5-2

จงหวดมหาสารคาม ***************

๑. ความเปนมา จงหวดมหาสารคาม เปนศนยกลางของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (สะดออสาน) เปนมหามงคลนามทพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว (รชกาลท๔) ทรงพระราชทานใหเปนชอเมองครงทรงโปรดเกลาฯ ตงเมองเมอวนท ๒๒ สงหาคม พ.ศ. ๒๔๐๘ มความหมายวา ถนฐานทอดมสมบรณดวยความ ดงามทงปวง มทาวมหาชย (กวด) เปนเจาเมอง ทาวมหาชย (กวด) ไดพาผคนออกจากเมองรอยเอดมาทางทศตะวนตก ประมาณ ๑,๐๐๐ เสน จงหยดตงอยบรเวณทดอน แลวจดพธการฝงเสาหลกเมอง บรเวณนนไดสรางวดชอวดดอนเมอง แตราษฎรนยมเรยกวา “วดขาวอาว” อยไดประมาณ ๖ เดอน เหนวาขาดแคลนแหลงนา จงยายมาตงระหวางกดยางใหญกบหนองกระทม ซงเปนชมชนทมผคนอาศยอยบางแลว คอบานจาน ประกอบกบหางออกไปเลกนอยทางทศตะวนตกกมหนองหวชาง (บรเวณทศใตวดนาควชย) และถดจากหนองกระทมออกไปเลกนอยกเปน หวยคะคาง นบวาเปนชยภมทมแหลงนาสมบรณ จงไดตงเปนเมองมหาสารคาม มพระเจรญราชเดช (กวด) เปนเจาเมองคนแรก สวนทาวบวทองไดพาผคนจานวนหนงไปตงถนทอยบรเวณบานลาดรมฝงลานาช ตามทตนเหนเหมาะสมและเสนอตงเปนเมองตงแตแรก โดยเมองมหาสารคามเมอแรกตงยงตองขนอยในความดแลบงคบบญชาของพระขตยวงษา (จน) เจาเมองรอยเอด พทธศกราช ๒๔๕๖ หมอมเจานพมาศ นวรตน ไดรบการแตงตงเปนปลดมณฑลประจ าจงหวด โดยความเหนชอบของพระมหาอ ามาตยาธบด (เสง วรยะศร) และไดยายศาลากลางจงหวดมาตง ณ ทศาลากลางหลงเดมหรอทวาการอ าเภอเมองมหาสารคามในปจจบน ตอมาในป พทธศกราช ๒๕๔๒ ไดยายศาลากลางจงหวดมาตงอย ณ ทปจจบน คอ บรเวณถนนเลยงเมองมหาสารคาม – รอยเอด ต าบลแวงนาง อ าเภอเมองมหาสารคาม จากอดตจนถงปจจบนจงหวดมหาสารคามมผด ารงต าแหนงเจาเมองและผวาราชการจงหวด รวม ๔๙ คน

ค าขวญจงหวดมหาสารคาม

“พทธมณฑลอสาน ถนฐานอารยธรรม ผาไหมล าเลอคา ตกสลานคร”

ตราจงหวดมหาสารคาม รปตนรงใหญ กบทงนา หมายถง พนทในจงหวดทอดมสมบรณดวย ขาวปลาอาหาร และมการทานาเปนอาชพหลก

สประจาจงหวดมหาสารคาม สน าตาลและสเหลอง

ดอกไมประจ าจงหวด : ดอกลนทมขาวหรอจาปาขาว (Plumeria alba)

ตนไมประจ าจงหวด: ตนพฤกษ (Albizia lebbeck (L.) Benth.)

2

๒. สภาพทวไปของจงหวดมหาสารคาม ๒.๑ ดานกายภาพ ๑) ทตงและขนาด จงหวดมหาสารคาม ตงอยบรเวณตอนกลางของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มพนท ๕,๒๙๑.๖๘๓ ตารางกโลเมตร หรอ ๓,๓๐๗,๓๐๑.๘๗ ไร มพนทเปนลาดบท ๑๕ ของภาคและเปนลาดบท ๔๒ ของประเทศไทย มอาณาเขตตดตอกบจงหวดใกลเคยง ดงน ทางทศเหนอตดตอกบจงหวดขอนแกน และจงหวดกาฬสนธ ทศใตตดตอกบจงหวดสรนทรและจงหวดบรรมย ทศตะวนออกตดตอกบจงหวดกาฬสนธ และจงหวดรอยเอด ทศตะวนตกตดตอกบจงหวดขอนแกน และจงหวดบรรมย ๒) ลกษณะภมประเทศ ลกษณะภมประเทศ โดยทวไปของจงหวดมหาสารคาม เปนพนทคอนขางราบเรยบถงลกคลนลอนลาด พนทโดยทวไปมความสงจากระดบนาทะเลประมาณ ๑๓๐ - ๒๓๐ เมตร ดานทศตะวนตกและทศเหนอเปนทสงในเขตอาเภอโกสมพสย อาเภอเชยงยน และอาเภอกนทรวชย ครอบคลมพนท ประมาณครงหนงของพนทจงหวด และคอย ๆ ลาดเทมาทางทศตะวนออกและทศใตมลานาสาคญสายหลกไหลผาน ไดแก ลานาช ๓) ลกษณะภมอากาศ มลกษณะฝนตกสลบกบอากาศแหง (Wet and dry climate) มปรมาณนาฝนเฉลยตอป อยทประมาณ ๑๑๘ มลลเมตร/ป อณหภมเฉลยตลอดปอยทประมาณ ๒๗.๙๘ องศาเซลเซยส ในชวงเดอนเมษายนของทกปจงหวดจะมอณหภมสงสดเฉลยประมาณ ๓๙ องศาเซลเซยส สวนอณหภมตาสดวดไดในชวงเดอนมกราคม อยทประมาณ ๑๕ องศาเซลเซยส อณหภมเฉลยตลอดทงปอยทประมาณ ๒๗ องศาเซลเซยส จงหวดมฤดกาลตางๆ แบงเปน ๓ ฤด คอ ฤดรอน เรมตงแตเดอนมนาคมไปจนถงเดอนมถนายน ฤดฝนเรมตงแตกรกฎาคมไปจนถงเดอนตลาคม และฤดหนาวเรมตงแตเดอนพฤศจกายนไปจนถงเดอนกมภาพนธ

๒.๒ เขตการปกครอง และจ านวนประชากร จงหวดแบงเขตการปกครองออกเปน ๑๓ อาเภอ องคการบรหารสวนตาบล ๑๒๓ แหง เทศบาลเมอง ๑ แหง เทศบาลตาบล ๑๘ แหง และหมบาน ๑,๙๔๔ หมบาน โดยอาเภอทมพนทมากทสดคอ โกสมพสย (๘๒๗.๘๗๖) รองลงมาคอ อาเภอบรบอ (๖๘๑.๖๒๒) อาเภอวาปปทม (๖๐๕.๗๗๔) และอาเภอเมอง (๕๕๖.๖๙๗) ตามลาดบ จงหวดมประชากรจานวน ๙๖๓,๐๗๒ คน แบงเปนชาย จานวน ๔๗๒,๗๙๗ คน และหญง จานวน ๔๙๐,๒๗๕ คน โดยอาเภอทมประชากรมากทสด คอ อาเภอเมองมหาสารคาม จานวน ๑๕๙,๒๓๑ คน อนดบสอง คอ อาเภอโกสมพสย จานวน ๑๒๐,๑๒๑ คน อนดบสาม คอ อาเภอวาปปทม จานวน ๑๑๔,๓๔๘ คน และอนดบส คอ อาเภอบรบอ จานวน ๑๐๙,๐๑๗ คน ตามลาดบ (ขอมล ณ ธนวาคม ๒๕๖๐ กรมการปกครอง)

๒.๓ ดานโครงสรางพนฐาน ๑) การไฟฟา จงหวดมหาสารคาม มผลการสารวจขอมลจานวนผใชไฟฟาและการจาหนายกระแสไฟฟาจาแนกตามประเภทตาง ๆ เมอป พ.ศ. ๒๕๖๐ ของจงหวดมหาสารคาม พบวา (๑) จานวนผใชไฟฟา ทงสน ๒๘๔,๓๖๗ ราย โดยอาเภอทมจานวนผใชไฟฟามากทสด อนดบแรก คอ อาเภอเมองมหาสารคาม เทากบ ๙๐,๒๕๖ ราย รองลงมาไดแก อาเภอพยคฆภมพสย เทากบ ๔๙,๘๓๕ ราย อนดบสาม ไดแก อาเภอบรบอ เทากบ ๔๒,๓๐๖ ราย

3

(๒) การจาหนายกระแสไฟฟา (วตต/ชวโมง) จากสถตของการไฟฟาสวนภมภาคจงหวดมหาสารคามเมอป พ.ศ. ๒๕๖๐ พบวา จงหวดไดจาหนายกระแสไฟฟาใหสวนตางๆ ไดแก ทอยอาศย สถานธรกจ และอตสาหกรรม สถานทราชการและสาธารณะ และอนๆ รวมทงสน ๖๑๗,๕๖๕,๖๑๗.๒๒ วตต/ชวโมง ทงน การไฟฟาสวนภมภาคจงหวดมหาสารคาม ไดทาการจาหนายกระแสไฟฟา ใหกบ สถานธรกจและอตสาหกรรม มากทสด เทากบ ๓๔๕,๒๙๓,๙๙๗.๙๗ วตต/ชวโมง อนดบสอง ไดแก ทอยอาศย เทากบ ๒๖๐,๔๓๔,๓๗๕.๔๑ วตต/ชวโมง อนดบสาม ไดแก สถานทราชการและสาธารณะ เทากบ ๖,๗๑๘,๑๕๐.๔๘ วตต/ชวโมง โดยมการจาหนายกระแสไฟฟาใหกบผใชหรอสถานทตางๆ ประเภทอนๆ เทากบ ๕,๑๑๙,๐๙๓.๓๓ วตต/ชวโมง (ขอมลจาก การไฟฟาสวนภมภาคจงหวดมหาสารคาม : ตลาคม ๒๕๖๐) ๒) การประปา จงหวดม พนท ใหบรการนาประปารวมทงสน ๗ อาเภอ ไดแก อาเภอเมองมหาสารคาม อาเภอกนทรวชย อาเภอโกสมพสย อาเภอบรบอ อาเภอกดรง อาเภอพยคฆภมพสย และอาเภอวาปปทม จาแนกการใหบรหารออกเปน ๒ สาขา คอ ๑) การประปาสวนภมภาค สาขามหาสารคาม มพนทใหบรการนาประปา ๕ อาเภอ ประกอบดวย ๑.๑) อาเภอเมองมหาสารคาม ใหบรการพนท เทศบาลเมองมหาสารคาม เทศบาลตาบลแวงนาง อบต.เกง อบต.แกงเลงจาน อบต.เขวา อบต.ทาสองคอน อบต.เกง อบต.แวงนาง อบต.หนองกง อบต.หนองโน อบต.หนองปลง และ อบต.หวยแอง ๑.๒) อาเภอกนทรวชย ใหบรการพนท เทศบาลตาบลขามเรยง เทศบาลตาบลโคกพระ เทศบาลตาบลทาขอนยาง อบต.ขามเฒาพฒนา อบต.คนธารราษฎร อบต.โคกพระ อบต.ศรสข และ อบต.มะคา ๑.๓) อาเภอโกสมพสย ใหบรการพนท เทศบาลตาบลหวขวาง และ อบต.หวขวาง ๑.๔) อาเภอบรบอ ใหบรการพนท เทศบาลตาบลบรบอ อบต.โนนราษ อบต.บรบอ อบต.บอใหญ อบต.หนองสม อบต.หนองโก อบต.หนองจก และ อบต.กดรง (อาเภอกดรง) ๒) การประปาสวนภมภาคพยคฆภมพสย มพนทรบผดชอบในการใหบรการนาประปา ๒ อาเภอ คอ อาเภอพยคฆภมพสย และอาเภอวาปปทม ๓) การบรการโทรศพท ผลสารวจพนทในความรบผดชอบของบรษท ทโอท จากด (มหาชน) ป พ.ศ. ๒๕๖๐ จงหวด มหมายเลขทเปดใชจานวน ๑๖,๓๓๐ เลขหมาย เปนหมายเลขโทรศพทสาธารณะ จานวน ๖๒๐ หมายเลข รวมทงสน ๑๖,๙๕๐ หมายเลข ๔) การสอสารโทรคมนาคม จงหวดมททาการไปรษณย ๑๒ แหง ยกเวนอาเภอกดรง จะใชบรการททาการไปรษณยของอาเภอบรบอ และอาเภอชนชมใชบรการททาการไปรษณยอาเภอเชยงยน สวนไปรษณยรบฝากมไปรษณยโนนศรสวสดในเขตของอาเภอเมองมหาสารคาม และไปรษณยทาขอนยางในเขตของอาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม มสถานวทยกระจายเสยงหลก จานวน ๕ สถาน ไดแก สถานวทยกรมการรกษาดนแดน (รด.) กองทพอากาศ (ทอ.) สถานวทยมหาวทยาลยมหาสารคาม สถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย (สสวท.) และองคการสอสารมวลชนแหงประเทศไทย (อ.ส.ม.ท.) นอกจากนยงมสถานวทยชมชนอกจานวน ๑๐๔ แหง และสถานเคเบลทว ๓ แหง

4

๕) การคมนาคม การคมนาคมขนสงของจงหวดมหาสารคาม จะใชการคมนาคมทางถนนเปนหลกประกอบดวย ถนนทางหลวงแผนดนสายประธาน ถนนทางหลวงแผนดนสายรองประธาน ถนนทางหลวงแผนดนสายรองประธาน และทางหลวงชนบทและทางหลวงทองถน ดงน ๕.๑) ถนนทางหลวงแผนดนสายประธาน ประกอบดวย ทางหลวงแผนดนหมายเลข ๒๓ (บานไผ -มหาสารคาม -รอยเ อด -ยโสธร -อบลราชธาน) เปนเสนทางทมความสาคญในระดบภาค ทาหนาทเชอมโยงจงหวดตอนกลางกบจงหวดตอนลางของภาคตะวนออกเฉยงเหนอทางทศตะวนออก ทางหลวงแผนดนหมายเลข ๒๓ (ตอนเลยงเมองดานตะวนออกและดานตะวนตก) เปนระบบถนนวงแหวนของชมชนเมองมหาสารคาม มบทบาทในการแบงเบาปรมาณการจราจรของระบบถนนสายหลก และทาใหการเชอมโยงตดตอของชมชนภายในจงหวดมประสทธภาพมากขนและทาหนาทเปนทางเลยงเมอง (BY PASS) กรณไมตองการผานชมชนเมองมหาสารคาม ๕.๒) ถนนทางหลวงแผนดนสายรองประธาน ประกอบดวย ทางหลวงแผนดนหมายเลข ๒๐๘ (มหาสารคาม-โกสมพสย-ทาพระเชอมโยงกบถนนมตรภาพจงหวดขอนแกน) เชอมโยงระหวางจงหวดมหาสารคาม กบจงหวดขอนแกน ผานอาเภอโกสมพสย เทศบาลตาบลทาพระและบรรจบกบทางหลวงแผนดนหมายเลข ๒ (ถนนมตรภาพ) ทางหลวงแผนดนหมายเลข ๒๑๓ (มหาสารคาม-กนทรวชย-กาฬสนธ) เชอมโยงระหวางจงหวดมหาสารคาม กบจงหวดกาฬสนธ ผานอาเภอกนทรวชย อาเภอยางตลาด จงหวดกาฬสนธ ทางหลวงแผนดนหมายเลข ๒๑๙ (บรบอ-นาเชอก-พยคฆภมพสย-บรรมย) เชอมโยงระหวางจงหวดมหาสารคาม กบจงหวดบรรมย และจงหวดสรนทร ซงเปนจงหวดทางตอนใตของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ทางหลวงแผนดนหมายเลข ๒๐๙ (สายขอนแกน – เชยงยน - กาฬสนธ) ทางหลวงแผนดนหมายเลข ๒๐๒ (สายพยคฆภมพสย – พทไธสง - สวรรณภม) ๕.๓) ถนนทางหลวงแผนดนทเชอมโยงระหวางจงหวด กบอ าเภอ หรอสถานทส าคญ เพอใหสามารถตดตอกนไดอยางมประสทธภาพ และมบทบาทในการแบงเบาปรมาณการจราจรของระบบถนนทางหลวงแผนดนสายประธาน และทาหนาทการเชอมโยงตดตอระหวางชมชนสาคญของจงหวด ประกอบดวย ทางหลวงแผนดนหมายเลข ๒๐๔๐ (อาเภอเมองมหาสารคาม - อาเภอวาปปทม - อาเภอพยคฆภมพสย) ทางหลวงแผนดนหมายเลข ๒๐๔๕ (อาเภอวาปปทม - จงหวดรอยเอด) ทางหลวงแผนดนหมายเลข ๒๒๓๗ (สายโกสมพสย - เชยงยน) ทางหลวงแผนดนหมายเลข ๒๑๕๒ (สายเชยงยน - ชนชม - กระนวน) ทางหลวงแผนดนหมายเลข ๒๓๐๐ (สายโกสมพสย - กดรง) ทางหลวงแผนดนหมายเลข ๒๓๒๒ (สายโกสมพสย – กดรง – บรบอ - นาดน) ทางหลวงแผนดนหมายเลข ๒๐๖๓ (สายบรบอ - วาปปทม) ทางหลวงแผนดนหมายเลข ๒๓๘๑ (สายนาเชอก - นาดน) ทางหลวงแผนดนหมายเลข ๒๑๑๘ (สายกนทรวชย - เชยงยน) ทางหลวงแผนดนหมายเลข ๒๓๘๐ (สายมหาสารคาม - แกดา)

5

๕.๔) ทางหลวงชนบทและทางหลวงทองถน เปนระบบถนนทเชอมโยงตดตอระหวางชมชนศนยกลางชนบทและพนทชนบท เปนเสนทางทนาผลผลตจากพนทเกษตรกรรมมายงตลาดทเปนชมชนศนยกลางของพนทและการกระจายสนคา ตลอดจนการบรการตาง ๆ ไปสพนทโดยรอบและมบทบาทในการแบงเบาปรมาณการจราจรของระบบถนนประธานและทาหนาทเชอมโยงตดตอระหวางชมชนสาคญของจงหวด ๓. สถานการณและแนวโนม ดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ๓.๑ สถานการณดานเศรษฐกจ ๑) โครงสรางดานเศรษฐกจ ๑.๑) ผลผลตมวลรวมจงหวด

ประมาณการมลคาผลตภณฑมวลรวมจงหวดป ๒๕๕๙ มลคา ๕๔,๒๖๓ ลานบาท รายไดเฉลยตอคน/ ป (GPP) จานวน ๖๕,๕๒๐ บาท เปนลาดบท ๖๔ ของประเทศ และลาดบท ๑๑ ของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ แยกเปน - ภาคเกษตร มรายได ๑๒,๒๒๗ ลานบาท คดเปนรอยละ ๒๒.๕๓ - ภาคนอกเกษตร มรายได ๔๒,๐๓๗ ลานบาท คดเปนรอยละ ๗๗.๔๗

ภาพประกอบ เปรยบเทยบผลตภณฑมวลรวมจงหวดมหาสารคาม ระหวางป ๒๕๕๗ – ๒๕๕๙ (ลานบาท)

๑.๒) ดานการเกษตร จงหวดมหาสารคามมพนททงหมด ๓,๓๐๗,๓๐๑.๘๗ ไร และขอมลสารวจในป พ.ศ. ๒๕๕๙ จงหวดมพนททาการเกษตรจานวน ๒,๘๑๘,๕๗๓ ไร คดเปนรอยละ ๘๕.๒๒ ของพนทจงหวด ๑.๒.๑) พชเศรษฐกจหลก ทสาคญ ไดแก ขาวนาป ออยโรงงาน และมนสาปะหลง โดยในรอบป ๒๕๖๐/๖๑ มพนทปลกขาวนาป จานวน ๒,๐๕๗,๗๕๒ ไร มผลผลต ๖๓๙,๓๒๕ ตน มลคา ๖,๕๒๑.๑๒ ลานบาท มนสาปะหลง ๑๒๒,๕๓๒.๐๒ ไร มผลผลต ๓๒๖,๕๗๘ ตน มลคา ๙๒๔.๓๖ ลานบาท และออยโรงงาน ๑๕๗,๗๕๕.๙๑ ไร มผลผลต ๑๑๔,๙๒๕.๕๐ ตน มลคา ๑,๒๕๑.๓๑ ลานบาท

6

ตารางท ๑ แสดงเนอทปลกขาวนาป เนอทเกบเกยว ผลผลต ผลผลตเฉลยตอไร และมลคาผลผลต จาแนกเปนรายอาเภอ ปการเพาะปลก ๒๕๖๐/๒๕๖๑

อาเภอ ขาวนาป

เนอทเพาะปลก (ไร)

เนอทเกบเกยว (ไร)

ผลผลต (ตน) ผลผลตเฉลยตอไร (กก.)

มลคา (ลานบาท)

รวมยอด ๒,๐๕๗,๗๕๒ ๑,๗๙๕,๐๓๔ ๖๓๙,๓๒๕ ๓๕๖ ๖,๕๒๑.๑๒ เมองมหาสารคาม ๑๘๘,๖๐๕ ๑๖๐,๓๒๐ ๖๑,๒๔๒ ๓๘๒ ๖๐๕.๐๗ บรบอ ๒๖๒,๕๘๔ ๒๕๘,๒๒๐ ๘๘,๕๖๙ ๓๔๓ ๘๙๓.๖๖ วาปปทม ๒๗๕,๘๒๖ ๒๕๖,๑๗๓ ๙๔,๕๒๘ ๓๖๙ ๑,๑๘๕.๓๘ โกสมพสย ๒๓๐,๕๑๘ ๑๕๙,๑๒๕ ๖๖,๑๙๖ ๔๑๖ ๕๗๓.๒๖ กนทรวชย ๑๖๒,๘๕๙ ๑๑๖,๔๙๙ ๔๖,๘๓๓ ๔๐๒ ๔๒๑.๐๓ พยคฆภมพสย ๒๗๖,๐๑๓ ๒๒๕,๘๘๕ ๗๒,๒๘๓ ๓๒๐ ๘๑๑.๗๔ เชยงยน ๑๒๘,๐๒๙ ๑๑๒,๔๒๕ ๔๓,๗๓๓ ๓๘๙ ๔๐๑.๔๗ นาเชอก ๑๔๑,๑๐๗ ๑๓๖,๘๗๒ ๔๗,๒๒๑ ๓๔๕ ๔๐๓.๗๔ นาดน ๑๑๒,๕๕๖ ๑๑๐,๒๐๗ ๓๔,๘๒๕ ๓๑๖ ๓๕๐.๖๙ แกดา ๗๐,๘๗๒ ๗๐,๖๐๐ ๒๔,๒๑๖ ๓๔๓ ๒๙๓.๕๐ ยางสสราช ๙๑,๒๒๓ ๗๖,๓๓๑ ๒๓,๗๓๙ ๓๑๑ ๒๕๔.๐๑ กดรง ๘๕,๙๑๒ ๘๑,๐๕๙ ๒๖,๒๖๓ ๓๒๔ ๑๗๖.๔๙ ชนชม ๓๑,๖๔๘ ๓๑,๓๑๘ ๙,๖๗๗ ๓๐๙ ๑๑๓.๓๒

ทมา : สานกงานเกษตรจงหวดมหาสารคาม, ๒๕๖๑

ตาราง ๒ แสดงเนอทปลกมนสาปะหลง เนอทเกบเกยว ผลผลต ผลผลตเฉลยตอไร และมลคาผลผลต จาแนกเปนรายอาเภอ ปการเพาะปลก ๒๕๖๐/๒๕๖๑

อาเภอ มนสาปะหลง เนอทเพาะปลก

(ไร) เนอทเกบเกยว

(ไร) ผลผลต (ตน) ผลผลตเฉลยตอไร

(กก.) มลคา (ลานบาท)

รวมยอด ๑๒๒,๕๓๒.๐๒ ๑๒๒,๔๐๐.๐๖ ๓๒๖,๕๗๘ ๓๑๘๑ ๙๒๔.๓๖ เมองมหาสารคาม ๔,๙๐๓.๐๗ ๔,๘๗๙.๗๗ ๑๖,๘๔๐ ๓๑๐๑ ๓๗.๘๓ บรบอ ๑๘,๗๖๘.๐๔ ๑๘,๗๘๙.๐๓ ๕๑,๔๒๕ ๓๑๙๔ ๑๕๑.๘๓ วาปปทม ๙๒๐.๐๙ ๙๒๐.๐๙ ๓,๕๐๙ ๓๐๙๗ ๗.๗๘ โกสมพสย ๔๓,๖๙๗.๘๔ ๔๓,๖๕๖.๘๓ ๖๕,๗๒๑ ๓๓๑๓ ๓๔๑.๓๔ กนทรวชย ๗๕.๑๖ ๗๕.๑๖ ๓๐๑ ๒๙๖๘ ๐.๔๔ พยคฆภมพสย ๓๙๘.๐๔ ๓๙๗.๗๙ ๑,๘๔๖ ๒๗๘๖ ๒.๖๖ เชยงยน ๑,๕๙๐.๗๙ ๑,๕๘๗.๕๔ ๑๔,๖๕๙ ๓๑๔๕ ๘.๐๔ นาเชอก ๖,๗๐๖.๔๑ ๖,๗๐๕.๖๑ ๓๐,๑๗๓ ๓๐๖๗ ๔๙.๓๖ นาดน ๖๗๔.๒๕ ๖๗๔.๒๕ ๓,๐๐๗ ๓๐๑๗ ๔.๔๓ แกดา ๖๕๐.๖๓ ๖๔๘.๓๘ ๓,๐๔๙ ๓๑๒๖ ๔.๑๓ ยางสสราช ๖๙๒.๓ ๖๙๑.๓ ๓,๘๑๔ ๒๙๔๗ ๓.๐๒ กดรง ๔๒,๗๙๒.๖๕ ๔๒,๗๑๑.๕๖ ๑๒๘,๒๖๘ ๓๑๐๙ ๓๐๙.๔๐ ชนชม ๖๖๒.๗๕ ๖๖๒.๗๕ ๓,๙๖๖ ๓๐๙๒ ๔.๑๐

ทมา : สานกงานเกษตรจงหวดมหาสารคาม, ๒๕๖๑

7

ตารางท ๓ แสดงเนอทปลกออยโรงาน เนอทเกบเกยว ผลผลต ผลผลตเฉลยตอไร และมลคาผลผลต จาแนกเปนรายอาเภอ ปการเพาะปลก ๒๕๖๐/๒๕๖๑

อาเภอ ออยโรงาน เนอทเพาะปลก

(ไร) เนอทเกบเกยว

(ไร) ผลผลต (ตน) ผลผลตเฉลยตอไร

(กก.) มลคา (ลาน

บาท) รวมยอด ๑๕๗,๗๕๕.๙๑ ๑๑๔๙๒๕.๕๐ ๑,๑๘๐,๓๐๕.๔๐ ๑๐,๒๕๗.๗๗ ๑,๒๕๑.๓๑ เมองมหาสารคาม ๘,๑๕๔.๐๐ ๔๔๔๙ ๓๑,๑๔๓.๐๐ ๗,๐๐๐.๐๐ ๓๗.๓๗ บรบอ ๒๘,๓๐๓.๐๐ ๒๒๑๕๙ ๒๓๔,๒๙๕.๐๐ ๑๐,๕๗๓.๓๖ ๒๙๙.๙๐

วาปปทม ๒,๑๘๗.๐๐ ๒๑๘๗ ๒๕,๙๗๓.๐๐ ๑๑,๘๗๖.๐๙ ๒๕.๗๑

โกสมพสย ๕๒,๗๗๑.๗๕ ๓๙๘๒๙.๗๕ ๔๒๒,๖๙๔.๗๕ ๑๐,๖๑๒.๕๔ ๔๓๕.๓๘

กนทรวชย ๔๕๖.๐๐ ๒๙๓ ๒,๑๑๓.๐๐ ๗,๒๑๑.๖๐ ๒.๕๖

พยคฆภมพสย ๑๓๖.๐๐ - - - -

เชยงยน ๑๐,๗๒๙.๗๕ ๔๕๖๑.๗๕ ๕๕,๒๘๗.๑๐ ๑๒,๑๑๙.๗๑ ๕๙.๗๑

นาเชอก ๙,๓๐๗.๐๐ ๙๓๐๗ ๙๐,๖๕๘.๗๐ ๙,๗๔๐.๙๒ ๗๗.๐๖

นาดน ๑,๔๒๖.๐๐ ๓๔๑ ๓,๒๕๖.๐๐ ๙,๕๔๘.๓๙ ๒.๓๔

แกดา ๑,๐๔๔.๐๐ ๕๙๗ ๕๔๙.๘๗ ๙๒๑.๐๖ ๐.๔๙

ยางสสราช ๗๙๒.๐๐ ๗๔๗ ๗,๑๒๕.๐๐ ๙,๕๓๘.๑๕ ๖.๒๐

กดรง ๑๙,๓๒๕.๔๑ ๘๙๕๐ ๘๗,๓๗๐.๐๐ ๙,๗๖๒.๐๑ ๘๔.๗๕

ชนชม ๒๓,๑๒๔.๐๐ ๒๑๕๐๔ ๒๑๙,๘๔๐.๐๐ ๑๐,๒๒๓.๒๑ ๒๑๙.๘๔

ทมา : สานกงานเกษตรจงหวดมหาสารคาม, ๒๕๖๑

ตารางท ๔ แสดงเนอทเพาะปลกพช เนอทเกบเกยว ผลผลต ผลผลตเฉลยตอไร และมลคาผลผลต จาแนกตามชนดของพช ปการเพาะปลก ๒๕๖๐/๒๕๖๑

ชนดพช เนอทเพาะปลก (ไร)

เนอทเกบเกยว (ไร)

ผลผลต (ตน) ผลผลตเฉลยตอไร (กก.)

มลคา (ลานบาท)

ขาวนาป ๒,๐๕๗,๗๕๒ ๑,๗๙๕,๐๓๔ ๖๓๙,๓๒๕ ๓๕๖ ๖,๕๒๑.๑๒

มนสาปะหลง ๑๒๒,๕๓๒.๐๒ ๑๒๒,๔๐๐.๐๖ ๓๒๖,๕๗๘ ๓,๑๘๑ ๙๒๔.๓๖ ออยโรงงาน ๑๕๗,๗๕๕.๙๑ ๑๑๔,๙๒๕.๕๐ ๑,๑๘๐,๓๐๕.๔๐ ๑๐,๒๕๗.๗๗ ๑,๒๕๑.๓๑ ยางพารา ๑๑,๘๗๑.๒๐ ๒,๓๘๖.๗๕ ๑,๑๖๔.๙๗ ๔๘๘.๑๐ ๓๖.๙๐ ยคาลปตส ๑๒,๕๐๘.๐๐ ๒,๕๓๑.๐๐ ๕๒,๗๖๕.๐๐ ๒๐,๘๔๗.๑๔ ๔๑.๑๖ มนแกว ๔,๙๗๑.๐๐ ๔,๑๘๐.๐๐ ๑๕,๑๔๔.๕๐ ๓,๖๒๓.๐๙ ๗๖.๖๖ ยาสบ ๒,๓๕๖.๐๐ ๒,๑๐๐.๐๐ ๓๘๑.๑๕ ๑๘๑.๕๐ ๓๔.๒๔ หมอน ๙๓๐.๕๐ ๔๒๐.๐๐ ๖๐๓.๓๙ ๑,๔๓๖.๕๒ ๒.๙๓ กก ๒๗๕.๐๐ ๒๗๕.๐๐ ๑๓๗.๕๐ ๕๐๐๐ ๔.๑๓

ทมา : สานกงานเกษตรจงหวดมหาสารคาม, ๒๕๖๑

8

ตารางท ๕ แสดงเนอทเพาะปลกพชขาวนาปทผานการรบรองมาตรฐานอนทรย/GAP ป ๒๕๕๘ - ๒๕๖๐

อาเภอ

เนอทเพาะปลกขาว (ไร)

เนอททงหมด ผานมาตรฐาน

อนทรย

คดเปนรอยละของพนทปลก

ทงหมด

ผานมาตรฐาน

GAP

คดเปนรอยละของพนทปลก

ทงหมด

รวมยอด ๒,๐๗๐,๖๕๕ ๖,๘๑๔.๘๕ ๐.๓๓ ๑๙,๖๘๐.๔๗ ๐.๙๕

เมองมหาสารคาม ๑๘๘,๐๘๘ ๑,๘๘๙.๐๐ ๑.๐๐ ๑๘๓.๐๐ ๐.๑๐

บรบอ ๒๖๖,๒๙๘ ๔๕๙.๐๐ ๐.๑๗ ๒,๗๒๖.๐๐ ๑.๐๒

วาปปทม ๒๗๓,๙๘๖ ๕๑๙.๐๐ ๐.๑๙ ๕๖๘.๐๐ ๐.๒๑

โกสมพสย ๒๓๔,๕๑๖ ๙๘๒.๑๐ ๐.๔๒ ๒,๖๖๐.๐๐ ๑.๑๓

กนทรวชย ๑๗๑,๖๒๖ ๒๘๕.๐๐ ๐.๑๗ ๖,๐๑๖.๗๒ ๓.๕๑

พยคฆภมพสย ๒๗๗,๘๗๖ ๑,๔๒๘.๐๐ ๐.๕๑ ๔๖๙.๐๐ ๐.๑๗

เชยงยน ๑๒๕,๔๗๖ ๓๐๐.๐๐ ๐.๒๔ ๑,๔๐๐.๗๕ ๑.๑๒

นาเชอก ๑๔๓,๕๔๑ ๒,๓๗๗.๐๐ ๑.๖๖

นาดน ๑๑๒,๒๐๔ ๙๕๒.๗๕ ๐.๘๕ ๒๙๘.๐๐ ๐.๒๗

แกดา ๗๐,๒๔๕ ๑๕๗.๐๐ ๐.๒๒

ยางสสราช ๙๑,๗๕๕ กดรง ๘๓,๕๓๙ ๒,๒๗๘.๐๐ ๒.๗๓

ชนชม ๓๑,๕๐๕ ๕๔๗.๐๐ ๑.๗๔

ทมา : ศนยวจยขาวขอนแกน , กรมการขาว : ตลาคม ๒๕๖๐ ๑.๒.๒) การปศสตว ตาราง ๖ แสดงจานวนการตรวจสอบและยนยนการปรบปรงฐานขอมลเกษตรกรผเลยงสตว ป ๒๕๖๐

อ าเภอ โคเนอ โคนม กระบอ สกร

จ านวน เกษตรกร จ านวน เกษตรกร จ านวน เกษตรกร จ านวน เกษตรกร

เมองมหาสารคาม ๑๒,๗๕๕ ๒,๓๘๔ ๔๐๙ ๑๑ ๓,๙๖๑ ๗๔๘ ๔,๑๔๗ ๒๒๗

แกดา ๘,๒๔๒ ๑,๗๗๓ ๒๐ ๒ ๓,๐๒๗ ๘๔๙ ๔,๑๕๗ ๒๓๙

โกสมพสย ๑๐,๒๕๘ ๒,๕๕๓ ๒๗๗ ๑๗ ๒,๘๒๗ ๘๒๘ ๑๒,๖๙๐ ๘๔๘

กนทรวชย ๙,๒๖๙ ๒,๔๔๔ ๑,๔๑๑ ๓๓ ๒,๕๖๒ ๕๙๙ ๗,๗๑๓ ๓๔๙

เชยงยน ๒,๙๙๐ ๘๘๕ ๐ ๐ ๙๖๓ ๓๒๖ ๑,๕๓๑ ๒๖๖

บรบอ ๒๑,๘๔๑ ๔,๕๑๔ ๑,๙๔๘ ๕๕ ๔,๒๔๖ ๑,๑๓๗ ๑๒,๑๒๑ ๖๘๖

นาเชอก ๖,๒๕๕ ๑,๕๒๕ ๑๖๓ ๖ ๑,๖๓๔ ๔๓๒ ๖,๒๔๘ ๔๓๙

พยคฆภมพสย ๑๐,๖๐๕ ๑,๗๔๖ ๐ ๐ ๔,๗๔๖ ๗๒๖ ๕,๙๐๘ ๓๐๘

วาปปทม ๑๕,๙๒๑ ๔,๓๙๔ ๘๕ ๘ ๔,๐๒๖ ๑,๑๙๙ ๓,๘๐๘ ๓๗๐

9

อ าเภอ โคเนอ โคนม กระบอ สกร

จ านวน เกษตรกร จ านวน เกษตรกร จ านวน เกษตรกร จ านวน เกษตรกร

นาดน ๑๐,๙๗๕ ๒,๔๗๒ ๐ ๐ ๒,๐๔๘ ๕๗๖ ๒๔,๑๖๗ ๑๐๗

ยางสสราช ๙,๓๑๙ ๒,๓๘๔ ๐ ๐ ๑,๒๗๗ ๓๑๖ ๒๔,๑๖๗ ๑๐๗

กดรง ๔,๔๔๐ ๘๖๑ ๐ ๐ ๒,๘๗๔ ๗๖๐ ๒,๓๙๐ ๒๒๗

ชนชม ๑,๓๓๘ ๓๗๕ ๑๕ ๔ ๕๖๙ ๑๔๘ ๓,๑๒๓ ๑๑๓

รวม ๑๒๔,๒๐๘ ๒๘,๓๑๐ ๔,๓๒๘ ๑๓๖ ๓๔,๗๖๐ ๘,๖๔๔ ๙๐,๔๑๖ ๔,๔๘๒

(ทมา : สานกงานปศสตวจงหวดมหาสารคาม)

๑.๓) ดานการอตสาหกรรม สถตขอมลสถานประกอบการอตสาหกรรมทไดรบอนญาตใหประกอบกจการ (สะสม) ณ วนท ๓๐ กนยายน ๒๕๖๐ จานวน ๔๓๔ โรงงาน มจานวนเงนลงทนรวม ๗,๔๓๙ ลานบาท และมสาขาอตสาหกรรมทมการลงทนมากทสด ๓ อนดบแรกของจงหวด ไดแก

๑.๓.๑) อตสาหกรรมผลตภณฑจากพช ประกอบดวยการผลตแปง เปนหลก เชน การผลตแปงมนสาปะหลง รองลงมาไดแก กจกรรมการสขาวและอบเมลดขาวเปลอกและขาวโพด ตามลาดบ ปจจบนมจานวนโรงงานทงสน ๖๙ โรงงาน คดเปนรอยละ ๑๕.๙ ของโรงงานทงหมด เงนลงทน ๑,๘๐๑.๔๔ ลานบาท คนงาน ๖๕๕ คน

๑.๓.๒) อตสาหกรรมอาหาร ประกอบดวยการผลตนาตาล เปนหลก เชน นาตาลทรายดบ นาตาลทรายขาว และนาตาลทรายบรสทธรองลงมาไดแก การทานมสด และทาผลตภณฑอาหารจากแปง ตามลาดบ ปจจบนมจานวนโรงงานทงสน ๓๘ โรงงาน คดเปนรอยละ ๘.๗๖ ของโรงงานทงหมด เงนลงทน ๑,๗๐๑.๒๔ ลานบาท คนงาน ๕๕๒ คน

๑.๓.๓) อตสาหกรรมเครองดม ประกอบกจการเกยวกบการผลตโซดาและนาดม ปจจบน มจานวนโรงงานทงสน ๒ โรงงาน คดเปนรอยละ ๐.๔๖ ของโรงงานทงหมด เงนลงทน ๑,๓๕๑.๑๒ ลานบาท คนงาน ๑๐๒ คน จากภาวการณลงทนดานอตสาหกรรมในจงหวด เมอเปรยบเทยบกบขอมลสานกงานพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต พบวา ผลผลตภาคอตสาหกรรมในป พ.ศ. ๒๕๕๘ เทากบ ๓,๙๘๙ ลานบาท เพม จากป พ.ศ. ๒๕๕๗ ซงมคาเทากบ ๓,๗๖๘ ลานบาท และมแนวโนมชะลอตวตามกระแสตลาดโลก

๑.๔) การพาณชย ๑.๔.๑) ดชนราคาผบรโภค ดชนราคาผบรโภคของจงหวดมหาสารคามเดอนกนยายน ๒๕๖๐ เทากบ ๑๐๑.๓ เมอเทยบกบดชนราคาเดอนสงหาคม ๒๕๖๐ เทากบ ๑๐๐.๕ สงขนรอยละ ๐.๘ ดชนหมวดอาหาร และเครองดมสงขนรอยละ ๑.๑ สาเหตมาจากผกและผลไม สงขนรอยละ ๖.๕ เครองประกอบ รอยละ ๒.๓ ดชนราคาหมวดอนๆ ทไมใชอาหารและเครองดม สงขนรอยละ ๐.๖ สาเหตมาจากหมวดเคหสถาน สงขนรอยละ ๐.๔ หมวดพาหนะ การขนสง และการสอสาร สงขนรอยละ ๐.๗ ดชนราคาผบรโภคพนฐาน สงขนรอยละ ๐.๒

10

ตาราง ๗ ดชนราคาผบรโภคจงหวดมหาสารคาม จาแนกตามประเภทของดชนและหมวดสนคา

หมวด กรกฎาคม ๒๕๖๐ สงหาคม ๒๕๖๐ กนยายน ๒๕๖๐ ดชนราคาผบรโภค ๑๐๐.๔ ๑๐๐.๕ ๑๐๑.๓ หมวดอาหารและเครองดม ๑๐๐.๘ ๑๐๐.๘ ๑๐๑.๙ หมวดอนๆทไมใชอาหารและเครองดม ๑๐๐.๑ ๑๐๐.๔ ๑๐๑.๐ ดชนราคาผบรโภคพนฐาน ๑๐๒.๐ ๑๐๒.๐ ๑๐๒.๒

ทมา : สานกงานพาณชยจงหวดมหาสารคาม

๑.๔.๒) การสารวจจานวนธนาคารพาณชยและสถาบนการเงน ปรากฏขอมลดงน ๑) ธนาคารพาณชย จานวน ๓๗ สาขา ประดวย ธนาคารกรงไทย (๑๑), ธนาคารกรงเทพ (๖) ,ธนาคารไทยพาณชย (๗) ,ธนาคารทหารไทย (๒) ,ธนาคารกสกรไทย (๖) ,ธนาคารกรงศรอยธยา (๓), ธนาคารธนชาต (๑) , ธนาคารอสลามแหงประเทศไทย (๑) ๒) สถาบนการเงนจานวน ๓๐ สาขา จาแนกไดดงน ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (๑๙) ธนาคารออมสน (๙) ธนาคารอาคารสงเคราะห (๑) ธนาคารพฒนาวสาหกจขนาดกลาง และขนาดยอมแหงประเทศไทย (๑) (ทมา : ธนาคารแหงประเทศไทย สานกงานภาคตะวนออกเฉยงเหนอ) ๑.๕) แรงงาน

สถานการณดานแรงงาน จงหวดมหาสารคาม มประชากรผอยในวยทางาน อาย ๑๕ ปขนไป จานวน ๖๗๙,๒๑๘ คน

โดยสดสวนเพศหญงมากกวาเพศชาย กลาวคอ เพศหญง จานวน ๓๕๙,๘๔๒ คน รอยละ ๕๒.๙๘ เพศชาย จานวน ๓๑๙,๓๗๖ คน รอยละ ๔๗.๐๒

กลมผอยในกาลงแรงงาน (ผมอาย ๑๕ ปขนไป) จานวน ๔๒๕,๓๖๔ คน จาแนกเปน ผมงานทา ๔๒๐,๘๖๒ คน ผวางงาน ๔,๕๐๒ คน และแรงงานทรอฤดกาล ๓,๔๔๑ คน

อตราการวางงานซงคานวณจากผวางงานตอผอยในกาลงแรงงานมอตรารอยละ ๑.๐๕ (๔,๕๐๒ คน) โดยเพศหญงจะมอตราการวางมากกวาเพศชาย กลาวคอเพศหญง รอยละ ๐.๘๔ (๓,๖๑๘ คน) เพศชาย รอยละ ๐.๒๑ (๘๘๔ คน) ของผอยในกาลงแรงงานทงหมด

สาหรบผมงานทา จานวน ๔๒๕,๓๖๔ คน พบวาทางานในภาคเกษตรกรรม จานวน ๑๙๐,๗๐๔ คน คดเปนรอยละ ๔๕.๓๑ ของผมงานทาทงหมด สวนผทางานนอกภาคเกษตรกรรม มจานวน ๒๓๐,๑๕๘ คน คดเปนรอยละ ๕๔.๖๙ ของผมงานทาทงหมด

แรงงานนอกระบบ พบวาปจจบนผมงานทาอยในแรงงานนอกระบบมจานวน ๓๖๐,๕๘๔ คน แรงงานนอกระบบเหลานจะทางาน ในภาคเกษตรเปนสวนใหญ กลาวคอ ผมงานทาในภาคเกษตรกรรม มจานวน ๒๔๐,๐๔๙ คน ขณะทนอกภาคการเกษตรมจานวน ๑๒๐,๕๓๕ คน ซงกลมนอกภาคเกษตรน เมอพจารณาจาแนกตามประเภทอตสาหกรรม พบวาอตสาหกรรมทมจานวนแรงงานนอกระบบสงสดคอ การขายสง การขายปลก ซอมยานยนต จกรยานยนตฯ จานวน ๔๓ ,๒๒๘ คน จาแนกตามอาชพ พบวาผมงานทา ในอาชพตางๆ สงสด คอ ผปฏบตงานทมฝมอในดานการเกษตรและการประมง จานวน ๒๓๔,๒๕๙ คน จาแนกตามอาย พบวาสวนใหญมอายในชวง ๖๐ ปขนไป กลาวคอ ผมอาย ๖๐ ปขนไป มจานวน ๗๘,๑๙๓ คน ระดบการศกษาในระดบตากวาประถมศกษา คอมจานวน ๑๔๗,๒๐๐ คน

11

๓.๒ สถานการณดานสงคม และคณภาพชวต ๑) การศกษา จงหวดมหาสารคามมสถาบนการศกษาจาแนกตามระบบการศกษาและสงกด ดงน ๑. สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จานวน ๖๓๓ แหง ไดแก (๑) โรงเรยนในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษามหาสารคามเขต ๑ จานวน ๒๑๗ แหง (๒) โรงเรยนในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษามหาสารคาม เขต ๒ จานวน ๒๓๕ แหง (๓) โรงเรยนในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษามหาสารคาม เขต ๓ จานวน ๑๔๗ แหง (๔) โรงเรยนในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษามหาสารคาม เขต ๒๖ จานวน ๓๔ แหง ๒. ศนยการศกษาพเศษประจาจงหวดมหาสารคาม ๑ แหง ๓. สานกงานการสง เสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ๑ แห ง ระดบอาเภอ ๑๒ แหง ๔. โรงเรยนในสงกดกองการศกษาเทศบาลเมองจานวน ๗ แหง ๕. สงกดสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ประกอบดวย (๑) มหาวทยาลยมหาสารคาม (๒) มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม ๖. สานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา จานวน ๖ แหง (๑) วทยาลยเทคนคมหาสารคาม (๒) วทยาลยอาชวศกษามหาสารคาม (๓) วทยาลยเกษตรและเทคโนโลยจงหวดมหาสารคาม (๔) วทยาลยสารพดชางมหาสารคาม (๕) วทยาลยเทคนควาปปทม (๖) วทยาลยการอาชพพยคฆภมพสย ๗. สถาบนการพลศกษาวทยาเขตมหาสารคาม จานวน ๑ แหง ๘. สถาบนศกษาสงกดกรมการศาสนา ประกอบดวย (๑) โรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญ จานวน ๑๑ แหง (๒) โรงเรยนศาสนาแผนกธรรม จานวน ๑๓ แหง (๓) โรงเรยนศาสนาแผนกบาล จานวน ๑๑ แหง (๔) ศนยพฒนาเดกเลก จานวน ๑๔๓ แหง ๙. สถานศกษาอน ๆ ประกอบดวย (๑) สานกบรหารการศกษาสวนทองถน ๗ แหง (๒) ศนยพฒนาเดกเลก สงกดกรมพฒนาชมชน จานวน ๑๑๐ แหง (๓) วทยาลยพยาบาลศรมหาสารคาม (๔) สงกดองคการบรหารสวนตาบล ๑๑ แหง

12

๒) สถานบรการสาธารณสข จงหวดมหาสารคาม มสถานบรการสาธารณสขทงของรฐและของเอกชน จานวน ๒๓๕ แหง มแพทยรวมทงหมด ๒๑๒ คน จานวนแพทยตอประชากร ๑ ตอ ๔,๕๔๘.๖๐ ประชาชนเขาถงบรการสาธารณสขมากขน และมโอกาสไดรบบรการทางการแพทยมากขน อยางไรกตามยงมปญหาสขภาวะ เนองจากประชาชนยงขาดความตระหนกเกยวกบโรคภยตางๆ และมพฤตกรรมดานสขภาพทไมถกตอง

๓.๓ สถานการณดานทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม ๑) ปาไม สวนใหญเปนปาเตงรง ซงอยทางทศใตของจงหวด บรเวณอาเภอกดรง อาเภอบรบอ อาเภอนาเชอก อาเภอนาดนและอาเภอวาปปทม มปาสงวนแหงชาต จานวน ๑๐ แหง (พนทปาสงวนแหงชาตสวนใหญมอบให สปก. ปฏรปทดน) มวนอทยาน จานวน ๒ แหง คอ วนอทยานโกสมพ ตงอยอาเภอโกสมพสย เนอท ๑๗๗.๒๔๓ ไร และวนอทยานชหลง ตงอยอาเภอกนทรวชย เนอท ๒๗๙.๑๕๙ ไร มสวนรกชาต ๒ แหง คอ สวนรกชาตพทธมณฑล อาเภอนาดน และสวนรกชาตทาสองคอน อาเภอเมองมหาสารคาม มเขตหามลาสตวปา ๑ แหง และประกาศเปนเขตคมครองสงแวดลอม คอ เขตหามลาสตวปาดนลาพน อาเภอนาเชอก เนอท ๓๗๖.๐๒๕ ไร ๒) แหลงน าและพนทชลประทาน - แหลงนาชลประทานจงหวดมหาสารคาม ประกอบดวย อางเกบนาขนาดกลาง ๑๘ แหง รวมพนทชลประทาน ๕๒,๙๒๐ ไร (ตารางท ๘) - โครงการปองกนอทกภยบานตม - บานตว พนทชลประทาน ๓๗,๐๐๐ ไร (ตารางท ๙) - แหลงนาชลประทานในพนทคาบเกยว ไดแก ฝายวงยาง, โครงการสงนาและบารงรกษาหนองหวาย , อางฯ หวยแอง และอางฯหวยแลง ซงมพนทชลประทานทอยในเขตจงหวดมหาสารคาม รวม ๑๓๑,๗๑๐ ไร (ตารางท ๑๐) - สถานสบนาดวยไฟฟา จานวน ๙๒ แหง พนทรบประโยชน ๑๖๑,๑๓๗ ไร (ตารางท ๑๑)

ตาราง ๘ แสดงขอมลอางเกบนาขนาดกลางของจงหวดมหาสารคาม

อางเกบนา อาเภอ พนทรบนาฝน

(ตร.กม.) ระดบเกบกก

ความจ (ลาน ลบ.ม.)

พนทชลประทาน (ไร)

ลมนา

หวยคะคาง เมอง ๗๒.๕๐ ๑๖๒.๘๕๐ ๔.๑๒๖ ๔,๑๘๖ ช แกงเลงจาน เมอง ๒๐๘.๐๐ ๑๔๓.๘๓๐ ๘.๐๒๔ ๓,๐๐๐ ช หนองกระทม เมอง ๓๘.๐๐ ๑๔๐.๑๕๐ ๒.๖๓๖ ๒,๔๐๙ ช หนองแวงนอย เมอง ๒๔.๔๐ ๑๕๒.๐๐๐ ๐.๓๘๕ อปโภค-บรโภค ช หวยขอนสก โกสมพสย ๗๘.๑๐ ๑๗๕.๐๐๐ ๘.๖๕๙ ๗,๓๖๖ ช หนองแกดา แกดา ๔๓.๕๐ ๑๖๑.๗๘๐ ๑.๖๒๕ ๑,๕๐๐ ช หนองบว กนทรวชย ๒๖.๐๐ ๑๔๔.๘๔๐ ๓.๕๘๐ ๑,๙๒๙ ช

หนองเทวราช เชยงยน ๘.๙๕ ๑๙๘.๐๐๐ ๑.๖๐๖ ๖๐๐ ช หวยประด บรบอ ๑๖.๗๕ ๑๖๒.๓๒๐ ๒.๘๐๔ ๒,๗๒๐ ช รองหวชาง บรบอ ๒๕.๐๐ ๑๖๗.๗๗๐ ๑.๒๙๐ ๑,๔๖๐ ช หวยเชยงคา บรบอ ๒๑.๘๐ ๑๗๘.๗๐๐ ๕.๐๖๖ ๓,๒๐๐ มล หนองบอ บรบอ ๒๐.๕๐ ๑๗๑.๐๐๐ ๓.๕๘๔ ๒,๐๐๐ มล

13

อางเกบนา อาเภอ พนทรบนาฝน

(ตร.กม.) ระดบเกบกก

ความจ (ลาน ลบ.ม.)

พนทชลประทาน (ไร)

ลมนา

เอกสตยสนทร บรบอ ๘.๐๐ ๑๗๙.๕๓๐ ๐.๘๗๐ ๑,๕๐๐ มล หนองคขาด บรบอ ๒.๒๔ ๒๐๑.๐๐๐ ๐.๓๖๘ ๓๘๐ มล

หวยคอ นาเชอก ๒๐๘.๐๐ ๑๖๖.๐๐๐ ๓๑.๔๑๘ ๑๘,๕๑๐ มล หวยจอกขวาง วาปปทม ๑๔๑.๐๐๐ ๑๔๐.๐๐๐ ๓.๐๓๖ ๑,๐๑๓ มล

หนองไฮ วาปปทม ๗.๘๐ ๑๔๔.๑๖๐ ๒.๒๔๔ ๑,๑๔๗ มล ฮองซองแมว วาปปทม ๓.๐๐ ๑๕๒.๐๐๐ ๐.๕๖๔ อปโภค-บรโภค มล

รวม ๘๑.๘๘๕ ๕๒,๙๒๐

ตาราง ๙ แสดงขอมลโครงการปองกนอทกภยบานตม-บานตว โครงการ อาเภอ พนทชลประทาน(ไร) ลมนา

ปองกนอทกภยบานตมบานตว เมอง ๓๗,๐๐๐ ช รวม ๓๗,๐๐๐

ตาราง ๑๐ แสดงขอมลพนทชลประทานของโครงการคาบเกยวในเขตจงหวดมหาสารคาม โครงการ อาเภอ พนทชลประทาน(ไร) ลมนา

โครงการหนองหวาย เชยงยน,โกสมพสย

๑๒๓,๒๕๖ ช

โครงการฝายวงยาง เมอง ๒,๙๘๐ ช โครงการอางฯหวยแอง เมอง ๓,๖๙๔ ช โครงการอางฯหวยแลง วาปปทม ๑,๘๘๐ มล

รวม ๑๓๑,๘๑๐

ตาราง ๑๑ แสดงขอมลสถานสบนาดวยไฟฟาในเขตจงหวดมหาสารคามรายอาเภอ อาเภอ จานวน(แหง) พนทรบประโยชน(ไร) ลมนา เมอง ๓๓ ๕๗,๙๐๙ ช

กนทรวชย ๒๖ ๕๑,๔๒๒ ช โกสมพสย ๒๖ ๔๑,๐๙๐ ช

ชนชม ๕ ๖,๗๑๖ ช เชยงยน ๑ ๒,๕๐๐ ช วาปปทม ๑ ๑,๕๐๐ มล

รวม ๙๒ ๑๖๑,๑๓๗

๓) ทรพยากรดน สามารถจาแนกกลมดนของจงหวดมหาสารคามไดเปน ๓ กลมใหญ ๆ คอ ๑) กลมดนไร สามารถแบงยอยเปน กลมดนไรทวไป มพนทเพยงเลกนอย ครอบคลมพนททางทศตะวนตกของจงหวดดนไรกลมนอยในพนทบางสวนของอาเภอวาปปทม และอาเภอแกดา กลมดนไร ทรายสวนใหญอยในบรเวณทศตะวนตกของจงหวด บรเวณอาเภอโกสมพสย อาเภอบรบอ และอาเภอนาเชอก

14

๒) กลมดนนา สวนใหญครอบคลมพนททางทศเหนอและทศใตของจงหวดสามารถแยกออกเปนกลมยอยตามคณสมบตของดนไดเปน กลมดนนาทวไป ครอบคลมพนทอาเภอเชยงยน อาเภอวาปปทม อาเภอ นาดน อาเภอพยคฆภมพสย และบางสวนของอาเภอเมอง กลมดนนาด อยบรเวณลมแมนาชทางทศเหนอ ของจงหวดซงครอบคลมพนทของอาเภอโกสมพสยและอาเภอกนทรวชย และบางสวนอยทางตอนใตของจงหวด ๓) กลมดนคละ สวนใหญอยในบรเวณตอนกลางของจงหวด สามารถแบงยอยไดเปน กลมดนไรทวไป คละกบดนนาทวไป ครอบคลมพนทของอาเภอเมอง อาเภอบรบอ อาเภอนาเชอก อาเภอนาดน และอาเภอพยคฆภมพสย และกลมดนไรทรายคละกบดนไรทวไป อยในพนทอาเภอเมอง อาเภอแกดา และอาเภอวาปปทม ทงน พบวาจงหวดมหาสารคามมดนทเปนปญหา ประมาณ ๒,๔๔๒,๗๒๔ ไร ไดแก ดนเคม ดนทรายจด และดนปนกรวด สาหรบพนทดนเคมพบวามกระจายทวไปทางตอนกลางและตอนลางของจงหวด สามารถจาแนกตามระดบความเคม ดงน ๑) ดนเคมนอย (slightly salt affected areas) เปนบรเวณทพบคราบเกลอมปรมาณนอยกวา ๑% ของพนท มอยประมาณ ๑ ลานไร คดเปนรอยละ ๓๒ ของพนทนาในจงหวดสวนใหญอยในพนทอาเภอเชยงยน อาเภอโกสมพสย อาเภอบรบอ อาเภอนาเชอก อาเภอวาปปทมและอาเภอพยคฆภมพสย ทงนพนทดนเคมนอยหากมการใชประโยชนดนอยางไมเหมาะสม เกลอจากนาใตดนมโอกาสทจะแพรกระจายทาใหดน แปรสภาพไปเปนดนเคมปานกลาง หรอ เปนดนเคมมาก ๒) ดนเคมปานกลาง (moderately salt affected areas) คอพนทบรเวณทพบคราบเกลอ กระจดกระจายตามผวดนมปรมาณ ๑ - ๑๐% ของพนทมปรมาณรองลงมาครอบคลมพนทประมาณ ๑.๗ แสนไร คดเปนรอยละ ๕ ของพนทจงหวดอยในทราบในเขตอาเภอพยคฆภมพสย ๓) ดนเคมมาก (highly salt affected areas) คอบรเวณทพบคราบเกลอตามผวดนกระจดกระจายอยทวไปมปรมาณมากกวา ๑๐ % ของพนท ครอบคลมพนทประมาณ ๑.๗ แสนไร คดเปนรอยละ ๕ ของพนทจงหวดอยในบรเวณอาเภอวาปปทม พนทดนทรายจดมความอดมสมบรณคอนขางตาถงตามาก มความสามารถในการอมนานอย มเนอท ๑,๑๗๗,๒๕๖ ไร หรอรอยละ ๓๕.๖๐ ของพนทจงหวด พบมากดานทศตะวนตกของจงหวด ในเขตอาเภอบรบอ อาเภอโกสมพสย รองลงมา ในเขตพนท อาเภอนาเชอก และอาเภอนาดน ดนคอนขางเปนทราย มเนอท ๑,๐๑๔,๒๐๕ ไร หรอ รอยละ ๓๐.๖๗ ของพนทจงหวด พบมากในเขตอาเภอวาปปทม รองลงมา อาเภอพยคฆภมพสย อาเภอเชยงยน และอาเภอเมองดนปนกรวดเปนดนตนปนลกรงปนกรวด ทมการระบายนาไดปานกลาง มเนอท ๔,๖๓๐ ไร หรอ รอยละ ๐.๑๔ ของพนทจงหวดพบมากในเขตพนทอาเภอนาดน รองลงมาในเขตพนท อาเภอวาปปทม อาเภอกนทรวชย และอาเภอบรบอ ๔) แหลงทองเทยว ๔.๑ แหลงทองเทยวทางประเพณและวฒนธรรม มดงน (๑) งานนมสการพระธาตนาดน อาเภอนาดน เปนงานประเพณประจาปซงจดขนในชวงวนขน ๑๕ คา เดอน ๓ ของทกป เพอเปนการนมสการองคพระธาต ในงานมขบวนแหประเพณ ๑๒ เดอน การแสดงตานาน นครจมปาศร (๒) งานบญเบกฟา จดขนในวนขน ๓ คา เดอน ๓ ของทกป ถอเปนงานประเพณประจาป ของชาวจงหวดมหาสารคาม และเปนเอกลกษณของจงหวด ซงมแนวความคดทฟนฟเกยวกบการทานา เพอใหคนทงหลายได

15

ตระหนกถงความสาคญของชาวนา และการบารงดน อนเปนหวใจสาคญของการผลตขาว กาหนดจดงาน ๑๐ วน ๑๐ คน (๓) งานออนซอนกลองยาว เปนงานประเพณของชาวอาเภอวาปปทม ซ งทกหมบ าน มคณะกลองยาว โดยมการผลตกลองยาวเสยงด ไวสาหรบประกวดกลองยาวชงชนะเลศระดบประเทศ ซงจะจดงานหลงวนมาฆบชาประมาณ ๑ เดอน หรอประมาณกลางเดอนมนาคมของทกป (๔) งานประเพณแขงเรอยาว ลอยกระทง ลองเรอไฟ เปนงานประเพณชาวพทธทไดปฏบตสบทอดกนมากระทงปจจบน จะจดขนในวนออกพรรษา เพออนรกษสงเสรมประเพณอนดงาม สถานทจดงานบรเวณ บงบอน ตาบลหวขวาง อาเภอโกสมพสย (๕) งานบญพาขาวลง หรอบญเลยงอาหารลง เปนงานประจาปของชาวอาเภอโกสมพสย ยดเอาวนท ๒ เมษายนของทกปเปนวนจดงาน เพอหารายไดสมทบเปนกองทนจดซออาหารไวเลยงฝงลงตลอดทงป ซงเปนการแสดงออกในการทาบญใหทานแกสตว (๖) พระพทธมงคล ตาบลโคกพระ อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม เปนพระพทธรปยนขางตนโพธจนโดนตนโพธหอหมไปบางสวน มลกษณะเปนพระททามาจากหนทราย ศลปะยคทวารวด สงราว ๔ เมตร พระพทธมงคลเปนพระพทธรปสาคญของจงหวดมหาสารคาม ดวยมความเกาแกจนกรมศลปากรไดขนทะเบยนใหเปนวตถสาคญและเปนสมบตของชาต (๗) พระพทธมงเมองหรอทชาวบานเรยกวา “หลวงพอพระยน” ตงอยทวดสวรรณาวาสไมไกลจากพระพทธมงคล ดวยเปนพระทมตานานการสรางรวมกน ถกสรางขนมาพรอมๆ กนดวยวตถประสงคการสรางเดยวกน ลกษณะเปนพระททามาจากศลาแลงสงราว ๔ เมตร กวาง ๑ เมตร เปนศลปะแบบทวารดเชนเดยวกนกบพระพทธมงคล (๘) วดปาวงนาเยน ตาบลเกง อาเภอเมองมหาสารคาม วดแหงนมศาลาการเปรยญไมทใหญมหมา สรางโดยใชเสาไมสกนบรอยๆ ตน ภายในวดยงมเจดยศรมหาสารคาม ทองคเจดยบรรจพระบรมสารรกธาต พระพทธรปทองคา ๓ องค พระเนอผง ๘๔,๐๐๐ องค พระบชา ๘๔,๐๐๐ องค รวมถง พระพมพเกาแกจาก กรพระนาดน ๔.๒ แหลงทองเทยวทางธรรมชาต มดงน (๑) วนอทยานโกสมพ ตงอยทบานหวขวาง ตาบลหวขวาง อาเภอโกสมพสย มเนอทประมาณ ๑๕๐ ไร ตงอยรมฝงแมนาช มสภาพเปนปาเบญจพรรณ มตนไมหลากหลายชนด ทาใหทศนยภาพรมรน นอกจากนยงมฝงลงแสมขนสทองอาศยอยนบพนตว (๒) เขตหามลาสตวปาดนลาพน ตงอยทตาบลนาเชอก อาเภอนาเชอก มพนททงหมดประมาณ ๓๕๐ ไร ภายในเปนปาพรนาจด หรอปาทามผสมกบปาบกทาใหมความหลากหลายของพนธพชและสตวปาเปนทอยของปทลกระหมอม หรอปแปง ซงเปนปทหายากและพบเพยงแหงเดยวทปาดนลาพน (๓) อทยานวงมจฉา ตงอยทบานโขงกดหวาย ต.เกง อ.เมองมหาสารคาม มพนทเปนเกาะลอมรอบดวยนาเปนแหลงปลาชกชม บนเกาะมสตวปาหลากหลายชนดเหมาะสาหรบเปนทพกผอน และชมธรรมชาต (๔) สะพานไมวดปาวงเกาะเกง ตงอยทตาบลเกง อาเภอเมองมหาสารคาม วดปาแหงนมดทสะพานไม ดวยวดปาวงเกาะเกงตงอยในพนทดนทถกลานาชหลงลอมรอบ จนมสภาพเปนเกาะ พระอาจารยกมล (หลวงพอตม) จงไดรวมกบชาวบานและนกศกษาทมาออกคายอาสาพฒนาลงมอทาการกอสรางสะพานแหงน ตวสะพานไดนาแบบมาจากสะพานมอญ และไดเพมศาลาพกตรงกงกลางเพอเปนทพกผอนหยอนใจของผคน ทงน บรเวณคงนาใตสะพานมฝงปลาชะโดยกษอาศยอยจานวนมาก นอกจากนภายในวดมลกษณะเปนปารกทบ มฝงหมปาเปนจานวนมาก

16

(๕) สะพานไมแกดา ตงอยทตาบลแกดา อาเภอแกดา เปนสะพานไมยาวประมาณ ๑ กโลเมตร ทอดจากชายฝงหนองแกดาดานวดดาวดงษแกดา ไปยงหมบานหวขว คาวา ขว ภาษาอสาน แปลวา สะพาน ชอหมบานทตงมานนาจะเปนไปไดวา สะพานและหมบานสรางขนมาพรอมๆ คนแกคนเฒาทรจกในหมบานอาย ๘๐ กวาป กบอกวาเกดมากเหนสะพานอยอยางนแลวเหมอนกน แตถาถามถงคนผสรางสะพานลวนลมหาย ตายจากไปหมดแลว จงประมาณอายของสะพานไดนาจะ ๑๐๐ ป สรางขนมาเพอใชในการไปมาหาสกนระหวางคน ๒ ฟากฝงหนอง ๕) สถานการณทองเทยวของจงหวด สถานการณทองเทยวของจงหวดมหาสารคาม ในป ๒๕๖๑ จงหวดมรายไดจากการทองเทยวจานวน ๙๒.๗ ลานบาท เพมขนจากเดมในป พ.ศ. ๒๕๖๐ จานวน ๓.๘๑ ลานบาท มนกทองเทยว ทงชาวไทย และชาวตางชาต รวมทงสนจานวน ๕๙,๘๕๕ คน เพมขนจากป ๒๕๖๐ จานวน ๖๒๙ คน

ตาราง ๑๒ แสดงสถตนกทองเทยวจงหวดมหาสารคาม ป ๒๕๖๐ - ๒๕๖๑

ป พ.ศ. รายไดจากนกทองเทยวชาวไทย

(ลานบาท) รายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาต

(ลานบาท) รวม (ลานบาท)

๒๕๖๐ ๘๘.๒ ๑.๑ ๘๙.๓

๒๕๖๑ ๙๑.๕ ๑.๒ ๙๒.๗

ทมา : กองเศรษฐกจการทองเทยวและกฬา กระทรวงการทองเทยวและกฬา (จานวนผเยยมเยอนและรายไดใชโครงสราง ป ๒๕๕๙)

17

๔. ยทธศาสตรในการพฒนาของจงหวด ๔.๑ วสยทศนและพนธกจจงหวดมหาสารคาม วสยทศน “เปนแหลงผลตสนคาเกษตรและอาหารคณภาพศนยกลางบรการทางการศกษา และวฒนธรรม ประชาชนมคณภาพชวตทด ” พนธกจ ๑. สงเสรมการเกษตรกรรมของจงหวด และปรบปรงโครงสรางพนฐานทเออตอการผลต

๒. สงเสรมสนบสนนใหประชาชนนอมนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการดารงชวต ๓. สงเสรมอตสาหกรรมอาหารและพลงงานทดแทนทเชอมโยงกบฐานการผลตของทองถน ๔. เสรมสรางและพฒนาคณภาพชวตของประชาชน ทงดานสขภาพกายและสขภาพจต

มความปลอดภยในชวตและทรพยสน เปนสงคมเขมแขงและไดรบบรการพนฐานอยางเทาเทยมและทวถง ๔.๒ เปาประสงคในภาพรวมของจงหวดมหาสารคาม เพอใหบรรลวสยทศนทกาหนดไว จงมการกาหนดเปาประสงคทสาคญไว ดงน ๑) ภาคการเกษตรมความเขมแขงและสามารถสรางมลคาเพมใหกบจงหวด

๒) การพฒนาเศรษฐกจของจงหวดเตบโตอยางสมดลและยงยน ๓) เปนศนยกลางบรการทางการศกษาและวฒนธรรม ๔) ประชาชนมคณภาพชวตทด

๔.๓ ประเดนยทธศาสตร เพอใหการพฒนาจงหวดเปนไปตามกรอบวสยทศนและเปาประสงคทกาหนดไว จงไดกาหนดประเดนยทธศาสตรการพฒนาของจงหวดใน ๔ ประเดนยทธศาสตร ดงน ประเดนยทธศาสตรท ๑ : ปรบโครงสรางการผลตดานการเกษตรใหเออตอการผลตสนคาเกษตร และอาหารคณภาพ ประเดนยทธศาสตรท ๒ : สงเสรมการคา การลงทน การทองเทยวเชงสรางสรรค และวฒนธรรม เปนมตรกบสงแวดลอม ประเดนยทธศาสตรท ๓ : สงเสรมและพฒนาการจดการศกษาเพอยกระดบสการเปนศนยกลาง บรการทางการศกษาและวฒนธรรมของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ประเดนยทธศาสตรท ๔ : พฒนาคณภาพชวตของประชาชน สสงคมรรกสามคค เทดทนสถาบนของชาต เอออาทรและสมานฉนท