเตม และเปนการสนเปลองอกดวย

2.3 อปกรณการเรยน ผบรหารสถานศกษาและคณะครของโรงเรยนสวนใหญจานวน 27

แหงจาก 32 แหง (รอยละ 84.37) ระบวางบประมาณทรฐบาลจดสรรใหเพอจดซอวสดอปกรณการ

เรยนนน ไมเพยงพอ โดยมเพยงโรงเรยนขนาดเลก 5 แหง (รอยละ 15.62) เทานนทผปกครอง

สามารถจดซออปกรณการเรยนจาพวก ดนสอ ปากกา หรอดนสอระบายสไดอยางเพยงพอทงป โดย

เปนการซอแบบไมเนนเรองคณภาพและไมเนนยหอ อยางไรกตามโรงเรยนขนาดเลกทเหลออก 6 แหง

ใหขอมลวางบประมาณทรฐจดสรรใหนนไมเพยงพอ เนองจากผปกครองตองซออปกรณการเรยน

เพมเตมระหวางภาคเรยน ดงตวอยางจากคาสมภาษณของครผสอนและของผปกครอง ดงน

“(ผปกครองนกเรยนโรงเรยนเอกชน) พวกดนสอระบายอะไรนะ ทโรงเรยนซอใหเอง เราด

แลวระบายไมสวยเลย สเกาๆ เนาๆ เราดแลวยงกลวเลยวา ไอสพวกนจะเปนอนตรายกบลกเราไหม

สวนดนสอ ปากกา กหมกไมด เสนขาดตอนอะ”

“(ผปกครองนกเรยนโรงเรยนรฐบาล) ไดมาเหมอนกนเปนคาอปกรณเครองเขยน กเอาไปซอ

ของ แลวใบเสรจไปใหทางโรงเรยน เราจายไปมากกวาทโรงเรยนใหมา แตกดกวาเขาไมใหอะไรเลย”

“(ครผสอน) อปกรณการเรยน ถาซอแบบเอาคณภาพนะไมพอหรอก โรงเรยนใหเงน

ผปกครองไปซอเอง โรงเรยนจะชแจงผปกครองวาใชในขอบขายอะไร ผปกครองกตองควกเองบาง”

“(ครผสอน) การบรหารเรองอปกรณการเรยน ใชวธเดยวกบเสอผาคอใหเงนไปกอน ราคาก

มากกวาทเบกได ผปกครองกตองจายเพมในสวนน”

“(ครผสอน) อปกรณการเรยน โรงเรยนจายเงนใหนกเรยน แตตองเอาใบเสรจมาเบก พอ

เทอมสองไมไดใบเสรจคน เราแกไขโดยใหเดกไปซอของในสหกรณเพอเอาใบเสรจ รฐควรใหสทธ

โรงเรยนในการบรหาร”

 

82

“(ครผสอน) เรองทอดอดมากทสดคอเรองใบเสรจ ตกลงกนเลยวาผปกครองไปซอมากอน

แลวเอามาเบก มปญหาเรองบลทไมถกระเบยบ ปตอมาดขน สามารถซอทสหกรณโรงเรยน แลวออก

ใบเสรจใหได”

“(ครผสอน) ผปกครองไมเอาใบเสรจมาใหโรงเรยนทาใหมปญหามากมายตามมา ปหลง

ยอมใหโรงเรยนจด รานคาหรอสหกรณของโรงเรยนนาสนคามาขายในโรงเรยนใหแกผปกครองได

ปญหาตามใบเสรจไมไดจงลดลงไป”

จงสรปไดวา การใหฟรอปกรณการเรยน มปญหาสาคญ 3 ประการคอ 1) ปญหาความยงยาก

ในการบรหารและการจดเกบใบเสรจหลกฐานการรบจายเงนทงฝายโรงเรยนและฝายผปกครอง

2) คณภาพของอปกรณการเรยน ไมเปนทนาพอใจของผปกครอง ไดแก คณภาพของสระบาย ดนสอ

หรอยางลบ ทเมอนกเรยนใชแลว ผปกครองระบวาคณภาพไมด เชน สระบายไมเรยบ/ไสหก เนอ

ยางลบเกาทาใหลบไมสะอาด ดนสอ/ปากกาเขยนไมลน เปนตน และ 3) งบประมาณทรฐบาลจดสรรให

เพอจดซอวสดอปกรณการเรยนนนไมเพยงพอ มเพยงโรงเรยนขนาดเลกบางแหงเทานนทผปกครอง

สามารถจดซออปกรณการเรยนจาพวก ดนสอ/ปากกา หรอสระบายทใชไดเพยงพอทงป ซงเปนการซอ

แบบไมเนนคณภาพและไมเนนยหอ โดยผปกครองใหเหตผลวาดกวาไมไดอะไรเลย

2.4 กจกรรมพฒนาผเรยน ผบรหารและครจากโรงเรยนขนาดเลกในชนบทจานวน 5 แหง จาก 11

แหง (รอยละ 45.45) ระบวาเงนงบประมาณจากนโยบายนมสวนชวยพฒนากจกรรมการเรยนการสอน

อยางมาก โดยเฉพาะในสวนของกจกรรมพฒนาผเรยนทเดมทโรงเรยนขาดแคลนงบประมาณอย การจด

กจกรรมพฒนาผเรยนทาไดเพยงในสถานทหรอบรเวณใกลเคยง เดกนกเรยนเฝารอทจะไดมาโรงเรยน

เดกมโอกาสไดไปทศนศกษานอกสถานทและมกจกรรมพฒนาผเรยนทหลากหลายขน ทาใหเดก

นกเรยนมความสนกตนเตนและมความสขกบการเรยนมากขนอยางชดเจน ในทางกลบกนโรงเรยน

อนๆ ทเหลอระบวาเดมทนนโรงเรยนสามารถจดกจกรรมพฒนาผเรยนไดเปนอยางด แมจะมการเรยก

เกบเงนสวนนจากผปกครองแตผปกครองกเตมใจ เมอรฐบาลประกาศใชนโยบายนทาใหโรงเรยนตอง

หนมาทากจกรรมพฒนาผเรยนภายใตกรอบงบประมาณทจากด และไมสามารถเรยกเกบเงนจาก

ผปกครองไดเหมอนเมอกอน กจกรรมหลายอยางททางโรงเรยนเหนวามคณคากตองหยดไป เชน

กจกรรมเขาคาย 3 วน 2 คน เพอปลกฝงลกษณะนสยอนเปนอตลกษณของโรงเรยน โดยเมอหยดไป

สองปกไดรบเสยงสะทอนจากคณะครวานกเรยนมวนยหยอนยาน ขาดคณลกษณะอนเปนอตลกษณ

ของโรงเรยน โรงเรยนจงไดตดสนใจใหมการทากจกรรมเขาคายเชนเดม โดยใชงบประมาณเงนรายได

ของโรงเรยน หรออกหนงกรณทโรงเรยนไดวเคราะหพบวาเดกทรบเขาเรยนใหมมความออนดอยดาน

วชาการ โรงเรยนจงไดจดโครงการเขาคายมธยมศกษา 10 วนเพอปรบพนฐานทางวชาการ ซงทผานมา

ไดผลดมาก นอกจากเดกนกเรยนไดรอฟนวชาการเพอเตรยมพรอมเตมท กบการเรยนในชน

มธยมศกษาปท 1 และ 4 เดกนกเรยนยงไดปรบตวใหเขากบวถชวต วฒนธรรมของโรงเรยน รวมทง

การปรบตวเขากบเพอนและคร เมอรฐบาลประกาศนโยบายน โรงเรยนตองหยดกจกรรมดงกลาวไป

 

83

ซงบรรดาครตางกรสกเสยดายเนองจากเหนวาเปนโครงการทเตรยมความพรอมเดกไดอยางด เปนตน

ดงตวอยางจากคาสมภาษณของผบรหารและครผสอน ดงน

“การเกบคาใชจายจากนกเรยนเพม ทางโรงเรยนจะไมมการเกบคาใชจายเพมเตมอะไร จะใช

งบประมาณตามเทาทรฐบาลจดสรรเงนงบประมาณมาให การจดกจกรรมพเศษ โรงเรยนกจะใชงบประมาณตาม

เทาทม เชน ให 300 บาทตอหว กจะพาไปทศนศกษาภายในระยะทางทสามารถจะพาไปไดเชน ไปเมองโบราณ

ไปสวนเสอ เปนตน”

“สวนของกจกรรมพฒนาผเรยนนนตองเรยกวาเราโดนจากดดวยงบประมาณ เพราะเขา

กาหนดใหสรอยสสบตอหว แตทเราทามามนมากกวานน ถาจะทาแคสรอยสสบกไมไดคณภาพเทาเดม

เราตองมาจากดจาเขยทาตามทเขากาหนด เราคดวายอมใหคณภาพตกตาไมได …เรากขอใชเงนจาก

สมาคมผปกครองแทน ขอใหผปกครองชวยเพอใหคณภาพเทาเดม เขากยอม”

จงสรปไดวาการใหฟรเงนคากจกรรมพฒนาผเรยน มปญหาสาคญ 2 ประการคอ 1) สงผล

กระทบตอกระบวนการจดการเรยนการสอนตามปกต และ 2) งบประมาณทไดรบจดสรรนนไมเพยงพอตอ

การจดกจกรรมพฒนาผเรยนใหไดตามกรอบขอกาหนดของกระทรวงศกษา จากสภาพปญหาทงสอง

ประการขางตน ทาใหโรงเรยนตองหาชองทางอนในการเรยกเกบเงนจากผปกครอง เพอใหสามารถ

ดาเนนกจกรรมทโรงเรยนเหนวาเปนประโยชนและมความสาคญตอพฒนาการของนกเรยน

2.5 คาเลาเรยน จากการสมภาษณพบวาเดมทโรงเรยนเรยกเกบเงนคาเลาเรยนรวมกบ

เงนคาบารงการศกษา โรงเรยนทงหมด (ทรบเงนสนบสนนตามนโยบายน) ทคณะผวจยไปทาการ

สมภาษณ ยกเวนโรงเรยนขนาดเลกในชนบท ระบวาการประกาศใชนโยบายดงกลาว ทาใหโรงเรยน

ตองหนไปพจารณาขอเรยกเกบเงนจาก 22 รายการทกระทรวงศกษาธการประกาศใหเรยกเกบไดตาม

ความสมครใจของผปกครอง ซงโรงเรยนตางกระบวาหากไมดาเนนการดงกลาว โรงเรยนกคงอยไมได

หรอหากใหดาเนนการตามนโยบายจรงๆ กคงไมอาจรกษาระดบคณภาพทดไวได ในขณะทโรงเรยน

ขนาดเลกในชนบทนนระบวา งบประมาณทไดรบจากนโยบายดงกลาวมสวนชวยไดมาก แมยงไม

เพยงพอตอความตองการ แตทางโรงเรยนกไมไดขอเรยกเกบเงนจากผปกครอง เพราะทราบดวา

ผปกครองกมฐานะยากจน การเรยกเกบเงนจะเปนการซาเตมความยากจนของผปกครองและยงอาจ

กระทบตอสมพนธภาพทดตอกนระหวางทางโรงเรยนกบผปกครองดวย จากการสมภาษณผปกครอง ยงไดรบทราบวาคาใชจายทผปกครองยงจายอยเชนเดม

ทงชวงกอนและหลงการใช “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ”กคอ คาใชจายเพอการ

เรยนพเศษทกรปแบบ ไมวาจะเปนการเรยนพเศษทโรงเรยนจดเอง การเรยนพเศษตามโรงเรยนกวด

วชา หรอการจางครมาสอนทบานเฉพาะคน หรอการจบกลมนกเรยนไปเรยนทบานอาจารยหรอบาน

ของนกเรยนคนใดคนหนง ซงคาใชจายดงกลาวมจานวนสงมากหากเทยบกบคาใชจายการศกษาดาน

อนๆ และยงคงเปนอยเชนเดมแมจะมนโยบายฯ นแลวกตาม เนองจากผปกครองยงไมเชอวาโรงเรยน

จะสามารถจดการเรยนการสอนไดอยางมคณภาพ ในสวนการเกบขอมลดวยแบบสอบถามในประเดน

 

84

ระดบคณภาพของรายการฟรทไดรบนนพบวา ผปกครองทรบรวาสงทไดรบนนมคณภาพด (ระดบดและ

ระดบดมาก) กบผปกครองทรบรวาสงทไดรบฟรนนมคณภาพไมด (ระดบปานกลาง ระดบนอย และ

ระดบนอยทสด) มจานวนใกลเคยงกน คดเปนรอยละ 52.01 กบรอยละ 47.09 ผลการวเคราะหดง

แสดงในตารางท 4.12

ตารางท 4.12 ความคดเหนของผปกครองตอคณภาพของรายการทไดรบฟร จาแนกตามระดบ

การศกษาของบตร (n = 9,003 เนองจากผปกครองบางทานมบตรเรยนอยในระดบ

การศกษาขนพนฐาน > 1 คน)

จานวนนกเรยน (รอยละ)

ระดบความคดเหนของผปกครองตอคณภาพของรายการทไดรบฟร ระดบการศกษาของบตร

มากทสด มาก ปานกลาง/

พอใช

นอย นอยทสด

กอนประถมศกษา

(รอยละ)

219

(3.02)

546

(7.54)

571

(7.89)

97

(1.34)

14

(0.19)

ประถมศกษา

(รอยละ)

511

(7.06)

1519

(20.98)

1500

(20.72)

269

(3.71)

67

(0.93)

มธยมศกษาตอนตน

(รอยละ)

297

(4.10)

900

(12.40)

837

(11.60)

111

(1.50)

32

(0.40)

มธยมศกษาตอนปลายสายสามญ

(รอยละ)

135

(1.86)

566

(7.82)

543

(7.50)

79

(1.09)

19

(0.26)

มธยมศกษาตอนปลายสายอาชพ

(รอยละ)

94

(1.30)

114

(1.57)

135

(1.86)

33

(0.46)

14

(0.19)

รวม 1037

(11.52)

3645

(40.49)

3586

(39.83)

589

(6.54)

146

(1.62)

จงสรปไดวา ปญหาในระหวางการนานโยบายฯ ไปใชทง 5 รายการนนมปญหาโดยรวม 6

ประการคอ 1) ปญหางบประมาณไมเพยงพอทาใหไมเกดการฟรจรงตามชอนโยบาย 2) ปญหาความ

ยงยากเกยวเนองกบระเบยบการเบกจายเงนทงตอฝายโรงเรยนและฝายผปกครอง 3) ปญหาเรอง

คณภาพของรายการฟร 4) ครผรบผดชอบเกยวกบกระบวนการเบกจายเกดความหวาดกลว และ

หวาดระแวง เนองจากกฎระเบยบการเบกจายไมชดเจนจงลอแหลมตอการทจรตคอรปชน 5) การเพม

ภาระงานธรการของคร และ 6) ผลกระทบทางลบตอกระบวนการจดการเรยนสอน สาหรบโรงเรยน

ขนาดใหญ แตสงผลดตอกระบวนการเรยนการสอนสาหรบโรงเรยนขนาดเลกในชนบท

 

85

3. ปญหาเชงผลลพธ

3.1 ดานคณภาพผเรยน

จากการสมภาษณผบรหารสถานศกษาและคณะครของโรงเรยนทจดการศกษาในขนพนฐานรวม

32 แหง ทรบเงนสนบสนนตามนโยบายฯน พบวางบประมาณทจดสรรใหในสวนของนโยบายนไมมสวน

ในการสงเสรมใหคณภาพของผเรยนดขน ซงไมเปนไปตามชอ “นโยบายเรยนด เรยนฟร 15 ป อยาง

มคณภาพ” ดงจะเหนไดจากตวอยางคาสมภาษณ ดงน

“คดวานโยบายนไมทาใหคณภาพดขน ไมเกยวกนเลย เพราะครสอนเหมอนเดม โดยเฉพาะ

ดจากผลโอเนต เฉลยตากวาหาสบ สขศกษาสงกวาหาสบวชาเดยว”

“งบประมาณเกยวของกบผปกครองโดยตรง ไมเกยวของกบคณภาพการศกษาไมเชอมโยงกน

ไมเกยวของกบกระบวนการจดการศกษา … นโยบายนควรทา นาจะมมาตรการ การนาการปรบเปลยน

กระบวนการสอนมาเชอมโยงกน”

“…ไมทาใหคณภาพผเรยนดขนเลย ไมเกยวอะไรกบคณภาพผเรยน ถาจะเกยวคอทาใหแยลง”

“คาวา ฟร ทาไดแคพนฐาน แตไมสามารถไปถงมาตรฐานได”

“โรงเรยนของเราในชวงสองสามปทผานมา เดกเขามหาวทยาลยตามสาขาทเขาเลอกได

เรยกวารอยละรอยเลยกวาได เขาแพทยไดเกนครง ซงดแลวมนไมไดเกยวอะไรกบเงนงบประมาณจาก

นโยบายเรยนดเรยนฟรเลย”

“ความสมพนธของเงนสนบสนนกบคณภาพ … นาจะไมเกดความสมพนธกน วดไมได วาเมอ

ใหเรยนฟรแลวจะเรยนดขนนนไปดวยกน ในความเหนสวนตวนโยบายนนาจะดสาหรบโรงเรยนเลก ท

ขาดแคลนจะดมากๆ แตสาหรบโรงเรยนขนาดใหญไมนาจะมผลเพราะความพรอมของคณภาพ

ผปกครองกลบเปนการเพมภาระงานมากขนดวย เสนอแนะวานาจะสารวจวาโรงเรยนใดทสมควรจะ

ไดรบการสนบสนน เพราะเปนไปไดมากกวาการพจารณาผปกครองรายใดทตองการ”

“ผลโอเนตของทนเพมขนเรอยๆ เปนปกต ซงไมนาเกยวกบเรองนโยบายเรยนดเรยนฟร

นาจะเกดจากหลายปจจย เชน ขวญและกาลงใจของคร การใหวทยฐานะ การใหเงนประจาตาแหนง”

“โอเนตไมดขนเลย คดวาการใหเงนตามนโยบายนไมนาจะชวยทาใหผลการเรยนเดกดขนได”

ในสวนการสมภาษณผปกครองจานวน 40 คน ไมพบวามผปกครองคนใดระบวาลกของตน

เรยนดขนกวาเดม เชน ขอความทวา

“…... พคดวาลกพเขาเรยนดอยแลว อาจเปนเพราะพใหเขาเรยนพเศษท........ (ไมขอระบชอ

โรงเรยนกวดวชา) มาตลอด ลกพกบอกวาทโรงเรยนสอนธรรมดามาก แตพอเรยนทโรงเรยนกวดวชา

มนเขาใจงาย จาได ทาขอสอบได ....เรองทโรงเรยนขอบรจาคพคดวาตวเองไมเดอดรอน พกใหไป

 

86

ไมไดคดอะไร พวาเรองนโยบายฯ น ไมกระทบพเลย แตถาจะทา กอยากฝากบอกผมสวนเกยวของวา

อยากใหทาใหดๆ ทาแลวเดกตองเกงขน”

“…... ผมวานโยบายนหวยแตก ไปประเมนกระทรวงศกษาธการหนอยวาทาอะไรกนทกวนน

ถาทาไดแคน ยบไปเลยครบกระทรวงน อะไรกน ยงทางานนกเรยนยงคณภาพตกตา....”

“…... ผมตองขอพดตรงๆ เลยนะ นโยบายนมนประชานยม มนไมไดสนหรอกวา คณภาพ

เดกไทยเปนไง มนหาเสยง พรรคไหนกเหมอนกนหมด ผมคดวาผมหมดความหวงกบการศกษาของ

บานเราครบ เสยดายทจนครบ ถารวยหนอยจะสงใหลกไปเรยนเมองนอก ไมใหเรยนหรอกบานเรา

จบออกมากโงๆ คณดสครบ ลกคนรวยทไหน เขาใหลกเขาเรยนเมองไทยกน ยงพวกนกวชาการนะรด

วาบานเราเปนไง เหนสงลกไปเรยนเมองนอกกนทงนน ผมไมเขาใจวาทาไมพวกนกวชาการเนยเขาถง

ไมทาการศกษาบานเราใหด จะไดไมตองสงลกไปเรยนเมองนอกไงละคณ จรงไหมละ.....”

“…... ผมขอยกตวอยางเลย ขาวเรองผลสอบโอเนตทเพงออกไป ตอบไดเลยวาเดกคณภาพด

ไมด นโอเนตของ สทศ. กเปนหนวยงานของกระทรวงศกษาธการเอง ประเมนเองยงออกมาแบบนเลย

แลวเดกเราจะเอาอะไรไปแขงกบเมองนอก”

“…... พวารฐบาลทกสมยใหความสาคญกบการศกษามาก โดยเฉพาะชวงหลงๆ แตผลออกมา

มนไมดนส มนตองทบทวนนะ ทาไมประเทศอนดขน ทาไมเราแยลงตลอดเลย งงจรงๆ แลวกยงทาอย

แบบเดม ไมเปลยนวธกนบาง”

แมผลจากการสมภาษณทงจากสวนของทางโรงเรยนและจากทางผปกครองจะไดขอสรปวา

นโยบายดงกลาวไมสามารถทาใหผลการเรยนของเดกนกเรยนดขนเลย แตจากการวเคราะห

แบบสอบถามระดบความคดเหนของผปกครองพบวา ผปกครองเกนครง (รอยละ 53.95) เหนวา

โรงเรยนมการจดการเรยนสอนในระดบด รองลงมาเหนวาอยในระดบพอใช (รอยละ 27.47) ผลการ

วเคราะหดงแสดงในตารางท 4.12

เปนทนาสงเกตวา แมผปกครองเกนครงจะระบวาโรงเรยนมการจดการเรยนการสอนทม

คณภาพอยในระดบด แตผลจากการวเคราะหแบบสอบถามผปกครองพบวา จากนกเรยนจานวน

9,239 คน ผปกครองระบวามนกเรยนเกอบครงหนงคอจานวน 4,616 คน (รอยละ 49.67) ท

ไดรบการกวดวชา ไมวาจะเปนกวดวชาทโรงเรยนทเรยนอย หรอกวดวชาทโรงเรยนกวดวชา และเปนท

นาสงเกตวายงมนกเรยนจานวนหนง (รอยละ 3.99) ทเขากวดวชาจากทงสองแหลงคอนอกจาก

จะกวดวชาทโรงเรยนทเรยนอยแลว ยงไปกวดวชาเพมเตมจากโรงเรยนกวดวชาดวย ซงเมอวเคราะห

จาแนกตามระดบการศกษาแลวพบวา การกวดวชานนมเพมมากขนตามระดบการศกษา (ยกเวนระดบ

มธยมศกษาสายอาชพ) เรยงลาดบจากระดบกอนประถมศกษา ระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษา

ตอนตน และระดบมธยมศกษาตอนปลาย มนกเรยนเขาเรยนกวดวชาสงถงรอยละ 34.15, 52.08,

54.28 และ รอยละ 58.62 ตามลาดบ ผลการวเคราะหแสดงไดดงตารางท 4.13

 

87

ตารางท 4.13 ความเหนของผปกครองตอคณภาพการจดการเรยนการสอน จาแนกตามระดบการศกษาของบตร

(n = 9,578 เนองจากผปกครองบางทานมบตรเรยนอยในระดบการศกษาขนพนฐาน > 1คน)

จานวนนกเรยน (คน)

ระดบความเหนของผปกครองตอคณภาพการจดการเรยนการสอน ระดบการศกษาของบตร

ดมาก ด ปานกลาง/

พอใช

ไมด ปรบปรง

กอนประถมศกษา

(รอยละ)

280

(3.87)

850

(11.74)

408

(5.63)

19

(0.26)

3

(0.04)

ประถมศกษา

(รอยละ)

672

(9.28)

2178

(30.08)

1123

(15.51)

71

(0.98)

12

(0.17)

มธยมศกษาตอนตน

(รอยละ)

349

(4.82)

1192

(16.46)

594

(8.20)

29

(0.40)

4

(0.06)

มธยมศกษาตอนปลายสายสามญ

(รอยละ)

186

(2.57)

765

(10.56)

390

(5.39)

25

(0.35)

4

(0.06)

มธยมศกษาตอนปลายสายอาชพ

(รอยละ)

115

(1.59)

182

(2.51)

116

(1.60)

9

(0.12)

2

(0.03)

รวม 1602

(16.73)

5167

(53.95)

2631

(27.47)

153

(1.60)

25

(0.26)

ตารางท 4.14 จานวนและรอยละของนกเรยนทเขาเรยนกวดวชา จาแนกตามระดบการศกษา (n = 9,293

เนองจากผปกครองบางทานมบตรเรยนอยในระดบการศกษาขนพนฐาน > 1 คน)

จานวนนกเรยนทกวด/ไมกวดวชา (คน) ระดบการศกษา

ไมกวด กวดในโรงเรยน กวดทอนๆ กวดทงสองแหง

กอนประถมศกษา

(รอยละ)

972

(13.42)

383

(5.29)

109

(1.51)

12

(0.17)

ประถมศกษา

(รอยละ)

1897

(26.20)

1204

(16.63)

703

(9.71)

155

(2.14)

มธยมศกษาตอนตน

(รอยละ)

967

(13.35)

603

(8.33)

416

(5.75)

129

(1.78)

มธยมศกษาตอนปลายสายสามญ

(รอยละ)

557

(7.69)

337

(4.65)

381

(5.26)

71

(0.98)

มธยมศกษาตอนปลายสายอาชพ

(รอยละ)

284

(3.92)

77

(1.06)

32

(0.44)

4

(0.06)

รวม 4677

(50.33)

2604

(28.02)

1641

(17.66)

371

(3.99)

 

88

นอกจากนนเพอเปนการยนยนวา ผเรยนมคณภาพดขนหรอไม คณะผวจยไดวเคราะหขอมล

ดานคณภาพผเรยนทมหนวยงานทนาเชอถอจานวนหลายแหงทงจากภายในกระทรวงศกษาธการและ

จากองคกรทเกยวของกบการวดและประเมนผลผเรยนภายในประเทศและภายนอกประเทศได

ดาเนนการวดและประเมนไว ซงเชอวานาจะสะทอนทศทางคณภาพผเรยนหลงจากมการประกาศใช

นโยบายดงกลาวได ผลการวเคราะหขอมลดานคณภาพผเรยนจากหนวยงานทนาเชอถอจานวน 5

หนวยงาน เปนดงน

3.1 .1 ผลการประเมนโดยกระทรวงศกษาธการ

สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) ไดสรปผลเฉลยสะสม (Grade

Point Average: GPA) ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 จานวน 8 กลมสาระ ตงแตปการศกษา

2549-2553) ซงพบวาคะแนนเฉลยสะสม (GPA) หลงประกาศใช “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป

อยางมคณภาพ” (ปการศกษา 2552-2553) ทง 8 กลมสาระมคะแนนเฉลยสะสม (GPA) สงขน

กวากอนใชนโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป (พ.ศ. 2549-2551) โดยมคะแนนเฉลยสะสม (GPA)

สงขนเพยงเลกนอย (ดงรายละเอยดของคะแนนเฉลยสะสม GPA ของแตละกลมสาระ จาแนกแตละป

การศกษาทแสดงไวในตารางท 2.11 ในบทท 2)

3.1.2 ผลการทดสอบจากสถาบนทดสอบทางการศกษาแหงชาต (องคการมหาชน) (สทศ.)

ผลการทดสอบสาหรบนกเรยนในชนประถมศกษาปท 6 เมอพจารณาวชาหลกคอ

วทยาศาสตร คณตศาสตร และความสามารถดานการอาน (ภาษาไทย) จะพบวาในชวงสองปกอน

ประกาศใช “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” (ปการศกษา 2550-2551) คะแนน

เฉลยทงสามวชานนสงกวาหลงจากประกาศใชนโยบายฯ (ปการศกษา 2552-2553) หากพจารณา

แนวโนมผลการทดสอบทง 8 วชาหลงจากประกาศใชนโยบายฯ พบวามเพยงสามวชาเทานนทม

คะแนนสงขน (วทยาศาสตร สงคมศกษา และการงานและเทคโนโลย) ทเหลออก 5 วชามคะแนนลด

ตาลง โดยมเพยง 2 วชาจาก 8 วชาเทานนทมคะแนนเฉลยเกนครง (สขศกษาและพลศกษา และการ

งานและเทคโนโลย)

ผลการทดสอบสาหรบนกเรยนในชนมธยมศกษาปท 3 เมอพจารณาวชาหลกคอ

วทยาศาสตร คณตศาสตร และความสามารถดานการอาน (ภาษาไทย และภาษาองกฤษ) จะเหนวาใน

ชวงหนงปกอนประกาศใชนโยบายฯ (ปการศกษา 2551) คะแนนคาเฉลยของแตละวชาทงสวชานนสง

กวาหลงจากประกาศใชนโยบายฯ (ปการศกษา 2552-2553) หากพจารณาแนวโนมผลการทดสอบ

ทง 8 วชาหลงประกาศใชนโยบายพบวาม 5 วชาทมคะแนนสงขน (วทยาศาสตร ภาษาไทย สงคม

ศกษา สขศกษาและพลศกษา และการงานและเทคโนโลย) ทเหลออก 3 วชามคะแนนลดตาลง โดยม

เพยงวชาเดยวเทานนทมคะแนนเฉลยเกนครง (สขศกษาและพลศกษา)

ผลการทดสอบสาหรบนกเรยนในชนมธยมศกษาปท 6 เมอพจารณาวชาหลกคอ

วทยาศาสตร คณตศาสตร และความสามารถดานการอาน (ภาษาไทย และภาษาองกฤษ) จะเหนวา

ในชวงสองปแรกกอนมนโยบายฯ (ปการศกษา 2550-2551) คะแนนคาเฉลยของแตละวชาทงสวชา

นนสงกวาหลงจากประกาศใชนโยบายฯ (ปการศกษา 2552-2553) หากพจารณาแนวโนมผลการ

 

89

ทดสอบทง 8 วชาหลงประกาศใชนโยบายฯ พบวามเพยง 2 วชาทมคะแนนสงขน (สงคมศกษา และ

การงานและเทคโนโลย) ทเหลออก 6 วชามคะแนนลดตาลง โดยมเพยงวชาเดยวเทานนทมคะแนน

เฉลยเกนครง (สขศกษาและพลศกษา)

เมอพจารณาในภาพรวม อาจสรปไดวาคะแนนวชาหลก (คณตศาสตร วทยาศาสตร

และความสามารถดานการอาน) ของนกเรยนทงสามชวงชนนนแนวโนมทจะลดตาลงอยางเปนระบบ

หลงจากทมการใชนโยบายฯ อกทงกลาวไดวาคะแนนของนกเรยนทงสามชวงชน และทกวชานนม

คาเฉลยตากวาครง ยกเวนเพยงวชาสขศกษาและพลศกษาทงสามชวงชน และวชาการงานและ

เทคโนโลยของชนประถมศกษาปท 6 เทานน (ดงรายละเอยดของคะแนนโอเนตทกชวงชน และทกป

แสดงไวในตารางท 2.12 ในบทท 2 และแนวโนมของการเปลยนแปลงของคะแนนโอเนตของวชาหลก

ในแตละชวงชน แสดงไวในแผนภาพท 2.1 ท 2.2 และ ท 2.3 ในบทท 2)

3.1.3 สานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน) (สมศ.)

จากการเปรยบเทยบระหวางกอนใชนโยบายฯ (ป พ.ศ. 2549 – 2551) และหลงใช

นโยบาย (ป พ.ศ. 2552-2553) พบวา ผลการประเมนคณภาพภายนอกสถานศกษาระดบปฐมวย

และระดบประถม-มธยม รอบสอง ตามมาตรฐานทเกยวของกบคณภาพผเรยนในภาพรวมมแนวโนม

ลดลง (ดงรายละเอยดตามตารางท 2.13 หนา 36 ในบทท 2)

3.1.4 คะแนนจากโครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (Programme for

International Student Assessment หรอ PISA)

ผลคะแนนจากโครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาตของประเทศไทยทประเมนในป

2543 2546 2549 และ 2552 จานวน 4 ครง มผลเปนทชดเจนและเปนไปในทศทางเดยวกนทง

สามวชาทงสครง กลาวคอนกเรยนไทยมคะแนนการสอบตากวาคะแนนเฉลยมาตรฐานจาก OECD ทง

สามวชาและทงสครงทมการสอบ (ดงรายละเอยดทแสดงไวในตารางท 2.14 ในบทท 2) และม

รปแบบการเปลยนแปลงคะแนนในทศทางทคลายคลงกนทงสามวชา กลาวคอ ในชวงสามปกอน

ประกาศนโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ปนน คะแนนของทงสามวชามแนวโนมวาจะลดลง และเรมจะ

กระเตองขนเลกนอยในการสอบครงสดทาย (ดงรายละเอยดทแสดงไวในแผนภาพท 2.4 หนา 38 ใน

บทท 2) ซงเปนชวงทมการประกาศใชนโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ปไดเพยงไมกเดอน

3.1.5 ผลการจดอนดบความสามารถในการแขงขนระดบนานาชาตโดยสถาบนนานาชาต

เพอการจดการ (Institute for Management Development: IMD)

เมอพจารณาอนดบความสามารถในการแขงขนของประเทศไทยในชวง 6 ปทผานมา

(ป พ.ศ. 2549-2554) จะเหนไดวาในชวงสามปแรก (ป พ.ศ. 2549-2551) นนประเทศไทยม

อนดบความสามารถในการแขงขนดขนทกป แตในชวงสามปหลง (ป พ.ศ. 2552-2554) กลบ

ปรากฏวามอนดบความสามารถในการแขงขนลดลงทกป และเปนทนาสงเกตอยางยงวาในชวงสามป

กอนทจะประกาศใชนโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป (ป พ.ศ. 2549-2551) ในขณะทสามปหลงนน

 

90

เปนชวงหลงมการใชนโยบายฯ (ป พ.ศ. 2552-2554) ทงนหากเปรยบเทยบอนดบความสามารถใน

การแขงขนกบประเทศในกลมอาเซยนดวยกนจานวน 8 ประเทศ (ขนอยกบวามประเทศใดบางเขารวม

การจดอนดบในปนนๆ) จะพบวาประเทศไทยมความสามารถในการแขงขนในภาพรวมตากวา 5

ประเทศจาก 7 ประเทศ (บรไนดารสซาราม มาเลเซย เวยดนาม สงคโปร และอนโดนเซย) และม

ความสามารถในการแขงขนในภาพรวมดกวา 2 ประเทศจาก 7 ประเทศ (กมพชาและฟลปปนส)

หากพจารณาเฉพาะตวบงชดานสขภาพและการศกษาขนพนฐาน ในชวงสามปหลง

เทานน (ป พ.ศ. 2552-2554) จะพบวาประเทศไทยมอนดบความสามารถในการแขงขนลดลงทกป

ในขณะท 4 ประเทศจาก 7 ประเทศ (บรไนดารสซาราม เวยดนาม สงคโปร และอนโดนเซย) ม

ความสามารถในการแขงขนดขนทกป ในขณะทอก 2 ประเทศจาก 7 ประเทศ (กมพชาและ

ฟลปปนส) มผลการจดอนดบขนลงในชวงสามป และประเทศมาเลเซย มแนวโนมทจะมผลการจด

อนดบลดลง แตกยงอยในอนดบทดกวาประเทศไทยอยมาก รายละเอยดผลการจดอนดบ

ความสามารถในการแขงขนระดบนานาชาตของประเทศในกลมอาเซยน (ดงรายละเอยดทแสดงไวใน

แผนภาพท 2.5 และ ตารางท 2.16 หนา 40 และหนา 41 ในบทท 2)

3.2 ความพงพอใจ

3.2.1 ความพงพอใจของผบรหารสถานศกษาและคณะคร

ขอมลจากการสมภาษณผบรหารสถานศกษาและคณะครทนานโยบายเรยนด

เรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ ไปปฏบตจานวน 32 แหง พบวาใหคะแนนความพงพอใจตอนโยบายน

ในระดบพอใช (คาเฉลย 3.1 จากระบบ 5 แตม) โดยประเดนทพงพอใจมากทสดคอการชวยลดภาระ

ใหกบผปกครอง สวนประเดนทไมพงพอใจและอยากใหมการปรบปรงมากทสดสามอนดบแรกคอ 1)

ระเบยบความยงยากในการเบกจาย 2) ความไมเพยงพอของงบประมาณ และ 3) การเพมภาระงาน

ธรการใหกบคร ผลการวเคราะหดงแสดงในตารางท 4.15 3.2.2 ระดบความพงพอใจของผปกครอง

จากการสมภาษณผปกครองระบวาพงพอใจตอนโยบายนเพราะเหนวาเปนการ

ลดภาระคาใชจายได สอดคลองกบความเหนของครทมองวาผปกครองสวนใหญชอบนโยบายน ทงน

ผลการวเคราะหแบบสอบถามในประเดนความพงพอใจของผปกครอง จานวน 6,828 คน พบ

เชนเดยวกนวาผปกครองสวนใหญ (รอยละ 42.62) มความพงพอใจตอนโยบายดงกลาวในระดบมาก

รองลงมา (รอยละ 31.37) มความพงพอใจในระดบปานกลาง และระดบมากทสด (รอยละ 18.36)

ทงนจะเหนวาผปกครองทมความพงพอใจตอนโยบายน (พงพอใจมาก และพงพอใจมากทสด) ม

สดสวนสงถงรอยละ 61.25 ในขณะทผปกครองทไมคอยพงพอใจตอนโยบายน (พงพอใจปานกลาง

พงพอใจนอย และพงพอใจนอยทสด) มรอยละ 38.75 ผลการวเคราะหขอมลแสดงไวในตารางท

4.16

 

91

ตารางท 4.15 ประเดนทผบรหารสถานศกษาและคณะครพงพอใจและไมพงพอใจ (n=32 แหง)

ประเดนทพงพอใจ ความถ

(รอยละ) ประเดนทไมพงพอใจ

ความถ

(รอยละ)

1. การลดภาระใหกบผปกครอง 18

(56.25)

1. ระเบยบความยงยากในการ

เบกจาย

32

(100)

2. กจกรรมพฒนาผเรยน 8

(25)

2. งบประมาณไมพอ 32

(100)

3. เดกมอปกรณการเรยน 6

(18.75)

3. การเพมภาระงานธรการใหกบคร 28

(87.50)

4. ขอบคณรฐบาลททานโยบาย

นออกมา

6

(18.75)

4. คณภาพนไมไดชวยเรองคณภาพ

ผเรยน

25

(78.13)

5. - 5. ปญหาเกยวกบคณภาพรายการฟร 14

(43.75)

6. - 6. ความไมเพยงพอ/ไมมประสทธภาพ

ของเจาหนาทการเงน

12

(37.5)

ตารางท 4.16 ระดบความพงพอใจของผปกครองทมตอการใช “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ปอยาง

มคณภาพ (n = 6,828) ระดบความพงพอใจของผปกครอง จานวน (คน) รอยละ

มากทสด 1,272 18.63

มาก 2,910 42.62

ปานกลาง 2,142 31.37

นอย 377 5.52

นอยทสด 127 1.86

รวม (เฉพาะทตอบแบบสอบถาม) 6,828 100.00

นอกจากนนยงมผปกครองจานวน 1,842 คน จากทงหมด 7,241 คน (รอยละ 25.44) ได

ตอบแบบสอบถามในสวนขอคาถามปลายเปด ซงผวจยไดวเคราะหเนอหาสรปไดเปน 6 ประเดน ดงน

ประเดนท 1 ความเหมาะสมและถกตองของชอนโยบาย จากผปกครองทตอบแบบสอบถาม

ในประเดนนจานวน 144 ความเหน พบวาทงหมด (รอยละ 100) ระบวานโยบายนไมฟรจรงตามชอ

โดยสวนใหญรอยละ 93.06 เหนวาชอของนโยบายไมตรง เพราะมการเรยกเกบเงนเพมหรอ

ผปกครองตองจายเพมไมวาจะเปนจายผานทางคาหนงสอ คาบารงการศกษา คาอปกรณการเรยน

 

92

หรอคากจกรรมพฒนาผเรยน อกรอยละ 6.94 เหนวาชอไมตรงเพราะไมไดเรยนฟรจรงและยงไมม

คณภาพตามชอนโยบาย จงควรเปลยนชอนโยบายเสยใหม

ประเดนท 2 การแบงเบาภาระผปกครองจากการมนโยบายน จากผปกครองทตอบ

แบบสอบถามในประเดนนจานวน 102 ความเหน พบวาสวนใหญ (รอยละ 86.27) ระบวานโยบายน

ชวยแบงเบาภาระได โดยรอยละ 49.02 ระบวาแบงเบาภาระไดเลกนอย เนองจากรฐสนบสนน

งบประมาณนอยเกนไป อกนอยละ 31.37 เหนวาแบงเบาภาระไดเฉพาะผปกครองทยากจน โดยมอย

รอยละ 5.88 ทระบวานโยบายฯแบงเบาภาระผปกครองไดมาก ในขณะทอกรอยละ 13.73 เหนวา

นโยบายนไมไดแบงเบาภาระผปกครอง

ประเดนท 3 ความคดเหนตอระยะเวลาของการเรยนฟร จากผปกครองทตอบแบบสอบถาม

ในประเดนนจานวน 70 ความเหน พบวาทงหมด (รอยละ 100) ระบวาควรขยายระเวลาของการเรยน

ฟรออกไปอก โดยสวนใหญรอยละ 65.72 เหนวาควรขยายระเวลาฟรใหครอบคลมระดบปรญญาตร

รองลงมารอยละ 24.99 เหนวาควรขยายระเวลาออกไปโดยไมมตองกาหนดวาเปน 15 ป ในขณะท

ผปกครองเหนวาควรขยายเวลาไปครอบคลมระดบปรญญาเอก และทเหนวาควรขยายเวลาไปให

ครอบคลมระดบปรญญาโทมจานวนเทากนคอรอยละ 4.29 และทเหนวาควรขยายไปใหครอบคลม

ระดบ ปวส. มอยรอยละ 1.43

ประเดนท 4 ความคดเหนตองบประมาณทรฐสนบสนนในนโยบายน จากผปกครองทตอบ

แบบสอบถามในประเดนนจานวน 372 ความเหน พบวาสวนใหญรอยละ 87.37 มความเหนวา

งบประมาณทรฐจดสรรใหนนไมเพยงพอ รฐควรเพมงบประมาณมากขน เพอใหโรงเรยนลดการเรยก

เกบเงนจากผปกครองลง ในขณะทรอยละ 12.63 เหนวารฐควรเพมงบประมาณใหเพยงพอเพอให

โรงเรยนจดการศกษาไดฟรจรง โดยไมมขอยกเวนใดๆ

ประเดนท 5 ความเหนตอรายการเรยนฟร 5 รายการ

ประเดนท 5.1 ความเหนตอรายการเรยนฟร: เครองแบบนกเรยน จากผปกครองทตอบ

แบบสอบถามในประเดนนจานวน 126 ความเหน พบวาสวนใหญ (รอยละ 92.06) มความเหน

เกยวกบเครองแบบนกเรยนฟรวา รฐควรเพมงบประมาณในสวนน ในขณะทรอยละ 2.38 เหนวาควร

เพมงบประมาณเพมเตมใหสาหรบชวงทนกเรยนเปลยนชวงชน และอกรอยละ 5.56 เหนวาควร

ปรบปรงคณภาพของเครองแบบนกเรยน

ประเดนท 5.2 ความเหนตอรายการเรยนเรยนฟร: หนงสอเรยน จากผปกครองทตอบ

แบบสอบถามในประเดนนจานวน 168 ความเหน พบวาสวนใหญ (รอยละ 39.88) มความเหนวาไม

ควรมนโยบายหนงสอ/แบบฝกหดยมเรยน โดยควรใหนกเรยนไดใชของใหมหมดทกคน รองลงมา

รอยละ 17.86 ระบวาเดกนกเรยนไดรบหนงสอเรยนลาชาหลงเปดเทอม นอกนนยงมปญหาเรอง

คณภาพหนงสอยมเรยน ปญหาโรงเรยนไมใชหนงสอททางกระทรวงศกษาธการกาหนดมาใหเนองจาก

เหนวาไมมคณภาพ ผปกครองตองเสยเงนซอเพม โดยผปกครองเหนวาควรมการจดสรรงบประมาณ

เพม (รอยละ 8.93) ควรลดราคาหนงสอเรยนลงและใหนกเรยนซอเอง (รอยละ 1.19) เหนวา

หนงสอเรยนเกยวกบเครองแบบนกเรยนฟรวา รฐควรเพมงบประมาณในสวนน ในขณะทรอยละ 2.38

 

93

เหนวาควรเพมงบประมาณเพมเตมใหสาหรบชวงทนกเรยนเปลยนชวงชน และอกรอยละ 5.56 เหน

วาควรปรบปรงคณภาพของเครองแบบนกเรยน

ประเดนท 5.3 ความเหนตอรายการเรยนเรยนฟร: อปกรณการเรยน จากผปกครองทตอบ

แบบสอบถามในประเดนนจานวน 108 ความเหน พบวาสวนใหญ (รอยละ 87.96) มความเหนวารฐ

ควรเพมเงนสนบสนนสวนนมากขน ทเหลอเหนวาควรแจกอปกรณการเรยนมากกวาทจะใหผปกครอง

ไปซอเอง และเหนวาเงนทไดรบไมพอซออปกรณการเรยนทมคณภาพได รอยละ 5.66 เทากน และม

อยรอยละ 0.93 ทระบวาอยากใหแจกอปกรณการเรยนกอนเปดเทอม

ประเดนท 5.4 ความเหนตอรายการเรยนเรยนฟร: กจกรรมพฒนาผเรยน จากผปกครองท

ตอบแบบสอบถามในประเดนนจานวน 56 ความเหน พบวาสวนใหญ (รอยละ 37.50) มความเหนวา

อยากใหทางโรงเรยนจดกจกรรมพฒนาผเรยนใหหลากหลายขน ในขณะทมผปกครองรอยละ 16.07

เหนในทางตรงขามวาควรจดกจกรรมใหนอยลง เพอใหนกเรยนไดเรยนดานวชากามากขน ผปกครอง

รอยละ 33.93 เหนวารฐควรเพมเงนสนบสนนเพอกจกรรมพฒนาผเรยน นอกจากนนผปกครองรอย

ละ 8.93 เหนวารฐควรสนบสนนใหเรยนคอมพวเตอรฟรโดยไมตองจายเงนเพมเตม

ประเดนท 5.5 ความเหนตอรายการเรยนเรยนฟร: คาเลาเรยน จากผปกครองทตอบ

แบบสอบถามในประเดนนจานวน 37 ความเหน พบวาสวนใหญ (รอยละ 75.68) มความเหนวา

อยากใหรฐบาลสนบสนนคาเลาเรยนใหมากขน สวนทเหลออกรอยละ 24.32 ระบวาขาราชการและ

พนกงานรฐวสาหกจสามารถเบกคาเลาเรยนไดจานวนเงนนอยลงจากเดมทเคยเบกได

ทงนจะเหนไดวา ขอความเหนเกยวกบรายการเรยนฟร 5 รายการนน มกจะเปนเรองการ

ขอใหรฐเพมเงนสนบสนนมากขน

ประเดนท 6 ความเหนตอการบรหารนโยบายฯ จากผปกครองทตอบแบบสอบถามใน

ประเดนนจานวน 78 ความเหน พบวาสวนใหญรอยละ 39.74 เหนวาขนตอนการใหฟรทงหา

รายการมความยงยาก โดยรอยละ 17.95 เหนวา ควรมอบเงนกอนคาเครองแบบ คาอปกรณการ

เรยน คาหนงสอใหกบผปกครองไปจดการเอง รอยละ 3.85 เหนวาทางโรงเรยนควรจดเตรยมไวขาย

เพอความสะดวก รอยละ 2.56 เหนวาควรใหโรงเรยนจดหาใหเลย โดยไมตองใหเงนผปกครอง

นอกนนผปกครองรอยละ 30.77 เหนวารฐควรจดสรรงบประมาณอยางเทาเทยมกนทกคนและทก

สงกด ผลการวเคราะหดงแสดงในตารางท 4.17

 

94

ตารางท 4.17 ผลการสงเคราะหความคดเหนของผปกครองตอ “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ปอยาง

มคณภาพ” จากการตอบแบบสอบถามปลายเปด (n = 1,842)

ความคดเหนของผปกครอง ความถ รอยละ

ประเดนท 1 ความเหมาะสมและถกตองของชอนโยบาย

1. ไมไดเรยนฟร ตามชอนโยบาย มการเกบเงนจากผปกครองเพม 134 93.06

2. ชอนโยบายไมตรงกบความเปนจรง ควรเปลยนชอนโยบายเพราะ ไมได

เรยนฟรและมคณภาพตามชอนโยบาย

10 6.94

รวมจานวนความเหน 144 100.00

ประเดนท 2 การแบงเบาภาระผปกครองจากการมนโยบายน

1. แบงเบาภาระผปกครองไดเลกนอยหรอบางสวนเพราะไดรบเงนสนบสนน

ไมเพยงพอ

50 49.02

2. แบงเบาภาระผปกครองทมรายไดนอย ฐานะยากจน 32 31.37

3. ไมไดเปนการชวยแบงเบาภาระผปกครองเทาทควร 14 13.73

4. แบงเบาภาระคาใชจายไดมาก 6 5.88

รวมจานวนความเหน 102 100.00

ประเดนท 3 ความคดเหนตอระยะเวลาของการใหเงนสนบสนน

1. ขยายเวลาจาก 15 ป จนถงระดบปรญญาตร 46 65.71

2. ขยายเวลาในระดบการศกษาทสงขน ไมตองจากดวาตอง 15 ป 17 24.29

3. ขยายเวลาจาก 15 ป ใหเรยนฟรในระดบปรญญาโท 3 4.29

4. ขยายเวลาจาก 15 ป ใหเรยนฟรในระดบปรญญาเอก 3 4.29

5. ขยายเวลาจาก 15 ป ใหเรยนฟรจนถงระดบ ปวส. 1 1.43

รวมจานวนความเหน 70 100.00

ประเดนท 4 ความคดเหนตองบประมาณทรฐสนบสนนในนโยบายน

1. เงนทใหไมเพยงพอกบคาใชจายตามจรง ควรเพมเงนสนบสนนใหมากขน

เพอโรงเรยนจะไดไมตองเรยกเกบเงนจากผปกครองเพม

325 87.37

2. รฐจดใหเรยนฟรทงหมดจรงๆ ไมควรมขอแมในกรณใดๆ 47 12.63

รวมจานวนความเหน 372 100.00

ประเดนท 5 ความเหนตอรายการเรยนฟร 5 รายการ

ประเดนท 5.1 ความเหนตอรายการเรยนฟร: เครองแบบนกเรยน

1. เพมเงนสนบสนนคาเครองแบบนกเรยน 116 92.06

2. ปรบปรงคณภาพของเครองแบบนกเรยน 7 5.56

3. เพมเงนคาเครองแบบนกเรยนมากขนสาหรบนกเรยนทขนชวงชนใหม 3 2.38

รวมจานวนความเหน 126 100.00

 

95

(ตอตารางท 4.17)

ความคดเหนของผปกครอง ความถ รอยละ

ประเดนท 5.2 ความเหนตอรายการเรยนเรยนฟร: หนงสอเรยน

1. ไมควรมหนงสอยมเรยน แบบฝก ใหเปนหนงสอใหมทงหมด 67 39.88

2. ไดหนงสอเรยนชา เปดเทอมนานแลวเพงจะไดหนงสอ 30 17.86

3. คณภาพของหนงสอยมเรยนชารด ฉกขาด สภาพไมด 19 11.31

4. เพมเงนสนบสนนคาหนงสอเรยน 15 8.93

5. จดสรรหนงสอใหครบทกคน 14 8.33

6. หนงสอยมเรยนควรใหนกเรยนนากลบบานเพอทบทวน 10 5.95

7. หนงสอทใหไมครบทกวชาทใชเรยน โรงเรยนควรแจงใหผปกครองทราบ

เพอผปกครองจะไดจดซอเพมเตมทนเวลา

6 3.57

8. โรงเรยนไมใชหนงสอทรฐใหมาตามนโยบาย ผปกครองตองจายเงนซอใหม 4 2.38

9. ลดคาหนงสอและใหนกเรยนซอเอง 2 1.19

10. โรงเรยนสามารถเลอกใชหนงสออยางอสระ ไมควรกาหนดรายการหนงสอ 1 0.60

11. โรงเรยนสามารถเลอกใชหนงสออยางอสระ ไมควรกาหนดรายการหนงสอ 1 0.60

รวมจานวนความเหน 168 100.00

ประเดนท 5.3 ความเหนตอรายการเรยนเรยนฟร: อปกรณการเรยน

1. เพมเงนสนบสนนคาอปกรณการเรยน 95 87.96

2. อปกรณการเรยนทไดรบแจกไมมคณภาพ, เงนไมพอซออปกรณการเรยนท

มคณภาพ

6 5.56

3. ควรแจกอปกรณการเรยนมากกวาทจะใหเงน 6 5.56

4. ขอใหแจกอปกรณการเรยนใหทนกอนเปดเทอม 1 0.93

รวมจานวนความเหน 108 100.00

ประเดนท 5.4 ความเหนตอรายการเรยนเรยนฟร: กจกรรมพฒนาผเรยน

1. จดกจกรรมพฒนาผเรยนใหมากขน 21 37.50

2. เพมเงนสนบสนนคากจกรรมพฒนาผเรยน 19 33.93

3. ควรลดทากจกรรมลง 9 16.07

4. ใหเรยนคอมพวเตอรโดยไมตองเสยคาใชจายในการเรยน 5 8.93

5. ควรจดกจกรรมปละ 2 ครง 1 1.79

6. ปรบปรงเรองการทศนศกษาใหดขน 1 1.79

รวมจานวนความเหน 56 100.00

 

96

(ตอตารางท 4.17)

ความคดเหนของผปกครอง ความถ รอยละ

ประเดนท 5.5 ความเหนตอรายการเรยนเรยนฟร: คาเลาเรยน

1. เพมเงนสนบสนนคาเลาเรยน 28 75.68

2. ขาราชการและพนกงานรฐวสาหกจสามารถเบกคาเลาเรยนไดจานวนเงน

นอยลงจากเดมทเคยเบกได

9

24.32

รวมจานวนความเหน 37 100.00

ประเดนท 6 ความเหนตอการบรหารนโยบายฯ

1. ขนตอนการเบกจายยงยากเกนไป สรางภาระใหกบผปกครองอยางมาก เชน

ตองเอาใบเสรจรบเงนมาใหโรงเรยน ไดหนงสอและอปกรณการเรยนลาชา

31

39.74

2. บรหารจดการและจดสรรเงนใหกบโรงเรยนเทาเทยมกนทวทงประเทศ ทก

สงกดใหกบเดกทกคนในประเทศไดรบสทธทกคน

24 30.77

3. จายเงนทงหมดเปนกอนใหผปกครองจดการเอง สาหรบคาอปกรณการเรยน

หนงสอ เครองแบบนกเรยน ใหผปกครองตดสนใจไดเอง

14 17.95

4. เงนทจาย นาไปใชประโยชนไดไมเตมท และไมตรงตามประสงค เชน ชด

นกเรยนขนชวงชนใหม อปกรณการเรยนจดสรรไมเหมาะสม

4 5.13

5. อยากใหทางโรงเรยนหรอรฐจดหาชดอปกรณการเรยนไวขายใหนกเรยนเลย 3 3.85

6. โรงเรยนควรจดการโดยไมตองใหผปกครองมารบเงน 2 2.56

รวมจานวนความเหน 78 100.00

วตถประสงคขอทสอง: เพอศกษาเปรยบเทยบการจดการศกษาของตางประเทศ

จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวกบนโยบายใหเปลาทางการศกษาของประเทศทคดสรรส

ประเทศ ไดแก ประเทศองกฤษ ประเทศเยอรมน ประเทศสงคโปร และประเทศมาเลเซย คณะผวจย

สามารถสรปเปรยบเทยบกบประเทศไทย ไดดงตารางท 4.18 และสามารถสรางขอสรปทสาคญได 5

ประเดน ดงน

1. ประเดนนยามของการใหเปลาทางการศกษา การใหเปลาทางการศกษาหรอ Free

Education นน มความหมายแตกตางกนตามการรบรของผใหบรการทางการศกษากบผรบบรการ

ทางการศกษา กลาวคอในมมของผให (รฐบาล) มการกาหนดขอบเขตวาใหเปลารายการใดบาง

ในขณะทผรบคาดหวงตามขอบเขตของคาวา “ฟร” หรอ “ใหเปลา” นนวาตองครอบคลมทกรายการ

และตองไมมรายการแฝง นอกจากนนคาวาใหเปลาทางการศกษายงมระดบทแตกตางกนออกไปในแต

ประเทศ ไดแก 1) ใหฟรในขอบเขตของระยะเวลาทแตกตางกน โดยประเทศสงคโปรใหเรยนฟร 6 ป

ประเทศมาเลเซย 11 ป ประเทศองกฤษ 15 ป และประเทศเยอรมนใหเรยนฟรจนถงระดบปรญญา

เอก 2) ใหฟรในจานวนรายการทแตกตางกน ในแตละประเทศมการกาหนดรายการใหเปลาท

แตกตางกน เชน ประเทศองกฤษฟรทกอยาง ยกเวนชดนกเรยน คาอาหารและคาเดนทางไปโรงเรยน

 

97

ประเทศเยอรมนใหฟรทกรายการยกเวนเครองแบบนกเรยน เนองจากประเทศนใหแตงกายไดตามท

ตองการ โดยทงประเทศองกฤษและประเทศเยอรมนนนโรงเรยนอาจขอเรยกเกบบางรายการไดเชน

กจกรรมวายนา การไปชมภาพยนตรหรอทศนศกษานอกสถานท แตใหขนกบความสมครใจในการจาย

ของผปกครอง หากผปกครองไมเตมใจทจะจาย โรงเรยนกตองจดใหเดกดงกลาวไดรบบรการทาง

การศกษาเชนเดยวกบเดกนกเรยนอนๆ สวนในประเทศสงคโปรนนใหฟรทกรายการ ยกเวน

คาธรรมเนยม (school fees) คาบารงการศกษาขนมาตรฐาน คาบารงการศกษาขนทสอง และสาหรบ

โรงเรยนเอกชนนนตองเสยคาบารงโรงเรยนเอกชนดวย ในขณะทประกาศของรฐมนตรวาการ

กระทรวงศกษาธการ (พ.ศ. 2551) ของประเทศมาเลเซยนน ระบวาฟรทกรายการโดยไมมขอยกเวน แต

วธปฏบตนนยงมขอวพากษอยมาก

2. ประเดนเปาหมายในการจดทานโยบาย เปาหมายในการจดทานโยบาย ทง 4 ประเทศ

เหนตรงกนวา เพอสรางโอกาสทางการศกษา ขยายโอกาสทางการศกษา เพมอตราการรหนงสอและ

ยกระดบคณภาพของทรพยากรมนษย

3. ประเดนการนานโยบายการใหเปลาทางการศกษาสการปฏบต ประเทศทคดสรรมการ

นานโยบายการใหเปลาทางการศกษาแตกตางกนโดยมการกาหนดนโยบายการศกษาของตนแตกตาง

กนออกไป ทงนตามสภาพปญหา ความเชอ ความพรอมดานงบประมาณ โดยมการดาเนนงานทหลาก

ลายแตกตางกน แบงไดเปนสองกลม กลมแรกคอประเทศเยอรมนและประเทศองกฤษ (กลมยโรป)

ซงมการนานโยบายลงสการปฏบตโดยเนนการมสวนรวมและมการตดตามตรวจสอบคณภาพผเรยน

อยางใกลชดและเขมแขงทงจากกลมผปกครองผานสมาคมผปกครองและการมกรรมการสถานศกษาท

เขมแขง อกกลมหนงคอกลมประเทศไทย และประเทศมาเลเซย ไดใชความมงมนทจะทาใหนโยบายส

ความสาเรจโดยการยดมนในกฎระเบยบ แตขาดการเตรยมความพรอมทงในระดบกระทรวง ระดบ

ปฏบต ระดบผรบบรการทางการศกษา และขาดการวางแผนการตดตามประเมนการนานโยบายสการ

ปฏบตอยางเปนระบบ อกทงขาดกลไกการมสวนรวมทเขมแขงจากภาคผปกครอง ทาใหการ

ตอบสนองจากภาคผปกครองเปนไปในลกษณะตงรบ ซงแตกตางจากประเทศสงคโปรทมการ

ดาเนนการใกลเคยงกบประเทศองกฤษ เนองจากประเทศสงคโปรไดถกวางรากฐานและรบเอาแนวคด

ดานการจดการศกษาจากประเทศองกฤษมาใชคอนขางมากหากเทยบกบประเทศอนๆ

4. ผลการนาใชนโยบายใหเปลาทางการศกษา เมอพจารณาจากคะแนนสอบจากโครงการ

PISA จะพบวาประเทศองกฤษและประเทศเยอรมนมผลการสอบทดกวาประเทศไทยและประเทศ

มาเลเซย ในขณะทประเทศสงคโปรมผลการสอบดกวาทกประเทศ โดยทงประเทศองกฤษ ประเทศ

เยอรมน และประเทศสงคโปรมคะแนนสงกวาคาเฉลย สวนประเทศไทยและประเทศมาเลเซยนนม

คะแนนตากวาคาเฉลย

ในเปาหมายดานอตราการรหนงสอนน จะเหนไดวาประเทศเยอรมนและประเทศองกฤษนนม

อตราการรหนงสอสงมากอยางตอเนองมาโดยตลอด (รอยละ 99.00) ในชวงสบปทผานมา ในขณะท

ประเทศไทยมอตราการรหนงสอขนๆลงๆในชวงหาปทผานมา ไมมรปแบบทบอกแนวโนมไดชดเจน

 

98

เชนเดยวกบรปแบบอตราการรหนงสอของประเทศสงคโปรและประเทศมาเลเซย จงไมอาจกลาวไดวา

การมนโนบายเรยนดเรยนฟรทาใหอตราการรหนงสอเพมขนได

5. ปจจยแหงความสาเรจและปญหาอปสรรคในการใชนโยบาย ปจจยททาใหประเทศ

องกฤษ ประเทศเยอรมนและประเทศสงคโปร ประสบความสาเรจในการใชนโยบายใหเปลาทาง

การศกษาคอ 1) การใหความสาคญอยางแทจรงกบการศกษามาอยางตอเนอง 2) การจดสรร

งบประมาณใหอยางมากพอ และ 3) มการดาเนนการและการตดตามประเมนผลผานการมสวนรวมท

เขมแขงของกรรมการสถานศกษาและเครอขายผปกครอง โดยประเทศสงคโปรมปจจยเพมเตมจาก

ประเทศองกฤษ ประเทศเยอรมน คอการสามารถทลายกาแพงความแตกตางและหลากหลายของคน

ในชาตไดสาเรจ สวนปญหาอปสรรคของประเทศทประสบความสาเรจคอการใชงบประมาณจานวน

มาก และความกดดนของคนในชาตทตองเสยภาษในอตราทสง ในขณะทปญหาในการดาเนนนโยบาย

ของประเทศไทยและประเทศมาเลเซยคอ 1) การประกาศใชนโยบายในลกษณะประชานยม 2) การ

ขาดงบประมาณหรอการจดสรรงบประมาณไมเพยงพอ 3) ขาดการวางแผนเตรยมความพรอมในการ

ใชนโยบาย ตลอดจนขาดการการประเมนนโยบายอยางเปนระบบ ซงปญหาและอปสรรคทงสามขอทา

ใหการใชนโยบายไมสามารถสงผลดตอคณภาพผเรยนได

วตถประสงคขอทสาม: เพอใหขอเสนอแนะทนาไปสการปรบปรงระบบการบรหารการศกษาให

เปนไปตามบทบญญตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

จากการศกษาสภาพการนานโยบายฯ สการปฏบต ประกอบกบผลการวจยทพบปญหาในการนา

นโยบายสการปฏบต ตลอดจนผลการประชมระดมสมองประกอบกบทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ

คณะผวจยไดถอดบทเรยนเพอจดทาขอเสนอแนะในสองสวนดงน

3.1 ขอเสนอแนะในการปรบปรง “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ

เพอใหเกดการนา “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” สการปฏบตไดอยางม

ประสทธภาพ ทกภาคสวนทเกยวของ ควรรวมกนปรบปรงการบรหารการศกษาอยางเปนระบบ โดย

ควรมการศกษาเพอกาหนดกลมเปาหมายทมความตองการจาเปนในการรบบรการใหเปลาทาง

การศกษา ตลอดจนศกษาวเคราะหวธการจดสรรงบประมาณและวธการไดซงงบประมาณ ซงหาก

พจารณาตามสภาพปญหาการทสงคมขาดแคลนกาลงคนในระดบฝมอแรงงานประกอบกบการท

แรงงานไมเขาสตลาดแรงงานแลวนน จะเหนไดวาจดสาคญอยทประเทศไทยมไดกาหนดคณลกษณะ

จาเปนขนตาของผสาเรจการศกษาขนพนฐานทชดเจน ซงสะทอนไปถงการออกแบบหลกสตรเพอจด

กลมประสบการณในการหลอหลอมผเรยน ดงนนกอนจะมการกาหนดกลมเปาหมายในการใหเปลา

ทางการศกษา จงควรมการกาหนดคณลกษณะทพงประสงคของผเรยนใหชดเจนเสยกอน

นอกจากนนควรมการจดเตรยมความพรอมของการนานโยบายสการปฏบตในแตละระดบ

ทเกยวของ ควรมการออกแบบตดตามปญหาอปสรรคการดาเนนงานและความสาเรจของนโยบาย

ตลอดจนการนาผลการประเมนมาปรบเปลยนวธดาเนนการและกาหนดนโยบายในระยะตอไป แนวคด

การปรบปรง “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ” สามารถแสดงไดดงตารางท 4.19

 

99

ตารางท 4.18 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบการใหบรการทางการศกษาแบบใหเปลาของประเทศทคดสรร

ประเดนเปรยบเทยบ ประเทศองกฤษ ประเทศเยอรมน ประเทศสงคโปร ประเทศมาเลเซย

1. การศกษาภาคบงคบ 12 ป คอ ตงแตระดบอนบาลอาย

5- 16 ป และจะขยายเปน 18 ป

ในป พ.ศ. 2556 สาหรบเดกทม

อายครบ 17 ป และในป พ.ศ.

2558 สาหรบเดกทมอายครบ 18

ป

13 ป ตงแตอนบาลไปจนถงอาย

11-12 ป แตกตางกนในแตละ

จงหวด ทง 16 จงหวด ซงมอสระ

ในการบรหารจดการศกษาไดเอง

ระด บประถมศ กษา ค อต ง แต ช น

ประถมศกษาปท 1- 6 (ไมรวมผ

พการ) ผปกครองทไมสงบตรหลานเขา

รบการศกษาขนพนฐานมความผดตาม

ประมวลกฎหมายอาญา หากอนโลมให

ผปกครองจดการศกษาแบบ Home

school ไดหรอการสงบตรหลานไปบวช

เรยน แตตองทาเรองขออนญาตจาก

รฐบาลและผานเกณฑการพจารณากอน

* เรมกาหนดการศกษาภาคบงคบเมอป

พ.ศ. 2546

6 ป ระดบประถมศกษา ตงแตชน

ประถมศกษาปท 1- 6 สวนระดบอนบาล

นน ไม บงคบจะนา บตรหลานเข าเรยน

อนบาลหรอไม และไมกาหนดอายวาจะให

เดกเรยนชนประถมศกษาเมออายเทาใด แต

โดยปกตเดกเขาเรยนชนประถมศกษาปท 1

เมออายเจดป

2. ระยะเวลาของการเรยน

ฟร (เฉพาะสงกด

รฐบาล)

12-13 ป ระดบประถมศกษาถงปรญญาเอก

* ในชวงหาปทผานมา บาง

มหาวทยาลยไดเรมขอเกบ

คาธรรมเนยมจากนกศกษาบาง

เปนบางรายการ โดยอางวาเงนท

รฐสนบสนนนนไมเพยงพอ

6 ป (อาย 7-12 ป ไมเกน 15 ป) 11 ป ครอบคลมระดบประถมศกษาและ

ระดบมธยมศกษา ไดแก ชนประถมศกษาป

ท 1- 6 และชนมธยมศกษาปท 1- 5 (ไม

กาหนดอายเขาเรยนชนประถมศกษาปท 1

จงไมไมมกาหนดชวงอายวาเรยนฟรถงอาย

เทาใด)

* ระบบการศกษาของมาเลเซย เปนแบบ

ประถมศกษา 6 ป และมธยมศกษา 5 ป

 

100

(ตอตารางท 4.18)

ประเดนเปรยบเทยบ ประเทศองกฤษ ประเทศเยอรมน ประเทศสงคโปร ประเทศมาเลเซย

3. จดกาเนด

นโยบายเรยนฟร

ป พ.ศ. 2551 มการตรากฎหมาย

“การศกษาและทกษะอาชพ” โดย

มงกระจายโอกาสและสรางความ

เสมอภาคทางการศกษา โดยใหฟร

เฉพาะโรงเรยนทรบเงนสนบสนน

จากรฐบาล

ป พ.ศ. 2202 มการออกขอ

กาหนดใหทกรฐทง 16 จงหวด

ยดถอใหการศกษาภาคศกษา 9 ป

เพอใหเกดความเทาเทยมกนของ

เดกทกคนทจะไดรบบรการทาง

การศกษาทมมาตรฐานฟรโดยไม

แบงแยกเชอชาต เผาพนธ แมแต

กลมคนทดอยโอกาสทางสงคม ก

ตองไดการศกษาภาคบงคบนแบบ

ใหฟรทกรายการ

เมอ พ.ศ. 2542 มการตงกรรมการ

การศกษาภาคบงคบมาเพอศกษาวาม

ความจาเปนทจะตองกาหนดการศกษา

ภาคบงคบหรอไม และควรกาหนดระยะ

เท า ใด ซ ง ได ข อสรปว าควรมการ

กาหนดการศกษาภาคบงคบและใชเวลา

6 ป เ พ อหล อหลอมให เ ด ก ม

ความสามารถพนฐานตามท เหนว า

จาเปน พรอมทงกาหนดใหผปกครอง

รบผดชอบทจะตองสงบตรเขาเรยน

ทงนยกเวนเดกพการ

- ในป พ.ศ. 2494 เกดขอเสนอใหมการ

เรยนฟรจากการศกษาของรฐบาลโดย

มอบหมายให Barnes ซงเปนอาจารยจาก

มหาวทยาลยOxford เปนผดาเนนการ

- ป พ.ศ. 2551 รฐมนตรวาการ

กระทรวงศกษาธการไดประกาศนโยบาย

เรยนฟรในระดบขนพนฐาน (ถงระดบเกรด

12) ผานสอและผานการประชมรวมกบ

ย เ นส โก ซ ง เ ช อ ว าน า จ ะ เ กดจ ากแรง

ขบเคลอนทงจากประเดนคณภาพการศกษา

ภายในประเทศทเรมตกตา การแบงแยกชน

ชาตภายในประเทศ และกระแสการศกษา

เพอปวงชน (EFA) ขององคการ

สหประชาชาต และ Asean Harmonization

4. งบประมาณใน

การจดการศกษา

รอยละ 5.3 ของ GDP

งบประมาณจากเงนภาษใชสาหรบ

โรงเรยนรฐบาลซงรฐจดการศกษา

ใหฟรสาหรบผทมอาย 3-18 ป

รอยละ 4.6 ของ GDP

งบประมาณจากเงนภาษใชสาหรบ

โรงเรยนรฐบาลซงรฐจดการศกษา

ใหฟร ทกระดบการศกษา โดย

งบประมาณดงกลาวมาจากสาม

สวนคองบประมาณกลางของ

แผนดนทจดสรรใหแตละจงหวด

รอยละ 3.1 ของ GDP เปนงบประมาณ

จากเงนภาษ โดยรฐบาลจดสรรเงนให

แตละโรงเรยน ทงโรงเรยนรฐและ

เอกชน ในอตราทแตกตางกน ซง

ผปกครองตองจายเองในบางสวน

รอยละ 8.1 ของ GDP งบประมาณแผนดน

จากเงนภาษใชสาหรบโรงเรยนรฐบาล และ

สนบสนนบางสวนใหกบโรงเรยนเอกชน

 

 

101

 

  

(ตอตารางท 4.18)

ประเดนเปรยบเทยบ ประเทศองกฤษ ประเทศเยอรมน ประเทศสงคโปร ประเทศมาเลเซย

งบประมาณทจงหวดนนจดสรรได

เอง และงบประมาณทชมชนหรอ

ทองถนนนจดสรรเพมเตมใหกบ

การศกษาในทองถน

แมจะใชคาวาเรยนฟร แมในระดบ

ประถมศกษาศกษากตาม ซงแตกตาง

ก น ไ ปต า ม เ ช อ ช า ต ข อ ง น ก เ ร ย น

(Singapore, Asian, Non-Asian)

5. รายการเรยนฟร

ทรฐบาลจดสรร

ฟร ทกอย าง ยกเวนชดนกเรยน

คาอาหารและคาเดนทางไปโรงเรยน

แตโรงเรยนอาจขอเรยกเกบบาง

รายการไดเชน กจกรรมวายนา การ

ไปชมภาพยนตรหรอทศนศกษานอก

สถานท แตใหขนกบความสมครใจ

ในการจ ายของผปกครอง หาก

ผ ป กครอ ง ไม เ ต ม ใ จท จ ะ จ า ย

โรงเรยนกตองจดใหเดกดงกลาว

ไ ด ร บ บ ร ก า ร ท า ง ก า ร ศ ก ษ า

เชนเดยวกบเดกนกเรยนอนๆ

* จากการสมภาษณผปกครองระบวา

ตองซอหนงสอเรยนเอง

ฟร ท กร ายการ โดยน ก เ ร ยน

สามารถเลอกแตงกายชดนกเรยน

หรอแตงกายตามทตองการได ซง

พอแมผปกครองตองซอเอง ทงน

โรงเรยนอาจขอเรยกเกบบาง

รายการได เชน กจกรรมวายนา

การไปชมภาพยนตรหรอทศน

ศกษานอกสถานท แตใหขนกบ

ความสมครใจในการจ ายของ

ผปกครอง หากผปกครองไมเตม

ใจทจะจาย โรงเรยนกตองจดให

เดกด งกล าวไดรบบรการทาง

ก า ร ศ ก ษ า เ ช น เ ด ย ว ก บ เ ด ก

นกเรยนอนๆ

ฟรทกรายการยกเวน

1. คาธรรมเนยม (school fees)

2. คาบารงการศกษาขนมาตรฐาน

3.คาบารงคาบารงการศกษาขนทสอง

4. สาหรบโรงเรยนเอกชน ตองเสย

คาบารงโรงเรยนเอกชนดวย

ป ร ะ ก า ศ ข อ ง ร ฐ ม น ต ร ว า ก า ร

กระทรวงศกษาธการ (พ.ศ. 2551) ระบวา

ฟรทกรายการ

- นกเรยนในโรงเรยนรฐบาลจะใสชด

เครองแบบนกเรยน สวนโรงเรยนเอกชนนน

มเครองแบบทแตกตางออกไป ซงพอแม

ผปกครองตองซอเอง

 

 

102

(ตอตารางท 4.18)

ประเดนเปรยบเทยบ ประเทศองกฤษ ประเทศเยอรมน สงคโปร มาเลเซย

6. ปจจยทนาจะทาให

เกดความสาเรจ

ความมงมนของรฐบาลทกพรรค

การ เม อ ง ท ให ค ว ามส าคญ กบ

นโยบายการศกษา และแสดงออก

อยางสอดคลองตามนโยบายบน

พนฐานความเชอทวา “การลงทน

ดานการศกษา เปนการลงทนท

คมคาทสด”

ความเชอมนทตอเนองยาวนาน

ของผนาทางการศกษาวาคนเรา

ตองการการศกษาขน พนฐาน

เพยง 5-6 ป สงผลใหกาหนด

นโยบายการศกษาภาคบงคบ 6 ป

และการวางแผนการผลตกาลงคน

ระดบล างไดสอดคลองกบทศ

ทางการพฒนาประเทศ

1. การพงทลายความแตกแยกทาง

เชอชาตเผาพนธของคนในประเทศ

2. การทประเทศองกฤษได

วางรากฐานดานการศกษาไวเปน

อยางด การดาเนนตามทศทาง

ตามทประเทศองกฤษวางไว จงทา

ใหเหนผลเรว ไมคอยเกดสภาพ

การลองผดลองถก

นายกรฐมนตรของมาเลเซยแตละลวนเคย

ผ า น ก า ร เ ป น ร ฐ ม น ต ร ว า ก า ร

กระทรวงศกษาธการ ทาใหเขาใจปญหาของ

กระทรวงศกษาไดเรว

7. ปจจยทนาจะเปน

อปสรรคในการ

ดาเนนงาน

1. การขยายระยะเวลาเรยนฟรไป

จนถงชวงอาย 18 ป ทาใหตอง

ใชงบประมาณจานวนมาก

2. การเกบอตราภาษทสงมากทาให

ประชาชนเรมตอตาน

การเกบอตราภาษทสงมากทาให

ประชาชนเรมตอตาน

เคยมเสยงตอตานการเดนตามแนวทาง

ของประเทศองกฤษมากเกนไป แต

หลงจากทประเทศไดรบการยอมรบดาน

คณภาพการศกษา เสยงตอตานก

หายไป

มประช าชนบางกล ม เคล อน ไหวผ าน

สอมวลชนเพอตอตานนโยบายเรยนฟร

เนองจากเหนวาเปนนโยบายทรฐบาลไม

สามารถดาเนนการไดจรง และถกใชเปน

เครองมอทางการเมอง

8. ขอวพากษ (เสยงวพากษจาก

ประชาชนและผปกครอง)

- เกบภาษแพงมากไปเพอนามา

ใชกบการเรยนและสวสดการ

ของเดกนกเรยน

- เกบภาษแพงมากไปเพอ

นามาใชกบการเรยนและ

สวสดการของเดกนกเรยน

(ไมพบวามขอวพากษ) 1. ฟรไมจรงตามชอนโยบาย เพราะมคาใชจาย

แฝงอนๆ อกมาก 2. เปนนโยบายประชานยม

3. ขาดการวเคราะหทลมลกในการจดทานโยบาย

 

103

ตารางท 4.19 แสดงแนวคดการปรบปรง “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ”

กจกรรม เหตผลสนบสนน หนวยงานทเกยวของ ผลลพธ/การนาไปใชประโยชน

1. รวมมอกบ

หนวยงานท เกยวของในการ

กาหนดคณลกษณะ

พนฐานทจาเปน

แลวปฏรปหลกสตร

ใหสอดคลองกน

1. ปญหาคนตกงาน, คนลนงาน

2. ปญหาการผลตกาลงคนเขาส

ตลาดแรงงานไดไมตรงกบ

ความตองการของ

ตลาดแรงงาน 3. แรงงานไมเขาสตลาดแรงงาน

มงแตเรยนใหสงเพอใหได

ปรญญา (paper chased value)

1. กระทรวงศกษาธการ

2. กระทรวงแรงงาน

3. กระทรวงอตสาหกรรม

1. กรอบคณวฒทพงประสงค

ของผเรยนในขนพนฐานท

สอดคลองกบความตองการ

ของตลาดแรงงาน และให

ออกแบบชวงอายของผเรยน

วาผเรยนอายเทาใดควรม

ความสามารถระดบใด เพอ

ประโยชนในการกาหนด

การศกษาภาคบงคบไดอยาง

มประสทธภาพ

2. ไดหลกสตรทรองรบการผลต

ผสาเรจการศกษาไดตามท

กาหนด

2. กาหนด

กลมเปาหมายท

แทจรงในการให

เปลาทางการศกษา

1. ประชาชนไทยมระดบฐานะ

ทางเศรษฐกจทแตกตาง

หลากหลาย มความตองการ

จาเปนในการไดรบบรการทาง

ศกษาทแตกตางกน ตลอดจน

มศกยภาพทแตกตางในการ

จายเงนเพอการศกษาของบตร

2. เปนการใชงบประมาณตรงตาม

ความตองการจาเปน ซงเปน

การใชงบประมาณทคมคา

3. สงเสรมใหผทมฐานะทาง

เศรษฐกจดพอ มสวนรวม

รบผดชอบในคาใชจายเพอ

การศกษาของบตร และให

โอกาสผขดสนไดรบการศกษา

1. กระทรวงศกษาธการ

องคกรปกครองสวน

ทองถนและสานกงาน

คณะกรรมการ สงเสรมการศกษา

เอกชน (ฐานขอมล

โรงเรยนและนกเรยน)

2. กรมสรรพากร (ขอมล

รายไดครวเรอน)

1. ไดจานวนกลมเปาหมายของ

นโยบาย เพอใหเกดการ

จดสรรงบประมาณทม

ประสทธภาพสงสด (จดสรร

งบประมาณตรงตามความ

ตองการจาเปน เพอการใช

งบประมาณทนอยทสด และ

นาเงนงบประมาณทเหลอไป

แกปญหาดานอน เชน พฒนา

ศกยภาพของคร)

3. ศกษาวางแผน

ความตองการใน

การใชงบประมาณ

เพอกลมเปาหมาย

ทกาหนด

1. ทผานมามการศกษาวจย แต

ไมนาผลวจยมาใช ทาใหเกด

การสญเปลาทางวชาการ และ

เกดปญหาในการใช

งบประมาณทไมสอดคลอง

กบความตองการจาเปน

1. กระทรวงศกษาธการ

องคกรปกครองสวน

ทองถนและสานกงาน

คณะกรรมการ สงเสรมการศกษา

เอกชน

2. กระทรวงการคลง

3. กรมสรรพากร

1. ไดกรอบความตองการ

งบประมาณ ทาใหทราบระดบ

ความเพยงพอของ

งบประมาณทม เพอนาไป

ออกแบบการบรหาร

งบประมาณอยางเหมาะสม

 

104

(ตอตารางท 4.19)

กจกรรม เหตผลสนบสนน หนวยงานทเกยวของ ผลลพธ/การนาไปใชประโยชน

4. ออกแบบการไดมา

ซงงบประมาณ

โดยศกษาความ

เปนไปไดกบระบบท

เกยวของอยาง

รอบดาน

1. ทผานมามการกาหนด

นโยบายโดยขาดการศกษา

ความเปนไปไดดาน

งบประมาณ

1. กระทรวงศกษาธการ

องคกรปกครองสวน

ทองถนและสานกงาน

คณะกรรมการ สงเสรมการศกษา

เอกชน

2. กระทรวงการคลง

3. กรมสรรพากร

1. ไดวธการบรหารงบประมาณท

มประสทธภาพ (วางแผนการ

จดหา การจดสรร และ

วางแผนบรหารงบประมาณ

อยางมประสทธภาพ)

5. เตรยมความพรอม

ในทกระดบท

เกยวของกบการ

นานโยบายสการ

ปฏบต

1. ทผานมามปญหาในการ

เบกจายงบประมาณ อนเนอง

มาจากขาดการวางแผนทด

ในการบรหารงบประมาณ

2. ทผานมามปญหาเชงปฏบต

เนองจากไมมการกาหนดแนว

ปฏบตทชดเจน ทาใหเกดการ

ปฏบตทหลากหลายไมเปน

มาตรฐานเดยวกน

1. กระทรวงศกษาธการ

องคกรปกครองสวน

ทองถนและสานกงาน

คณะกรรมการ สงเสรมการศกษา

เอกชน

2. กระทรวงการคลง

3. สานกงานตรวจเงน

แผนดน

1. เกดความพรอมในการทางาน

2. ผปฏบตงานมแนวทางท

ชดเจนในการปฏบตงาน

3. เกดมาตรฐานเดยวกนในการ

ปฏบตงาน

6. ออกแบบวธการ

ประเมนตดตาม

และนาผลการ

ประเมนไปใช

ประโยชน

1. กระทรวงศกษาธการยงไมได

ออกแบบประเมนนโยบาย

อยางเปนระบบ การตดตาม

นโยบายมเพยงการสงคนลง

พนทโดยไมมกรอบการ

ตดตามอยางรอบดาน เนน

เพยงระเบยบการเบกจายเงน

2. กระทรวงศกษาธการมความ

ลาชาในการประเมนตดตาม

นโยบายฯ ทาใหแกปญหาได

ไมทนการณ

จากทงสองขอทกลาวมา

แสดงถงการขาดมาตรฐานในการ

ประเมนตดตาม สารสนเทศทได

ไ ม เ พ ย ง พ อ ท จ ะ ป ร ะ เ ม น

ประสทธภาพการดาเนนงาน และ

ไมสามารถแกปญหาและวาง

แผนการด า เนนงานในระยะ

ตอไปไดทนการณหรอไดอยางม

ประสทธภาพ

1. กระทรวงศกษาธการ

องคกรปกครองสวน

ทองถนและสานกงาน

คณะกรรมการ สงเสรมการศกษา

เอกชน

ไดระบบการตดตามนโยบายท

มประสทธภาพ ทาใหเกด

มาตรฐานในการประเมน

ตดตาม ไดสารสนเทศท

ถกตอง ครบถวน เพยงพอ

และสามารถนาไปใชเพอการ

ประเมนประสทธภาพของ

นโยบาย ตลอดจนวางแผน

แกปญหาและวางแผนดาเนน

นโยบายในระยะตอไปได

อยางรวดเรว มประสทธภาพ

 

105

3.2 ปรบปรงระบบการบรหารการศกษาใหเปนไปตามบทบญญตรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

จากผลการวเคราะหขอมลทงหมด คณะผวจยไดสรปสงเคราะหขอเสนอแนะทนาไปสการ

ปรบปรงระบบการบรหารการศกษา ใหเปนไปตามบทบญญตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550 ดงน 3.2.1 ประเดนการนานโยบายไปสภาคปฏบต

1) คงชอนโยบายไว แตตองเพมความชดเจนวาใหฟร 5 รายการหรอเปลยนชอ

นโยบายเปนอยางอน เชน “นโยบายแบงเบาภาระทางการศกษา” หรอ “นโยบายแบงเบาภาระ

ผปกครอง” หรอ “นโยบายสนบสนนสงเสรมการเรยนด” หรอ “นโยบายเรยนฟร 5 รายการ” หรอ

ชออนทมความหมายแบบเดยวกน

2) ในกรณทรฐบาลยงคงจะใชนโยบายนตอไป และตองการใหเกดการฟรจรงตาม

ชอนโยบาย แตไมสามารถจดสรรงบประมาณใหเกดการฟรจรงไดนน รฐบาลควรพจารณาปรบลด

จานวนปทใหฟรทางการศกษาลง โดยศกษาจดคมทนทสามารถผลตผเรยนใหมคณสมบตตาม

มาตรฐานขนตาเปนอยางนอย เพอใหสามารถกาหนดจานวนปของการใหเปลาทางการศกษาทม

ประสทธภาพสงสด เชน ลดลงเหลอเรยนฟรไมนอยกวา 9 ป เปนตน รวมทงควรทบทวนระบบการ

จดเกบภาษของประเทศ เพอรองรบความเหมาะสมกบสภาพความตองการในการใชงบประมาณของ

ประเทศ

3) กรณทจดสรรงบประมาณเทาเดม ควรตดทอนจานวนโรงเรยนทขอสละสทธ

ออก แลวนาเงนงบประมาณทมมาจดสรรใหใกลเคยงกบความตองการจาเปนทแทจรงตามผล

การศกษาจดคมทน โดยใชฐานการคดคาใชจายตอหวตามความเปนจรง ผนแปรตามขนาดโรงเรยน

และพนทในเมองและนอกเมอง ทสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจและอตราเงนเฟอ โดยจดงบประมาณ

ใหทกโรงเรยน ทกสงกด และทกพนทอยางทวถง

4) กรณทสามารถจดงบประมาณเพมเตมได

4.1) จดงบประมาณใหทกโรงเรยน ทกสงกด และทกพนทใหไดรบ

งบประมาณเพอการเรยนฟรอยางมคณภาพทกรายการอยางทวถง ตามบทบญญตของรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

4.2) ปรบสดสวนเงนงบประมาณเพอกจกรรมพฒนาผเรยนใหมากขน เพอ

สงเสรมใหเกดการพฒนาการเรยนการสอนมากขน

5) รฐควรมการจดกลมสถานศกษาและใชรปแบบการบรหารจดการใหเปลาทาง

การศกษาทแตกตางกนเปน 3 กลม กลมแรก เปนโรงเรยนเขมแขงทสามารถจดการศกษาไดในระดบ

ดขนไป รฐควรสนบสนนใหมความอสระในการบรหารจดการและสงเสรมใหเกดการแขงขนกนเองตาม

กลไกปกตของตลาด กลมทสอง คอกลมโรงเรยนทสามารถในการจดการศกษาใหไดคณภาพในระดบ

ปานกลาง ซงรฐควรใหการสนบสนนดานงบประมาณและเขาไปกากบดแลดานศกยภาพของครให

สามารถจดการเรยนการสอนไดดยงขน และกลมสดทาย คอกลมโรงเรยนทออนดอย ขาดโอกาสและ

 

106

ขาดงบประมาณ ไดแก โรงเรยนในถนทรกนดาร โรงเรยนขนาดเลกในชนบท ซงรฐตองเขาไปโอบอม

โดยสนบสนนงบประมาณอยางเตมท และเขาไปชวยยกระดบความสามารถของครใหมศกยภาพดาน

การสอนไดอยางมประสทธภาพ

6) รฐควรมการจดกลมนกเรยนและผปกครอง เพอการบรหารเงนของนโยบาย

เรยนดเรยนฟรใหเกดประสทธภาพสงสด โดยใชรปแบบการบรหารจดการใหเปลาทางการศกษาท

แตกตางกนเปน 3กลม ไดแก กลมแรก เปนกลมนกเรยนทผปกครองมฐานะด มความสามารถในการ

จายเงนเพอการศกษาของบตร รฐควรใหผปกครองเขามามสวนรวมรบผดชอบคาใชจายของบตร ซง

อาจสะทอนมาในรปแบบของการจายภาษในอตราทสง กลมทสอง คอกลมนกเรยนทผปกครองมฐานะ

ปานกลาง ซงรฐควรใหการสนบสนนดานงบประมาณ แตกใหผปกครองไดรวมรบผดชอบคาใชจาย

บางสวนในการจดการศกษาใหกบบตร และกลมสดทาย คอกลมนกเรยนทยากจน ไมมโอกาสไดไป

โรงเรยนเนองจากตองทางานเพอหาเงนเลยงชพหรอเลยงครอบครว ซงรฐตองสนบสนนงบประมาณ

ใหเรยนฟรอยางเตมท รวมทงอาจตองจดสรรงบประมาณเพมเตมพเศษให เชน การใหเบยเลยงชพ

เพอสงเสรมใหเดกไดเขาเรยนอยางแทจรงแทนการไปทางานหาเลยงครอบครว

7) สงเสรมใหมระเบยบการเบกจายทยดหยน ปฏบตไดงาย คลองตว ใหโรงเรยน

โรงเรยนมอสระในการบรหารงบประมาณ และรฐจดระบบการตรวจสอบทมประสทธภาพและสอดคลองกน

8) กากบการจายเงนงบประมาณตรงไปยงสถานศกษากอนเปดภาคเรยน

9) เพมสดสวนงบประมาณของกจกรรมพฒนาผเรยนตองบประมาณทงหมด เพอ

มงแกปญหาคณภาพการเรยนการสอน และควรเพมงบประมาณเพอพฒนาศกยภาพการสอนของคร

10) สรางความเขมแขงของกรรมการสถานศกษาและสมาคมผปกครองในการ

ระดมทรพยากรและการกากบตดตามการดาเนนงานของสถานศกษา

11) จดใหมการประเมนผลการดาเนนงานตามนโยบายฯ เปนระยะๆ เพอนา

ขอมลมาปรบปรงแกไขปญหาอปสรรคไดทนการณ 3.2.2 ประเดนการพฒนาคณภาพผเรยน

3.2.2.1 ดานคร

1) เพมประสทธภาพในการพฒนาครโดยเนนการใชสอการเรยนการสอนทม

ประสทธภาพเพอชวยใหพฒนาการเรยนการสอนมประสทธภาพมากยงขน

2) ปรบหลกสตรผลตครบนพนฐานมาตรฐานแหงสมรรถนะวชาชพคร โดยมง

ผลตในสาขาทขาดแคลนคอ ครคณตศาสตร ครวทยาศาสตร และครภาษาองกฤษ ทสาคญตอง

ปรบเปลยนคานยมของครใหเกดความรกในวชาชพและมจตวญญาณของความเปน “คร” เพอเรยก

คนศรทธาของความเปน “แมพมพ” ทควรคาแกการเคารพยกยอง รวมถงการคดเลอกคนเกงมาเปน

คร โดยอาจจะปรบหลกสตรใหเปน 6 ป เทยบเทาปรญญาโทหรอคดเลอกผจบปรญญาตรมาฝก

ประสบการณวชาชพครอก 2 ป โดยปรบฐานเงนเดอนเทยบเทาปรญญาโท ซงเปนทางเลอกทจะไดคน

เกงมาเปนครมากยงขน

 

107

3) กาหนดมาตรการใหคณแกสถาบนผลตครทสามารถผลตครได

คณภาพด และกาหนดมาตรการใหโทษกบสถาบนผลตครทผลตครทไรคณภาพ 4) ใชมาตรการเชงรกในการบรหารอตรากาลง โดยเฉพาะไมคนอตราเกษยณ

หากแตจายเงนใหโรงเรยนไปจดหาครใหเพยงพอกบจานวนผเรยนและตรงกบสาขาทสอน

5) สรางระบบคณธรรมในการโยกยายคร กาจดการวงเตนเพอโยกยายหรอ

การซอตาแหนง โดยบงคบใชมาตรการลงโทษขนรนแรงกบผฝาฝน ควรใชระบบทโปรงใส เชน การขน

เงนเดอน การเลอนวทยฐานะ การเลอนตาแหนงใหพจารณาจากผลสมฤทธทางวชาการของนกเรยนทได

จากการประเมนทมมาตรฐาน

3.2.2.2 ดานหลกสตร 1) จดทากรอบคณวฒการศกษาขนพนฐานของผเรยนในแตละชวงชน (Basic

National Qualification Framework) บนพนฐานความรและทกษะพนฐานทจาเปน ประกอบกบความ

ขาดแคลนแรงงานขนพนฐาน แลวปฏรปหลกสตรเพอรองรบการผลตผเรยนใหไดตามกรอบคณวฒ

ดงกลาว

2) ปฏรปการจดการเรยนรใหเนนความเขาใจ ความคดวเคราะห คด

สรางสรรค และทกษะการประยกตความรสชวตจรง มากกวาการเรยนแบบทองจาเพอใหสอบผาน

3.2.2.3 ดานกระบวนการเรยนการสอน

1) ตองเอาจรงกบนโยบายคนครใหกบผเรยน การลดงานธรการของคร

เพอใหครไดมเวลาอยกบนกเรยนมากขน ควรใหทางเลอกแกโรงเรยนในการจดจางเจาหนาทธรการ

ตามกรอบงบประมาณทรฐจดสรรให เพมเตมจากการจดสรรเจาหนาทธรการจากสวนกลางเทานน

2) สรางกลไกใหครจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญอยาง

แทจรง พรอมๆ กบการปลกฝงจตสานกของการเปนคนด มากกวาการพดยาความสาคญของ

จดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญแตไมไดลงมอปฏบต

3.2.2.4 ดานการวดผล

1) กาหนดใหมตวชวดทเนนผลลพธทเกดขนกบผเรยน พรอมทงให

โรงเรยนจดทาแผนทยทธศาสตร (strategy map) เพอเพมระดบคณภาพผเรยนในระยะเวลาทกาหนด

โดยสมพนธกบงบประมาณทไดรบ และใหใชระดบความสาเรจตามแผนทยทธศาสตร (strategy map)

นประกอบการประเมนผลงานของผอานวยการโรงเรยน

2) ใหความสาคญกบผลลพธทเกดขนกบผเรยน โดยใชเปนสวนหนงในการ

ประเมนผลการปฏบตงานของคร แทนการประเมนจากผลงานวชาการของคร ใชเปนสวนหนงของการ

ประเมนผลการดาเนนงานของตนสงกด องคกรปกครองสวนทองถน และเขตพนทการศกษา โดย

พจารณาทงผลการประเมนผลผเรยนทงแบบองเกณฑและผลการประเมนผลผเรยนแบบองพฒนาการ

 

108

3) ใชประโยชนจากผลสอบ O-NET อยางจรงจง โดยใชพฒนาการเรยน

การสอน ใชประกอบการตดเกรด ใชเปนสวนหนงของการจบการศกษาภาคบงคบ ใชเปนสวนหนงของ

การพจารณาในการจบการศกษา และใชผลการสอบวชาหลกเปนสวนหนงของการคดเลอกเขาศกษา

ตอในระดบทสงขน

4) ใชผลลพธทเกดขนกบผเรยนจากผลประเมนของ สทศ. สมศ. คะแนน

PISA และผลการจดอนดบโดย IMD มาเปนสวนหนงในการพจารณาจดสรรงบประมาณรายปของ

สถานศกษา

5) ปรบเกลยงบประมาณของนโยบายเรยนฟร โดยเพมสดสวนของ

งบประมาณเพอกจกรรมพฒนาผเรยนตองบประมาณทงหมดจากรอยละ 5 -15 เปนอยางนอย

รอยละ 20 3.2.3 ประเดนการแกไขรฐธรรมนญ 1) ปรบแกขอความในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 49

ทบญญตา “บคคลยอมมสทธเสมอกนในการรบการศกษาไมนอยกวา 12 ป ทรฐจะตองจดใหอยาง

ทวถงและมคณภาพโดยไมเกบคาใชจาย” เปน “บคคลยอมมสทธเสมอกนในการรบการศกษาไมนอย

กวา 12 ป ทรฐจะตองสงเสรมสนบสนนใหมการจดบรการดานการศกษาอยางทวถงและมคณภาพ

โดยไมเกบคาใชจาย” เพอใหกระทรวงศกษาธการเปนผกากบดแลการจดการศกษามากกวาเปนผจดการ

ศกษาเสยเอง ในขณะเดยวกนกเพมโอกาสใหเอกชนเขามามสวนรวมในการจดการศกษามากยงขน

2) รฐบาลควรมการทบทวน “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ”

เพอใหเปนไปตามบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 โดยควร

ขบเคลอนใหมการปรบแกรฐธรรมนญในประเดนระยะเวลาของการเรยนฟร โดยใหมการศกษาวจย

เพอคนหาจดคมทนของระยะเวลาการเรยนฟรทสามารถทาใหผเรยนมศกยภาพขนตาตามขอกาหนด

กรอบคณวฒการศกษาขนพนฐาน เชน “นโยบายเรยนดเรยนฟร ไมนอยกวา 9 ป อยางมคณภาพ”

 109

บทท 5

สรปผลการวจย การอภปรายผลและขอเสนอแนะ

การศกษาวจยเรองปญหาการจดการศกษาตาม“นโยบายเรยนด เรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ”

มวตถประสงคสาคญสามประการคอ 1) เพอศกษาปญหาการจดการศกษาตาม “นโยบายเรยนดเรยนฟร

15 ป อยางมคณภาพ” โดยไมเกบคาใชจายของรฐบาลครอบคลมปญหาเชงโครงสราง ปญหาเชง

กระบวนการ และปญหาเชงผลลพธ 2) เพอศกษาเปรยบเทยบการจดการศกษาแบบใหเปลาของ

ประเทศทคดสรร และ 3) เพอใหขอเสนอแนะทนาไปสการปรบปรงระบบการบรหารการศกษาใหเปนไป

ตามบทบญญตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ในบทนผวจยจะนาเสนอสาระสาคญสามตอน ตอนทหนง

คอผลการวจยตามวตถประสงคการวจย ตอนทสองคอการอภปรายผลการวจย และตอนสดทายคอ

ขอเสนอแนะจากการทาวจย รายละเอยดของสามตอนมดงน

ตอนทหนง: ผลการวจยตามวตถประสงคการวจย

คณะผวจยไดใชวธการผสมผสานระหวางวธการวจยเชงปรมาณและวธการวจยเชงคณภาพ โดย

วธการเชงปรมาณนน คณะผวจยไดเกบขอมลจากแบบสอบถามจากผปกครองทมบตรศกษาอยในระดบ

การศกษาขนพนฐานครอบคลมทกชวงชนการศกษา ทกสงกด ทกขนาด และทกภมภาคของประเทศ การ

เชงคณภาพนนใชวธการสมภาษณเชงลกผบรหารสถานศกษา/คณะครผสอนในสถานศกษาขนพนฐาน

ครอบคลมทกสงกด และทกขนาดสถานศกษา การสมภาษณผบรหารการศกษาระดบสงทงในอดตและ

ปจจบนทมสวนเกยวของกบการกาหนดนโยบายและการบรหาร “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางม

คณภาพ” การสมภาษณนกธรกจของประเทศทประสบความสาเรจในระดบแถวหนาของเมองไทยและให

ความสาคญและสนใจดานการศกษาของประเทศมาไมตากวา 20 ป การสมภาษณอดตสมาชกสภาราง

รฐธรรมนญ และการสมภาษณผปกครองทมบตรกาลงศกษาอยในระดบการศกษาขนพนฐาน วเคราะห

ขอมลดวยสถตพนฐาน การวเคราะหเนอหาการสมภาษณและการประชมระดมสมองเพอสรางขอสรปเชง

อปนย ผลการวจยสรปไดดงน

1. ปญหาการจดการศกษาตาม “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” โดยไมเกบ

คาใชจายของรฐบาลครอบคลมปญหาเชงโครงสราง ปญหาเชงกระบวนการ และปญหาเชงผลลพธ

1.1 ปญหาเชงโครงสราง ไดแก ปญหาในการกาหนด “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยาง

มคณภาพ” และปญหาในการกาหนดคาใชจายตอหวนกเรยน ดงน

1.1.1 ประเดนขนตอนการกาหนด“นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ”

กระบวนการกาหนด “นโยบายเรยนด เรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ”นน ขาด

ความเชอมโยงกบการวเคราะหความเปนไปไดในเชงปฏบตและความเปนไปไดในเชงการจดสรร

งบประมาณ แมจะมเจตนารมณทด แตการกาหนดนโยบายมไดคานงถงสภาพความเปนจรงของปญหาของ

 110

ประเทศทงดานงบประมาณของประเทศทมอย ขาดการวเคราะหเชอมโยงกบความตองการกาลงคนและ

ทศทางในการพฒนาประเทศ ตลอดจนความจาเปนในการใชงบประมาณทแตกตางกนของโรงเรยนตาง

ขนาด ตางพนท และตางสงกด

1.1.2 ประสทธภาพในการกาหนดคาใชจายตอหวสาหรบ “นโยบายเรยนด

เรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” การกาหนดคาใชจายแบบรายหวสาหรบ “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป

อยางมคณภาพ” ใชฐานคดของคาใชจายตอหวนกเรยนของโรงเรยนขนาดกลางมาซงมคาใชจายตอหวทม

งบประมาณตอหวตากวาโรงเรยนขนาดใหญและโรงเรยนขนาดเลกนน มาเปนตวแทนของคาใชจายตอหว

ของทกขนาดโรงเรยน แมผลการวจยของสานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงศกษาธการ จะวเคราะห

พบวาโรงเรยนขนาดตางกนมความตองการงบประมาณเพอการจดการศกษาใหมคณภาพแตกตางกน แต

การจดสรรเงนงบประมาณตามนโยบายนไดจดสรรใหแบบรายหวเทากนหมด จงสรปไดวาการจดสรร

งบประมาณของนโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ เปนการจดสรรงบประมาณทไมม

ประสทธภาพ กลาวคอ 1) จดสรรงบประมาณไมสอดคลองกบความตองการจาเปนดานงบประมาณท

แตกตางกนของแตละขนาดโรงเรยน และ 2) จดสรรงบประมาณไมตรงตามสภาพปญหาการศกษาทเปนอย

1.2 ปญหาเชงกระบวนการ 1.2.1 ปญหาในชวงกอนการนานโยบายสการปฏบต มปญหาใน 3 ลกษณะคอ

1.2.1.1 ปญหาในการสอสารประชาสมพนธนโยบายฯ มความไมชดเจนในการ

สอสารระหวางรฐบาลสผบรหารสถานศกษาตอไปยงระดบปฏบตการ ทาใหเกดความสบสน และเกดการ

ปฏบตดวยมาตรฐานทแตกตางกน รวมทงการสอสารทไมชดเจนกบผปกครองทาใหผปกครองเกด

ความเขาใจวาเรยนฟรทกรายการ

1.2.1.2 ปญหาดานการบรหารการเงน ไดแก 1) กระบวนการเบกจายทลาชา ม

ปญหาการไดรบงบประมาณลาชาเนองจากการสงตองบประมาณหลายทอด ตงแตกระทรวงการคลง

กระทรวงศกษาธการ และสานกงานเขตพนท แลวจงมาถงโรงเรยน โดยเฉพาะในชวงสองปแรกททาง

โรงเรยนกไดรบเงนลาชาหลงเปดภาคการศกษาไปแลวโดยตลอด 2) ความยงยากในเรองใบเสรจรบเงน

ทงในลกษณะทไมมมาตรฐานการปฏบตทชดเจน ความยงยากในการตดตามใบเสรจฯ ความยงยากในการ

จดเกบรกษาใบเสรจฯ รวมทงหวาดระแวงและหวาดกลววาตนเองไดดาเนนการเรองใบเสรจถกตองตามท

กระทรวงศกษาธการกาหนดหรอไม นอกจากนนหลายทานยงใหความเหนวาการทภาครฐไมสามารถ

กาหนดมาตรฐานการปฏบตทชดเจนและขาดการตรวจสอบทเปนระบบน เปนชองทางของการทจรต

คอรปชน

1.2.1.3 ปญหาดานบคลากร มปญหาดงน 1) การทโรงเรยนไมสามารถ

ดาเนนการคดเลอกหรอจดจางบคลากรตามนโยบายคนครใหแกนกเรยน ทาใหทางโรงเรยนตอง

มอบหมายงานใหครประจาการมาทาหนาทธรการเปนงานเพมเตม 2) บางแหงเหนวาไมสมควรมอบงาน

ธรการใหครประจาการรบผดชอบกตองจดสรรงบประมาณมาเพอจดจางบคลากร เกดการซาเตมภาวการณ

ขาดแคลนงบประมาณ 3) บคลากรทสวนกลางจดมาใหนน ไมมทกษะและประสบการณในการทางาน

ธรการ เนองจากเปนบณฑตจบใหม จงเปนภาระกบทางโรงเรยนทตองมาสอนงานใหกบบคลากร ซงตอง

 111

ใชเวลาประมาณ 3-6 เดอน เมอบคลากรเหลานนสามารถทางานได เขากลาออกไปหางานใหมทมความ

มนคงมากกวา 4) บางพนทโดยเฉพาะพนททรกนดาร และโรงเรยนขนาดเลก เจาหนาทดงกลาวไดรบ

มอบหมายใหทางานใหกบสองโรงเรยน ซงไมสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ

1.2.2 ปญหาในการนานโยบายสการปฏบต มปญหาครอบคลมรายการใหฟรทง 5 รายการดงน

1.2.2.1 ชดเครองแบบนกเรยนจานวนสองชด มปญหาสาคญสองประการคอ 1)

ปญหาความยงยากในการบรหารและการจดเกบใบเสรจหลกฐานการรบจายเงนทงฝายโรงเรยนและฝาย

ผปกครอง และ 2) งบประมาณทใหไมเพยงพอตอการจดซอเครองแบบนกเรยนไดสองชด

1.2.2.2 ปญหาในการใหฟรหนงสอเรยนแปดกลมสาระ มปญหาสาคญ 6 ประการคอ1)

มปญหาในการบรหารจดซอหนงสอ/การไดรบหนงสอจากสานกพมพ 2) มปญหาในการจดเกบและเรยก

คนหนงสอจากกรณนโยบายหนงสอยมเรยน แมจะเปนแนวคดทดในการประหยดทรพยากรเพอใหมการ

รกษาหนงสอและสงตอใหกบนกเรยนในรนตอไป แตผลการวจยพบปญหาวา โรงเรยนตองรบภาระและ

เสยเวลามากในการจดทาระเบยนหนงสอ/ทะเบยนพสด 3) ในสวนทเปนแบบฝกหดซงไมอนญาตใหเดก

ไดขดเขยนเพอการสงตอหนงสอใหกบเดกนกเรยนรนตอไปนน เปนการไมกระตนการเรยนรของเดก

เนองจากรนพไดเขยนคาตอบไวแลว 4) ปญหาเรองคณภาพของหนงสอเรยน 5) งบประมาณทใหไม

เพยงพอตอการจดซอหนงสอทมคณภาพไดครบถวนทงแปดกลมสาระ นอกจากนนผปกครองยงตองเสย

คาใชจายเพมเตมเพอซอสมดแบบฝกหดเพมเตม และโรงเรยนบางแหงตองจดสรรงบประมาณเพมเตม

เพอจดสาเนาเอกสารการสอนเพมเตมจากรายการหนงสอทไดฟร เพอเปนการรกษามาตรฐานคณภาพของ

โรงเรยน และ 6) การใชนโยบายหนงสอเรยนฟร หรอหนงสอยมเรยนเปนการเพมภาระงานธรการใหกบ

คร ลดเวลาการมปฏสมพนธของครกบนกเรยน บางแหงทไดหนงสอไมตรงตามความตองการหรอไมได

มาตรฐานเดมของโรงเรยน ครตองเสยเวลาในการจดทาเอกสารการเพมเตม และเปนการสนเปลองอกดวย

1.2.2.3 ปญหาในการใหฟรอปกรณการเรยน มปญหาสาคญ 3 ประการคอ 1) ปญหาความ

ยงยากในการบรหารและการจดเกบใบเสรจหลกฐานการรบจายเงนท งฝายโรงเรยนและฝาย

ผปกครอง 2) คณภาพของอปกรณการเรยน ไมเปนทนาพอใจของผปกครอง ไดแก คณภาพของสระบาย

ดนสอ หรอยางลบ ทเมอนกเรยนใชแลว ผปกครองระบวาคณภาพไมด เชน สระบายไมเรยบ/ไสหก เนอ

ยางลบเกาทาใหลบไมสะอาด ดนสอ/ปากกาเขยนไมลน เปนตน และ 3) งบประมาณทรฐบาลจดสรรใหเพอ

จดซอวสดอปกรณการเรยนนนไมเพยงพอ มเพยงโรงเรยนขนาดเลกบางแหงเทานนทผปกครองสามารถ

จดซออปกรณการเรยนจาพวก ดนสอ/ปากกา หรอสระบายทใชไดเพยงพอทงป ซงเปนการซอแบบไมเนน

คณภาพและไมเนนยหอ โดยผปกครองใหเหตผลวาดกวาไมไดอะไรเลย

1.2.2.4 ปญหาในการใหฟรกจกรรมพฒนาผเรยน มปญหาสาคญ 2 ประการคอ 1) สงผล

กระทบตอกระบวนการจดการเรยนการสอนตามปกต ซงเดมทนนโรงเรยนสวนใหญสามารถจดกจกรรม

พฒนาผเรยนไดเปนอยางดอยแลวจากการเรยกเกบเงนจากผปกครอง ซงผปกครองกเตมใจจายเงนสวนน

เมอรฐบาลประกาศใชนโยบายนทาใหโรงเรยนตองหนมาทากจกรรมพฒนาผ เรยนภายใตกรอบ

งบประมาณทจากดและไมสามารถเรยกเกบเงนจากผปกครองไดเหมอนเมอกอน กจกรรมหลายอยางท

ทางโรงเรยนเหนวามคณคากตองหยดไป เชน กจกรรมเขาคายเพอการเตรยมความพรอมในการปรบตวให

เขากบสงแวดลอมและวฒนธรรมของโรงเรยน กจกรรมพฒนาเพอปพนฐานทางวชาการ และ 2)

 112

งบประมาณทไดรบจดสรรนนไมเพยงพอตอการจดกจกรรมพฒนาผเรยนใหไดตามกรอบขอกาหนดของ

กระทรวงศกษา 1.2.2.5 ปญหาในการใหฟรคาเลาเรยน การใหฟรคาเลาเรยนทาใหโรงเรยนขาดรายได

จากการจดเกบคาเลาเรยน จงทาใหโรงเรยนตองหาชองทางอนในการเรยกเกบเงนจากผปกครอง

ผปกครองจงตองเสยคาใชจายแฝงซงสวนใหญมากกวาการจายคาเลาเรยนตามปกต กลาวคอ เดมท

โรงเรยนเรยกเกบเงนคาเลาเรยนรวมกบเงนคาบารงการศกษา เมอมการประกาศใหฟรคาเลาเรยน ทาให

โรงเรยนมเงนรายไดจากการเกบคาเลาเรยนลดลง ทางโรงเรยนตองหนไปพจารณาขอเรยกเกบเงนจาก 22

รายการทกระทรวงศกษาธการประกาศใหเรยกเกบไดตามความสมครใจของผปกครอง ซงโรงเรยนตางก

ระบวาหากไมดาเนนการดงกลาว โรงเรยนกคงอยไมได หรอหากใหดาเนนการตามนโยบายจรงๆ กคงไม

อาจรกษาระดบคณภาพทดไวได และทสาคญกคอจากการทการดาเนนนโยบายน ไมไดทาใหคณภาพผเรยน

ดขน ผปกครองรบรวากระบวนการจดการเรยนการสอนไมไดมคณภาพดขน ทาใหผปกครองทสงบตรหลาน

ไปเรยนพเศษกยงดาเนนการตามเดม ซงคาใชจายดงกลาวมจานวนสงมากหากเทยบกบคาใชจายเพอการ

เรยนของบตรหลานในดานตางๆ

สรปไดวา ปญหาในระหวางการนานโยบายฯ ไปใชทง 5 รายการนนมปญหาโดยรวม 6

ประการคอ 1) ปญหางบประมาณไมเพยงพอทาใหไมเกดการฟรจรงตามชอนโยบาย และขดตอ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 2) ปญหาความยงยากเกยวเนองกบระเบยบการ

เบกจายเงนทงตอฝายโรงเรยนและฝายผปกครอง 3) ปญหาเรองคณภาพของรายการฟร 4) คร

ผรบผดชอบเกยวกบกระบวนการเบกจายเกดความหวาดกลว และหวาดระแวง เนองจากกฎระเบยบการ

เบกจายไมชดเจนจงลอแหลมตอการทจรตคอรปชน 5) การเพมภาระงานธรการของคร และ 6)

ผลกระทบทางลบตอกระบวนการจดการเรยนสอน สาหรบโรงเรยนขนาดใหญ แตสงผลดตอกระบวนการ

เรยนการสอนสาหรบโรงเรยนขนาดเลกในชนบท

1.3 ปญหาเชงผลลพธ

1.3.1 ดานคณภาพผเรยน ขอมลจากหนวยงานทมชอเสยงและไดรบการยอมรบดานการ

วดและประเมนทงภายนอกประเทศและภายในประเทศใหผลสอดคลองกนโดยสรปไดวา หลงใชนโยบายฯ

แลวไมไดทาใหคณภาพผเรยนสงขน ยกเวนขอมลผลการประเมนจากกระทรวงศกษาธการเองทระบวา

คณภาพผเรยนนาจะดขนหลงจากทมการใชหลงใชนโยบายฯ นแลว

1.3.2 ความพงพอใจ

1.3.2.1 ความพงพอใจของผบรหารสถานศกษาและคณะคร

ผบรหารสถานศกษาและคณะครทนานโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ปอยาง

มคณภาพ ไปปฏบตจานวน 32 แหง มความพงพอใจอยในระดบพอใช (คาเฉลย 2.93 จากระบบ 5

แตม) โดยประเดนทพงพอใจมากทสดคอการชวยลดภาระใหกบผปกครอง สวนประเดนทไมพงพอใจและ

อยากใหมการปรบปรงมากทสดสามอนดบแรกคอ 1) ระเบยบความยงยากในการเบกจาย 2) ความไม

เพยงพอของงบประมาณ และ 3) การเพมภาระงานธรการใหกบคร

 113

1.3.2.2 ระดบความพงพอใจของผปกครอง ผลการวเคราะหแบบสอบถามในประเดนความพงพอใจของผปกครอง

จานวน 6,828 คน พบวาผปกครองสวนใหญ (รอยละ 42.62) มความพงพอใจตอนโยบายดงกลาวใน

ระดบมาก รองลงมา (รอยละ 31.37) มความพงพอใจในระดบปานกลาง และระดบมากทสด (รอยละ

18.36) ทงนจะเหนวาผปกครองทมความพงพอใจตอนโยบายน (พงพอใจมาก และพงพอใจมาก

ทสด) มสดสวนสงถงรอยละ 61.25 ในขณะทผปกครองทไมคอยพงพอใจตอนโยบายน (พงพอใจปาน

กลาง พงพอใจนอย และพงพอใจนอยทสด) มรอยละ 38.75

2. ผลเปรยบเทยบการจดการศกษาแบบใหเปลาของประเทศทคดสรร จากการวเคราะหระบบการให

เปลาทางการศกษาของประเทศทคดสรรจานวนสประเทศ (ประเทศเยอรมน องกฤษ มาเลเซย และ

สงคโปร) กบประเทศไทย สามารถเปรยบเทยบในประเดนทสาคญสรปได 5 ประเดนดงน

2.1 ประเดนนยามของการใหเปลาทางการศกษา การใหเปลาทางการศกษาหรอ Free

Education นน มความหมายแตกตางกนตามการรบรของผใหบรการทางการศกษากบผรบบรการทางการ

ศกษา กลาวคอในมมของผให (รฐบาล) มการกาหนดขอบเขตวาใหเปลารายการใดบาง ในขณะทผรบ

คาดหวงตามขอบเขตของคาวา “ฟร” หรอ “ใหเปลา” นนวาตองครอบคลมทกรายการและตองไมม

รายการแฝง นอกจากนนคาวาใหเปลาทางการศกษายงมระดบทแตกตางกนออกไปในแตประเทศ ไดแก

1) ใหฟรในขอบเขตของระยะเวลาทแตกตางกน โดยประเทศสงคโปรใหเรยนฟร 6 ป ประเทศมาเลเซย

11 ป ประเทศองกฤษ 15 ป และประเทศเยอรมนใหเรยนฟรจนถงระดบปรญญาเอก 2) ใหฟรในจานวน

รายการทแตกตางกน ในแตละประเทศมการกาหนดรายการใหเปลาทแตกตางกน เชน ประเทศองกฤษฟร

ทกอยาง ยกเวนชดนกเรยน คาอาหารและคาเดนทางไปโรงเรยน ประเทศเยอรมนใหฟรทกรายการยกเวน

เครองแบบนกเรยน เนองจากประเทศนใหแตงกายไดตามทตองการ โดยทงประเทศองกฤษและประเทศ

เยอรมนนนโรงเรยนอาจขอเรยกเกบบางรายการไดเชน กจกรรมวายนา การไปชมภาพยนตรหรอทศนศกษา

นอกสถานท แตใหขนกบความสมครใจในการจายของผปกครอง หากผปกครองไมเตมใจทจะจาย โรงเรยนก

ตองจดใหเดกดงกลาวไดรบบรการทางการศกษาเชนเดยวกบเดกนกเรยนอนๆ สวนในประเทศสงคโปรนน

ใหฟรทกรายการ ยกเวนคาธรรมเนยม (school fees) คาบารงการศกษาขนมาตรฐาน คาบารงคาบารง

การศกษาขนทสอง และสาหรบโรงเรยนเอกชนนนตองเสยคาบารงโรงเรยนเอกชนดวย ในขณะทประกาศของ

รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ (พ.ศ. 2551) ของประเทศมาเลเซยนน ระบวาฟรทกรายการโดยไมม

ขอยกเวน แตวธปฏบตนนยงมขอวพากษอยมาก

2.2 ประเดนเปาหมายในการจดทานโยบาย ประเทศทคดสรรทงหมดลวนมเปาหมายสดทาย

(Ultimate goal) ในการใชการใหเปลาทางการศกษาเปนเครองมอในการยกระดบคณภาพของทรพยากร

มนษย สวนเปาหมายระหวางทางนนกมความใกลเคยงกนคอ มงเพมอตราการรหนงสอและทกษะในการ

ทางานเลยงชพและการดารงชวต

2.3 ประเดนการนานโยบายการใหเปลาทางการศกษาสการปฏบต ประเทศทคดสรรมการนา

นโยบายการใหเปลาทางการศกษาแตกตางกนโดยมการกาหนดนโยบายการศกษาของตนแตกตางกน

ออกไป ทงนตามสภาพปญหา ความเชอ ความพรอมดานงบประมาณ โดยมการดาเนนงานทหลากลาย

 114

แตกตางกน แบงไดเปนสองกลม กลมแรกคอประเทศเยอรมนและประเทศองกฤษ (กลมยโรป) ซงมการ

นานโยบายลงสการปฏบตโดยเนนการมสวนรวมและมการตดตามตรวจสอบคณภาพผเรยนอยางใกลชด

และเขมแขงทงจากกลมผปกครองผานสมาคมผปกครองและการมกรรมการสถานศกษาทเขมแขง อกกลม

หนงคอกลมประเทศไทย และประเทศมาเลเซย ไดใชความมงมนทจะทาใหนโยบายสความสาเรจโดยการ

ยดมนในกฎระเบยบ แตขาดการเตรยมความพรอมทงในระดบกระทรวง ระดบปฏบต ระดบผรบบรการ

ทางการศกษา และขาดการวางแผนการตดตามประเมนการนานโยบายสการปฏบตอยางเปนระบบ อกทง

ขาดกลไกการมสวนรวมทเขมแขงจากภาคผปกครอง ทาใหการตอบสนองจากภาคผปกครองเปนไปใน

ลกษณะตงรบ ซงแตกตางจากประเทศสงคโปรทมการดาเนนการใกลเคยงกบประเทศองกฤษ เนองจาก

ประเทศสงคโปรไดถกวางรากฐานและรบเอาแนวคดดานการจดการศกษาจากประเทศองกฤษมาใช

คอนขางมากหากเทยบกบประเทศอนๆ

2.4 ผลการนาใชนโยบายใหเปลาทางการศกษา เมอพจารณาจากคะแนนสอบจากโครงการ

PISA จะพบวาประเทศองกฤษและประเทศเยอรมนมผลการสอบทดกวาประเทศไทยและประเทศมาเลเซย

ในขณะทประเทศสงคโปรมผลการสอบดกวาทกประเทศ โดยทงองกฤษ เยอรมน และสงคโปรมคะแนนสง

กวาคาเฉลย สวนประเทศไทยและมาเลเซยนนมคะแนนตากวาคาเฉลย

ในเปาหมายดานอตราการรหนงสอนน จะเหนไดวาประเทศเยอรมนและประเทศองกฤษนนม

อตราการรหนงสอสงมากอยางตอเนองมาโดยตลอด (รอยละ 99.00) ในชวงสบปทผานมา ในขณะท

ประเทศสงคโปรและประเทศมาเลเซย มอตราการรหนงสอขนๆลงๆในชวงหาปทผานมา ไมมรปแบบท

บอกแนวโนมไดชดเจน จงไมอาจกลาวไดวาการมนโนบายเรยนดเรยนฟรทาใหอตราการรหนงสอเพมขนได

2.5 ปจจยแหงความสาเรจและปญหาอปสรรคในการใชนโยบาย ปจจยททาใหประเทศ

องกฤษ ประเทศเยอรมนและประเทศสงคโปร ประสบความสาเรจในการใชนโยบายใหเปลาทางการศกษา

คอ 1) การใหความสาคญอยางแทจรงกบการศกษามาอยางตอเนอง 2) การจดสรรงบประมาณใหอยาง

มากพอ และ 3) มการดาเนนการและการตดตามประเมนผลผานการมสวนรวมทเขมแขงของกรรมการ

สถานศกษาและเครอขายผปกครอง โดยสงคโปรมปจจยเพมเตมจากประเทศองกฤษ ประเทศเยอรมน คอ

การสามารถทลายกาแพงความแตกตางและหลากหลายของคนในชาตไดสาเรจ สวนปญหาอปสรรคของ

ประเทศทประสบความสาเรจคอการใชงบประมาณจานวนมาก และความกดดนของคนในชาตทตองเสย

ภาษในอตราทสง ในขณะทปญหาในการดาเนนนโยบายของประเทศมาเลเซยคอ 1) การประกาศใชนโยบาย

ในลกษณะประชานยม 2) การขาดงบประมาณหรอการจดสรรงบประมาณไมเพยงพอ 3) ขาดการวางแผน

เตรยมความพรอมในการใชนโยบาย ตลอดจนขาดการการประเมนนโยบายอยางเปนระบบ ซงปญหาและ

อปสรรคทงสามขอทาใหการใชนโยบายไมสามารถสงผลดตอคณภาพผเรยนได สวนปญหาหลกใน

การดาเนนนโยบายของประเทศในกลมแรก (ประเทศเยอรมนและประเทศองกฤษ) คอความตองการในการ

ใชงบประมาณเพอการศกษาทเพมขนเรอยๆ ทาใหสงผลกระทบตอระบบการจดเกบภาษทตองเพมอตรา

การจดเกบสงขนเรอยๆ ทาใหประชานรสกคบของใจ ในขณะทปญหาหลกในการดาเนนนโยบายของ

ประเทศในกลมทสอง (ประเทศสงคโปรและประเทศมาเลเซย) คอการมงบประมาณจากด ตลอดจนขาด

การประเมนนโยบายอยางเปนระบบ ซงปญหาและอปสรรคทงสามขอทาใหการใชนโยบายไมสามารถสงผล

ดตอคณภาพผเรยนได

 115

3. ขอเสนอแนะทนาไปสการปรบปรงระบบการบรหารการศกษาใหเปนไปตามบทบญญตรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย

3.1 ขอเสนอแนะเพอปรบปรงระบบการบรหารการศกษา จากการศกษาสภาพการนานโยบายฯ สการปฏบต ประกอบกบผลการวจยทพบปญหาในการนา

นโยบายสการปฏบต ตลอดจนผลการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ผวจยไดจดทาแนวคดการปรบปรง

“นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ” สามารถแสดงไดดงตารางท 5.1

ตารางท 5.1 แสดงแนวคดการปรบปรง “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ”

กจกรรม เหตผลสนบสนน หนวยงานทเกยวของ ผลลพธ/การนาไปใชประโยชน

1. รวมมอกบ

หนวยงานท เกยวของในการ

กาหนดคณลกษณะ

พนฐานทจาเปน

แลวปฏรปหลกสตร

ใหสอดคลองกน

1. ปญหาคนตกงาน, คนลนงาน

2. ปญหาการผลตกาลงคนเขาส

ตลาดแรงงานไดไมตรงกบ

ความตองการของ

ตลาดแรงงาน

3. แรงงานไมเขาสตลาดแรงงาน

มงแตเรยนใหสงเพอใหได

ปรญญา (paper chased value)

1. กระทรวงศกษาธการ

2. กระทรวงแรงงาน

3. กระทรวงอตสาหกรรม

1. กรอบคณวฒทพงประสงค

ของผเรยนในขนพนฐานท

สอดคลองกบความตองการ

ของตลาดแรงงาน และให

ออกแบบชวงอายของผเรยน

วาผเรยนอายเทาใดควรม

ความสามารถระดบใด เพอ

ประโยชนในการกาหนด

การศกษาภาคบงคบไดอยาง

มประสทธภาพ

2. ไดหลกสตรทรองรบการผลต

ผสาเรจการศกษาไดตามท

กาหนด

2. กาหนด

กลมเปาหมายท

แทจรงในการให

เปลาทางการศกษา

1. ประชาชนไทยมระดบฐานะ

ทางเศรษฐกจทแตกตาง

หลากหลาย มความตองการ

จาเปนในการไดรบบรการทาง

ศกษาทแตกตางกน ตลอดจน

มศกยภาพทแตกตางในการ

จายเงนเพอการศกษาของบตร

2. เปนการใชงบประมาณตรงตาม

ความตองการจาเปน ซงเปน

การใชงบประมาณทคมคา

3. สงเสรมใหผทมฐานะทาง

เศรษฐกจดพอ มสวนรวม

รบผดชอบในคาใชจายเพอ

การศกษาของบตร และมอบ

โอกาสใหผทขดสนไดรบ

การศกษา

1. กระทรวงศกษาธการ

องคกรปกครองสวน

ทองถนและสานกงาน

คณะกรรมการ

สงเสรมการศกษา

เอกชน

(ฐานขอมลโรงเรยน

และนกเรยน)

2. กรมสรรพากร (ขอมล

รายไดครวเรอน)

1. ไดจานวนกลมเปาหมายของ

นโยบาย เพอใหเกดการ

จดสรรงบประมาณทม

ประสทธภาพสงสด (จดสรร

งบประมาณตรงตามความ

ตองการจาเปน เพอการใช

งบประมาณทนอยทสด และ

นาเงนงบประมาณทเหลอไป

แกปญหาดานอน เชน พฒนา

ศกยภาพของคร)

 116

(ตอตารางท 5.1) กจกรรม เหตผลสนบสนน หนวยงานทเกยวของ ผลลพธ/การนาไปใชประโยชน

3. ศกษาวางแผน

ความตองการใน

การใชงบประมาณ

เพอกลมเปาหมาย

ทกาหนด

ทผ านมามการศกษาว จย แต

ไมนาผลว จยมาใช ทาให เ กด

การสญเปลาทางวชาการ และ

เ ก ด ป ญ ห า ใ น ก า ร ใ ช

งบประมาณทไมสอดคลองกบ

ความตองการจาเปน

1. กระทรวงศกษาธการ

องคกรปกครองสวน

ทองถนและสานกงาน

คณะกรรมการ

สงเสรมการศกษา

เอกชน

2. กระทรวงการคลง

3. กรมสรรพากร

ไ ด ก ร อ บ ค ว า ม ต อ ง ก า ร

งบประมาณ ทาใหทราบระดบ

ค ว า ม เ พ ย ง พ อ ข อ ง

ง บป ร ะ ม าณท ม เ พ อ น า ไ ป

อ อ ก แ บ บ ก า ร บ ร ห า ร

งบประมาณอยางเหมาะสม

4. ออกแบบการไดมา

ซงงบประมาณ

ท ผ า น ม า ม ก า ร ก า ห น ด

นโยบาย โดยข าดกา รศ กษ า

ค ว า ม เ ป น ไ ป ไ ด ด า น

งบประมาณ

1. กระทรวงศกษาธการ

องคกรปกครองสวน

ทองถนและสานกงาน

คณะกรรมการ

สงเสรมการศกษา

เอกชน

2. กระทรวงการคลง

3. กรมสรรพากร

ไดว ธการบรหารงบประมาณท

มประสทธภาพ (วางแผนการ

จ ด ห า ก า ร จ ด ส ร ร แ ล ะ

วางแผนบรหารงบประมาณ

อยางมประสทธภาพ)

5. เตรยมความพรอม

ในทกระดบท

เกยวของกบการ

นานโยบายสการ

ปฏบต

1. ทผานมามปญหาในการ

เบกจายงบประมาณ อน

เนองมาจากขาดการวางแผน

ทดในการบรหารงบประมาณ

2. ทผานมามปญหาเชงปฏบต

เนองจากไมมการกาหนดแนว

ปฏบตทชดเจน ทาใหเกดการ

ปฏบตทหลากหลายไมเปน

มาตรฐานเดยวกน

1. กระทรวงศกษาธการ

องคกรปกครองสวน

ทองถนและสานกงาน

คณะกรรมการ

สงเสรมการศกษา

เอกชน

2. กระทรวงการคลง

3. สานกงานตรวจเงน

แผนดน

1. เกดความพรอมในการทางาน

2. ผปฏบตงานมแนวทางท

ชดเจนในการปฏบตงาน

3. เกดมาตรฐานเดยวกนในการ

ปฏบตงาน

6. ออกแบบวธการ

ประเมนตดตาม

และนาผลการ

ประเมนไปใช

ประโยชน

1. ทผานมา ศธ. ไมไดออกแบบ

ประเมนนโยบายอยางเปน

ระบบ การตดตามนโยบายม

เพยงการสงคนลงพนทโดยไม

มกรอบการตตดตามอยาง

รอบดาน และการตดตามเนน

ทระเบยบการเบกจายทาง

การเงน

2. ทผานมา ศธ. มความลาชาใน

การประเมนตดตามนโยบายฯ

ทาใหแกปญหาไดไมทนการณ

กระทรว งศ กษา ธก าร

องค ก รปกครอ ง ส ว น

ท อง ถ นและส าน กงาน

ค ณ ะ ก ร ร ม ก า ร

ส ง เ ส ร ม ก า ร ศ ก ษ า

เอกชน

ไดระบบการตดตามนโยบายทม

ป ร ะ ส ท ธ ภ า พ ท า ใ ห เ ก ด

มาตรฐานในการประเมนตดตาม

ไดสารสนเทศทถกตอง ครบถวน

เพยงพอ และสามารถนาไปใช

เพอการประเมนประสทธภาพ

ของนโยบาย ตลอดจนวางแผน

แกปญหาและวางแผนดาเนน

นโยบายในระยะตอไปไดอยาง

รวดเรว มประสทธภาพ

 117

3.2 ปรบปรงระบบการบรหารการศกษาใหเปนไปตามบทบญญตรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

เพอใหการดาเนนงานของ”นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” เปนไปตาม

บทบญญตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ผวจยขอเสนอแนะใหมการปรบการดาเนนงาน ดงน

3.2.1 ประเดนการนานโยบายไปสภาคปฏบต

1) คงชอนโยบายไว แตตองเพมความชดเจนวาใหฟร 5 รายการหรอเปลยนชอ

นโยบายเปนอยางอน เชน “นโยบายแบงเบาภาระทางการศกษา” หรอ “นโยบายแบงเบาภาระผปกครอง”

หรอ “นโยบายสนบสนนสงเสรมการเรยนด” หรอ “นโยบายเรยนฟร 5 รายการ” หรอชออนทม

ความหมายแบบเดยวกน

2) ในกรณทรฐบาลยงคงจะใชนโยบายนตอไป และตองการใหเกดการฟรจรง

ตามชอนโยบาย แตไมสามารถจดสรรงบประมาณใหเกดการฟรจรงไดนน รฐบาลควรพจารณาปรบลด

จานวนปทใหฟรทางการศกษาลง โดยศกษาจดคมทนทสามารถผลตผเรยนใหมคณสมบตตามมาตรฐาน

ขนตาเปนอยางนอย เพอใหสามารถกาหนดจานวนปของการใหเปลาทางการศกษาทมประสทธภาพสงสด

เชน ลดลงเหลอเรยนฟรไมนอยกวา 9 ป เปนตน รวมทงควรทบทวนระบบการจดเกบภาษของประเทศ

เพอรองรบความเหมาะสมกบสภาพความตองการในการใชงบประมาณของประเทศ

3) กรณทจดสรรงบประมาณเทาเดม ควรตดทอนจานวนโรงเรยนทขอสละสทธ

ออก แลวนาเงนงบประมาณทมมาจดสรรใหใกลเคยงกบความตองการจาเปนทแทจรงตามผลการศกษา

จดคมทน โดยใชฐานการคดคาใชจายตอหวตามความเปนจรง ผนแปรตามขนาดโรงเรยน และพนทใน

เมองและนอกเมอง ทสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจและอตราเงนเฟอ โดยจดงบประมาณใหทกโรงเรยน

ทกสงกด และทกพนทอยางทวถง

4) กรณทสามารถจดงบประมาณเพมเตมได

4.1) จดงบประมาณใหทกโรงเรยน ทกสงกด และทกพนทให

ไดรบงบประมาณเพอการเรยนฟรอยางมคณภาพทกรายการอยางทวถง ตามบทบญญตของรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

4.2) ปรบสดสวนเงนงบประมาณเพอกจกรรมพฒนาผเรยนให

มากขน เพอสงเสรมใหเกดการพฒนาการเรยนการสอนมากขน

5) รฐควรมการจดกลมสถานศกษาและใชรปแบบการบรหารจดการให

เปลาทางการศกษาทแตกตางกนเปน 3 กลม กลมแรก เปนโรงเรยนเขมแขงทสามารถจดการศกษาไดใน

ระดบดขนไป รฐควรสนบสนนใหมความอสระในการบรหารจดการและสงเสรมใหเกดการแขงขนกนเองตาม

กลไกปกตของตลาด กลมทสอง คอกลมโรงเรยนทสามารถในการจดการศกษาใหไดคณภาพในระดบปาน

กลาง ซงรฐควรใหการสนบสนนดานงบประมาณและเขาไปกากบดแลดานศกยภาพของครใหสามารถ

จดการเรยนการสอนไดดยงขน และกลมสดทาย คอกลมโรงเรยนทออนดอย ขาดโอกาสและขาด

งบประมาณ ไดแก โรงเรยนในถนทรกนดาร โรงเรยนขนาดเลกในชนบท ซงรฐตองเขาไปโอบอมโดย

สนบสนนงบประมาณอยางเตมท และเขาไปชวยยกระดบความสามารถของครใหมศกยภาพดานการสอน

ไดอยางมประสทธภาพ

 118

6) รฐควรมการจดกลมนกเรยนและผปกครอง เพอการบรหารเงนของ

นโยบายเรยนดเรยนฟรใหเกดประสทธภาพสงสด โดยใชรปแบบการบรหารจดการใหเปลาทางการศกษาท

แตกตางกนเปน 3กลม ไดแก กลมแรก เปนกลมนกเรยนทผปกครองมฐานะด มความสามารถในการ

จายเงนเพอการศกษาของบตร รฐควรใหผปกครองเขามามสวนรวมรบผดชอบคาใชจายของบตร ซงอาจ

สะทอนมาในรปแบบของการจายภาษในอตราทสง กลมทสอง คอกลมนกเรยนทผปกครองมฐานะปานกลาง

ซงรฐควรใหการสนบสนนดานงบประมาณ แตกใหผปกครองไดรวมรบผดชอบคาใชจายบางสวนในการจด

การศกษาใหกบบตร และกลมสดทาย คอกลมนกเรยนทยากจน ไมมโอกาสไดไปโรงเรยนเนองจากตอง

ทางานเพอหาเงนเลยงชพหรอเลยงครอบครว ซงรฐตองสนบสนนงบประมาณใหเรยนฟรอยางเตมท

รวมทงอาจตองจดสรรงบประมาณเพมเตมพเศษให เชน การใหเบยเลยงชพ เพอสงเสรมใหเดกไดเขา

เรยนอยางแทจรงแทนการไปทางานหาเลยงครอบครว

7) สงเสรมใหมระเบยบการเบกจายทยดหยน ปฏบตไดงาย คลองตว ให

โรงเรยน โรงเรยนมอสระในการบรหารงบประมาณ และรฐจดระบบการตรวจสอบทมประสทธภาพและ

สอดคลองกน

8) กากบการจายเงนงบประมาณตรงไปยงสถานศกษากอนเปดภาคเรยน

9) เพมสดสวนงบประมาณของกจกรรมพฒนาผเรยนตองบประมาณ

ทงหมด เพอมงแกปญหาคณภาพการเรยนการสอน และควรเพมงบประมาณเพอพฒนาศกยภาพการสอน

ของคร

10) สรางความเขมแขงของกรรมการสถานศกษาและสมาคม

ผปกครองในการระดมทรพยากรและการกากบตดตามการดาเนนงานของสถานศกษา

11) จดใหมการประเมนผลการดาเนนงานตามนโยบายฯ เปนระยะๆ

เพอนาขอมลมาปรบปรงแกไขปญหาอปสรรคไดทนการณ 3.2.2 ประเดนการพฒนาคณภาพผเรยน

3.2.2.1 ดานคร

1) เพมประสทธภาพในการพฒนาครโดยเนนการใชสอการเรยนการสอนทม

ประสทธภาพเพอชวยใหพฒนาการเรยนการสอนมประสทธภาพมากยงขน

2) ปรบหลกสตรผลตครบนพนฐานมาตรฐานแหงสมรรถนะวชาชพคร โดยมง

ผลตในสาขาทขาดแคลนคอ ครคณตศาสตร ครวทยาศาสตร และครภาษาองกฤษ ทสาคญตอง

ปรบเปลยนคานยมของครใหเกดความรกในวชาชพและมจตวญญาณของความเปน “คร” เพอเรยกคน

ศรทธาของความเปน “แมพมพ” ทควรคาแกการเคารพยกยอง รวมถงการคดเลอกคนเกงมาเปนคร โดย

อาจจะปรบหลกสตรใหเปน 6 ป เทยบเทาปรญญาโทหรอคดเลอกผจบปรญญาตรมาฝกประสบการณ

วชาชพครอก 2 ป โดยปรบฐานเงนเดอนเทยบเทาปรญญาโท ซงเปนทางเลอกทจะไดคนเกงมาเปนครมาก

ยงขน

3) กาหนดมาตรการใหคณแกสถาบนผลตครทสามารถผลตครไดคณภาพด

และกาหนดมาตรการใหโทษกบสถาบนผลตครทผลตครทไรคณภาพ

 119

4) ใชมาตรการเชงรกในการบรหารอตรากาลง โดยเฉพาะไมคนอตราเกษยณ

หากแตจายเงนใหโรงเรยนไปจดหาครใหเพยงพอกบจานวนผเรยนและตรงกบสาขาทสอน

5) สรางระบบคณธรรมในการโยกยายคร กาจดการวงเตนเพอโยกยายหรอการ

ซอตาแหนง โดยบงคบใชมาตรการลงโทษขนรนแรงกบผฝาฝน ควรใชระบบทโปรงใส เชน การขนเงนเดอน

การเลอนวทยฐานะ การเลอนตาแหนงใหพจารณาจากผลสมฤทธทางวชาการของนกเรยนทไดจากการ

ประเมนทมมาตรฐาน

3.2.2.2 ดานหลกสตร 1) จดทากรอบคณวฒการศกษาขนพนฐานของผเรยนในแตละชวงชน (Basic

National Qualification Framework) บนพนฐานความรและทกษะพนฐานทจาเปน ประกอบกบความขาด

แคลนแรงงานขนพนฐาน แลวปฏรปหลกสตรเพอรองรบการผลตผเรยนใหไดตามกรอบคณวฒดงกลาว

2) ปฏรปการจดการเรยนรใหเนนความเขาใจ ความคดวเคราะห คด

สรางสรรค และทกษะการประยกตความรสชวตจรง มากกวาการเรยนแบบทองจาเพอใหสอบผาน

3.2.2.3 ดานกระบวนการเรยนการสอน

1) ตองเอาจรงกบนโยบายคนครใหกบผเรยน การลดงานธรการของครเพอให

ครไดมเวลาอยกบนกเรยนมากขน ควรใหทางเลอกแกโรงเรยนในการจดจางเจาหนาทธรการตามกรอบ

งบประมาณทรฐจดสรรให เพมเตมจากการจดสรรเจาหนาทธรการจากสวนกลางเทานน

2) สรางกลไกใหครจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญอยาง

แทจรง พรอมๆ กบการปลกฝงจตสานกของการเปนคนด มากกวาการพดยาความสาคญของจดการ

เรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญแตไมไดลงมอปฏบต

3.2.2.4 ดานการวดผล

1) กาหนดใหมตวชวดทเนนผลลพธทเกดขนกบผเรยน พรอมทงใหโรงเรยน

จดทาแผนทยทธศาสตร (strategy map) เพอเพมระดบคณภาพผเรยนในระยะเวลาทกาหนดโดยสมพนธ

กบงบประมาณทไดรบ และใหใชระดบความสาเรจตามแผนทยทธศาสตร (strategy map) นประกอบการ

ประเมนผลงานของผอานวยการโรงเรยน

2) ใหความสาคญกบผลลพธทเกดขนกบผเรยน โดยใชเปนสวนหนงในการ

ประเมนผลการปฏบตงานของคร แทนการประเมนจากผลงานวชาการของคร ใชเปนสวนหนงของการ

ประเมนผลการดาเนนงานของตนสงกด องคกรปกครองสวนทองถน และเขตพนทการศกษา โดยพจารณา

ทงผลการประเมนผลผเรยนทงแบบองเกณฑและผลการประเมนผลผเรยนแบบองพฒนาการ

3) ใชประโยชนจากผลสอบ O-NET อยางจรงจง โดยใชพฒนาการเรยนการ

สอน ใชประกอบการตดเกรด ใชเปนสวนหนงของการจบการศกษาภาคบงคบ ใชเปนสวนหนงของการ

พจารณาในการจบการศกษา และใชผลการสอบวชาหลกเปนสวนหนงของการคดเลอกเขาศกษาตอในระดบท

สงขน

4) ใชผลลพธทเกดขนกบผเรยนจากผลประเมนของ สทศ. สมศ. คะแนน

สอบจากโครงการ PISA และผลการจดอนดบโดยสถาบน IMD มาเปนสวนหนงในการพจารณาจดสรร

งบประมาณรายปของสถานศกษา

 120

5) ปรบเกลยงบประมาณของนโยบายเรยนฟร โดยเพมสดสวนของงบประมาณ

เพอกจกรรมพฒนาผเรยนตองบประมาณทงหมดจากรอยละ 5 -15 เปนอยางนอยรอยละ 20 3.2.3 ประเดนการแกไขรฐธรรมนญ 1) ปรบแกขอความในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 49 ทระบวา

“บคคลยอมมสทธเสมอกนในการรบการศกษาไมนอยกวา 12 ป ทรฐจะตองจดใหอยางทวถงและม

คณภาพโดยไมเกบคาใชจาย” เปน “บคคลยอมมสทธเสมอกนในการรบการศกษาไมนอยกวา 12 ป ทรฐ

จะตองสงเสรมสนบสนนใหมการจดบรการดานการศกษาอยางทวถงและมคณภาพ โดยไมเกบ

คาใชจาย” เพอใหกระทรวงศกษาธการเปนผกากบดแลการจดการศกษามากกวาเปนผจดการศกษาเสยเอง ใน

ขณะเดยวกนกเพมโอกาสใหเอกชนเขามามสวนรวมในการจดการศกษามากยงขน

2) รฐบาลควรมการทบทวน “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” เพอใหม

การขบเคลอนใหเปนไปตามบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 โดยควร

ปรบแกรฐธรรมนญในประเดนระยะเวลาของการเรยนฟร โดยใหมการศกษาวจยเพอคนหาจดคมทนของ

ระยะเวลาการเรยนฟรทสามารถทาใหผเรยนมศกยภาพขนตาตามขอกาหนดกรอบคณวฒการศกษาขน

พนฐาน เชน “นโยบายเรยนดเรยนฟร ไมนอยกวา 9 ป อยางมคณภาพ”

ตอนทสอง: การอภปรายผลการวจย

จากผลการวจยทสาคญตามวตถประสงคการวจยทงสามขอนน ผวจยมประเดนสาคญทจะนามา

อภปรายไวจานวนสามประเดน ดงน

2.1 ประเดนการกาหนด “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” ทไมมประสทธภาพ

จากผลการวจยทพบวากระบวนการกาหนด “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ”

ดาเนนการโดยไมมการวางแผนเพอรองรบความเปนไปไดในการนานโยบายสการปฏบต โดยเฉพาะ

ขอความจากรายงานการประชมของสมาชกสภารางรฐธรรมนญ (สสร.) ระบวา “สสร. เปนฝายนต

บญญตมหนาทในการกาหนดนโยบายเทานน สวนหนาทในการจดหางบประมาณและการหากลยทธ

เพอนานโยบายลงสการปฏบตนนเปนหนาทของรฐบาลซงเปนฝายบรหาร” แสดงใหเหนวาการกาหนด

นโยบายดงกลาวขาดการวเคราะหเปรยบเทยบสภาพปญหาของนโยบายในขณะนนกบสภาพปญหาท

เกดขนในการดาเนนนโยบายเดม รวมทงขาดการวเคราะหสภาพการกาหนดนโยบายใหสอดคลองกบ

สภาพปญหาปจจบน เพอรองรบการนานโยบายไปสการปฏบต เหนไดจากการมปญหาการจดสรร

งบประมาณทไมเพยงพอทเกดขนตงแตการใชนโยบายเดม แมจะม สสร. บางสวนแปรญตตเกยวกบเรอง

ความเพยงพอและความเปนไปไดในดานงบประมาณไวแลวแตประเดนดงกลาวกตกไป

ทงน “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” เปนนโยบายสาธารณะทมความสาคญและ

สงผลกระทบตอประชาชนในวงกวาง เปนการขยายเวลาในการใหฟรทางการศกษา อนนามาซงการใช

งบประมาณเพมเตมเปนจานวนมาก แตกลบไมมการวางแผนทรองรบเพอการปฏบตในเรองดงกลาว สสร.

 121

กลบเหนวาเปนหนาททฝายบรหารจะไดไปดาเนนการคดวางแผนตอไป แตจากสภาพความเปนจรงเมอม

มตจาก สสร. ไปเมอ 14 มถนายน 2550 รฐบาลไดนานโยบายดงกลาวไปประกาศใชเดอนธนวาคม 2551

โดยไมมกระบวนการของการรบฟงความคดเหนของประชาชนผทจะไดรบผลกระทบโดยตรง และผมสวน

เกยวของในการนานโยบายสการปฏบต และท สาคญคอการอนมตงบประมาณดงกลาวตามท

กระทรวงศกษาธการเสนอมานนกเปนการอนมตภายใตฐานคาใชจายตอหวของนกเรยนในโรงเรยนขนาด

กลางซงมคาใชจายตามสดกวาโรงเรยนขนาดอนๆ กยงเปนการซาเตมปญหาดานความไมเพยงพอ

งบประมาณเพอการนานโยบายสการปฏบต ดงจะเหนไดวาไมวาจะเปนการประเมนตดตามนโยบายจาก

หนวยงานใดและดวยวธการใด ตางกไดคาตอบเดยวกนวา นโยบายนไมฟรจรงเพราะงบประมาณทจดสรร

ใหไมเพยงพอนนเอง

Sutton, J.E. (2000, cited in http://nodis3.gsfc.nasa.gov/iso_docs/pdf/H_OWI_

1410_J_001_A_.pdf, retrieved on 27th November, 2011) แหงองคการนาซาไดนาเสนอนโยบายของ

องคการนาซาและไดสรปไววา กระบวนการกาหนดนโยบายทมประสทธภาพนนมขนตอนดงน 1) มการ

ประเมนทบทวนนโยบายเกาและประเมนวาควรมนโยบายใหมหรอไม กอนทจะมการตดสนใจในการทา

นโยบายใหม 2) ในกรณตดสนใจทานโยบายใหม ตองระบขอมลทมความจาเปนในการใชประกอบการ

พจารณาจดทานโยบายใหม 3) กาหนดทศทางของนโยบายโดยแบงเปนระยะ และจดทารางนโยบาย 4) ใหผ

มสวนเกยวของในแตละระดบเขารวมพจารณารางนโยบาย เพอรองรบความเปนไปไดของนโยบาย แลวจง

นาเสนอรางนโยบายดงกลาวเสนอตอผมอานาจตดสนใจไดพจารณาอกครง ซงกระบวนการทกลาวมาทงหมด

อาจเรยกไดวาเปนกระบวนการกาหนดนโยบายแบบใหผมสวนเกยวของไดมสวนรวม (Participatory policy

making) หรอเรยกวา การกาหนดนโยบายจากขางลางขนสขางบน (Bottom up policy making) ซงไดรบ

การยอมรบในวงกวางวาเปนกระบวนการกาหนดนโยบายทมประสทธภาพ อาทเชน Rietbergen-

McCracken, J. (2011, cited in http://pgexchange.org/images/toolkits/PGX_F_Participatory

Policy%20Making.pdf, retrieved on 27th, November 2011) ไดรายงานผลการวเคราะหงานวจยของ

NGOs พบวากระบวนการท NGOs นาไปใชในกระบวนการกาหนดนโยบายสาธารณะทไดผลดทสดคอการ

กาหนดนโยบายแบบการมสวนรวมคอจากขางลางขนสขางบน ซงมการรบฟงความคดเหนรอบดาน

(Public hearing) และมการเตรยมความพรอมเปนอยางด แตหากพจารณากระบวนการกาหนด “นโยบาย

เรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” จะเหนวาเปนลกษณะของการกาหนดนโยบายจากขางบนลงสขางลาง

(Top down policy formulation) ทขาดการเตรยมพรอมอยางเปนระบบไมวาจะเปนการเตรยมมาตรฐานแนว

ปฏบต การเตรยมงบประมาณ จงทาใหเกดปญหาในเชงปฏบตตามมามากมาย เชน ทผลการวจยพบวา

นโยบายไมฟรจรง เกดปญหาการปฏบตทแตกตางกนในเองการจดเกบใบเสรจ การบรหารการซอการจดเกบ

หนงสอ การบรหารเงนคาอปกรณการเรยน หรอลกษณะการเรยกเกบเงนเพมจากผปกครอง เปนตน

2.2 ประเดนความขดแยงบทบญญตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบพทธศกราช 2550

การวเคราะหขอมลในการวจยครงนจากทงสวนการสมภาษณผบรหารสถานศกษาและคณะ

ครผสอน ผลการสมภาษณผปกครอง ผลการประชมระดมสมอง และผลจาการวเคราะหแบบสอบถามทง

จากสวนคาถามปลายปดและปลายเปด ไดผลสอดคลองกบผลการวจยของกระทรวงศกษาธการ (2549)

และผลการประเมนตดตามของสานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา (2554) ทขอสรปวา “นโยบาย

 122

เรยนดเรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ” นนไมฟรจรงตามชอนโยบาย ซงไมใชเรองทนาแปลกใจแตอยางใด

เนองจากหากพจารณาจากการจดสรรงบประมาณคาใชจายตอหวทใชฐานตวเลขคาใชจายตอหวของ

นกเรยนในโรงเรยนขนาดกลางทมคาใชจายตอหวตาทสดเมอเทยบหบคาใชจายตอหวของนกเรยนใน

โรงเรยนขนาดอนๆ มาเปนตวแทนของคาใชจายตอหวของนกเรยนทงประเทศ ยอมเกดสภาวะงบประมาณ

ไมเพยงพอและไมสามารถบรหารจดการไดฟรจรงตามชอนโยบายอยางหลกเลยงไมได ซงตามรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 ไดกาหนดไววา “บคคลยอมมสทธเสมอกนในการเขารบการศกษาขน

พนฐานไมนอยกวา 12 ป ทรฐจะตองจดใหอยางทวถงและมคณภาพ โดยไมเกบคาใชจาย” ดงนนเพอเปน

แกไขการขดกบบทบญญตของรฐธรรมนญฯ รฐบาลจะตองรบปรบปรงแกไขในประเดนนเปนการดวนทสด

2.3 ประเดนผลการดาเนน “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” ทไมสามารถทาให

คณภาพผเรยนดขนได

จากผลการพจารณาตวบงชดานคณภาพผเรยนจากการวดประเมน/ทดสอบผเรยน โดย

หนวยงานอสระทงในประเทศและตางประเทศ ไดผลสอดคลองกนคอคณภาพผเรยนไมดขนและไมม

แนวโนมทดขน สอดคลองกบผลการศกษาวจยของวทยากร เชยงกล (2552) ทพบวาเดกไทยมคณภาพ

ตกตามาอยางตอเนอง หากลองพจารณารายละเอยดการจดสรรงบประมาณของ “นโยบายเรยนดเรยนฟร

15 ป อยางมคณภาพ” จะพบวาเปนการจดสรรงบประมาณทเนนดานปจจยนาเขา กลาวคอจานวนรายการ

เรยนฟร 5 รายการนน เปนรายการฟรของปจจยนาเขาถง 4 รายการ ไดแก จานวนงบประมาณดานเงน

อดหนนคาเลาเรยน เงนคาเครองแบบนกเรยน เงนคาหนงสอเรยนแปดกลมสาระ และเงนคาอปกรณการ

เรยน มเพยงหนงรายการเทานนทเปนการสนบสนนดานกระบวนการคอเงนคากจกรรมพฒนาผเรยน ยงไป

กวานนหากพจารณาจากสดสวนของงบประมาณ (ตารางท 2.5 ในบทท 2) จะเหนไดวา สดสวนของ

งบประมาณดานปจจยนาเขานนสงถงรอยละ 84.81 – 94.14 ในขณะทงบประมาณดานกระบวนการม

เพยงรอยละ 5.86 – 15.19 ซงถอวาเปนการจดสรรงบประมาณทไมสอดคลองกบสภาพปญหาหลกของ

การจดศกษาของประเทศเชนทผลการวจยของวทยากร เชยงกล (2552) ระบวาการจดการศกษาของ

ประเทศไทยมปญหาหลายประการแตทตองเรงปฏรปเนองจากเปนปญหาหลกคอ ดานกระบวนการจดการ

เรยนการสอน และดานคณภาพและความสามารถของครผสอน ทงนจะเหนไดวาการจดสรรงบประมาณ

“นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” ดงทระบขางตนนนเปนการจดสรรงบประมาณทไม

สมพนธกบสภาพปญหาทแทจรง จงไมอาจสงผลตอการพฒนาคณภาพผเรยนได

ตอนทสาม: ขอเสนอแนะจากการวจย

ผลจากการดาเนนโครงการวจยครงน ผวจยสามารถใหขอเสนอแนะดงน

1. รฐบาลควรมการทบทวน “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ” เพอใหเปนไปตาม

บทบญญตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย โดยเฉพาะในประเดนระยะเวลาการเรยนฟร ซงควรมการศกษา

เชงเศรษฐศาสตรในประเดนจดคมทนของการจดการศกษาแบบใหเปลา เพอนามาประกอบการพจารณา

 123

กาหนดระยะเวลาของการใหเปลาทางการศกษา และประเดนงบประมาณของนโยบายฯ ตามขอเสนอแนะท

คณะผวจยเสนอไว ในขณะเดยวกนกควรมการเรงปรบปรงการบรหารนโยบายฯ อยางเปนระบบไปพรอมๆ กน

2. ควรมการศกษาเพอสรางกลไกในการเปลยนแนวคดเกยวกบระบบบรหารการศกษาของ

ผบรหารกระทรวงศกษาธการ ผบรหารเขตพนทการศกษา ผบรหารโรงเรยน โดยใชโมเดลการบรหารดงน

ก) การมขอมลพนฐานทเกยวของ เชน จานวนโรงเรยนทมความตองการจาเปน จานวน

นกเรยน คร และงบประมาณ

ข) การระบเปาหมายของผลการบรหารวาเพอมงใหผเรยนมความรมคณลกษณะทพง

ประสงคและสามารถประยกตความรสภาคปฏบตได

ค) การดาเนนงานทมงลดคาใชจาย ลดขนตอน แตไดผลบรรลเปาหมายทกาหนด

ง) การประเมนผลการดาเนนงานเปนระยะๆ และผลขนสดทาย เพอนาผลมาปรบปรง

ระบบการบรหารการศกษาของตน

3. กระทรวงศกษาธการในฐานะทเปนกระทรวงหลกทรบผดชอบดานการศกษาซงไดรบงบประมาณ

สงสดในอนดบตนๆ ของประเทศมาโดยตลอดในชวง 10 ปทผานมา แตผลการประเมนจากหนวยงานทม

ความนาเชอถอตางกชวา คณภาพผเรยนมแนวโนมวาจะลดตาลง ดงนนจงควรมการศกษาเพอเสนอโมเดล

การบรหารจดการทมประสทธภาพใหกบกระทรวงศกษาธการ

4. ควรมการศกษาหาตวแบบทดในการบรหารจดการของโรงเรยนทใชงบประมาณไมมาก แตมผล

การจดการศกษาทมคณภาพ เพอขยายผลไปยงโรงเรยนอนๆ ตอไป

5. ควรวเคราะหลกษณะของขอสอบ O-NET และ PISA ทงการทดสอบรายบคคล และรายโรงเรยน

เพอนาไปสการพฒนาผเรยนใหมความสามารถในการคดวเคราะหอยางจรงจงและไดผล

6. ในระยะตอไปทมการนา “นโยบายเรยนดเรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ” ไปปฏบตครบวงรอบ

การศกษาแลว ควรมการศกษาประสทธภาพและประสทธผลของการนานโยบายไปสการปฏบตทมตอ

คณภาพผเรยนในทกชวงชน กลาวคอดาเนนการวจยเมอดาเนนนโยบายไปไดครบหกป (ชนประถมศกษาปท

6) ครบเกาป (ชนมธยมศกษาปท 3) และครบสบสองป (ชนมธยมศกษาปท 6) โดยมการวเคราะหปจจย

เชงสาเหตแบบเปนระยะ (Causal Time Series Analysis) รวมทงควรมการศกษาผลกระทบจากการดาเนน

นโยบายการใหเปลาทางการศกษา (Impact analysis) เพอนาขอมลมาพฒนาการศกษาอยางเปนระบบ

ตอไป

  124

รายการอางอง

ภาษาไทย

กระทรวงศกษาธการ. กรมสามญศกษา. (2540). สรปผลการวจยเรองการศกษาคาใชจายในการจด

การศกษาระดบมธยมศกษาในโรงเรยนสงกดกรมสามญศกษา. กรงเทพมหานคร : กอง

แผนงาน.  

กระทรวงศกษาธการ. กรมสามญศกษา. กองแผนงาน. (2545). รายงานวจยการศกษาคาใชจายในการ

จดการศกษาระดบมธยมศกษาในโรงเรยนสงกดกรมสามญศกษา ปการศกษา 2541-

2543. กรงเทพมหานคร: เอกสารอดสาเนาเยบเลม.

กระทรวงศกษาธการ. สานกงานปลดกระทรวง. สานกนโยบายและยทธศาสตร. (2546). สรปผลการ

ประชมโดยคณะทางานวจยคาใชจายตอหวการศกษาขนพนฐาน 12 ป. กรงเทพมหานคร :

เอกสารอดสาเนา.

กระทรวงศกษาธการ. (2549). สรปผลการวจยเรองการศกษาคาใชจายตอหวสาหรบการจดการศกษา

ขนพนฐาน. หางหนสวนจากดโรงพมพอกษรไทย: กรงเทพมหานคร.

กระทรวงศกษาธการ. คมอประชาชน เรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ. [ออนไลน] เขาถงไดจาก

http://www.moe-news.net/images/medias/m_education/LetTalk/15year-handbook.pdf.

(วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2554).

กระทรวงศกษาธการ. (2554). สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. แนวทางการดาเนนงาน

ตามนโยบายเรยนฟร เรยนด 15 ป อยางมคณภาพ ปงบประมาณ 2553. [ออนไลน] เขาถงไดจาก

http://www.mhs2.go.th/file/free15.pdf. (วนทคนขอมล : 20 สงหาคม 2554).

กระทรวงศกษาธการ. สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. แนวทางการดาเนนงานเรยนฟร

เรยนด 15 ป อยางมคณภาพ ปงบประมาณ 2554. [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.

obec.go.th/sites/obec.go.th/files/document/attachment/4012/38434.pdf. (วนทคนขอมล

: 20 สงหาคม 2554).

กตตยา สออน. (2547). โมเดลเชงสาเหตประสทธผลการประกนคณภาพภายใน กลมสาขา

วทยาศาสตรสขภาพ. วทยานพนธครศาสตรดษฎบณฑต คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

  125

คณะกรรมการรวมภาคเอกชน 3 สถาบน (สภาหอการคาแหงประเทศไทย สภาอตสาหกรรมแหงประเทศ ไทย และสมาคมธนาคารไทย) สมาคมการจดการธรกจแหงประเทศไทย สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2554). รายงานผลการสมมนาการจดอนดบ

ความสามารถทางการแขงขนของประเทศไทยโดย IMD. [ออนไลน] เขาถงไดจาก

http://www.nesdb.go.th/Portals/0/home/interest/kro52/kpc/%E0%B8%A3%E0%B8%

B2%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%9C%E0%B8%A

5%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%A

1%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B8%B2%20%E0%B9%82%E0%B8%94%E0%B8

%A2%20IMD.pdf. (วนทคนขอมล : 26 มกราคม 2555).

คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต. (2549). สรปรายงานการวจยเรอง การไดรบสทธในบรการ

ศกษาขนพนฐานจากรฐ. กรงเทพมหานคร : เอกสารอดสาเนาเยบเลม. ชยยทธ ปญญสวสดสทธ และคณะ. (2549). รายงานการวจยสตรการจดสรรงบประมาณ

ทางการศกษารปแบบใหม . โครงการความร วมมอระหว างธนาคารโลกและ

กระทรวงศกษาธการดานการศกษาภายใตกองทน ASEM เสนอตอสานกงานเลขาธการสภา

การศกษา .กรงเทพมหานคร: หางหนสวนจากด ภาพพมพ. นงลกษณ วรชชย คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย และสานกงานคณะกรรมการการศกษา

แหงชาต. สถาบนแหงชาตเพอการปฏรปการเงนการศกษา. สรปผลการวจยเรอง รปแบบ/

วธการจดสรรงบประมาณสาหรบการศกษาขนพนฐาน เปนรายบคคล. กรงเทพมหานคร :

เอกสารอดสาเนา, ม.ป.พ. พเยาว ยนดสข. (2540). รายงานการวจยเรอง การวเคราะหคาใชจายสวนตวของนกเรยนโรงเรยน

สาธตจฬาลงกรณมหาวทยาลย (ฝายมธยมศกษา). กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย เอกสารอดสาเนา. มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร. บณฑตวทยาลยการจดการและนวตกรรม. (2548). รายงาน

ฉบบสมบรณเรอง การศกษาคาใชจายตอหนวยอาชวศกษา. กรงเทพมหานคร : เอกสารอด

สาเนาเยบเลม. วทยากร เชยงกล. (2552). สภาวะการศกษาไทย ป 50/51 ปญหาความเสมอภาคและคณภาพของ

การศกษาไทย. [ออนไลน] เขาถงไดจากhttp://witayakornclub.wordpress.com /2009/02/23/%E0%B8%AA%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%B

0%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A8%E0%B8%B6%E0%B8%81

% E0 % B8 % A9 % E0 % B8 % B2 % E0 % B9 % 8 4 % E0 % B8 % 9 7 % E0 % B8 % A2 -

%E0%B8%9B%E0%B8%B5-5051-%E0%B8%9B%E0%B8%B1%E0%B8%8D/.

(วนทคนขอมล : 27 ธนวาคม 2554).

สกนธ ชมทพ. (2554). รายงานการวจยเรอง การนานโยบายสาธารณะสการปฏบต : เรยนฟร 15 ป

อยางมคณภาพ. เอกสารอดสาเนา.

  126

สกนธ ชมทพ. (2554). รายงานการวจยเรอง รายงานผลการศกษาวจยตดตามประเมนผลเพอ

ตรวจสอบการยกระดบคณภาพการศกษาทมผลมาจากการเพมงบประมาณเงนอดหนน

คาใชจายตอหวสาหรบการศกษาขนพนฐาน. เอกสารอดสาเนา.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2553). ผลการประเมน PISA 2009 การอาน

คณตศาสตร และวทยาศาสตร: บทสรปเพอการบรหาร. หางหนสวนจากดอรณการพมพ:

กรงเทพมหานคร.

สนย คลายนล และคณะ. (2547). ความรและทกษะของเยาวชนไทย สาหรบโลกวนพรงน ผลจากการ

วจยโครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาต. บรษทเซเวน พรนตงกรป จากด: กรงเทพมหานคร.

สนย คลายนล ปรชา เดชศร และอมพลกา ประโมจนย. (2550). บทสรปเพอการบรหาร: การเรยนร

วทยาศาสตร การอาน และคณตศาสตรของนกเรยนวย 15 ป รายงานการประเมนผล

นกเรยนนานาชาต PISA 2006. บรษทเซเวน พรนตงกรป จากด: กรงเทพมหานคร.

สรนทรพร วงศพรกล. (2552). การตดตามและประเมนกระบวนการนานโยบายเรยนฟร 15 ปไป

ปฏบตในสถานศกษา : การประยกตวธการประเมนแบบผสมผสาน. วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต สาขาวชาการวดและประเมนผลการศกษา ภาควชาวจยและจตวทยาการศกษา คณะ

ครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สวนดสตโพล มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต. (2552). รายงานสรปผลการสารวจความคดเหนของผท

เกยวของการดาเนนงานโครงการเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ. วจยเชงสารวจ

เอกสารอดสาเนา.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สานกตดตามและประเมนผลการจดการศกษาขนพนฐาน.

(2552). รายงานผลการดาเนนงานตามนโยบายเรยนด เรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ

ปงบประมาณ 2552. กรงเทพมหานคร : โรงพมพอกษรไทย (น.ส.พ.ฟาเมองไทย). 50 หนา.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สานกตดตามและประเมนผลการจดการศกษา

ขนพนฐาน. (2553). การตดตามผลการดาเนนงานตามนโยบายเรยนด เรยนฟร 15 ปอยางม

คณภาพของหนวยงานและสถานศกษาในเขตตรวจราชการท 7 ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2553.

เอกสารอดสาเนา.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สานกตดตามและประเมนผลการจดการศกษา

ขนพนฐาน. (2554). การตดตามผลการดาเนนงานตามนโยบายเรยนด เรยนฟร 15 ปอยางม

คณภาพของสถานศกษา ณ จงหวดสมทรปราการ ตราด จนทบร ระยอง และชลบร ปการศกษา

2554. เอกสารอดสาเนา.

สานกบรหารยทธศาสตรและบรณาการการศกษา กรงเทพมหานคร. (2552). บทสรปผลการตดตามการ

ดาเนนการตามนโยบายเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ ในเขตตรวจราชการกรงเทพมหานคร.

[ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.inspectbk.moe.go.th/concept_15years.htm.

  127

สานกนายกรฐมนตร. สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2529). บทสรปรวมผลงานวจย

เกยวกบคาใชจายทางการศกษา. กรงเทพมหานคร : โครงการจดทาบทสรปรวมผลงานวจย

ทางการศกษาและทเกยวของกบการศกษา. เอกสารอดสาเนา.

สวสด อดมโภชน. (2546). รายงานสรปการดาเนนโครงการรวมมอระหวางธนาคารโลกและ

กระทรวงศกษาธการเพอการปฏรปการศกษา. เสนอตอสานกงานเลขาธการสภาการศกษา

และธนาคารโลก. กรงเทพมหานคร : เอกสารอดสาเนา.

มหาวทยาลยธรกจบณฑต สถาบนวจยนโยบายและแผนอดมศกษา. (2549). รายงานฉบบสมบรณ

โครงการวจยเรอง การศกษาตนทนผลตของการเรยนการสอนในสถาบนอาชวศกษาเอกชน.

เสนอตอสานกงานบรหารโครงการปฏรประบบการเงนเพอการอดมศกษา. กรงเทพมหานคร :

เอกสารอดสาเนาเยบเลม.

ภาษาตางประเทศ

Artelt, Baumert, Klieme, A.B. and others. (2001). PISA 2000: Zusamenfassung zentrale

Befunde. Max-Planck-Institut für Bildungsforschung: Berlin.

Drraffick. (2007). Free Education in Malaysia–A myth. Cited in http://rights2write.wordpress

.com/2007/11/10/free-education-in-malaysia-a-myth/, retrieved on 15th, August 2011.

Hofmann, M. & Lock, S. (2002). D+C Development and Cooperation. Cited in

http://translate.google.co.th/translate?hl=th&sl=de&tl=en&u=http%3A%2F%2Fwww.inwe

nt.org%2FE%2BZ%2Fzeitschr%2Fde602-4.htm, retrieved on 15th, August 2011.

Hillman, A.L. & Jenker, E. (2004). Educating Children in Poor Countries: Economic Issue

Number 33. Cited in http://www.imf.org/external/pubs/ft/issues/issues33/index.htm,

retrieved on 16th, August, 2011.

IMD. (2011). The World Competitiveness Scoreboard 2011. Cited in

http://www.imd.org/research/publications/wcy/upload/scoreboard.pdf, retrieved on 19th,

August 2011.

Inman, P. (2010). Secrecy Deal with Switzerland Could Let Britons Avoid £40bn in Taxes.

Cited in http://www.guardian.co.uk/business/2010/oct/26/tax-avoidance-switzerland-

agreement, retrieved on 29th, August 2011.

Judson, R. (1998). Economic Growth and Investment in Education: How Allocation Matters.

Journal of Economic Growth. Volume 3, Number 4: 337-359. Kluwer Academic Publishers:

Boston. Cited in http://resources.metapress.com/pdf-preview.axd?code=

p51r28n7kn822113&size=largest, retrieved on 10th, August 2011)

Kattan, R.B. (2006). Education Working Paper Series Number 7: Implementation of Free Basic

Education Policy. Cited in http://siteresources.worldbank.org/EDUCATION/Resources

/EDWP_User_Fees.pdf, retrieved on 16th, August 2011.

  128

Khattiyasuwan, S. (2003). A Comparative Study on the Expenditure of Public Schools in

Thailand and Japan. Institute of Development Economies Japan External Trade

Organization.

Lepoer, B.L. (1989). Singapore: A Country Study. Cited in Washington: GPO for the Library of

Congress, 1989.

McNair, D. (2011). Germany Has Set Back the Fight Against Tax Evasion. Cited in http:// www

.guardian.co.uk/commentisfree/2 0 1 1 / aug/1 2 / germany-tax-evasion-switzerland,

retrieved on 29th, August 2011.

Ministryof Education, Singapore. (2011). Compulsory Education. Cited in http://www.moe.gov

.sg/initiatives/compulsory-education/, retrieved on 23rd, August 2011.

NationMaster.com. (2011). Education Statistics: Education Spending (%of GDP) (Most Recent

by Country). Cited in http://www.nationmaster.com/graph/edu_edu_spe-education-

spending-of-gdp, retrieved on 19th, August 2011.

OECD. (2000). OECD Programme for International Student Assessment (PISA). Cited in

http://www.oecd.org/pages/0,3417,en_32252351_32236173_1_1_1_1_1,00.html,

retrieved on 15th December 2011.

OECD. (2003). PISA Country Profiles. Cited in http://pisacountry.acer.edu.au/, retrieved on

15th December 2011.

Rietbergen-McCranken, J. (2005). Participatory Policy Making. Cited in http://pgexchange.

org/images/toolkits/PGX_F_ParticipatoryPolicy%20Making.pdf. Retrieved on 27th

November, 2011.

Sutton, J.E. (2000). Office of Management Systems Office Work Instruction Policy Formulation

Process. Cited in http://nodis3.gsfc.nasa.gov/iso_docs/pdf/H_OWI_1410_J_001_A_.pdf.

, retrieved on 27th November 2011.

Tripod. (2011). Implementation of Education Policy in Malaysia. Cited in http://azman97.tripod

.com/essay8.html, retrieved on 16th, August 2011.

UNESCO. (2011). Conflict is Robbing 28 Million Children of a Future, UNESCO Report Warns.

Cited in http://www.unesco.org/new/fileadmin/MULTIMEDIA/HQ/ED/pdf/gmr2011-

press-release-main.pdf, retrieved on 22nd, August 2011.

UNESCO. (2011). The Dakar Framework for Action. Cited in http://www.unesco.org

/new/en/education/themes/leading-the-international-agenda/efareport/the-report-and-

efa/, retrieved on 22nd, August 2011.

UNESCO. (2011). World Declaration on Education for All. Cited in http://www.unesco.org/

education/efa/ed_for_all/background/jomtien_declaration.shtml, retrieved on 22nd, August 2011.

  129

United Nation. MDG2 Achieve Universal Primary Education. Cited in http://www.undp.org.

my/uploads/mdg2.pdf, retrieved on 16th, August 2011.

U.S. Department of State. (2011). Diplomacy in Action. Cited in http://www.state.gov/r/pa/ei

/bgn/2798.htm, retrieved on 30th, August 2011.

Wikipedia. (2011). Education and Skills Act 2008 (UK). Cited in http://en.wikipedia.org/wiki

/Education_and_Skills_Act_2008; retrieved on 10th July 2011,

Wikipedia. (2011). Education in England. Cited in http://en.wikipedia.org/wiki/Education_in_

England, retrieved on 11th July 2011.

Wikipedia. (2011). Education for All. Cited in http://en.wikipedia.org/wiki/Education_For_All

#World_Education_Forum_.28Dakar.2C_2000.29, retrieved on 22nd, August 2011.

Wikipedia. (2011). Education in Malaysia. Cited in http://en.wikipedia.org/wiki/Education

_in_Malaysia#Preschool_education, retrieved on 16th, August 2011.

World Competitiveness Yearbook (WCY). (2011). Factors and Criteria. Cited in http://www.

imd.org/research/publications/wcy/Factors_and_criteria.cfm, retrieved on 22nd, November 2011.