มคนเขาขอรองวา เวลาเราพดอะไร

ถามนหนกเกนไป กชวยตดๆ ออกบาง เรากไมรวา

มนหนกหรอไมหนก เราพดตามความจรง มนเกด

ขนไดกบทกคน แมกบตวเรามนกเกดขนได

สขา รกขสส ฉายาว,

ตโต ญาตมาตาปต;

ตโต อาเจรสส รญโญ,

ตโต พทธสสเนกธาฯ

รมเงาตนไมนนเทยว เปนเหตน�าสขมาให,

รมเงาของญาตและพอแม เปนสขกวานน;

รมเงาแหงครอาจารย เปนสขกวานน,

รมเงาแหงพระราชามหากษตรย เปนสขกวานน,

สวนรมเงาแหงพระพทธศาสนา เปนรมเงาทน�าสขมาให

เปนอเนกอนนตกวารมเงาเหลานนอยางแทจรง.

กวทปปณนต ๑๘๔, โลกนต ๕๐, ธมมนต ๑๑

ดวยเมตตาไมมประมาณ ทานอาจารยสชาต อภชาโต น�ารมเงาขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจามายงความรมเยนสศษยทงปวงทกกาลและทกสถานท รมเงาของพระพทธองคและพระอรยสงฆจงยงความสขแหงจตดงนแลฯ

ดวยความเคารพบชาอยางสงสด

ศษยานศษย

มถนายน ๒๕๕๘

คำ�ปรารภ�เลม�๔

สารบญ

๒๑ ผหาความสขเจอ ๓

๒๒ งานภายนอก งานภายใน ๗๑

๒๓ โชคลาภอนมหาศาล ๑๔๓

๒๔ หยดความอยาก ๒๑๕

๒๕ ปรบใจใหเปนกลาง ๒๗๓

กณฑท

การทจะไมอาศยสงตางๆ ใหความสข กบตนได กตองหาความสขภายใน ตวเองใหเจอ อนนเขาเขยนไวใตภาพของหลวงตาวา “ผหาความสขเจอ”

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 3

วนท ๑๑ มถนายน ๒๕๕๖

ผหาความสขเจอ

ธรรมะบนเขา

กณฑท

เปนเรองทคนไมคาดการณไมคดกน แตส�าหรบเรา เราถอวาเปนเรองธรรมดาปกต มเกดมดบ มเหตมผล อกอยางอะไรจะเกดกเกดขนได ดงนนเราพจารณาหมดแลว ในโลกนไมมอะไรเทยงแทแนนอน มแนนอน กคอธรรมะ ธรรมะของพระพทธเจา “อกาลโก” กภพกชาตกกปกกลป กเหมอนเดม ธรรมะของพระพทธเจา

อรยสจ ๔ นเหมอนเดม ทกขเกดจากตณหาความอยาก การดบทกขกดบดวยการปฏบตศล สมาธ ปญญา นคอทางดบทกข ไมวาจะกยคกสมย พระพทธเจากพระองคมาตรสรกตรสรความจรงอนเดยวกน ความจรงทเปนสากล ไมวาพระพทธเจาจะไปตรสรบนดาวองคารหรอดาวพฤหส ถาดาวเหลานนเปนทอยของมนษยไดกจะตรสรเรองเดยวกน เรอง “อรยสจ ๔” เรอง “ไตรลกษณ” ทกอยางไมเทยง ทกอยางมเกดมดบ มการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ทกอยางเปนทกข ถาไปยดไปตด ไปอยากใหเปนอยางนนเปนอยางน เพราะทกอยาง เราไปสงเขาไมได เราไปสงใหเขาเปนอยางนนเปนอยางนไมได พอไมได เปนอยางทเราสงกไมสบายใจ ทกขใจ เชนสงใหรางกายไมเจบไขไดปวย พอมนไมยอมฟงค�าสง มนขอเจบไขไดปวยขนมา เรากไมสบายใจ เพราะเราไมอยากใหมนเจบไขไดปวย สงไมใหมนตาย มนกถงเวลา

ธรรมะบนเขาเลม ๔4

มนจะตายขนมากไปสงมนไมได ถาไมสงกไมทกขเทานนเอง เพราะใจ ไมไดเปนสงตางๆ ใจไปหลงคดวาตนเองเปนสงนนสงน แลวกคดวาสงนนสงนเปนของตวเองเปนของตน พออะไรเปนของตนกอยากจะ ใหอยกบตนไปนานๆ ใหความสขกบตนไปนานๆ พอเวลาสงทเคย ใหความสขมนเปลยนไปหรอหมดไปดบไป เวลานนไมมอะไรให ความสขกเกดความทกขขนมา เพราะวาอาศยสงตางๆ มาใหความสข ถาไมอาศยสงตางๆ มาใหความสขกไมเดอดรอน เวลาสงนนสงน ดบไปหรอเปลยนไปกเหมอนเดม

การทจะไมอาศยสงตางๆ ใหความสขกบตนไดกตองหาความสขภายในตวเองใหเจอ อนนเขาเขยนไวใตภาพของหลวงตาวา “ผหาความสขเจอ” ตอนนพวกเรายงหาความสขไมเจอกน เจอความสขปลอม เจอความสข เดยวเดยว สขแลวเดยวกหายไป ไปกนเลยงกมความสขกน พอกนเสรจ กหายไป ไปเทยวกมความสข พอกลบมากหายไป ไปท�าอะไรตางๆ ทใหความสข พอไมไดท�ากหายไป นคอความสขปลอม ถาความสขจรง มนตองอยกบเราไปตลอด ความสขจรงมอยในตวเรานเอง เสนผม บงภเขา มองไมเหน ภเขาเบอเรมเทม เพราะเสนผมเสนนดเดยว เสนผมตวนกคอความหลง หลงวาสงตางๆ ในโลกนใหความสขกบตน

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 5

มองไมเหนความสขทมอยในตวเองอยในใจของตวเอง มนลกลบจรงๆ นะ

ความสขทแทจรงเกดจากความไมอยาก แตความอยากมนสราง ความรสกวาตองไดสงทอยากถงจะไดความสข ถาไมไดสงทอยากแลวจะไดความทกข มนทกขจรงอยเวลาทไมไดสงทอยาก แตถาเราทน ไปไดเดยวความอยากมนกหายไปเอง เพราะเมอมนไมไดสงทอยาก ตอไปมนกไมอยาก เชน อยากจะดมสรา ทกครงทอยากจะดมสรา กอยาไปดมมน มนกทกขตอนทอยากจะดม แตพอเราไมดมไมท�าตามความอยาก ตอไปความอยากมนกไมรจะอยากไปท�าไม อยากกไมไดดม อยด พอไมอยากแลวกสบาย ดคนทไมดมสรา เขาเดอดรอนไหม เวลาเขามสราหรอไมมสราดม เขาไมเดอดรอน เขาสบาย แตคนท ดมนเดอดรอน ถาไดดมกมความสขแตเดยวเดยว แลวกไมไดท�าให ความอยากดมหายไป กลบท�าใหความอยากดมกลบเพมขนไปอก ตอนแรกดมครงขวดกพอแลว ตอไปกขวดหนง เพมขนไปเรอยๆ ความอยากมนจะท�าใหไมพออยเรอยๆ ถาหยดความอยากได ตอนตน ตอนตอสกบความอยากมนทรมาน ถาไมมเครองมอมนสไมไหว

ธรรมะบนเขาเลม ๔6

เครองมอทจะท�ใหเราไมกระท�ตามความอยากไดกคอ ศล สมาธ ปญญา ทาน ศล ภาวนา

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 7

เพราะวาความทกขทรมานใจนมนรนแรง แตถามเครองมอนสได เวลาอยากกเขาสมาธไป ท�าใจใหสงบ ความอยากนนกจะสงบตวลงไป พอออกจากสมาธมา ถาอยากอกกใชเหตผลวาอยากแลวมนเปนอยางไร อยากแลวมนกอยากไปเรอยๆ ไมมวนสนสด แลวเวลาไมได ดงใจอยากกจะทกขไปเรอยๆ แตถาไมท�าตามความอยาก ตอไปความอยากกจะออนก�าลงลงไป แลวกหมดไปในทสด พอไมมความอยากแลวทนกสบาย

ดงนนมาแกปญหาทแทจรงกนดกวา กคอความอยาก ตนเหตของความอยากกคอความหลง ไมรวาความสขอยทความไมอยาก อยทการ ไมกระท�าตามความอยาก กมเทานแหละ และเครองมอทจะท�าใหเราไมกระท�าตามความอยากไดกคอ ศล สมาธ ปญญา ทาน ศล ภาวนา

ทาน กคอเอาเงนทจะไปใชตามความอยากนเอาไปใหคนอนเขา หรอไมใหคนอนกเอาไปเผาไฟทงกได มนกแคกระดาษนเอง ไมอยางนน กเกบไวเฉยๆ ไมตองไปใชมน เกบไว เกบไวในบานเกบไวในธนาคาร แตไมตองไปใช อยาไปใชตามความอยากเทานน จะเกบไวกได จะใหใคร กได ทบอกใหเอาไปใหมนจะไดสบายกวา เพราะใหแลวมนกจะได หมดปญหา ถายงอยเดยวมนกยงอยากอยนน ยงอยากจะเอาไปซอ

ธรรมะบนเขาเลม ๔8

ของฟมเฟอย ซอของหรหรา ซอของทไมจ�าเปน เอาไปเทยว เอาไปดม เอาไปรบประทาน ถาไมมเงนมนกไมมความอยากจะเทยว เพราะ ไมมเงนมนกไปเทยวไมได ถามเงนเดยวกอยากจะไปฮองกง ไปญปน ไปเกาหล ดงนนเวลาอยากจะใชเงนเพอซอความสขกเอาไปใหคนอนเสย ชวยเหลอคนอนกลบไดความสขทดกวา ความสขทอมทพอ ความสขทดบความอยากไปเทยวได ทกครงอยากจะไปเทยวกเอาเงนทจะไปเทยวนไปท�าบญ มนกมความอมใจสขใจขนมา ความอยากไปเทยวมนกหายไป ทกครงทอยากจะไปเทยวกท�าอยางน ตอไปมนกไมอยากเทยว รบรองไดมนไมไป เพราะเราหยดความอยากได ดบความอยากได เพราะเรามทานเปนตวชวย เวลาท�าทานแลวท�าใหใจอม ใจมความสข นคอเรองของทาน ทานมไวเพอสกดเรองการใชเงนใชทองไปในทางของกเลสตณหาเทานนเอง เปาหมายของการท�าทานอยตรงน เพอไมให เราเอาเงนทองไปรบใชกเลสตณหา เพราะการรบใชกเลสตณหากเปน การสงเสรมเลยงดกเลสตณหาใหมก�าลงมากขน

อยางทบอกตอนตนกขอดมแคครงขวดกพอ ตอไปก ๒ ขวด ๓ ขวด มนจะ เพมก�าลงมากขนไปเรอยๆ ถาเทยวตอนตนกเทยวในเมองไทยกอน ตอไปกอยากจะไปเทยวเมองนอก เรมตนกไปแถวใกลๆ บานกอน

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 9

ตอไปกไปไกลๆ หนอย ตอไปกไปมนทกแหงทกหนทไมเคยไป ถามทวร พาไปโลกพระจนทรกไปกน ตอไปนกจะมคนไปเทยวโลกพระจนทร เพราะตอนนเขาก�าลงสรางยานอวกาศทจะพาคนไปเทยวโลกพระจนทร

นแหละคอความอยาก ถาลองท�าตามมนแลว มนไมนอยลง มนจะเพม มากขนถามเงนมาสนบสนน ถาไมม มนกจะบงคบใหเราไปท�ามาหากน ไปหาเงนทองมาใหไดมากๆ ขน การหาเงนหาทองกตองเหนอยยาก ตองวนวาย ตองท�าบาปท�ากรรมบางในบางเวลาบางโอกาส ท�ามาก ท�านอยกอยทจงหวะอยทโอกาสและอยทความอยาก ถาอยากมากอยากไดมากๆ มโอกาสท�าบาปแลวไดกเอา กจะท�าบาปมาก อนนแลเปนทางของการใชเงนเพอไปรบใชกเลสตณหา ไปรบใชความอยาก ไปสงเสรมความอยาก สงเสรมความอยากใหมากเทาไรกจะสงเสรมความทกขใหมากขน

ดงนนเงนทองใหมเกบไวส�าหรบดแลรางกายเทานนพอ ใชกบสง ทจ�าเปน รางกายยงจ�าเปนอยเพราะยงตองเปนเครองมอในการฆากเลสตณหา ยงตองปฏบตธรรม ยงตองรกษาศล ยงตองภาวนาอย ดงนนพยายามอยาใชเงนใชทองไปในทางกามสข ทางกามตณหา คนสวนใหญทใชเงนทองกเพอกามตณหานทงนน เหนกระเปาสวยๆ

ธรรมะบนเขาเลม ๔10

เหนเสอผาสวยๆ เหนรองเทาสวยๆ กอยากได ทงๆ ทไมมมนกไมตาย ทงๆ ทมกระเปาอยหลายใบ มเสออยหลายชดแลว รองเทาอยหลายค เคยไดยนขาวไหมคนมรองเทาตงพนค มเทาอยคเดยวแตมรองเทา ตงพนค มนมเหตมผลไหม มเสอผาเปนพนชด มรางกายเพยงรางเดยว อยางนเรยกวาไมมเหตมผล คนไมมเหตมผลกเหมอนคนบานแหละ

เพราะฉะนนตองคอยควบคมการใชเงนใชทอง ถาเราไมใชมาก เราก จะไดไมตองเสยเวลากบการหาเงนทอง มเวลามาอยปฏบตธรรมได ถายงอยากใชเงน ยงอยากเปนไฮโซอย ยงอยากจะมหนามตาอย กตองท�างานเพอจะไดมเงนทองเขาสงคมเขาไฮโซ กจะไมมเวลามาภาวนา แตถาเราตองการมเพยงปจจย ๔ มาดแลรางกายของเรา เรากอาจจะไมตองท�าแลวกไดถาท�ามามากพอแลว ถามมากพอแลว ลองค�านวณดสคาอาหารวนละสกเทาไร คาทพกวนละเทาไร และด ปรมาณทเรามอยพอไหม แลวกไมตองมไปจนถงวนตายหรอก ถาเรามพอท�าใหเราปฏบตไปจนถงขนหนงทเราบวชไดเรากสบาย พอบวชไดแลวกไปกนขาวกนบาตร กนเศษอาหารของวดกได อยในวดเปนแมช อาศยชวยวดท�างานนดหนอยเพอจะไดมทอย มอาหารรบประทาน มสถานทสงบไวภาวนา แคนนพอแลว พอบวชไดแลวอยวดไดแลว

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 11

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 13

ถาเปนนกบวชเปนแมชเปนพระน ถาไมหวอหวา ไมฟฟา ไมขอโนนขอน อยไปตามมตามเกด มกนอยสนโดษ ไมตองกลวอดตาย ไมมวนตาย

ไมมเงนมทองกไมมปญหาอะไร เดยวมคนศรทธาเขามาดแลเราเอง ยงถาเราสมถะเรยบงาย ไมขอใคร ไมอะไรกบใคร อยแบบตามมตามเกด ไมมใครเขาปลอยใหเราตายหรอก ถาเปนนกบวชเปนแมชเปนพระน ถาไมหวอหวา ไมฟฟา ไมขอโนนขอน อยไปตามมตามเกด มกนอยสนโดษ ไมตองกลวอดตาย ไมมวนตาย

เรามเพยงหกพนบาทนเรากบวชไดแลว ใชเงนหกพนบาทแคปเดยวไวปฏบตธรรม แลวยงมเหลอดวยนะ ไมใชไมมเหลอ สมยกอนกนขาวมอละ ๕ บาทกอยไดแลว กวยเตยวชามละ ๒ บาท ขาวหมแดง ขาวมนไก จานละ ๓ บาท กน ๕ บาทนกอยได หรอขาวแกงกเหมอนกน ขาวแกงจานละ ๒ บาท ๓ บาท กน ๒ จานกอยได เราไมมอะไรตองใชน เราไมไปดไมไปฟงไมไปเทยวทไหน เรากเอาแตเดนจงกรมนงสมาธอยในบาน อานหนงสอธรรมะ ตอสกบความอยากตางๆ ถาอยากออกไปเทยวนมนจะตองเสยเงนเสยทอง หรออยากจะไป ซอโนนซอน

ตงแตเราอานหนงสอธรรมะมาน เราจบประเดนไดเลยวา ออ ตวปญหา กคอความอยาก ตองสกบไอตวนใหไดตวเดยว ธรรมะของพระพทธเจา ทกขนตอนนมไวเพอสกดความอยากเทานน ทานกสกดความอยาก

ธรรมะบนเขาเลม ๔14

ศลกสกดความอยาก ภาวนากสกดความอยาก พอไมมความอยากแลวสบาย เหมอนไมมเชอโรค รางกายไมมโรคภยไขเจบ เวลามเชอโรคน รางกายกไมสบาย เปนไขหวดเปนมาลาเรย เปนโรคอะไรตางๆ ทเกดจากการตดเชอโรค ใจไมสบายกเพราะความอยาก แลวแทนทจะหยดความอยากกไปท�าตามความอยากเพอจะไดสบายใจ อยากได อะไรกไปซอมา อยากจะไปเทยวทไหนกไป มนกเลยไมมวนหมด ตองหยดความอยากทกรปแบบ ลองนงบนเกาอสกสองสามชวโมงขนไปกอนกได นงเฉยๆ ถาภาวนาไดกภาวนาไปกจะท�าใหสบายหนอย ถาภาวนาไมไดกใชความอดทนสกบมนด สแบบไมตองใชอะไร ใชขนตตวเดยว เดยวเวลาความอยากมนหยดน ความตงเครยดหายหมดเลย เวลามนอยากน โอโห มนปนปวนอยในใจ แตเราไมยอมท�าตาม ความอยาก มนจะใหลกไปตรงนนกไมไป ลกไปตรงนนกไมไป กนงมน ตรงนแหละวะ จนพอมนรวามนไปไมไดปบ มนกหยดอยาก พอหยดอยากปบ ความปนปวนนมนหายไปเลย มนหายฟง จะวามนรวม มนกไมรวม มนเครยด มนฟง มนปนปวน แตพอมนรวาไมมทางทจะไดตามทมนตองการแลว พอมนยอม มนหยดแลว หายไปเลย กลบมา เปนปกตอยางตอนทเรานงอย เราถงเหนฤทธของความอยาก และเหนคณของการตอสกบความอยาก

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 15

ตองรวาความอยากนเปนพษเปนภยเปนเหมอนศตร

ตองฆามนเพยงอยางเดยว

การชนะความอยากแตละครงนรสกวา โอย มนเหมอนไดขนสวรรค แตกอนจะขนสวรรคนมนตองผานนรกกอน ตอนทมนออกฤทธออกเดช ตอนนนนะตองทนเดนฝานรกไปใหได ถาผานนรกไปไดกจะไปเจอสวรรค อยางพวกเรานเปนคนมโชคไมตองท�างานกน แตตองขง ตวเองบาง ขงกเลสบาง อยาไปท�าอะไร หาเวลาวางๆ นงเฉยๆ สกบ ความอยากดบาง ไมตองท�าอะไร ไมตองดอะไร ไมตองฟงอะไร ไมตองดม ไมตองรบประทาน นงเฉยๆ ถาจะใชธรรมะกได ถามธรรมะกใชไป ถาพทโธไดกพทโธไป ดลมไดกดลมไป ภาวนาไป มนก จะท�าใหสบายหนอย เวลาผานไปเรวหนอย แตมนกยงสกนแบบเพยวๆ ไมได ตองปลอยใหความอยากเกด ใหมนดนสดๆ สดฤทธแลวมนหยด ของมนไปเอง

ถาเรารแลววานคอเปาหมายของเรา การเขาสมาธกเปนการหลบเทานนเอง หลบหรอหยดการผลตความอยากขนมาชวคราว แลวพอ ออกจากสมาธมามนกผลตขนมาใหม ถาจะใหมนหายกตองไมท�า ตามมน ตองรวาความอยากนเปนพษเปนภยเปนเหมอนศตร ตองฆามนเพยงอยางเดยว

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 17

ผทบวชแลวเขานกวาเขาร ธรรมบรรล แลวเนย เขาสกออกไปโดยทเขาตงความคด ไววาเขาออกไปนเขาจะท�าตวคลายพระ ไมมทางเหมอนพระอยแลว แบบประพฤตด หรออะไรน มนเปนไปไมไดใชไหมครบ

ธรรมะบนเขาเลม ๔18

ศษย : พระอาจารยคะคอลกถอศล ๘ มา ๒ ป ตวปญหาอนกไมคอยม มแตปญหาตวรอนนนะคะพระอาจารย เวลาอากาศรอนมากๆ มนจะนงสมาธ ไมได มนจะรอนปวดศรษะ แลวลกแกโดยวธอาบน�า มนทงวนเลยคะ

พระอาจารย : กปลอยใหมนรอนไปส อยกบมนไป อาบแควนละหนกพอ อาบเพอช�าระรางกาย ไมไดอาบเพอดบความรอน กคดวาเราเปนไขมาลาเรยกแลวกนทมนรอนเปนเวลา เปนไขกปลอยใหมน

๑๑ มถนายน ๒๕๕๖

ค�าถามจากเฟซบกและแฟนเพจ ทานพระอาจารยสชาต อภชาโต และค�าถามจากในศาลา

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 19

รอนไป ทมนปวดหวเพราะใจเรามนตาน ตณหาเรามนออกฤทธ ใจมน อยากจะใหความรอนหายไป มนไมยอมรบกบความรอน มนกเลยผลตอาการตางๆ ขนมาทางรางกาย ปลอยใหมนดนไปสดๆ เดยวพอมนยอมรบความรอนไดแลวมนจะหาย ไมตองไปอาบ อยกบมนไป

ศษย : การนงสมาธกบความรอนครบพระอาจารย มกลมทไปกบหลวงพอบวเกตลาสดครบ แลวหลวงพอบวเกต ทานกไปนงกลางแจง อากาศรอนเหมอนเมองไทยอยางนนะครบ เขาวาหลวงพอไมรอนมงเหรอ คอนงลยเลยกชวโมงกลยเลย ทานบอกวาขางในมนเยน ใจมนเยน

พระอาจารย : ใช พอจตมนสงบมนเยน มนไมรอน ถาจตไมสงบน มนจะดน มนจะตอตานความรอน ยงท�าใหขางในรอนยงกวาขางนอก ทมนทนไมไดไมใชวามนรอนขางนอกแตมนรอนขางใน ใจเรารอน ไมใชรางกายรอน รางกายรอนอยจรง แตความรอนของใจนมน หลายเทากวา เพราะความอยากใหความรอนของรางกายหายไป กเหมอน ทกขเวทนาอยางทพด แบบเดยวกน นงแลวเจบ กอยากจะใหมนหายเจบ เจบขางในมนเลยยงรนแรงกวาเจบขางนอก คนทไมเจบขางในจงนงได สบาย รางกายจะเจบอยางไรกรบมนได อนนตองใชใหมนเยนขางใน ใหมนไมเจบขางใน กท�าไดสองวธ

ธรรมะบนเขาเลม ๔20

ถาอบายของสมาธกพทโธไป สวดมนตไป เชน เวลาฟงเทศนฟงธรรมไป มนเพลนกบการฟงธรรมมนกไมรสกอะไร จะรอนยงไงมนกไมเดอดรอน เพราะใจมนไมไดไปคดถงเรองความรอน ใจมนอยกบรางกาย อนนเปน การเบยงเบน

ถาจะแกแบบปญญากตองบอกวาเปนเรองธรรมดา ความรอนเปนธรรมดา รอน หนาว เยน เกด แก เจบ ตาย เปนเรองธรรมดา ตองอยกบมนใหได อะไรจะเกดกตองอยกบมนไป รบรมนไป ใจเราอยาไปรอนกบมน แลวรบไดกบทกสภาพเหตการณ ใจเราอยาไปอยากใหมน เปนอน มนเปนอยางนกใหเปนอยางน อยาไปอยากใหมนหายไป ความอยากใหมนหายไปน สรางความทกขใจความรอนขนมาภายในใจ เราจงตองฝกสตกนกอนเพอจะไดควบคมตณหาความอยากทจะใชความคดเปนตวแสดงออกมา ถาเราใชสตควบคมได เรากหยดตณหาได อนนกหยดดวยสมาธดวยสต แตพอเรามก�าลงทจะใชปญญา คอใจมก�าลงตานตณหา คอสมาธนชวยตานตณหาได แตดบตณหาไมได พอมก�าลงตานตณหาไดกใชปญญามาดบตณหาไดดวยเหตผล เหตผลกคอเราตองยอมรบความจรง เราอยาหนความจรง เราอยาไปใหความจรงหายไป ความจรงมนไมหายหรอก เชน ฝนตกนจะใหมนหาย

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 21

มนหยด มนไมหยดหรอก เราตองยอมรบความจรง ตกกตกไป รางกาย จะเจบจะรอนจะปวดกปลอยมนเจบไปปวดไปรอนไป อยกบมนไป ถารบความจรงได ไมไปอยากใหมนเปนอยางอน มนกจะสงบมนกจะสบายภายในใจ รอนยงไงกอยกบมนได แมกระทงถงรอนขนาดถกเผา เวลารางกายถกจบเขาเตาเผาน ถาใจยงรบรอย มนกไมเดอดรอน กปลอยใหมนเผาไป นแหละใจ พลงจต อเบกขาวางเฉย เพราะไปเปลยน ความจรงไมได

ศษย : พระอาจารยครบพดถงความรอนแลว นกถงการปกปอง พทธศาสนาของประเทศอะไร ผมจ�าไมไดครบ ทเบตหรออะไรสกอยางครบ ทพระเผาตวเอง อนนนผดหรอถกครบพระอาจารย

พระอาจารย : ผดนะส มนไมใชวธทพระพทธเจาสอนสกหนอย พระพทธเจาสอนวาทกอยางมนไมเทยง ตองยอมรบความจรง ศาสนาพทธนกไมเทยงไมเกนหาพนป พระพทธเจาบอกมนกตองหมดไป

ศษย : ท�าอยางนนจะมอานสงสในสวนของฝายกรรมบาปนะมแน แตสวนของกรรมดมไหมครบพระอาจารย

ธรรมะบนเขาเลม ๔22

พระอาจารย : ไมม เพราะท�าบาปมนจะมสวนดไดไง

ศษย : ออ การท�าบาปกคอฆาตวตาย สวนดกคอปกปองพทธศาสนา จะเกยวกนไหมครบพระอาจารย

พระอาจารย : ไมใชเปนวธปกปอง วธปกปองกคอตองมาปฏบตส ไปฆาตวตายท�าไม มานงสมาธมาใหมนเหนอรยสจ ๔ พอมอรยสจ ๔ แลวกสอนคนไดเยอะแยะ ศรทธาของคนอยทคนสอนนะ มนไมไดอยท ตววด ตวเจดย ตวศาสนา ศาสนาแทอยในใจของคนสอน ถาคนสอน มศาสนามธรรมกจะรกษาศรทธาคนไวได แตถาคนสอนไมมธรรม นเหนไหมเนย พอไมมธรรมกลาสกขาไป อนนท�าใหเสอมแลว เพราะคนทตดตามคนทพงค�าสอนนเขากเควงแลว เขากไมมทยดเกาะแลว อยางหลวงตาเสยไปองคหนงเปนอยางไร ลกศษยกวนกนหาทเกาะหาทพงกนใหม

พระพทธเจาไมเคยสอนใหฆาตวตายเพอรกษาพระพทธศาสนา ทานสอนใหรกษาพระพทธศาสนาดวยการศกษา ปรยต ปฏบต ปฏเวธ อนนแหละเปนวธทจะรกษาพระพทธศาสนาไว ไมมใครสามารถท�าลายได ธรรมะทอยภายในใจของคนนท�าลายไมได เขาอาจจะเผาวด ทบเจดย

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 23

ธรรมะบนเขาเลม ๔24

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 25

ทบพระพทธรป ของเหลานนมนไมไดเปนศาสนา มนเปนสญลกษณเทานนเอง เปนเหมอนปายบอกทาง ตวศาสนาจรงอยในใจของคน แมจะฆารางกายของคนทมศาสนา มนกจะฆาไดแตรางกาย ใจของผมศาสนากยงสามารถตดตอกบกายทพยไดกยงสอนเทวดาได

ดงนนมนไมใชวธ การฆา ไมวาฆาผอนหรอวาฆาตวเองนมนบาปอยแลว มนโงอยแลว อยดๆ ไปฆาตวเองท�าไม รางกายของตนเองมประโยชนมากจะตาย ท�าไมไมมาศกษา ไมมาปฏบต ไมมาบรรลธรรมกน ศกษาแลวปฏบตแลวบรรลธรรมกหลดพน ตวเองกหลดพนจากความทกข แลวกไดชวยเหลอใหคนอนไดหลดพนอกเปนจ�านวนมาก

ดหลวงปมนองคเดยว เหนไหม ถาหลวงปมนไปเผาตวเองประทวงทไหนน แลวจะมใครมาเปนหลวงปมนมาสอน หลวงปมนทานกศกษาปฏบต ปฏเวธ บรรลแลวทานกมาสงสอน กมพระทไปศกษารบธรรมะ มาปฏบตกบรรลกน ศษยของหลวงปมนทเปนพระนทเปนพระอรหนตน กไมใชนอยนะ นบเปนหลายสบองคดวยกน แลวลกศษยของลกศษยของทานอกกมาถายทอดกนอก เมอกอนนไมมใครรจกพระปา พระกรรมฐาน แตเดยวนดงแลว ดงไปทวประเทศ ใครไดสมผสรบรกเกดศรทธาขนมา เหนศาสนาจรง วถชวตของศาสนาจรงอยแบบเรยบงาย มกนอย สนโดษ

ธรรมะบนเขาเลม ๔26

อยในตามสถานทสงบสงด ไมไดอย แบบวดทเราเหนกนในบาน ในเมอง ถาอยางนนไมมใครอยากจะเขา เขาไปแลวเหมอนกบเขาไปศนยการคา มของขายมของกนของซอของใช บางทกเปนตลาดนดไปเลย มมหรสพ มหนงกลางแปลง สมยกอนเราเขาวดกเพราะวามงาน งานประจ�าปนเราชอบไป มร�าวง มหนง มเครองเลนตางๆ

ศษย : ปจจบนกยงมอยครบพระอาจารย

พระอาจารย : ยงมอยหรอ ยงไมเลกอกหรอ

ศษย : เปนตลาดครบ กลายเปนตลาดนดเตมไปหมด

พระอาจารย : แตงานประจ�าปไมมแลวนตอนกลางคนทเขาจด

ศษย : มนมหลายงานครบพระอาจารย มงานเยอะไปหมด ไมรงานไหน เปนงานไหนครบ

พระอาจารย : สมยเดกๆ เรากไมรเรองศาสนาหรอก กรวาวด มหนง เรากไปแลว ไดดหนงฟร หนงกลางแปลง ไดดเขาร�าวงกน มลเก มอะไรหลายๆ อยาง มรานอาหาร อาหารการกน โอโห เยอะแยะไปหมด มของเลน ยงปน เขวยงบอลใหเขาตกน�า

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 27

ศษย : สาวนอยตกน�าครบ

พระอาจารย : อนนนอยาไปรกษามนเลย ใครอยากจะท�าลายมนกท�าไปเลย

ศษย : อยางนแสดงวาวดทมงแตการคาทางธรกจน เรากไมจ�าเปนตองท�านบ�ารงใชไหมครบพระอาจารย

พระอาจารย : ไมตองหรอก

ศษย : ท�าบญกบวดปาวดปฏบตดกวาใชไหมครบ

พระอาจารย : ความจรงวดปากไมตองการอะไรมาก ขอใหใสบาตรใหทานไดฉนเทานทานกพอแลว กฏ ถาทานอยในปาไมมใครถวายอะไร ทานกหาไมในปา

ธรรมะบนเขาเลม ๔28

ท�ากนเองกได วดปาบานตาดยคแรกๆ นเปนกระตอบ แบบใชหญานะ แลวฝากใชไมไผขดพวกถงปนนะเปนฝา

ศษย : เอาอยางนนเลยนะครบ

พระอาจารย : เอา ไมเคยดภาพเกาๆ หรอ เขามกระตอบ อยหลงหนงของวดปาบานตาดทเขาเอามาตงไวใน วดบวรฯ วดบวรฯ นมตกอยตกหนงเรยกวาตกภปร. มอยสชนมง ชนบนเขากท�าเปนนทรรศการพระกรรมฐาน แลวกมนทรรศการชวตของพระปาเปนอยางไร

ศษย : แลวท�าไมตอนหลงนมาท�าเปนแครแลวไมมผนงครบพระอาจารย

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 29

พระอาจารย : กเพราะวาเดมทเนยสรางกฏ กฏนมกจะตองอยใน ทโลงหนอย เพราะวาถามนอยในทปาน ๑. กระเบองมนจะแตกเพราะกงไม ๒. อากาศมนจะทบ มนจะท�าใหอยแลวจะไมสบาย ชน บางท เปนไขไดงาย กฏเลยตองออกมาอยทโลงหนอย ดงนนแตละกฏน พระจะไปสรางแครอยในปาไวส�าหรบไปใชชวคราว ในชวงทอยาก จะไปภาวนากเขาไปใชในแคร เวลาจะพกอยากจะมานอนกมานอนขางนอก

ศษย : เปนทโลงกจะมญาตโยมเหน ดงนนกตองปดเปนสวนตวของใครของมนใชไหมครบ แตถาในปากจะเปดสดาน

พระอาจารย : คอมนสรางแครงายๆ เพราะเปนทอยชวคราว ไมไดไปพกผอนหลบนอน เปนทไปนงสมาธหลบแดดหลบฝนเทานนเอง ทนตอมามพระเขาไปเยอะ อยากจะไปอยกนเยอะ แตไมมกฏพอ พระเขากเลยไปสรางแครกนในปาแทน เพราะทานไมตองการใหสรางกฏมากเกนไปเพราะมนใชเวลามาก และกท�าลายความสงบ ท�าลายเวลาทจะภาวนา ถาสรางเดยวมนจะสรางไปเรอยๆ คนศรทธากจะบรจาคสรางไปเรอยๆ ตอไปมนกจะไมมปา มนจะตดตนไมสรางกฏ ไปเรอยๆ ทานกเลยปลอย ใครอยากจะอยกไปสรางแครในปาเอา

ธรรมะบนเขาเลม ๔30

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 31

ตอนทเราไปยคแรกๆ นมทงกฏมทงแคร แตตอมามพระเขาไปเยอะๆ กเลยตองแบงกน คนอยกฏกอยกฏ คนอยแครกอยแคร

ศษย : คนอยแคร ทานกอยแครตลอดไปเลยอยางนนหรอครบ

พระอาจารย : กอยอยางนนแหละ กมนไมมทอย

ศษย : ของกไมมอะไรอยแลวใชไหมครบ มแคบาตร จวร

พระอาจารย : กเทานนเอง กเหมอนกบไปธดงคในปา

ศษย : เนอทกไรครบพระอาจารยทวดปาบานตาด

พระอาจารย : ๑๖๐ ไร

ศษย : ตอนทพระอาจารยอยมพระเยอะไหมครบ

พระอาจารย : ตอนทเราเขาไปทานรบเพยง ๑๖-๑๗ รป แตตอนเรา ออกมานม ๒๐ กวาเขาไปแลว ๒๖-๒๗ ตอนทหลวงตายงมชวตอย กอนททานเสยม ๕๐ กวา ๖๐ แตทานไมสรางกฏเพม

ศษย : ไมอยากใหวดกลายเปนเมองไป

ธรรมะบนเขาเลม ๔32

พระอาจารย : ตองอนรกษปาไว เรามาอยนตงแตป ๒๕๓๐ นเราไมไดตดตนไม ไมไดสรางกฏอะไรเพมเลย เพงมาสรางแคร ๗ หลงน เมอปทแลวนเอง

ศษย : เอา มพระ ๑๒ รป แลวทเหลอนอนกนทไหนละครบ ถาม ๗ หลงครบ มพระขางบนอย ๑๐ กวารป

พระอาจารย : มกฏอย ๑๐ กวาหลง อยไดประมาณสก ๑๒-๑๓ หลง แลวมาสรางแครเพมไว เผอมคนโนนคนนอยากจะมาขอพกชวครงชวคราว

ศษย : ทานพระอาจารยยงตองการใชน�าอยหรอเปลาคะ

พระอาจารย : ไมตองการอะไรทงนนละ ถาตองการกมเงนซอ เยอะแยะไปหมดแลว เราไมตองขอใคร เราเปนเศรษฐ

ศษย : ไมใหโอกาสคนอนท�าบญ

พระอาจารย : กท�ามาส ท�าแลวเรากเกบไวๆ พอเราจะใชอะไร เรากเอาไปซอใชไป

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 33

ศษย : พระอาจารยครบตอนนผมเนยกน�าหนกเยอะใชไหมครบ ผมกเลยใชวธลดน�าหนก มนกลดลงไดบางนะครบ โดยใชวธพจารณาความอยากของเรา สมมตวาตอนนเราอยาก เรากดมนไปๆ แลวมนกไมอยากครบพระอาจารย แตบางทมนหวน เดยวมนจะเปนโรคกระเพาะ เรากใชวธหาอะไรกนรองทองใหมนไมหวไปโดยทไมใหมนกระเทอนกบ ตวรางกายมากนก ใหมนอยตอไป คอใหมนไมเกดความอยากมากนก ครบพระอาจารย

พระอาจารย : ไม เราตองพจารณาความจรงส อยาไปพจารณาความอยาก ความจรงกคอครบาอาจารยทานกนวนละมอทานกอยได ไมเหนทานเปนโรคกระเพาะเลย เราลองกนวนละมอดส เทานนเอง งายจะตายไป

ศษย : ครบ บางทมนหวกตองเอาอะไรบาง น�าบาง นมบาง ใสไปบาง

พระอาจารย : มนหวทใจอยางทบอก ไมใชหวทกาย เวลาหวทใจกนกถงอาหารทเราจะกน เวลามนอยในปากเราน เราอยากจะกนมนไหม ใหนกถงตอนออกหรอตอนทอยในทองหรอตอนทอยในปาก อยาไปมอง ตอนทมนอยในจาน ถาอยในจานขนาดกนอมๆ มนยงอยากจะกนเลย

ธรรมะบนเขาเลม ๔34

ความอยากมนไมมทสนสด ดงนนถาจะสกบปญหาตองใชความจรง ตองดครบาอาจารย ตองถอศล ๘ เพยงแตวาเอาขอท ๖ กอนกได ขออนยงไมตองกได เอาแคไมกนขาวหลงจากเทยงวน ไมกนมอเยน ไปกอนกได พอไมกนมอเยนแลวตอไปลองเอามอเดยวด ดมน�าปานะ ดมน�าผงน�าอะไรไปตอนเยนถาหว แตอยาไปกนมนดกวา มนกหา เรองกนอยเรอยๆ มนไมไดหวทรางกาย

ศษย : ครบ

พระอาจารย : เอามนเพยวๆ เลย กนมอเดยว หลงจากนนกกนแตน�าเปลาๆ จะไดตดปญหาไปหมด

ศษย : อกอยางหนงทสงเกตคอถานอนดก เดยวมนกจะหว กพยายาม นอนเรว นอนเรวของพทยากคอหาทมเทยงคนถงไดนอนครบพระอาจารย

พระอาจารย : พทยามนเมองคนบาปนะ

ศษย : พวกคนทท�างานในพทยา พวกผหญงนะครบพระอาจารย ผมวานาสงสารนะครบ พวกนเขามความร เขาใหไดแคทาน และกท�าทาน ไมถกวธดวย ใหใครกไมร พระมายนรอหนาตลาด

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 35

พระอาจารย : กไมรละ เขาขอใหไดท�า เขาเชอวาท�าบญกบพระ พระแบบไหนกเหมอนกน เขาไมรวาพระมแตกตางกน

ศษย : ตอนผมบวชอาย ๒๐ ผมไปบวชวดบานๆ ครบ พอผม มารจกพระจรงๆ แลว ผมบอกไดวาบวชครงทแลวแทบไมไดบญ ผมบอกแมยงนเลยพระอาจารย ผมบอกเลยวาแมไมนาจะไดบญเลย

พระอาจารย : บางทบญไดไมไดสวนใหญไมไดอยทแมหรอก อยทตวคนบวชนนแหละ

ศษย : ทเขาบอกวาแมไดเกาะชายผาเหลองใชไหมครบพระอาจารย ผมกเลยบอกแมวาไมรจะไดเกาะหรอเปลา

พระอาจารย : กถาผมไมไดบญแลวแมจะไดบญมาจากผมไดอยางไร

ศษย : นนส ตวผมเองมนใจเลยครบวายงไมใชนะ เรายงไมรจกศาสนา ตอนนน

พระอาจารย : ถาใช เรากสอนแมใหรจกธรรมะได

ธรรมะบนเขาเลม ๔36

ศษย : พยายามชวยกนอยครบระหวางผมกบแม กภาวนาอยางทพระอาจารยบอก พอพระอาจารยบอกไป ผมกไปบอกแมอกท

พระอาจารย : นแหละบญกคอการไดศกษาความจรง ไดศกษาทางทจะน�าไปสความดบทกข อนนเรยกวาบญ ทเกาะชายผาเหลองกเพอจะไดเขาถงตวศาสนา แตในเมอคนบวชเองนยงเขาไมถงตวศาสนา แลวคนทเกาะชายผาเหลองมนกไมไดไปถงดวยกน แตถาไปบวชอยกบ วดปาอยกบหลวงตาอยางน มนจะไดเยอะแยะเลย มนจะไดรความจรง ตางๆ ทเราไมรกนมากอน

ศษย : แตวาตวอานสงสของแมเขากไดตอนทปต ตอนทบวช

พระอาจารย : ได ยงไดทาน เขาไดแตมนกยงไดแบบในทางทมนผด อกนะ

ศษย : แลวอานสงสภาวนานเหนผลจรงๆ ครบพระอาจารย พอผมเปนคนตดเหลาตงแตไหนแตไรจนผมโตมาทกวนน ชวงแมภาวนา เขาภาวนา พทโธอยางเดยว แลวผมกบอกวาเดยวทกคนจะดขน ฟงตามทพระอาจารย พดบางอะไรบาง ผมกบอกเขา จนทกวนนพอผมไมกนเหลา เขาเลกของเขาเอง ไมมใครไปบงคบ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 37

ธรรมะบนเขาเลม ๔38

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 39

เ ห น ไ ห ม พอพระพทธเจ าบวช แม ของพระพทธเจากอยากจะบวชตาม นเกาะชายผาเหลองตองเกาะแบบน

พระอาจารย : ของพวกนบงคบกนไมได ตองเกดจากศรทธา เหนไหม พอพระพทธเจาบวช แมของพระพทธเจากอยากจะบวชตาม นเกาะชายผาเหลองตองเกาะแบบน นเรายงบวชไมทนไรสกเสยแลว แมเขา จะไปบวชตามไดยงไง

ศษย : ตอนนนบวชตามประเพณครบ

พระอาจารย : กถงบอกวาเปนความเชอแบบตามประเพณไป คอไดบญแบบประเพณไป แตไมไดบญแบบจรงๆ

ศษย : พอมารจกหลวงตามหาบวนกมาทางนโดยตรงเลยครบ

พระอาจารย : เมอสองวนกอนมคนมาบอกวามหมอคนหนง เปนหมอ ศรราช หมอผาตดมะเรงทางชองทองของผหญง เกยวกบโรคของ สตนารเวช อายมากแลว ๖๕ ปแลวกระมง ใกลจะเกษยณแลว ไมทราบ ไปอานหนงสอธรรมะอะไรมา แลวเกดศรทธาอยากจะบวช มก�าหนดวาจะไปบวชวดบวรฯ แลวกจะไปอยกบวดพระอาจารยตน แตเพอนหมอ ทเขามาเลาใหฟงเขากลววาอาจจะอานหนงสออยางเดยวยงไมรเรองของการบวช เพราะวาเวลาอานหนงสอมนอาจจะไมไดพดเรองเกยวกบ

ธรรมะบนเขาเลม ๔40

ขอวตรปฏบตของพระ การอยของพระอยกนอยางไร เพยงแตพด แตเรองภาวนา เรองนงสมาธ เรองอะไร แตพอมาบวชนมนมอปสรรคอกนะ คอ การเปนพระ การรกษาธรรมวนย การปฏบต ขอวตรปฏบตนมนกไมงาย

ศษย : เรองหมอศรราชครบพระอาจารย ผมไปเจอหลวงปองคหนง ทานบวชไดประมาณ ๑๐ กวาพรรษาแลวครบพระอาจารย แตวา ทานบวชเมอตอนอายประมาณ ๘๐ ป แลวตอนนทานก ๙๐ กวา แขงแรงมาก รางใหญแบบคนสมยโบราณ ทานภาวนาอยในถ�าทจนทบร ทานเคยเปนนกเรยนทนญปนแลวกไดเกยรตนยมมาครบ ทานเลาใหฟง คอญปนเขาตองการจะเกบไว คนเกงขนาดนนะครบ ในหลวงไปเชญ ทานใหกลบมาเปนอาจารยใหญทศรราช ทานเปนอาจารยใหญเกยวกบ เรองผาตดเรองอะไรนครบ เกง แตวาพออาย ๘๐ กวา ทานออกบวช ตอนน ๑๐ กวาพรรษา

พระอาจารย : ยงบวชอยหรอ

ศษย : ยงอยครบ ๙๐ กวาแลวครบ ยงแขงแรงอยเลยครบ แตวา ตอนนไมรอยไหน ผมไปเจอทานทจนทบรแถวชายแดนนะครบ แตออก

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 41

อภนหารเยอะ แตวามเรองหนงครบเรองหลวงปซอลอตเตอร แตวาทานกเกงครบ ดๆ แลวจะออกแนวฤทธๆ พอสมควร

พระอาจารย : แนวฤทธกยงเปนแนวของกเลสอย ยงอยากมฤทธ มเดช ยงอยากจะใชฤทธเดชมาท�าประโยชน ยงไมใชแนวทาง

ศษย : ทานบอกวาอยางสมมตซอลอตเตอรแลวถาเกดวาถก ทานกจะเอามาท�าประมาณบ�ารงศาสนา อยางนนถกหรอผดครบพระอาจารย

พระอาจารย : ผด เพราะไปท�าตามความอยาก ดหลวงตาส ทานไมเหน ตองซอลอตเตอรเลย คนถวายทองไมรกตน ผดทงนนนะ หนงตวเองกไมไดประโยชนเพราะตวเองแทนทจะมาหยดความอยากกลบมาเสรมความอยาก ถงแมอยากจะท�าประโยชนใหแกคนอนกเปนอปสรรคตอการบรรลมรรคผลนพพานเพราะไมใชหนาท ตอนนไมใชหนาทไปดแลชวยเหลอคนอน ตอนนเปนหนาทดแลตวเองกอน

ศษย : แลวตง ๙๐ กวาแลวนะครบ ตองเอาตวเองใหรอดกอน

พระอาจารย : ใช พอตวเองรอดแลวทนไปชวยเหลอคนอนเทาไร กไมเปนปญหา เพราะมนไมชวยดวยความอยาก มนชวยดวยเหตดวยผล

ธรรมะบนเขาเลม ๔42

ชวยไดเทาไรกชวยเทานน ไมตองไปซอลอตเตอรเพอจะไดเอาเงนมาชวยคนอน ถามขาวกนบาตรกใหเขาแคนนนะ มอะไรกใหไดเทานนเอง แตของวตถมนไมส�าคญ สงทส�าคญกคอธรรมะ คนทปฏบตและบรรลแลวนจะชวยคนไดมาก ไมไดชวยดวยวตถ ไมไดชวยดวยเงนทอง แตชวย ดวยธรรมะ เพราะธรรมะนดบความทกขใจได แตวตถเงนทองนดบความทกขใจไมได ไดกเพยงแตดบความทกขทางรางกาย

ดงนน ถาคนมงไปทางวตถทางรางกาย ทางชวยเหลอเพอนมนษย ดวยกน ถงแมวาในสายตาของทางโลกจะดวาเปนการกระท�าท นายกยอง แตในทางธรรมแลวจะวาหลงทาง หลงประเดน เขาใจไหม ไมรวาการบวชนนบวชเพออะไร บวชเพอใหตนเองไดบรรลธรรม เพอจะไดหลดพนจากความทกขอยางทพระพทธเจาทรงปฏบตมา และ หลงจากนนกเอาธรรมะนแหละมาชวยเหลอคนอน ธรรมะนมคณคาราคามากกวาของทกอยางในโลกนเปนลานเทา พดงายๆ กได เปนเศรษฐ รอยลานแสนลานมนกดบความทกขใจไมได แตธรรมะนดบได คนเรา ทยงมกเลสนจะมองไมเหนประเดนน บางทคนเรามาบวชเนย มพระอย รปหนง กอนจะบวชไดมาศกษาฟงเทศนเราอยพกหนงแลวกมาขอบวช บวชแลวกไมปฏบต ไปเปนอาจารยแลวไปสอนเดกนกเรยนทมา เขาคายทวด มาบวชไดไมถงเดอนกไปเขาทมของวทยากรแลว เพราะ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 43

ตอนกอนมาบวชกเคยท�างานเกยวกบการสอนพเศษ สอนภาษา พอมาบวชปบกอยากจะเปนอาจารยตอ พอดทวดนรบเดกมาอบรมเขาคายกเลยไปเปนวทยากร เดยวนเปนอาจารยสอน ไมตองเปน ลกศษยแลว ยงไมทนปฏบตเลย

ศษย : คอใชทฤษฎสอน ฉะนนกจะไดเบองตนใชไหมครบพระอาจารย

พระอาจารย : กไดทฤษฏ ตางคนตางกไดทฤษฎ เดกกไดทฤษฎ คนสอนกไดทฤษฎ แตพอเกดกเลสขนมากลมกนไประเนระนาดหมด ทฤษฎนสกเลสไมไดนะ อยางทสกไปนกแสดงวามแตทฤษฎ ถามธรรมของจรงมนไมสกหรอก รบรองได สกไปหาอะไร มแตคนทเขามธรรมในใจแลวบวชกน ไมใชเขาสกกน เหนไหมสมยพทธกาลพอฟงเทศน ฟงธรรมจากพระพทธเจาแลวบรรลกขอบวชเลย นไมใช มาขอสกกน นพอฟงเทศนฟงธรรมพอบรรลแลวขอสกกน ถาขอสกกแสดงวาเปนธรรมทฤษฎ ไมใชธรรมปฏบต เรยกวาปรยตธรรม ไมใชปฏบตธรรม ถาปฏบตธรรมนรบรองไดรอยทงรอยไมมวนสก คนทออกจากกองไฟมาแลวจะขอกลบเขาไปในกองไฟนเปนไปไมได

ธรรมะบนเขาเลม ๔44

นการสกนเหมอนกบการกลบเขาไปในกองไฟรหรอเปลา กองไฟแหง ราคะ ตณหา โทสะ กามราคะ ราคคคนา โทสคคนา โมหคคนา ไฟแหง ความราคะ ไฟแหงความโทสะ ไฟแหงความหลง คนทสกกยงหลงกบรปเสยงกลนรสอย ยงหลงกบสงขารรางกายอย นปวยไขกลวเปนพระรกษาไมไดเตมท เดยวกนขาวเยนไมไดหรออะไรไมได แตความจรง เปนเบาหวานมนไมนาจะเปนนะคนทบวชมา ฉนมอเดยวน กอยาไปกนขาวมนสกพกหนง

ศษย : ทานกรปรางคอนขางใหญครบ

พระอาจารย : แสดงวากนแบบไมควบคมตณหานะส เปนเบาหวาน กเพราะมนกนมาก กนน�าตาลมาก กนของหวานมาก รางกายคนเรานพอมอายมากขนๆ ความตองการอาหาร ความตองการของหวาน มนจะนอยลงไปๆ แตถาเรายงกนในปรมาณเดมอย รางกายมนกไมสามารถ ทจะขบมนออกไปได มนสะสมอยในรางกายมนกกลายเปนพษขนมา กไมอยากจะพดจ�าเพาะเจาะจง นพดแบบทวไป เพราะเรากไมรวา เหตการณจรงๆ ของเขาวาเขามเหตผลกลไกอนใด แตถาพดโดยรวม การบวชแลวไปสกนสวนใหญกจะอางเหตผลอะไรกตาม แตลกๆ แลว

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 45

เปนเรองของตณหาทงนนแหละ แมแตบอกจะสกไปเพอดแลพอแม เปนพระกดแลได พระพทธเจาอนญาต อาหารทบณฑบาตนกมาแบงใหพอแมกนไดเลย ธรรมดาหามไมใหคนอนกอน

ศษย : ฉนมอเยนเนย ถาเกดวาไมสบายอาพาธนกฉนไดนครบ

พระอาจารย : ไมได

ศษย : ออ ไมไดหรอครบ

พระอาจารย : ไมได ฉนไปท�าไม มนไมเกยว มนไมไดเปนยาน มนไมจ�าเปนจะตองกน ไมมเหตผลทจะตองกน ไมมเหตผลทาง การแพทยวาจะตองกน มนไมไดเปนยา นอกจากวามนมเหตผล เชน ยาบางชนดตองกนขณะทมอาหารอยในทองเพอกนไมใหมน กดกระเพาะ อนนนกจะเปนปญหาได

ศษย : แตระดบนไมนาจะเปนเหตผลทเพยงพอในการลาสกขาใชไหม ครบพระอาจารย

พระอาจารย : กอยมาไดตง ๓๘ ปแลว

ธรรมะบนเขาเลม ๔46

ศษย : เพราะวานาจะร มนกตองเกดขนดบไปเปนปกต

พระอาจารย : สงขารรางกายนมนนาจะผานไปตงนานแลว บวชมา ๓๘ ป เกด แก เจบ ตาย เปนเรองธรรมดา ไมวาจะเปนพระหรอเปนฆราวาส มนกเกด แก เจบ ตายเหมอนกน สกไปแลวมนจะหาย หรอโรคภยไขเจบ มนไมหายหรอก มนไมไดเปนเพราะตอนทบวช เปนเพราะเกดจากการบวชทไหน ถามนเปนโรคภยไขเจบเพราะเกดจากการบวช พอสกไปแลวมนกหาย มนกนาสกเหมอนกนนะ ถาอยากจะหาย

ศษย : ผทบวชแลวเขานกวาเขารธรรมบรรลแลวเนย เขาสกออกไป โดยทเขาตงความคดไววาเขาออกไปนเขาจะท�าตวคลายพระ ไมมทางเหมอนพระอยแลว แบบประพฤตดหรออะไรน มนเปนไปไมไดใชไหมครบ

พระอาจารย : ถาอยากเปนพระ ท�าไมตองสกออกไปจากพระ กอย เปนพระตอไปส

ศษย : ยงไงกปฏบตแบบพระไมไดใชไหมครบ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 47

พระอาจารย : ถาอยากจะปฏบตแบบพระกอยเปนพระตอไปส มนตางกนตรงไหนละ ท�าไมจะตองไปเปนฆราวาส เปนฆราวาสแสดงวา กเลสยงอยากจะท�าในสงทพระท�าไมไดใชไหม อยากจะขบรถอยางน สมมตวาจะไมไดเปนกเลสรนแรงแตชอบขบรถชอบซงอยางน

ศษย : ไมวาสงทออกไปนจะดวยตงใจดไมดกแพกเลสไปแลว

พระอาจารย : อนนนเปนขออางมากกวา จรงๆ กคอกเลสมนตองการทจะท�าอะไรตามใจมน เปนพระนมนโดนบลอคหมดน ๒๒๗ ขอ แบบดนไมไดเลย ไอนนกท�าไมได ขนาดมองผหญงยงไมใหมองอยางน คยกบผหญงกไมใหคยอยางน มนกอดอดไปหมด เชน บางคนอาจจะคดวาตนเองเปนโสดาบนแลว สกกไมเปนไร สกกรกษาศล ๕ ได แตโสดาบนนยงมเมยไดยงมผวได ยงเสพกามได เปนพระเสพไมได

ศษย : มดวยเหรอครบพระอาจารยทเปนพระแลวรสกวาตนเองเปนโสดาบนแลวสกไปอยางนครบ

พระอาจารย : กมอยองคหนงเพงสกไปเรวๆ น ทานบอกวาทาน ไมสงสยแลว ถาค�าวาไมสงสยนสวนใหญกหมายถงเปนโสดาบนแลว มดวงตาเหนธรรมแลว ไมสงสยในพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 49

ศษย : แลวสรปวาใชไหมครบ

พระอาจารย : เอา ถาใชแลวคณกรแลวมนจะไปสกหาอะไร

ศษย : แลวอยางพระ...ละครบ ทกวนนเขากยงไมสก ทเขาออกมาถอนหมนเลย ผมคดวาเขาคงจะเหนอะไรสกอยาง

พระอาจารย : มนตองรวา เออ งานตอไปกคอตองหยด อนนเราไมสงสยในพระพทธ พระธรรม พระสงฆแลวกจรง แตเรายงมงานทตองท�าตออก กเลสตวอนทเรายงไมไดฆา เราตองฆามน ไมใชกลบไปรบใชมนดวยการสกไป ออกไปเสพกามนนา

ศษย : แตพระ....นครบ สมมตถามองในเรองของการบวช กคอคนคนหนงบวชธรรมดานครบ แตวาในดานของตวอยางนครบ ผมถอวา เขาเปนตวอยางทดมากเลยครบ

พระอาจารย : ทางสงคมเขามองคนมชอมเสยง

ศษย : ใชครบ ถอวาเปนตวอยางทดมากเลยครบผม

ธรรมะบนเขาเลม ๔50

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 51

พระอาจารย : แตสวนใหญกเหนวาปวไปทกท บวชไปสกพกก...

ศษย : รอดครบพระอาจารย

พระอาจารย : เหนไหม พเบรดบวชกดงกนไปสกพกหนง ดงนนโบราณทานถงมค�าพดวา “ระยะทางเปนเครองพสจนมา เวลาเปนเครอง พสจนคน” มามนมหลายแบบ มาตนตน มาตนปลาย มาบางตวเวลาออกตนนกขะมกเขมนวงด พอนานไปๆ แผวไปๆ ในทสดกหยดวงเลย มาบางตวกวาจะวงนตอนตนกเตาะแตะๆ ไปกอน ลมลกคลกคลานไปกอน แลวตอไปก โอโห วงอยางสดๆ เลย

ดงนน ไมวาใครจะท�าอะไรอยาเพงไปสรปเขาใจไหม เหนภาพๆ เดยวน มนยงไมชดพอ มนตองเหนหลายๆ ภาพ ตองดไปนานๆ กไมไดวาใคร ไมอะไร เพยงแตวาใหเราฉลาด เราอยาเชออะไรงายๆ ตองรอด บางอยางตองใชเวลารอด สมยกอนกอนจะแตงงานกน เขาใหหมนกนกอน ใหดใจกนกอน ดนสยใจคอกนกอน คนทจะมาบวชทวดนเขากใหดแลดใจกนกอน ไมใหบวชทนท ใหอยเปนผาขาวไปกอน ดไปจนกระทงดวาศรทธาจรงหรอเปลา มความตงใจจรงหรอเปลา

ธรรมะบนเขาเลม ๔52

ธรรมะบนเขาเลม ๔

กทมเรองของโปฐละ เคยไดยนไหม เคยไดฟงไหม พระโปฐละนทานเปนพระบวชมานาน ทานเกงทางปรยตธรรม ค�าสอนของพระพทธเจานทกบททกบาททานจ�าไดหมด แตเวลาพระพทธเจาเจอหนาพระโปฐละ ทไรกบอกวา โปฐละ เธอนมนใบลานเปลา เธออยไปเปลาๆ เธอไมได ประโยชนอะไรจากใบลานจากธรรมะทเธอไดศกษามาเลย พดอยางน เจอทไรกโดนอยางนทกท จนในทสดเราตองปฏบตแลวมง กเลยไปหาส�านกทมแตพระอรหนตทงนนเลย แมแตสามเณรกเปนพระอรหนต กไปกราบเจาส�านก เจาส�านกกบอก โอย ผมพรรษานอยกวาทาน ผมไมกลาสอนทานหรอก ทานบวชมาแกกวาผม ผมจะเปนอาจารยทาน มนกไมด ทานกปฏเสธไป ทานกเลยไปหาองครอง องครองกตอบเหมอนกน ไปองคไหนกตอบเหมอนกนจนถงสามเณร สามเณรกจะตอบเหมอนกน ทางเจาอาวาสทานกเลยบอกวา เณร ไมสงเคราะหทานเสยหนอยเหรอ เณรกเลยรบไปเปนลกศษย ไปเปนลกศษยเณร แตกอนจะสอนน เณรไมสอนทนทนะ เณรเอามาทดสอบดศรทธากอน แตเณรเปนพระอรหนตนะ เณรรวธทจะฝกคนสอนคนนตองทดสอบอยางไร ตองทดสอบทฐกอน ดวาเชอฟงหรอไม ดอหรอเปลา เลยให ใชท�างานทกแบบเลย ลางบาตร ลางกระโถน กวาดถกฏ

53

ศษย : ทงๆ ทเกงรทกอยางมาตลอด ถาไมปฏบตกไมมคาอะไรเลย

พระอาจารย : ไมมความหมายอะไรเลย สกเลสไมได แมกระทงหลอกใหลงไปเอาของในน�า พอลยลงไปครงทางเปยกครงตว กบอกไมเอาละ เปลยนใจ ไมตองละ ไมเอาแลว ดวาทานจะมอาการโกรธหรอไม มการแสดงความไมเคารพหรอไม ไมมอาการตางๆ เลย พอสามเณรเหนวาทานเชอฟงรอยเปอรเซนตแลวกเรมสอนธรรมะ สอนวาวธ จะจบตวกะปอม กะปอมกคงจะเปนพวกสตวเลอยคลานทอยในร มนมทางเขาออก ๖ ทางดวยกน ใหปดเสย ๕ ทาง แลวกมานงเฝาอยทางทเหลอทางเดยว มนตองออกทางนน เพราะมนออกทางอนไมได

ความหมายกคอกเลสมนออกได ๖ ทาง ตณหานมนออกได ๖ ทาง ออกทางตา ห จมก ลน กาย และออกทางใจ บอกวาใหปดเสย ๕ ทาง ปดทางตา ห จมก ลน กาย ออกไปปลกวเวกอยในปาคนเดยว แลวก มสตจดจออยทใจ นแหละ กเลสมนจะออกทางนน เวลาออกมากเอาสต สมาธ ปญญา ไปฆามนเลย ไมนานทานกบรรลได นสามเณรสอน พระเถระ แตสมยนบวชกนงายเหลอเกน ใครอยากจะบวชเมอไร ไปกราบพระปบ ทานกรบบวชทนทเลย พอบวชมาปบกเปนครเปนอาจารยสอนเลย เอากเลสออกมาแสดงฤทธเลย เปนใหญเปนโตแลว

ธรรมะบนเขาเลม ๔54

ธรรมะบนเขาเลม ๔

ศษย : วนท ๙ นะคะทผานมาททานพระอาจารยพดถงวาใหเราดแลรางกายเราเหมอนกบมนเปนหมาตวหนง ถาอยางนลกกผดศลซอนเลยนะคะ เพราะลกเลยงหมาเหมอนลก มนกเลยกลายเปนวาแกะไมออก

พระอาจารย : ขดกบหลกธรรม ไปเลยงตวทไมใชเปนลกมาเปนลกอก กเลสมนเปนอยางนนนะ มนชอบอยากจะมอะไรเปนของตนเองอยเรอยๆ เราไมรโทษของการทมอะไรเปนของตนเอง นจะท�าใหเกดความทกขใจ ขนมาทหลง ถาเลยงแบบเปนของคนอนนมนจะไมคอยทกขเทาไร เพราะในความจรงมนไมมอะไรเปนของเราอยแลว แมแตตวเรากไมม แตอนนมนลก ตอนนยงไมตองกงวลเรองตวเรามหรอไมม ตอนน เอาของเราใหมนไมเปนของเรากอน ถาไมมอะไรเปนของเราแลวทนคอยมาดวาตวเรานจรงๆ มนเปนอะไรกนแน ตวเรามนไมใชตวเราหรอก มนเปนตวร แตมนคดไปวามนเปนตวเรา ถามนรวาเปนตวร มนกจะรเฉยๆ มนกจะไมไปยดไปตดวาเปนตวเราเปนของเรา

ศษย : มนรวมๆ อยกบเมตตาดวยคะพระอาจารย

พระอาจารย : ไมหรอก มนเรองของกเลสทงนนแหละ แตมน หลอกวาเปนเมตตา ถามนเมตตา ท�าไมเราไมไปเมตตาของทมนไมเปน

55

ของเราละใชไหม ไปเมตตาคนทเปนศตรกบเราดส อนนนละเมตตาจรง ไปรกคนทเขาโกรธเราเกลยดเราดส อนนละถงจะทดสอบวาเมตตาจรงหรอไม

ศษย : ถาไมรกกนแตวางเฉยไดไหมครบพระอาจารย

พระอาจารย : อเบกขาใชไหม กได แตถาเมตตาไดมนยงด เอาเขา มาเปนเพอนเลย แตถาบางทมนสดวสย ท�ายงไงมนกไมยอมเปนเพอน อยางนอยกไมเปนศตรกน ตางคนตางอยกนไป กอเบกขาไป แตถาเปลยนศตรมาเปนเพอนได นคดดสบายแคไหนดแคไหน คนทเคยคดจะท�าลายเรากลบมาคอยดแลรกษาเราอยางนไมดกวาหรอ

ศษย : พระอาจารยครบในหมวดทาน คอวาบางต�าราเขาบอกวา ธรรมทานคอสงสด แตอยางทเหนคออภยทาน ตวไหนคอสงสดนะครบ

พระอาจารย : คอค�าวาทานนมนเปนค�าทมนดนได คอทานนคอการให ซงความจรงการใหมนกตองมของให เชน วตถทาน หรอหนงสอธรรมะ หรออะไรอยางน แตอภยทานนจะวาเปนการใหกได แตความจรงคอมนไมไดใหอะไรเขา เพยงแตวาเราไมไปเอาเรองเขา

ธรรมะบนเขาเลม ๔56

ไมเอาโทษ ไมถอโทษโกรธเคองเขา อนนเรยกวาเปน อะเวรา โหนต ไมจองเวรจองกรรมกน นจะมาเรยกวาเปนการใหทานกไดเหมอนกน แตค�าวาทานจรงๆ มนนาจะเปนวตถทาน วทยาทาน ธรรมทาน ใหกบเขา เขาไดรบของจากเราไป ใหขาวใหของนกเปนวตถทาน ใหวชา ความรเขา เขากไดเอาวชาความรไปท�ามาหากนได ใหธรรมะไป เขาก เอาไปปฏบตดบความทกขใจเขาได สวนการใหอภยทานนเราไมได ใหอะไรเขา ความจรงเราใหเราเองมากกวา ใหเราไมไปมเรองกบเขา

ศษย : ดบกเลสตวเองมากกวา

พระอาจารย : ใช ทนมนมค�าวาทานอย จะเอาไปรวมกลมกนกบทานเหลานนกได แตความจรงทานทสงสดจรงๆ แลว คอ ธรรมทาน การให ธรรมะชนะการใหทงปวง ทนพอดค�าวาอภยทานมนดนมค�าวาทานอยขางหลง ความจรงมนใหอภย คอไดทตวเรา เขาไมไดอะไรจากเรา

ศษย : แลวตวสขละครบพระอาจารย สขจากการใหครบพระอาจารย อยางทกวนนทท�าอยกคอเรากใหเขา เราเปนตวกลางสอ เราสขกบมนไดขนาดไหนครบพระอาจารย

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 57

ธรรมะบนเขาเลม ๔58

ถาเราไมอธษฐานเราไมตงเปาเรากจะไมท�กเลสจะไมยอมใหเราท�หรอกถาเราไมตงเปา

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 59

พระอาจารย : อยทวาเราท�าดวยการตองการผลประโยชนตอบแทนมากนอย

ศษย : ออ ไมครบพระอาจารย สมมตวาเราไมมผลประโยชนอะไรเลย ไมตองการอะไรเลย จตเราไมตองการอะไร แมแตตวบญนนนะเรายง ไมอยากไดเลย แตมนเปนตวสขทมนเกดขนมา สขนนนะเรากไมยดครบพระอาจารย

พระอาจารย : นนละคอตวบญละ ตวสขใจนแปลวาบญ แปลวาความสขใจ

ศษย : จ�าเปนตองปลอยมนไหมครบพระอาจารย

พระอาจารย : ไมตองปลอย มนเปนผลโดยธรรมชาต เหมอนกนขาว มนตองอมละ ถาเราบอกผมไมอยากอม มนไมไดหรอก

ศษย : เพราะกลววาถาสขกบมนมากจะกลายเปนกเลส

พระอาจารย : ไมหรอก เพยงแตวามนเปนกเลสตอเมอคณไมยอมปฏบตธรรมสงขนไป คณจะท�าแตทานอยางเดยว ความจรงถาคณ ท�าทานไดแลวคณจะรกษาศลไดงายขน คณกควรเรมรกษาศล รกษาศล

ธรรมะบนเขาเลม ๔60

ใหมากขน ถาอมใจแลวตอไปกนขาวนอยลงได จรงๆ วนไหนคณ มาท�าบญแลวมความสขใจ วนนนคณไมกนขาวเยนกได หรอวามานอนวดไปเลยถอวาวนนนมาท�าบญเสรจกมาอยปฏบตวตรไปเลย รบรองอดได แตถากลบไปบานนอดไมไดเพราะมคนอนกนอย มกลน อาหารโชยมาอย ไมเชอวนไหนทคณมาบนเขา พอท�างานเสรจ คณกไมตองกลบ นอนทน อดขาวเยนสกคนหนง กมาดมน�าปานะกบพระ ตอนเยนๆ สหาโมง รบรองไดน�าหนกคณลดลงเยอะแยะเลย อยท คณตองตงเปา ตองก�าหนดวาเราตองท�า คออธษฐาน ถาเราไมอธษฐาน เราไมตงเปา เรากจะไมท�า กเลสจะไมยอมใหเราท�าหรอกถาเราไมตงเปา อยางโยมนถาไมตงเปาวาจะมาอยคนเดยวนมนกจะไมมาหรอก มนก จะมเรองอยางโนนเรองอยางนอยเรอย อยางหมอกตองตงเปาวา วางเมอไหรกมาฟงเทศนฟงธรรม ถาไมตงเปาเดยวมนกมเรองอนดงไป

การทจะมาทางธรรมนมนยาก เพราะกเลสมนพยายามสรางอปสรรค สรางเหตสรางอะไรตางๆ กดกนเราหมด ถาเราไมแนวแน มศรทธาความเชอ มความอยากความชอบไปทางนแลว มนไมมางายๆ หรอก

ศษย : แตบางทอปสรรคบางอยางกไมสามารถหลกเลยงนะคะ อยางวนศกรนตองพาหมาไปหาหมอทโรงพยาบาล

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 61

พระอาจารย : กเอาหมาใหคนอนไปส บรจาคไปใหหมด อปสรรคมนมกท�าลายมนส เกบมนไวท�าไม

ศษย : ถาเราใหไปมนกตาย

พระอาจารย : มนอยกบเรามนกตาย

ศษย : มนตายเรวคะทานอาจารย

พระอาจารย : ไมแนหรอก คนอนเขาอาจจะเลยงดดกวาเรากได

ศษย : กไมมใครเอาแลวคะมนอายเยอะแลว แลววนเสารลกเขากตดตามนายไปท�างาน โยมกตองเฝาบานอยอยางนละคะ มนเลยไปไหน ไมได

พระอาจารย : กชวยไมได ถาคณตดไมได ถาคณยงไปไมได เหมอน เรอเนย ถาไมถอนสมอเรอ เรอมนกวงไมได ถาวงไปแลวคอยทอดสมอเรอ มนกจอดอยเรอย ไปไดพกหนงกจอดอกแลว ถาเปนรถ กแบบรถไฟจอดทกสถาน ไมใชรถดวน เดยวอาจจะไมทนการณกได

ธรรมะบนเขาเลม ๔62

ศษย : ลกแชรไปทเฟซบกลกนะคะเพอนเขามาดกนเตมเลยคะ เขาไมเคย ฟงธรรม เขาชอบใจกนใหญ

ศษย : ทนเหรอครบ ทศาลานเหรอครบ

ศษย : คะ กจะดงไปทกครงเลยคะ แชรไปทกครง

พระอาจารย : เรามคนทแชรกบเรากคน

ศษย : เยอะคะ

พระอาจารย : เยอะเหรอ

ศษย : เยอะคะ พวกนเขาแบบชอบเทยว พอฟงธรรมแลวเขากชอบคะ

พระอาจารย : พอเขาชอบเขากจะเขามาทเฟซบกอนนเลย

ศษย : คะ แลวใหเขาเขาททานพระอาจารยเอง

พระอาจารย : แลวเขากไปคลกชอบขนมา กเลยมจ�านวนคนเพมขนไป เรอยๆ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 63

ศษย : คนเพมไปเรอยๆ ครบ ไมตองโฆษณาครบ ถาโฆษณาเสยสตางคไมเอาครบ

พระอาจารย : เราไมไดท�า นเขาเปนคนท�า คนมาหาเรากพดไปเทานนเอง แลวกเอาไปใสเพอความสะดวกของผทไมไดมา ไมได เรยกรองผลประโยชนตอบแทน

ศษย : เพราะไมมเรยไร ไมมงานบญ ไมมอะไรทงสนครบ

พระอาจารย : มแตใหอยางเดยว เปนธรรมทาน

ศษย : บรรยากาศบนเขาสวยมากนะคะมนเปนศลปะดคะ แลวศาลานคลาสสกนะคะ ทกมมเลยดมาก มนเรยบงายคะพระอาจารย

ศษย : ค�าวา ธรรมะบนเขา นพระอาจารยเปนคนตงนะครบ ตอนแรก ผมเขยนแควาพระธรรมเทศนาพระอาจารยสชาต พระอาจารยบอกใหเปลยนเปนธรรมะบนเขา

ศษย : คนกเลยนกภาพออก

ศษย : โอเคเลย ธรรมะบนเขา

ธรรมะบนเขาเลม ๔64

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 65

พระอาจารย : เปลา เราตองการจะแยกเพราะเรามก�าลงใจ มจลธรรม อนนของคณกเลยเอาธรรมะบนเขา มนจะไดไมปนกน กมคนไปดาวนโหลดเยอะเหมอนกนนะ

ศษย : แลวทตอบค�าถามเปนภาษาองกฤษมบางไหมคะ

พระอาจารย : ม

ศษย : นองเขาอานนะคะ เขาบอกพระอาจารยเกงภาษาองกฤษมาก ศพทบางตวหนยงไมรเลย

ศษย : พดถงภาษาองกฤษครบพระอาจารย ผมวาเดยวจะมสกเทปหนง ผมจะขอใหพระอาจารยใหก�าลงใจผปฏบตเปนภาษาองกฤษ เปนก�าลงใจ แนวทางคงไมตองครบ หรอเปนก�าลงใจผสมแนวทางกไดครบ

พระอาจารย : คอทกปจะมนกเรยนนานาชาตเขาจะมาเรยนซมเมอรท Asian U. แลวเขาจะสงมาฟงเทศนเราประมาณเดอนสงหา ทเปนภาษาองกฤษนนมอยตอนหนงเราสอนพวกนอย

ศษย : ออ สอนคนทมาเหรอครบ

ธรรมะบนเขาเลม ๔66

พระอาจารย : พวกนเขาจะมาเรยนซมเมอรท Asian U. เขามหลกสตรลอใจคอใหอยทแคมปสสองอาทตย แลวไปอยทโรงแรมพทยาสองอาทตย แลวใหไปอยทกรงเทพฯ หรอเชยงใหม

ศษย : กเลยพามาทนดวย

พระอาจารย : เขากไดเรยนรหลายอยาง ไดเรยนรคอมาศกษา หลกสตรนเขาเรยกวา Asian Business and Culture เปนหลกสตรส�าหรบทจะเอาไปใชกบปรญญาโทกได ปรญญาตรกได เปนหลกสตรเสรม สวนใหญจะมนกศกษาชาวยโรปมา ออสเตรย เยอรมน สเปน

ศษย : บางทอานหนงสอมนกเขาใจดลกซงอยเหมอนกนนะคะ แบบกระชบ

ศษย : หนอานหนงสอปญหาคาใจ อานตงแตเลมหนงไลๆ ไป เพงเขาใจ เรองทาน ศล สต สมาธ ปญญา

พระอาจารย : มผจดเขาท�ากน มญาตโยมเขาคดออกมาจาก จลธรรมอกทหนง เขาแยกเปนกลมไป กลมทาน กลมศล กลมภาวนา

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 67

ศษย : หนวาหนอานแลวหนมก�าลงใจมากขนคะ ททานบอกวาสบวนจะท�าอะไร หนกก�าลงจะขยนแลวมนกจะขนๆ ลงๆ ถาท�าไปเรอยๆ แลวมนจะแกวงนอยทสด ถาท�าไปเรอยๆ หมายความวาก�าลงใจจะมากขน

พระอาจารย : มนจะเสถยรขน

ศษย : มนจะไมเสอมไปนานหรอเสอมไปเยอะ

พระอาจารย : นอยลงไปเรอยๆ มแตจะขนไปเรอยๆ ยงท�ามากเทาไรก�าลงจะมากขนไปเรอยๆ

ศษย : หนรสกวาหมดแรง

พระอาจารย : แตถาท�าแลวหยด นมนจะกลบมาแลวมนจะยาก อยาหยด

ศษย : ตวหนเหมอนอยากๆ พอมนอยากจะใหมนดแลวกไมได

พระอาจารย : ไมได ยงทกขใหญ พออยากแลวไมไดดกทอแทขนมา อยาไปอยากเกนก�าลงความสามารถของเรา

ธรรมะบนเขาเลม ๔68

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 69

งานภายนอกเปนงานชวคราว แตงานภายใน นเปนงานถาวร คอผลงานทไดรบเปนผล ทถาวร ผลงานภายนอกเปนผลงานชวคราว สรางไปสกระยะหนงไมกปมนกพงหมดไป หมดสภาพไป แตงานภายในน ถาสรางขนมาแลวมนไมมวนหมดถารจกรกษา

วนท ๑๕ มถนายน ๒๕๕๖

งานภายนอก งานภายใน

ธรรมะบนเขา

กณฑท

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 71

ตอนนทกวางเลย นงตรงไหนกได เมอกอนตองมาเบยดกนในศาลา เดยวหลงใหมเสรจกยงกวางใหญ เปนระบบแบบเซลลลาร เซลลลาร กคอไมตองเอาอนเดยวใหญๆ เอาอนเลกๆ หลายๆ อนมาใชประโยชนอนเดยวกน ถาแบบอนเดยวกคอตองมศาลาหลงใหญหลงเดยว สมยนเรามระบบไรสาย เครองขยายเสยงเราสามารถไปตงไวตาม จดตางๆ ได เรามศาลาเลกๆ สองสามแหงกได กไดฟงเสยงเทาๆ กน เหมอนกบอยในศาลาหลงใหญหลงเดยว อนนกท�าไปตามสภาวะของสถานท สถานทบนเขานมนเปนทไมกวาง เพราะเปนหน แลวสงๆ ต�าๆ มนไมใชเปนทราบทกวาง แลวกเปนทของปาไม ไมไดเปนของวด

พระมาอาศยอยบนเขานเพอมาปลกวเวก เพอมาบ�าเพญสมณธรรม สมณธรรมกคอธรรมของผแสวงหาความสงบ ไมสามารถทจะสรางสง ปลกสรางไดอยางเตมทซงกถอวาเปนสงทด เพราะวาหนาทของพระไมไดอยทการกอสรางสงถาวรวตถตางๆ หนาทของพระหนาทของนกบวชในพระพทธศาสนามหนาทสรางสมณะ คอความเปนผสงบ ขนมาดวยการปลกวเวกอยตามสถานทหางไกลจากแสง ส เสยง ทคอยยวยวนกวนใจ ทคอยยแหยสงเสรมใหใจเกดกเลส เกดตณหา เกดความทกขขนมา ทบนเขานจงเปนททเหมาะตอการภาวนา ตอการ

ธรรมะบนเขาเลม ๔72

บ�าเพญสมณธรรม แตจะไมเหมาะกบการทจะรบประชาชนเปน จ�านวนมากเพราะวาเปนสถานทปาเขา เปนสถานทบ�าเพญ กรบได พอประมาณเทาทเปนอยน

ทบนเขานตงแตมาอยกไมไดสรางถาวรวตถอะไรมากเลย ศาลาหลงน กสรางมาตงแต พ.ศ. ๒๕๒๖ กมการบรณะซอมแซมกน ครงแรกสรางหลงคานใชมงดวยหญา ตอมากเปลยนมาเปนมงดวยสงกะส เนองจากหญานใชไปไดประมาณสก ๔-๕ ป กผเปอย จ�าเปนตองม การรอออกแลวมงใหม กตองท�าอยทก ๔-๕ ป ถาเปลยนเปนสงกะสแลวมนกใชไดนาน นกใชมาตงแตเปลยนครงแรกแลวกยงไมได เปลยนนะ

การงานภายนอกนเปนอนตรายเปนอปสรรคตองานภายใน งานภายนอก ถาท�าโดยไมมขอบไมมเขต กจะท�าไปเรอยๆ ไมมวนหมด แลวกจะมาเอาเวลาทจะมาท�างานภายในนไป ท�าใหไมมเวลาทจะมาท�างานภายใน ซงเปนงานทแทจรงของนกบวช ของผแสวงหาความหลดพนจาก ความทกข ของผแสวงหาความสขทถาวรทแทจรง

การงานภายนอกจงท�าเทาทจ�าเปน ถามความจ�าเปนตองท�ากท�า เชน จ�าเปนจะตองมทอยอาศย กสรางทอยอาศยขนมาแบบเรยบงาย

ธรรมะบนเขาเลม ๔74

แบบพอใชกบจดประสงค คอมทหลบแดดหลบฝนเทานนกพอ ไมจ�าเปน จะตองสรางแบบวจตรพสดารมโหฬารใหญโต สรางพอทจะใชหลบแดด หลบฝน เปนทนงสมาธ เปนทพกผอนรางกายไดกพอแลว ถาพยายาม จะสรางถาวรวตถทสวยงามวจตรพสดารกจะตองใชเวลามาก ใชทรพยากรมาก ประโยชนทไดกไมไดมากไปกวาการสรางทอยอาศยแบบเรยบงายทไมตองใชเวลามาก ไมตองใชทรพยากรมาก ทกเวลาทกขณะทสรางกจะมเสยงดงอกทกครกโครม จะรบกวนการบ�าเพญสมณธรรม

ดงนนเรองงานภายนอกจงเปนเรองทตองระมดระวงเปนอยางยง ถาจะท�ากตองจ�าเปนจรงๆ และท�าแบบเรยบงายทสด และใหเสรจใหรวดเรวทสด เพอจะไดมเวลามาบ�าเพญงานภายใน

งานภายนอกเปนงานชวคราว แตงานภายในนเปนงานถาวร คอผลงาน ทไดรบเปนผลทถาวร ผลงานภายนอกเปนผลงานชวคราว สรางไปสกระยะหนงไมกปมนกพงหมดไป หมดสภาพไป แตงานภายในน ถาสรางขนมาแลวมนไมมวนหมดถารจกรกษา ถาสรางแลวรจกรกษาสงทสรางอยภายในใจกจะอยกบใจไปไมมวนสนสด ใจนเปนสงทไมมวนตาย ไมมวนสนสด สงทสรางขนไวภายในใจจงไมมวนสญหมดไป

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 75

ไมเหมอนกบสงตางๆ ทสรางผานทางรางกาย เชน ถาวรวตถตางๆ ไมวาจะสรางใหวจตรพสดารขนาดไหนกตาม เวล�าเวลามนกจะเปน ผท�าลายถาวรวตถเหลานน

อยางสถานทสงเวชนยสถาน ๔ ในประเทศอนเดย ทพทธศาสนกชน ไปจารกไปกราบไหวบชา ตอนนกเหลอแตซากปรกหกพง แทบจะไม เหมอนของเดมทมอย นแหละคอผลงานภายนอก หลงจากทเวลาผานไปแลวสองพนหารอยกวาปกเหลอแตซากปรกหกพง แตผลงาน ภายในทพระพทธเจาและพระอรหนตสาวกทงหลายไดสรางไวยงเหมอนเดมเหมอนในสมยทพระพทธเจาทรงประทบอย พระทยของพระพทธเจาในสมยนนกบพระทยของพระพทธเจาในสมยนกยงเปน ปรมง สขง อยเหมอนเดม ยงเปนปรมง สญญง อยเหมอนเดม เพราะธรรมทปรากฏขนในใจนเปนอกาลโก ไมมวนเสอม ไมมวนหมดไปนนเอง นแหละคอสงทผทออกบวชผทบ�าเพญปฏบตพงสรางกน เพราะเปนทพงทแทจรง เปนทอยอาศยทแทจรง ทจะปกปองรกษาจตใจไมใหมความทกขตางๆ เขามาเหยยบย�าท�าลายไดเลย งานของนกบวช งานของผบ�าเพญสมณธรรม จงเปนงานภายในไมใชเปนงานภายนอก

ธรรมะบนเขาเลม ๔76

บางทานนแทบจะไมท�างานภายนอกเลย เชน สมยพระพทธเจาทรงบ�าเพญ สมยพระอรยสงฆสาวกบ�าเพญ ตามรอยพระพทธบาทของพระพทธเจาแทบจะไมมการกอสรางถาวรวตถตางๆ เลย จะสรางทพก กสรางแบบเรยบงาย เอาของทมอยตามธรรมชาต ตนไมใบหญา ใบไมมามงมาบงหลงคา แคนกพอหลบแดดหลบฝนได บางทาน กใชถ�า เงอมผา บางทานกอยตามโคนไม เพราะทานไมตองการ เสยเวลากบเรองภายนอกนนเอง และการบ�าเพญบางครงกจ�าเปนทจะตองมการเปลยนสถานทเพอจะไดกระตนความเพยร เพอจะได เปนการทดสอบพลงของธรรมทไดเจรญวาเปนธรรมแทหรอเปน ธรรมเทยม เปนธรรมปลอม เชน เวลาทเราอยในสถานททเราเคยชน เราจะไมรสกกลว ถาเราเจรญธรรมคออนจจง ตอนพจารณาวา รางกายเกดมาแลวตองแก ตองเจบ ตองตาย แลวเรากคดวา เรายอมรบความจรงอนนได แตมนเปนความจรงหรอยง อนนเราไมร บางทเราอาจจะตองยายสถานทไปอยในสถานททเราหวาดกลวเพอเรา จะไดทดสอบดวาเรายงหวาดกลวอยหรอเปลา เพราะความหวาดกลวน กคอความกลวความตายนเอง ถาเรายอมรบความจรงวารางกายนสกวนหนงจะตองตายไปอยางแนนอน ถาเราคดวาเราพรอมทจะใหมนตายแลว เรากตองไปหาสถานทพสจนด ไปสถานททคดวามภย

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 77

อนตรายตอรางกาย เชน สมยกอนทานกจะไปหาเสอ หาสตวตางๆ เปนเครองพสจนใจวาเมอไดไปอยใกลกบสตวทเปนอนตรายแลว ใจยง มความหวาดกลวอยหรอไม

นคอเรองราวของพระปฏบตของผปฏบตธรรม จะแสวงหาทสงบสงด วเวก ทล�าบากล�าบน อดอยากขาดแคลน เพราะเปนททาทายตอการสรางบารม เชน ขนตบารม วรยะบารม ปญญาบารม ถาอยในทสะดวกสบาย อยในทไมมความทกขยากล�าบาก กไมมความจ�าเปนทจะตองตอส ไมมความจ�าเปนทจะตองใชขนต ความอดทน อยอยางสข อยางสบาย แตเวลาทตองเขาอยในภาวะคบขน เชน ในเวลาทรางกายเจบไขไดปวย เวลาทอดอยากขาดแคลน เวลาทจะตองเผชญความตาย เวลานนใจจะมธรรมคมครองไดหรอไม ถาไมเคยสรางธรรมขนมา ถงเวลาธรรมทจะคมครองใจจะปรากฏขนมาไดอยางไร แตถาไดไปอยในสถานทคบขน สถานทอตคดขดสนยากล�าบาก มภยรอบดาน กจะจ�าเปนทจะตองสรางธรรมขนมาเพอรกษาใจใหตงอยในความสงบ ใหตงอยในความเปนปกตใหได พอมธรรมรกษาใจใหอยอยางสงบ อยอยางปกตไดแลวกจะไมเปนปญหาตอไปในเวลาทเกดเหตการณคบขน เหตการณอตคดขดสนทกขยากล�าบาก ในขณะทจะตองเผชญ

ธรรมะบนเขาเลม ๔78

ธรรมะบนเขาเลม ๔

ภยอนตรายตางๆ ใจจะมธรรมมาคมครองปกปองรกษาไมใหใจหวาดกลว ไมใหใจทกขไปกบเหตการณตางๆ สามารถอยกบเหตการณตางๆ นนไดอยางปกตอยางสงบ

นแหละคอเรองของผ ปฏบต เรมตนตงแตพระพทธเจามา จนถงพระสาวกทงหลาย ทาน บ�าเพญแบบนกนทงนน ทานไมได บ�าเพญอย ในสถานท เตมไปดวยความสขความสบาย เชน พระพทธเจากไมไดทรงบ�าเพญอย ในพระราชวง พระสาวกทงหลายกไมไดบ�าเพญอยตามบานตามเรอนทมสงตางๆ คอยอ�านวยความสะดวกความสบาย

อ�านวยความสข มสงตางๆ คอยปกปองภยอนตรายตางๆ จงท�า ใหไมจ�าเปนทจะตองผลตธรรมขนมาเพอปกปองใจ พอเวลาสง ตางๆ ทมอยนนเสอมไปหมดไป ใจกจะไม มอะไรมาค มครอง ปกปองรกษา เวลานนใจกจะทกข ทรมาน ทานเหลานนเหนความจรง วาสงตางๆ ในโลกนเปนทพงไมได อยางแทจรง เพราะทกสงทกอยาง ในโลกนเปนของไมเทยงนนเอง มการเจรญ มการตงอย และมการเสอมดบไปเปนธรรมดา ถาอาศยสงตางๆ เหลานน เวลาท สงเหลานนเสอมหรอดบไป เวลานนกจะไมมทพง แตถา ไมอาศยสงตางๆ เหลานนมาเปน ทพง แตอาศยธรรมทเกดจาก

79

ธรรมะบนเขาเลม ๔80

การมาบวชนไมใชเปนงานสงคม ไมใชมาหามตรมาสรางเครอขายมตรภาพ งานนเปนการตดภพตดชาต งานตดทกสงทกอยาง ตดความผกพนกบทกสงทกอยาง ทกบคคล ตงแตบดามารดาลงมา

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 81

สามภรรยา บตร ธดา ทจ�เปนจะตองตดกเพราะวาไมตดวนน วนหนากจะตองถกตดอยด เพราะวา หลกของธรรมชาตของความเปนจรงกคอจะตองพลดพรากจากกนในทสด

ธรรมะบนเขาเลม ๔

การปฏบต นเป นทพง กจะมธรรมนคอยกปกปองรกษาใจ ไมใหทกขกบเรองราวตางๆ

นคอความจร งท น กบ� า เพญ นกปฏบตทงหลายยอมรบกน จงตองบากบนมงเขาสปาสเขา สสถานทอตคดขดสนยากล�าบาก อยางหลวงป มนเทาทไดอานประวตของทาน ทานกม งขน ไปบ�าเพญในปาทางภาคเหนอ บรเวณจงหวดเชยงใหม อยกบชาวปาชาวเขา การบณฑบาตของทานกอตคดขดสน อาหารน กไม ใช อาหารของคนในบาน ในเมอง แตเปนของคนปาคนเขา เขารบประทานกน ทอยอาศย ก ไม ได เป นท อย อาศยของ

คนบานคนเมอง กเปนกระตอบเลกๆ หรอไมมกระตอบ อาจจะมเพยงแครมหลงคาไวกนแดด กนฝน อาศยม งกลดเป นทป องกนแมลงสตวตางๆ แตการบ�าเพญของทานนสามารถบ�าเพญไดอยางตอเนอง ไมมอะไรมาเป นอปสรรคขวางกน มเวลาทจะบ�าเพญตลอดทงวนทงคนยกเวนเวลาหลบเทานน นนละหลวงปทานจงไดบรรลมรรคผลนพพานในสถานทอยางนน กอนหนานนหลวงป ทานกอย ตามวดตามวา ออกธดงคบางเปนบางครงบางคราว แตไม ได ออกอยางต อเนอง ออกไปชวงระยะสนๆ แลวกตอง กลบมาอย วดเพอมาท�าหนาท

82

ธรรมะบนเขาเลม ๔

ของพระทมวดตองคอยดแลรกษา มศรทธาญาตโยมพนองคอยมาขอทานใหเปนทพง กตองมการอบรมสงสอน มการดแลถาวรวตถตางๆ ซอมแซมบรณะหรอสรางใหม เวลาบ�าเพญจงไมคอยม ตลอดระยะเวลากอนทจะไดไปปลกวเวกอยทเชยงใหมตามล�าพงอยางแทจรงน อายของทานกปาเขาไปตง ๖๐ ปแลว ชวง ๖๐-๗๐ ปน ทานบ�าเพญอยในปาทางภาคเหนอ และหลงจากนนอาย ๗๐-๘๐ ป ทานกไดรบการอาราธนาจากลกศษยของทานใหมาโปรด เพราะวาอยากจะไดรบฟงธรรมอนเลศอนประเสรฐททานไดพบไดบรรลถง ทานกเลยไดออกจากปามา แลวกลงมาโปรดญาตโยมลกศษยลกหาแถวบรเวณจงหวดสกลนคร อดรธาน จนมรณภาพไปในวย ๘๐ ป

ระหวาง ๖๐-๗๐ ปน ทานบ�าเพญอยในปาในเขาตามล�าพง มพระเณร ไปขออยศกษาบางเปนครงเปนคราว ถาในพรรษากจะอนญาตใหอยได พอออกพรรษาตางคนกตางปลกวเวกกน ไมไปอยเกาะตดกน เปลยนสถานทไป ถาอยทเดมเดยวคนอนจะตามมาเกาะมาอยกน พออยกน มากๆ แลวมนกจะถวงกน เพราะกจะตองมาคอยพะวกพะวนมากงวลมาหวงกน กจะท�าใหการบ�าเพญนเปนไปไมไดอยางสะดวกรวดเรว ผบ�าเพญทแทจรงจงมกจะปลกวเวกเสมอ ไมเกาะตดอยกบใครนานจนเกนไป อาจจะตองพบกนบางเปนบางครงบางเวลา

83

แตถาไมมเหตแลวกไมพบกบใคร เพราะการมาบวชนไมใชเปนงานสงคม ไมใชมาหามตรมาสรางเครอขายมตรภาพ งานนเปนการตดภพ ตดชาต งานตดทกสงทกอยาง ตดความผกพนกบทกสงทกอยาง ทกบคคล ตงแตบดามารดาลงมา สามภรรยา บตร ธดา ทจ�าเปนจะตองตดกเพราะวาไมตดวนน วนหนากจะตองถกตดอยด เพราะวา หลกของธรรมชาตของความเปนจรงกคอจะตองพลดพรากจากกน ในทสด แตการพลดพรากแบบทธรรมชาตบงคบน มนเปนการพลดพรากอยางทกขทรมานใจ แตถาพลดพรากดวยการเตมใจดวยการพรอมทจะพลดพรากน จะพลดพรากกนอยางสขอยางสบายใจ จงจ�าเปนตองตด แตไมไดหมายความวาไมมความเมตตาตอกนหรอไมมความปรารถนาดหรอความสงสารอะไรตอกน เพยงแตไมมอปาทานความยดตดอยกบบคคลตางๆ เพราะรวาไมชา กเรวกจะตองแยกกนไปคนละทศคนละทาง แตในขณะทบ�าเพญกจ�าเปนทจะตองตดทกสงทกอยางเพอจะไดอยตามล�าพง เพอจะได มเวลาบ�าเพญอยางเตมท แตหลงจากทเสรจภารกจของการบ�าเพญแลว กสามารถกลบมาโปรดมาสงเคราะหบดามารดา สามภรรยา บตรธดา ญาตสนทมตรสหายได และเปนการสงเคราะหทไดผลประโยชน อยางมากทเดยวดงทพระพทธเจาไดทรงสงเคราะหมา หลงจากท

ธรรมะบนเขาเลม ๔84

พระองคไดทรงตรสรแลว กไดทรงเสดจกลบไปโปรดบรรดาญาตสนทมตรสหาย พระราชบดา พระมารดาเลยง พระมเหส พระราชโอรส ทพระราชวง ทรงแสดงธรรมเปนทประทบใจตอผฟงเปนอยางมาก ท�าใหเกดมศรทธาตามเสดจออกบวชกนหลายรปหลายองคดวยกน

นคอเรองของการตด ตดเพราะวาใจยงผกพนอย ตองตดใหมนขาด ไมใหมความผกพน ไมใหมความหวงใย เพราะหวงไปกไมไดเปลยนแปลง ความจรง ตองพลดพรากจากกนอยด จะหวงหรอไมหวง จะหวงหรอ ไมหวง กตองพลดพรากจากกนอยด แตถาไมหวงไมหวง เวลาพลดพราก จากกนจะไมเศราโศกเสยใจ เวลาทยงหวงยงหวงอย เวลาตองพลดพรากจากกน เวลานนกจะเศราโศกเสยใจ อาจจะถงกบอยากจะตายตามไปดวย เพราะเหมอนกบวาไมมทพงแลว เหมอนกบไมมความสขแลวทจะอยตอไปในโลกน นนกเปนเพราะวาไปผกความสขไวกบบคคลตางๆ ทจะตองพลดพรากจากกน ไปผกความสขของตนไวกบวตถสงของตางๆ พอวตถสงของเหลานนพลดพรากจากไปกเหมอน กบวาไมมทใหความสขกบตนแลว กไมอยากจะมชวตอยตอไป เพราะจะอยดวยความทกขทรมานใจ แตการฆาตวตายกไมไดเปนวธทจะ ดบความทกขทรมานใจ เพราะเวลาฆาตวตายนไปฆารางกายทไมร

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 85

อโหนอเหน รางกายไมไดท�าอะไรผด ไมไดท�าอะไรเสยหาย ผทท�าผด ท�าเสยหายกคอใจทไปมความผกพน ทไปหลงยดตดกบสงตางๆ ทไป อาศยสงตางๆ บคคลตางๆ ใหความสขกบตนนนเอง ตองฆาตวน ตางหาก ฆาตวหลง หลงทไปผกพนไปยดตดกบบคคลตางๆ กบสงตางๆ การฆากคอการตดความผกพน ความมความตองอาศยสงตางๆ มาเปนทพงมาใหความสขกบตน

นคอการตดของนกปฏบต ตดแลวกไปหาทพงของตนเองในปาในเขา ไปหาความสขภายในใจทเปนความสขทยงใหญ ทเปนความสขทแทจรง ทเปนความสขทถาวร พอไดพบกบความสขอนนแลว ทนกสามารถกลบไปพบกบบคคลตางๆ กบสงตางๆ ไดอยางไมมความผกพน ไมไดพงพาอาศยบคคลตางๆ สงตางๆ แลว แตกลบไปเพอไปโปรดไป ชวยใหเขาไดตดตวเขาออกจากสงตางๆ เพอเขาจะไดพบกบความสขทมอยในตวของเขาเอง ความสขทเปนทพงทแทจรง เปนความสขทถาวร ไมมวนหมดสนไป

นคอหนาททพระพทธเจาไดทรงบ�าเพญมา ภารกจทไดทรงบ�าเพญมา ในเบองตน ๖ ปแรกของการบ�าเพญของการออกบวชนไมไดไป ยงเกยวกบใครเลย ไมมการสรางถาวรวตถตางๆ ไมมการสรางโบสถ

ธรรมะบนเขาเลม ๔86

ผบ�เพญทแทจรงจงมกจะปลกวเวกเสมอ ไมเกาะตดอยกบใคร

นานจนเกนไป

ธรรมะบนเขาเลม ๔

สรางเจดย สรางกฏ สรางวดสรางวา มแตการบ�าเพญเพอความหลดพน เพอความสงบของใจเพยงอยางเดยว พอไดพบกบผลททรงปรารถนาแลวกทรงท�าหนาทโปรดชวยเหลอผอนตอไปดวยการอบรมสงสอน ทเปนพทธกจททรงบ�าเพญอยทกวนทกเวลาตลอดระยเวลา ๔๕ ป ดวยกนหลงจากทตรสรแลวในวย ๓๕ ป พระองคกเรมสงสอนธรรมะ ตงแตวย ๓๕ ป จนถงวย ๘๐ ป วนหนงนทรงสงสอนสามเวลา ดวยกน ตอนบายกสงสอนญาตโยม ตอนค�ากสงสอนภกษสามเณร ตอนดกกสงสอนเทวดา และตอนเชากอนทจะทรงเสดจออกบณฑบาตกทรงเลงญาณดวามใครบางทจตพรอมทจะรบธรรมอนประเสรฐนไดเปนบคคลทสมควรไปโปรดในวนนน พระองคกจะทรงมงไปโปรดบคคลนน ไปสงสอนบคคลนน ใหไดมดวงตาเหนธรรม ใหไดหลดพนจากการเวยนวายตายเกด หลดพนจากความทกขตางๆ

ตลอดระยะเวลา ๔๕ ปนไมปรากฏมขาววาพระพทธเจาทรงสรางวด เลยแมแตวดเดยว ไมไดสรางเจดยแมแตองคเดยว ไมไดสรางโบสถ สรางวหารเลย แตทรงสรางพระอรยบคคล สรางพระโสดาบน พระสกทาคาม พระอนาคาม พระอรหนต ขนมาเปนจ�านวนมาก เพยงระยะเวลา ๗ เดอนแรกเทานนททรงประกาศพระศาสนา

88

ธรรมะบนเขาเลม ๔

คอวนเพญเดอน ๘ ไปถงวนเพญเดอน ๓ ระยะเวลา ๗ เดอนดวยกน กปรากฏเปนหลกฐานทจารกไวในพระไตรปฎกแลววามพระอรหนตสาวก ๑,๒๕๐ รปไดมาเฝาพระพทธเจา ในวนเพญเดอน ๓ วนทเราเรยกวา “วนมาฆบชา” น เปนเวลา ๗ เดอนหลงจากททรงประกาศพระธรรมค�าสอนเปนครงแรก คอวนเพญเดอน ๘ “วนอาสาฬหบชา” ไดทรงประกาศ “พระธมมจกกปป- วตตนสตร” ประกาศหลกของพระพทธศาสนา คออรยสจ ๔ มรรค ๘ พอผทไดยนไดฟงนอมน�าเอาไปปฏบตกบรรลเปนพระอรหนตขนมา เปนจ�านวนมาก อยางนอยภายใน ๗ เดอนแรกนก ๑,๒๕๐ รปแลว สมยนมพระองคใดบางทจะสามารถสรางพระอรหนตขนมาภายใน ๗ เดอน ใหมพระอรหนตปรากฏขนมา ๑,๒๕๐ รปบาง มแตสรางเจดย สรางโบสถ สรางวด สรางกฏ กนเตมไปหมด แตโบสถ เจดย กฏ เหลาน ไมไดเปนพระอรหนต เปนวตถเทานนเอง อยางนเรยกวาหลงทางหรอเปลา ชาวพทธเราเคยพจารณากนบางหรอเปลาวาเราก�าลงสรางอะไรกนอย เราก�าลงสรางพระหรอวาเราก�าลงสรางถาวรวตถ สรางสงของตางๆ สรางไปท�าไม สรางแลวท�าใหเราไดเปนพระขนมา หรอเปลา

89

เราอยาประมาทตวเราเอง อยาไปคดวาเราเปนฆราวาส เราไมมสทธ ทจะบรรลมรรค ผล นพพานได ในสมยพระพทธกาลนมฆราวาสทไมใชเปนนกบวชนบรรลมรรค ผล นพพาน กนเปนจ�านวนมาก เพราะสมยกอนเขาไมไดบาสรางโบสถ สรางเจดย สรางอะไรกนตางๆ เหมอนสมยนกน เขาบาท�าบญใหทาน เขาบารกษาศล เขาบาภาวนากน จงปรากฏเปนพระอรยสงฆสาวกขนมาเปนจ�านวนมาก อยทเหตนเอง อยทการกระท�า ถามวแตสรางโบสถ สรางเจดย สรางถาวรวตถตางๆ กจะไมมวนทจะไดสรางพระอรยบคคลขนมา ถาอยากจะสราง พระอรยบคคลกตองภาวนา ตองรกษาศลดวย ทานกท�าไป แตทานท�า ดวยเหตดวยผล ท�ากบสงทควรจะท�า เชน ใสบาตร กฏอะไรตางๆ กไมตองสรางแบบมโหฬารวจตรพสดาร สรางวดปา สรางสถานท สงบสงดวเวกเพอการบ�าเพญธรรมกน อยาไปสรางวดจนกลายเปน ศนยการคาไป สมยนมตลาดนดในวดกน มมหรสพในวดกน มอะไร ตางๆ ทไมใชเรองของศาสนาเตมไปอยในวด เตมไปในวดหมด เรอง ของศาสนาคอความสงบนหายไปหมด สถานทจะบ�าเพญนเดยวน ไมไดอยทวดเสยแลว วดไมใชเปนทบ�าเพญทจะใหความสงบ บางคนเดยวนบวชแลวอยบานกลบไดภาวนาไดบ�าเพญดกวาไปอยวด ถาอยบานคนเดยวกสามารถทจะบ�าเพญได ไปอยวดกไปเจอกบกจกรรม

ธรรมะบนเขาเลม ๔90

ตางๆ มากมายหลายรปแบบ มทงงานศพ งานบวช งานมหรสพ งานอะไรตางๆ งานฉลอง งานสมโภช งานบรณะซอมแซม งานอะไร รอยแปดพนประการเตมไปหมด ลองไปดตารางของวดตางๆ ดสวาเขามอะไรบางกจกรรมตางๆ งานภาวนานไมเหนมเลย

นแสดงวาสมยนชาวพทธเราไดออกนอกลนอกทางของพระบรมศาสดาแลว ไมไดเจรญรอยตามพระบรมศาสดากน ไมไดปลกวเวกกน ไมไดบ�าเพญกน มวแตท�าบญท�าทานเพยงอยางเดยว มวแตสราง สงตางๆ แลวผลเปนยงไง ใจไดบรรลมรรค ผล นพพาน กนบางหรอยง หรอยงวนวายเหมอนเดมอย เพราะการท�าบญท�าทานนไมมก�าลงพอ ทจะท�าใหใจสงบได ตองรกษาศล ๘ ตองรกษาศลของนกบวช แลวกตองปลกวเวก ตองอยตามสถานทสงบสงด ตองเจรญสตอยทกเวลานาทตงแตตนจนหลบ ตองส�ารวมอนทรย ตาหจมกลนกาย ไมใหสงไปหารปเสยงกลนรสโผฏฐพพะทจะท�าใหเกดความฟงซาน เกดตณหาเกดกเลสขนมา ตองคอยควบคม สงทไมควรดกตองไมด สงทไมควรฟงกไมตองฟง สงทไมตองลมรสดมกลนกไมตองท�า ถาไมมมาตรการเหลานแลว การบ�าเพญทจะท�าใหใจสงบ ท�าใหใจไดพบกบความสขทแทจรงนจะเปนไปไมไดเลย ถาเราไมตะเกยกตะกาย

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 91

ธรรมะบนเขาเลม ๔92

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 93

อยาไปสรางโบสถสรางเจดยสรางวดอะไรใหมนมากจนเกนไปสรางสถานทปฏบตธรรมกนขนมาดกวา ใหมททผปฏบตธรรมไดไปปฏบตเพราะนคอแกนของพระศาสนา

ไมบงคบตวเราใหสรางสงเหลานขนมา สงตางๆ ทดทประเสรฐ คอความสงบภายในใจนจะไมสามารถเกดขนมาไดเลย

ดงนนเราตองยอนกลบมาดทตวเราวาก�าลงเดนตามรอยพระพทธบาท ตามรอยทางของพระอรหนตสาวกกนหรอเปลา หรอเราก�าลงเดนตามรอยกเลสตณหา ก�าลงหาลาภยศสรรเสรญ หาความสขทางตาหจมกลนกาย ท�าบญท�าทานกท�าแบบไมเออตอพระศาสนา กลบเปนการท�าลายพระศาสนา เพราะไมไดไปสงเสรมในสงทควรจะสงเสรม สงทควรสงเสรมกคอการเผยแผธรรมะค�าสอนของพระพทธเจา ควรจะผลตสอหนงสอหรออะไรตางๆ ค�าสอนของพระพทธเจา ค�าสอน ของพระอรหนตทงหลาย แลวกสรางสถานทปฏบตธรรมทสงบสงด เพอเปนทบ�าเพญของผทตองการจะบ�าเพญ อยางนตางหากทเราควรจะสงเสรมกน อยาไปสรางโบสถ สรางเจดย สรางวดอะไรใหมนมาก จนเกนไป สรางสถานทปฏบตธรรมกนขนมาดกวา ใหมททผปฏบตธรรม ไดไปปฏบต เพราะนคอแกนของพระศาสนา เปนหวใจของพระศาสนา กคอธรรมปฏบตนเอง ถาไมมธรรมปฏบตแลว ปฏเวธกคอการบรรลมรรค ผล นพพาน กจะไมเปนผลทตามมาอยางแนนอน แตกอนทจะ มธรรมปฏบตได กตองมการศกษาพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจา

ธรรมะบนเขาเลม ๔94

เสยกอน กตองมการเผยแผธรรมะทสามารถน�าพาผปฏบตใหไปปฏบต และหลดพนและบรรลผลได

ธรรมะของพระพทธเจานถงแมวาจะมคณมประโยชนมากมาย แตก เปนธรรมะทหลากหลายดวยกน ซงไมจ�าเปนทจะตองศกษาพระไตรปฎก ใหร หมด ขอใหเราศกษาธรรมะทเปนแกนทจะพาใหเราหลดพนกพอแลว ดงทพระพทธเจาทรงตรสไววา พระธรรมค�าสอนของพระองคนถงแมจะมมากมายกายกอง แตมเนอหาสาระอยอนเดยวเทานน คอการดบทกข วธการดบทกขเทานนเอง ดงนนไมวาเราจะ ฟงธรรมะหรออานธรรมะในรปแบบไหนกตาม เราตองพจารณาใหเหนวา เราเอามาปฏบตเพอดบทกขไดอยางไร เราตองการเพยงเทานน ตองการ วธทจะท�าใหเราเอาธรรมะนมาดบความทกขภายในใจของเราใหได

ดงนนถาเราอยากจะท�าบญกใหเราท�าในลกษณะเพอเปนการ สงเสรมการเผยแผธรรมะค�าสอนของพระพทธเจา สนบสนนการปฏบตธรรม เชน การสรางสถานทปฏบตธรรม อนนแหละทจะท�าใหไดมการบรรลมรรค ผล นพพานกน ถาเรามวแตสรางโบสถ สรางเจดย มนกจะเปนการสรางทอยอาศยใหกบนกพราบใหกบสนขของวดนนแหละ ไปดเถอะตามโบสถตามเจดยมนกพราบมสนขอย กนเตมไปหมด

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 95

ธรรมะบนเขาเลม ๔

ไดประโยชนอะไรบางจากการสรางถาวรวตถเหลาน การสรางเจดยกด สรางองคหนงกพอแลว ส�าหรบประเทศไทยเรากมองคใหญเบอเรมอยทนครปฐมแลว ใครอยากจะกราบพระบรม สารรกธาต กไปนครปฐมกกราบไดแลว ไมจ�าเปนจะตองสรางมนทกต�าบลทกวดทกวาในประเทศ สรางไปกเทานนเอง การสรางเจดยนกเปนเหมอนกบเปนอนสรณใหเราร�าลกถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆ เทานนเอง ใหเราระลกถง พระธรรมค�าสอนของพระพทธเจาเพอทเราจะไดน�าเอาไปปฏบตเพอเราจะไดบรรลผลเทานนเอง มอยตรงนนเทานนเอง ถาเรากราบพระเจดยแลวท�าใหเราเกดศรทธาสละสมบตออกบวชได อนนนคอเจตนาของการสรางเจดย มเพอใหเราเกดศรทธา ใหเกดฉนทะ วรยะ ทจะตดความผกพนอยกบ ลาภยศสรรเสรญ ผกพนกบความสขทางตาหจมกลนกาย เพอให เราเกดศรทธาทอยากจะออกบ�าเพญออกบวช ออกปฏบตกน อนนแหละคอหนาทขององคพระเจดย มไวเพยงเทานนเอง

96

ธรรมะบนเขาเลม ๔

องคพระเจดยเองนนไมมความวเศษวโสอะไร ไมสามารถท�าใหผไปกราบผสรางบรรลมรรค ผล นพพาน ได ผทจะบรรล มรรค ผล นพพาน ไดนนจะตองเปนผปฏบตดปฏบตชอบ เทานน คอสปฏปนโน อชปฏปนโน ญายปฏปนโน สามจปฏปนโน ซงไมไดขนอยกบเพศกบวย ไมวาเปนหญง เปนชาย เปนฆราวาส เปนนกบวช เปนเดก เปนผใหญ กสามารถปฏบตด ปฏบตชอบไดดวยกน ไมมอะไรมาเปนขอหามแตอยางใด ขอหามกคอความหลงทไปคดวาตนเองไมอยในฐานะทควรจะปฏบตไดเทานนเอง

ทพดนกไมไดหามไมใหสรางเจดยนะ อยากจะสรางกสรางไป แตผลทไดรบมนกรกนเองวาผลมนไดอะไรบางจากการสรางเจดย ถาเราอยากจะไดผลจากการสรางเจดย เรากไปสรางเจดย ถาเราอยากจะไดผลจากการปฏบต เรากไปปฏบต มนตางกน อยางถาท�ากวยเตยวกไดกนกวยเตยว ท�าขาวตมกไดกนขาวตม

97

จงขอฝากเรองของการมาสสถานทสงบสงดทวเวกนเพอมาศกษาและน�าเอาสงทไดยนไดฟงไดศกษานเปนคตเตอนใจสอนใจใหเดนอยในรองในรอยของพระพทธบาท เพอความสข ความเจรญ เพอความหลดพนจากความทกขตางๆ ใหทานไดน�าเอาไปพนจพจารณาและปฏบตตอไป

ธรรมะบนเขาเลม ๔98

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 99

ดฉนเดนจงกรมแบบไมมแบบแผน เอาตามแบบ ตวเองมสตร เราเปนโครงกระดก เดนขวาซายสลบ ก�าหนดตามการเดนแบบปกต ชากวาปกต แตไมชามาก พอตอนกลบกก�าหนดยนเหนรปโครงกระดกยนหายใจ ซโครงยกมอออกลง คอยเดนตอ ท�าเชนนไดไหม รสกชดเจน ตวเอง มสตตามการเคลอนไหว

ธรรมะบนเขาเลม ๔100

ธรรมะบนเขาเลม ๔

พระอาจารย : เอา เขามา เปนอะไรหน เปนยาหรอ

ศษย : ยาสามญประจ�าบานคะ

พระอาจารย : ไดหนงสอซดหรอยง

ศษย : วาจะ search ทางอนเทอรเนตเจาคะ

พระอาจารย : ของจรงไมเอา จะไปหาของ มาถงทแลวมของ เจอของแลวกลบไมเอา จะไป

๑๕ มถนายน ๒๕๕๖

ค�าถามจากเฟซบกและแฟนเพจ ทานพระอาจารยสชาต อภชาโต และค�าถามจากในศาลา

101

หาเอง เจอพระพทธเจาแลวบอกไมเอา จะไปเปนพระพทธเจาเองดกวา ขอบ�าเพญบารมตอไป ไมเชอไมฟงพระพทธเจากลวเดยวจะเปน พระอรหนตแลวไมไดเปนพระพทธเจา เพราะพระพทธเจานยงใหญกวา เปนพระอรหนต เนย คนทตดพทธภมกจะถกหลอก แทนทจะปฏบตใหบรรลภายในชาตนกตองไปบ�าเพญบารมอกไมรกกปกกลปกวาจะได บรรลกวาจะไดตรสรเปนพระพทธเจาขนมา

อยางหลวงปมนนกเคยไดฟงวาทานกเคยตดพทธภมอย พทธภมกตองมความเมตตาความหวงใยคนนนคนน ไมกลาไปปลกวเวกเหมอนกบวา เปนการตดชองนอยทงคนอนไวไปหลดพนคนเดยว กตองอยปฏบตรวมกน สอนกนไปเดนกนไปรวมกน แตไปดวยกนเปนกลมเปนหมน มนกไปไมรอด เหมอนคนวายน�าไมเปนมาเกาะกน มนกจมดวยกนหมด ถาตางคนตางแยกหดไปวายกนเอง มนกจะรอด พอมาวายมาเกาะตดกน ตางคนกตางวายไมเปน ตางคนกตางเกาะกนไป แตถาตางคน กตางวายกนเอง ถาไมวายกจม มนกตองวายจนได มนกวายได แตถาเกาะกนกอาศยคนอนวายเราไมวาย เอารดเอาเปรยบ พอไมวาย คนวายคนเดยวมนกตาย คนเปนสบมาเกาะคนวายคนเดยว คนวายมนกวายไมไหว มนกจมไปดวยกน ดงนนตองแยกกนไป หดวายกนเอง ไปปลกวเวก ตางคนตางไป

ธรรมะบนเขาเลม ๔102

การเปนพระอรหนต กบพระพทธเจานไมตางกนนะหลดพนเหมอนกน

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 103

การเปนพระอรหนตกบพระพทธเจานไมตางกนนะ หลดพนเหมอนกน ถาตตวเครองบนชนหนงกไดอยชนหนงเหมอนกน เพยงแตซอตวจากคนละบรษทเทานนเอง ซอจากบรษทของการบนกบซอจาก บรษททวร พอถงเวลาขนเครองเขากใหนงชนหนงเหมอนกน เปนพระอรหนตกถงนพพานเหมอนกน เปนพระพทธเจากถงนพพานเหมอนกน หลดพนจากการเวยนวายตายเกดเหมอนกน ไมมอะไรแตกตางกนเลย ตางตรงทวาเปนพระพทธเจานตองหาทางเอง เปนพระอรหนตนไมตอง มพระพทธเจาน�าทาง เพยงแตเดนตามเทานน งายกวาหลายรอยหลายลานเทาดวยกน พระพทธเจานยากล�าบากตองหาทางเอง แตพวกเรานไมตองหาทางเพราะพระพทธเจาน�าทาง อยแลว เพยงแตเดนตามเทานนเอง งายกวาเปนลานเทา ถาไมเดนตาม กถอวาฉลาดหรอโงกไปคดดเอาเอง มทางใหเดนตาม มคนน�าทาง ไมเดนตามเขา กลบตองหาทางเอาเอง อยากจะหาเอง อยางนมา

ธรรมะบนเขาเลม ๔104

ไดหนงสอแลวกไมเอา จะไปหาเองในอนเทอรเนต เหมอนกนเลย แบบเดยวกน อยากจะแสดงความสามารถวาเราเกงเราฉลาด ใช มนกดเหมอนกนความเกงความฉลาด การพงตนเอง นกดเหมอนกน แตเรองการบรรลธรรมน มนพงตนเองโดยทไมมคนสอนน เปนเรองเดยวเทานนทพงไมได ตองพงคนอน ยกเวนวาเราเปนพระโพธสตว อยางพระพทธเจาเทานน แตถาพระพทธเจาไดพบกบพระพทธเจา ทานกคงจะไมไปบ�าเพญใหเหนอยยาก แตทานตองบ�าเพญใหเหนอยยาก กเพราะไมมพระพทธเจามาสอนทาน ตอนทพระพทธเจาบ�าเพญนน ไมมพระพทธศาสนาอย ไมมใครสอน ไมมใครบอกทาง เมอไมมใครสอนใครบอกกตองหาทางเองเทานนเอง แตถามคนสอนมคนบอกทางอยแลว ไปหาทางเองใหเหนอยท�าไม อยางคณเดนทางมาทน ไมรจกทาง ถามคนทเขาร เขาบอกทสองทกมาถงแลว ถาไมบอก ขบไปเถอะ วนไปเวยนมาอยนนแหละ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 105

ศษย : เรองอสภะนะครบ การใชอสภะทผมรสกทปฏบตมาชวยถอนออกจากความยดความอยากในรปความเปนตวตน ผมรสกความ เปนกลาง ณ ขณะจตนน แตเพอใหไดผล ตองท�าบอยๆ อยางเดยว หรอตองปรบการพจารณา หรอมอบายทละเอยดหรอไมครบ

พระอาจารย : ตองท�ามนจนช�านาญจนมนเปนนสย มองทไรกจะ เหนอสภะทกครงไป ไมมการทจะเหนวาเปนสภะอกตอไป ถายงเหน การเปนสภะเมอไรกจะเกดกามารมณขนมาทนท ตองหดดไปเรอยๆ ดจนกระทงมนตดเปนนสย มองทไรกจะเหนเปนอสภะไปตลอดเวลา ถามนเหนวาเปนอสภะแลวกามารมณจะเกดขนมาไมได เวลาเรา ไปเหนกองขยะ เราเกดกามารมณขนมาไหม เราเหนกองอจจาระน เราจะเกดอารมณขนมาหรอเปลา ไมเกดหรอก แตถาเราไปมองภาพสวยๆ งามๆ ทเขาถายในนตยสารตางๆ นเปนอยางไร ดแลวเปนอยางไร วบขนมาเลย

ดงนนอยทเราดมนเองนะ เราดอะไร ถาเราดสงทมนเปนปฏกลเปนอสภะ มนกจะเกดความขยะแขยง มนจะไมมกามารมณ ถาเราไปมอง ในสงทมนสวยมนงาม มนกจะเกดกามารมณขนมา ดงนนขณะทเรามองสงทสวย ในใจเรากตองมสงทไมสวยขนมาคอยสกดไว คอเรา

ธรรมะบนเขาเลม ๔106

ไมหาม เรามองไดทกอยาง แตเราตองมยามเครองมออาวธคอยสกด ตวกามารมณ ถาดสงทสวยแตไมเกดกามารมณกดไป ไมเปนปญหาอะไร แตพอเกดกามารมณขนมา เราตองมเครองมอมอาวธทจะฆา กามารมณนนทนท อาวธทจะฆากามารมณกคอการเหนอสภะในลกษณะตางๆ นเอง การจะเหนอสภะไดกตองพยายามดอยเรอยๆ พจารณาอยเรอยๆ จนมนจ�าได เหมอนกบเราทองสตรคณ หรอทองบทสวดมนตอยางน ถาเราไมทองอยเรอยๆ เดยวมนกลมได แตถาเราทองอยเรอยๆ ทกวนทกคนทกเวลาจนกระทงมนไมลม เวลาเกด กามารมณขนมา เรากดงมนขนมาปบ กามารมณมนกดบไป ถาอยางน เราไมตองทองกได เรารวาเรามเครองมออยในใจเราแลว แตถามนจางหายไป เรากตองสรางมนขนมาใหม พจารณามนขนมาใหม ทบทวนมนขนมาใหม ดงนนเราทบทวนมนไดอยเรอยๆ เวลาวางๆ เรากทบทวนไป พจารณาอสภะไปบาง

ศษย : แลวถาสตพฒนาไปถงจดหนงโดยมก�าลงสมาธตงมน ไมหวนไหวดวย เรายงจ�าเปนตองเอาอสภะมาคนแทนทจะรเฉยๆ อกหรอไมครบ หรอตองใชอสภะไปถงเมอไรครบเพอพฒนาใหเกดปญญา ตวจรงในการตดขาดราคะ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 107

ธรรมะบนเขาเลม ๔108

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 109

สตนไมสามารถตดขาดราคะไดอยางถาวร สตเพยงแตสะกดสกดใหมนหยดเทานนเอง แตอสภะนแหละจะเปนตวทจะก�จดกามารมณไดอยางถาวร

พระอาจารย : คอสตนไมสามารถตดขาดราคะไดอยางถาวร สตเพยง แตสะกดสกดใหมนหยดเทานนเอง แตอสภะนแหละจะเปนตวทจะก�าจดกามารมณไดอยางถาวร ถาตราบใดยงมกามารมณอย ตราบนน กยงตองเจรญอสภะอย เหมอนกบคนไข ถายงมไขอยกยงตองกนยาลดไขไปจนกวาไขจะหมดเทานนแหละ จงจะเลกกนยาลดไข

ศษย : เมอคนนขณะนงสมาธไดเปดคลปเสยงสนทนาปฏสนถารธรรมระหวางหลวงปหลากบหลวงปบญฤทธ การทเปดเสยงเทศนาธรรม ของครอาจารยระหวางนงสมาธกเพอหวงใหชวยน�าสมาธ พอนงได สกพกกรอาการปวดขา ปวดหลง กอนนงสมาธจะสวดมนตโดยเฉพาะบทชยยะนอยหรอนะโม เม พอวางใจยอมรบอาการปวดขากจะมอาการวบ ลกษณะเหมอนนงรถลงเนนเขา แตหไดยนเสยงเทศนาธรรมของ หลวงปหลาจากคลป คอตลอดชวงทนงสมาธจะมอาการวบนสามครง และอาการวบนจะเกดขนชวงรอยตอตรงกลางระหวางรปวดขาปวดหลงแลววางใจยอมรบ

พระอาจารย : กแสดงวาใจสงบ เวลามนวบมนกสงบ เพยงแตวามนสงบไดหลายระดบดวยกน บางทสงบจากระดบรอยลงมาถงระดบ

ธรรมะบนเขาเลม ๔110

แปดสบอยางน มนยงไมสงบถงระดบศนยเทานนเอง ถาสงบถงระดบศนยนทกอยางมนจะหายไปหมด อนนกเพยงแตวามนลดระดบมน ลงมา เหมอนกบขบรถ เวลาเราเปลยนเกยรนรถกจะวงเรวขน เงยบลง ถาไมเปลยนเกยร วงไปเสยงมนกจะดง เวลานงสมาธไปนสกพก มนกจะวบลงไปหนอย เบาลงมาหนอย สบายขนไปหนอย เดยวนงไปอก สกระยะหนงกวบลงไปอกหนอย อนนเรยกวาลงแบบเปนขนๆ ลงทละขน เหมอนเปลยนเกยรรถ แตอกแบบหนงกคอแบบลงสดๆ เลย คอลงแบบ ตกลฟต ตกหลมตกบอ วบลงไปถงจดต�าสดเลย อนนกมไดสองลกษณะ ดวยกน

ศษย : ดฉนเดนจงกรมแบบไมมแบบแผน เอาตามแบบตวเองมสตร เราเปนโครงกระดก เดนขวาซายสลบก�าหนดตามการเดนแบบปกต ชากวาปกต แตไมชามาก พอตอนกลบกก�าหนดยนเหนรปโครงกระดก ยนหายใจ ซโครงยกมอออกลง คอยเดนตอ ท�าเชนนไดไหม รสกชดเจน ตวเองมสตตามการเคลอนไหว

พระอาจารย : คอการเดนจงกรมนสามารถเดนไดในหลายลกษณะดวยกน เดนชากได เดนเรวกได อนนเปนรปแบบ ตวส�าคญกคอ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 111

ตวใจวาก�าลงท�าอะไรอย การเดนจงกรมนกท�าไดสองอยาง คอเจรญสตหรอเจรญปญญา ถาเจรญสตกคอยควบคมใจไมใหไปคดเรองนนเรองน ใหอยกบเรองใดเรองหนง เชน อยกบการเดนกได จะก�าหนดวารางกายนเปนโครงกระดกเดนไปเดนมาอยางนกได อยางนกจะอยในลกษณะของปญญา คอพจารณาเหนรางกายวาเปนโครงกระดก

ศษย : ก�าหนดจตใหเหนรางกายเปนโครงกระดกกคอจนตนาการ ใชไหมคะ

พระอาจารย : ตอนตนกตองจนตนาการไปกอน แตความจรงมน กเปนอยแลว ลองเคาะหวดส ลองจบแขนจบขาดส นกขนมาใหมนเหน

ศษย : คอมนอยขางใน เรามองไมเหน มนกตองนก เวลาเราเดนสมถะ แลวภาวนาเขาไปขางใน อยางเชนวาเรานกภาวนาค�าวาอฐอยางน ถาเกดอฐเราอาจจะเพงไปทจดใดจดหนง เชน สมมตทหวแลวกเพงไปจนตนาการไป

พระอาจารย : จนตนาการไปจนกระทงมนกลายเปนความจรงขนมา ในใจ คอสามารถมองเหนไดทนท

ธรรมะบนเขาเลม ๔112

ธรรมะบนเขาเลม ๔

ศษย : กเหมอนกบของสายธรรมกายทยดเปนดวงแกวกจะจนตนาการจากตรงนน

พระอาจารย : ใช แตจนตนาการดวงแกวนมนจะไมไดปญญา มนจะ ไดความสงบ แตถาจนตนาการเปนโครงกระดกน มนจะไดทงสมาธดวย ไดทงปญญาดวย มนจะท�าใหเราไมหลงกบรางกายของคนอน เวลาเรา เหนรางกายทสวยงาม เรากบอกมนกแคหนงหมกระดกนเอง เราไปหลงใหลกบมนเอง

ศษย : แลวอยางกรณมางกายละคะ

พระอาจารย : มางกาย กคอใหเราหดฆารางกายน กตดคอ ตดแขน ตดขา หรอแยกเอาจบเอามากองมนไวตางๆ

ศษย : กตองนกเอาใชไหมคะ

พระอาจารย : กตองนกเอาสนะ ทกอยางทเราท�านกนกทงนนแหละ มาทนกนกใชไหม ไปกนกวยเตยวกตองนกกอน ไปนอนกบคนโนนคนน กตองนกกอน มนกนกทงนนแหละ เพยงแตนกไปในทางทผด ใหมนนกไปในทางทถก

113

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 115

เราปฏบตธรรมนเพอฆากเลสตณหาเราไมไดไปฆาใจ

แลวใจมนจะตายไดอยางไร

ศษย : แลวในกรณทตวเองปฏบตทางสายวปสสนาทเปนยบหนอพองหนอ มนจะไมใชนกคะ

พระอาจารย : นกทงนนแหละ มนไมมอะไรไมนกหรอก ทกอยางมนมาจากตวนกทงนนแหละ สงขารความคดปรงแตง เพยงแตมนปรงแตงไปในทางสมทย มนปรงแตงไปในทางกามตณหา ภวตณหา วภวตณหา ตอนนเราตองการใหมนมานกในทางทท�าใหไมเกดกามตณหา ภวตณหา วภวตณหา

ศษย : งนทพระอาจารยบอกวาถาเปนใจนจะไมตาย ถาเกดกรณเราเจรญปฏบตไปจนถงสนกเลส ตวใจนยงอยไหมคะ

พระอาจารย : กเราไปฆามนหรอเปลาละเวลาทเราเจรญ เวลาทเรา ปฏบตธรรมนเราไปฆาใจหรอเปลา เราไมไดฆาใจ เราฆากเลสทมนอย ในใจ เหมอนหมอเวลารกษาคนไข หมอฆาคนไขหรอเปลา หมอฆา เชอโรคทมนอยในรางกาย พอเชอโรคหมดแลวรางกายกยงอย เหมอนเดม เขาใจไหม กเลสตณหามนอยในใจ เราปฏบตธรรมนเพอฆากเลสตณหา เราไมไดไปฆาใจ แลวใจมนจะตายไดอยางไร ถงแมจะฆา

ธรรมะบนเขาเลม ๔116

มนกไมตาย เพราะมนไมม มนไมมรปไมมราง มนเหมอนความวางอยางน คณจะไปทบใหมนหายไปไดหรอเปลา ทปฏบตนไมไดไปฆาใจ ฆากเลสทอยในใจ

ศษย : ทราบคะ

พระอาจารย : เอา ทราบแลวจะมาถามท�าไม

ศษย : แตวาตวใจ คอตวใจนยงอยไหม

พระอาจารย : มนจะหายไปไดยงไง กไมไดไปท�าอะไรมนจะหายไป ไดอยางไร คณไปเอาความคดนมาจากทไหน คณไปคดอยางนได อยางไรวาใจมนหายไป คณไปคดอยางนนไดอยางไร ไปฟงมาจากทไหน กของมนมอยเราไมไดไปท�าอะไรมน ไมไดไปแตะตองมน มนจะหายไป ไดอยางไร อยางกฏศาลาหลงน มนกอยอยางน เราไมไดไปรอ ไปถอนมน มนจะหายไปไดอยางไร เรามากวาดถศาลาอยางเดยวอยางน มนจะหายไปไดอยางไร เรามาท�าความสะอาดศาลา เรามาท�าความสะอาดใจ ใจเรามเครองเศราหมองคอกเลสตณหา กเทานนเอง แลวใจมนจะหายไปไหน ทมาหายกมาคดถงค�าวา ปรมง สญญง

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 117

ธรรมะบนเขาเลม ๔118

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 119

นเอง เขาใจหรอเปลา เพราะวาสญ กเลยคดวาใจสญ พอนพพาน แลวสญ กแสดงวาใจสญ มนไมสญ สงทสญกคอกเลสตณหาทมอยในใจ ใจสะอาดบรสทธ สญจากความสกปรกตางๆ สญจากกเลสเครอง เศราหมองทงหลาย นคอค�าวาสญ มนจะหายไปตรงไหน คณไปหาหมอ หมอรกษาคณเสรจแลวรางกายคณหายหรอเปลา นอกจากรางกายมนตายกชวยไมได แตใจไมตายเหมอนรางกาย

กมความคดแปลกๆ ดเหมอนกนนะ บางทไปอานธรรมขนสงโดยทเราไมมปญญารองรบนมนกจะท�าใหเราหลงได สวนใหญทชอบไปเรยนอภธรรมกนน แตพนฐานตวเองยงไมมปญญาในระดบนน ศกษาไปแลว กจนตนาการปรงแตงไป นกวาดภาพไปตางๆ นานา บางคนถงกบวาดพระนพพานใหดไดเลย เปนเหมอนแผนทเลย รอบนอกเปนโสดาบน รอบทสองเปนสกทาคาม รอบทสามเปนอนาคาม เปนแบบวงแหวนเขาไปเลย อนนเปนจนตนาการลวนๆ เวลาปฏบตเราไมเหนหรอกของพวกนทจะเกดขนมาในใจ แตมนจะเหนใจเบาขนสขขนมากขน ความทกขนอยลง ความหลงนอยลง ความโงนอยลง แตใจไมหายหรอก หายแลวพระพทธเจาจะเอาใจมาประกาศพระธรรมค�าสอนไดอยางไร พระพทธเจาตรสรตงแตวนเพญเดอนหก อาย ๓๕ ตอนนนใจเปนปรมง สญญงแลว แลวเอาอะไรมาสงสอนอกตง ๔๕ ป เอารางกายทไมม

ธรรมะบนเขาเลม ๔120

ใจหรอ รางกายทไมมใจกคอซากศพนเอง จะมาสงสอนใครไดใหเกด สมมาทฏฐนะ

มปญหาอกไหม หมดแลวหรอ มใครอยากจะถามอะไรอกไหม หรอยงไมหายสงสยกถามอกได เราไมไดบงคบนะ

ศษย : ไดปฏบตดวย แตไมเขาใจในระดบทลกไปถงในทสดนพพาน กตองไมม หมายถงมนสญหมด คอมนไมสามารถจะใหค�าจ�ากดความได ในกรณทเปนสมมตบญญต

พระอาจารย : มนสญแตมนไมไดสญอยางทเราคด มนไมไดมอยางทเราคดวาม

ศษย : กเขาใจคะวาหลวงปมนพดถงเลขศนย

พระอาจารย : เลขศนยม แตคาของศนยมนไมม ใชไหม แตตวเลข มอย เชน ไปดบญชมนเหลอแตเลขศนยในบญช แตไมมเงน (หวเราะ) ไปศกษาปฏบตกบใครมาบางละ

ศษย : ไมใชคะ คอเดมปฏบตทางดานสมาธ แลวกจะมสภาวธรรมเกดขนเยอะ กเลยไดแคสมาธขนตน แตตอนนชอบทางดานปรยต อภธรรม

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 121

พระอาจารย : คอสมาธนมวธ ๔๐ วธดวยกน กรรมฐาน ๔๐ การเจรญ สมาธนมหลากหลายวธแลวแตจรตของแตละคน อนนไมเปนปญหา แตปญญานมนตองไปทางเดยวกน มนตองเขาสไตรลกษณ เขาสอรยสจ ๔ หมด ถาไมเหนไตรลกษณ ไมเหนอรยสจ ๔ นบรรลไมได แตสมาธนยบหนอกได เพงลกแกวกได พทโธกได มนมหลายวธ เพงกสณตางๆ ได พจารณาอสภะกได แผเมตตากได เจรญพรหมวหาร ๔ ลองไปศกษากรรมฐาน ๔๐ ดส

กรรมฐาน คอ อารมณทใชในการท�าใจใหสงบ มอย ๔๐ ชนดดวยกน อนสตกมอย ๑๐ ประการ เชน พทธานสต ธมมานสต สงฆานสต อานาปานสต เทวานสต มรณานสต อนนกเปนการระลกถงสงใด สงหนง เพอจะเบยงเบนไมใหใจไปคดถงเรองนนเรองนเทานนเอง ผกใจไวดงใจไว การท�าสมาธกเพอหยดความคดปรงแตง ถาไมมงาน ใหใจท�า มนกจะนงคดเรอยเปอย กตองหางานใหมนท�า ใหมนทอง พทโธไป ใหมนสวดมนตไป ใหมนดลกแกวไป ใหมนดยบหนอพองหนอไป หรออะไรกตามทชอบทถกกบจรตกใชไปท�าไปเทานนเอง เปาหมาย กคอใหมนเปนอเบกขา เปนสกแตวาร เอกคคตารมณ วาง ถาไปร ไปเหนเทวดา เหนกายทพย รปทพย ไปเทยวสวรรค ไปอะไรอยางน

ธรรมะบนเขาเลม ๔122

ไมใชสมมาสมาธแลว เปนมจฉาสมาธ ถาไปตรงนนแลวตองถอน กลบมา ดงกลบมา อยาตามไป ตองเขาสความวางความสงบเพยงอยางเดยว เพราะทนนเปนฐานของจต เปนทสรางพลงทจะตอสกบกเลสตณหาได ไปเทยวสวรรค ไปเทยวอะไรน ท�าใหเกดกเลสขนมา ไมไดท�าใหกเลสหยดท�างาน เวลานงทไรกอยากจะไปเทยวทกท อยากจะไปทองทนนทองทน อยากจะเหนสงนนสงน รเรองนน รเรองน ถาจะรขอใหรเรองเดยว ใหรเรองไตรลกษณ อนจจง ทกขง อนตตา รเรองอสภะเทานน ถานงสมาธแลวเกดเหนสงเหลาน เหนไปเลย เหนรางกายเปนซากศพ กลายเปนซากศพถกเขาจบไป เผาไฟ จนกระทงมนกลายเปนขเถากลายเปนเศษกระดกไป ถาเหนอยางนไดเปนประโยชน เปนวปสสนาเปนปญญา

ศษย : คอทเหนอยางนไมใชเฉพาะเหนขางใน เหนภายนอกเลยไมไดหรอคะ

พระอาจารย : กตองเหนตลอดเวลา ทเหนนนเปนเพยงแตเปนจดเรมตนเพอเปนการจดประกาย พอออกมาแลวกตองเหนตลอดเวลา

ศษย : ลมตานเหรอคะ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 123

พระอาจารย : ตองนกอยเรอยๆ นกถงเขานกถงเรา นกถงคนท เรารกหรอคนทเราเกลยดกได นกถงคนทเราเกลยดเราจะไดหายเกลยด เพราะเดยวมนกกลายเปนขเถาไปแลว กไมตองไปท�าอะไรมนหรอก ใหเหนอยยากเปลาๆ เดยวมนกตายแลว นกถงคนรกกจะไดเตรยมตว เตรยมใจวาเดยวเขากตองจากเราไปแลวนะ แลวเดยวเรากตองจากเขาไปแลว เพอจะไดดบความทกขเทานนเอง

การเหนในสมาธนเปนเหมอนกบเปนจดเรมตน ไมใชพอออกมาแลว กไมนกตอ ไปคดถงเรองโนนเรองนตอ ลมเรองความตายไป อยางน กไมเกดประโยชนอะไร ใหเหนมนแลวจะไดไมลม แลวเอามาคดอยเรอยๆ เหนหนาใครเหนรปรางของใครกนกวาตอไปกตองเปนซากศพ ตอไปกตองกลายเปนขเถาเปนเศษกระดกไป ใหนกอยางนไปเรอยๆ เหนใครกเหนอยางนไปเรอยๆ ตอไปจะไดไมหลง ทกวนนเราหลง เราเหนวาเขาเปนคนเปนรปเปนราง เขาจะตองอยอยางนเปนอยางนไปเรอยๆ พอเขาไมเปนปบกทกขใจเสยใจ นปฏบตเพอดบความทกขใจ ความเสยใจ เพอปองกนไมใหเกดความทกขใจเกดความเสยใจ เวลาเกดเหตการณทตองเกดคอความตาย

ธรรมะบนเขาเลม ๔124

ศษย : มค�าถามตวเองครบพระอาจารย อยางบางชวงถาเราไมมเรองอะไรเขามามากๆ สตของเรากจะอยในระดบปกต จะไมไปสนใจเรองคนอน จะไมอะไรทงสนอยางนครบ แตยกตวอยาง วนนขบรถมา ชวงนมนมอะไรเขามาคดเยอะ พอขบรถมาปกตเนย ถารถคนนมนมาปาดหนาเรา เราจะนง เรองของเขา แตวนนมนมอารมณบางตว น มาปาดหนา รถเราท�าไมเนย อารมณนนนะครบ แตเราไปรเลยวาอารมณโมโหรถคนนเกดขนแลว และพอรวาเกดขนแลวมนกดบอตโนมตเอง อยางน คอปลอยใหมนเกดไปใชไหมครบพระอาจารย

พระอาจารย : คอเรายงไมมสตปญญาเรวพอทจะสกดอารมณได ถาเรามสตปญญา พอมนจะแวบขนมา เราจะหยดมนไดแลว แตเรายง ไมไปถงจดนน เราไมไดเฝาอยทปากประตมน เราอยหางไกลมน เราตอง ออกมาจากประตแลวถงจะเหนตวมน แตกยงดทเรายงมสตพอทจะหยดมนได

ศษย : ออ ปกตบางทมนกอยทปากประตครบพระอาจารย แตวาอยางชวงนมอะไรใหคดเยอะ แลวอาจจะมความเครยดผสมเลกนอย พอเกดปบ เราไปปลอยใหมนเกด แตเรามาตามรทหลง เราไมไดรทตน เรามารทหลง

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 125

ธรรมะบนเขาเลม ๔126

ถามองเปนไตรลกษณมนกจะนง

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 127

พระอาจารย : ใช เพราะตอนนนเราไมไดเฝาอยทตนไง เรามาวนวาย อยกบไอเรองราวตางๆ เราจงตองตดมนเรองราวตางๆ ใชไตรลกษณตดมน อะไรจะเกดกเกด ท�าไดกท�า ท�าไมไดกชางหวมน ใช บางวนมนมอารมณ มนมเรองมาสมผสมาท�าใหเราตองคดตองอะไร มนกเลย ท�าใหเราเผลอสต

ศษย : ถาวนไหนสมาธดสตดเนย เราจะไปอยทตนเลย แตวนไหนทมน หลดหนอย มนจะไปตามทปลาย แตนานๆ กจะมทหลดไปเลยไมตามทงตน ทงปลาย

พระอาจารย : เขาเรยกตบะแตกไง (หวเราะ) อาละวาดเลย

ศษย : ไมขนาดนนครบ แตพอผานไปแลวเราจะรเลย แตเราก เหมอนกบวากปลอยใหมนเปนอยางน ไมสนใจ แตวาจะเปนสวนนอย ครบ แตสวนใหญจะรตงแตตน พอเรมมอะไรเครยดๆ ขนมาจะไปรปลาย แตพอนดหนอยครบทหลดเลย แตถาหลดนกดงกลบมากเปนปกต ใชไหมครบพระอาจารย

ธรรมะบนเขาเลม ๔128

พระอาจารย : ทกอยางมนกกลบไปเปนปกต เหมอนน�านะ มนมคลน สกระยะ พอมนสงบ มนกกลบมานงเหมอนเดม ปญหาคอเราจะรกษาใหมนนงไปเรอยๆ ไมใหมนกระเพอมไดหรอเปลา

ศษย : การทจะใหมนนงไปเรอยๆ

พระอาจารย : ตองมสตปญญา

ศษย : สวนใหญจะมองใหมนเปนไตรลกษณ

พระอาจารย : มองเปนไตรลกษณมนกจะนง

ศษย : ทกอยางปกตกเปนเรองของเขา ใครจะท�าดท�าชวกเรองของเขา เขาจะท�าชวตองตกนรกกเรองของเขา เราจะไปสนใจท�าไม

พระอาจารย : แตพอมนไมเปนไตรลกษณปบ มนกวนขนมาทนท ถายงเปนตวเราของเราอย มนกวนขนมาทนท

ศษย : มใครถามอกไหมครบ ปญหายงถามเยอะยงดครบ บางทพระอาจารยเทศนนถามคนถามจะไดเรองใหมๆ ขนมา

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 129

พระอาจารย : มคนเขาขอรองวาเวลาเราพดอะไรถามนหนกเกนไป กชวยตดๆ ออกบาง เรากไมรวามนหนกหรอไมหนก เราพดตามความจรง มนเกดขนไดกบทกคน แมกบตวเรามนกเกดขนได ถามนมธรรม มเหตการณมอะไรในใจมนกตองเกดได ถามนยงมกเลสอย มนกเกดได ใชไหม หรอมปญหาอะไรมนกจะเกดเหตการณอยางนได มนเกดขนได กบทกคน

ถาคนฟงธรรมะดวยความเปนธรรมแลวจะไมเปนปญหาเลย แตถาฟงดวยอคตวาเปนอาจารยของเรา เปนคนทเราเคารพบชา ฟงแลวมนกจะกระเทอนใจ แตถาฟงแลวเปนหลกธรรม เปนเรองธรรมดา เปนเรองทพระพทธเจาทรงสงสอน เรองทครบาอาจารยสงสอนมา มนกไมเหนเปนปญหาอะไร การเปนอาจารยกยงเปนอาจารยอย อยากจะกราบไหวบชาตอนนกยงกราบไหวไดอย ไมเหนมเปนปญหา ไมมใครหาม คอจะวาพระสงฆองคเจาแตะตองไมไดกไมจรง แมแตพระพทธเจา พระองคกทรงเปดโอกาสใหพระสงฆต�าหนตเตยนได เชนวนออกพรรษานเขาจะมวนปวารณา

ค�าวา ปวารณา กคอเปดโอกาสใหพระทอยในวดดวยกนนมสทธ มโอกาสทเหนวาการประพฤตของพระรปหนงรปใดไมเหมาะไมควร

ธรรมะบนเขาเลม ๔130

อยางไรกพดออกมาไดเลย พดกนตอหนาตอตานเลย ไมตองไปพดกนลบหลง พดกนเลยวาทานท�าอยางนไมถกนะ ผดหลกพระวนยอยางนน อยางน พดไดเลย พระพทธเจาเองกเปดโอกาสใหกบพระทกรปทศกษาอยกบพระองควา ถาพระองคประพฤตอะไรทไมเหมาะไมสม กสามารถทจะพดไดเลย วนออกพรรษานจะม เขาเรยกวนปวารณา ปวารณา กคอการเปดโอกาสเปดตวเองใหผอน คอยอมเปนเปาหนงวน เปนเปานง ใครมปนชนดไหนอยากจะทดลองยงกยงมาเลย แลวผฟง กจะฟงดวยเหตดวยผล ถาเปนสงทเปนเหตเปนผลเปนความจรงเปนประโยชนกจะรบเอามาแกไขเปลยนแปลง แตถาเปนสงทไมมเหต ไมมผล แลวเปนสงทสามารถชแจงไดกจะชแจงไป กเทานนเอง ไมเหน มปญหาอะไร ไมมใครอยเหนอธรรม นคอหลกของพระพทธเจา แมแตพระพทธเจาเองกไมอยเหนอธรรม พระพทธเจายอมใหผอนวพากษวจารณได วากลาวตกเตอนได

ศษย : พระอาจารยมขอหนงครบ คอวาผมเหนพระสงฆกลมหนง ประมาณสหาโมงเยนนครบ เขามาอยหนาตลาด แลวเขากมาชกชวนให คนบวชครบ เหมอนกบโครงการอะไรนนครบ มนไมใชกจของสงฆ ถกไหมครบพระอาจารย

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 131

พระอาจารย : ไมใชหรอก พระพทธเจาไมไดท�าอยางนน ครบาอาจารย ทานกไมไดท�าอยางนน คอการสงสอนธรรมะนตองมกาลเทศะ เชน วนนใครมาสนใจมาฟงธรรมเรากชวนใหบวช ทเทศนวนนกชวนให บวชกนไมใชหรอ ใชไหม ถายงงไมเปนไรใชไหม ขอใหมนมกาลเทศะ ดคนฟงดวย ไมใชคนไมรอโหนอเหนเขามาซอขาวซอของกมาชวนเขาไปบวชกนเถด อนนมนจะท�าใหศาสนาเสอม เขาหาวาศาสนาบา ใชไหม จะชวนใครกตองดวาเขาสนใจหรอเปลา ถาเขาสนใจกชวนเขาวาดนะ ยงงนยงงนะ เชน เราขายของ คนมาซอของรานเราใชไหม เรากบอก อนนดอยางโนนอยางน บอกเขาได ไมใชคนเดนผานไปผานมากลากเขามาในรานเรา ตองดวาเขาสนใจหรอเปลา

ศษย : เอาปรมาณครบ เหมอนอยางเชนเฟซบกทกวนนครบพระอาจารย คอวาลกษณะของเฟซบกหรอเวบไซตน เขาจะตองมการประชาสมพนธตางๆ หรออะไรตางๆ เพอใหคนเขามาสนใจเยอะทสดใชไหมครบ แตวา ผมใชหลกทวา ถาวาระธรรมวาระกรรมมนตรงกน เดยวเขามาเอง เราไมตองไปโฆษณาใหคนอนมาสนใจเหมอนเปนการสรางมลคา

พระอาจารย : เราไมตองการปรมาณ เราตองการใชนเปนสอเผยแผธรรมะเทานนเอง เชน วนนคนมาทนไดกคน แตคนทไมไดมาน

ธรรมะบนเขาเลม ๔132

สามารถไดรบความรเทาๆ กบคนทมาทน เราตองการเทานนเอง เราไมตองการดตวเลขวาวนนใครชอบเทาไร ใครเกลยดเทาไร

ศษย : แรกๆ กดวาชอบกคนแลว ตอนหลงกแลวแตเขาเถอะ ถาเผอ ชวงวาระมนถงกนเดยวเขากมาเอง

พระอาจารย : เราถอวาเปนแหลงเผยแผธรรมะเทานนเอง เปนสอ เทานนเอง ใหคนทเขาไมมโอกาสไดมาเหมอนกบไดมา บางคนนเขา ดใจมาก เขาบอกเดยวนเขาสามารถตดตาม ถาไมมคณนเรากไมสามารถ เผยแผไดเพราะไมมใครท�า แลวเรากคงจะไมไปขอรองใคร เพราะวา มนเปนเรองทไมอยในวสยทจะท�า แตอยดๆ คณกมาเสนอตวเอง

ศษย : แตถาเกดวาผมเปนพวกแบบวนวายๆ นะครบพระอาจารย เดยวนนเดยวน พระอาจารยกคงจะไมอนญาตเหมอนกน แตผมกมา แนวไมเอาอะไรเหมอนกน เอาแตธรรมะอยางเดยว ไมสนใจอะไรเหมอนกน สนใจแตธรรมะของพระพทธเจาอยางเดยว

พระอาจารย : อยาเรยไรเปนอนขาดนะ อยาหาเงนผานทางสอ เงนไมส�าคญ ตอนนพออยพอกนแลว ไมเดอดรอน อยาไปใหชาวบาน เขาดาเลย

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 133

ขอใหเราท�าดวยจตใจทสะอาดบรสทธ ไมมอะไรแอบแฝงอยเทานนเอง ท�าเพอรบใชพระพทธศาสนา รบใชพระพทธเจา ในฐานะทเรายงเปนฆราวาสอย แตถาเปนนกบวช เรากจะไมใหท�า

เพราะถาเปนนกบวชกอยากจะใหไปปลกวเวก อยางพระบนเขาน เราไมใหมายงเลย บอกทานอยาออกมาตอนทมคนมา ใหทานไปภาวนา อยากจะออกมากหลงจากทญาตโยมกลบกนไปหมดแลว เพราะมนอย ตางฐานะแลว นกบวชนตองปลกวเวกตองอยคนเดยว ตองไมรบรเรองราวภายนอก แตนกบญนยงตองท�า ท�าไดท�า มอะไรอยากจะแจก จะจายอยากจะเสยสละกท�าไปเลย ท�าตามฐานะนะ ไมใหท�ามากกวาทเราจะท�าได เราท�าไดมากไดนอยกท�าไป

ศษย : พระอาจารยคะ มเรองสงสยอยขอหนงเรองทใหขงตวเอง ถาเราภาวนาพทโธไปดวยกเหมอนกบเรากดกเลสเราไว แลวถาเรา ไมภาวนา เรากนงไปเฉยๆ หรอคะ

พระอาจารย : นงเฉยๆ แตมนจะทรมานมากไง เพราะจตมนจะคดมากฟงมาก ถาเราพทโธมนกจะชวย เหมอนกบเรากนยาแกปวด ถาเรามไขแลวเราไมกน ปลอยใหไขมนแสดงฤทธของมน มนกจะ

ธรรมะบนเขาเลม ๔134

ปวดมาก แตถาเรากนยาแกปวด มนกชวยลดความปวดลง แตมน กเพยงแตลดเทานนเอง มนไมไดแกแบบถาวร

ถาแกแบบถาวรกตองใชปญญาพจารณาใหเหนวา น เหนไหมเนย ความอยากของเราท�าใหเราอยไมเปนสข ฉะนนเราอยาอยากดกวา พอเราเหนความจรงน เราหยดความอยากไดปบ มนกนงเฉยๆ ไดอยางสบาย

ศษย : อยางนเรากลองปลอยใหมนฟงไป

พระอาจารย : ฟงแลวกใชปญญาเขาไปสกดมนดวา เนย เหนไหม ฟงเพราะอะไร ฟงเพราะความอยากใชไหม เราอยาไปอยากส เราอยากได อะไรกเปลยนใจ เราอยากจะลกกอยาไปลกเทานนเอง กนงตอไป ถาเปลยนใจไดวาไมลกกได นงตอไปกได มนกจะหายฟงทนท ทมนฟง เพราะมนอยากจะลก

ศษย : โยมยงอยในเกณฑทฟง

พระอาจารย : คอไมขอท�าตามความอยาก เชน ตอนนอยากจะลก แตจะไมลก จะนงอยตรงนไปเรอยๆ จนกวามนสงบตวเมอไรแลวถง

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 135

ธรรมะบนเขาเลม ๔136

ความอยากนตวเดยวเทานน

ทเปนปญหาโลกแตกอยทกวนน

โลกวนวายกนกเพราะความอยาก

นเอง

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 137

คอยลก เราเคยนะนงอยตรงน มนอยากจะไปตรงโนน ไมไป มงจะไป มงไปเอง กไมไป คยกะมน สกะมน เดยวในทสดมนกยอมแพ มนกหยดอยากไปเอง มนกสงบหายฟงเลย ไมตองท�าอะไร

นละคอการสกบความอยากแบบใหรกนวามงคอศตร ท�าตามความอยากไมไดโดยเดดขาด แตถาเราใชพทโธๆ ความอยากมนกจะลมไปสกพกหนง เพราะเราไปอยกบพทโธมนกหายฟงได พอหยดพทโธ เดยวมนกกลบขนมาใหม อยากขนมาใหม ดงนนสมนไปจนกระทง สดฤทธหมดแรงแลวมนหายอยากไปเองเลย พอมนหายแลวมนกสบาย

ศษย : อยางนตองเอาเชอกผกตวเองไว

พระอาจารย : ได เพยงแตจะสกบมนไดหรอเปลาเทานนเอง จะสกบ ความฟงกบความเครยดไดหรอเปลา มนทรมานใจมาก มนเหมอนขนจะเปนบา มนปนปวนมากในใจ

ศษย : อยางทพระอาจารยพดอยากจะไป ไปเอง ตรงนทานใชขนตหรอวาใชอะไร

พระอาจารย : กใชเหตผลนะ มนอยากจะไปกไป แตกไมไปกบมง คอใจเราเปนสองคนไง คนหนงอยากจะไป คนหนงอยากจะอย คนอยาก จะไปกไปส ไมหาม คณอยากจะไปกไป แตเราไมไปกบคณนะ

ธรรมะบนเขาเลม ๔138

ศษย : เหมอนสงขาร

พระอาจารย : มนกตางคนตางคดกนไง คดฝายหนงอยากจะไป อกฝายหนงอยากจะอย ฝายไหนมแรงมากกวา ฝายทอยากจะอย มแรงมากกวา ฝายทอยากจะไปมนกหมดแรงไปเอง ถาฝายทอยากจะไปมแรงมากกวา ฝายอยสไมไหวกตองไปกบเขา

ศษย : ตองฝกบอยๆ

พระอาจารย : กลองท�าดส ไมตองก�าหนดชวโมงกได ก�าหนดตรงแคนตรงทวานงอยไปเรอยๆ จนกวามนจะไมอยากจะลก ปลอยใหมนอยากจนกระทงมนหายอยากหายเครยดไป

ศษย : กลวแพมนแลวหลบไปเลย

พระอาจารย : หลบกไมได หลบนนกเปนทางเลยง เอา เดกบางคน เราทรมานเขาอยางนนนะ เขาอยากจะท�านนท�าน เราไมใหท�า มนรองไป รองจนกระทงมนเหนอย มนกหลบไปเอง ไมไดท�าตามใจ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 139

ธรรมะบนเขาเลม ๔140

ศษย : เหมอนพอแมพาเดกคนหนงมาโรงพยาบาล เดกซนมาก ซนผดปกต อยบานถอไมทงวน เดกอวนปก อยบานไมท�าอะไรเลยกนกบนอนทงวน

พระอาจารย : ความอยากนตวเดยวเทานนทเปนปญหาโลกแตก อยทกวนน โลกวนวายกนกเพราะความอยากนเอง ฆากนกเพราะความอยาก ทะเลาะกนกเพราะความอยาก

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 141

พวกเรานตองถอวาเปนโชค มหาโชค ทเดยวทไดเกดมาพบกบพระพทธศาสนา เพราะวาไดพบแผนทนนเอง ไดพบผทจะบอกทางใหเราไดเดนทางไปถงจดหมายปลายทางไดภายในชาตนเลย

วนท ๑๖ มถนายน ๒๕๕๖

โชคลาภอนมหาศาล

ธรรมะบนเขา

กณฑท

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 143

ธรรมะบนเขาเลม ๔144

วนนเปนวนพระ เปนวนธรรมสวนะ เปนวนฟงธรรม เปนวนศกษา เพอเรา จะไดร วาเราควรจะด�าเนนชวตของเราไปในทศทางใด ถาเราไม ศกษาแลวออกเดนทาง เรากอาจจะไปไมถงจดหมายปลายทางทเราตองการจะไปกนได เหมอนกบเวลาทเราจะเดนทางไปทใดสกทหนง ถาเราไมรจกทาง เรากตองศกษาทางดกอน เชน เปดแผนทด หรอ ไมเชนนนกตองถามผทเขารทางใหเขาชวยแนะชวยบอกวาจะไปอยางไร ถามคนบอกทาง มแผนท การเดนทางเพอจะไปใหถงจดหมาย ปลายทางยอมเปนไปไดอยางงายดาย จะไมหลงทางอยางแนนอน แตถาไมมแผนท ไมมผบอกทาง ไปแบบสมสสมหาไป ลองทางไป ลองไปทางนบาง ลองไปทางนนบาง โอกาสทจะไปถงจดหมาย ปลายทางไดกจะยาก หรออาจจะเปนไปไมไดกได ถาไมมความพยายามพอ พอไปไมถงจดหมายปลายทางกเกดความทอแท แลวก เลยเลกเดนทาง

แตส�าหรบบางคนบางทานอนนเปนกรณพเศษ ทไมมแผนทไมมผ บอกทาง แตเปนผทมความมมานะ มความอดทน มความพากเพยรสง ยอมทดลองทางตางๆ ยอมลองผดลองถก กมโอกาสทจะไปถงจดหมาย ปลายทางได บคคลทจะลองผดลองถกและไปถงไดนกคอ พระโพธสตว

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 145

เชน สมณโคตมะ ในสมยทยงประกอบความเพยรอย ยงไมไดตรสรเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา พระองคกตองลองผดลองถก ปฏบต หลายอยางหลายประการดวยกน แตเนองจากพระองคทรงมพระปญญา ทจะรจกแยกแยะวาอะไรถกอะไรผด ถาผดพระองคกทรงเลก ถาถกกทรงด�าเนนตอไป จนในทสดกไดไปถงจดหมายปลายทางได บรรลเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจาได บคคลอยางนมนอย นานๆ จะมสกครงหนง เปนบคคลเลศประเสรฐอยางยง แตกอนทจะเปนบคคลอยางนได กตองสรางสะสมบญบารมตางๆ มาอยางโชกโชนถงจะสามารถเดนทางไปถงจดหมายปลายทางไดดวยตนเอง

พระพทธเจาไดทรงบ�าเพญบารม ๑๐ ประการมาในทกภพทกชาตท ไดเกดมาเปนมนษย ทรงบ�าเพญมาอยางตอเนอง ไมยอทอ ไมทอถอย ไมหยดไมหยอน จนถงชาตสดทายคอตอนทไดมาเกดเปนเจาชาย สทธตถะ และไดเสดจออกบวชเปนสมณโคตมะและไดบรรลเปน พระอรหนตสมมาสมพทธเจาตามล�าดบ ไดเปนพระศาสดาใหแกมนษยและเทวดาทงหลาย เปนทพงของพทธศาสนกชนมาจนถงปจจบนน อนนเกดจากพระบารมทพระองคไดทรงสะสมสรางขนมาในแตละภพ ในแตละชาต

ธรรมะบนเขาเลม ๔146

แตส�าหรบพวกเรานตองถอวาเปนโชคมหาโชคทเดยวทไดมาเกดมาพบ กบพระพทธศาสนา เพราะวาไดพบแผนทนนเอง ไดพบผทจะบอกทาง ใหเราไดเดนทางไปถงจดหมายปลายทางไดภายในชาตนเลยโดยท ไมตองสะสมบญบารมอยางโชกโชนอยางทพระพทธเจาไดทรงสะสมมาในแตละภพแตละชาต ผทไดพบกบพระพทธศาสนาไดศกษาไดยนไดฟงพระธรรมค�าสอนอนประเสรฐกเทากบไดดแผนท ไดพบกบ ผบอกทาง พอด�าเนนไปตามแผนท ปฏบตไปตามทผบอกทางบอกใหปฏบต กบรรลเปนพระอรหนตสาวกขนมาเปนจ�านวนมาก

นคอความแตกตางระหวางพวกเรากบพระพทธเจา พระพทธเจานตองลองผดลองถก ตองหาทางดวยพระองคเอง แตเนองจากพระองคทรงไดสะสมบารมมาอยางมากมาย จงสามารถท�าใหพระองคตรสรเปนพระพทธเจาขนมาไดโดยทไมตองมผอนสอนบอก กเพราะวาไมมใครรทางนมากอนนนเอง ทรงไปศกษากบพระอาจารยตางๆ ทานกสอนไดแคศล สมาธ คอสอนใหรกษาศล สอนใหนงสมาธ ใหเขาฌาน เขารปฌาน เขาอรปฌาน แตไมมใครรเรองของวปสสนา เรองของปญญา เรองของอรยสจ ๔ เรองของไตรลกษณ อนจจง ทกขง อนตตา จงไมมใครสามารถบรรลมรรคผลนพพานกนได

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 147

กอนทพระพทธเจาจะมาตรสรและมาประกาศพระธรรมค�าสอนให แกสตวโลก การปฏบตกจะปฏบตไดแคชนรปฌาน อรปฌาน ตายไป กไดไปเกดบนสวรรคชนรปพรหมและอรปพรหม แตเปนสวรรคท ไมเทยง ทยงอยภายใตกฎของ อนจจง ทกขง อนตตา หลงจากบญทไดสะสมทไดสงพาใหขนไปถงสวรรคชนพรหมนแลวกจะคอยๆ เสอมหมดไป พอหมดไปแลวจตกตองรวงลงมาจากอรปพรหมกลงสรปพรหม จากรปพรหมกลงสเทวโลกมาอยสวรรคชนตางๆ ชนเทพตางๆ แลวกจะเสอมลงมาตามล�าดบ กจะลงมาสชนของมนษยตอไป พอกลบมาเกดเปนมนษยกมาบ�าเพญหาทางทจะพาใหหลดพนจากการเวยนวายตายเกดใหม ถามาเกดในยคทไมมพระพทธศาสนา กบ�าเพญไดแคชนอรปพรหม แตถามาเกดในยคทมพระพทธศาสนา กจะสามารถบรรลมรรคผลนพพาน ยตการเวยนวายตายเกดไดเรว ผใดทไดมาเกดในยคทมพระพทธศาสนา จงถอวาเปนผทไดพบกบ โชคลาภอนมหาศาล สามารถทจะบรรลมรรคผลนพพานไดภายใน ชาตนเลย ไมตองสะสมบญบารมอยางโชกโชนหลายกปหลายกลปดวยกน

ธรรมะบนเขาเลม ๔148

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 149

ธรรมะบนเขาเลม ๔150

ดงนนพวกเราไดมาพบกบพระพทธศาสนาแลว เรามความสามารถทจะ ปฏบตตามพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจาไดแลว เรากไมควรทจะ ปลอยโอกาสอนดนหลดมอไป อยาควาน�าเหลวแลวจะเสยใจภายหลง เพราะโอกาสอยางนจะไมไดเกดขนบอยๆ คราวหนาถายงตองเวยนวายตายเกดอย แลวตองกลบมาเกดเปนมนษยใหม กไมรวาจะไดมาพบกบ พระพทธศาสนาอกเมอไร เพราะหลงจากศาสนาพทธในปจจบนน หมดสภาพไปแลว กจะใชเวลาเปนกปเปนกลปดวยกนกวาจะมพระพทธเจาองคใหมมาตรสร มาประกาศพระธรรมค�าสอน มาสถาปนา พระพทธศาสนาใหเปนทพงของสตวโลกอก เราอาจจะไมไดมาเกดในยคทมพระพทธศาสนาอกกได หรอถาจะเกดมพระพทธศาสนาอกกอาจจะเปนเวลาอนยาวนาน คอจงหวะมนอาจจะไมตรงกน เชน พระพทธศาสนาองคตอไปทจะเกดขนมาน เวลามาปรากฏขนในโลก อาจจะไมใชเปนเวลาทเราไดมาเกดเปนมนษยกได อาจจะมาเกดเปนเดรจฉาน อยางมากกไดเปนสนขมาอาศยวดอย อาศยรมบญของพระพทธศาสนา แตไมสามารถทจะศกษาและปฏบตตามพระธรรม ค�าสอนของพระพทธเจาได ไดอยางมากกอาศยขาวกนบาตรท พระเมตตาแบงใหกนใหรบประทาน อาศยสถานทภายในวดเปนทอยอาศย เปนทปลอดภยจากผทมใจโหดรายทารณตางๆ กจะไดเพยง

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 151

เทานนถากลบมาเกดเปนเดรจฉานในยคทมพระพทธศาสนา ถามาเกด ในยคทไมมพระพทธศาสนาแตไดมาเกดเปนมนษย กจะไมมผบอกทาง ไมมแผนทบอกทาง กจะไมสามารถทจะศกษาและปฏบตเพอใหยตการเวยนวายตายเกดได จะท�าไดอยางมากกคอศกษาและปฏบตสสวรรค ชนพรหม

นคอเรองของพวกเรา ตอนนพวกเราไดมาพบกบพระพทธศาสนา ไดมา เปนมนษย เราจงไมควรทจะปลอยโอกาสอนดนใหหลดมอไป การปลอย ใหหลดมอไปกเปนเพราะวาเรายงรกกบความสขเลกๆ นอยๆ ทเราได จากการหาลาภยศสรรเสรญ หาความสขทางตาหจมกลนกาย แตเราไมรหรอกวามนเปนความสขแบบเหยอทตดอยปลายเบดเทานนเอง เปนอาหารชนเลกๆ นอยๆ ไมสามารถทจะท�าใหอมไดเลย พอฮบเหยอ เขาไปแลวกจะตองถกตะขอเบดเกยวปาก แลวกถกเขาลากขนไปจบไปฆาไปแกงไปรบประทาน นแหละคอความสขทพวกเราตอนนหลง ยดตดกนอย เปนความสขแบบนน เปนความสขทไมใหความอมความพอ ใหความเพลดเพลนประเดยวประดาวเทานนเอง แตตองตดอยกบการหาความสขอยางนไปเรอยๆ เวลาใดทไมไดหาความสขทางตาหจมกลนกาย เวลาใดทไมไดลาภยศสรรเสรญ เวลานนกจะเปนเวลา

ธรรมะบนเขาเลม ๔152

ททกขทรมานใจ หรอเวลาใดทตองสญเสยลาภยศสรรเสรญ สญเสยความสขทางตาหจมกลนกายไป เวลานนกจะเปนเวลาททกขทรมานใจ เชน เวลาแก เวลาเจบไขไดปวย เปนเวลาทจะไมสามารถหาลาภยศสรรเสรญ หาความสขทางตาหจมกลนกายได ตอนนนกจะเปนเวลาทมแตความทกขทรมานใจ ถาเปรยบเทยบกบปลาทฮบเหยอทตดอย ปลายเบด กเปนเวลาทตะขอเบดเกยวปากแลวถกกระตกถกฉดกระชากลากไป ตอนนนจะทกขทรมานเปนอยางมาก

ดงนนเราควรทจะพจารณาอยเรอยๆ วาความสขทพวกเราก�าลงหากน อยน เปนความสขทเปนเหมอนเหยอทตดอยปลายเบด จะท�าใหเราตอง ตดอยกบการเวยนวายตายเกด เพราะเรายงตดอยกบความสขแบบน พอเราไมมความสขแบบน เรากหามนใหม เชน เสยสงใดไปกหาสงนน มาทดแทนใหม เสยสามไปเสยภรรยาไปกหาภรรยาคนใหมหาสาม คนใหม เสยสงทใหความสขทางตาหจมกลนกายไป กหามาทดแทนใหม เสยรางกายนไปกตองหารางกายใหมมาทดแทน หารางกายใหมกคอ ตองกลบมาเกดใหม กลบมาแก มาเจบ มาตายใหม มาฮบเหยอทตดอยปลายเบดใหม แลวกจะถกตะขอเบดเกยวปากไวใหทกขทรมานใจไปเรอยๆ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 153

เราควรทจะพจารณาความสขตางๆ ทเรานนมอยในขณะน เชน ความสข ทไดจากการไดทรพย เวลาไดทรพยมากมความสข แตเราลมไปวาทรพยนเราเอามาสกวนหนงมนกตองหมดไป ถาเราไมหามาเพมใหม เราเอามาใชเรากไดความสขเดยวเดยว แลวความสขนนกจะหมดไป ทรพยกหมดไป ถาเราอยากจะไดความสขใหม เรากตองหาทรพยใหม การหาทรพยกเปนการหาความทกขไปพรอมๆ กน เพราะทรพยน ไมไดมาอยางงายดาย ไมเหมอนกบฝนทตกลงมาเพยงแตเอาภาชนะไปรองรบ ทรพยนตองขวนขวาย ตองตะเกยกตะกาย ตองดนรน ตองตอสฝาฟนอปสรรคตางๆ กวาทจะไดทรพยมา อนนกเปนความทกข ในอกรปแบบหนง แลวกจะตองหาไปเรอยๆ ตราบใดทเรายงตองการใชทรพยซอความสขตางๆ อย แตถาเราสามารถหยดการใชทรพยได ไมตองหาความสขจากการใชทรพย หนมาหาความสขจากการท�าบญ จากการรกษาศล จากการภาวนา เรากจะไดพบกบความสขอกรปแบบหนง ความสขทไมตองใชทรพย ไมตองหาทรพย ความสขทเกดจากการควบคมจตใจ ควบคมความอยาก ควบคมความคดปรงแตงตางๆ ใหอยในความสงบ พอใจสงบแลว ใจกจะเยนจะสบาย จะอมจะมความพอ ไมตองไปหาเงนหาทองเพอซอความสขตางๆ

ธรรมะบนเขาเลม ๔154

ดงนนเราควรทจะพจารณาและเปลยนทศทางเดนของเราไดแลว เพราะวาทศทางทเราเดนนเปนทางทไมใชอยในแผนทนนเอง เปนทางทไปคนละทางกน แผนทบอกใหไปทางน แตเราไปทางนน แผนทบอกใหเราหยดหาทรพยหยดใชทรพย มทรพยเหลออยกเอาไปจ�าหนายจายแจก หรอเวลาทอยากจะเอาทรพยไปซอความสข กเอาไปซอความสขทเกดจากการท�าบญใหทานแทน ไมใชเอาทรพยไปซอสงตางๆ ทอยากได เอาทรพยไปใชกบคาใชจายในการทจะไปเทยวตามสถานท ตางๆ ถาใชทรพยแบบนนจะไดความสขเดยวเดยว แตจะไมได ความอมความพอ กลบจะไดความหวความอยากเทยวเพมขนไปอก ไปเทยวกลบมาแลวกอยากจะกลบไปเทยวใหม กตองไปหาทรพยใหม หรอถามทรพยอยกตองใชทรพยนตอไป ใชไปเรอยๆ สกวนหนงมน กตองหมด พอหมดแตความอยากเทยวยงไมหมด กตองไปหางานท�า ไปหาเงนหาทองเพอทจะเอาทรพยไปเทยวตอ ท�าอยางนไปเรอยๆ ตอไปรางกายกจะแกลงไปเรอยๆ กจะถงเวลาทไมสามารถหาทรพยได ไมสามารถไปเทยวได ตองอยบาน ไปไหนมาไหนไมได เวลานนกจะมความเศราสรอยหงอยเหงา มความวาเหว มความทกขทรมานใจ เพราะความอยากไปเทยวจะท�าใหเกดความรสกเหลานเกดขนมา แตถาเราเอาทรพยทจะไปเทยวนมาท�าบญ เอามาสงเคราะหผทเขา

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 155

ตกทกขไดยากเดอดรอน กจะท�าใหเราเกดความสขใจ เกดความอมใจ เกดความพอใจทจะท�าใหเราไมอยากไปเทยวทไหน อยบานเฉยๆ ได ถาเราท�าอยางนไปเรอยๆ มนกจะตดเปนนสยไป ทกครงทเราอยากจะเอาเงนไปเทยวไปซอสงตางๆ ซอความสขชนดตางๆ เรากเอาเงนมาท�าบญ มาสงเคราะหผทเดอดรอน ผททกขยากล�าบาก เราเหนเขาไดรบความสขกจะท�าใหเรามความสข และเปนความสขทท�าใหเราอม ท�าใหเราพอ ท�าใหเราไมอยากทจะไปเทยวทไหน ท�าใหเรา ไมอยากไปซอขาวซอของซอสงตางๆ มาใหความสขกบเรา เรากจะได ยตการหาทรพยได

ถาเราไมตองหาทรพย เรากจะมเวลาทจะมาบ�าเพญบญขนสงตอไปได กคอการรกษาศล คอศล ๘ หรอศล ๒๒๗ หรอศล ๑๐ และมเวลาทจะมาบ�าเพญจตภาวนาเพอท�าใจใหสงบใหเกดความสขเพมมากขน ความสขทไดรบจากการท�าบญใหทานนเปนความสขระดบตนๆ ยงไมม พลงมาก ไมเหมอนกบความสขทจะไดรบจากการรกษาศล ๘ รกษาศล ๑๐ รกษาศล ๒๒๗ แตกยงสความสขทไดรบจากการเจรญ จตภาวนาไมได แตกอนทจะเจรญจตภาวนาได กจ�าเปนจะตองถอศล ๘ ศล ๑๐ ศล ๒๒๗ ไปกอน เพราะไมเชนนนจะไมมก�าลงท

ธรรมะบนเขาเลม ๔156

จะบ�าเพญจตภาวนาได เพราะใจยงจะไมไดถกบบรดหรอกดกนไมใหออกไปหาความสขทางตาหจมกลนกายไดนนเอง เชน ถาถอศล ๕ น ยงไมสามารถทจะหยดกามฉนทะ คอความอยากในกามารมณตางๆ ความอยากในรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ เชน อยากรวมหลบนอนกบคนนนคนน อยากรบประทานอาหารตลอดเวลา จะรบเวลาไหนกรบทนท อยากจะหาความสขจากเครองบนเทงสงบนเทงตางๆ กสามารถหาไดทนท อยากจะหลบนอนกชวโมงกหลบนอนได เพราะวาศล ๕ น ไมไดหามนนเอง ถาไมไดหามกจะไมมเวลาทจะมาเจรญจตภาวนา มาท�าใจใหสงบ เวลากจะหมดไปกบการรบประทาน จะหมดไปกบการดการฟงสงบนเทงตางๆ จะหมดไปกบการรวมหลบนอนกบคนนนคนน จะหมดไปกบการพกผอนหลบนอนแบบไมมขอบไมมเขต พอตนขนมา กจะไมมก�าลงทจะมาภาวนา ตนขนมากจะเกดความหว เกดความอยากทจะเสพสงตางๆ ตออก อยากจะรบประทานอยากจะดม พอไดดมไดรบประทานแลวกอยากจะดอยากจะฟง อยากจะออกไปตามสถานท ตางๆ นคอขอบเขตของศล ๕ ศล ๕ ไมสามารถระงบหรอเบรก กามฉนทะ คอความอยากในรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะชนดตางๆ ได ถาอยากจะเบรกหรอหยดความอยากในกามฉนทะน กจ�าเปนจะตองถอศลของนกบวช คอศล ๘ ศล ๑๐ หรอศล ๒๒๗

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 157

อยางธรรมเนยมของชาวพทธเรา ในวนพระนกจะถอวาเปนวนพเศษ เปนวนทจะมาถอศลของนกบวชกน เพอจะไดเปนการฝกฝนอบรมใหไดกาวสการบ�าเพญจตภาวนา เพอทจะไดเขาหาความสขทยงใหญ ความสขทใหความอมความพอ ความสขทจะดบความทกขทงหลายใหหมดไปจากจตจากใจได แตเนองจากยงเปนฆราวาส ยงตองมภารกจในการท�ามาหากนเลยงดปากทองของตนเองและของครอบครว จงท�าไดเพยงอาทตยละหนงครง กคอในวนธรรมสวนะนเอง จงมชาวพทธทจะเขาวดเพอรกษาศลอโบสถกน

ค�าวาศลอโบสถ กคอ ศล ๘ นเอง เพยงแตเรยกวาอโบสถเพราะวาจะไมกลบบาน จะไมกลบไปนอนทบาน จะนอนปฏบตอยในพระอโบสถ กเลยเรยกวาเปนศลอโบสถ แตความจรงกคอศล ๘

ถาเราถอศล ๘ แลวจะกลบไปบานไปปฏบตตอทบานกไมเปนปญหาอะไร ปญหาอยตรงทวาสถานททบานมนอาจจะไมเออตอการรกษาศล ๘ ยกเวนวาเราอยคนเดยว ไมไดอยกบใคร อนนกพอทจะรกษาศล ๘ ไดเหมอนกบอยในพระอโบสถอยในวด แตถากลบไปบานแลว เราไมไดอยคนเดยว มคนอนอยดวย คนอนเขาไมไดถอศล ๘ เหมอนเรา เขากจะท�าใหเราเขวได เวลาเขารบประทานอาหารเยนกน

ธรรมะบนเขาเลม ๔158

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 159

ธรรมะบนเขาเลม ๔160

เวลาเขาเปดดเปดฟงสงบนเทงตางๆ อนนกจะท�าใหเราไมสามารถทจะรกษาศล ๘ ไดอยางสะดวกสบาย จงนยมรกษาศลอโบสถกน กคอ อยในวด เชน ตอนเชาญาตโยมทไปวดกนกจะท�าบญตกบาตร หลงจาก รบประทานอาหารแลวกเขาโบสถฟงเทศนฟงธรรม เสรจแลวกอาจจะ มการเปลยนอรยาบถ เดนจงกรม นงสมาธกนไป สวดมนตกนไป สลบกนไปจนถงสวาง จงคอยกลบบานกน

อนนกคอการเขาสธรรมขนสงสองระดบ กคอขนศลและขนภาวนา ศลกคอรกษาศลอโบสถ ศล ๘ แลวกบ�าเพญจตภาวนาดวยการฟงเทศน ฟงธรรม ดวยการนงสมาธ ดวยการไหวพระสวดมนต ดวยการ เดนจงกรม ดวยการพจารณาความไมเทยง ความเปนทกข ความไมม ตวตนของสภาวธรรมทงหลาย อนนแหละกคอการปฏบตของพทธศาสนกชนในวนธรรมะสวนะ แตสมยนจะมนอยมากผทจะอยวด ถอศล ๘ กน สวนใหญนจะเขาวดตอนเชาตกบาตร พอพระทาน ใหพรเสรจ รบประทานอาหารเสรจกกลบบานกน ตอนเชาอาจจะมมา สองสามรอยคน แตทจะอยตออาจจะมยสบสามสบคน สวนใหญกเปนคนอาย ๖๐, ๗๐, ๘๐ ปขนไป เพราะไมมภารกจทจะตองไปท�าตอ แตคนหนมคนสาวจะไมไดอยตอเพราะเนองจากสมยนวนพระไมไดตรงกบวนหยด ท�าใหตองออกไปท�ามาหากนตอ จงไมไดอยถอศลทวด

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 161

ดงนนเราจงควรปรบวนพระใหมนเขากบยคเขากบสมย คอแทนทจะถอวนพระตามวนขนแรม ๘ ค�า ๑๕ ค�า ๑๔ ค�า กใหมาถอวนพระในวนหยดท�างานของเรา เชน วนเสารวนอาทตย วนนนเรามาถอวาเปนวนพระกน เรามาอยวดมาภาวนา มารกษาศล ๘ กน หรอ ถาไมสะดวกกกลบไปทบาน ถาเราอยคนเดยวเรากท�าทบานเราให เปนพระอโบสถขนมาเปนวดขนมา ดวยการถอดปลกออกใหหมดเกยวกบเครองบนเทงทงหลาย ไมดไมฟงเรองบนเทงตางๆ แลวกไม รบประทานอาหารหลงจากเทยงวนไปแลว จะใชเวลาอยกบการฟงเทศนฟงธรรม อยกบการสวดมนต อยกบการบรกรรมพทโธ เจรญสต เดนจงกรม นงสมาธ ถาไดสมาธแลวกใหเจรญปญญาตอไดเลย พจารณาสภาวธรรมทงหลายวาไมเทยงเปนทกข ไมใชของเรา เชน ลาภยศสรรเสรญ รปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ ไมเทยง มเกดมดบ มเจรญมเสอม เปนทกขถาเราไปอยากใหเขาเจรญอยางเดยว ไมให เสอม เพราะเวลาไมไดดงใจอยากกจะเกดความทกขขนมา เชน อยากจะใหร�ารวยมากขนไปเรอยๆ พอไมรวยมากขนไปเรอยๆ กจะเกด ความทกขใจ หรอถาอยากไมใหจน พอจนกจะเกดความทกขใจ เพราะเสอมลาภนนเอง เมอเงนทองหมดกเรยกวาเสอมลาภ เมอเสอมลาภ กเกดความยากจนขนมา พอยากจนกจะทกขทรมานใจ แตเราไป

ธรรมะบนเขาเลม ๔162

ความสขภายในใจนเหมอนฟาความสขภายนอกใจ ความสขของลาภยศสรรเสรญนเปนเหมอนดน

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 163

ถาไดความสขทางใจแลวจะไมตองการความสขทางรางกาย

อกตอไป

ธรรมะบนเขาเลม ๔164

หามเขาไมได เขาเปนอนตตา เขาไมไดอยภายใตค�าสงของเราวาจะตองรวยอยางเดยว จะจนไมได

นคอสงทเราตองพจารณาเพอเราจะไดไมไปหลงยดตดกบสงตางๆ เหลาน เราตองพรอมทจะใหเขาเจรญและเสอมไปตามเหตตามปจจย ถาเราพจารณาได เรากจะปลอยวางได เรากจะไมยดไมตดกบลาภยศสรรเสรญ ไมยดไมตดกบรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะชนดตางๆ เขาจะ เจรญกปลอยใหเขาเจรญไป เขาจะเสอมกตองปลอยใหเขาเสอมไป ยกเวนถาเราปองกนได ท�าไมใหเขาเสอมไดกท�าไป ถาท�าไมไดกตองยอมรบความจรง ถารบความจรงได ใจกจะไมทกขกบความเสอม ของลาภยศสรรเสรญ ของรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ เพราะเราไดเจรญปญญานนเอง เราไดเหนสจธรรมความจรง กคอ อนจจง ทกขง อนตตา ของลาภยศสรรเสรญ สขทางตาหจมกลนกาย วาไมเทยง มเจรญมเสอม เราไปบงคบเขาไมได ถาเราไมอยากจะทกข เราตองไมอยากใหเขาเปนอยางนนเปนอยางน ตองยนดตามมตามเกด เจรญกได เสอมกได

วธทจะท�าใจใหเจรญใหยนดใหพอใจกบการเจรญและเสอมกคอตองไมไปอาศยเขาเปนเครองมอใหความสขนนเอง คอจะไมอาศย

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 165

เงนทอง ไมอาศยยศถาบรรดาศกด ไมอาศยการสรรเสรญ ไมอาศย รปเสยงกลนรสโผฏฐพพะชนดตางๆ มาใหความสข วธทจะไมอาศย สงเหลานกคอตองมาท�าใจใหสงบเทานน เพราะเมอท�าใจใหสงบไดแลว จะมความสขภายในใจทดกวาความสขทจะไดจากลาภยศสรรเสรญ ไดจากรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะนนเอง เมอเรามความสข ภายในใจแลว เรากไมตองไปอาศยลาภยศสรรเสรญ ไมตองอาศยรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะใหความสขกบเรา เขาจะเจรญหรอจะเสอม กจะไมเปนปญหากบเรา เพราะเรามความสขทเรามอยภายในใจทดกวา เหมอนกบเราไดรถยนตคนใหมทมราคาแพงกวารถยนตคนเกา หลายสบเทาดวยกน เรายงจะไปใชรถยนตคนเกาอกหรอเปลาหรอเราจะใชรถยนตคนใหม

นแหละคอความสขภายในใจ เปนเหมอนรถยนตคนใหมทมคณภาพดกวารถยนตคนเกาหลายสบเทาดวยกน เรายงจะไปใชรถยนตคนเกาหรอไม เราจะไมใชหรอกเพราะมนเปรยบกนไมได สกนไมได เหมอนฟา กบดน ความสขภายในใจนเหมอนฟา ความสขภายนอกใจ ความสขของลาภยศสรรเสรญสขนเปนเหมอนดน ถาไดความสขทางใจแลวจะ ไมตองการความสขทางรางกายอกตอไป เรากจะไมเดอดรอนกบ

ธรรมะบนเขาเลม ๔166

การเจรญหรอการเสอมของลาภยศสรรเสรญ ของรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะชนดตางๆ เราอยคนเดยวได อยแบบไมใชเงนได เมอไมใชเงน กไมตองหาเงน กอยแบบพระพทธเจา อยแบบพระอรหนตทงหลายนนเอง ทานอยแบบไมตองใชเงนเพราะทานมความสขทยงใหญกวา อยภายในใจของทานแลว ทานไมตองอาศยความสขเลกๆ นอยๆ ทไดจากลาภยศสรรเสรญ จากรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะชนดตางๆ นนเอง

นแหละคอเหตทท�าไมเราจงตองท�าทานกน การท�าทานกเพอยตการใชเงนซอความสข ทกครงทเราจะเอาเงนไปซอความสข เรากเอาเงน มาท�าทานแทน แลวเราจะไดความสขทดกวาความสขทไดจากการ ไปซอความสขตางๆ เพราะเปนความอมใจสขใจ แลวกจะท�าให เราไมตองหาเงนหาทองเพอมาซอความสขตางๆ เรากจะไดมเวลาไปอยวดหรอมเวลาปฏบตได มเวลารกษาศล ๘ มเวลารกษา ศล ๒๒๗ ได มเวลาภาวนา เจรญสมถภาวนาและวปสสนาภาวนาได พอเรามเวลาแลวทนผลทจะเกดจากการรกษาศล ผลทจะเกดจากการภาวนา กจะตองเกดขนมาอยางแนนอน เหมอนกบชาวนาชาวไร ถาเขาไมมเวลาปลกขาว เขาจะไดขาวหรอไม แตถาเขามเวลามา

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 167

ปลกขาว มาไถนา มาหวานขาว มาคอยเฝาดขาว คอยใหน�าเขาไป ในนาหลอเลยงขาวไปเรอยๆ ไมชาขาวกจะเจรญงอกงามออกรวงออกมา จนถงเวลาเกบเกยวกจะไดขาวมาเปนจ�านวนมาก เพราะเขามเวลาทจะมาปลกขาวมาดแลขาว นนเอง

นคอเรองของเหตและผล ไมไดอยทความลกลบมหศจรรยอะไรเลย อยทการกระท�าของเราเทานนเอง เราท�าอะไร เรากจะตองไดรบผล ของสงทเราท�า ถาเราปลกตนมะละกอ เรากจะตองไดมะละกอ เปนไปไมไดทเราไมไดปลกมะละกอแลวอยดๆ เรากจะไดมะละกอ ออกมา ฉนใด มรรคผลนพพาน กเกดจากการภาวนา เกดจากการรกษาศล เกดจากการท�าทาน นเอง ถาเราท�าทาน เรากจะมเวลามารกษาศล มาภาวนา มาเจรญสมถภาวนาท�าใจใหสงบ แลวพอ ใจสงบแลวกจะมก�าลงทจะเจรญวปสสนาภาวนาเพอจะไดตดหรอ หยดความอยากตางๆ ทเปนตนเหตของปญหาทงหลายทงหมด

ปญหาทงหมดนเกดจากความอยากทงนน การมาเกดนกเกดจากความอยาก พอไดเกดแลวกเกดปญหา อยากจะอยไปนานๆ อยากจะมความสข กจะตองดนรนตอสขวนขวายแสวงหากระเสอกกระสนทกวถทาง แตจะสอยางไรจะดนรนอยางไรกไมสามารถทจะไดความสขไปอยาง

ธรรมะบนเขาเลม ๔168

การเดนทางระยะทาง

แมจะยาวเปนพนกโล กตองเรมตนจาก

การยางกาวกาวแรกนเอง ถาไมยางกาวแรกน ตอใหเวลาผานไป

กรอยกพนปกจะไมสามารถเดนทาง

ไปถงจดหมายปลายทางนนได

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 169

ธรรมะบนเขาเลม ๔170

ถาวร เพราะวาความสขทจะไดจากรางกายนเปนความสขชวคราวเทานนเอง แตถาเราไดมาภาวนามาท�าใจใหสงบและหยดความอยากได เราจะพบกบความสขทถาวร นคอความรทไมมใครรมากอน นอกจากพระพทธเจาเพยงพระองคเดยว ถาไมมพระพทธเจามาสงสอน พวกเรา พวกเราจะไมรความจรงอนน พวกเรากจะเดนตามความอยาก ตอไป อยากไดอะไรกหามาแตไมเคยคดเลยวาหามาไดเทาไร ไมเคย พบกบค�าวาอม ค�าวาพอเสยท ไมเคยพบกบความสขทถาวรสกท ไดความสขมาเดยวเดยวแลวกจางหายไป แลวกเกดความหว เกดความ อยากไดความสขใหมอก กตองหาไปอยเรอยๆ หาไปเทาไหรกจะ ไมมวนจบไมมวนสน แตถาไดมาพบกบพระพทธเจาแลว ไดมาพบกบ พระพทธศาสนาแลว เรากไดพบกบเคลดลบความจรงของความสข วาอยกบการหยดความอยากนเอง ถาเราหยดความอยากไดแลว กจะมความสขเตมเปยมอยภายในหวใจของเรา ดงทพระพทธเจา ไดหยดมาแลว พระสาวกทงหลายไดหยดมาแลว แลวกน�ามาเผยแผ สงสอนใหแกพวกเรา ถาพวกเราหยดได พวกเรากจะไดพบกบความสข เชนเดยวกบทพระพทธเจาและพระสาวกทงหลายไดพบกนอยางแนนอน

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 171

ดงนนมนขนอยทตวเราแลว ขนอยทการศกษาใหรจกทางเดน เมอรจก ทางเดนแลวกตองเดนตาม รแลววาเราตองยตการใชเงนซอความสข ตางๆ เราตองเอาเงนทเราจะซอความสขตางๆ นเอามาแบงปน มาบรจาคใหแกผอน ไปชวยเหลอผอนใหเขาไดมความสข แลวเราจะไดมความสขใจอมใจขนมา แลวเราจะไดไมตองเสยเวลาไปกบการไปหาเงนหาทองอกตอไป เราจะไดมเวลามาหาความสงบกน มารกษาศล แลวกมาภาวนากน

เราควรจะเรมตนตงแตบดน ควรจะเอาวนใดวนหนงในสปดาหหนงนมาเปนวนพระ มาเปนวนทเราจะมาเดนตามทางทพระพทธเจาไดทรงด�าเนนมา ถาเราเรมแลวตอไปเรากจะท�าเพมมากขนไปได ตอนตนกท�าอาทตยละวน ตอไปกเพมเปนสองวน สามวน สวน เพมไปเรอยๆ จนในทสดกจะท�าไดทงเจดวน ท�าไดเจดวนกออกบวชได และกจะไดผล อยางทพระพทธเจาและพระสาวกทงหลายไดรบอยางแนนอน อยทการกาว อยทกาวแรกนเอง

การเดนทางระยะทางแมจะยาวเปนพนกโล กตองเรมตนจากการยางกาวกาวแรกนเอง ถาไมยางกาวแรกน ตอใหเวลาผานไป กรอยกพนปกจะไมสามารถเดนทางไปถงจดหมายปลายทางนนได

ธรรมะบนเขาเลม ๔172

แตถาเรมยางกาวแลว พอกาวทหนงแลวกจะกาวทสอง ทสาม ทส ตอไป เดยวเดยวกจะไดหนงกโล และเดยวกจะไดสบกโล เดยวกจะไดรอยกโล เดยวกจะไดพนกโล เดยวกจะไดถง จดหมายปลายทาง การบ�าเพญของเรากเปนเหมอนกบการ เดนทางนเอง เราตองเรมออกเดนทางกนไดแลว ดวยการปฏบต ในวนธรรมสวนะอยางวนน ถาเราปฏบตไดแลว ผลทพระพทธเจา และพระสาวกทงหลายไดรบกจะตองเปนผลของพวกเราอยางแนนอน เพราะวาพระพทธเจากปฏบตแบบน พระสาวกทงหลายกปฏบตแบบน ถาเราปฏบตแบบนเรากตองไดรบผลเชนเดยวกนอยางแนนอน

จงขอฝากเรองของการมาวดในวนธรรมสวนะเพอมาฟงเทศนฟงธรรมน ใหทานไดน�าเอาไปพนจพจารณาและปฏบตเพอความเจรญกาวหนาในธรรมทจะตามมาตอไป

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 173

หากภาวนาไปจนจตสงบ (ไมมความคด ไมมความฟง แตยงไดยนเสยงอย แตไมรวมลงเปนหนง) ถงตรงนเรมใชปญญาพจารณาไดหรอยงครบ

ธรรมะบนเขาเลม ๔174

ธรรมะบนเขาเลม ๔

ค�าถามจากเฟซบกและแฟนเพจ ทานพระอาจารยสชาต อภชาโต และค�าถามจากในศาลา

175

พระอาจารย : หมอมอะไรไหม

ศษย : ความอยากนเราสามารถท�าใหมนเบาบางลง ในแตละสวนแตกตางกนใชไหมครบ

พระอาจารย : กอยทความพยายาม ถาเรา หยดมน มนกจะเบาบางลงไป ถาเราไมหยดมน มนกจะพอกพนทวคณขนไปเรอยๆ นคอธรรมชาตของความอยาก ถาท�าตามความอยาก ความอยาก กจะหนาขน มากขน ถาฝนความอยาก ความอยาก

๑๖ มถนายน ๒๕๕๖

ธรรมะบนเขาเลม ๔176

กจะเบาลงออนลง ถาฝนไปไดนานๆ ความอยากมนกจะหายไปในทสด ถามปญญาถาเหนวาความอยากเปนโทษเปนตนเหตของความทกขใจกจะหายขาด ตองเหนจากการปฏบตวาเวลาอยากนใจมนรอนขนมาเหมอนไฟนรก เวลาหยดความอยากไดแลว ไฟนรกนดบไป มนจะเหนโทษของความอยากทนท ถาเหนอยางนนแลวมนจะไมอยากอกตอไป

ตอนนเราเหนแบบทฤษฎ เราฟงอยแตเรายงไมเหนฤทธของมนเวลาทมนอยาก เพราะเวลามนอยากทไรเรายอมมนทกท เราเลยไมเหนไฟนรกทมนจะผลตเผาใจเราในตอนทเราไมท�าตามความอยาก อยากจะดไฟนรกกดพวกทตดยาเสพตดนนละ เวลาอยากจะเสพแลวไมมยาจะใหเสพเปนอยางไร คนทอยากจะสบบหรแลวเวลาไมมบหรให สบนนเปนอยางไร หรออยางเวลาทเราอยากจะดมกาแฟแลวไมมกาแฟใหดมมนจะเปนอยางไร เราไมเคยตอสกบมนเลย เราเลยไมเหน ฤทธของมน ไมเหนโทษของมน ทกครงทมนตองการอะไร เรารบประเคน ใหมนทนท ตองการกาแฟหรอ มาทนท ตองการขนมหรอ มาทนท ตองการดอะไรหรอ มาทนท ไมมบอกวาเดยวกอนหยดกอน วนนขอหยด สกหนงวน ถาจะหยดกตองหยดแบบถกบงคบ เชน ไฟดบ ตอนนน กหงดหงดงดงดๆ ไปจนกวาไฟจะตด พอไฟตดกหายหงดหงดกน ลองสงเกตดถาในเมองนเกดไฟดบขนมาทงวนนวนกนทงเมองเลย

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 177

ดงนนตองเหนโทษของความอยากวาเปนตนเหตของความทกขใจ เหมอนกบหมอทเหนวาเชอโรคเอชไอวนเปนตนเหตของโรคเอดสอยางนกจะไมเสรมเชอเขาไปใหมมากขน มแตจะหาวธก�าจดมนใหมนหมดไป ฉนใด ถาเราเหนโทษของความอยาก เรากจะพยายาม ทกวถทางทจะหยดความอยาก พระพทธเจากทรงมอบเครองมอทจะชวยใหหยดความอยากไมทรมานมากจนเกนไป กคอใหเรามสมาธกอน ถาเรามสมาธแลว ใจเรามความสขส�ารองอย เวลาขาดความสขจากสงทเราอยากไดกจะไมทรมานใจมาก คนทมสมาธแลวรบรองไดวา เลกกนกาแฟได เลกเสพยาเสพตดได เลกไปเทยวได แตถายงไมมสมาธนยาก อยบานกหงดหงด เศราสรอย หงอยเหงา วาเหว ขนมา แตถามสมาธ มนจะไมเศราสรอยหงอยเหงา มนจะสบาย สมาธจงเปนเครองมอทส�าคญอยางมากตอการตอสกบความอยาก ถาไมมสมาธแลวสความอยากไมได

ศษย : สมาธหรอปญญาแบบไหนกไดหรอครบ

พระอาจารย : แบบไหนกได วธการอบรมใจใหมความสงบเปนสมาธน มอย ๔๐ วธดวยกน ทเรยกวากรรมฐาน ๔๐ จะใชกรรมฐานชนดใดกได

ธรรมะบนเขาเลม ๔178

แลวแตจรต ครบาอาจารยแตละองคทานไดแบบไหน ทานกจะสอน แบบนน แตมนอาจจะไมถกจรตกบเรากได หรอวาถกแตเราไมไดปฏบตใหมนไดผลขนมา เพราะกวาจะไดผลนมนตองมการปฏบตอยางตอเนอง คอการเจรญสตนตองเจรญสตอยางตอเนองถงจะ ไดผล เหมอนกบการปลกตนไม ปลกแลวตองคอยหมนรดน�าพรวนดน ไมใชปลกวนหนงแลวพรงนกยายไปอกทหนง หรอปลกแลวกทงมนไว สกสบวนคอยมารดน�าสกครงหนง ถาอยางนมนกจะไมปรากฏผลขนมา

การเจรญสตนตองเจรญอยางตอเนองทกเวลานาทตงแตตนจนหลบ ถาสามารถท�าใหมนตอเนองได ไมเผลอเลย การท�าใจใหสงบนจะ เปนไปไดอยางงายดายและรวดเรว พอใจสงบแลวกจะมความอม ความสข พอออกจากความสงบนมา ความสงบนกยงตดมากบใจอย เหมอนกบน�าเยนทเราแชไวในตเยน เวลาออกจากตเยนใหมๆ ความเยน มนไมหายไปทนท มนยงเยนอย แตมนกจะคอยๆ จางไปเรอยๆ ความสข ทไดจากสมาธกเชนเดยวกน เวลาออกจากสมาธใหมๆ นยงจะม ความสขเตมทเหมอนขณะทอยในสมาธ แลวจะคอยๆ จางไปเรอยๆ ตอนนนแหละจงเปนเวลาทเราจะตองมาตอสกบความอยากตางๆ เชน เวลาออกจากสมาธมา พออยากจะดมกาแฟกบอกวาไมดม ถายงไมม

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 179

ทานวามหาสมทรนน ถงแมวาจะกวางใหญไพศาลขนาดไหนกตาม

เขายงมฝง มฝา มขอบ แตความอยากน ไมมฝง ไมมฝา ไมมขอบ

มนจะทวคณเพมขนไปเรอยๆ

ธรรมะบนเขาเลม ๔180

เหตผลจะใหดมกไมดม ถาไมมเหตผลใหรบประทานกไมรบประทาน ถาจะท�าตามความอยากจะไมท�า เรากจะสกบมนไปไดสกระยะหนง พอสมาธเราออนก�าลงลงแลวทนความอยากมนเรมมก�าลงมากขน มนกจะดงเราไปท�าตามความอยากได ถาเราไมอยากจะท�า เรากตองกลบเขาไปในสมาธใหม กลบไปสรางความสข สรางความสงบขนมาใหม เหมอนกบน�าเยนทเราเอามาจากตเยน พอความเยนมนหายไปหมดแลว ถาอยากใหมนเยนใหม เรากตองจบเอาน�ากลบเขาไปแชในตใหม ฉนใด เวลาเราออกมาจากสมาธมาเดนจงกรม มาพจารณาธรรมตางๆ แลวพอเกดความอยากขนมาจนถงขดทเราไมสามารถทจะสมนได เราตองหยด แลวเรากลบเขาไปในสมาธใหม

การปฏบตจงตองสลบกนระหวางสมาธและปญญา พอสมาธออนก�าลงลงกเหมอนน�ามนรถมนจะหมดแลว กตองแวะเขาปมเตมน�ามนใหเตมถงกอน พอเตมเตมถงแลวกออกไปขบรถตอไป จนกวาใกลจะหมด กกลบเขาปมใหมเตมใหม นคอการเดนทางสมรรคผลนพพานเปนแบบน การเดนทางเพอหยดความอยากตางๆ กเปนแบบน พอพลงของสมาธเรมออนลงกตองหยดแลวกกลบเขาไปชารจก�าลงใหม พอมก�าลงแลวกออกมาตอสกบความอยากใหมตอไป จนในทสด

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 181

กจะสามารถหยดความอยากตางๆ ใหหมดไปได ตองหยดดวยสมาธ ตองใชสมาธเปนเครองสนบสนน หยดดวยปญญา ปญญากตองคอย สอนใจวาความอยากนเปนตนเหตของความทกขใจ เพราะสงท อยากไดมามนไมสามารถใหความพอไดนนเอง ไดเงนมาลานหนงกยง ไมพออยากจะไดสบลาน ไดสบลานกยงไมพออยากจะไดรอยลาน มนจะเพมไปเรอยๆ

ทานวามหาสมทรนนถงแมวาจะกวางใหญไพศาลขนาดไหนกตาม เขายงมฝงมฝามขอบ แตความอยากนไมมฝงไมมฝาไมมขอบ มนจะทวคณเพมขนไปเรอยๆ สมยเดกๆ เราไดเงนกนขนมวนละยสบบาทเรากดใจ เรากอยได สมยนเรามเงนยสบบาทเราอยไมไดเสยแลว เพราะเราอยากจะใชเงนมากขนนนเอง แตถาเราหยดความอยากได บางทยสบบาทนอาจจะมากเกนไปกได

ศษย : การพจารณาปญญานหลงจากทมก�าลงสมาธแลวกจะพจารณาไปในทางมรรค

พระอาจารย : กใหพจารณาไปในการทจะหยดความอยากตางๆ นนเอง ใหเหนวาความอยากของเรากบสงตางๆ นมนเปนทกข

ธรรมะบนเขาเลม ๔182

มนไมไดเปนสข แลวมนไมไดใหเราสมใจ ไดอะไรมามนกจะเสอม หมดไปในทสด

ศษย : แลวถาก�าลงสมาธเรมออน

พระอาจารย : เรากหยด มนกจะพาใหเราไปคดถงกาแฟบาง ขนมบาง คดถงการไปเทยวทนนทนบาง อนนนเรากตองหยดแลวเรากกลบเขาไปนงสมาธตอ กเลสมนจะดงเราไปทางรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ เวลาทสมาธเราออน เพราะวาใจเรมหวแลว กเลสมนกจะใหเราไปหาอาหารทางตา ทางห ทางจมก ทางลน ทางกาย เรากตองกลบเขาไปในสมาธเพอเตมอาหารใจ พอใจไดอาหารแลวกจะไมหวกบ รปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ กจะสามารถเจรญปญญาตอไปได

การเจรญปญญานกท�าแบบท�าการบาน คอถาเรายงไมไดเขาหองสอบหรอไมถกบงคบใหเขาหองสอบ เรากท�าการบานไปกอน เชน เราตอง เตรยมตวรบกบเหตการณทจะตองเกดขน เชน ความแก ความเจบ ความตาย การพลดพรากจากบคคลทเรารก พลดพรากจากสงทเรารก หรอการประสบพบกบสงทเราไมปรารถนากน เรากตองซอมไวกอนท�าการบานไวกอน พอเราถงเวลาทตองเขาหองสอบกจะไดท�าขอสอบได

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 183

แตถาเราถกบงคบใหเขาหองสอบทนททนใดกตองแกปญหาในขณะนนเลย ตองใชปญญาแบบสดๆ รอนๆ เลย เชน ออกมาจากสมาธกมาจะเอกบงเลยอยางน ตอนนนกตองใชปญญาพจารณารกษาใจไมใหกลวไมใหทกข ดวยการพจารณาวารางกายนเกดแกเจบตายเปนธรรมดา เปนอนจจง ทกขง อนตตา ถามนจะตองตายตรงน กตองปลอยมนไป แตจะไมตนเตนตกใจหวาดผวาวงหนหรอหาอาวธ มาท�ารายงตวนน จะไมท�าบาปโดยเดดขาด จะไมท�าอะไรทงนน จะรกษา ความเปนอเบกขาของใจไวเพยงอยางเดยว อนนถาอยในปจจบน ทนดวนตองใชปญญาทนท กตองใชลกษณะเดยวกนวาทกอยาง ไมเทยง เปนทกข ไมใชของเรา ไมใชตวเรา ไมอยภายใตอ�านาจของเรา ทจะไปสงใหมนเปนอยางนนเปนอยางนได ถาเรามเรากจะไมทกข ใจของเรากจะไมมความอยาก ไมอยากจะฆาง ไมอยากจะวงหน จากง อยกบมนไป อยตรงนนละ ถาเราอยเฉยๆ แลวสวนใหญสตวมนไมท�าอะไรเราหรอก แตถาตางคนตางตกใจ ตางคนตางท�าทาท�าทาง มนกเลยเปนสญชาตญาณทจะตองปองกนตวเอง กจะตองท�ารายศตรทนท

ดงนนการเจรญปญญานจะเปนสองลกษณะ ถายงไมตองเขาหองสอบ กท�าการบานไปกอน เรายงหวงเรองอะไร ยงทกขกบเรองอะไร

ธรรมะบนเขาเลม ๔184

กท�าการบานไปกอน พจารณาใหเหนวามนเปนอนจจง ทกขง อนตตา อยาไปอยากใหเขาเปนอยางนนเปนอยางน พอเราเขาใจแลว เราปลอย ไดแลว เวลาเกดเหตการณเรากจะรวาปลอยไดจรงหรอไมไดจรง เชน หวงพอหวงแม พอแมตายไปหรอเปนอะไรไป เปนโรครายรกษาไมหาย ใจของเราจะวนวายหรอเปลา หรอใจของเรากเปนปกตเหมอนไมมเหตการณอะไรเกดขน ท�าอะไรไดกท�าไป ท�าไมไดกชวยไมได อนนคอเรองของปญญา

กอนจะคดในทางปญญาไดกตองมความสงบกอน เพราะถาไมสงบ ใจมนจะหวกบรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะนนเอง ใจกจะมวแตคดเรองลาภยศสรรเสรญ เรองรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ ตรงไหนมรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะดกอยากจะไปกน เกดความอยากขนมา แตถาใจ มความสงบมสมาธแลว มนไมหวกบรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ มนก จะสามารถท�าการบานคอเจรญวปสสนาไดเจรญปญญาได พอไดท�า การบานแลว พอถงเวลาทจะตองเขาหองสอบ กจะท�าขอสอบไดอยางงายดาย ถาไมไดท�าการบานไวกอน เวลาเขาหองสอบกตองสอบตกเทานน อนนเปนตรรกะ ไมวาจะเปนทางโลกหรอทางธรรมเหมอนกน เปนนกเรยนถาไมท�าการบานเลย ถงเวลาสอบจะผานหรอเปลา ไมมวน

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 185

ผานได ฉนใด ผทตองการจะหลดพนจากความทกขทเกดจากความอยาก กตองท�าการบานกอน ตองสอนใจใหเหนโทษของความอยาก ตองสอนใจ ใหเหนวาสงทอยากไดนนไมไดเปนความสขเพยงอยางเดยว มความทกข แถมมาดวยและเปนความทกขทรนแรงกวาความสขทไดมา ไดไมคมเสย พดงายๆ ถาไดรบขอมลอยางนแลว ใจกจะตองตดสนใจไดอยาง แนนอนวาไมเอาแลว อยคนเดยวดกวา อยกบแฟนวนวาย มเรองมราว ความสขกไดเดยวเดยว สวนใหญกจะมามเรองกน มาคอยวตกกงวล มาคอยหวงใยกน มาหวงกน มามความรสกไมไววางใจกนบาง ไปไหนคนเดยวกเรมสงสยแลวไปท�าอะไร นเปนความทกขทงนน ไดความสข กตอนทเจอกนเดยวเดยวเทานนเอง ใหพจารณาใหเหนวาความสขตางๆ ในโลกน เปนความสขแบบเหยอทตดอยปลายเบดนเอง เรามก จะมองไมเหนเบดกน เรามองไมเหนความทกขทตดมากบความสขเลกๆ นอยๆ ทไดจากลาภยศสรรเสรญ ทไดจากรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ นนเอง จงตองใชปญญาคอยพจารณาสอนใจซ�าแลวซ�าอกอยเรอยๆ จนไมหลงไมลม พอเกดความอยากขนมากบอกวาเปนทกขนะ พอรวา เปนทกขปบ ไมเอาดกวา

นคอการเจรญปญญา เปนสองลกษณะ แบบท�าการบานและแบบเขา หองสอบ ถาไมไดท�าการบานกอน เวลาเขาหองสอบสวนใหญกจะ

ธรรมะบนเขาเลม ๔186

ไมผาน ตองท�าการบานกอนถงจะผานได เชน จะระงบกามารมณไดน กตองพจารณาอสภะอยอยางตอเนอง ถาไมเหนอสภะนเวลาเกดกามารมณมนดบไมได แตถาเหนอสภะ มอสภะอยภายในใจพรอม ทจะโผลขนมาตามค�าสง พอเกดกามารมณกใหนกถงอสภะปบ มนก จะดบกามารมณไดทนท หรอไมตองสงเลย ตองอตโนมตเลย พอเกด กามารมณปบ อสภะกโผลขนมาเลย มนกจะดบไดทนท แตถาเรา ไมเจรญอสภะมากอนมนจะโผลขนมาไดอยางไร ถาเราไมสะสมมนไว ในใจกอน เหมอนกบเราไมทองสตรคณกอน ถงเวลามนจะคณเลขน เราจะคณอยางไร เรากตองมานงเปดตารางดวาสองคณสองมน เทาไรหนอ แปดคณแปดมนเทาไหร ถาไปเปดต�ารานมนกไมทนการณแลว มนไมอยากจะเปดแลวตอนนน เวลามนเกดกามารมณมนไมอยากจะไป เปดดอสภะแลว มนอยากจะไปหาคนทท�าใหมนไดเสพกามารมณแลว

ดงนนเราตองท�าการบานกอน เวลาเราออกจากสมาธมาใหเฝาพจารณาไตรลกษณ อนจจง ทกขง อนตตา พจารณาอสภะ พจารณาธาต ๔ ดน น�า ลม ไฟ การพจารณามนกมหลายลกษณะแลวแตปญหามนอยกบเรองใด เชน ถาเปนกามารมณกตองพจารณาอสภะ ถาเปนเรองของกลวความแก ความเจบ ความตาย ตองพจารณาให

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 187

ถาเปนกามารมณกตองพจารณาอสภะ ถาเปนเรองของกลวความแก ความเจบ

ความตาย ตองพจารณาใหเหนวา รางกายเปนเพยงธาต ๔

ดน น�า ลม ไฟ ไมใชตวเราของเรา

ธรรมะบนเขาเลม ๔188

เหนวารางกายเปนเพยงธาต ๔ ดน น�า ลม ไฟ ไมใชตวเราของเรา เปนตกตาตวหนง ใจเปนผทไดรบตกตานมาเลยงดไปวนๆ หนงเทานนเอง ใจไมไดเปนรางกาย รางกายแก เจบ ตาย ไมไดท�าใหใจน แก เจบ ตาย ตามรางกายไปดวย ดงนนการพจารณาธรรมแตละชนดน มนมเครองมอทตางกนไป ตองศกษาไปเรอยๆ เมอถงจดนนแลวจะตองถามครบาอาจารยทผานมา เพราะถามครบาอาจารยนจะบอกเครองมอ เหมอนกบเรยนแพทยน จะผาตดตรงไหน มนมวธการผา ไมเหมอนกน อาจจะคลายกน แตมนกมความพเศษของมนอยทไมเหมอนกน ถาไมเคยท�ามากอนเดยวกท�าผดได แตถาถามครบาอาจารยทเคยท�ามาแลวกจะท�าไดอยางถกตอง

ดงนนการมครมอาจารยนเปนคณเปนประโยชนมาก แตตองเปนครบาอาจารยทผานมาแลวทรจรงเหนจรง ถาไปเจอครบาอาจารยทไมรจรง เหนจรงกจะเปนโทษได แทนทจะเปนคณกลบเปนโทษได เพราะแทนทจะสอนใหท�าในสงทถกตองกอาจจะสอนใหท�าในสงทไมถกตองได พระพทธเจาจงทรงสอนวาอยาเชอทนททนใด แมแตครบาอาจารยเรา เรากตองพสจนกอน ทานสอนใหเราท�าอยางน เราลองท�าด แลวผลมนตรงกบททานพดหรอเปลา ถามนตรงกนกแสดงวาใชได ถาทาน

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 189

สอนอยางหนง ทานบอกวาผลเปนอยางน พอไปท�าแลวมนตรงกนขาม กบททานสอน อนนกตองนาสงสยแลววาถาจะไมใชทางเสยแลว แสดงวาทานอาจจะไมรจรงแลวกได ของอนนพสจนกนได ปกปดกนไมได คนทจะมาแอบอางวาตนเองรอยางนนรอยางน จะไมสามารถปกปดผทเขามปญญาทจะพสจนได

ดงนนการเชอกจ�าเปน การไมเชอกจ�าเปน เชอกตองเชอแบบมเหต มผล ไมเชอกตองไมเชอแบบมเหตมผลเหมอนกน ไมไดเชอแบบงมงาย ตองมเหตมผล ตองพสจนได เชน นกวทยาศาสตรนเขาเชอกน เพราะวาเขาพสจนได เชน เขาบอกสองบวกสองเปนสน ทกคนกเชอได ยอมรบความจรงได เพราะพสจนทไรมนกเปนอยางนนทกทไป เขาบอก วาโลกนกลมกเชอได เพราะเวลาพสจนแลวมนกเปนอยางนนจรงๆ พระพทธเจากเหมอนกน สงทพระพทธเจาสอนกพสจนไดเหมอนกน พระพทธเจาสอนวาความทกขเกดจากความอยาก แลวความอยากจะหยดไดกเกดจากการเหนไตรลกษณ เหนวามนเปนทกข เหนวา สงทเราอยากนท�าใหเราเปนทกขมากกวาเปนสขเพราะมนไมเทยง เพราะมนไมสามารถท�าตามความอยากของเราได อนนพสจนได

ธรรมะบนเขาเลม ๔190

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 191

ถาเชอกตองเชอแบบมเหตมผลไมเชอกตองไมเชอแบบมเหตมผลเหมอนกน

ธรรมะบนเขาเลม ๔192

พระสาวกแตละพระองคจงไมมใครมาคดคานพระพทธเจาวาทฤษฎของพระพทธเจานไมถก วาอรยสจ ๔ นไมใชเปนความจรง ไมม พระอรยสงฆสาวกแมแตรปเดยวทจะมาพดอยางนนเลย มแตวา สาธๆ พระอญญาโกณฑญญะ พอไดยนไดฟงกเปลงออกมาเลยวา “สงใด มการเกดขนเปนธรรมดา สงนนยอมมการดบไปเปนธรรมดา” อนจจง ทานบอกแลวเปนทกข ถาไปยดไปตดกบสงทเปนอนจจง เพราะวา มนจะไมไดท�าใหเราสมหวง มนเปนอนตตา เราไปสงใหมนอยกบเราไปตลอดไมได เชน รางกายนเราไปสงใหมนไมแก ไมเจบ ไมตาย ไมได แตถาเรายอมรบความจรงแลวไมไปอยากใหมนไมแก ไมเจบ ไมตาย เรากจะไมทกขกบความแก ความเจบ ความตาย ของรางกาย นแหละ คอการพสจน

พระพทธศาสนาจงเรยกวา “สนทฏฐโก” ผปฏบตจะพงพสจนไดดวยตนเอง พทธศาสนาไมไดสอนใหเชออยางงมงาย สอนใหเอาไป พสจนด ถาจะเชอกแบบคนไขเชอหมอนนเอง หมอบอกใหเอายาน ไปรบประทาน ถาไมเชอหมอ ไมรบประทาน กไมรเหมอนกนวายาน จะรกษาโรคไดหรอไม แตถาเอาไปรบประทานแลวกจะรเองวา หมอคนนใหยาเราถกหรอยาเราผด ค�าสอนของพระพทธเจาก

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 193

เหมอนกน ทานไมไดบอกวาตองเชอ ใหเอาไปพสจนด แลวจะรวาค�าสอน ของพระพทธเจานถกตองหรอไม ถาไมถกตองกไมตองปฏบตตาม

ศษย : หากภาวนาไปจนจตสงบ (ไมมความคด ไมมความฟง แตยงไดยนเสยงอย แตไมรวมลงเปนหนง) ถงตรงนเรมใชปญญาพจารณา ไดหรอยงครบ

พระอาจารย : การจะใชปญญาพจารณานไมวาจะเปนสมาธแบบใด กยงพจารณาไมได ตองรอใหออกจากสมาธกอน เหมอนกบขณะท เตมน�ามนรถ อยาไปขบรถ อยาขบรถออกจากปม ตองรอใหเตมน�ามนใหเตมถงกอน เมอเตมเตมถงแลวคอยขบรถออกจากปมไป ขณะท จตสงบเปนอเบกขา ไมวาจะเปนแบบทยงรบรเสยงหรอไมกตาม ในขณะนนไมใชเวลาเจรญปญญา เวลานนก�าลงเจรญอเบกขาอย ก�าลงเจรญสมถะความสงบอย ปลอยใหสงบไปใหนานๆ ทสดจนกวาจะอมตว พออมตวแลวจตจะถอนออกมา พอเรมคดปรงแตงนแสดงวาเรมออกแลว กตองควบคมความคดใหคดไปในทางปญญา อยาปลอย ใหคดไปในทางกเลส คดไปในทางความอยาก อยางนจงจะเรยกวาเจรญปญญา

ธรรมะบนเขาเลม ๔194

ตองรอใหออกจากสมาธกอน ไมวาจะเปนสมาธแบบเตมรปแบบ คอทกอยางหายไปเหลอแตสกแตวาร หรอสงบแบบไมวนวายไปกบเสยงทไดยน อยางนยงไมใหท�าอะไรทงนน ใหจตพกใหจตเตมความสงบใหเตมทกอน พอจตไดพกไดเตมความสงบอยางเตมทแลว พอออกจากสมาธมา พอเรมคดเรองนนเรองนกใหดงมาคดในทางปญญา คดไป ในทางไตรลกษณ เชน คดถงสามคดถงภรรยา กตองคดวาเดยวเขาตองแก ตองเจบ ตองตาย เขาตองจากเราไป เขาไมแนนอน วนนเขาอาจจะอารมณด รกเรา ซอของขวญซอขนมมาใหเรากน พรงนเขาอารมณไมด เขาอาจจะดาเราวาเราตบตเรากได ใหคดอะไรตางๆ เหลาน เพราะมนเปนสงทอาจจะเกดขนได เพราะเวลาเกดขนแลว ถาเรามปญญารทน เรากจะไมเสยใจ

ศษย : เคยลองพจารณาดความโกรธโดยใชการเดนจงกรม โดยยกเอา เรองทก�าลงมปญหากบคนอน แตพอพจารณาไปเหมอนทฐมาแสดงตว เพราะพจารณาไปแลวกลายเปนวาเราไมผด ยงพจารณามนกลบโกรธมากขนจนใจเตนแรงหายใจแรงเหมอนก�าลงโกรธจรงๆ คดวา ไมไดการแลว เลยตองหยดพจารณา หนมาพทโธขมใจทโกรธนนลงไป นหมายถงวาเราแพความโกรธใชไหมครบ อยางนควรแกไขอยางไรครบ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 195

พระอาจารย : คอเราพจารณาไมถกเหตถกผลนนเอง เหตของความโกรธไมไดอยทบคคลทเรามปญหาดวย เหตของความโกรธน อยทความอยากของเรานเอง เราอยากใหเขาท�าตามความอยากของเรา พอเขาไมท�าตามความอยากของเรา เรากโกรธเทานนเอง แตถาเราไมมความอยากใหเขาท�าตามความตองการของเรา เรากจะไมโกรธเขา ดงนนเวลาเราโกรธใคร เราตองยอนกลบมาดวาเราอยากใหเขาท�าอะไรหรอเปลา เราอยากใหเขาเปนอยางนนเปนอยางนหรอเปลา ถาเราอยาก เรากตองเปลยนใจ เปลยนความอยาก หยดความอยาก เราตองปลอยเขาไป เขาอยากจะท�าอะไรกเปนเรองของเขา เขาอยากจะดมสราตอไปกปลอยเขาดมไป แตเราจะไปควบคมบงคบไปสงไปหามเขาไมไดเพราะเขาเปนอนตตา เทานนเอง

การพจารณาความโกรธ พจารณาปญหาตางๆ ตองมาแกทใจของเรา อยาไปแกทอน ทอนไมใชเปนตนเหตของปญหา ตนเหตของปญหาอย ในใจเรา อยในความอยากนเอง ทเราโกรธเขากแสดงวาเราทกขแลว เราไมสบายใจแลวเราถงโกรธเขา ความโกรธของเรามนเกดจากเขาหรอเกดจากความอยากของเรา เราตองพจารณาใหเหนอยางนน แลวเรากจะไดกลบมาแกปญหาใหถกจด ปญหาของเราอยทความ

ธรรมะบนเขาเลม ๔196

อยากและค�าตอบของเรากคออยท อนจจง ทกขง อนตตา ทกค�าถามทกค�าตอบมนอยแคนแหละ แตเราไมรกนเอง ทกค�าถามทกปญหาเกดจากความอยาก และทกค�าตอบกเกดจากการเหนอนจจง ทกขง อนตตา เทานน ถาเหนอนจจง ทกขง อนตตา มนกจะหยดความอยากได เพราะเราไปหามเขาไมได ไปสงเขาไมได ไปเปลยนเขาไมได

ดงนนเวลาเกดความโกรธ เกดความไมสบายใจ ใหเขามาแกทใจ ของเรา ถามวาตอนนเราก�าลงอยากอะไรอย บคคลนนทมปญหา กบเรา เราก�าลงอยากใหเขาท�าอะไรใชไหม อยากใหเขาเปนอยางนนเปนอยางนใชไหม แลวเขาไมยอมท�าตามทเราอยากใชไหม เทานนเอง แลวเรากพจารณาตอไปวาถาเราสงเขาไมได หามเขาไมได เขากตองเปนอนตตา เมอเปนอนตตา ถาเราเหนวาเขาเปนอนตตาเรากตองหยด เชน เราไปสงใหฝนหยดไดไหมเวลาฝนตก ไปสงใหมนหยดไดหรอเปลา ฝนมนจะตก เรากตองปลอยใหมนตกไปจนกวามนจะหยดเอง หรอ มนไมหยดกปลอยมน เปนเรองของฝนไมใชเรองของเรา คนอนเขาจะท�าอะไรกเปนเรองของเขา ไมใชเรองของเราทจะไปสงใหเขาหยด เราตองหยดความอยากของเราเทานนเอง

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 197

ทานจงบอกวา การชนะตนเปนการชนะทแทจรง การชนะผอน ถาชนะ กเปนชนะแบบสรางเวรสรางกรรม เพราะไปบงคบจตใจเขา กจะท�าให เขาโกรธแคนโกรธเคองเรา อาฆาตพยาบาทเรา ดงนนการแกปญหาตองมาแกทใจของเรา ความโกรธกเกดจากความอยาก ความไมสบายใจ กเกดจากความอยาก ตองมาแกทใจของเรา แลวปญหาทกอยาง กจะหมดไป คอปญหาภายนอกเราไปแกไมไดทกอยางหรอก คนเขาจะท�าอยางนนเขาจะท�าอยางน เขาจะเผาบานเผาเมอง เรากไปหามเขาไมไดถาเขาจะเผา เขาเผาแลว เขากตองเปนผรบผลจากการเผา ของเขานนเองตอไป จะมผลหรอไม ชาหรอเรว อนนนกชวยไมได มนไมใชเรองของเราแลว เรองของเรากคอดบความทกขใจของเรา ใหไดเถด เราดบไดความทกขใจ ความไมสบายใจ ทเกดจากความโกรธ เกดจากความอยากน เราดบไดดวยการหยดความอยาก ดวยการใชปญญาพจารณาใหเหนวาทกสงทกอยางมนเปนอนตตา เราไมสามารถไปควบคมบงคบไปสงใหเปนไปตามความตองการของเราได เทานนเอง เรากจะหายจากความทกขใจ นงดเขาเผาบานเผาเมองไดอยางสบาย มงมปญญาเผากเผาไป

ศษย : ถานงสมาธยงไมไดเลยคะ กแสดงวายงพจารณาไมได

ธรรมะบนเขาเลม ๔198

การแกปญหาตองมาแกทใจของเราความโกรธกเกดจากความอยากความไมสบายใจกเกดจากความอยากตองมาแกทใจของเราแลวปญหาทกอยางกจะหมดไป

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 199

ธรรมะบนเขาเลม ๔200

พระอาจารย : กตองฝกสตไปกอน งายจะตายไป เราขเกยจเองนะ พทโธ พทโธ แคนมนยากตรงไหน

ศษย : มนฟงคะ

พระอาจารย : กไมยอมพทโธกน ทองไปส พทโธ ตอนเดกๆ ยงทอง ก.ไก ข.ไข ไดเลย เวลาเรยนหนงสอแลวท�าไมเราทองวชาตางๆ ได เพราะเรามฉนทะวรยะทจะท�า แตพอใหมาเจรญสตกลบไมมฉนทะวรยะทจะเจรญ เพราะเราไมเหนคณคาของการเจรญสต แตถาเราเหนคณคาแลวเราจะมฉนทะวรยะเหมอนกบการทเราเรยนหนงสอน เราจบแพทยไดนกเพราะเรามฉนทะวรยะทจะเรยนทจะท�าการบาน เราบรรลมรรคผลนพพานไดกเพราะวาเรามฉนทะทจะเจรญสตนเอง อยาไปโทษอะไรทงนน โทษอยทตวเรา คอเราไมมฉนทะวรยะ เราไมเหน คณคาของการเจรญสต จงตองฟงเทศนฟงธรรมบอยๆ ฟงบอยๆ แลวจะเขาใจถงความส�าคญของสต และถาเราตองการมรรคผลนพพาน ตองการหลดพนความทกข จะท�าใหเราขวนขวายกบการเจรญ สตอยางแนนอน พอท�าแลวจรงๆ มนไมยาก เดยวเดยวเทานนเอง พทโธมนจะไปยากอะไรค�าเดยว เอาละฟงเทศนฟงธรรมไปเรอยๆ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 201

ศษย : พทโธไปอยางเดยว

พระอาจารย : ใช ท�าอะไรกพทโธไป ถาไมตองใชความคดกบการงาน ตางๆ แตถาจ�าเปนจะตองคด เรากหยดพทโธไวกอน แตสงทไมจ�าเปน กอยาปลอยใหมนคดเทานนเอง เอาพทโธมาสกดแทน แลวตอไปเวลานงสมาธกจะสงบงาย สงบเรว พอสงบแลวกจะมพลงทจะตอสกบความอยาก มพลงทจะพจารณาไตรลกษณได ไมยากเลย อยทไมท�า เทานนเอง ทมนยากเพราะไมท�า ถาท�าแลวมนจะยากไดอยางไร คนบอกวาหมอเรยนยาก ท�าไมคนเขาเรยนจบหมอกนได กเพราะวา เขาตงใจเรยนกน คนทไมเรยนกเรยนไมจบ กเทานนเอง คนทไดมรรค ผลนพพานกเพราะวาเขาเจรญสตกน

ศษย : เวลาทเรานงสมาธนะคะ ใหนงสมาธใหเงยบใหสงบไป ไมใหพจารณาอะไร ลกกจ�าค�าพระอาจารยอยคะ แตพอดมอยวนหนงนงสมาธ ไปแลวพอมนสงบแลว มนเหนเปนนมตแบบวาตอนแรกลกนกวา เนอหนงของลกมนถลกลอกออกไปจรงๆ แลวพอดๆ ไป เอะ นมน แขนเราเหรอ หนงทถลกๆ ออกไปมนกเหนชดวาเปนเสนเลอด เสนเอน เสนน�าหนอง เสนเลอดฝอย อะไรแบบชดเจนมาก พอมนถลกๆ ออกไป

ธรรมะบนเขาเลม ๔202

มนเปนหนาววหนาควายคะออกมาใหเหนเปนกระดกเปนอะไร ลกก หามใจไมได ทจะพจารณาคะ คอลกกบอกวาลกท�าไมไดแบบท พระอาจารยบอก คอมนพจารณาของมนไปเองนะคะในนน

พระอาจารย : คอถาพจารณาแลวเปนประโยชนกปลอยให พจารณาได แตถาพจารณาแลวมนเพอเจอ มนไมเปนประโยชน กตอง ใชพทโธสกดมนไว

ศษย : เหมอนมนจะใชตวลกหรอไมใชตวลกกไมรคะ

พระอาจารย : นนแหละ มนตองเหนตวเราวาเราตองแก ตองเจบ ตองตาย หนงตองเหยว อะไรอยางนดได ดตามความเปนจรง แตถา มนเปนความเพอฝนเพอเจอกอยาไปดมน

ศษย : เหมอนจะบอกวาเรากเปนเหมอนสตวโลกทวไป เรากตองแก ตองเจบ ตองตาย กองกระดกนเหมอนมนแบบวามนทวมทนไปหมด ทงกระดกวว กระดกควาย กระดกง เรากเกดมาไมรกสบภพกสบชาตแลว

พระอาจารย : ได ถาดแลวท�าใหเราปลอยวางรางกายไดกใชได

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 203

ศษย : ออ เราไมตองรอกได

พระอาจารย : เราไมตองรอกได อยางทบอกบางทมนมาใหเรา เขาหองสอบทนททนใด เรากตองใชมนใหเปน เราตองเอามาใชเพอดบความยดตดในรางกายของเรา เพอดบความกลว ความแก ความเจบ ความตาย ใหไดเทานนเอง

ศษย : พระอาจารยคะ อยางบางทเรานงๆ ไปแลวเราไมรตววาเราคอตกอยางน แลวมคนมาบอกเราวามเสยงมาบอกวาคนปฏบตธรรมตองสงาผาเผยอยางน ตองยกหวขน ยกคอขนอยางน

พระอาจารย : แสดงวาเราเผลอสต

ศษย : แลวตรงนนมาจากไหนคะพระอาจารย

พระอาจารย : มนเปนธรรมทมาเตอนใจเราเทานนเอง มนจะมาจากไหน ไมส�าคญ อะไรจะมาจากไหนขอใหดวามนมประโยชนกบเราหรอเปลา ถามประโยชนเรากเอามาใช ถาไมมประโยชนเรากไมตองไปสนใจ

ธรรมะบนเขาเลม ๔204

ศษย : พระอาจารยคะ ลกเคยปฏบตแลวทงไปนาน ตอนนกลบมาปฏบตใหม คอจดเรมตนการปฏบต ลกปฏบตสายของหลวงพอสดคะ แตลกกทงมานานไมไดปฏบตเลย ลมลกคลกคลานมานาน จนมาฟงเทศนฟงธรรมของหลวงตามหาบวแลวกเรมมาปฏบตอกครงหนง อยๆ วนนนนงสมาธอย แลวมนกลบมาอยางไรไมร ในตวเราเปนองคพระ ในองคพระเปนตวเรา แลวกทองๆ ไปจนมนทะลไปเลย แลวในความรสก ของลกกวา เอะ เหมอนลกผดหรอเปลา

พระอาจารย : มนผดไมผดไมส�าคญละ เวลาเกดขนใหเราใชปญญาแยกแยะดเอาวาความจรงกบความไมจรงมนเปนยงไง ตอนนเราเปนอะไรกบสงทมนมาบอกเราในนน ถาไมตรงกนเราตองแยกแยะวา มนไมเหมอนกน

ศษย : แตกมค�าตอบอกนะคะพระอาจารย มค�าตอบวาไมเปนไร เปนค�าสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาเหมอนกน

พระอาจารย : กคอใหรไวใชวาใสบาแบกหาม อนไหนถามนเปนคณเปนประโยชนกเอามาใช ถาไมเปนคณเปนประโยชนเปนโทษกโยน

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 205

ทงไป เหมอนเขาใหของดมาเรากเกบไว เขาใหขยะมาเรากโยนทงไป แคนนเอง เราตองมปญญารจกแยกแยะ

ศษย : แลวสงทค�าตอบทมนออกมานมนมาจากไหน

พระอาจารย : กไมส�าคญ มนจะมาจากทไหนไมส�าคญ ขอใหเรารวา มนเปนคณหรอเปนโทษเทานนเอง

ศษย : คอมนท�าใหเรากระจางไปเลยวาไมเปนไร เปนค�าสงสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา

พระอาจารย : จะเปนของใครกไมส�าคญทงนน ส�าคญวามน เปนคณหรอเปนโทษ ถาเปนโทษกอยาไปเอามา ถาเปนคณกเอามาใช เทานนเอง

พระอาจารย : เปนอยางไรไปถวายสงฆทานมาดไหม

ศษย : กดคะ อาทตยหนากจองเปนเจาภาพไว

พระอาจารย : ด ท�าไปเรอยๆ แทนทจะเอาเงนไปซอกระเปา กมาท�าทานแทนนะ

ธรรมะบนเขาเลม ๔206

ตองท�ทานกอนใจมนจะไดหยดความอยากไดในระดบหนงแลวจะไดรกษาศลตอไปได

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 207

พทโธบาง สวดมนตบาง ฟงเทศนฟงธรรมบาง นงบาง เดนบาง ท�ไปเถอะ

แลวจะกาวหนาอยางแนนอน

ธรรมะบนเขาเลม ๔208

ศษย : คะ ตอนนกคอคดแตจะท�าบญอยางเดยวคะ

พระอาจารย : ด ท�าแลวอมใจสขใจ ซอกระเปามาแลวเดยวกหมดแลว เดยวกอยากจะซอใหมอกแลว

ศษย : คอตอนนกรสกวานงขนคะ

พระอาจารย : นนละตองท�าทานกอน ใจมนจะไดหยดความอยากได ในระดบหนง แลวจะไดรกษาศลตอไปได

ศษย : ถาสมมตวาวนหนงเราคดวาเราจะถอศล ๘ เราจะตองอาราธนาไหมคะ

พระอาจารย : ไมตอง ใหรวาศล ๘ มอะไรเทานนเอง แลวกใหมท ทเหมาะ เชนอยคนเดยว

ศษย : คะ หนอยคนเดยวคะ

พระอาจารย : นนแหละ เพราะถาอยกบคนอนเดยวมนรบกวนกน มนขดกนได ใหมทสงบสงด ไมยงกบใคร แลวกรกษาไปเทานนเอง

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 209

การขออาราธนานเปนการไปถามวามอะไรบาง ถาเราไมรกตองไปถามพระ ถาเรารแลวกไมตองถามแลว

ศษย : เหมอนเราตงใจจะถอศล ๘

พระอาจารย : เรากบอกวาวนนวนพระ จะขอรกษาศล ๑ วน ตงแตเวลานถงเวลานนกวาไป พยายามท�าเถอะ ของดของวเศษนะ พวกเรา ไปหาขยะมานานแลว ตอนนหาของดบางส

ศษย : มนเปนความสขคะพระอาจารย คอขยะเอาออกไปแลวคะ

พระอาจารย : กระปงกระเปาของฟมเฟอยตางๆ นกองขยะทงนนนะ ใชไหม เดยวกโยนทงกนหมดแลว แตศลน ทานนมนเปนทรพยภายในนะ อรยทรพย หลอเลยงจตใจใหมความอมเอบมความสข ท�าใหมากๆ นะ ถอศล ๘ แลวกตองภาวนาดวยนะ ควบคกนไป

ศษย : ถาวางๆ คอไมไดคดอะไรกจะพทโธคะ

พระอาจารย : พทโธบาง สวดมนตบาง ฟงเทศนฟงธรรมบาง นงบาง เดนบาง ท�าไปเถอะ แลวจะกาวหนาอยางแนนอน

ธรรมะบนเขาเลม ๔210

ศษย : หลวงพอคะ แลวเราจะทราบไดอยางไรวาสงทเราคดนน มนคดผดหรอคดถกหรอคดเขาขางตวเอง

พระอาจารย : เรากตองศกษาธรรมกอนแลวจงจะร ถาเราไมมธรรม เราจะไปรไดไงวามนถกหรอไมถก

ศษย : แลวศกษาธรรมนคอ

พระอาจารย : อานหนงสอธรรมะ ฟงเทศนฟงธรรมไปเรอยๆ แลวตอไปกจะรวาอะไรถก อะไรไมถก เขาใจไหม ถาไมศกษาจะไปรไดไง

ศษย : ถามเรองศลขอมสาไดไหมคะ หนาตาเปนอยางไร

พระอาจารย : กคอพดไมตรงกบความจรงกมสาแลวละ

ศษย : พดไมเพราะ นนทา

พระอาจารย : มสานคอพดไมตรงกบความจรง แตศลขออนน เขาเรยกวาพดค�าหยาบ

ศษย : แลวทเขาบอกพดเพอเจอ เหลวไหล ละคะ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 211

พระอาจารย : พดเพอเจอ เรองนนทากาเล เรองนยาย เรองคนนนคนน อยาไปพดใหเสยเวลา พดในเรองทเปนประโยชนดกวา หาเงนอยางไร ท�าอะไรใหเกดคณเกดประโยชน พดในเรองทเปนเหตเปนผล ทมสาระ อยาไปพดเรองนนทากาเล แลวกอยาพดสอเสยด ค�าวาสอเสยด หมายความวาอยาไปยยงใหคนอนเขาแตกสามคคกน เชน อยาไปยยงสามภรรยาใหเขาแตกกน ดวยการไปหลอกเขาวาสามไปท�าอยางนนไปท�าอยางน จะท�าใหภรรยาเกดความเคลอบแคลงสงสย เปนบาป เพราะไปท�าใหเขาแตกแยกกน เราอาจจะมผลประโยชนคอเขาแตกแยกแลวเราจะไดไปเอาสามเขากได บางคนเขาพดเพอจะ หวงผลประโยชน แบบนเปนบาปเปนกรรมอยาไปท�า ควรจะพดให เขารกกน เพราะคนรกกนเขาจะมความสข ถาคนโกรธเกลยดกนจะมความทกข เราเปนคนมความเมตตา คนรกษาศลนจะไมอยากจะใหใคร เขามความทกขกน เราตองพยายามพดใหประสาน อยาพดใหเกดการแตกแยก

ดงนนค�าพดทไมเหมาะทไมควรพดม ๔ ขอ คอ ไมใหพดปดกน ไมให พดค�าหยาบ ไมใหพดเพอเจอ ไมใหพดสอเสยด

ธรรมะบนเขาเลม ๔212

ศษย : พอดเมอวนท ๑๒ ทผานมาเปนวนเกดของเขาครบ กไมไดมา กราบทานพระอาจารย พอดคณพอเคยมากราบตอนนกเสยแลวครบ

พระอาจารย : กไปสสคตแลวนะ

ศษย : ครบผม กกราบขอบพระคณในเมตตาของทานอาจารยมากๆ เลยครบ

พระอาจารย : ถอวาเปนเรองธรรมดา สงทตายไมใชเปนคนนะ เปนดนน�าลมไฟ คนนอยในใจอยในจต คนไมไดตาย คนไปเกดใหมไปกบจตนะ มนไมมใครตาย ศาลาหลงนมนกเปนเพยงดนน�าลมไฟ มนก พงไปเทานนเอง รางกายนกเปนเหมอนศาลา เปนทอยอาศยของใจชวคราว พอหมดสภาพกตองทงมนไป

ศษย : พอดเพอนมาเปนศษยรวมส�านกเดยวกนครบ

พระอาจารย : เชญมาหยบหนงสอไดนะ ตองการหนงสอตองการซดกหยบเอา

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 213

มาดวยกนเหรอ คนนเขามาบอย จ�าหนาได หยบหนงสอซดไปไดนะ หยบไดตามสบาย กมเกาบางใหมบาง แผนซดมธรรมะบนเขาเปน ชดใหม ธรรมะบนเขาเปนธรรมทเราเทศนบนเขาทอดไว

ศษย : พอดชดนสมยพอแมครอาจารยบานตาดอยกไปกราบกน เปนประจ�าสามสหนแลวครบ

พระอาจารย : ด เขาหาครบาอาจารยกเหมอนเขาหาแสงสวาง ใจเรา มนมดบอด ตองอาศยแสงสวางของครบาอาจารยสองเขาไปจะได ไมหลงทางกน ไมอยางนนมนจะหลอกใหเราเวยนวายตายเกดอย อยางนน ถามแสงสวางกจะพาเราเดนออกจากการเวยนวายตายเกดได พยายามเขาหาครบาอาจารย ตอนนทานไมอยแตรางกาย แตธรรมของทานยงอย ธรรมะททานแสดงไวในเทปกด ในซดกด ในหนงสอกด กเปนองคทานนนแหละ ไดอานไดฟงกเหมอนกบไดไปกราบทานโดยตรง พยายามศกษาตอไป ฟงเทศนฟงธรรมตอไป โอกาสหนา กมาใหมนะ ใหมความสขความสมหวงในทกสงทกประการเทอญ

ถาไมมพระพทธเจามาตรสรแลวมาประกาศ พระธรรมค�าสอน พวกเราจะไมมปญญา จะไม รวาตนเหตของความทกขใจ ของความ ไมสบายใจของพวกเรานนอยทความอยาก ของเราเอง อนนคอปญญานะ

๒๒ มถนายน ๒๕๕๖

หยดความอยาก

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 215

ธรรมะบนเขา

กณฑท

ธรรมะบนเขาเลม ๔216

หนงสอซดกเปนเหมอนกบการไดฟงเทศนฟงธรรมในขณะน ถาเรามาไมไดเรากใชการฟงหรอการอานหนงสอกได เพราะการฟงการอาน นเปนกจทส�าคญ เพราะจะไดรวาอะไรถกอะไรผด อะไรควรไมควร อะไรเปนเหตใหเกดความสข อะไรเปนเหตท�าใหเกดความทกข เวลาเราเกดความทกข เราจะไดแกปญหาใหถกจด เหตทท�าใหเราเกด ความทกขนนไมไดอยทอน อยทตวเรา อยทความอยากของเรา เวลาเราเหนอะไรไดยนอะไรแลวเราไมพอใจเราไมสบายใจ กเปนเพราะวา เรามความอยากใหสงทเราเหนสงทเราไดยนเปนอยางหนง แตสงทเรา เหนสงทเราไดยนกลบเปนไปอกอยางหนง ไมถกใจเรา ไมถกตามความตองการของเรา ตามความอยากของเรา เรากเลยเกดความไมสบายใจขนมา

ดงนนความไมสบายใจของเรานนเกดทตวเราเอง เกดทความอยากของเรา ถาเราไมมความอยาก รบรองไดวาจะไมมอะไรในโลกนจะท�าใหเราไมสบายใจได จะท�าใหเราทกขใจไดเลย ดงนนเวลามความทกขใจ เวลามความไมสบายใจ เราตองมาแกทใจของเรา แกทตนเหตของความไมสบายใจของความทกขใจ กคอความอยากตางๆ นเอง แตบางทเรากรวาความอยากของเราเปนตนเหตของความไมสบายใจ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 217

แตเราไมสามารถหยดความอยากของเราไดกเพราะวาเราไมมก�าลง เราไมเคยหยดมน เราเคยท�าตามความอยากมาอยางตอเนองเปนเวลาอนยาวนานจนตดเปนนสย เวลาทเราอยากจะหยดความอยาก เรากหยดไมได เชน คนทเคยสบบหรมาเปนประจ�า แสดงวาท�าตาม ความอยากมาตลอดเวลา ทกครงทอยากจะสบบหรกสบบหร หยบบหร มาสบ การท�าตามความอยากนกเปนการตอกย�าความอยากใหมความหนาแนนมก�าลงมากขนไปตามล�าดบ ท�าใหหยดความอยากยากขนไป แตถาทกครงทเราเกดความอยากจะสบบหรแลวเราไมสบ ความอยากครงตอไปกจะออนก�าลงลง และจะออนก�าลงลงไปตามล�าดบ ถาเราฝนความอยากไปทกครง แลวไมนานความอยากนนกจะหมดก�าลงไป แตถาเราไมมก�าลงใจ เราจะหยดความอยากไมได เพราะวาขณะทเกดความอยากนมนเกดความทกขทรมานใจขนมา เกดความหงดหงดใจ ร�าคาญใจ ไมสบายใจ จนทนไมไหวจงตองไปหยบบหรมาสบ พอไดสบบหร ความหงดหงดร�าคาญใจไมสบายใจกจะระงบลงไปชวคราว เดยวสกระยะหนงความอยากสบบหรกจะกลบขนมาใหมและจะ กลบมามากกวาเดม เวลาเรมสบบหรใหมๆ เราอาจจะสบวนละสองสามมวนสหามวน ตอไปเรากสบวนละสบมวน สบวนละหนงซอง คนทสบมากๆ กวนละสามซองสซอง จนตองหยดเพราะวารางกาย

ธรรมะบนเขาเลม ๔218

อะไรคอก�ลงใจ ก�ลงใจกคอก�ลงหยด

ใจเราจะหยดอะไรได เราตองหยดใจของเราใหไดกอน

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 219

ธรรมะบนเขาเลม ๔220

รบควนบหรไมไหว เจบไขไดปวยขนมา ตอนนนจะหยดไมหยดกตองหยด จะทกขหรอไมทกขกตองหยด เพราะวาสบกยงทกขใหญ ถาหยดกทกข ทางใจ ถาสบกทกขทางรางกายจนรางกายรบไมไหว รางกายจะเจบไข ไดปวยและจะตายไปได นเปนเพราะวาไมมก�าลงใจ

อะไรคอก�าลงใจ ก�าลงใจกคอก�าลงหยด ใจเราจะหยดอะไรได เราตอง หยดใจของเราใหไดกอน ก�าลงใจกคอการท�าใจใหสงบนเอง คอการ ท�าสมาธ เวลาท�าสมาธนกเทากบหยดความอยาก หยดความคด ความอยากนตองใชความคดเปนเครองมอ ถาเราหยดความคดได ความอยากกท�างานไมได ถาเราไมคด เรากจะไมรวาเราอยาก เรากจะ ไมไดคดถงบหร เมอเราไมไดคดถงบหร เรากจะไมเกดความอยากท จะสบบหร แตถาเรายงคดถงบหรอยกจะเกดความอยากทจะสบบหร ตามมา ดงนนเราตองสรางก�าลงใจใหเกดขนมา ก�าลงใจกคอก�าลงหยด ก�าลงหยดกคอสมาธนเอง การหยดใจท�าใจใหนงท�าใจใหสงบ ใจเปนเหมอนรถยนต รถยนตจะหยดไดกตองมเบรค ถาไมมเบรค รถยนตกจะวงไปเรอยๆ

ดงนนถาเราอยากจะมก�าลงใจทจะหยดความอยากตางๆ ทเปนตนเหต ของความทกขตางๆ เรากตองเจรญสมาธกน นงสมาธใหมากๆ ท�าใจ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 221

ใหสงบใหมากๆ ใหนานๆ ใหบอยๆ เพอใจจะไดมก�าลงหยดมากขนไปตามล�าดบ ถาเรานงสมาธไดชวโมงหนง เรากมก�าลงหยดไดใน ระดบหนง ถาเรานงวนละสองชวโมง เรากจะไดก�าลงหยดสองเทา ถาเรานงวนละสามชวโมง เรากจะไดก�าลงหยดสามเทาขนไปตามล�าดบ ถาเราปฏบตธรรมไดทงวน นงสมาธสลบกบการเดนจงกรมไดทงวน เราจะมก�าลงหยดความอยากทกชนดได เมอเรามก�าลงหยดความอยากแลวเรากจะดบความทกขตางๆ ภายในใจของเราได

ดงนนสงทตอนนเราไมมกนกคอก�าลงทจะหยดความอยาก เรามปญญาแลว เราไดยนไดฟงพระธรรมค�าสอนของพระพทธเจาทเปนสดยอดของปญญาแลว ถาไมมพระพทธเจามาตรสรแลว มาประกาศ พระธรรมค�าสอน พวกเราจะไมมปญญา จะไมรวาตนเหตของความ ทกขใจของความไมสบายใจของพวกเรานนอยทความอยากของเราเอง อนนคอปญญานะ เมอกอนไมมใครร แมแตพระพทธเจาเองกทรง ไมร ทรงรวธหยดความอยากไดชวคราวจากการนงสมาธ แตพอ ออกจากสมาธมากเกดความไมสบายใจขนมาอก แตไมทราบวาความ ไมสบายใจนนเกดจากความอยากตางๆ ภายในพระทยของพระองคเอง จนหลงจากทไดเจรญวปสสนาภาวนา พจารณาดคนควาหาสาเหต

ธรรมะบนเขาเลม ๔222

ของความทกขใจ ของความไมสบายใจ กทรงพบวาเกดจากความอยาก ตางๆ นเอง จงสามารถใชสมาธทพระองคทรงไดเจรญแลวมาหยดความอยากตางๆ ได จงไดตรสรเปนพระพทธเจาขนมา กคอรตนเหต ของความทกขวาเกดจากความอยาก และรวธดบความทกขกคอการใชสมาธนหยดความอยาก ใชปญญาสอนใจใหคอยฝนความอยาก ใหรวาสงตางๆ ทใจอยากไดอยากท�านนไมไดเปนความสขทแทจรง เปนความสขชวคราว เปนความสขทจะผลตความอยากเพมขนมาใหม เชน เวลาไดสบบหรกเกดความสขใจเพราะไดดบความหงดหงด ความร�าคาญใจไปชวคราว แตในขณะเดยวกนกจะผลตความอยากใหม ขนมาอก

นคอปญญาทพระพทธเจาทรงตรสรแลวน�ามาเผยแผสงสอนใหแกพวกเรา สอนใหพวกเรามาแกปญหา แกความทกขใจ ความไมสบายใจทใจของเรา ดวยการหยดความอยากของเรา ถาเราหยดความอยากได กแสดงวาเรามสมาธ มก�าลง มเบรค ถาเปนรถกมเบรค ถาเราหยด ไมไดกแสดงวาเราไมมเบรค ไมมสมาธ ดงนนสงทเราจะตองท�ากน กคอตองสรางเบรคขนมา สรางสมาธขนมา

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 223

การจะสรางสมาธขนมาไดกจะตองมเครองมอ สมาธนกเปนเหมอนกบ การจบลงเขากรง จตนเปรยบเหมอนลง การทเราจะสงใหจตสงบ ตอไปนอยาคด ใหนงๆ ใหสงบ ใหสบาย เราสงมนไมได มนไมฟงเรา เพราะมนไมเคยอยภายใตอ�านาจของเรา มนเปนผอยเหนออ�านาจของเรา เราตางหากทเปนผอยใตอ�านาจของมน มนตางหากเปน ผสงใหเราไปหาสงนนสงนมาใหเกดความอยากตางๆ ใหท�าตาม ความอยากตางๆ ของใจมาโดยตลอด ดงนนอยดๆ วนดคนด ผทเปนทาสจะลกฮอขนมาแลวสงใหผทเปนเจานายนท�าตามค�าสงของทาสนยอมเปนไปไมไดถาไมมอาวธ อาวธททาสจะใชในการตอสกบเจานายกคอสมาธนเอง

ทนการทจะท�าใหเกดสมาธขนมาไดกตองมเครองมอทจะจบลง คอจตนทไมยอมอยในความสงบ เปนเหมอนลง ลงนโดยปกตกจะไมอย ในความสงบ จะไมอยเฉยๆ จะเลนจะเทยวท�าโนนท�านของมนไป เวลาตองการใหลงนงอยเฉยๆ ตองจบเขากรง การจะจบเขากรงไดกตองใชเชอกรดคอ ถารดคอลงไดกสามารถลากลงเขากรงได จตก เหมอนกน จตกเปนเหมอนลง ถาอยากจะจบใหจตเขาสความสงบ ใหเปนสมาธ ใหนงใหสงบ กจ�าเปนจะตองมเชอกผกรดคอจต เชอกท

ธรรมะบนเขาเลม ๔224

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 225

ธรรมะบนเขาเลม ๔226

จะผกรดคอจตนกคอสตนเอง สตนเปนธรรมทส�าคญทสดในการทจะควบคมจตใจในการทจะมาดบความทกขใจ มาหยดความอยาก จ�าเปนจะตองมสตกอน เพราะวาถาไมมสตกจะไมสามารถท�าใจใหสงบใหเปนสมาธได และเมอใจไมสงบไมเปนสมาธ ใจกจะไมมก�าลงทจะหยดความอยากตางๆ ไดนนเอง

พระพทธเจาจงยกยองสตวาเปนธรรมทส�าคญ เปนธรรมทยงใหญทสดในบรรดาธรรมทงหลาย เพราะวาถาไมมสตแลวกจะไมสามารถท�า ใหจตสงบได เมอจตไมสงบกไมสามารถหยดความอยากได ไมสามารถท�าตามปญญาทสอนวาตนเหตของความไมสบายใจของความทกขใจ กคอความอยากตางๆ ภายในใจ ดงนนภารกจแรกของนกปฏบต นกภาวนากคอการเจรญสต ซงการเจรญสตนกจ�าเปนจะตองท�าอยางตอเนอง ถาท�าแตเฉพาะเวลานงสมาธจะไมมก�าลงมากพอ จะไมมก�าลง ทจะดงจตใหเขาสสมาธได เพราะเหมอนกบการจะจบลง ถาเรายง ไมมเชอก เราตองไปหาเชอกกอน แลวกวาจะหาเชอกไดกวาจะเอา มาคลองคอลงได เรากหมดแรงเสยแลว ตอนตนเวลานงสมาธก ตองสกบความคดปรงแตงตางๆ กอน เพราะวาเรายงไมมสตทจะ ควบคมความคดปรงแตงได กวาทจะควบคมความคดปรงแตงไดกนง

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 227

ไมไหวแลว เจบแลว เจบตามรางกายตางๆ กตองลกขนมา ไมสามารถท�าใจใหสงบได

ดงนนเราตองหาเชอกมาเตรยมคลองคอจตไวกอน แลวพอเวลาเรานงสมาธเราจะไดลากมนเขากรงไดอยางงายดายและรวดเรว เราจง จ�าเปนจะตองเจรญสตกอนทเราจะมานงสมาธ เราตองเจรญสต ตลอดเวลา เพราะเวลาใดทเราไมเจรญสตกเปนเวลาทเชอกขาดนนเอง เปนเวลาทเราปลอยใหลงไปเลนเพนพาน ดงนนเราตองเจรญสต ใหมก�าลงมาก ใหมก�าลงตอเนองกน ไมใหขาด เพราะวาเวลาใดทขาด เวลานนกจะไมสามารถดงจตใหเขาสความสงบได แตถาเราสามารถ ดงจตใหอยกบอารมณทเราก�าหนดไว เชน ถาเราใชพทโธ เรากก�าหนด ใหจตบรกรรม พทโธ พทโธไป ไมใหไปคดเรองราวตางๆ ไมใหคดถง เรองคนนนคนน สงนนสงน อยาไปคดใหเสยเวลาเพราะวาไมเปนประโยชนกบการมาท�าใจใหสงบ คดแลวกจะเกดความฟงซาน เกดความ หงดหงด ร�าคาญใจ เกดความอยากตางๆ ขนมา ถาคดถงบหรกอยาก จะสบบหร คดถงสถานททองเทยวกอยากจะไปทองเทยว คดถงขนมนมเนยกอยากจะรบประทาน คดถงเครองดมตางๆ กอยากจะดม คดถงภาพยนตรคดถงละครกอยากจะด ถาเกดความอยากแลวกจะ

ธรรมะบนเขาเลม ๔228

ตองไปท�าตามความอยาก เพราะถาหยดความอยากไมไดกจะทกขทรมานใจ เรากเลยจะไมไดมเวลามาเจรญสตกน เพราะเราจะตองไหลไปกบกระแสของความอยากตางๆ

ดงนนสงทเราตองพยายามเจรญใหมากใหมขนมาใหไดกคอ “สต” ถามสตอยางตอเนองกเรยกวา “สมปชญญะ” คอไมขาดตอน มการระลกถงพทโธ พทโธ อยอยางสม�าเสมอ ไมเผลอ ไมลม ท�าอะไรในอรยาบถ ๔ ท�ากจกรรมตางๆ ทไมตองใชความคด กใชการบรกรรม พทโธ พทโธไป ถากจกรรมทจ�าเปนจะตองใชความคดกหยดบรกรรมไวชวคราว แลวกใชความคดใหอยกบกจกรรมเทานน พอเสรจกจกรรม นนแลว ไมตองใชความคดแลวกกลบมาบรกรรมพทโธไปตอจนกวา จตไมคดอะไร ถาไมคดอะไรตอนนนกจะไมตองบรกรรมกได ตอนนน มสตสมปชญญะตงอยในปจจบน ไมคดปรงแตงอะไรตางๆ ถาม เวลาวางเวลาทจะนงสมาธไดกนงไดเลย ถานงแลวจตกจะเขาส ความสงบไดอยางงายดายและรวดเรว ภายในหานาทสบนาทจตกจะเขาสความสงบได

ความสงบนทเรยกวา “สมาธ” นกมสองลกษณะดวยกน

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 229

มความสงบนงเยนสบาย มอารมณเดยวเรยกวา “เอกคคตารมณ” สกแตวาร ไมคดปรงแตง มอเบกขา มความเยนความสบาย สมาธแบบนเรยกวา “สมมาสมาธ”

สมาธอกแบบหนงเปนสมาธทไมนง ยงมการรบรเรองราวตางๆ เปนความรภายใน เชน พวกรปทพย เสยงทพย กลนทพย กายทพยตางๆ หรอรอดต รอนาคต หรอมความรความสามารถพเศษตางๆ ปรากฏขนจากการท�าใจใหสงบ สมาธแบบนเรยกวาเปน “มจฉาสมาธ” เพราะวาจะไมมก�าลงทจะหยดกเลสหยดความอยากได เวลาอยในสมาธแบบนกเลสยงท�างานได เหนอะไรสวยงามกอยากจะเหนมากๆ อยากจะเหนนานๆ เหนอะไรทไมสวยไมงามไมชอบกอยากจะใหมนหายไป เกดความกลวขนมาได ถาไมระมดระวงกอาจจะท�าใหไมกลา นงสมาธตอไป เวลานงแลวไปรบรกบภาพหรอสงทนากลว ถาเขาไปแลวเจอสมาธแบบนกใหถอยออกมา ใหกลบมาหาพทโธ กลบมาบรกรรม พทโธ พทโธใหม เพอใหเขาไปสความสงบนงทไมมอะไรตางๆ ปรากฏ มแตความวาง มแตความรคอผร สกแตวารอยเพยงอยางเดยว ถาไดสมาธอยางนกปลอยใหจตตงอยในสมาธนนไปนานเทาทจตจะตงอยได

ธรรมะบนเขาเลม ๔230

ในขณะนนไมใชเปนเวลาทเราจะเจรญปญญา ปญญานเราจะ เจรญหลงจากท เราออกจากสมาธมาแลว

การเจรญปญญากเพอทจะรกษาความสงบท เราได จากสมาธนเอง เพราะวาความสงบนจะ หายไปเวลาเกดความอยากขนมา เวลาเกดความอยากกต องใชปญญาเปนผ มาเตอนใจวา ความอยากนเปนตนเหตของความทกขใจ เปนตนเหตทมาท�าลายความสงบความสขใจ ถายงอยากจะใหใจสงบเหมอนกบเวลาทยงอยในสมาธกตองระงบความอยากทกรปแบบ เชน พอออกจากสมาธมากเปรยวปาก

อยากจะสบบหร อนนกตองหยด พอสบบหรแลวไดความสขเพยง นดเดยว แตจะท�าใหความสงบนน หายไป แลวกจะท�าใหเกดความอยากอยางอนขนมาอก อยากสบบหรแล วเดยวกอยากจะดมเครองดม อยากดมเครองดมแลวกอยากจะรบประทานขนม รบประทานขนมแลวกอยากจะดอยากจะฟง อยากจะ ไปท�ากจกรรมอะไรตางๆ ไปเทยวไปเล น ไปท�าอะไรให เพลดเพลน เพราะความสงบไดถกท�าลายไป ความอมได ถกท�าลายไป ถาเราไมท�าตามความอยาก ความอมความสงบกยงจะอยกบจต ถามความอมความสงบความสขกจะไมอยาก

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 231

ไปท�าอะไร จะไมอยากไปดไป ฟงไปดมไปรบประทานอะไร ถาจะดมจะรบประทานกจะตอง ดมตามเวลาท ได ก� าหนดไว ดมและรบประทานเพอรางกาย เพอรกษาใหรางกายอย ไปได ไมเจบไขไดปวย แตไมไดดมไม ได รบประทานเพอให เกดความสขขนมาเพราะวาความสขท ไ ด จ ากการ น งสมาธ น มนมก� า ลงมากกว า ดกว า ใหความอมความพอมากกวาความสขตางๆ ทงหลายทจะไดจากการด จากการฟง จากการดม จากการรบประทานนนเอง

ตอนนละจงตองคอยใชปญญาคอยเฝาดวาใจของเรามความ

อยากหรอเปลา ถามความอยากเรากตองหยดมนใหได นอกจากความอยากในรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะแลว ยงมความอยากใหเปนอยางนนเปนอยางน หรออยากไมให เป นอยางนนเปนอยางนอก ความอยากเหลานกจะท�าใหเราไมสบายใจได เชน เราเหนคนเขาพดอะไร ท�าอะไร ถาเราอยากใหเขาท�าหรอพดตามทเราอยาก เขาไมท�า เรากจะหงดหงดใจ เรากจะไมสบายใจไมพอใจ แลวเรากจะไปแกทเขา แทนทจะมาแกทตวเรา เรากจะ ไปบอกเขาว าอยาท�าอยางน อยาพดอยางน พอเราไปพดไปบอกเขา เขากไมพอใจ เขากตอบกลบมา เขากตอตานตอสกบเรา

ธรรมะบนเขาเลม ๔232

เดยวกเกดการทะเลาะววาทกน เกดปญหาขนมาลามปามจากน�าผงหยดเดยวกลายเปนสงครามโลกขนมาได เพราะวาไมไดแกปญหาทตนเหตนนเอง

ตนเหตของปญหากคอความอยากของเราเอง ความไมพอใจของเรา ทเขาไมท�าตามความอยากของเรา แตถาเรามปญญารวาความไมพอใจ ความไมสบายใจของเราเกดจากความอยากของเรา เรากมาหยดความอยากของเรา กจบ เขาอยากจะท�าอะไรกตองปลอยเขาท�าไป เขาอยากจะพดอะไรกตองปลอยใหเขาพดไป เราไปแกเขาไมได เราตองมองใหเหนวาเขาเปนเหมอนธรรมชาต เปนเหมอนฝนตก แดดออก เราไปหามฝนตกแดดออกไมได ฉนใด เรากไปหามเหตการณตางๆ บคคลตางๆ สงตางๆ ใหเปนไปตามความตองการของเราไมได นแหละเรยกวาปญญา เหนวาเปนอนตตา สพเพ ธมมา อนตตา ไมมอะไรทเราจะไปสงไปบอกใหเปนไปตามความตองการของเราไดเสมอไป เราอาจจะสงไดบางบางเวลา บางครงบางคราว แตบางเวลา เราจะสงไมได เวลาทเราสงไมไดเวลานนนะจะท�าใหเราวนวายใจ และอาจจะท�าใหเราตองไปท�าในสงทเสยหายเปนเรองเปนราวขนมาได เชน สงเขาแตเขาไมท�า กเลยเอาไมไปตศรษะเขาเพอใหเขาหยดท�า

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 233

ถาตแลวพลาดไป เขากลบมาตเราได เรากจะเจบเนอเจบตว แตถาเรา หยดความอยากของเราได หยดความอยากมอยากเปน อยากใหเปนอยางนนอยากใหเปนอยางนได ปลอยใหทกอยางเปนไปเหมอนกบเราปลอยใหธรรมชาตเปนไปตามเรองของเขา ฝนจะตกกปลอยให มนตกไป แดดจะออกกปลอยใหมนออกไป เรากจะไมหงดหงดใจ เรากไมตองไปแกฝนฟาอากาศ ไมตองไปจดการกบฝนฟาอากาศให เหนอยยากไปเปลาๆ แลวกเปนไปไมได

นแหละคอการใชปญญาหลงจากทออกจากสมาธมาแลว เราตองคอยดจต นแหละทเรยกวาการดจต จะดจตไดตองดหลงจากทมสมาธแลว ถาไมมสมาธดไปกท�าอะไรไมได ดแลวเหนมนหงดหงด เหนแลวมนอยากจะสบบหรกเลยตองสบบหรจงจะหายหงดหงด ถาดแบบนกอยาไปดใหเสยเวลา ดแลวไมสามารถแกปญหาคอหยดความอยากตางๆ ทเปน ตนเหตของความหงดหงดใจ ของความไมสบายใจ ของความ ร�าคาญใจได เพราะไมมก�าลงนนเอง ดจตแบบนดไปเสยเวลา ถาดแลว ไมสามารถระงบความอยากตางๆ ระงบความหงดหงด ความร�าคาญใจได ดไปกไมเกดประโยชนอะไรเพราะขามขนตอน เพราะวายงไมมสมาธ ยงไมมสต ไมเจรญสตกอน ไมฝกสตกอน ไมหาเชอกมาคลอง

ธรรมะบนเขาเลม ๔234

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 235

ธรรมะบนเขาเลม ๔236

คอลงไวกอน เมอมเชอกคลองคอลงแลว ทนกลากลงเขาไวในกรงได แลวตอไปเวลาปลอยลงออกมานอกกรงกคอยเอาเชอกดงมนไว เวลามนจะไปท�าอะไรทเสยหาย เวลามนจะไปท�าตามความอยากกดงมนเอาไว ถาดงมนไวบอยๆ ตอไปมนกเขดมนไมกลาไปท�าตามความอยาก

สตวเลยงนใหมๆ เราตองควบคมบงคบตองสอนมนใหท�าอะไรตาม ค�าสงของเรา จนกระทงมนยอมแพเราแลว มนเชอฟงค�าสงของเรา หลงจากนนเราไมตองใชเชอกคลองคอมนกได เราเพยงแตพดค�าเดยว มนกหยดแลว สงมน มนกหยดเพราะมนกลว กลวจะถกจบขงอยในกรง เวลามนไมท�าตามค�าสงเรากจบมนขงไวในกรง ตอไปมนกจะเขดหลาบ จะไมกลาฝนค�าสง ฉนใด ใจกเปนอยางนน ใจจะเชอเราถาเราสามารถทจะสงมนวาใหมนเขาไปอยในความสงบได ตอไปมนจะไมกลาฝน ค�าสง ตอไปใจจะเหนโทษของความอยาก เหนวาเวลาอยากแลวท�าใหไมสบายใจ พอหยดความอยากแลวความไมสบายใจกจะหายไป ความอยากในรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะกเปนความอยากทไดแสดงใหฟงเปนตวอยางแลว เชน ความอยากสบบหร อยากดม อยากรบประทานนอกเวลาทเราไดก�าหนดไว ส�าหรบรางกาย รางกายตองดมตองรบประทาน เรากใหมนไปเหมอนกบใหยา เหมอนกบรบประทานยา

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 237

รบประทานตามเวลา อาหารเราจะก�าหนดใหรบประทานกมอกก�าหนดไป ถาเปนนกภาวนากไมเกนสองมอหรอมอเดยวกพอ เพราะวารางกายไมตองการมากไปกวานน ถารบประทานมากกวานนกแสดงวาไมได รบประทานเพอรางกาย แตรบประทานเพอความอยาก ถารบประทาน ดวยความอยากกตองรบประทานอยเรอยๆ เวลาไมไดรบประทานกจะหงดหงดใจ ร�าคาญใจ ไมสบายใจ อยางเวลาทเราฝกใหใจรบประทาน เพอรางกาย ถงเวลาเรากรบประทาน เวลาไมถงเวลาเรากไมรสกหว ไมรสกอยากอะไร เพราะเราไมไดท�าตามความอยาก เราฝนความอยาก จนกระทงความอยากจะรบประทานจะไมม จะรบประทานเหมอนกบรบประทานยา เราไมอยากจะรบประทานยาแตถงเวลาเราก รบประทานยากน เพราะเรารวาถาไมรบประทานยาโรคภยไขเจบกจะ ไมหาย ฉนใด ถาเราไมรบประทานอาหารตามเวลา รางกายกจะอย อยางปกตสขไมได กจะตองเจบไขไดปวยและจะตองตายไปในทสด เรากรบประทานเพอรกษารางกายใหอยไป แตเราไมไดรบประทาน เพอความอยากเพอใหเกดความสขจากการรบประทาน

นเรยกวาการหยดกามตณหา และการหยดภวตณหา ความอยากมอยากเปน เรากตองปลอยวางทกอยาง ใครเขาจะเปนอะไร ใครเขา

ธรรมะบนเขาเลม ๔238

ไมมอะไรจะมาท�ลายเราได แมแตระเบดนวเคลยรกไมสามารถ

มาท�ลายใจได ท�ลายไดกเพยงแตรางกาย เพราะใจไมไดอยในโลกน

ใจอยอกโลกหนง ใจอยในโลกทพย

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 239

จะท�าอะไร กตองปลอยเขาท�าไป เราอยาไปอยากใหเปนอยางนนเปนอยางน สวนความอยากชนดทสามเรยกวาวภวตณหา คอความอยากไมใหสงทเราไมชอบใหเกดขน เชน อยากไมใหแก อยากไมเจบ อยากไมตาย อยากไมทกขยากล�าบาก อยากไมพบกบสงตางๆ ทไมนาพบ ไมนาปรารถนา แตเราอยในโลกทเราไปสงมนไมได เราไปสงรางกายไมใหแก ไมใหเจบ ไมใหตาย ไมได เวลามนจะแก มนจะเจบ มนจะตาย มนกตองเปนไปตามเรองของมน เวลาทเราจะตองเผชญกบเหตการณทเราไมชอบกหามมนไมได เวลาเราจะตองพลดพรากจากบคคล ทเรารก สงทเรารก เรากไปหามเขาไมได อนนเราตองท�าใจ ถาเรา มก�าลงสมาธ มอเบกขา เรากจะหยดความอยากไมใหสงเหลาน เกดขนได อะไรจะเกดกปลอยใหมนเกดไป เราไมมวภวตณหา ไมมความอยากไมแก อยากไมเจบ อยากไมตาย อยากไมพลดพรากจากสงทเรารก จากบคคลทเรารก ไมมความอยากทไมอยากจะพบใน สงทเราไมปรารถนาไมชอบตางๆ อะไรจะเกดกตองเกด อะไรจะมากตองมา เราอยกบมนได เราเปนเพยงผรบรเทานนเอง

ไมมอะไรจะมาท�าลายเราได แมแตระเบดนวเคลยรกไมสามารถมาท�าลายใจได ท�าลายไดกเพยงแตรางกาย เพราะใจไมไดอยในโลกน

ธรรมะบนเขาเลม ๔240

ใจอยอกโลกหนง ใจอยในโลกทพย สวนรางกายนอยในโลกธาต รางกายจะพงไปหมดไป สงของตางๆ ทรพยสมบตตางๆ จะพงไปหมดไป กเปนเรองของทรพยสมบตเรองของรางกาย ไมใชเรองของใจ ใจไมได พงไปกบสงตางๆ ทงหลายในโลกน เพราะใจอยอกโลกหนง รางกายทรพยสมบตขาวของเงนทองตางๆ บคคลตางๆ อยในโลกธาต แตใจ อยในโลกทพย

โลกทพยกบโลกธาตนคนละโลกกน ใจเปนเพยงสงสญญาณมารบรผานทางรางกาย รางกายนเปนเหมอนเครองรบความรตางๆ ขอมลตางๆ สงไปใหใจ สงภาพไปใหใจด สงเสยงไปใหใจฟง สงอะไรตางๆ ไป แตเวลาเกดอะไรขนมาเกดทรางกาย ไมไดเกดทใจ แตใจไปทกขกบรางกายเพราะวาใจมความอยาก อยากใหสงตางๆ ทไดรบผานทางรางกายนมอยตอไปใหดเหมอนเดม แตมนไมเปนไปตามความจรงของโลกน ความจรงของโลกนกคอทกสงทกอยางในโลกนมเจรญ มเสอม มเกด มดบ เปนธรรมดา ถาใจรความจรง ใจกไมทกขกบ สงเหลานได เพราะจะไมอยากใหเปนตามความอยาก จะปลอยให เปนตามความจรง อะไรจะเกดกปลอยใหเกด เวลาอะไรจะดบกปลอยใหดบไปเทานนเอง

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 241

ของตางๆ ในโลกนเปนเหมอนโรงละคร เปนของทอยในจอภาพยนตร ใจผทอยโลกทพย

เพยงแตมาดภาพยนตร ดโลกนดเหมอนดภาพยนตร

พอเครองมอทใจใชเปนผสงขอมลตางๆ ไปใหกบใจนน

หยดท�างาน คอรางกายหยดท�างาน ไมสามารถสงภาพ

สงเสยงสงกลนสงรสไปใหใจรบรได ตอนนนกเทากบ

ใจกตองออกจากโรงภาพยนตรนนไป

ธรรมะบนเขาเลม ๔242

นคอเรองของการแกปญหาใหถกจด ปญหาทงหมดอยทใจของเรา ปญหาของโลก เชน การเกด การแก การเจบ การตาย นไมไดเปนปญหา เปนเรองธรรมดา เปนเรองปกตของธรรมชาต ปญหาอยทใจไปอยากใหเขาไมแก ไมเจบ ไมตาย ไมเสอม ไมหมด เทานนเอง จงท�าใหใจ เกดความทกขขนมา ถาเราหยดความอยากไมใหเขาไมแก ไมเจบ ไมตายได ใจของเรากจะไมทกขกบความแก ความเจบ ความตาย ความเสอม ความดบของสงตางๆ ทงหลายในโลกน ใจเราไมไดไมเสย กบการเกดหรอกบการดบของสงตางๆ ใจจะเทาเดม เวลามาเกด มาไดรางกายกมามอเปลาๆ ไมไดเอาอะไรตดตวมา เวลารางกายน ตายไปกไมไดเอาอะไรตดตวไป เพยงแตเหมอนกบคนทเขาไปดภาพยนตรนนเอง เวลาเขาไปดภาพยนตรกเหมอนกบวาไดเหนโนนเหนน เปนเจาของสงนนสงน พอภาพยนตรจบ คนดกออกจากโรงไป ไมไดเอาอะไรจากจอภาพยนตรไป ของตางๆ ในโลกนเปนเหมอน โรงละคร เปนของทอยในจอภาพยนตร ใจผทอยโลกทพยเพยงแตมาดภาพยนตร ดโลกนดเหมอนดภาพยนตร พอเครองมอทใจใชเปน ผสงขอมลตางๆ ไปใหกบใจนนหยดท�างาน คอรางกายหยดท�างาน ไมสามารถสงภาพสงเสยงสงกลนสงรสไปใหใจรบร ได ตอนนน กเทากบใจกตองออกจากโรงภาพยนตรนนไป กไปหาโรงภาพยนตร

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 243

โรงใหมดใหม ไปหารางกายรางใหม ไปเกดใหม แลวกไปรบรวาไดสงนนสงนมาใหม ไดเหนสงนนสงน ไดสมผส ไดมความสขความทกข กบสงนนสงน กเหมอนกบไดดภาพยนตรโรงใหม ดไปจนกระทงภาพยนตรหมดมวนกคอรางกายหยดท�างาน รางกายไมสามารถสงขอมลมาใหกบใจไดรบรได ภาพยนตรเรองนนกจบไป แลวเดยวกไปหารางกายอนใหมเพอจะไดมาดภาพยนตรเรองใหมตอ นคอใจ

ใจเปนผดภาพยนตรมานบไมรกลานเรองแลว เราใชรางกายนมาเปนเครองมอมารบรเรองราวตางๆ แลวมาท�าอะไรตางๆ ตามความอยาก ของเรา สงตางๆ ทเราไดมาเราคดวาเราได แตความจรงเราไมไดหรอก มนกอยในโลกน เวลารางกายนตายไปเรากไมไดเอาสงตางๆ ทเราไดมา ไปกบเราเลยแมแตชนเดยว ถาเรายงมความอยากอย ความอยากน กจะพาใหเราไปหาโรงใหม ไปหารางกายอนใหม เพอจะไดดภาพยนตรเรองใหมตอไปเทานนเอง

นคอเรองใจของเรา ถาไมมพระพทธศาสนา ไมมพระพทธเจามาสอนมาบอกใหรวาปญหาของเราอยทความอยากของเรา เพราะวาท�าใหเรา มความทกขใจกน แลวกท�าใหเราตองขวนขวายตองดนรนหาความสขตางๆ ผานทางรางกายมาอยางนบไมถวน แตการหาความสขผานทาง

ธรรมะบนเขาเลม ๔244

ถาไมมความอยากหลงเหลออยภายในใจแลว ใจกจะไมมความทกข ไมตองวงหาความสขตางๆ เพราะจะมความสขเตมเปยมอยภายในหวใจตลอดเวลา

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 245

ธรรมะบนเขาเลม ๔246

รางกายนเปนความสขชวคราว เวลาทจะตองพลดพรากจากความสขตางๆ ไป กจะเปนเวลาททกขทรมานใจเปนอยางยง พระพทธเจาจงสอน วาอยามรางกายดกวา อยาหาความสขแบบนดกวา ใหมาหาความสข ทไมมวนหมดไมมวนสนทมอยกบใจอยตลอดเวลาดกวา ไมตองใชรางกายเปนเครองมอ กคอการท�าใจใหสงบและรกษาความสงบนน ดวยการหยดความอยากตางๆ ทยงมหลงเหลออยภายในใจใหมน หมดไป ถาไมมความอยากหลงเหลออยภายในใจแลว ใจกจะไมม ความทกข ไมตองวงหาความสขตางๆ เพราะจะมความสขเตมเปยมอยภายในหวใจตลอดเวลา ไมตองไปใชรางกายเปนเครองมอ รางกายทจะตองแก ตองเจบ ตองตาย ทจะตองใหความทกขกบใจ เนองจากไปหลงอยากจะใหรางกายไมแก ไมเจบ ไมตาย ปญหาตางๆ เหลานกจะหมดไป หมดทการหยดความอยาก

การจะหยดความอยากไดกตองสรางสตขนมาเพอใหเกดสมาธ เมอม สมาธแลวกจะมก�าลงทจะท�าตามค�าสงของปญญาได กคอใหหยดความอยากทกรปแบบ ความอยากในรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ คอ กามตณหา ความอยากมอยากเปน อยากใหเปนอยางนนเปนอยางน อยากมอยางนนมอยางน อนนกตองตดไป อยาไปอยากมน มอะไร

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 247

กมไป เปนอะไรกเปนไป มนเปนของชวคราว ไมใชเปนของเทยงแทแนนอน ตายไปมนกจบ ความอยากไมมอยากไมเปนกตองหยดมน เมอมรางกายแลวมนกตองมความแก มความเจบ มความตาย มนจะ ตองมการพลดพรากจากกน ใหคดอยางน จะไดหยดความอยาก ทเปนตนเหตของความทกขทรมานใจ ทเปนตนเหตของการพาใหเราไปเวยนวายตายเกดไมมวนสนสดได เพราะวามนท�าใหใจเราหวอยตลอดเวลา มนไมไดท�าใหใจเราอม ความอยากตางๆ ทเราท�าน มนไมไดท�าใหใจอม แตท�าใหใจหวเพมขนไปเรอยๆ

ดงนนเราตองหยดความอยากตางๆ ตามทพระพทธเจาไดทรงหยด ดวยการบ�าเพญสต สมาธ ปญญา กอนทจะบ�าเพญสต สมาธ ปญญาไดกตองท�าทานใหไดกอน เพอเราจะไดยตการใชขาวของเงนทองเปนเครองมอการหาความสขตางๆ ถาเราไมตองใชเงนทองหาความสขตางๆ เรากไมตองหาเงนหาทอง เรากจะมเวลาทเราจะมาเจรญสต มานงสมาธ มาหยดความอยากตางๆ ได นคอขอแรก เราตองหยดการหาเงนหาทอง หยดการใชเงนใชทองซอความสขตางๆ แลวเรา กจะมาเจรญสต สมาธ ปญญาได มารกษาศล หยดความอยากตางๆ ท�ารวกนไวกอน

ธรรมะบนเขาเลม ๔248

ศลนเปนเหมอนรวกนความอยากตางๆ เรายงไมสามารถหยดความอยากได กอยาใหมนออกจากรวของศลธรรม เพราะถาออกจากรวศลธรรม กจะสรางความทกขความวนวายใจใหเพมมากขน กจะท�าใหการเจรญสต การหยดความอยากตางๆ นยากขนไปอก เราจงตองรกษาศล ๕ ศล ๘ กน เราตองหยดการหาเงนหาทองหาความสขดวยการหยด ใชเงนใชทองเพอเราจะไดมเวลามารกษาศลใหบรสทธ และมเวลาเจรญสตอยางตอเนองตงแตตนขนมาจนหลบ สลบกบการนงสมาธ พอไดสมาธไดความสงบแลว เวลาออกจากความสงบกใชปญญารกษาสอนใจวาอยาอยาก ถาอยากแลวความสงบทไดจากสมาธ จะหายไป จะเกดความวนวายใจ เกดความหงดหงดร�าคาญใจขนมา ถามปญญาคอยสอนใจ เรากจะหยดความอยากตางๆ ได ถามสมาธ กหยดได ถาไมมสมาธกหยดไมได ถาหยดไมไดกตองกลบไปท�าสมาธ ใหมก�าลงมากขนไป จนกวาเราจะหยดความอยากทเราหยดไมไดจน เราสามารถหยดมนได ถาเราหยดไดแสดงวาเรามสมาธเตมทแลว เรากจะหยดความอยากทกรปแบบได อนนแหละคองานของพวกเรา งานทจะยตงานทงหมดทงหลายในโลกน งานตางๆ ในโลกน ตอใหท�าไป มากนอยเพยงไร มนกจะไมมวนหมด เพราะมนจะมงานใหมมาตอ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 249

อยเรอย เพราะความอยากมนไมมวนหมดไป ถามความอยากกจะท�าใหอยเฉยๆ ไมได กอยากจะตองไปท�าโนนท�านตอ

ดงนนขอใหเราศกษาใหเกดปญญาใหเกดความเหนทถกตองวาปญหาทงหมดนอยทความอยากของเรา ความไมสบายใจ ความทกขใจ ความหงดหงดร�าคาญใจ ความไมดทงหลายทเรามอยในใจนเกดจาก ความอยากของเรา ถาเรามกแสดงวาเราไมมก�าลงทจะหยดมน ไมรวธ ทจะหยด หรอเราไมรวามนเปนตนเหตของความอยาก ตนเหตของความไมสบายใจตางๆ ตอนนเรารครงหนงแลว เรารจกพระธรรม ค�าสอนของพระพทธเจาวาความทกขตางๆ ความทกขใจ ความไมสบายใจ ตางๆ นเกดจากความอยากของเรา หรอทกครงทเราไมสบายใจ เราตองยอนกลบเขามาดทใจของเราวาตอนนเราก�าลงอยากอะไร แลวถาเรารวาอยากสงนนสงน เรากตองหยดมนใหได ถาหยดไมได เรากตองไปนงสมาธไปฝกท�าใจใหสงบใหมก�าลงทจะหยดมนใหได พอเรามก�าลงมสมาธแลวเรากจะหยดมนได ตอไปเรากจะไมมความ ไมสบายใจอยในใจเราเลย จะมแตความสบายใจ ไมวาอะไรจะเกดขน ไมวาโลกนจะเกดหรอจะดบ น�าจะทวม แผนดนจะถลม จะเกดสงคราม หรอจะเกดอะไรตางๆ มนจะไมมากระทบกระเทอนใจของเรา ใจของ

ธรรมะบนเขาเลม ๔250

เราจะไมวนวายไปกบสงตางๆ เพราะใจเราไมไดมความอยากใหเขาเปนอยางนนเปนอยางน ปลอยใหเขาเปนไปตามธรรมชาตของเขา ตามความเปนจรงของเขา เพราะอยางไรเรากไปแกมนไมได ถาเกดสงครามวนนเรากไปหยดมนไมได ถาเกดน�าทวมวนนเรากไปหยดมนไมได แตเราหยดความทกขภายในใจของเราไดดวยการหยดความอยากของเรา ดวยการเจรญสต ดวยการนงสมาธ

ดงนนกขอฝากใหทานทงหลาย จงเอาความจรงททานไดยนไดฟงวนน วาความไมสบายใจ ความทกขใจตางๆ นอยทตวเราเอง อยทความอยาก ของเรา ถาเราอยากใหใจเราสบาย ไมทกขไมวนวายใจ เรากตองหยด ความอยากตางๆ ภายในใจของเรา อยาไปแกขางนอก แกขางนอก แกเทาไรกไมมวนหมด แตถาแกขางในแกทความอยากของเรา รบรองไดวาปญหาจะหมดไป เพราะมนไดรบการแกมาแลว ไดรบการท�าใหหมดไปแลวจากพระพทธเจาและพระอรหนตสาวกทงหลาย ทานไมม ปญหาแลวกบเรองราวตางๆ ทงหลายในโลกน พวกเรากจะเปน อยางนนไดเหมอนกนถาเราปฏบตตามทพระพทธเจาทรงสงสอน

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 251

ทพระอาจารยบอกวาคนทภาวนาไปแลวรวาระจตคนเปนมจฉาทฏฐ จะท�าใหกลบมาเปนสมมาทฏฐไดอยางไรเจาคะ

ธรรมะบนเขาเลม ๔252

ค�าถามจากเฟซบกและแฟนเพจ ทานพระอาจารยสชาต อภชาโต และค�าถามจากในศาลา

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 253

พระอาจารย : เปนไง สบายด

ศษย : สบายดเจาคะ

พระอาจารย : สบาย เพราะไมมความอยาก

ศษย : ตองตดความอยากใหไดเจาคะ

พระอาจารย : ถาไมมความอยากแลวสบาย ยากดมจนกสบาย

ศษย : ขอบพระคณเจาคะพระอาจารย

๒๒ มถนายน ๒๕๕๖

ธรรมะบนเขาเลม ๔254

พระอาจารย : ถามความอยากแลวเปนมหาเศรษฐกไมสบาย ถาทานใดอยากจะถามปญหาขอสงสยอนใดกเชญถามได มใครอยากจะถามอะไรไหม

ศษย : อยากทราบเรองทฏฐ

พระอาจารย : ทฏฐกคอความเหน ความเหนผดกคอมจฉาทฏฐ ตองมความเหนถก ตองเหนวาทกอยางเปนอนจจง ทกขง อนตตา จงเรยกวาเปนสมมาทฏฐ ถาเหนวาเปนสขง อตตา นจจง นแสดงวาเปนความเหนผด ถามความอยากใหทกอยางเทยง ทกอยางให ความสขกบเราใหเปนของเราน แสดงวาเปนความเหนผดแลว ตองเหน วาทกอยางไมเทยง ตองมการพลดพรากจากกนเปนธรรมดา ตองเหนวาเปนความทกข ถาเราไปอยากใหเขาอยกบเราแลวเขาไมอยกบเรา ตองเหนวาเขาเปนอนตตา เราไปหามเขาไมได ไปสงเขาไมได

ถาเราเหนวาเปนอนจจง ทกขง อนตตา เรากจะปลอยวางได เรากจะ ไมยดไมตด ไมวาจะเปนใคร เรารกเขาขนาดไหน ถาจะตายเรากปลอยไดเพราะเรารวาเขาเปนอนจจง เขาตองเกดแลวเขาตองดบ ถาเราไมอยากจะทกข เราตองปลอยเขาไป ถาเราอยากเมอไรเรากจะ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 255

ทกขขนมาทนท เราไปหามเขาไมใหตายไมไดอยด เราทกขเขากตาย แลวเรองอะไรเราตองไปทกขเพราะเขากตายอยด ถาเราท�าอะไร ใหกบเขาไดเรากท�า ท�าเทาทเราท�าได ท�าจนกวาเราจะท�าไมได มนกตองจบ ความอยากมนท�าใหเราเกดความทกข ความหลงท�าใหเกดความอยาก หลงวาเปนของเรา หลงวาจะตองอยกบเราจะตองใหความสขกบเรา เรากพยายามท�าทกวถทางทจะใหเขาอยกบเรา ใหความสขกบเราใหได ยงพยายามท�าเทาไหรกยงทกขขนมาใหญ

ความสขอยทการปลอยวาง การไมอยาก การจะไมอยากกตองเหน วาเปนอนจจง ทกขง อนตตา พระพทธเจาถงสอนใหพจารณาไตรลกษณอยเรอยๆ พจารณาทกสงวาไมเทยง เชน รางกายเกดมาแลวตองแก ตองเจบ ตองตาย เปนธรรมดา ตองพลดพรากจากกนเปนธรรมดา อนนแหละเปนไตรลกษณ ใหเราพจารณาไตรลกษณ พจารณาอนจจง เปนธรรมดากคอเปนธรรมชาต เราไปหามเขาไมได เราไปสงเขาไมได สงใหเขาไมแก ไมเจบ ไมตาย ไมได สงใหเขา ไมจากเราไปไมได ถงเวลาเขาจะแก จะเจบ จะตาย จะจากเราไป เขากไปของเขาอยางนนแหละ

ธรรมะบนเขาเลม ๔256

เราจะทกขหรอไมทกขกอยทวาเราจะปลอยหรอไมปลอย เราจะอยากหรอไมอยาก ถาเราไมอยากใหเขาอย เขาไปเรากไมเดอดรอน นคอการปฏบต เปาหมายกคอหยดความอยาก จะหยดความอยากกตองเหนไตรลกษณ อนจจง ทกขง อนตตา เหนวาความอยากเปนตนเหต ของความทกข อยากในสงทเปนไปไมได อยากไมแก อยากไมเจบ อยากไมตาย จะหยดความอยากไดกตองมสมาธ จะมสมาธกตองมสต จะเจรญสตสมาธไดกตองหยดหาเงนหยดใชเงน กเอาเงนมาท�าบญแทน ถามอยในตวเดยวมนจะไปเทยว จะไปซอโนนซอน กเอามาท�าบญเสย จะไดไมตองใชเงนตอไป พอเงนหมดแลวกจะไดไมตองไปหาเงน แลวกจะไดมเวลามาเจรญสตมาปฏบตธรรมได

นกคอตนเหตวาท�าไมเราตองท�าบญตองเสยสละ เพราะเงนเวลามนอยกบเรามนเปนอนตราย ถาเราไมรจกควบคมความอยาก มนจะถกความอยากเอาไปใชหมด พอหมดแลวมนกจะบงคบใหเราไปหามาใหม เพอจะไดมาใชใหม มนกจะวนเวยนอยกบการหาการใช จะไมมเวลามาเจรญสต มาปลกวเวก มาปฏบตธรรมกน แลวกจะมาอางกนวา ไมวางอยางนนไมวางอยางน การท�าทานไมไดตองการอะไร ตองการใหเราหยดการใชเงน หยดการหาเงน เพอเราจะไดมเวลามาปลกวเวก

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 257

มาปฏบตธรรมกน มาเจรญสตมานงสมาธ มาหยดความอยากกน มาบรรลมรรคผลนพพานกน มแคนเองงายจะตายไป ไมท�ากนเอง มนก เลยยาก ยงอยากใชเงนยงอยากหาเงนกนอย

ศษย : ทพระอาจารยบอกวาคนทภาวนาไปแลวรวาระจตคนเปน มจฉาทฏฐ จะท�าใหกลบมาเปนสมมาทฏฐไดอยางไรเจาคะ

พระอาจารย : กอยาไปรส เวลามนจะไปรกอยาไปร รแลวกปลอยวาง เหมอนรไวใชวาใสบาแบกหาม อยาไปสนใจ พยายามเขาสความสงบใหได เวลาไปรบรอะไรขณะทภาวนากดงกลบมาหาพทโธ อยาไปตามร

ศษย : จรงๆ ตรงนนเราไมไดไปอยากไดมน มนมมาเองนะคะ

พระอาจารย : กหยดมนไดไง กอยาไปรบรมน มนมากอยาไปรบมน เขาใหของมากไมรบ รบเดนหนไปเสยกหมดเรอง

ศษย : แตมความรสกวาบางครงจะไดใชประโยชนจากตรงนนเจาคะ

พระอาจารย : มนไมเปนประโยชนกบการดบความทกขใจ มนดบกเลสไมได หยดความอยากไมได มนท�าใหหาเงนหาทองได แตเงนทอง

ธรรมะบนเขาเลม ๔258

มนดบความทกขใจไมได เขาใจไหม เราตองการดบความทกขใจ เราตองการหยดความอยาก จะหยดความอยากไดตองเปนสมมาสมาธ ตองนงเฉย ตองสกแตวาร ไมมอะไรใหรบร

ศษย : ถาถงจดตรงนนมนสามารถจะขามไปตรงจดอนไดใชไหมเจาคะ

พระอาจารย : กอยทเรา เราบงคบมนได พอมนจะไปรเรองอะไร เรากดงกลบมาหาพทโธ ท�าพทโธตอไป บรกรรมพทโธๆ ตอไป

ศษย : ในความคดของโยม รสกวาพอถงจดตรงนนแลวมนละเอยดกวาทจะไปอยกบพทโธคะ

พระอาจารย : ใช แตละเอยดแบบเปนโทษ มนไมละเอยดแบบ เปนคณ ตองใหมนกลบไปชองทมนละเอยดเปนคณ คอชองทมนนง วาง สงบ สกแตวาร เปนอเบกขา เราเขาผดชอง เขาไปในชองรอน ไมใชเขาไปในชองเยน

ศษย : แตเรองบางอยางคอรแลวเอาไปชวยคนไดนะเจาคะ

พระอาจารย : ได แตมนไมไดชวยเรา เราตองการชวยเรา ไมตองการ ชวยคนอนตอนน ตวเรายงชวยไมไดแลวเราจะไปชวยคนอนไดอยางไร

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 259

ศษย : คอในความคดเหมอนวาเราก�าลงเดนทางอย ในสงทเราก�าลงเดนทางมาอยตรงนแลวรเหนวามนเปนยงไง ขณะทมคนเดนผานมา ซงเขาถามเราถงจดตรงนน เราอาจจะบอกเขาไดบางสวน

พระอาจารย : กอยางวาอยากจะไดเลขทายสองตวหรออยากจะไดรางวลทหนง เวลาตรวจลอตเตอรไดสองตวกเอาไปขนเงนเลย ไมไป ตรวจดวารางวลทหนงเปนอะไรกอน รางวลทหนงไมเอาจะเอาแค สองตวกไมวาอะไร อยากจะไปชวยเขากไปสไมวาอะไร อยทเราตองการ สองตว พอเปดเชคดถกสองตวดใจใหญไปขนเงนเลย ไมไปเชคดวารางวลทหนงถกหรอเปลา รางวลทหนงกมรรคผลนพพาน ถาไปชวยคนอนกเวยนวายตายเกดอยางนไปเรอยๆ จะเอาอะไร เขาใจไหม

หลวงปมนทานกชวยคนอนจนทานอาย ๖๐ ป ทานจงปลกวเวกไป เขาปาอยคนเดยวทเชยงใหม ๑๐ ป ทานบรรลทนนนะ กอนหนานนทานกยงไมบรรล ทานกคอยชวยลกศษยลกหา คอยสงคอยสอน คอยพา เขาภาวนาปฏบตธรรมไป แตตวทานเองกยงไมบรรลถงขนสงสด ทานอาจจะบรรลบางขนแลวกได ไมทราบวาทานถงขนไหน อยางนอยสมาธคดวาไดแนๆ แลว แตเรองอรยมรรคผลนไมทราบวาทานได หรอยงตอนนน แตทานมความเมตตาไง มคนมาศกษามาพงพาอาศยทาน

ธรรมะบนเขาเลม ๔260

ทานกสอนพาปฏบตทงพระทงเณรทงญาตทงโยม แตทานเรมเหนวา เอะ เราไปไมถงไหนเสยท อายกแกมากแลว เปดดกวา เลยหนเขาปาไปอยองคเดยว ใครจะไปตาม ทานกไมใหตดตาม ใครตามไปพบทานกหน เจอกนวนสองวนกแยกทางกนไปแลว ไมยงกบใครเลย ตองการปลกวเวกเพอเจรญสตสมาธปญญาอยางเตมท แตพอทานส�าเรจแลวทนทานกออกมาโปรด อาย ๗๐ ป กมทานเจาคณไปอาราธนามาใหมาโปรด ทานกมาสงสอนตออก ๑๐ ป แลวทานกมรณภาพไป

ศษย : คอบางครงมความรสกอยากจะกลบไปอยางนนอกแตเหมอนกบวามหวงอะไรไมรบอกไมถก

พระอาจารย : นนแหละเขาเรยกพทธภมไง พวกนเขาเรยกพวกท จตทตดพทธภมอย ยงอยากจะเจรญเมตตาบารม ทานบารมอย ยงไมอยากจะเจรญเนกขมมบารม ดตวอยางพระพทธเจา ทานยง ออกจากวงไปเลย ไปอยคนเดยว หลวงปมนทานกไปอยคนเดยว เรากตองไปอยคนเดยว ไปหาวดทไหนอยคนเดยว ไมงนกเวยนวายตายเกดแบบนตอไปจนกวาจะไดเปนพระพทธเจาเอง

ศษย : อยางนตองเขาสมาธใหลกๆ เพอถอดถอนไหมคะ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 261

พระอาจารย : กตองเขาไปในอปปนาสมาธ เขาไปในจตทไมมอะไรเลย มแตสกแตวาร อเบกขา เอกคคตารมณ

ศษย : แสดงวาอยางนเหมอนเราเคยไปอธษฐานไว พอถงขนตรงจดนนแลว ถาเราจะไปถอน เรากตองไปถงตรงจดนนแลวคอยถอนออกมา

พระอาจารย : กมนถงแลวเรากตองถอนออกมา เหมอนเราเดนผานบารแลวเลยวเขาไปเลย ตอไปเวลาเจอบารกอยาเขาไป อยาเดนตอไป เราตดเขาบารเขาใจไหม เราเดนผานบารนกตองเขาแวะกอน ตอไปตองท�าใจแขงๆ เดนตอไป ไมเปดประตบารเขาไปแลว เดนเลยไปเลย

ศษย : แลวส�าหรบคนฝกใหมละคะ

พระอาจารย : คนฝกใหมนกพทโธๆ ไป เจรญสตไป สวนใหญกจะ ไมเจอปญหาอะไร มนกจะเขาสความสงบ ตอนนถาเกดไปเจอปญหา อยางนอยเราจะไดรวาไปผดทแลว เขาชองผดแลว เรากถอยออกมาได ถาไมรมากอนกอาจจะคดวาเปนทางถก เพราะคนสมยนมกจะคดวานงแลวจะตองเหนนนเหนน ตองมฤทธมเดชถงจะวเศษวโส แตฤทธเดช นมนจะกลายเปนเครองมอของกเลสไป

ธรรมะบนเขาเลม ๔262

เหนไหมขาวทก�าลงดงอยนเหนไหม พระมฤทธมเดชเนย เหาะเหนเดนอากาศได กเลสมนกเอาไปใชใหไปซอเครองบน ซอรถ ซอบาบอคอแตก อะไรตางๆ อนนมนเรองของกเลสลวนๆ มสมาธแตเปนมจฉาสมาธ ถามอปปนาฯ หรอมสมมาสมาธน ใจมนจะไมหว มนจะอม มนจะไมหวกบรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ มนจะไมหวกบสงตางๆ ในโลกน เพยงแตวามนอมชวคราวเวลาอยในสมาธเทานนเอง เวลาออกมา ถาเผลอไปเหนเขามนกหวได พอมนหวกตองใชปญญามาหยดมน เราจง ตองใชปญญาวาอยาไปอยาก เหนรถคนยาวๆ กอยาไปอยากได เหนเครองบนกอยาไปอยากได อยาไปอางวาเอาไปใชกจนมนต กจนมนต บาบอคอแตกอะไรตองใชเครองบน

ศษย : แลวสกาละครบพระอาจารย

พระอาจารย : กเหมอนกนแหละ

ศษย : บรรลนพพานชาตนกบชาตหนาตางกนยงไงครบ

พระอาจารย : นพพานกคองานทเราท�าเสรจแลวไง ถาเราท�างานเสรจ มนกเปนนพพาน จะชาตไหนมนกเปนนพพานเหมอนกน คณหมายความ วาอยางไร

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 263

ศษย : เรวกบชาครบ

พระอาจารย : กอยทท�ามากท�านอย ท�ามากมนกเสรจเรว ท�านอยมนกเสรจชา เหมอนตกน�าใสตม คณตกน�าวนละขนกบตกน�าวนละรอยขนนอนไหนมนจะเตมเรวกวากน พอเตมแลวมนกเตมเทากน ใจมนเตมแลวมนกเตม มนกอมมนกพอ ใจของพระพทธเจา ใจของพระอรหนตสาวกนเทากนในเรองของความอม ตางกนตรงทบารมความสามารถทจะสงสอนหรอจะแสดงธรรมนตางกน แตความอม ความสนสดของการเวยนวายตายเกดนเทากน

ถาเปรยบเหมอนคนไขกหายจากโรคภยไขเจบเหมอนกน เพยงแตวา เวลาหายแลวคนหนงสามารถเหาะเหนเดนอากาศได อกคนหนง ท�าไมได เดนดนไป อนนเปนเรองของบารมของแตละคน แตการเหาะเหน เดนอากาศไดนนไมไดเปนเหตทจะท�าใหรกษาโรคภยไขเจบใหหายได

ศษย : คอเมอกอนชวงหนงมความมงมนมากวาจะเอาชาตนใหได ชวงนนตงใจอยางน พอทกอยางกระหน�าเขามานรบไมไหวเหมอนกน

พระอาจารย : กเรมใหมได ท�าใหม

ธรรมะบนเขาเลม ๔264

ศษย : ตอนนนลกตองถอนมาตงหลกใหม ท�าขนาดนมนไมไหว เคยไป กราบหลวงปหลาทภจอกอ ขณะททานฉนอาหารเสรจ ทานกสอนวา “ใหมนเขดนะเรองการเกด อยาใหมการเกดอกเลย” คอทานพดกบหน อยางน ตอนนนอยากจะเอาใหไดจรงๆ เลย ตงใจมาก แตมนกกระหน�ามาจนตองถอยทกครงเลย

พระอาจารย : กแสดงวาก�าลงเรายงไมพอ ตองพยายามฝกสต ใหมากๆ สตนจะท�าใหเรามสมาธ แลวพอมสมาธแลวใจจะเปนเหมอน หนนะ อะไรมนจะมากระหน�าอยางไรมนกไมขยบ ใจเราตอนนมนยงเปน เหมอนปยนนอย อะไรมานดมนกปลวไปตาม ใจเราออน ไมแขงไมหนก ไมแนน ขาดสต สตไมมก�าลงทจะท�าใหใจนงใหสงบเปนเหมอนหน แลวเราขาดปญญาดวย มสมาธมนกด แตตองมปญญามนถงจะดกวา เพราะมนจะท�าใหแขงอยางถาวร ไมแขงแตเฉพาะอยในสมาธ

ศษย : เรยกวาตองฝกพจารณาในไตรลกษณใหหมดใชไหมคะ

พระอาจารย : ใชๆ ตองเหนไตรลกษณแลวกจะแขงจะปลอยวาง ทกอยางได เหนวาทกอยางในโลกนเปนเพยงดนน�าลมไฟเทานน เราไป หลงวาเปนสตวเปนบคคล ผทมาครอบครองดนน�าลมไฟเขาไมไดเปน

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 265

ดนน�าลมไฟ เขาเปนดวงจต พวกเราแตละคนนมดวงจตมาครอบครองรางกายน แตพวกเรากลบมาหวงรางกายของกนและกน ไมไปหวงจตใจของกนและกน กลวรางกายเขาจะแก จะเจบ จะตาย จะจาก เราไป จะเดอดรอน กลบไมไปหวงจตใจของเขาททกขวนวายเพราะเกดความอยาก เราควรจะมาชวยเขาหยดความอยาก ไมใชมาชวยเสรม ท�าตามความอยาก เขาใจไหม

ศษย : แสดงวาจตของผทฝกสมาธจนถงขนอปปนาสมาธจะเปนสมมาทฏฐโดยธรรมชาตใชไหมคะ

พระอาจารย : จะเปนสมมาสมาธ ยงไมเปนสมมาทฏฐ สมมาทฏฐตองเกดความเหนวาทกอยางเปนไตรลกษณ อนจจง ทกขง อนตตา ตองเหนวาความทกขเกดจากความอยาก เหนอรยสจ ๔ จงจะเรยกวาสมมาทฏฐ

ศษย : ตงแตพระโสดาบนขนไปใชไหมคะ

พระอาจารย : ใช อยางพระอญญาโกณฑญญะทเปลงเสยงวา “สงใด มการเกดยอมมการดบไปเปนธรรมดา” อนนนแหละสมมาทฏฐแลว

ธรรมะบนเขาเลม ๔266

ตองเกดความเหนวาทกอยางเปนไตรลกษณ อนจจง ทกขง อนตตา ตองเหนวาความทกขเกดจากความอยาก เหนอรยสจ ๔ จงจะเรยกวาสมมาทฏฐ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 267

ธรรมะบนเขาเลม ๔268

ไมหลงแลว ละสกกายทฏฐไดแลว ละวารางกายนเปนเพยงดนน�า ลมไฟ ไมมตวไมมตน เปนหน ผทเชดหนกคอจต จตไมไดเปนรางกาย จตไปทกขกบรางกายเอง ไปยดไปตดไปหลงวาเปนตวเปนตนเปน ของเรา พอจะตองเสยรางกายไปกเกดความทกขใจขนมา พอรวา ไมใชตวเราของเรากปลอยมนเทานนเอง มนจะตายกปลอยมนตาย จตกจะหายทกขทนท

สมมาทฏฐตองเหนวาทกอยางเปนเพยงดนน�าลมไฟ ธาต ๔ รางกายของทกคนนเปนเพยงดนน�าลมไฟ ไมมตวตน ตวตนคอตวจต ตวทท�าใหเกดตวตนขนมานคอตวจต ตวจตไมไดอยในรางกาย ตวจตอยในโลกทพย สงการผานกระแสจต สงการใหรางกายท�าอะไรผานกระแสความคด รบรเรองราวตางๆ ผานทางทวารทง ๕ คอ ตา ห จมก ลน กาย พอไมมรางกายกไมสามารถรบรเรองราวตางๆ ในโลกนได ตองมรางกายใหมถงจะรบรไดใหม ถายงมความอยาก กจะไปหารางกายอนใหมมารบรตอ มาทกขตอไป มาอยากตอไป

ศษย : พระอาจารยคะ หนอยากถามเรองการฝกอสภะคะ หนไมรวาจะเรมอยางไร

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 269

พระอาจารย : กนกสวนทเราไมสข สวนทไมนาปรารถนาของรางกาย อยาไปดสวนทนาปรารถนา สวนใหญเราจะปรารถนาทหนาตาทรปราง เรากดสวนทไมนาปรารถนา เชน ดสวนทอยภายใตผวหนง คดถง กะโหลกศรษะโครงกระดกของเขา นกถงตบไตไสพง หรอนกถง กลนเหมนๆ ทออกมาตามรางกายตางๆ

ศษย : หนกเคยดวดโอเกยวกบทเขาผาตด หนกยงไมรสกอะไรคะ

พระอาจารย : เราตองดวาสวนไหนทเราไมชอบ ในรางกายตองมสวนทเราไมชอบ เชน อจจาระ ปสสาวะ อยางนเราไมชอบ

ศษย : คดถงบอยๆ ใชไหมคะ

พระอาจารย : ใช คดถงบอยๆ คดถงวาเราหยบอจจาระของเขาขนมาไดหรอเปลา ถาเราจบเนอตองตวเขาได เราหยบอจจาระของเขาได หรอเปลา ใหคดอยางนด หรอเวลาเขาตายแลวเรายงจะนอนกบเขาไดหรอเปลา ถาสมมตวนนเขาตาย คนนใหเขานอนกบเราสกคนหนงจะไดหรอเปลา

ศษย : ถารสกวาตดความดทท�าใหกนละคะ

ธรรมะบนเขาเลม ๔270

พระอาจารย : ความดกเรองของความด ไมใชเรองของรางกาย ความดกเรองความด เราตองใชความจรงมายนยนวาคนนเขาไมอยแลว เหมอนเขาเดนทางไปตางประเทศแลว เราจะอยากใหเขาอยตอไปกอยไมไดแลว แตเราคดถงความดของเขาได ตอนนเรายงคดถงความด ของพระพทธเจาอยกไมเสยหายตรงไหน แตเราอยาไปคดเศราโศกเสยใจรองหมรองไหใหเขากลบคนมา ถาเราเศราโศกเสยใจ แสดงวา เรายงอยากจะใหเขากลบคนมา เราตองยอมรบวามนเปนเหมอน ความฝน เราฝนแลวพอตนขนมา ความดตางๆ ทเราไดจากความฝนนน มนหมดไปแลว ถาจะกลบมาใหมกตองฝนใหม กเดยวหาคนใหมใหเจอ เจอคนใหมกเจอความดของคนใหม แตอยาไปดเลยเพราะดยงไงเดยวเวลาเขาจากเราไปเรากจะเสยใจอก ใหยอมรบวาเปนเหมอนดภาพยนตร ภาพยนตรเรองนนมนจบไปแลว เราตองอยในปจจบน อยาไปคดถงอดต ถาคดถงอดตกตองอยาเกดอารมณเศราสรอยหงอยเหงา คดถงความดได คดถงความดของพอของแมของเพอนของใครกได คดแลวแตอยาไปเศราโศกเสยใจ ถาเศราโศกเสยใจ กคอเปนกเลส เปนตณหา เปนความอยากขนมา

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 271

กลองพยายามพจารณาดสวนไหนของรางกายทไมสวยไมงาม คดถงตอนหนงมนเหยวบาง คดถงตอนตนขนมายงไมไดแปรงฟน ยงไม ลางหนา กลนขฟนเหมนอยางน เวลาเหงอออก รางกายไมไดอาบน�าอาบทา นยงขณะเปนนะ เวลาตายกลนมนจะขนาดไหน ใหคดถงสงทมนไมนาปรารถนาด แลวมนกจะถอนความหลงได ถอนความรกใครได

ศษย : ภาวนาพทโธแลวพทโธมนหายไป แลวโยมกดใจไปเรอยๆ ตอนหลง นกเจรญสต แลวกไปเขาอภธรรม แลวโยมกคดวาทเขาสอนมานเขา ใหละวางตวตน ซงโยมก�าลงคดวาโยมอยากจะละวางความเปนตวตน โยมกใชสต แลวเขากใหดรปนาม ทนโยมกใชสตแลวกดรปนามโดยไมได ภาวนาพทโธ นไมทราบวาถกหรอไมคะ

พระอาจารย : คอถาไมมสมาธนยงไงกวางไมได ใจมนวางไมได

ศษย : เพราะตามปกตโยมกใชสมาธอย เพงไปนละคะ

พระอาจารย : แลววางไดหรอเปลาละ

ศษย : กยงคะ

เราตองเขาใจวาทกสงทกอยางทเกดขน กบรางกายผานทางรางกายนเกดขนทรางกาย ไมไดมาถงใจ ใจเพยงแตเปนผรบร เปนผดเฉยๆ เทานนเอง เปนเหมอนกบ ผทดภาพยนตร ผทดภาพยนตรนไมไดอยในเหตการณ

๒๓ มถนายน ๒๕๕๖

“ปรบใจใหเปนกลาง”

ธรรมะบนเขา

กณฑท

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 273

ธรรมะบนเขาเลม ๔274

วนนฝนฟาอากาศกมดครมหนอย เปนธรรมชาต ธรรมชาตเขาไมแนนอน เขามการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ความจรงรางกายของเรา ชวต ของเรากเปนสวนหนงของธรรมชาต แตเราพยายามทจะฝนธรรมชาตกน เวลาฝนตก เสยงมนกดง เราจะไปหามใหฝนไมตกกไมได สมมตวา ถาฝนตก เรากตองปรบสภาพของเราใหเขากบความจรง ถาฝนตก เสยงดง เรากไมพดไมฟงกน เรากนงเฉยๆ ท�าใจใหสงบกน ปญหา กจะไมเกด ปญหาเกดเพราะวาเราอยากจะพด อยากจะคย อยากจะฟง แตฝนตกเสยงดงเราพดคยกนไมรเรอง เรากจะมความอดอดร�าคาญใจขนมา นนกเปนเพราะวาใจเราไมยอมรบความจรง ใจเรามความอยากทจะท�าในสงทฝนกบความเปนจรง ถาเรามความอยากจะท�าในสงท ฝนกบความเปนจรง เรากจะเกดความทกขขนมา นคอความจรงของจตใจของเรา จตใจของเราทกขเพราะฝนความจรง ไมยอมรบความจรง ไมรความจรง ไมยอมมองความจรงกน การไมมองความจรงจงท�าให เรามองไมเหนความจรง ไมรความจรง พอเราไมรความจรง เรากท�าฝนความจรง พอฝนความจรงเรากเกดความทกขใจกน ไมสบายใจกน

ความทกขใจของพวกเราอยตรงทพวกเราไมรความจรง ไมศกษาความจรงกน ไมศกษาวาทกสงทกอยางทเรามาสมผสรบรมามสวน

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 275

เกยวของดวยนนเปนสวนหนงของธรรมชาตทมการเปลยนแปลง อยตลอดเวลา มทงเจรญ มทงเสอม แลวกเปนสงทเราไมสามารถทจะ ไปควบคมบงคบสงใหเปนไปตามความตองการของเราได ถาเราศกษา ความจรงอยตลอดเวลา ศกษาวาทกสงทกอยางทเราสมผสรบร เปนสงทเราไมสามารถทจะไปก�าหนดใหตายตวได ใหเปนอยางน เปนอยางนนไดเสมอไป บางเวลาเรากก�าหนดไดสงได บางเวลาเรากสงไมไดก�าหนดไมได เราจงตองพยายามปรบใจของเราใหเขากบเหตการณ เขากบความจรง ถงแมวาเราอยากจะใหเปนอยางนน อยางน แตถาเรารวาเราไมสามารถทจะท�าใหเขาเปนอยางนนอยางนได เรากตองปรบใจตวเราเอง เปลยนใจเปลยนความอยาก ถาไมไดอยางน เอาอยางนนกได

สมมตวาอยากจะใหฝนฟาอากาศไมแปรปรวน ใหแดดออก แตตอนน ฝนมนตก ฝนฟาแปรปรวน มทงลม มทงฝน มทงเสยง เรากเปลยนใจ เอาอยางนกได วนนอากาศเปนอยางน ธรรมชาตเปนอยางน เราก เอาอยางน เรากปรบใจของเราใหอยกบสภาพความเปนจรง เชน วนน ถาออกจากบานไมไดกไมตองออกจากบาน อยบานไป ถาฝนตก เสยงดงพดกนฟงไมรเรองกไมตองพด กหยด เรากนงเฉยๆ เรากมา

ธรรมะบนเขาเลม ๔276

ถาใจเราปรบใหรบกบความเปนจรงได ใจของเรากจะนงจะสงบ จะไมตอตาน จะไมตอส

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 277

ปญหาของพวกเราอยตรงทเราไมยอมปรบตวเอง เราชอบไปปรบคนอน เวลาเราเหนอะไรแลวไมชอบใจเรา

แทนทเราจะปรบใจเราใหชอบกบสงทเราไมชอบ เรากลบพยายามไปปรบสงทไมชอบใหท�ตามใจของเรา

ใหเราชอบ มนกเลยวนวาย

ธรรมะบนเขาเลม ๔278

เปลยนกจกรรมได ถาเราไมฟงเทศนฟงธรรม เรากมานงสมาธกนกได ถาเราปรบใจของเราใหเขากบเหตการณได ไมขดไมฝนกบเหตการณความจรงทเกดขน ใจของเราจะไมมวนทกข ไมวาอะไรจะเกดขน เราปรบใจของเราใหรบกบเหตการณไดเสมอ ถาเราฝกฝนอบรมสอนจตใจใหรจกการปรบตวเองไมใหยดตดกบสงหนงสงใด สภาพหนง สภาพใด เหตการณหนงเหตการณใด ใหเราเตรยมรบกบการเปลยนแปลง ของสภาวะตางๆ ตลอดเวลา ถาเราฝกฝนอบรมใจของเราเรอยๆ ตอไป เรากจะสามารถพลกใจปรบใจของเราใหเขากบสถานการณใหมความสข กบทกสถานการณได

ตอนนเรายงปรบกนไมได เรายงมความยดตดกบสภาวะตางๆ อย พอสภาวะตางๆ ทเรายดตดอยเกดการเปลยนแปลงไป เรากพยายามทจะปรบสภาวะใหกลบมาเหมอนเดม อนนเปนการกระท�าฝนความจรง เปนการกระท�าทเหนอยและไมไดผลและยงยาก ไมเหมอนกบการปรบสภาวะจตใจของเราใหเขากบสภาวะทเกดขนอย เชน อากาศรอน เรากปรบใจของเราใหรบความรอน ถาเรารบความรอนได เรากไมตอง ไปซอเครองปรบอากาศ ไมตองไปซอพดลม หรอถาเราจะปรบกปรบแบบงายๆ ปรบตามธรรมชาต ถารอนมากถามน�าอาบกอาบน�าสกหนอย

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 279

หรอเอาผาชบน�ามาเชดตวสกหนอยใหมนคลายความรอนลงไปบาง แตมนกสปรบใจไมได ถาเราปรบใจของเราใหรบกบความรอนได เรากไมตองท�าอะไร รอนเรากอยได รอนเรากมความสขได เยนกม ความสขได ฝนตกกมความสขได ถาใจเราปรบใหรบกบความเปนจรงได ใจของเรากจะนงจะสงบ จะไมตอตาน จะไมตอส ถามการตอตานตอสกมความอยาก มความอยากกจะเกดความทกขขนมา

นคอธรรมชาตของใจทเราตองศกษาแลวกพยายามสอนใจใหรบกบเหตการณทเกดขน สภาวะความเปนจรงวาเปนอยางไร เรากรบ กบมนไป แมแตรางกายของเรากเปนสภาวะเปนธรรมชาตเหมอนกน ทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา รางกายเราบางวนกสขสบาย บางวนกเจบไขไดปวย ปญหาของพวกเราอยตรงทเราไมยอมปรบ ตวเอง เราชอบไปปรบคนอน เวลาเราเหนอะไรแลวไมชอบใจเรา แทนทเราจะปรบใจเราใหชอบกบสงทเราไมชอบ เรากลบพยายามไปปรบสงทไมชอบใหท�าตามใจของเราใหเราชอบ มนกเลยวนวาย เพราะสงทเราจะไปปรบนนบางทเขากใหเราปรบ บางทเขากไมใหเราปรบ พอเขาไมใหเราปรบเรากมความไมสบายใจทกขใจ แตถา เราปรบใจเราใหรบกบสภาพหรอบคคลหรอสงตางๆ ทเราไมชอบ

ธรรมะบนเขาเลม ๔280

ถาเราไมชอบเรากหดชอบเสย พอเราชอบแลวตอไปเรากอยกบเขาได เชน เราไมชอบรบประทานของเผด แตเราไปอยบานทเขาท�าแตของเผด ทกๆ วนเขากท�าของเผดๆ มาใหรบประทาน เราจะบอกใหเขาไมท�าของเผด เขากไมท�าตาม เพราะเขาเคยรบประทานของเขาอยอยางน เรากพยายามหดรบประทานหดชอบของเผดไป พอเรารบประทานไปสกระยะหนงแลวเรากจะชอบมนเองจะตดใจ แลวตอไปเรากจะ รบประทานของเผดได เหมอนเวลาเราไปอยตางประเทศ เราตองรบประทานอาหารทแปลกจากอาหารทเราเคยรบประทาน เรากมกจะ ไมอยากรบประทาน เรากพยายามทจะรบประทานอาหารทเราเคย รบประทานมา แตถาเราหดรบประทานของทเราไมเคยรบประทาน ใหมๆ กอาจจะรสกไมเอรดอรอย ไมนารบประทาน แตถาเราพยายามรบประทานไปเรอยๆ ตอไปมนกจะรบประทานได พอเกดความเคยชนแลวกจะไมเกดการตอตานขนมา และตอไปกจะรบประทานไดเหมอนกบคนทเขารบประทานกน ท�าไมคนอนเขารบประทานไดอยางเอรดอรอย แตท�าไมเรารบประทานไมได นนกเปนเพราะวาเราไมเคยรบประทาน แลวพอเราไมเคยรบประทาน เรากไมอยากจะรบประทาน เรามความตอตาน เราอยากจะรบประทานอาหารทเราเคยรบประทาน

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 281

อาหารทเราไมเคยรบประทาน เรากจะไมอยากจะรบประทาน พอเกดความอยากแลวกเกดความทกขใจขนมา

ดงนนปญหาของเราอยทตวเราเอง ไมไดอยทบคคลตางๆ สงตางๆ เหตการณตางๆ เพราะบคลตางๆ สงตางๆ เหตการณตางๆ เขากเปนของเขาอยอยางนมากอนตงแตเรามาเกด และเขากจะเปนอยางน ตอไปหลงจากทเราตายไปแลว ปญหาอยทเราไมสามารถปรบตวเองใหสามารถอยกบเขาได ความจรงแลวเราปรบตวเองใหอยกบทกสง ทกอยางไดใหมความสข ใหมความสบายใจกบทกสงทกอยางได เพราะวามคนปรบมาแลว เชน พระพทธเจา พระอรหนตสาวกทงหลาย ทานปรบใจของทานใหเปนกลาง คอไมใหรก ไมใหชง ถาใจเปนอเบกขา ใจเปนกลาง ใจจะรบกบทกอยางได การจะท�าใจใหเปนกลางกตองท�าใจใหสงบ เวลาใจสงบนใจจะอยในภาวะทเปนกลางทเรยกวา “อเบกขา” พอเรามอเบกขาแลวทนเรากจะสามารถทจะควบคมใจของเราใหตงอยในอเบกขาได

ตอนตนเราตองอาศยการท�าสมาธกอนเพอดงใจใหเขาจดทเปนกลาง ตอนนใจของเราไมยอมอยตรงกลาง ใจเราจะแกวงไปแกวงมาระหวาง

ธรรมะบนเขาเลม ๔282

ความรกกบความชง จะไมอยตรงกลาง คอเฉยๆ ไมรกไมชง ถาเราฝก ท�าสมาธ ตอไปใจของเรากจะเขาสความเปนกลาง พอเขาสความเปน กลางไดแลว ทนเรากจะสามารถอยกบทกสงทกอยางได ไมวาอะไรจะเกดขน จะดหรอไมด เรากจะท�าใจเฉยๆ ได เพราะวาเหตการณตางๆ นน ความจรงไมไดไปกระทบกระทงกระเทอนใจเลย ความกระเทอนใจนเกดจากใจเปนผสงขนมาเอง เหนอะไรแลวใจไมนง ใจสงขนมาเอง เพราะใจไมเคยถกฝกใหอยนงๆ ใหอยตรงกลางใหเปนอเบกขา ใจถก ปลอยใหกลงไปกลงมาตามความชอบตามความชง ถาเหนอะไรชอบกจะกลงเขาหา ถาเหนอะไรไมชอบกจะกลงหนจะถอย กจะเกดการหวนไหวทงขณะทเขาหาและขณะทถอยออก แตถาเราฝกใจใหอยเปนกลาง ไมกลงไปกลงมา เวลาเกดเหตการณอะไรขนมา ใจเรากจะไมหวนไหว จะไมสนสะเทอนแตอยางใด

นแหละคอเรองของใจของพวกเราทพวกเราไมรจกควบคมรกษาให อยในสภาพทใหความสงบใหความสขกบเราไปตลอด ตองมคนอยางพระพทธเจามาตรสรแลวเอาความรนมาเผยแผสงสอนใหแกพวกเรา สอนใหพวกเรารทนสภาวะความเปนจรงตางๆ ใหรวาทกสงทกอยางทเรามารบรมาสมผสนเปนสงทเราเพยงรบรสมผสเทานน เราไมได

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 283

เปนผทแตะตองเลย ผทแตะตองสงตางๆ นเปนรางกาย เชน รางกายเราแตะตองกบความรอนความหนาว แตะตองกบขาวของตางๆ อาหารอะไรตางๆ ทรบประทานเขาไปน รางกายเปนผแตะตอง ใจเปน เพยงผรบร การสมผสการแตะตองของรางกายเทานน ใจไมได รบประทานอาหารกบรางกาย แตใจกลบไปวนวายกบการรบประทานอาหารของรางกาย ตองรบประทานอาหารอยางนนอยางน ชนดนน ชนดนถงจะมความสข รางกายเขาไมไดบน ไมไดวนวายกบการ รบประทานเลย เราเอาอาหารอะไรปอนเขาไปในรางกาย รางกายเขากรบไดหมด อาหารเขาไปในรางกายท�าใหรางกายอมมนกจบเทานนเอง แตใจของเรานมนไมอม มนไมสข ถารบอาหารทไมถกปากไมถกใจ เพราะวาใจเราเปนผคดขนมาเอง คดวาอาหารแบบนถงจะด อาหารแบบนถงจะใหความสขกบเรา ถาไมไดรบประทานอาหารอยางนกจะไมไดความสข แตความจรงใจไมไดรบประทานเลย ผทรบประทาน กคอรางกาย ใจเปนเหมอนพเลยงของรางกายทปอนอาหารใสเขาไปในรางกาย แลวเพยงแตรบรกลนรสของอาหารทเขาไปในรางกาย เทานนเอง ใจไมไดรบประทานอาหาร ใจไมไดอมตามรางกาย เพยงแต รบรความรสกของความอมของรางกาย ถาใจอยในความสงบได ใจจะมความอมทจะท�าใหไมตองกงวลกบความอมของรางกาย

ธรรมะบนเขาเลม ๔284

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 285

พระพทธเจาทรงอดพระกระยาหารถง ๔๙ วน แตใจของพระพทธเจานนไมเดอดรอน เพราะทรงมความสงบ มสมาธ มอเบกขา มความอมใจ

ธรรมะบนเขาเลม ๔286

รางกายจะอมไมอมไมเปนปญหาถาใจมความอม รางกายจะอดอาหารไปสหาวน อยางทพระพทธเจาทรงอดพระกระยาหารถง ๔๙ วน แตใจของพระพทธเจานนไมเดอดรอน เพราะทรงมความสงบ มสมาธ มอเบกขา มความอมใจ

ดงนนเราตองเขาใจวาทกสงทกอยางทเกดขนกบรางกายผานทางรางกายนเกดขนทรางกายไมไดมาถงใจ ใจเปนเพยงแตเปนผรบรเปนผดเฉยๆ เทานนเอง เปนเหมอนกบผทดภาพยนตร ผทดภาพยนตรน ไมไดอยในเหตการณ แตผดภาพยนตรกลบไปวนวายกบเหตการณ ทปรากฏขนในภาพยนตรเพราะปลอยใหใจปลอยใหอารมณไหลไป ตามเหตการณทปรากฏขน เลยเหมอนกบวาตนเองอยในเหตการณ อยในภาพยนตร แตความจรงตนเองเปนผนงดเฉยๆ ไมวาเหตการณอะไรจะเกดขนในภาพยนตร จะเกดระเบดจะเกดการฆาฟนกนตายอยางไรกเปนเพยงภาพยนตรเทานน ไมไดเกดกบคนด นคอใจของเรา กบสงตางๆ ทใจเรามาสมผสรบร สงตางๆ ทเราสมผสรบรนเปนเหมอน ภาพยนตร เปนเหมอนสงทปรากฏอยบนจอภาพยนตร ใจเปนเหมอนผด เพยงแตวาใจหลงไปกบสงทไดดไดเหนแลวกไปคดวาเปนผอยใน ภาพยนตรนน จงเกดความสขความทกขไปกบเหตการณทเกดขนใน

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 287

จอภาพยนตร แตพอภาพยนตรจบลง คนดกไมไดเสยอะไรกบสงตางๆ ทเกดขนในจอภาพยนตร เชน ภาพยนตรอาจจะจบ คนทแสดงไดเปนมหาเศรษฐ คนดกไมไดเปนมหาเศรษฐแตอยางใด คนดกออกจากโรงไป เคยเขามาอยางไรกออกไปอยางนน ใจกเหมอนกน ใจมาได รางกายเปนเหมอนกบบตรเขาโรงภาพยนตร เขาไปดภาพยนตร พอรางกายตายไป ใจกออกจากโรงภาพยนตรนนไป ใจกไมไดอะไรจากสงตางๆ ทเกดขนในโรงภาพยนตร เชน รางกาย เราไดรางกายน มาแลว รางกายเรากมาท�าโนนท�าน หาสงนนหาสงน ไดสงนน ไดสงนมา แลวพอรางกายตายไป ใจกไมไดเอาอะไรไปกบใจเลย ใจกไป ตวเปลาๆ เหมอนเดม

ถาเราศกษาแลวเรากจะไดไมหลงกบเหตการณตางๆ กบสงตางๆ ทเรา มาสมผสรบรผานทางรางกาย ถาเรารวารางกายนเปนเพยงเครองมอ ทใหเรารบรเหตการณตางๆ เหมอนกบดภาพยนตร สงตางๆ ทเราไดผานทางรางกาย ไมวาจะเปนทรพยสมบตขาวของเงนทอง ลาภยศ สรรเสรญ ความสขทางตาหจมกลนกาย ลวนเปนการรบรเฉยๆ เปนการดภาพยนตรไปเทานน ไมไดเปนของจรงของจงแตอยางใด พอรางกายนตายไป ทกสงทกอยางทรบรทไดรบมาผานทางรางกาย

ธรรมะบนเขาเลม ๔288

กจะกลายเปนของคนอนไป ใจทไมมรางกายกตองไปขางหนาตอไป ถามความอยากกจะไปหาโรงภาพยนตรหารางกายอนใหมเพอจะไดเขาไปดภาพยนตรโรงใหมตอไป แตถาใจทเบอกบการทจะตองไปหารางกายแลวกไปเหนอยยากไปทกขกบการหาสงตางๆ รกษาสงตางๆ แลวกตองสญเสยสงตางๆ ไปในทสด ถาหยดความอยากทจะไปหา สงตางๆ ได หยดความอยากทจะหาความสขผานทางรางกายได ตอไป ใจกไมตองไปหารางกายใหม เพราะวาหามาไดกราง มนกเปนความสขชวคราว เปนความสขแบบทเราเขาไปดในโรงภาพยนตรสก ๒ ชวโมง เปนความเพลดเพลนทมทงความสขมทงความทกขแลวมนกหมดไป พอออกจากโรงภาพยนตรกไมมอะไรตดมากบเรา เราอยากจะดอก เรากตองไปหาโรงภาพยนตรโรงใหมดตอ

นคอเรองของการเวยนวายตายเกดดวยอ�านาจของความอยากของเรา คอเราไมยอมปรบใจเราใหรบกบสงตางๆ ทเกดขน เรายงอยากใหเปน อยางนนเปนอยางนอย เรากเลยตองไปหาสงตางๆ อยเรอยๆ ถาเจอ สงทเราไมชอบเรากหนแลวกไปหาสงทเราชอบ หาไปเทาไรมนกไมม วนอมไมมวนพอ หามาไดแลวเดยวกอยากจะหาใหม อยากจะไดใหมอก พอรางกายตายไปแตความอยากยงไมไดตายไปกบรางกาย ความอยาก

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 289

กจะฉดลากใหเราไปหารางกายอนใหมเพอเราจะไดไปหาสงตางๆ ตามความอยากของเราอก การหาอะไรตามความอยากนแหละทเปน ตวทจะท�าใหเราตองทกขใจ วนวายใจ เดอดรอนใจ แตถาเราไมมความอยากแลว เรากจะอยเฉยๆ อยางสบาย เราสามารถอยกบ ทกสงทกอยางได เราสามารถมความสขรบรกบทกสงทกอยางไดเพราะใจเราไมมความอยากทจะใหสงนนเปนอยางนนหรอเปนอยางน ใจรบกบทกสงทกอยางไดเพราะใจไมไดมความยนด ไมมความอยากได อะไรแลว ใจมความสขมความอมอยภายในใจ

นคอสงทเราควรท�า กคอท�าใหใจของเราอม ท�าใหใจของเราพอ ท�าใหใจของเราไมยนดยนรายกบทกสงทกอยางในโลกน ถาเราท�าได เรากไมจ�าเปนจะตองกลบมาเกดอก เรามความสขในตวของเราเอง เปนความสขทดกวาทเหนอกวาความสขตางๆ ทงหลายในโลกน เพราะความสขตางๆ ในโลกนเปนความสขชวคราว และเปนความสขทมความทกขแถมมาดวย เวลาเรามความสขกบสงใด เรากอยากจะใหสงนนอยกบเราไปเรอยๆ พอสงนนไมอยกบเรา เรากเกดความทกขใจขนมา ขณะทอยกบเรา เรากไมคอยสบายใจ เรากมความวตกความกงวลวาสงทเรารกสงทเราชอบจะอยกบเราไปไดนานสกเทาไร พอเขา

ธรรมะบนเขาเลม ๔290

เปลยนไปหรอจากเราไป เรากจะเสยใจ แตถาเรามความสขภายในใจ ของเราแลว มความอมความพอแลว เรากไมจ�าเปนจะตองหาสงตางๆ ทงหลายในโลกนมาใหความสขกบเรา เราสามารถมความสขอยใน ตวเราไดตลอดเวลา เปนความสขทไมมวนสญไมมวนหมดไปถาเรารจกวธดแลรกษา

ดงนนพวกเราควรทจะเปลยนทศทางของการหาความสข คอแทนทเราจะหาความสขผานทางรางกาย ใหเรามาหาความสขทางใจดกวา การหา ความสขทางใจกตองปลอยวางความสขทางรางกาย เราตองหยด การหาความสข เชน หยดหาเงนหาทอง หยดใชเงนใชทองซอความสข ตางๆ ซอสงของตางๆ ซอรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะตางๆ มาใหความสขกบเรา ถาเราไมใชเงนใชทองซอความสข เรากจะไดไมตอง ไปเสยเวลากบการไปหาเงนหาทอง พอเราไมตองหาเงนหาทอง เรากจะมเวลามาสรางความสขภายในใจของเรา เพราะการสรางความสขภายในใจนจะตองท�าอยางตอเนอง และจะตองอยคนเดยวตองปลกวเวกถงจะสามารถสรางความสขภายในใจได ถาเราไมมเวลา ถาเรายงตองท�ามาหากนตองหาเงนหาทอง เรากจะตองเกยวของกบบคคลตางๆ กบเรองราวตางๆ เรากจะไมสามารถมาท�าใจของเรา

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 291

ใหสงบใหเกดความสขได แตถาเราหยดการหาเงนหาทองได ถาเราไมตองใชเงนทองซอความสขตางๆ จะใชเงนทองกเพยงแตเพอดแลรกษารางกาย เชน ซออาหารมารบประทานเทานนซงกไมตองใช เงนทองมาก เราอาจจะหาเงนทองไวสกกอนหนง หรอไมเชนนน เรากไปอยแบบนกบวชทมผอนคอยสนบสนนเรองอาหารเรองทอยอาศยใหกบเรา เพอเราจะไดมเวลาสรางความสขสรางความสงบขนมา ภายในใจของเรา

การจะสรางความสขความสงบนตองอยตามล�าพง ตองปลกวเวก ตองอยตามสถานทๆ สงบสงด ไมมแสงสเสยงตางๆ มายวยวนกวนใจ มาลอใหเกดความอยาก ถาเกดความอยากแลวกจะทกขทรมาน จะทนอยตามล�าพงไมได จะตองวงเขาหาแสงสเสยงเพอจะไดมาตอบสนองความอยาก เพอจะไดมาดบความทกขทรมานใจทเกดจากความอยาก แตกเปนการระงบเพยงชวคราว ไมนานตอมาเดยวกเกดความอยากขนมาใหม กตองอยตดกบการเสพแสงสเสยงไปอยเรอยๆ กจะไมมวนทจะท�าใจใหสงบได การทจะท�าใจใหสงบไดใหมความสขทแทจรงได จงตองปลกวเวก ตองอยหางไกลจากแสงสเสยง เชน ไปอยตามวดทมความสงบ วดปาวดเขาตางๆ ทไมมแสงสเสยงคอยมาลอใจใหเกด

ธรรมะบนเขาเลม ๔292

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 293

การทจะท�ใจใหสงบไดใหมความสขทแทจรงได

จงตองปลกวเวก ตองอยหางไกลจากแสงสเสยง เชน ไปอยตามวดทมความสงบ

วดปาวดเขาตางๆ ทไมมแสงสเสยง

คอยมาลอใจ ใหเกดความอยาก

ธรรมะบนเขาเลม ๔294

ความอยาก วดปฏบตสวนใหญจะไมมไฟฟาเพอจะไดตดหนทางของการเอาแสงสเสยงเขามา ถามไฟฟาแลวเดยวกจะมสงตางๆ เขามาได มสงบนเทงแสงสเสยงตางๆ เขามา ใจทยงไมมก�าลงตอตาน พออยใกล แสงสเสยงกจะถกแสงสเสยงดดกลบเขาไปใหตดอย จะไมมเวลามาเจรญสต ไมมเวลามานงสมาธมาเจรญปญญาได กจะไมมวนทจะพบกบความสขความสงบได

ดงนนการทจะหาความสขทแทจรงไดนจงตองตดความสขทไมแทจรง ออกไป ตอนนพวกเราก�าลงตดอยกบความสขปลอม คอความสขชวคราว ความสขทเกดจากการกระท�าตามความอยาก อยากในรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ เรากไปหารปเสยงกลนรสโผฏฐพพะมาเสพ พอเสพแลว เรากไดความสขชวขณะหนง หลงจากนนไมนานเรากเกดความอยากทจะเสพ เวลาใดทเราไมไดเสพไมไดสมผส เวลานนเรากจะเกดความเศราสรอยหงอยเหงา เกดความหงดหงดร�าคาญใจ เกดความทกขทรมานใจขนมา

ดงนนถาเราเบอกบความสขแบบนแลวเราอยากจะไดความสขทดกวา ความสขทถาวร ความสขทพระพทธเจาและพระสาวกทงหลาย ไดรบกน เรากตองตดความสขทไมดนทงไป อยาไปเสยดาย ตอนทตด

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 295

กอาจจะทกขทรมานบาง แตถาเรามความเพยรทจะเจรญสตอยเรอยๆ ควบคมความคดอยเรอยๆ พยายามปลกวเวกอยหางไกลจากความสขเดมๆ ทคอยจะดงดดใหเรากลบไป ถาเราไมคดถงความสขเหลานน ใจอยกบอารมณใดอารมณหนง เชน การบรกรรมพทโธๆ หรอการ สวดมนตไปกได จะสวดพระสตรบทใดกไดสวดไป เวลาสวดแลว ใจของเราจะไมมเวลาทจะไปคดถงความสขเดมๆ ความสขทเราทงไป เรากจะไมเกดความอยากทจะกลบไปหาความสขแบบนน แลวถา เราสามารถควบคมความคดของเราไมใหคดถงความอยากตางๆ ได เรากจะสามารถท�าใจใหเขาสความสงบใหเขาสความสขทแทจรงได

นเปนงานทเราตองท�า เปนงานทเราจะตองบงคบตวของเราเองใหเจรญสตอยเรอยๆ ใหควบคมความคดอยเรอยๆ ไมปลอยใหคดไปเรอยเปอย โดยเฉพาะคดไปถงความสขเกาๆ ทงหลายทเราเคยเสพเคยสมผสมา ถาเราจะคดกใหใชปญญาสอนวามนเปนความทกขมากกวา เปนความสข เพราะมนเปนความสขแบบของคนทตดยาเสพตด ตอนนเราตองการทจะเลกเสพยาเสพตด เรากตองไมกลบไปเสพมนอก ถงแมจะเกดความอยากจะเสพ เรากตองบงคบฝนมนอยาไปเสพ แลวกบงคบใหเจรญสต ใหภาวนา ใหพทโธๆ ใหนงสมาธ ใหเดนจงกรม อยไปเรอยๆ ท�าไปเรอยๆ แลวตอไปสตกจะมก�าลงมากขนกจะ

ธรรมะบนเขาเลม ๔296

สามารถควบคมความคดใหดขน ความอยากทจะกลบไปหาความสขแบบเดมๆ กจะมนอยลงไปตามล�าดบจนตอไปกจะไมมหลงเหลออยในใจเลย กเปนเหมอนกบคนทเลกเสพยาเสพตดได พอไมตองเสพยาเสพตดไดกสบาย ไมตองคอยไปหายาเสพตดมาเสพ อยคนเดยวอยทไหนตามล�าพงกมความสขได

ตอนนพวกเรายงตดกบรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ ตดกบแสงสเสยงอย ถาเราอยากจะเลกเสพ เรากตองอยาไปเสพมน แลวใชการปฏบตธรรม เปนเครองมอตอสกบความอยาก ใชสตตอส ใชสมาธตอส ใชปญญาตอส สตกคอควบคมใจใหอยกบอารมณเดยว อยกบพทโธ สมาธกคอ นงหลบตาบรกรรมพทโธ หรอดลมหายใจเขาออกจนจตรวมเขาสความสงบรวมเปนหนง “สกแตวาร” เปนเอกคคตารมณ นงสงบ มอเบกขา มความสข พอเรามความสขทไดจากความสงบแลว พอออก จากสมาธมาเรากรกษาความสขนดวยการใชปญญา คอยเตอนใจ สอนใจวาอยากลบไปหาความสขทางตาหจมกลนกาย เพราะถากลบไป กจะกลบไปอยในสภาพเดม กตองเสพอยเรอยๆ กตองทกขเวลาท ไมไดเสพ และทกครงเวลาทเกดความอยากกใชปญญาสอนใจแบบน ใจกจะไมกลบไป ใจกจะฝนความอยาก ตอตานความอยาก และหยด

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 297

ความอยาก พอหมดก�าลงแลวเรากไมตองใชสต ไมตองใชสมาธ ไมตองใชปญญา เพราะวาสตสมาธปญญานกเปนเหมอนกบยารกษาโรคนเอง ถาโรคหมดถาเชอโรคตายไปหมดแลวกไมจ�าเปนจะตอง รบประทานยาอกตอไป ถาไมมความอยากหลงเหลออยภายในใจแลวก ไมจ�าเปนจะตองใชสตใชสมาธใชปญญาอกตอไป แตกไมไดหมายความวา จะทงไปหรออยางไร สต สมาธ ปญญากยงมอยกบใจ กสามารถใชได ตามเวลาตามทตองการหากมความจ�าเปน ถายงมความอยากหลงเหลอ อยหรอโผลขนมาอย กสามารถทจะใชสตสมาธปญญาดบมนได เหมอนกบยา ถาโรคไมก�าเรบแลวเรากหยดกนยาได พอโรคก�าเรบขน มาใหม เรากยงมยาอย เรากรบประทานตอไป รบประทานจนกระทงโรคไมก�าเรบ

นคอเรองของการสรางความสขใหแกใจของเราดวยการหยดความอยาก ดวยการปรบใจของเราใหเขาอยตรงกลาง ใหรบรกบเหตการณตางๆ ไดทกรปแบบ ไมวาจะเจรญหรอเสอม จะดหรอไมด เพราะความจรง เหตการณตางๆ นนไมสามารถทจะมาท�าลายมาลบลางใจไดเลย ใจเปนเพยงผดภาพยนตร เหตการณตางๆ นเปนเหมอนภาพยนตรเทานนเอง แตใจผทดภาพยนตรนไปหลงคดวาอยในภาพยนตร เราจง

ธรรมะบนเขาเลม ๔298

ความจรงรางกายกบเรานเปนคนละคนกน รางกายเปนเพยงลกนองเปนลกจางเราทเราใชเปนเครองมอใหมารบรเหตการณตางๆ ผานทางตา ห จมก ลน กาย เราไมตองไปยนดยนรายเพราะเราไมไดไมเสยกบเหตการณตางๆ ทเกดขนผานทางรางกาย

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 299

ธรรมะบนเขาเลม ๔300

ตองใชปญญาใชสตใชสมาธดงใจใหออกมาจากภาพยนตร อยาไปเปนตวแสดง อยาไปเปนผทอยในจอภาพยนตร ใหออกมาเปนผดเฉยๆ ใหรเฉยๆ ใหสกแตวาร เหนอะไรกสกแตวาเหน เหนแลวอยาไปดใจ อยาไปเสยใจ เพราะถาดใจเสยใจกจะเกดความยนดยนราย เกดความ อยากขนมา พอเกดความอยากขนมากจะเกดความทกขเกดปญหาขนมา ท�าใหใจอยเปนกลางไมได พอใจไมอยเปนกลาง ออกจากความเปนกลาง เมอไรกจะเกดความทกขขนมาทนท เราตองเตอนใจอยเรอยๆ วา ทกสงทกอยางทเรารบรอยเหนอยนเปนเพยงภาพยนตรเทานนเอง เปนเหตการณทเกดขนตงอยแลวดบไป เขาไมสามารถทจะมาท�าลายใจ ของเราได เราเปนผท�ารายใจของเราเองดวยความหลง ทหลงไปคดวาเราอยในเหตการณ ไปคดวาเราเปนรางกาย ไปคดวาเวลารางกาย เปนอะไรเราเปนไปกบรางกาย ความจรงรางกายกบเรานเปนคนละคนกน รางกายเปนเพยงลกนองเปนลกจางเราทเราใชเปนเครองมอใหมารบรเหตการณตางๆ ผานทางตาหจมกลนกาย เราไมตองไปยนดยนรายเพราะเราไมไดไมเสยกบเหตการณตางๆ ทเกดขนผานทางรางกาย รางกายจะไดเงนมารอยลานพนลาน ใจกไมไดเงนรอยลาน พนลานนน รางกายจะเสยทรพยสมบตขาวของเงนทอง เสยรางกายไป ใจกไมไดเสยไปกบสงตางๆ เหลานน นคอความจรงทเราจะตองคอย

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 301

พยายามสอนใจเพอเราจะไดไมหลงไปยดตดกบสงตางๆ ไปคดวาเปนตวเรา เปนของเรา ตองคดวาเปนเพยงภาพยนตร เปนตวละครทเราด เราเปนผด ตวละครจะไดจะเสยกเปนเรองของตวละคร ไมใชเรองของคนด คนดไมไดไมเสยแตอยางใด พอออกจากโรงละครไปกไมได เอาอะไรตดตวไปดวย

วธทจะดงใจใหเราออกจากความหลงกตองใชสต ตองใชสมาธ ตองใช ปญญานเอง ตองพจารณาอยเรอยๆ วาทกสงทกอยางไมเทยง เปนทกข ไมใชตวเราไมใชของเรา ทกสงทกอยางเปนเพยงภาพยนตร เราเปนคนด เราอยาไปหลงคดวาเราเปนผทอยในจอภาพยนตร เราเปนผดภาพยนตรเทานนเอง เราตองคดอยางน ตองคดวาทกสง ทกอยางไมใชของเรา เดยวเวลารางกายนตายไปทกสงทกอยาง กหมดไป เราเอาตดตวไปไมได เราเอาใครไปกบเราไมไดเลย เอาลาภ ยศสรรเสรญไปไมได เอาคนนนคนนไปไมได เอาสงนนสงนไปไมได

ถาเรามปญญาคอยเตอนใจสอนใจและเรามสตสมาธคอยดงใจ ไมใหเขาไปวนวายกบเหตการณตางๆ เรากจะไมมวนทจะตองทกขกบเหตการณตางๆ อกตอไป และเรากจะไมกลบมาหาเรองราวตางๆ เหลาน เรากจะเบอกบการดภาพยนตรเพราะเราดไปกเทานน เราไมไดไมเสย

ธรรมะบนเขาเลม ๔302

ดไปแลวกเหนอยไปเปลาๆ เหนอยไปกบเหตการณทเกดขนในจอ ภาพยนตร เรากจะเลกดภาพยนตร เรากจะอยเฉยๆ อยกบความสงบ อยกบความสขทไมมวนสนสด ไมมวนหมดไป

นแหละคอใจของผทไดบรรลธรรม ใจของผทรความจรง รวาทกสงทกอยางเปนอนจจง ทกขง อนตตา ไมมอะไรทเปนตวเราของเรา เราเปนเพยงผรเทานนเอง ถาเรารโดยทไมมความยดความตดไมมความอยาก เรากรอยางสงบรอยางสบาย ถาเราหลง เรากจะวนวาย ไปกบสงตางๆ ทเรารบร เพราะเราจะคดวาเปนตวเราของเรา แลวเวลา สงทเราคดวาเปนตวเราของเราเสอมไปหมดไป เรากจะเกดความ เศราโศกเสยใจขนมา

ดงนนพวกเราจงตองพยายามฝกสรางสตสรางสมาธสรางปญญากนขนมา ดวยการเรมตนทการหยดหรอลดละการหาความสขผานทางรางกาย ผานการใชเงนใชทอง ถาเราลดการใชเงนใชทองลง เรากจะไดลดการหาเงนหาทองลง เราจะไดมเวลามาสรางสตสมาธและปญญาทจะท�าใหเราไดเขาสความสขทแทจรงทถาวรทไมมความทกขตอไป

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 303

ธรรมะบนเขาเลม ๔304

เรองทครบาอาจารยทานบอกวาเวลาพจารณาผม ขน เลบ ฟน หนง ขณะททานพจารณา ทานบอกวาทานถอนผมทละเสนๆ จนหมดหว พอหมดหวเสรจทานกเสยบเขาไปทละเสน จนหมดหว มความรสกวา โอโห มนใชเวลานาน มากเลยนะเจาคะ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 305

ศษย : มคนหลายคนทรสกหวนไหวกบการทครบาอาจารยบางองคททานบวชประมาณ ๓๐-๔๐ พรรษา ไดลาสกขาบทออกไป ซงหนกเขาใจวาพนฐาน ของคนฝากมาถามเขามอนทรยยงออนอย กรสก หวนไหว และรสกวาศรทธาทมอยอาจลดลงบาง ดวยอนทรยของเขาทยงออนอย ยงไมมนคงในพทธศาสนาอยางแทจรง แตหนกไดตอบเขาไปวา ทานเปนทาน เราเปนเรา ไมเกยวกน เราเปนชาวพทธ

ค�าถามจากเฟซบกและแฟนเพจ ทานพระอาจารยสชาต อภชาโต และค�าถามจากในศาลา

๒๓ มถนายน ๒๕๕๖

ธรรมะบนเขาเลม ๔306

หนาทของเราคอท�าตวของเราใหดทสด รกษาศลรกษาธรรมในใจเรา ใหเจรญยงๆ ขนไป ไมนาจะมผลอะไรตอจตใจของคนแตละบคคล อยางน ถกตองไหมเจาคะ

พระอาจารย : เราตองคดวาเราเปนเหมอนนกรบ เราเขาสนามรบกน บางครงเพอนเราทรบกบเรา เขาถกกระสน เขากถกยงตายไป เขาตายไป กฝงเขาไป เรากรบตอไป เขาใจไหม คนทถกกเลสฆา เขากลมไป เขาก ตายไปหรอยอมแพยกธงขาวไปกเปนเรองของเขา แตละคนนให เปนเหมอนกนไมได เราตองมองคนทยงอยหรอมองคนทไปถงแลว ทกครงทเราเกดความทอแท พระพทธเจาบอกใหเราระลกถงพระพทธเจา ใหระลกถงพระอรยสงฆสาวกทงหลาย เพราะทานเหลานทานเปนผชนะ ทานไปถงแลว ทานชนะกเลส สวนผทตายไปหรอหยดปฏบตไปกถอวาทานยอมแพกเลส ทานยกธงขาวไป กเทานนเอง เปนเรองธรรมดา นานาจตตง เปนเรองของความไมเทยงแทแนนอน เราไมควรยดตดกบบคคลแตใหยดตดกบค�าสอน

พระพทธเจาบอกวาธรรมวนยทตถาคตตรสไวชอบแลวนแล จะเปนศาสดา ของพวกเธอตอไป พระพทธเจาไมไดทรงมอบการเปนศาสดาใหกบพระ รปหนงรปใด เพราะถาเกดพระรปททานมอบใหเปนศาสดา เกดทาน

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 307

ลมปวยตายจากไปหรอวาลาสกขาไป แลวพวกเราจะพงใครได แตถา ทานมอบใหกบธรรมวนยน ธรรมวนยนไมมวนทจะลาสกขาไปได ไมมวนทจะเปลยนแปลงไปไดเพราะเปนอกาลโก ไมวาเวลาจะผานมา กพนปแลว ธรรมวนยของพระพทธเจากยงเปนธรรมวนยอยเหมอนเดม เปนทยดเหนยวของจตใจไดเสมอ

ปญหาของคนทเขาเกดความทอแทหรอเกดความหวนไหวกเพราะวาเขาไมไดยดธรรมวนย เขาไปยดตดกบตวบคคล พอตวบคคลเปนอะไรไปเขากเกดความหวนไหวขนมา เชน เวลาครบาอาจารยตางๆ ททานลมหายตายจากไปแตละครง ลกศษยลกหากเกดการปนปวนกนขนมา เพราะเวลาเขาหาครบาอาจารยนไมไดเขาไปหาค�าสอนของทาน ชอบเขาไปหาองคทาน ไปเหนหนาทาน ไดไปกราบทาน ไดยนเสยง ของทานกเกดความสขใจเกดความสบายใจ พอไมเหนหนาไมไดยนเสยง กเกดความเสยใจเทานนเอง แตถาเรายดค�าสอนของทานตอนน เรากยงสามารถมทานอยกบเราได ค�าสอนของทานทมไวในแผนซด มไวในหนงสอน เรามกนเตมบานแตไมเคยเปดด ไมเคยเปดฟงกน จะชอบออกนอกบานกน ออกไปหาทาน พอไมมทานแลวกเลยไมรจะไปไหนกน ความจรงตวทานอยทบานเรา ไมด ไมเปดอาน ไมเปดฟงกน

ธรรมะบนเขาเลม ๔308

ทานอยกบเราตลอดเวลา อยางตอนนครบาอาจารยทสกไปกดหรอตายไปกด หนงสอของทานกยงอย ตวทานอยในหนงสอนนละ อยท ธรรมวนย อยทธรรมะ คนมนตองแกตองเจบตองตายไป มนกตอง มเหตมอะไรทท�าใหตองเกดการเปลยนแปลงไปเปนธรรมดา ถาเรา ยดกบค�าสอนแลวเรากจะไมเควง เรากจะมทยดอยตลอดเวลา พวกเรา ไมไดเขาไปหาธรรม เราเขาไปหารปของธรรม รปของผแสดงธรรม พอรปของผแสดงธรรมหายไป เรากวนวายใจ ถาเราเขาไปหาธรรมแลว ไมมวนหาย ธรรมเปนอกาลโก

ดงนนขอใหเราศกษาธรรมะใหเกดความเขาใจและศกษาจนใหเกดความยนดความพอใจทจะเอาธรรมะเปนทพงของเรา ไมเอาบคคลเปนทพงของเรา แลวเราจะไดไมมวนเสยใจ เราจะมทพงไปตลอด

ศษย : เรองทครบาอาจารยทานบอกวาเวลาพจารณาผม ขน เลบ ฟน หนง ขณะททานพจารณา ทานบอกวาทานถอนผมทละเสนๆ จนหมดหว พอหมดหวเสรจทานกเสยบเขาไปทละเสนจนหมดหว นมความรสกวา โอโห มนใชเวลานานมากเลยนะเจาคะ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 309

พระอาจารย : ไมหรอก จตใจนมนเรวจะตายไป มนท�าปบเดยวเทานนมนกถอนไดหมดแลว จตใจนมนเรวมาก ถาทานช�านาญนมน กปบเดยวหวโลนแลว ปบเดยวกเตมหวแลว คอททานใหพจารณาเพอ ใหเหนการเปลยนแปลงของสภาพเวลามผมเปนอยางไร ความรสกเปนอยางไร เวลาไมมผมเปนอยางไร เวลาหนงตงเปนอยางไร เวลาหนงเหยวเปนอยางไร ใหพจารณาใหเหนสภาพของความเปลยนแปลง ของความไมเทยงแทแนนอน แลวมนจะไดปลงได มนจะไดไมหลง

ถาเราเหนผวเตงตง เหนผมยาวผมเตมศรษะ จะเกดอารมณรกใครขนมาได แตพอเราคดถงเวลาเขาไปรกษาไปฉดคโม ผมรวงหมด ศรษะโลนหมด หนงเหยวยนเวลาทเขาแกลงไป เราเหนแลวมนกจะไดดบความรสกยนดความรกใครขนมาได คอบางทเราตองมองกอน ตอนนเขายงไมเปน ถาเรามองแตตอนทเขาสวยๆ งามๆ เรากจะเกดความรกความใคร พอเขาเปลยนไปเรากจะเกดความเสยใจ แตถาเรามองทงสองดาน เรากจะเฉยๆ เวลาเหนความสวยงาม เรามองสวนท ไมสวยงาม มนกจะท�าใหใจเรากลบมาอยตรงกลาง ไมเกดความใคร ไมเกดความเสยใจ

ธรรมะบนเขาเลม ๔310

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 311

ธรรมะบนเขาเลม ๔312

ศษย : ในเรองของการตดสนใจในการทจะออกไปปฏบตภาวนา หลายคน มกกจะบอกวาแรกๆ กรสกวามก�าลงทจะประพฤตปฏบตแบบตอเนอง แตนานๆ ไป เมอมนยงไมถงจตทจะเปนอปปนาสมาธหรอยงไมสงบพอ ทจะรกษาตวใหรอดจากอาสวะทงหลายน มนท�าใหมความรสกวามน ไมกลาจะเดนออกไปนะเจาคะ จะแกตรงนนมนยงไงเจาคะ

พระอาจารย : กเหมอนตอนทเราเรยนหนงสอ เรากเรยนตอไป เราอยาเพงลาออกจากโรงเรยน เรยนไปเรอยๆ จาก ป.๑ กขน ป.๒ จาก ป.๒ กขน ป.๓ เรยนไปจนกระทงจบมหาวทยาลยไดรบปรญญา ถาเราเรยนอยางตอเนองไมหยดไมออก มนกตองถงจดหมาย ปลายทาง ถาเราปฏบตอยางตอเนอง มนกตองถงจดหมายปลายทาง ไดอยางแนนอน

ปญหาคอบางทปฏบตไปไดครงทางแลวกไปเถลไถล ไปท�าเรองโนน เรองนแทน ไปหลงตดกบลาภสกการะ ตดกบญาตโยม คนมา พงพาอาศยกเลยเกดความเมตตาสงสารเขากเลยมววนวายไปกบเขา หลงไปคอยดแลไปสงไปสอนเขา ลมมาสงสอนตวเอง พอกเลสมน ออกฤทธขนมากโดนนอคเลย เขาใจไหม แตถาเราพยายามคอยควบคม

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 313

ใจของเรา ควบคมกเลสตณหาของเราอยตลอดเวลา คอยท�าลาย มนอยเรอยๆ มนกจะคอยๆ หมดไปเอง ทนบางทเราท�าไปไดครงหนง มนตายไปครงหนงแลว เรากเกดความชะลาใจ คดวาเราเกงแลว โอย เดยวเราท�าตอกได ไปท�าอยางอนกอน ถาคดอยางนแลวเปน การประมาท เปนการฆาตวเอง พอไปท�าอยางอนปบ เดยวกเลสมนม ก�าลงขนมาปบ มนใสหมดเดดเราทเดยวกไปเลย

ดงนนพระพทธเจาจงสอนวาไมใหประมาท ใหมความระมดระวงอยตลอดเวลา ไมใหชะลาใจ ตราบใดทเรายงไปไมถงฝงเราตองไมหยดวาย ตองวายไปใหถงฝงกอน ใหไปถงทปลอดภยกอน แลวเราคอยมาท�าอยางอนตอไป พระพทธเจาขณะททรงบ�าเพญ ๖ ปนไมไดไปสงสอนญาตโยม ไมไดไปสงสอนใครเลย มแตศกษาและปฏบตอยางเดยว ยงถอวาตนเองเปนนกศกษาเปนนกเรยนเพราะยงเรยนไมจบ พอเรยน จบแลวทนทานถงคอยมาสงสอนผอน ทนสงสอนผอนขนาดไหน กไมเปนปญหา เพราะไมมกเลสทจะมานอคทานได เพราะทานนอคกเลสทกตวจนหมดไปจากใจหมดแลว ไมมกเลสหลงเหลออยภายในใจแลว

ธรรมะบนเขาเลม ๔314

ศษย : ถาไปถงตรงจดตรงนนเราจะสามารถรวาเราอยจดนนไดดวยตวเราเอง หรอดวยการไปกราบเรยนถามครบาอาจารยเจาคะ

พระอาจารย : ถามนถงจรงมนกตองร แตถามนถงไมจรงมนกอาจจะหลอกตวเองได บางทถาเราเปนคนทชอบหลอกตวเอง เรากอาจจะตองใหคนอนคอยมาทดสอบอกท แตถาเราใหคนอนทดสอบยงไง ใจของเรากยงงน ไมมเรากร บางทเราอยากจะใหคนอนทดสอบกลองไปใหเขาดาเราด ใหเขาตบตเราด ใหเขากลนแกลงเรา ใหเขาท�าอะไรตางๆ นานาด ดสวาใจของเราจะมอาการอะไรหรอไม

ศษย : เคยอานประวตของครบาอาจารยทานหนง เมอคราวททานอยในกฏ ทนโยมแมทานอยนอกกฏ แลวโจรมาปลนและท�ารายแมทานจนเสยชวตแตทานกไมไดออกมาชวย อนนไมทราบวาเปนขอคดยงไงเจาคะ

พระอาจารย : ทานปลอยวาง เกดมาแลวกตองตายเปนธรรมดา ถอวาเปนกรรมของบคคลนนไป เชน พระโมคคลลานะนทานกไมใช อทธฤทธมาปกปองรกษารางกายของทาน ทานวาถาปองกนวนนได เดยวพรงนเขากตามมาใหม กรรมถามนยงไมสงผลมนกจะคอยตามมาอยเรอยๆ จนกวามนจะสงผลแลวมนกจะหมดกนไป ทานม

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 315

อทธฤทธทสามารถจะใชอทธฤทธชวยปองกนทานได แตทานไมใช เพราะทานบอกวาใชวนนเดยวพรงนเขากตามมาใหม ตองใชไปเรอยๆ ตองหนไปเรอยๆ แลวกหนไมไดอยด เพราะในทสดกตองตายอยด ไมมใครเกดมาแลวไมตายกน

ผทบรรลแลวทานไมหวนไหวกบความตาย ทานไมเดอดรอนกบ ความตาย เพราะสงทตายไมใชตวทาน ทานเปนเหมอนคนขบรถ สวนรางกายของทานเปนเหมอนรถ รถมนจะพง รถมนจะถกยดคนไป กปลอยเขายดคนไป ธนาคารจะมาเอาคนไปกปลอยเขาเอาคนไป มนไมใชของเรา เขาไมไดเอาตวเราไปดวย เขาเอาแตรถไปกใหเขาเอาไป รางกายตายไปเราไมไดตายไปกบรางกาย ถาเราไมปฏบต เราจะไมร ถาเราปฏบตแลวเราจะร เราจะเหนใจกบรางกายนเปนคนละสวนกน พอเราเหนวาเปนคนละสวนกน เรากเลยไมเดอดรอนกบความเปนความตายของรางกาย

ศษย : พระธดงคททานอยปาอยเขาจากวนเปนเดอน จากเดอนเปนป จนเปนหลายๆ ปน ทานมขอธรรมขอไหนในการทจะรกษาวหารธรรมใหอยไดคะ

ธรรมะบนเขาเลม ๔316

สตธรรมนเปนธรรมทส�คญทสด

เพราะเปนธรรมทจะท�ใหเกดธรรมตางๆ ขนมา

ถาไมมสต สมาธกไมเกด ถาไมมสมาธ

ปญญากไมเปนปญญา ถาไมเปนปญญากจะไมมวมตต ไมมมรรคผลนพพานตามมา

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 317

ธรรมะบนเขาเลม ๔318

พระอาจารย : ธรรมทส�าคญทสดกคอสต สตธรรมนเปนธรรมทส�าคญทสด เพราะเปนธรรมทจะท�าใหเกดธรรมตางๆ ขนมา ถาไมมสต สมาธกไมเกด ถาไมมสมาธ ปญญากไมเปนปญญา ถาไมเปนปญญากจะไมมวมตต ไมมมรรคผลนพพานตามมา

ดงนนตองมสตกอน ถามสตแลวกจะท�าใจใหสงบเปนสมาธได พอใจสงบแลวกจะพบกบความสขทแทจรง เพยงแตเปนความสขชวคราว เวลาอยในสมาธกมความสข เวลาออกจากสมาธถาไมรกษาไวดวยปญญา มนกจะถกความอยากท�าลายไปได เพราะอยางนนเวลาออก จากสมาธมาแลวตองใชปญญา ตองเจรญปญญา ถายงไมรจกใชปญญา กตองศกษาวาท�าอยางไรถงท�าใหเกดปญญาขนมาได

การจะท�าใหเกดปญญาขนมาไดกจะตองพจารณาไตรลกษณในทกสง ทกอยางทเรายงยดตดยงรกยงหวงอย เรารกอะไรเราตองมองวาสงนน ไมเทยง สงนนจะตองจากเราไป เราจะตองจากสงนนไป สงนนจะตอง ใหความทกขกบเรา ถาเราไปอยากใหเขาเปนอยางนนเปนอยางน เวลาเขาไมเปนอยางนนเปนอยางน เรากจะทกขใจ พอเราไมมความอยาก ใหเขาเปนอยางนนเปนอยางน เขาจะเปนอะไร เรากจะไมเดอดรอน เราจะไมทกขใจ เรากจะรกษาความสงบความสขใจของเราได

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 319

ดงนนทกอยางนตวสตนเปนตวส�าคญทสด ผทสนบสนนกคอความเพยร มสตแลวกตองมความเพยรทพยายามทเจรญสตอยเรอยๆ กอนทจะเจรญสตกอนทจะมความเพยรไดกตองมศรทธากอน ศรทธาเชอวา การปฏบตตามแนวทางทพระพทธเจาทรงสอนปฏบตนเปนทางทน�าไป สความหลดพนจากความทกขทงหลาย ถาเปนคนไขกเชอหมอ เชอวา หมอใหยานมารบประทานแลวจะหายจากโรคภยไขเจบ ถาเราไมเชอ เรากจะไมกลากนยา ถาเราไปคดวากนไปแลวเดยวตายไปจะท�าอยางไร ถาเราไปคดวาถาเชอพระพทธเจาไปอยปาโดนเสอโดนสตวกดตายไปแลวไมไดอะไรกจะไมกลาไป แตถาเราเชอวาการไปอยปา อยเขาไปอยทสงบสงดวเวกไปอยทมภยรอบตวนเปนประโยชนกบใจของเรา จะท�าใหใจของเราหลดพนจากความทกขได เรากจะมศรทธาความกลาหาญทจะไปอยตามสถานทอตคดขดสน สถานทล�าบากล�าบน สถานทมภยตางๆ รอบดาน เราจะมความศรทธาความเชอทจะสรางสตขนมาดวยความพากเพยร ดวยวรยะความอตสาหะ เดน ยน นง นอน นกจะคอยเจรญสตอยตลอดเวลา ยกเวนเวลาหลบเทานนทเราจะไมเจรญสต พอตนขนมาปบกควบคมความคดไวเลย พทโธไปเลย ทองพทโธไปเลยถาใชพทโธ ถาใชรางกายกเฝาดรางกายไป ทกอรยาบถของการเคลอนไหว ไมใหใจไปอยทอน ใหเฝาดการกระท�า

ธรรมะบนเขาเลม ๔320

ของรางกายตลอดเวลา แลวพอมเวลาวางเรากนงสมาธนงหลบตาท�าใจใหสงบ ถาใชรางกายเปนเครองผกใจ เวลานงกใชลมหายใจ เปนเครองผกใจแทน ดลมหายใจเขาออกอยางเดยว ไมไปคดเรองนน เรองน ใจกจะดงเขาสความสงบรวมเปนหนง เปนเอกคคตารมณได เขาสความสขทแทจรงได พอไดพบความสขอนนแลวทนเรากตองรกษามนดวยปญญา ตองสอนใจวาทกสงทกอยางทกเลสหลอกใหเราไปอยากไดนนมนเปนทกข มนไมเทยง เพราะวาเราไมสามารถไปบงคบใหมนเปนไปตามความตองการของเราได เรากจะไดไมไปอยากได สงตางๆ เรากจะกลบมาสความสงบของใจได หยดความอยากตางๆ ได

ตองอยทศรทธากอน การทจะท�าใหเกดศรทธากตองเขาหาผรจรงเหนจรง เวลาฟงเทศนฟงธรรมจากผรจรงเหนจรงนตางกบเวลาฟงธรรมจากผทไมรจรงเหนจรง จะเปนเหมอนคนละโลกเลย เหมอนไปหา หมอทรกษาโรคไดจรงกบหมอทรกษาโรคไมไดจรงนจะไมเหมอนกน ถาไปหาหมอจรง เขาจะบอกเลยวาคณเปนอยางนๆ ตองรกษาดวยวธนๆ ฟงกไดเหตไดผล แลวยงมคนทเขามารกษาแลวมารบรองวาหมอคนนดจรงเกงจรง รกษาแลวหาย มนกจะท�าใหเราเกดศรทธา ขนมา ท�าใหเราอยากทจะปฏบตท�าตามค�าสงของหมอ พอเราท�าตาม

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 321

ค�าสง โรคภยไขเจบทเรามอยมนกจะหายไปหมดไป เพราะคนอนเขารกษากบหมอคนนมาเขาหายแลว ท�าไมเราจะไมหาย เรากตองหาย เหมอนกน

คนทเชอพระพทธเจา ปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจา กบรรลเปน พระอรหนตสาวกเปนพระอรยสงฆสาวกกนเปนจ�านวนมากมาย ตงแตสมยทพระพทธเจาทรงแสดงพระธรรมเทศนาครงแรกจนถงปจจบนน กยงมพระอรยสงฆสาวกปรากฏกนขนมาอยเรอยๆ กเพราะวาทานมความศรทธามความเชอ มวรยะความพากเพยรทจะปฏบตด ปฏบตชอบกน ปฏบตตามค�าสอน ปฏบตอยางตอเนองไมหยดไมหยอน ตราบใดทยงไมไดส�าเรจยงไมบรรลกจะไมหยดปฏบต ถาปฏบตไป ครงทางแลวเปลยนทศทางจากการปฏบตมาท�าภารกจอยางอน เชน มาเผยแผสงสอนผอนทงๆ ทภารกจของตนเองยงไมหมด โรคภยไขเจบยงไมหมดยงไมหายจากโรคกออกไปท�างาน เดยวท�าไปได กวนกลมปวยอก

นปญหาของพวกทเขาไมสามารถทจะอยตอไปไดในผาเหลองกอาจจะ เปนเพราะวาเวลาทเขาปฏบตนนเขาอาจจะยงไปไมถงจดหมายปลายทาง เขาอาจจะหลงผดกได อาจจะคดวาเขาถงแลวกได อนนกเปนได

ธรรมะบนเขาเลม ๔322

เหมอนกน เมอหลงคดวาตนเองหายจากโรคภยไขเจบแลวกไปท�างาน พอไปท�างานไดไมกวนกกลบมาลมปวยใหม เรองเหลานมนกเกดขนได ผปฏบตนจงตองระมดระวง อยาไปชะลาใจ อยาไปมนใจ ตองคอยทดสอบทกรปแบบ ทดสอบจนมนใจตายใจจรงๆ

ศษย : ในกรณทตววรยะยงนอยอย ไมรจะดงมนกลบมายงไงคะ มนยอหยอนลงคะ

พระอาจารย : เรากตองก�าหนดตารางไวส บงคบมน ตองก�าหนดตารางวาตอไปนเราจะนงสมาธวนละกรอบ ครงละกนาท ครงละ ๒๐ นาท ๓๐ นาท ชวโมงหนงกวาไป แลวถงเวลากตองท�าตามทเราก�าหนดไว นคนทเขาไปเรยนตามหลกสตรกนกเพราะวาเขาควบคมบงคบตว เขาเองไมได กเลยตองไปเขาหลกสตรกน หลกสตรเขาจะมเวลา ตนกโมง ไหวพระสวดมนต นงสมาธ เวลาไหนอาบน�า เวลาไหน รบประทานอาหาร เวลาไหนเดนจงกรม เวลาไหนฟงเทศนฟงธรรม แตถาไปท�าแลวเวลากลบมาบานกไมท�าตอ มนกไมเกดประโยชนอะไร ไปท�าเพอใหไดเกดวนยขนมาเกดนสยขนมา พอเรามวนยมนสยแลวเรากไมตองไป เรากสามารถท�าตามวนยของเราได เราตองก�าหนด

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 323

เปาหมายและก�าหนดตารางการปฏบตของเรา จะท�าอะไรมากนอยเพยงไรเวลาใดกพยายามท�าตามตารางนนใหได

ศษย : พระอาจารยครบ ความคดบางอยางเวลาเรารวาเราคดอะไรแลวเราหยดมนได แตเราตดมนไมขาด อยางนมนขาดปญญาหรอเปลาครบ

พระอาจารย : กขาดปญญา ถาเหนวามนเปนทกขเรากจะไมท�า เรายง เหนวามนเปนสขอย

ศษย : คอเรารวาในจตใจเราจะมคนสองคนอยดวยกน คนหนงชอบคนหนงชงอะไรประมาณนครบ

พระอาจารย : ขาดปญญาดวยแลวกขาดสมาธดวย ถามสมาธแลวมนกจะมก�าลงทจะตานความอยากได

ศษย : แตเราสามารถทราบไดวามนเกดขนมาอกแลว

พระอาจารย : เราตองกลบเขาไปท�าสมาธใหม ถาเรากลบเขาไป ท�าสมาธจตสงบ มนกจะหายไป ความอยากนนกจะหายไป

ธรรมะบนเขาเลม ๔324

เราตองก�หนดเปาหมายและก�หนดตารางการปฏบตของเรา จะท�อะไรมากนอยเพยงไรเวลาใด กพยายามท�ตามตารางนนใหได

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 325

ธรรมะบนเขาเลม ๔326

ศษย : สวนมากเปนเวลาท�างาน เดนไปเจอผคนกจะคดไปแลว มนกปรงไปแลว แตสวนมากทกวนนจะหยดไดนดๆ หนอยๆ สตมนไมดครบ

พระอาจารย : เพราะวาเราอยในทๆ มนไมเออตอการปฏบต กท�าไป เทาทเราจะท�าได

ศษย : มเรองเลา คอมคนไขเปนคณแมของพยาบาลและมาผาตดหวใจ แลวมเหตฉกเฉนตองเขาไปเปลยนหวใจ ลกสาวเขากรองไห เขามาเลาบอกหมอเปลยนหวใจวาลกสาวเขาเขาไปรองไหในหองน�าตงนาน

พระอาจารย : หมายถงคนไขเหนเหตการณตางๆ ทงๆ ทยงนอนอย อยางนน จตเขาอาจจะรบร เขาอาจมความรความสามารถพเศษกได แตความรเหลานกไมเปนสาระประโยชนอะไรกบจตของเขาเอง เพราะความรเหลานมนกไมไดมาดบความทกขดบความอยากตางๆ ได กเปน ความรพเศษเทานนเอง เปนความสามารถพเศษ เขาอาจจะทกขกบเรองรางกายของเขากได ถาเขาไมทกขกบรางกายกแสดงวาเขาปลอยวาง รางกายได การจะปลอยอะไรไดนมนตองเหนโทษของสงทเรายดตดวาเปนภยกบเรา เชน ถาเหนวาเปนลกระเบดน เรากไมเอาแลว แตถา เรายงคดวาเปนขนม เรากขอเกบไวกอน

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 327

วธจะปลอยตองเหนวารางกายนเปนเหมอนลกระเบด เหมอนกบ ถานไฟรอนๆ อยาไปจบมน วางมนซะ ปลอยมน อยาไปแตะมน แตเรา ยงจบไวอย ไมยอมปลอย มนกเลยทกขใจ ความทกขใจกเปนเหมอนกบไปถกไฟรอนๆ แตถาปลอยมนแลวใจจะเขาสความสงบเลย

ศษย : ทปลอดภยทหลวงพอพดคอโสดาปตตผลใชไหมครบ

พระอาจารย : ถาผทไมยดตดกบรางกายแลวไมกลวความแก ความเจบ ความตาย กเปนพระโสดาบนได พระโสดาบนทานจะไมหลงกบเรองของรางกาย รวารางกายนเปนตกตาตวหนง เปนดนน�าลมไฟ เกดแกเจบตาย ไมใชตวทาน ทานเปนใจ แตทานยงมกเลสอยางอนอยในใจ ทานยงมกามราคะความใครความรกความชอบในรางกายของผอนอย ความสวยความงาม

ศษย : เรองกามราคะนเปนตวทละไดยากกวาตวอน

พระอาจารย : กตองใชยาอกชนดหนง คอยาทใชใหเปนโสดาบนนไมใชยาทจะมารกษาโรคแบบน รกษาโรคแบบนเราตองดของทไมสวยงามของรางกาย เราไมชอบดสวนทไมสวยงามกน เราชอบปกปดกน

ธรรมะบนเขาเลม ๔328

กอนจะออกจากบานน เราตองแตงหนาแตงตว หวเผาหวผม ลางหนา ลางตา อาบน�าอะไรกนใหสะอาดสะอาน ใหนาดนารกกอน แตถาเรา ออกจากบานโดยทตนขนมากไปท�างานแบบทเราลกขนมาจากเตยงเลย คนกอาจจะถอยหนจากเรากได ดงนนเราตองนกถงสภาพทไมนาปรารถนาของรางกายเพอจะไดคลายความก�าหนดยนด เพราะเรามกจะหนสวนทดเขาหากน เวลาเราเขาสงคมนแตละคนกเอาสวนทด ออกมาโชวกน เราตองนกถงสวนทไมดทเขาซอนเอาไวบาง มนจะไดท�าใหใจเรากลบเขาสตรงกลาง ฉะนนถาเหนสวนทด สวนทนารกน เรากจะเกดความรกใครยนดขนมา ถาเรานกถงสวนทไมด มนกจะไดดงกลบเขามาอยตรงกลางได ใหอยเฉยๆ ได ใหดแลวกเฉยๆ

ศษย : ถาใชยาตวแรงกวาไปเลยแลวมนจะรกษาไดทงสองตวเลย หรอเปลา ทงรางกายและจตใจดวยหรอเปลา

พระอาจารย : กแลวแตวาเรามองรางกายวามนไมเทยง มนไมใชเรา มนเปนดนน�าลมไฟ มนกจะปลอยวางรางกายของเราได มนคนละประเดนกน คอประเดนหนงมนมองเหนความสวยงาม อกประเดนหนง มนมองเหนวาเปนของเราตวเรา

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 329

ศษย : มนตองเปนไปตามล�าดบใชไหมครบหลวงพอ หรอไมตองตามล�าดบ

พระอาจารย : กลองท�าดส ในต�าราเขาแสดงไวตามล�าดบ ทนเรากไมอยากจะเอาต�ารามาเปนตวผกมด คนบางคนอาจจะพลกต�ารายอนต�ารากได บางคนบรรลทเดยวปปปปในแคไมกวนาท ๔ ขนไปเลยกม มกลาวถงพระรปหนงเวลาทานโกนผม มดโกนลงครงแรกกเปนโสดาบน ลงครงทสองกเปนสกทาคาม ลงครงทสามกเปนอนาคาม แสดงวาปญญาของทานไปอยางรวดเรว หรอทานอาจจะเตรยมท�าขอสอบท�าการบานมาอยแลว พอถงเวลาทานกเดนไปเลย แตในต�าราเขากแสดงตามล�าดบไป แตในการปฏบตนกลองท�าดส ลองเอาอสภะกอนด แลวดสวามนจะไดทสามขนเลยหรอเปลา เลอนขนเลย แตมนตองผานทกขเวทนานะ ความเจบไขไดปวยของรางกายน ตวนคณกตองผานมนใหไดกอน กตองนงใหมนเจบ แลวมนจะตายเพราะความเจบ กปลอยใหมนเจบไป ปลอยมนตายไป

อยาไปยดตดกบต�ารามาก อยาเอาต�ารามายดเขากบการปฏบต ของเรา ใหดการปฏบตของเราเปนหลก ดผลทเกดจากการปฏบต

ธรรมะบนเขาเลม ๔330

แลวคอยไปดทต�าราวามนเปนอยางไร อยาไปอานต�ารากอนแลวเวลาปฏบตแลว เอะ เราถงตรงนแลวนะ ถงตรงนนแลวนะ มนอาจจะเปนอปาทานแลวมนจะท�าใหเราหลงได เราตองดทใจเราเปนหลกวา ใจเราทกขกบความแก ความเจบ ความตายหรอเปลา ใจเรายงมความยนด มความรกความใครกบรปสวยๆ งามๆ อยหรอเปลา ดตวนดกวา ถาขนสงกวานนกใจเรายงมอตตาตวตนอยหรอเปลา ยงถอตวถอตนอยหรอเปลา ท�าใจใหเปนเหมอนปฐพไดหรอเปลา ใครจะดถกดแคลน ใครจะเหยยดหยาม ใครจะเหยยบย�าอยางไรกไมเดอดรอน ใครจะ กลนแกลง ใครจะขดขวาง ใครจะท�าอะไรตางๆ นานากบเรา เราเฉยได หรอเปลา

ศษย : ปกตทบานมทใหฟงเทศนฟงธรรม ถาจะนมนตพระอาจารยไป จะไดไหมครบ

พระอาจารย : เอาซดไปแทนกแลวกน ไปเปดแทนงายกวา เพราะวา เรามคนมาทนเปนประจ�า

ศษย : ทบานจะจดประมาณทมถงสองทม

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 331

พระอาจารย : นนแหละแตเราไมไหวนะส เราตองหลบตองนอนบาง เราไมใชเปนเหลก ขนาดนกไมไหวอยแลว เตมทอยแลว งนกเอาซดไปเปดกไดเหมอนกน เอาซดไปเปด

ศษย : เดยวเอารปหลวงพอไปตงแทน

พระอาจารย : เออ ถาใครอยากจะเจอตวจรงเสยงจรงกมาทน กแลวกน เดยวตอไปศาลาขางบนเสรจกจะมทนงเพมขนอก นงไดทงสองศาลา เอาล�าโพงมาตงไวได เวลาฝนตกกจะไดไมเดอดรอน

ศษย : ตรงนกดนะคะทาน รสกอบอนดคะ ดเยอะอบอนด

พระอาจารย : เราท�าแบบตามธรรมชาตตามมตามเกด ไมไปวนวายกบเรองราวตางๆ พวกเราไปสรางความวนวายใหกบตวเราเองเพราะวา เจากเจาการ เราอยากใหมนเปนอยางนนเปนอยางนกน เราไมเอาตามมตามเกด สนโดษ เขาใจค�าวาสนโดษไหม ยนดตามมตามเกด มอะไรกเอามนอยางนนแหละ

เอาตวเราใหรอดกอนดกวา ไมตองไปหวงคนอนหรอก คนอนเขาจะไดยนไดฟงธรรมหรอไม เปนเรองของเขา ถาเขาอยากจะไดยนไดฟง

ธรรมะบนเขาเลม ๔332

เขากหาเองแหละ เราไมตองไปหาใหเขาหรอก บางทเรานมนตครบาอาจารยไป เขากมาดวยความเกรงใจเรา พอมาเขากไมตงใจฟงกน บางทเขากนงคยกน เราเคยรบกจนมนตไปสอนคน ไปพดเขากนงคยกน เขากไมไดฟงเรา เรากบอก เอะ เรามาท�าไมน มาเสยเวลาเปลาๆ แตเจาภาพเขาอยากจะใหมา ใหคนอนไดมโอกาสไดยนไดฟง แตคนอน เขาไมไดมความอยากจะไดยนไดฟง ไมเหมอนกบคนทมาทน คนทมา ทนเขาอยากจะฟงจรงๆ เขาถงมากน คนทไมอยากมาเขากไมมา จงไมม คนคยกนเวลาทเราพด เขามาฟงธรรมะกน แตเวลารบกจนมนตไปเทศน ทอนไปสวดทอนนไมคอยมคนฟงกน

เมอกอนกเคยรบกจนมนตบาง ไปท�าบญบาน ไปฉนไปสวด เวลาสวด กมคนแกสองสามคนมานง คนหนมคนสาวเจาของบานกไปตอนรบแขกกน อะไรกนกไมร ไมรเอาพระไปท�าอะไร เปนพธ ความจรงเปนงานสงคมแตอยากจะใหเปนมงคลดวยกเลยนมนตพระไปดวย เชน งานวนเกด กจดงานวนเกดไปเลยเอาพระไปยงท�าไม ถาอยากจะท�าบญวนเกด กมาทวด มาใสบาตรทวดกได แยกกนไปเปนสองงาน งานบญกงานบญ งานมงคลกงานมงคล งานเลยงกเปนงานเลยง บางทนมนตพระไป พอพระไปปบกเอาเหลามาตงกน ตอนพระมาก มะยง ภนเต กน เขาใจไหม เหมอนลงหลอกเจา

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 333

ศษย : เวลานงสมาธเนยมนปวดขาคะ

พระอาจารย : เพราะใจเราไมอม ใจเราไมอยกบพทโธ มนยงไปคดถงเรองความเจบอย ถามนไมคดถงความเจบ มนจะไมปวดมาก

ศษย : แตมนกตองเหนวามนเจบ มนกไปอยด

พระอาจารย : เรากอยาไปเหนมนส ใหเหนพทโธอยางเดยว ใหอยกบ พทโธอยางเดยวแลวมนจะไมเจบ ถาพทโธไมได ลองใช หนง สอง สาม ดกได

ศษย : ไมตองขยบใชไหมคะ

พระอาจารย : ไมขยบ ไมตองไปสนใจมน นบ หนง สอง สาม ไปใหมนขาดใจตายไปกบการนบเลย แลวเดยวความเจบมนจะหายไป ความทกขมนจะหายไป ใจมนจะสงบ พอสงบปบมนหายไปเลย

ศษย : อยางตวเองนะคะก�าลงหวขาวอย แลวพอความสขมนมาแทนท ความหวมนหายไปเลย

ธรรมะบนเขาเลม ๔334

พระอาจารย : มนไมหวเลย มนหายไปเลย แบบเดยวกนนะ ใจหว รางกายไมหว รางกายไมกนขาวสกสองสามวนกได อยางพระปฏบตน บางททานอดอาหารสามสวน หลวงตาทานเคยอดเปนประจ�าสมยททานปฏบต เพราะใจเราไมไดคดถงมน เราก�าลงวนวายกบเรองอน ก�าลงคดถงเรองอนหรอมความสขกบเรองอนอย บางทเดกเลนคอมพวเตอรทงคนกไมหว เลนเกมสไดทงวน มนมสมาธอยกบการเลน

ศษย : แตตอนทหวเนยเราพยายามนงสมาธเพอขมมน แตมนไมมความสขมาแทนท

พระอาจารย : เราไมมก�าลงพอทจะดงใจใหกลบเขาไปในสมาธ ก�าลงผลกใหออกไปหาของกน มนมแรงมากกวา มนกเลยท�าใหเราหว ขนมา ถาเรามก�าลงดงกลบเขาไปสความสงบได ความหวกจะหายไปได เคยท�ามาแลว เคยอดอาหารมาแลว เวลาอดอาหารนมนจะคดถง แตอาหาร เรากตองพยายามนงสมาธควบคมความคดไมใหคด พอจต สงบแลวมนกหาย ถาใจมนไมคดถงมนกไมหว ถาใจมนคดถงมนกหว บางทกนอมๆ มนยงหวเลย กนอมๆ ไปเดยวเหนขนมเหนอะไรกหวอกแลว อยากขนมาแลว

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 335

หลวงตาทานกเคยเลาใหฟงวาตอนททานบวชใหมๆ กเปนอยางน ทานลางบาตรไมทนเสรจกหวอกแลว บาตรยงไมทนแหงเลยทานบอกมนหวอกแลว ทานบอกมนหวอยางนตองไมกนสกสามวน ทานดดมนอยางนนนะ ทานอดอาหารไปสามวน ตอไปมนไมกลาหวละ ถามนหว กไมใหมนกน ถาหวแลวไดกนมนกไดใจ เขาใจไหม มนกจะหวอยเรอยๆ เราตองมความเดดเดยว ไมตองกลวตาย ไมตายหรอกอดขาวสามวน เรามเสบยงสะสมไวในรางกายอยไดเปนอาทตยนะ ขอใหมน�าดมแลวรบรองไดไมตาย อดขาวเจดวนนไมตาย กลบไดประโยชนเสยอก ไดลดน�าหนก ความหวมนอยทใจ หวสองสวน หวกายมนเปนสวนยอย หวกายมนกเปนเรองธรรมดา รางกายมนถงเวลามนกตองมอะไรใหมนกน แตถาไมไดกนมนกไมตาย มนกแครสกเหนอยๆ อดโรยไปเทานนเอง แตความหวททรมานคอความอยากในใจเรา ไอตวนรายกาจ รนแรง

พยายามท�าตอไปเถอะ ทางพระพทธเจานเปนทางทดทสด ไมมอะไรในโลกนจะดเทา ถาไมดจรงแลวพระพทธเจาทานจะไมเปนทพงของสตวโลกทงหลาย ไมเปนศาสดาของมนษยและเทวดาทงหลาย ผใดไดรบค�าสอนของพระพทธเจาไปปฏบตแลวมความเหนอนเดยวกน

ธรรมะบนเขาเลม ๔336

ทางพระพทธเจานเปนทางทดทสด

ไมมอะไรในโลกนจะดเทา ถาไมดจรงแลว

พระพทธเจาทานจะไมเปนทพงของสตวโลกทงหลาย ไมเปนศาสดาของมนษย

และเทวดาทงหลาย

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 337

ธรรมะบนเขาเลม ๔338

วาดจรงๆ เปนทพงไดอยางแทจรง ดบความทกขตางๆ ภายในใจได ดบความหวความอยากตางๆ ไดหมด ขอใหเรามความเพยรพยายามปฏบตไปเทานนเถอะ อยาขเกยจ อยาทอแท ทเปนอปสรรคของเรา คอความขเกยจ ความทอแท ความรกความสบาย ความสะดวก ความสบาย ยงตดอยกบความสขแบบเดมๆ อย แตไมเคยคดวามนเปนความสขแบบเหยอทตดอยปลายเบดเทานนเอง พอฮบเขาไปแลวทนกตดแลว ตดกตองหากนอยเรอยๆ เวลาใดไมไดกนเวลานนกทกขทรมานใจ

ยอมอดดกวา ลองหดอด ลองหดถอศล ๘ ไปกอน อดขาวเยนไปกอน อดดหนงดละครอดฟงเพลงไปกอนอะไรตางๆ เอาอาทตยละวนกอนกได ถายงไมมก�าลงมากกเอาสกวนหนง วนพระหรอวนไหนทเราสะดวก สมยนวนพระอาจจะไมสะดวกเพราะเราอาจจะตองท�างานท�าการ เรากเอาวนทเราไมตองท�างาน แลวเรากถอวนนนเปนวนพระถอ ศล ๘ ไป งดหาความสขทางรางกายหนงวน มาหาความสขจากการท�าใจใหสงบกน พอใจสงบแลวจะเหนคณคาแลวจะตดใจ ทนจะม ก�าลงแลวจะกลาอด กลาตดอะไรตางๆ ไดอยางงายดายเลย เพราะมนไมมคณคาเหมอนกบความสงบของใจ ไดอะไรมากดใจเดยวเดยว

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 339

เดยวกอยากไดใหมอกแลว แลวกอยากจะไดมากขนดวย ไดคบกอยากจะไดศอก ไดศอกกอยากจะไดวา ไดเทาไรกไมอมไมพอ แตได ความสงบนพอ ไมอยากจะไดอะไร สบาย อยเฉยๆ กมความสข ไมตอง ไปดนรน ไมตองไปเดอดรอน ไมตองไปเหนอยยากกบการแสวงหา ไดมาแลวกตองเดอดรอนกบการรกษาดแล ไดมาแลวกตองมาเศราโศก เสยใจเวลาหายไปจากไป นของตางๆ ทเราหานเปนความทกขทงนน ทกขตงแตการเรมตน เวลาเรมหานกทกขแลว เวลาไดมากทกขกบการ ดแลรกษา เวลาสญเสยไปกตองมาทกขกบการสญเสยไป แตความสงบน ถาเราไดแลวเรารกษามนได ไมมใครเอาจากเราไปได

ดงนนมาหาความสขแบบนดกวา ความสขทางใจ ความสขทเกดจากความสงบ แมตอไปรางกายมนเจบไขไดปวย เรากไมเดอดรอน เพราะเราไมตองใชรางกายเปนเครองมอ เราท�าใจใหสงบได รางกายนอนอยบนเตยงอยในโรงพยาบาลเจบไขไดปวย เรากยงท�าใจใหสงบได แตถาเราใชรางกายหาความสข เชน จากการดการฟงการดมการ รบประทาน พอไมสบายแลวชกท�าไมไดแลว พอท�าไมไดตอนนนกทกขใจ

ศษย : ปกตเปนคนทไมสวดมนต แตวาจะใชพทโธ

ธรรมะบนเขาเลม ๔340

พระอาจารย : การสวดมนตนกเปนการภาวนาอยางหนง จะใชบท สวดมนตกได จะใชพทโธกได หรอจะใชสตก�าหนดควบคมความคดใหได กเปนการภาวนาไปในตวแลว คอเราตองการหยดความคดปรงแตงตางๆ เพราะความคดปรงแตงเปนเครองมอของความอยาก พอคดแลวเดยวมนอดอยากไมได

ดงนนการภาวนามนมหลายระดบนะ เรมตนถาพทโธไมได ดลมไมได ก�าหนดควบคมความคดไมได กตองใชอบาย เชนสวดมนตไปกอน สวดมนตไมไดกฟงเทศนฟงธรรมไปกอน อนนกเปนอบายเพอใชดงใจ ใหหยดไปคดเรองราวตางๆ เวลาฟงธรรมมนกไปคดเรองนนเรองนไมได ใจกสงบมความสขจากการฟงธรรมได แตพอหยดฟงปบ มนกเรมไปคดเรองอนได แตถาเราใชพทโธได เรากสามารถทจะดงมนไวได ถาพทโธมก�าลงมาก ตอไปไมตองใชพทโธกได เพยงแตก�าหนดปบมน กหยด พอดใจปบก�าลงคดอะไรอยหรอ พอบอกใหมนหยดคด มนกหยด หยดไดเพราะเรารจกวธหยดแลว เรามเบรกแลว มนเปนขนๆ ไป ใหมๆ กตองใชเครองมอกอน

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 341

ศษย : อยางเราไมไดเขาสทางธรรมแบบบวชเปนพระ อยากจะอยทางโลกอย ทนสงทเราท�าไดคอเราตองแตะเบรกทกๆ ครงทเราเกดความอยาก เราไมตองกลบไปเจรญสตหรอท�าสมาธกไดใชไหมครบ

พระอาจารย : ถาเราหยดความอยากไดกแสดงวาเรามเบรกแลว เราจะไมท�าสมาธกได เราหยดไดหรอเปลาละ ถาเราหยดความอยากได เรากบวชได ทเราบวชไมไดเพราะเรายงหยดความอยากไมได

ศษย : เปนค�าถามทมค�าตอบอยแลว

พระอาจารย : คอเราอาจจะหยดความอยากบางอยางไดทมน ไมรนแรงทเราไมไดอยากมาก อยางนนมนกหยดได แตความอยากทเรายงอยากมากๆ อยน เราไมมก�าลงจะหยดมนได ถาเราไมสรางก�าลงเพมขนสรางก�าลงหยดใหมนมก�าลงมากขน เรากจะหยดมนไมได

ศษย : สดทายถาผมจะตองสรางก�าลงใหมากขน ผมกจะรวามน ไมมอะไร ผมกจะตองลาทกสงไป

ธรรมะบนเขาเลม ๔342

พระอาจารย : เรากจะเหนวาในโลกนไมมความสขทแทจรง เปนความทกขทถกหมหอดวยความสขบางๆ เหมอนยาขมเคลอบน�าตาล

ศษย : ผมกลววาผมจะคดไดแบบนน

พระอาจารย : กลวท�าไม กลวจะหายโงเหรอ มคนแกหลายคน มาบนวา แหม เสยดายตอนหนมๆ ไมสนใจเลย มาสนใจตอนน โอย จะปฏบตแตละอยางมนยากเยนไปหมด มนไมเออเสยแลว

ศษย : คอตอนนมความรสกวาเราฟงเรองราวของคนอนหรออะไรเนย เรารสกเฉยๆ ไมยนดยนราย เราไมสนใจเรองอะไร มนไมเกยวกบเรา คนวาเรา เรากเฉยๆ

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 343

พระอาจารย : กดไง มนไมใชเรองของเราอยแลว เฉยๆ แตไมควรจะเฉยเมยเขาใจไหม ถาชวยเหลอเขาไดกควรจะมความเมตตาชวยเหลอ กนไป ไมใชวาเฉยเพราะไมอยากจะชวยเหลอเขา แตถาชวยแลวแนะน�าแลวเขาไมเอากชวยไมได แตไมควรจะเฉยแบบไรเมตตา ไรน�าใจ ชวยแลวกตองปลอยวาง เชน เหนคนอนตาย เราเฉยๆ น เราอยาไปคดวาเราเปนคนไรน�าใจ ไมใชหรอก เรารบความจรงได เรายอมรบวาการตายเปนเรองธรรมดา ตองตายดวยกนทกคน ถาตาย แลวมารองหมรองไห นแสดงวาใจยงไมนง ใจยงไมสงบ ใจยงไมรความจรง ถาใจรความจรงแลวจะเฉยเหมอนกบฝนตกแดดออก ตกก ตกไป ตายกตายไป จะท�ายงไงละ ไปหามเขาไมใหตายไดหรอเปลา ใชไหม เราเอาเขากลบคนมาไดหรอเปลา มนกไมได รองไปมนกเทานน รองไปท�าไมเสยน�าตาไปเปลาๆ

ธรรมะบนเขาเลม ๔344

ธรรมะบนเขาเลม ๔ 345

พอผใดไดดบตณหาความอยากหมดแลวกจะได ปรมง สขง ความสขทสงสดทดทสดเพราะเปนความสขทยงใหญกวาความสขทงหลายและเปนความสขทถาวรไมมวนเสอม ไมมวนหมดไปนคอหวใจของการปฏบตธรรม

กจและเวลาประจำาวนทสามารถเขาพบพระอาจารยสชาต อภชาโต

แผนทเสนทางเดน

เวลา ๐๕.๕๐-๐๖.๔๕ น. (โดยประมาณ)

เดนบณฑบาตพรอมคณะสงฆ วดญาณฯ บรเวณบานอ�าเภอ เรมทซอยนาจอมเทยน ๓๐ (เรมเดนเมอฟาสวางเหนลายมอ ทงนเวลาสามารถเปลยนแปลงตามสภาพอากาศ)

เวลา ๐๗.๓๐-๑๐.๐๐ น. (โดยประมาณ)

ฉนเชาทศาลาอเนกกศล สว.กว. (ศาลาฉน) โดยจะมการแสดงธรรม กอนฉนประมาณ ๓๐ นาท ในวนพระ วนส�าคญทางศาสนา วนเสาร- อาทตย และวนหยดตามท ครม. ประกาศ

เวลา ๑๔.๐๐-๑๖.๐๐ น. (โดยประมาณ)

ณ จลศาลา เขตปฏบตธรรมเขาชโอน

- วนเสาร-อาทตย และวนส�าคญทางศาสนา แสดงธรรมและตอบปญหาขอสงสยเกยวกบการปฏบต

- วนจนทรถงศกร (วนพระ) หรอวนหยดตามท ครม. ประกาศ สนทนาและตอบปญหาธรรมะ

หมายเหต : ขอความกรณางดเขาพบพระอาจารยนอกเหนอจากเวลาดงกลาว และขอความรวมมอสภาพสตรงดสวมกางเกงขาสน และกระโปรงสน **งดรบกจนมนตในทกกรณ**

ISBN : ๙๗๘-๖๑๖-๓๘๒-๘๖๔-๔

พมพครงท ๑ : มถนายน ๒๕๕๘

จ�านวนพมพ : ๒,๘๓๕ เลม

ผจดพมพ : คณะศษยานศษย

พมพท บรษท ศลปสยามบรรจภณฑและการพมพ จ�ากด โทรศพท ๐-๒๔๔๔-๓๓๕๑-๙ โทรสาร ๐-๒๔๔๔-๐๐๗๘ E-mail: silpasiamprinting@hotmail.com

พมพแจกเปนธรรมบรรณาการหามจ�าหนาย