กรมสวสดการและคมครองแรงงานกระทรวงแรงงาน

กสร. 10/2557ส�านกแรงงานสมพนธ

คณะกรรมการลกจางตามพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518

กรมสวสดการและคมครองแรงงานกระทรวงแรงงาน

กสร. 10/2557ส�านกแรงงานสมพนธ

ตามพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518

ชอหนงสอ คณะกรรมการลกจาง

ตามพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518

ผจดท�า ส�านกแรงงานสมพนธ

กรมสวสดการและคมครองแรงงาน

กระทรวงแรงงาน

คณะท�างานผจดพมพ ครงท 3

1. นายอทธพล แผนเงน ผอ�านวยการส�านกแรงงานสมพนธ

2. นายอทธพร เหลาวานช ผเชยวชาญเฉพาะดานแรงงานสมพนธ

3. นายอดม หฤษฎวงศ ผอ�านวยการกลมงานสงเสรมแรงงานสมพนธ

4. วาทพนตรยทธการ โกษากล ผอ�านวยการกลมงานพฒนาแรงงานสมพนธ

5. นายธนภณ สรนทร นกวชาการแรงงานช�านาญการพเศษ

6. นางสาวถนอมสน อนทสาร นกวชาการแรงงานช�านาญการ

7. นางอรอมา กลวานชไชยนนท นกวชาการแรงงานช�านาญการ

8. นางสาววไลวลย แอบแฝง นกวชาการแรงงานช�านาญการ

9. นางสาวนยดา ไตรรตน นกวชาการแรงงาน

จ�านวน 2,000 เลม (มถนายน 2557)

พมพท เอ-เตอร จ�ำกด

ค�าน�า

ระบบการรวมปรกษาหารอ (Joint consultation System) เปนมาตรการทางดานแรงงานสมพนธรปแบบหนงในระบบทวภาค ซงหาก ในสถานประกอบกจการมการบรหารและมสวนรวมแบบใชระบบ การปรกษาหารอรวม โดยนายจางและลกจางไดมโอกาสปรกษาหารอรวมกนในเรองตาง ๆ ทเกยวของกบการด�าเนนงานในสถานประกอบกจการกจะเปนแนวทาง น�าไปสการเพมประสทธภาพการผลต (Productivity) และ เพมผลผลตในกจการ ท�าใหเกดความกาวหนาและยงความอยรอด ของสถานประกอบกจการนน

คณะกรรมการลกจางเปนรปแบบหนงของการปรกษาหารอรวม ในระบบทวภาค ซงเปดโอกาสใหลกจางเขาไปมสวนรวมในการจดการของฝายนายจาง เพอประชมรวมปรกษาหารอในการแลกเปลยน ความคดเหนรวมกนพจารณาแกไขปญหาขอขดแยงในสถานประกอบกจการรวมทงใหข อเสนอแนะในการปรบปรงเปลยนแปลงสภาพ การท�างานและผลตอบแทนในการท�างานใหเหมาะสมตามสภาพเศรษฐกจ อนจะเปนผลสะทอนไปสการเสรมสรางการแรงงานสมพนธ ทดในสถานประกอบกจการ รปแบบของคณะกรรมการลกจางเปนตวช (Indicator) ใหฝายจดการไดทราบทาทและทศนคตของลกจางทม ตอสถานประกอบกจการและนายจางรวมทงเปดโอกาสใหลกจางไดเรยน

รวธการท�างานเปนกลม รจกขนตอนวธแกปญหารวมกนและเปนการปลกฝงวธการท�างานแบบประชาธปไตย ดงนน เพอใหผทประสงคจะจดตง คณะกรรมการลกจาง นายจาง และผเกยวของไดทราบถงแนวทาง ในการปฏบตหนาทรวมกนอยางมประสทธภาพ และเปนไปโดยถกตองเหมาะสมยงขน กรมสวสดการและคมครองแรงงานจงไดจดพมพเอกสารเผยแพรความรเรอง “คณะกรรมการลกจาง” ขนเพอใหคณะกรรมการลกจาง นายจาง ลกจาง และบคคลทวไป ไดทราบถงแนวทางและ วธปฏบตหนาทอยางถกตองเหมาะสมยงขน อนจะสงผลดตอการอย รวมกนอยางสนตสขในสถานประกอบกจการ ตลอดจนความสงบสข ในสงคมและความเจรญกาวหนาทางเศรษฐกจโดยรวมตอไป

ส�านกแรงงานสมพนธ กรมสวสดการและคมครองแรงงาน

บทท 1 ความหมาย และประโยชนของคณะกรรมการลกจาง 1

• ความหมาย 1

• ประโยชนของคณะกรรมการลกจาง 4

บทท 2 โครงสรางและจ�านวนคณะกรรมการลกจาง 7

• โครงสรางคณะกรรมการลกจาง 7

• จ�านวนคณะกรรมการลกจาง 18

• การพนจากต�าแหนงของกรรมการลกจาง 22

• ขอก�าหนดใหมการเลอกตงหรอแตงตง 26

กรรมการลกจางใหมทงคณะ

บทท 3 กฎหมายและประกาศกรมแรงงาน 30

• พระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 หมวด 5

คณะกรรมการลกจาง 30

• ประกาศกรมแรงงาน เรอง หลกเกณฑและวธการ

ในการเลอกตงคณะกรรมการลกจาง 36

สารบญ

หนา

หนา

บทท 4 การด�าเนนงานของคณะกรรมการลกจาง 43

• แนวทางการด�าเนนงานของคณะกรรมการลกจาง 43

• หลกการบรหารงานของคณะกรรมการลกจาง 46

• ขอบเขตการด�าเนนงานทกฎหมายรบรอง 46

• ขอบเขตการด�าเนนงานนอกเหนอจากทกฎหมายก�าหนด 51

• ขอควรค�านงในการปฏบตงานของคณะกรรมการลกจาง 52

• บทบาทของคณะกรรมการลกจางตอนายจาง 55

บทท 5 หนาท บทบาท และสทธของนายจาง 56

ตอคณะกรรมการลกจาง

• หนาทของนายจางเกยวกบการเลอกตง 56

คณะกรรมการลกจาง

• หนาทและความรบผดชอบตามกฎหมายของนายจาง 57

ตอคณะกรรมการลกจาง

• บทบาทของนายจางทพงมตอคณะกรรมการลกจาง 59

• สทธของนายจางตอคณะกรรมการลกจาง 60

• ฝายนายจางกบคณะกรรมการลกจางจะรวมมอกน 62

ในการพฒนาสถานประกอบกจการไดอยางไรบาง

ค�าพพากษาฎกาทเกยวของ 63

ภาคผนวก

• แผนภาพการเลอกตงคณะกรรมการลกจาง 74

• แบบหนงสอแจงใหประกาศการเลอกตง 76

กรรมการลกจาง (ร.ส. 17)

• แบบประกาศเรองการเลอกตงกรรมการลกจาง (ร.ส. 18) 78

• แบบใบสมครรบเลอกตงเปนกรรมการลกจาง (ร.ส. 19) 80

• แบบหนงสอแจงผลการเลอกตงกรรมการลกจาง (ร.ส. 20) 81

• แบบตวอยางรายชอผสมครรบเลอกตงกรรมการลกจาง 83

• แบบตวอยางบตรลงคะแนนเสยงเลอกตงกรรมการลกจาง 84

• แบบตวอยางหนงสอแจงการแตงตงคณะกรรมการลกจาง 85

• แบบตวอยางหนงสอแจงการลาออกของกรรมการลกจาง 87

• แบบตวอยางหนงสอแจงการแตงตงกรรมการลกจางแทน 88

คณะผจดท�า 90

คณะกรรมการลกจาง

1

ความหมาย

คณะกรรมการลกจางทบญญตไวในพระราชบญญตแรงงานสมพนธ

พ.ศ. 2518 นน เปนองคกรของลกจางซงไดรบเลอกตงจากลกจางในสถาน

ประกอบกจการ หรอไดรบการแตงตงโดยสหภาพแรงงานแลวแตกรณ ใหเปน

ตวแทนของลกจางในสถานประกอบกจการ เพอเปนสอกลางในการสรางความ

สมพนธอนดระหวางนายจางกบลกจาง ดงนนคณะกรรมการลกจางจงเปน

เสมอนสอกลาง (MEANS) ในอนทจะพฒนาการแรงงานสมพนธใหดขน

แมวาคณะกรรมการลกจาง จะไมมฐานะเปนนตบคคลตามกฎหมายเชนเดยว

กบสหภาพแรงงานกตาม แตพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518

หมวด 5 กไดบญญตรบรองถงสทธและหนาทของคณะกรรมการลกจางและ

สทธหนาทของนายจางทมตอคณะกรรมการลกจางไว

ความหมายและประโยชนของ

คณะกรรมการลกจาง

บทท 1

2คณะกรรมการลกจาง

คณะกรรมการลกจาง (EMPLOYEES COMMITTEE) เปนรปแบบ

การรวมปรกษาหารอ (JOINT CONSULTATION SYSTEM) รปแบบหนง

ของระบบทวภาค (BIPARTITE SYSTEM) ดานแรงงานสมพนธ ซงม

วตถประสงค ดงน

1. เพอสงเสรมความสมพนธและความเขาใจอนดระหวางฝายนายจาง

กบฝายลกจาง

2. เพอเปนการแลกเปลยนความคดเหนและสอขอความทดตอกนทง

ฝายนายจางและฝายลกจาง

3. เพอเปนแนวทางในการปรบปรงสภาพการจางและสภาพการท�างาน

ใหดยงขน

4. เพอสรางทศนคตทดตอกน

5. เพอใหไดมาซงประโยชนรวมกนทงสองฝาย

6. เพอรวมแสดงความคดเหนเกยวกบการจดการและเสนอแนะแนว

ทางแกไข

7. เพอรวมกนก�าหนดแนวทางในการเพมประสทธภาพการผลต

พระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 หมวด 5 ก�าหนดใหมการ

จดตงคณะกรรมการลกจาง โดยความสมครใจของลกจางในสถานประกอบ

กจการ โดยก�าหนดวธการและหลกเกณฑทจ�าเปนไวเพอใหนายจางและลกจาง

คณะกรรมการลกจาง

3

ไดทราบถงสทธและหนาทอนจะเปนประโยชนตอการด�าเนนการเกยวกบคณะ

กรรมการลกจางของทงสองฝาย เชน ก�าหนดวาลกจางอาจจะจดตงคณะ

กรรมการลกจางไดตองมลกจางในสถานประกอบกจการอยางนอย 50 คน

และถาสถานประกอบกจการนนมสหภาพแรงงานกตองพจารณาจ�านวน

สมาชกของสหภาพแรงงานดวยวามจ�านวนเทาใดถาสหภาพแรงงานมสมาชก

เกนกวา 1 ใน 5 ของลกจางทงหมด สหภาพแรงงานกมสทธแตงตงกรรมการ

ลกจางไดเกนกวากงหนงของจ�านวนคณะกรรมการลกจางทงหมด 1 คน และ

ถาสหภาพแรงงานมสมาชกเกนกงหนงของลกจางทงหมด สหภาพแรงงานก

จะมสทธแตงตงกรรมการลกจางไดทงคณะทนท ตวอยางเชน

บรษท ก. มลกจางทงหมดจ�านวน 110 คน และไมมสหภาพแรงงาน

ลกจางอาจจะจดตงกรรมการลกจางทงคณะได 7 คน โดยใชวธการเลอกตง

บรษท ข. มลกจางทงหมดจ�านวน 450 คน และมสหภาพแรงงานอาจ

จะจดตงกรรมการลกจางทงคณะได 11 คน แตตองพจารณาจ�านวนสมาชก

สหภาพแรงงานดวย ถาบรษท ข. มลกจางทเปนสมาชกสหภาพแรงงานเกน

กวา 90 คน กรณนสหภาพแรงงานอาจจะแตงตงกรรมการลกจางได 6 คน

สวนทเหลออก 5 คน จะตองมาจากการเลอกตง แตถาบรษท ข. มลกจางท

เปนสมาชกสหภาพแรงงานเกนกวา 225 คน กรณนสหภาพแรงงานอาจจะ

แตงตงกรรมการลกจางไดทงคณะคอ 11 คน

4คณะกรรมการลกจาง

นอกจากนนายจางอาจแจงโดยท�าเปนหนงสอใหพนกงานประนอม

ขอพพาทแรงงานตรวจสอบจ�านวนสมาชกของสหภาพแรงงานนนได

หากสงสยวาสหภาพแรงงานทใชสทธแตงตงกรรมการลกจางนนจะมสมาชก

ครบถวนตามทกฎหมายก�าหนดไวหรอไม

ประโยชนของคณะกรรมการลกจาง

1. มงสงเสรมระบอบประชาธปไตยขนพนฐาน

การแรงงานสมพนธทดยอมเกดขนจากการททงสองฝายไดรวมกนแกไข

ปญหาโดยลกจางคดเลอกตวแทนเขาไปประชมปรกษาหารอกบฝายจดการ ใน

รปของคณะกรรมการลกจาง คณะกรรมการลกจางจงเปนตวแทนของลกจาง

ในสถานประกอบกจการ ทมาจากการเลอกตงหรอแตงตง เปนการสงเสรม

และพฒนาแนวความคดของระบอบประชาธปไตยในวงการอตสาหกรรมอก

รปแบบหนง

2. เปนกลไกของระบบการบรหารโดยมสวนรวม

นโยบายดานแรงงานสมพนธของรฐทส�าคญประการหนง คอ การ

สงเสรมระบบการบรหารโดยลกจางมสวนรวม เนองจากการบรหารโดย

นายจางเปนผก�าหนดนโยบายและเปาหมายแตเพยงฝายเดยว บางครงอาจม

ขอผดพลาดขนซงมผลกระทบตอระบบแรงงานสมพนธในสถานประกอบ

กจการ ทางหนงทจะชวยปรบปรงแกไขการบรหารงานใหมประสทธภาพ

คณะกรรมการลกจาง

5

กโดยการเปดโอกาสใหลกจางมตวแทน คอ คณะกรรมการลกจางเขาไปมสวน

รวมเสนอขอคดเหนทเปนประโยชนในการปรบปรงสภาพการจาง สภาพการ

ท�างาน สวสดการและอน ๆ ทงนเพอรกษาความสมพนธอนดระหวางฝาย

จดการและลกจางใหคงอยอยางราบรน

3. เปนการสรางขวญและก�าลงใจในการท�างานของลกจาง

การทสถานประกอบกจการใหการยอมรบการเขาไปมสวนรวมของคณะ

กรรมการลกจาง โดยทฝายนายจางเปดโอกาสและรบฟงความคดเหนและ

รวมกนแกไขปญหา จะเปนการเสรมสรางขวญและก�าลงใจใหแกลกจาง

ท�าใหลกจางมความตงใจและความรบผดชอบในการท�างานสงขน

เมอใดทลกจางรสกวาตนเองเปนหนสวนทไดรบการยอมรบของสถาน

ประกอบกจการทตนท�างานอย การแสดงความคดเหนตาง ๆ ของตน

ทเกยวของกบการท�างานไดรบการรบฟงและบางครงฝายจดการไดน�าไปปฏบต

และหากไมสามารถปฏบตตามขอเสนอของลกจางไดกจะแจงเหตผลใหทราบ

โดยกระจาง ท�าใหลกจางเกดความรสกภาคภมใจ มความผกพนตอสถาน

ประกอบกจการนน ๆ อนจะสงผลสะทอนใหเกดความกระตอรอรนทจะท�างาน

ใหเกดผลกาวหนา เปนการสรางขวญและก�าลงใจอยางดท�าใหลกจางไมรสก

คบของใจตอสภาพแวดลอมในทท�างาน

6คณะกรรมการลกจาง

4. เปนมาตรการสงเสรมการเพมผลผลตไดอกทางหนงของสถาน

ประกอบกจการ

การจดตงคณะกรรมการลกจางจะท�าใหทงสองฝายมโอกาสหนหนา

เขาหากนรวมปรกษาหารอดวยความบรสทธใจและความจรงใจตอกน

จะชวยผอนคลายความตงเครยดระหวางลกจางกบฝายจดการ และยงเปนการ

ชวยลดปญหาขอขดแยงกอใหเกดความสงบสขในวงการแรงงานท�าใหลกจาง

มความตงใจทจะปฏบตงานตามหนาทของตนอยางเตมก�าลง และม

ประสทธภาพท�าใหสถานประกอบกจการไดรบผลตอบแทนในดานการเพม

ผลผลต ทงในดานคณภาพและปรมาณ

ดงนน จะเหนไดวาการแรงงานสมพนธเปนเรองละเอยดออนมลกษณะ

เฉพาะตว ความขดแยงระหวางลกจางกบนายจางทเกดขนจากเรองเลก ๆ

นอย ๆ ถาเกบสะสมไวโดยมไดรบการแกไขอยางทนทวงทในไมชากอาจจะ

ถงขนแตกหกจนไมสามารถท�างานดวยกนตอไปได เมอถงขนนผทสญเสย

ประโยชนกคอนายจางและลกจางนนเอง การทจะหนหนาเขาหากนรวม

ปรกษาหารอประสานประโยชนซงกนและกน คณะกรรมการลกจางจงเปนจด

เรมตนอกทางหนงในหลาย ๆ ทางทจะน�าไปสการพฒนารปแบบของความ

สมพนธอยางเปนกระบวนการและเปนระบบตามแนวความคดของระบบ

ทวภาค (Bipartite System)

คณะกรรมการลกจาง

7

บทท 2

โครงสรางคณะกรรมการลกจาง

โครงสรางของคณะกรรมการลกจาง อาจจ�าแนกออกไดตามลกษณะ

ของการจดตงได 3 ลกษณะ คอ

1. คณะกรรมการลกจางทมาจากการเลอกตง

2. คณะกรรมการทมาจากการเลอกตงสวนหนงและมาจากการแตงตง

สวนหนง

3. คณะกรรมการลกจางทมาจากการแตงตงทงหมด

1. คณะกรรมการลกจางทมาจากการเลอกตง

ในกรณทสถานประกอบกจการมลกจางตงแต 50 คนขนไปและไมม

สหภาพแรงงานหรอมสหภาพแรงงานมากกวาหนงสหภาพแรงงานลกจางอาจ

โครงสรางและจ�านวน

คณะกรรมการลกจาง

8คณะกรรมการลกจาง

จดตงคณะกรรมการลกจาง โดยวธการด�าเนนการเลอกตงในกรณเชนน

ลกจางทกคนในสถานประกอบกจการนนมสทธสมครเขารบการเลอกตงและ

มสทธออกเสยงเลอกตงกรรมการลกจาง ดงนน โครงสรางของคณะกรรมการ

ลกจางในลกษณะน อาจประกอบดวยลกจางทมและไมมอ�านาจบงคบบญชา

คละกนอยในกรรมการชดเดยวกน

การเลอกตงกรรมการลกจาง มวธการโดยล�าดบ ดงน

(1) ใหลกจางในสถานประกอบกจการทประสงคจะใหมการเลอกตง

กรรมการลกจางลงลายมอชอรวมกนไมนอยกวา 10 คน แจงเปนหนงสอตอ

นายจางและพนกงานประนอมขอพพาทแรงงานทองททสถานประกอบกจการ

นนตงอย วาจะใหมการเลอกตงกรรมการลกจางทงนใหแจงลวงหนากอนถง

ก�าหนดวนเลอกตงไมนอยกวา 15 วน

(2) ใหลกจางซงรวมกนลงลายมอชอใน (1) แตงตงลกจางในสถาน

ประกอบกจการนน ซงไมประสงคจะสมครรบเลอกตงเปนกรรมการลกจาง

จ�านวน 5 คน เพอเปนคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตง

(3) ใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงก�าหนดวน เวลา และสถานท

ในการเลอกตงกรรมการลกจาง ตลอดจนระยะเวลาการรบสมครและ

แจงใหนายจางและพนกงานประนอมขอพพาทแรงงานทราบโดยเรว

(แจงตามแบบ ร.ส. 17)

คณะกรรมการลกจาง

9

(4) เมอนายจางไดรบแจง ใหนายจางประกาศการเลอกตงกรรมการ

ลกจางโดยมขอความตามทคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงแจงใหทราบไว

ณ สถานททลกจางท�างานทกแหง เปนเวลาอยางนอยสบวนกอนวนเลอกตง

(ประกาศตามแบบ ร.ส. 18)

ในกรณทพนกงานประนอมขอพพาทแรงงานไดรบแจงตาม (3)

ใหพนกงานประนอมขอพพาทแรงงานแจงใหนายจางด�าเนนการตาม (4)

(5) ในกรณทสถานประกอบกจการใดแบงเปนแผนกหรอแบงเปนหนวย

งานถาคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงเหนสมควรและลกจางสวนมากเหน

ชอบดวย จะใหมการเลอกตงกรรมการลกจางแยกตามแผนกหรอหนวยงาน

เพอใหครบจ�านวนกรรมการลกจางตามทก�าหนด กยอมจะกระท�าได

(6) ลกจางในสถานประกอบกจการทกคนมสทธสมครรบเลอกตง และ

มสทธลงคะแนนเสยงเลอกตง เวนแตกรรมการเลอกตงซงจะมสทธเฉพาะลง

คะแนนเสยงเลอกตงเทานน

(7) ใหผทจะสมครรบเลอกตงเปนกรรมการลกจางยนใบสมครรบเลอก

ตงตอคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตง ภายในก�าหนดระยะเวลาตามทระบ

ไวในประกาศใบสมครรบเลอกตงใหมขอความตามแบบ ร.ส. 19 หรอม

ขอความอยางนอย ดงตอไปน

10คณะกรรมการลกจาง

1. ชอและชอสกล

2. อาย

3. ต�าแหนงหรอหนาททปฏบตในสถานประกอบกจการดงกลาว

ตลอดจนระยะเวลาในการท�างานกบสถานประกอบกจการแหงนน

4. ลายมอชอ

เมอคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงไดรบใบสมครใหก�าหนด

หมายเลขประจ�าตวผสมครเรยงตามล�าดบใบสมคร ในกรณทมปญหาเกยวกบ

การก�าหนดหมายเลขประจ�าตวผสมคร ใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตง

ก�าหนดหมายเลขโดยวธจบฉลาก

(8) ใหนายจางจดแผงหรอปายส�าหรบผสมครรบเลอกตงประกาศหา

เสยงเลอกตงภายในบรเวณสถานประกอบกจการไมนอยกวาสองแหงผสมคร

รบเลอกตงทไดหมายเลขประจ�าตวแลว มสทธด�าเนนการหาเสยง ปดประกาศ

ณ แผงหรอปายทนายจางจดไวตามวรรคหนง หรอโดยการประชมลกจางผม

สทธลงคะแนนเสยงเลอกตง จะปดประกาศ ณ ทอนนอกจากแผงหรอปายท

นายจางจดไวหรอประชมลกจางหรอกระจายเสยงในระหวางเวลาท�างานได

ตอเมอนายจางอนญาต

(9) ใหนายจางจดท�าบญชรายชอลกจางทกคนในสถานประกอบกจการ

และสงใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงชดหนงกอนวนเลอกตงไมนอย

กวาสามวน และน�าบญชรายชอลกจางดงกลาว อกชดหนงปดประกาศไวให

ลกจางตรวจดรายชอกอนวนเลอกตงไมนอยกวาสามวน

คณะกรรมการลกจาง

11

ในกรณทลกจางใดไมมรายชอ หรอบญชรายชอลกจางดงกลาว

ไมถกตอง ลกจางมสทธคดคานและขอใหนายจางแกไขใหถกตองไดใหนายจาง

ด�าเนนการแกไขโดยเรวและปดประกาศบญชรายชอลกจางใหมกอนวนเลอกตง

(10) ใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงเตรยมการเลอกตง โดยการ

จดหาอปกรณส�าหรบใชลงคะแนนเสยงเลอกตง ดงตอไปน

1. บตรเลอกตงมหมายเลขประจ�าตวผสมครทกคน

2. หบลงคะแนนเสยงเลอกตง

3. เครองเขยน

4. กระดานด�าหรอกระดาษหรออปกรณอยางอนทคลายคลงกนเพอใช

ในการนบคะแนนเสยง ทงน ใหมขนาดใหญพอทจะใหบคคลอนเหนไดชดใน

ขณะนบคะแนนเสยง

ใหนายจางหรอพนกงานประนอมขอพพาทแรงงานจดหาอปกรณ

ดงกลาวในวรรคหนง เมอคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงรองขอ

(11) ใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงก�าหนดระยะเวลาการลง

คะแนนเสยงไมนอยกวาสชวโมงตดตอกนในกรณทลกจางท�างานเปนกะหรอ

ท�างานในเวลาแตกตางกนหรอท�างานตางสถานทกน และไมอาจมาลงคะแนน

เสยงพรอมกนในระยะเวลาใดเวลาหนงได ใหจดใหมการลงคะแนนเสยง

แยกกน หรอในระยะเวลาอนทลกจางมโอกาสลงคะแนนเสยงไดทกคน

12คณะกรรมการลกจาง

ในวนเลอกตงใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงประกาศรายชอและ

หมายเลขประจ�าตวผสมครรบเลอกตงไว ณ สถานททท�าการเลอกตง

(12) การเลอกตงกรรมการลกจาง ใหกระท�าโดยวธการลงคะแนนเสยง

ลบในบตรเลอกตง โดยใหผมสทธลงคะแนนเสยงเลอกตงไปแจงตอคณะ

กรรมการด�าเนนการเลอกตงในวนเลอกตง แลวใหคณะกรรมการด�าเนนการ

เลอกตงตรวจบญชรายชอและจดแจงหมายเหตในบญชรายชอวาบคคล

ดงกลาวมาใชสทธเลอกตงแลว พรอมทงมอบบตรลงคะแนนเสยงใหผมสทธ

ดงกลาวหนงชด

(13) กอนการลงคะแนนเสยงเลอกตง ใหคณะกรรมการด�าเนนการ

เลอกตงเปดหบบตรเลอกตงตอหนาบคคลอนทอยในบรเวณสถานทเลอกตง

เพอแสดงวาไมมบตรเลอกตงหรอสงใด ๆ ในหบบตรเลอกตง แลวผนกหบ

บตรเลอกตงตอหนาบคคลทอย ณ ทนน และหากกระท�าไดใหบคคลดงกลาว

รวมกบคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงลงลายมอชอในบนทกแจงการเปด

และปดหบบตรดงกลาวดวย

(14) ใหผมสทธลงคะแนนเสยงเลอกตงซงไดรบบตรเลอกตงลงคะแนน

เสยงในบตรเลอกตง โดยวธการกากบาทหรอท�าเครองหมายทแสดงวาไดเลอก

ผทมหมายเลขประจ�าตวดงกลาวเปนกรรมการลกจางผมสทธลงคะแนนเสยง

เลอกตงจะลงคะแนนเสยงเกนจ�านวนกรรมการลกจางซงก�าหนดไวไมได

คณะกรรมการลกจาง

13

ในกรณทมการลงคะแนนเสยงเกนจ�านวนกรรมการลกจางใหถอวาบตร

ลงคะแนนเสยงดงกลาวเปนบตรเสยและไมใหนบคะแนนเสยงในบตรนน

เมอผมสทธลงคะแนนเสยงเลอกตงลงคะแนนเสยงแลวใหน�าบตร

เลอกตงมอบใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงใหคณะกรรมการด�าเนนการ

เลอกตงหยอนบตรเลอกตงลงในหบบตรเลอกตงตอหนาผลงคะแนนเสยง

เลอกตง

(15) เมอถงเวลาสนสดการเลอกตงแลว ใหคณะกรรมการด�าเนนการ

เลอกตงประกาศดวยวาจาวา พนก�าหนดการลงคะแนนเสยงแลวและจะ

ด�าเนนการนบคะแนนเสยงตอไป

ในการนบคะแนนเสยง ใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงเปดหบ

บตรและเรมนบคะแนนเสยงโดยการเปดบตรเลอกตงคราวละหนงบตร แสดง

ใหผเกยวของไดเหนทวกนแลวขานคะแนนเสยง เพอใหคณะกรรมการด�าเนน

การเลอกตงซงมหนาทบนทกคะแนนเสยงใหลงคะแนนเสยงไว และใหด�าเนน

การเชนเดยวกนนจนกวาบตรเลอกตงในหบบตรเลอกตงหมด

ใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงรวมคะแนนเสยงทไดรบเลอกตง

ของผสมครรบเลอกตงทกคนโดยเรยงล�าดบผสมครรบเลอกตงซงไดคะแนน

เสยงมากทสด จนครบจ�านวนทก�าหนดไวเปนกรรมการลกจาง

(16) ใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงแจงใหนายจางและพนกงาน

ประนอมขอพพาทแรงงานแหงทองททสถานประกอบกจการนนตงอยทราบ

โดยไมชกชาวาผใดไดรบเลอกตงเปนกรรมการลกจาง (หรอแจงตามแบบ ร.ส. 20)

14คณะกรรมการลกจาง

อนง สถานประกอบกจการหรอลกจางทมปญหาเกยวกบการเลอกตง

กรรมการลกจางและไมเขาใจในวธการด�าเนนการเลอกตง กอาจจะขอให

พนกงานประนอมขอพพาทแรงงานเขาไปใหค�าปรกษาแนะน�าหรอชวยเหลอ

ในการเลอกตงโดยขอค�าแนะน�าไดท กลมงานสงเสรมแรงงานสมพนธ ส�านก

แรงงานสมพนธ กรมสวสดการและคมครองแรงงาน หมายเลขโทรศพท

0-2246-2118, 0-2643-4470, กลมงานสวสดการและคมครองแรงงานพนท

หรอ ส�านกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวด ทสถานประกอบ

กจการตงอย

2. คณะกรรมการลกจางทมาจากการเลอกตงสวนหนง และมาจาก

การแตงตงสวนหนง

เกดขนเมอสถานประกอบกจการนนมสหภาพแรงงาน และ

สหภาพแรงงานมสมาชกเกนหนงในหาของลกจางในสถานประกอบการกจการ

นน สหภาพแรงงานมสทธแตงตงกรรมการลกจางไดมจ�านวนเกนกวา

กรรมการลกจางอนทมไดเปนสมาชกสหภาพแรงงานอกหนงคน ตวอยางเชน

สถานประกอบกจการทมลกจางเกน 200 คน แตไมเกน 400 คน จะมกรรมการ

ลกจางได 9 คน ในกรณเชนน หากมการจดตงสหภาพแรงงานและ

สหภาพแรงงานนนมสมาชกเกนหนงในหาของลกจางทงหมด

คณะกรรมการลกจาง

15

(1) สหภาพแรงงานอาจใชสทธแตงตงกรรมการลกจางได 5 คน และ

กรรมการลกจ าง ทสหภาพแรงงานแต งต งจะต องเป นสมาชกของ

สหภาพแรงงาน

(2) กรรมการลกจางทเหลออก 4 คน ตองมาจากการเลอกตง ซงใน

สวนนสมาชกสหภาพแรงงานไมมสทธสมครเขารบการเลอกตง แตมสทธเพยง

ลงคะแนนเสยงเลอกตงเทานน ลกษณะเชนนคณะกรรมการลกจางจง

ประกอบดวยสมาชกของสหภาพแรงงาน และลกจางอนทมไดเปนสมาชกของ

สหภาพแรงงานนน

การรองขอกบนายจางใหประกาศการเลอกตงสวนทเหลอใหด�าเนนการ

เชนเดยวกบการเลอกตงกรรมการลกจางทงคณะในประกาศกรมแรงงาน เรอง

หลกเกณฑและวธการในการเลอกตงกรรมการลกจาง ลงวนท 16 พฤษภาคม

2518 โดยอนโลมกลาวคอการรองขอนนตองกระท�าในนามลกจางไมใช

สหภาพแรงงาน

ในกรณทสถานประกอบกจการนนมสหภาพแรงงานมากกวาหนง

สหภาพฯ สหภาพแรงงานทกสหภาพฯ จะตกลงรวมกนแตงตงคณะกรรมการ

ลกจางโดยแบงจ�านวนกรรมการลกจาง ตามสดสวนสมาชกของแตละ

สหภาพแรงงานตามทกฎหมายก�าหนดไวไมได สวนจะตองด�าเนนการเลอกตง

ตามประกาศกรมแรงงานหรอไมนน มหลกเกณฑในการพจารณา ดงน

16คณะกรรมการลกจาง

1. ถามสหภาพแรงงานเพยงหนงสหภาพแรงงานทมสมาชกเกนหนง

ในหา สหภาพแรงงานแหงนนเทานนมสทธแตงตงกรรมการลกจาง และ

กรรมการอกสวนหนงตองมาจากการเลอกตง

2. ถามสหภาพแรงงานมากกวาหนงแหงมจ�านวนสมาชก เกนหนงใน

หาของจ�านวนลกจางทงหมด และสหภาพแรงงานหนงไดใชสทธแตงตง

กรรมการลกจางแลว สหภาพแรงงานอนจะใชสทธแตงตงกรรมการลกจาง

เชนกน และไดยนค�ารองตอพนกงานประนอมขอพพาทแรงงาน ลกษณะ

เชนนเกดการแยงใชสทธจงตองจดใหมการเลอกตงกรรมการลกจาง โดยจะ

ตองด�าเนนการตามพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 มาตรา 45 วรรค

สาม ซงใหน�าบทบญญตมาตรา 15 วรรคสามและวรรคสมาบงคบใช

โดยอนโลม

3. กรณสหภาพแรงงานเพยงแหงเดยวมสมาชกเกนกงหนงของ

จ�านวนลกจางทงหมดไดใชสทธแตงตงกรรมการลกจางทงคณะ หรอกรณ

สหภาพแรงงานมากกวาหนงแหงมจ�านวนสมาชกเกนหนงในหาของจ�านวน

ลกจางทงหมด และสหภาพใดสหภาพหนงไดใชสทธแตงตงกรรมการลกจาง

บางสวนโดยไมมสหภาพแรงงานอนหรอผใดยนค�ารองตอพนกงานประนอม

ขอพพาทแรงงาน สหภาพแรงงานนนกเปนผใชสทธแตงตงคณะกรรมการ

ลกจางตามมาตรา 45 วรรคสอง โดยไมตองจดใหมการลงคะแนนเสยง

คณะกรรมการลกจาง

17

เลอกตงหรอจดใหมการเลอกตงกรรมการลกจางสวนทขาดอยแลวแตกรณ

ทงนตามมาตรา 45 วรรคสาม แหงพระราชบญญตแรงงานสมพนธ

พ.ศ. 2518

3. คณะกรรมการลกจางทมาจากการแตงตงทงหมด

สถานประกอบกจการใดทมสหภาพแรงงาน และสหภาพแรงงานนนม

จ�านวนสมาชกเกนกงหนงของลกจางทงหมด สหภาพแรงงานอาจใชสทธแตง

ตงกรรมการลกจางไดทงคณะและกรรมการลกจางทสหภาพแรงงานใชสทธ

แตงตง อาจจะเปนสมาชกของสหภาพแรงงานหรอไมกได สหภาพแรงงานจะ

แตงตงลกจ างอนทมได เป นสมาชกของสหภาพแรงงานกได การท

สหภาพแรงงานจะใชสทธแตงตงกรรมการลกจางทงคณะดงกลาวขางตน ถา

นายจางหรอสหภาพแรงงานทเกยวของสงสยวาจ�านวนสมาชกจะมครบตาม

ทกฎหมายก�าหนดไวหรอไม กใหยนค�ารองตอพนกงานประนอมขอพพาท

แรงงานเพอใหท�าการตรวจรบรองจ�านวนสมาชกสหภาพแรงงานตอไป

(มาตรา 15 แหงพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518)

วธการด�าเนนการแตงตงนนใหสหภาพแรงงานท�าหนงสอแตงตง

กรรมการลกจางขนตามจ�านวนทกฎหมายก�าหนด แจงตอนายจางและ

พนกงานประนอมขอพพาทแรงงานประจ�าทองทเพอทราบและด�าเนนการตอไป

18คณะกรรมการลกจาง

จ�านวนคณะกรรมการลกจาง

ในสถานประกอบกจการทเปนของนายจางคนเดยวกน จดทะเบยนเปน

นตบคคลเดยวและมลกจางตงแต 50 คนขนไป ลกจางอาจด�าเนนการจดตง

คณะกรรมการลกจางขนไดหนงคณะท�าหนาทเปนตวแทนลกจางทงหมดใน

สถานประกอบกจการนน และหากสถานประกอบกจการนนมหนวยงาน

ส�านกงานยอยหรอสาขาในจงหวดอนๆ ซงผบรหารในหนวยงานยอยนนๆ ไมม

อ�านาจในการจดการและควบคมบงคบบญชาลกจางในหนวยงานยอยในระดบ

หนง โดยหลกเกณฑแลวสถานประกอบกจการลกษณะนจะจดตงคณะ

กรรมการลกจางไดเพยงคณะเดยว โดยลกจางอาจใชวธเฉลยจ�านวนกรรมการ

ลกจางทจะจดตงในจงหวดตางๆ นนตามสดสวนของจ�านวนลกจางทมอยใน

จงหวด ทงนเพอใหเกดความยตธรรมและในกรณทหนวยงานยอย ส�านกงาน

ยอยหรอสาขาในจงหวดอนๆ ผบรหารในหนวยงานยอยนน มอ�านาจในการ

จดการและควบคมบงคบบญชาลกจางในหนวยงานยอยในระดบหนง จะจด

ตงคณะกรรมการลกจางไดจงหวดละหนงคณะ

การจดตงอาจกระท�าไดโดยวธการเลอกตงจากลกจางทวไปและถา

กจการนนมสหภาพแรงงาน สหภาพแรงงานนนอาจแตงตงคณะกรรมการ

ลกจางขนกไดตามหลกเกณฑทระบไวในพระราชบญญตแรงงานสมพนธ

พ.ศ. 2518 หมวด 5

คณะกรรมการลกจาง

19

หากสหภาพแรงงานซงมสมาชกเกนกวากงหนง หรอเกนกวาหนงใน

หาของจ�านวนลกจางทงหมดมไดใชสทธแตงตงกรรมการลกจางแตอยางใด

ลกจางในสถานประกอบการนนสามารถเลอกตงกรรมการลกจางทงคณะได

จ�านวนลกจาง

ทงหมดใน

สถานประกอบกจการ

50 - 100 คน

101 - 200 คน

201 - 400 คน

401 - 800 คน

801 - 1,500 คน

1,501 - 2,500 คน

2,501 - คนขนไป

5

7

9

11

13

15

17 - 21

2

3

4

5

6

7

8 - 10

3

4

5

6

7

8

9 - 11

5

7

9

11

13

15

17 - 21

จ�านวนกรรมการลกจางทงคณะตามทกฎหมาย

ก�าหนด สหภาพแรงงานแตงตง

เกน 1 ใน 5

สดสวนจ�านวนสมาชกสหภาพแรงงานกบจ�านวนลกจางทงหมดใน

สถานประกอบกจการ

เกนกงหนงสหภาพแรงงานแตงตงทงคณะเลอกตง

20คณะกรรมการลกจาง

ขอสงเกต

1. กจการใดทมจ�านวนลกจางไมแนนอน ใหถออตราเฉลยของจ�านวน

ลกจางในระยะเวลาสามเดอนกอนวนเลอกตงเปนเกณฑเพอก�าหนดจ�านวน

กรรมการลกจาง

2. ค�าวาสถานประกอบกจการ ตามมาตรา 45 และมาตรา 46 แหง

พระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 หมายความถงหนวยงานหนง

ของนายจางอนเปนหนวยงานทมอ�านาจในการจดการและควบคมบงคบ

บญชาลกจางในหนวยงานนน มไดหมายถงเพยงนตบคคลหนงหรอนายจาง

คนหนงซงเปนเจาของหนวยงาน ทงนเนองจากวตถประสงคของการมคณะ

กรรมการลกจางกเพอใหลกจางเขาไปมสวนรวม ในการจดการของหนวยงาน

แตละแหงของนายจาง หลกส�าคญจงอยทระบบการจดการในแตละหนวยงาน

ของนายจาง นอกจากนในกรณทในสถานประกอบกจการนนๆ มหนวยงาน

หรอสาขาในตางจงหวด หากลกษณะของการบรหารงานมการด�าเนนงานโดย

ถอการสงการจากสวนกลางไปยงสวนภมภาค และมลกษณะการบรหารงาน

เชอมโยงกนไปหมด มไดแบงเปนหนวยงานทด�าเนนการตามล�าพงเปนหนวย

งานๆ แมวาหนวยงานหรอสาขาในตางจงหวดนนๆ จะไดมการแบงสวนงาน

ออกเปนฝาย หรอเปนแผนกกตามถอไดวาหนวยงานทงในสวนกลางและใน

ตางจงหวดนนเปนสถานประกอบกจการเพยงสถานกจการเดยว จงจะมคณะ

กรรมการลกจางไดเพยงคณะเดยวเทานน

คณะกรรมการลกจาง

21

3. ในสถานประกอบกจการทมจ�านวนลกจาง 2,501 คนขนไป กฎหมาย

ก�าหนดใหจดตงคณะกรรมการลกจางจ�านวน 17, 19 หรอ 21 คน กได แต

เพอความสะดวกในการลงคะแนนเสยงเมอมการขอมตในทประชมคณะ

กรรมการลกจาง และตามกฎหมายในสถานประกอบกจการทมสหภาพแรงงาน

ซงมสมาชกเกนหนงในหาของลกจางทงหมด สหภาพแรงงานนนมสทธแตง

ตงกรรมการลกจางเปนจ�านวนมากกวากรรมการลกจางอนทไมไดเปนสมาชก

ของสหภาพแรงงานหนงคน กลาวคอ ถาสถานประกอบกจการมจ�านวนคณะ

กรรมการลกจางทงหมด 17, 19 หรอ 21 คน สหภาพแรงงานกจะมสทธแตง

ตงกรรมการลกจางไดเปนจ�านวน 9 , 10 และ 11 คนตามล�าดบแตหากสถาน

ประกอบกจการนนมจ�านวนคณะกรรมการลกจางทงหมด 18 หรอ 20 คน

สหภาพแรงงานกจะไมสามารถแบงจ�านวนกรรมการลกจางทจะเลอกตง และ

แตงตงใหเปนไปตามกฎหมายก�าหนดไวได การจดตงคณะกรรมการลกจางจง

ไมควรใหเปนจ�านวนเลขค

22คณะกรรมการลกจาง

การพนจากต�าแหนงของกรรมการลกจาง

(มาตรา 48 แหงพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518)

นอกจากการพนจากต�าแหนงเมอครบวาระแลว (3 ป) กรรมการลกจาง

ยอมพนจากต�าแหนงเมอ

1. ตาย

2. ลาออก

3. เปนคนไรความสามารถหรอเสมอนไรความสามารถ

4. ไดรบโทษจ�าคกโดยค�าพพากษาถงทสดใหจ�าคก

5. ลกจางเกนกงหนงของจ�านวนลกจางทงหมดในสถานประกอบกจการ

นน มมตใหพนจากต�าแหนง

6. ศาลแรงงานมค�าสงใหพนจากต�าแหนง

7. มการเลอกตงหรอแตงตงกรรมการลกจางใหมทงคณะ

• การลาออก

การลาออกจากต�าแหนงของกรรมการลกจาง กฎหมายมไดบญญตวา

ใหยนใบลาออกตอใครแตเมอพจารณาประกาศกรมแรงงาน เรอง หลกเกณฑ

และวธการในการเลอกตงคณะกรรมการลกจาง ลงวนท 16 พฤษภาคม 2518

ขอ 17 ทก�าหนดใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงแจงผลการเลอกตง

กรรมการลกจางใหนายจางและพนกงานประนอมขอพพาทแรงงานทราบ

กพอจะอนโลมมาใชกบการลาออกของกรรมการลกจางไดโดยใหกรรมการ

คณะกรรมการลกจาง

23

ลกจางทมาจากการเลอกตงซงประสงคจะลาออก แจงการลาออกเปน

ลายลกษณอกษรใหนายจางและพนกงานประนอมขอพพาทแรงงานทราบดวย

แตในกรณทสหภาพแรงงานแตงตงกรรมการลกจางบางสวนหรอทง

คณะนน การลาออกของกรรมการลกจางกควรทกรรมการลกจางผนนจะแจง

เปนลายลกษณอกษรตอประธานสหภาพแรงงาน เพราะเมอสหภาพแรงงาน

เปนผ แต งตงบคคลนนขนมา การขอลาออกจงควรแจงต อประธาน

สหภาพแรงงาน เพอใหประธานสหภาพแรงงานทราบและด�าเนนการแตงตง

ผอนด�ารงต�าแหนงแทนตอไป และควรแจงนายจางและพนกงานประนอม

ขอพพาทแรงงานทราบดวยเชนกน

• เปนคนไรความสามารถหรอเสมอนไรความสามารถ

การทบคคลใดจะตกเปนคนไรความสามารถหรอเสมอนไรความ

สามารถนน ตองปรากฏวาบคคลนนเปนคนวกลจรตจตฟ นเฟอนหรอม

ขอบกพรองอยางรายแรง ตามทกฎหมายก�าหนดและผมสวนไดสวนเสยยน

ค�ารองตอศาล ขอใหศาลสงใหเปนบคคลไรความสามารถหรอเสมอนไรความ

สามารถซงบคคลนนจะกระท�านตกรรมใดๆ ไมไดถาจะกระท�าตองใหผอนบาล

กระท�าแทน สวนบคคลเสมอนไรความสามารถจะกระท�านตกรรมใดๆ จะตอง

ไดรบอนญาตจากผพทกษเสยกอนกฎหมายจงบญญตใหกรรมการลกจางพน

จากต�าแหนงเพราะเหตดงกลาว

24คณะกรรมการลกจาง

• ไดรบโทษจ�าคกโดยพพากษาถงทสดใหจ�าคก

“การไดรบโทษจ�าคกโดยค�าพพากษาถงทสดใหจ�าคก” อาจแยก

พจารณาไดดงน

1. ความผดทกรรมการลกจางไดรบโทษในกรณน ไมจ�าเปนตองเปน

ความผดทกระท�าตอนายจางเทานน แตอาจเปนความผดซงไดกระท�าผดตอ

บคคลอนทมใชนายจางดวย

2. “ค�าพพากษาถงทสด” หมายความถง ค�าพพากษาของศาลชนตน

หรอศาลอทธรณซงไมมการอทธรณหรอฎกาภายในก�าหนดระยะเวลา ตามท

กฎหมายวธพจารณาความอาญาไดก�าหนดไว แตถาคความใชสทธอทธรณ

หรอฎกาตามค�าพพากษาของศาลชนตนหรอศาลอทธรณนนคดยอมยงไมถงท

สด จนกวาศาลสงจะไดพจารณาชขาดตดสนคดตามอทธรณหรอฎกานนแลว

3. “การไดรบโทษจ�าคก” หมายถง กรรมการลกจางไดรบโทษจ�าคกจรง

โดยตองขงอยในคกตามค�าพพากษา ดงนนกรณทมไดมการจ�าคกจรง เชน

ศาลพพากษาวากรรมการลกจางมความผดจรงตามฟอง แตมเหตอนควรตาม

ทก�าหนดในมาตรา 56 แหงประมวลกฎหมายอาญา ศาลจงเหนสมควรรอการ

ก�าหนดโทษหรอรอการลงโทษไว แลวปลอยตวกรรมการลกจางไปดงนนยอม

ไมอยในความหมายวากรรมการลกจางผนนไดรบโทษค�าพพากษาถงทสดใหจ�าคก

คณะกรรมการลกจาง

25

• ลกจางเกนกงหนงของจ�านวนลกจางทงหมดในสถานประกอบการ

นนมมตใหพนจากต�าแหนง

เนองจากกรรมการลกจางท�าหนาทเปนตวแทนของลกจางทงหมด และ

ไดรบเลอกจากลกจางสวนใหญของสถานประกอบกจการนน ดงนน หาก

ลกจางสวนใหญเหนวากรรมการลกจางไมไดท�าหนาทเพอลกจางทงมวล หรอ

ไมมประสทธภาพกชอบทจะลงมตใหพนจากต�าแหนงได

ส�าหรบปญหาทวาลกจางเกนกงหนงของลกจางทงหมดจะสามารถลง

มตใหกรรมการลกจางทสหภาพแรงงานแตงตงเขามาพนจากต�าแหนงไดหรอ

ไม ตามบทบญญตของกฎหมายใชค�าวา “กรรมการลกจางยอมพนจาก

ต�าแหนงเมอ......” ดงนน จงตองหมายความถงกรรมการลกจางทงคณะใน

สถานประกอบกจการนน ไมวาจะมาจากการเลอกตงหรอแตงตงกตามลกจาง

สามารถลงมตใหพนจากต�าแหนงได

• ศาลแรงงานมค�าสงใหพนจากต�าแหนง

การทศาลแรงงานจะมค�าสงใหพนจากต�าแหนงได ตองมผรองตอศาล

เสยกอน ผทจะรองขอตอศาลไดกคอลกจางหรอนายจางของสถานประกอบ

กจการแหงนน แตโดยทลกจางสามารถใชสทธตามมาตรา 48 แหงพระราช

บญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 ลงมตไดอยแลว การใชสทธทางศาลใน

ขอนจงนาจะเปนฝายนายจาง และสามารถใชสทธไดเมอปรากฏวากรรมการ

26คณะกรรมการลกจาง

ลกจางมพฤตการณตามมาตรา 51 แหงพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ.

2518 ซงจะไดกลาวตอไป อยางไรกตามกไมหามลกจางใชสทธตามมาตรานดวย

• มการเลอกตง หรอแตงตงกรรมการลกจางใหมทงคณะ

การทจะใหมการเลอกตงหรอแตงตงกรรมการลกจางใหมทงคณะตอง

มเงอนไขอยางใดอยางหนงตามมาตรา 49 ซงจะกลาวภายหลง

เมอกรรมการลกจางพนจากต�าแหนงกอนวาระใหมการเลอกตง หรอ

แตงตงกรรมการลกจางแทนต�าแหนงทวางและใหกรรมการซงตนแทน

ตวอยางเชน หากกรรมการลกจางผหนงด�ารงต�าแหนงมาแลวหนงปตองพน

จากต�าแหนงไปไมวาดวยเหตใด และมการเลอกตงกรรมการลกจางแทน

ต�าแหนงทวาง ลกจางทไดรบเลอกตงจะอยในต�าแหนงภายในระยะเวลาท

เหลอคอสองปเทานน

ขอก�าหนดใหมการเลอกตงหรอแตงตงกรรมการลกจางใหมทงคณะ

(ม. 49 แหงพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518)

ใหมการเลอกตงหรอแตงตงกรรมการลกจางใหมทงคณะ เมอปรากฏวา

1. จ�านวนลกจางในสถานประกอบกจการนนมจ�านวนเพมขน หรอ

ลดลงเกนกงหนงของจ�านวนลกจางทมอยเดม

2. กรรมการลกจางพนจากต�าแหนงเกนกงหนง

3. ลกจางเกนกงหนงของลกจางในสถานประกอบกจการนนมมตให

กรรมการลกจางทงคณะพนจากต�าแหนง

คณะกรรมการลกจาง

27

4. ศาลแรงงานมค�าสงใหกรรมการลกจางทงคณะพนจากต�าแหนง

1. จ�านวนลกจางในสถานประกอบกจการนนมจ�านวนเพมขนหรอ

ลดลงเกนกงหนงของจ�านวนลกจางทมอยเดม เชน

เดมสถานประกอบกจการ ก. มลกจาง 200 คน มกรรมการลกจางได

7 คน ถานายจางขยายการผลตรบลกจางเพมอก 120 คน รวมเปน 320 คน

ซงลกจางทเพมขนนเกนกวากงหนงของลกจางทงหมด (กงหนงของ 200 คน)

จงตองมการเลอกตงคณะกรรมการลกจางใหมทงคณะเพราะเมอมลกจาง

320 คน จะมกรรมการลกจางได 9 คน ทงนเนองจากถาจะใหมการเลอกตง

กรรมการลกจางเพยง 2 คน จากจ�านวนลกจาง (ทเพมขน) 120 คน กจะผด

ไปจากบทบญญตตามมาตรา 46 แหงพระราชบญญตแรงงานสมพนธ

พ.ศ. 2518 ในท�านองเดยวกน ถาจ�านวนลกจางลดลงเกนกงหนง เชน ลดลง

110 คน จะเหลอลกจางเพยง 90 คน (200-110) ซงจะมกรรมการลกจางได

เพยง 5 คน การทจะคดเลอกใหมกรรมการลกจางคนใดคนหนงพนจาก

ต�าแหนงใหเหลอเพยง 5 คน จะเกดปญหาไดจงก�าหนดใหมการเลอกตงใหม

ทงคณะ

๏ ถาในสถานประกอบกจการ ก. มลกจางทงหมด 200 คน และม

สหภาพแรงงาน ก. ซงมสมาชกเปนลกจาง 70 คน เกนกวาหนงในหาของ

จ�านวนลกจางทงหมด (40 คน) เดมสหภาพแรงงานแตงตงกรรมการลกจาง

ได 4 คน อก 3 คน ใชวธเลอกตงเมอมลกจางเพมขนเปน 320 คน

28คณะกรรมการลกจาง

คณะกรรมการลกจางจะมกรรมการลกจางได 9 คน (สหภาพแรงงานอาจแตง

ตงได 5 คน อก 4 คน ใชวธเลอกตง) ในกรณทมจ�านวนลกจางเพมขนหรอ

ลดลงดงตวอยางน กตองจดใหมการแตงตงหรอเลอกตงใหมทงคณะ

๏ ถาสหภาพแรงงาน ก. มสมาชก 120 คน เกนกวากงหนงของลกจาง

ทงหมด 200 คน แตเมอรบลกจางเพมเปน 320 คน กงหนงเทากบ 160 คน

หากสมาชกของสหภาพแรงงานไมเพมขนเลยจะมผลใหสหภาพแรงงาน ก.

ไมสามารถแตงตงกรรมการลกจางไดทงคณะ คงแตงตงไดเพยง 5 คน

อก 4 คน ตองใชวธเลอกตงเวนแตจ�านวนสมาชกสหภาพแรงงานเพมขนจน

มจ�านวนเกนกวากงหนงของลกจางทงหมด (160 คน) จงจะมสทธแตงตง

กรรมการลกจางไดทงคณะ 9 คน

2. กรรมการลกจางพนจากต�าแหนงเกนกงหนง

การพนจากต�าแหนงของกรรมการลกจาง ตองเปนไปตามเงอนไขดงท

ไดกลาวไวแลวเมอมกรรมการลกจางพนจากต�าแหนงเกนกงหนงและตองม

การแตงตงใหมหรอเลอกตงใหมทงคณะ ขณะยงไมมการแตงตงใหมหรอ

เลอกตงใหมหรอเลอกตงใหมทงคณะ กรรมการลกจางทเหลอจะยงไมพนจาก

ต�าแหนงกรรมการลกจาง เนองจากมาตรา 48 (7) บญญตใหกรรมการลกจาง

พนจากต�าแหนงกอนครบวาระ เมอมการเลอกตงหรอแตงตงกรรมการลกจาง

ใหมทงคณะ ดงนน เมอยงไมมการเลอกตงหรอแตงตงกรรมการลกจางใหม

ทงคณะ กรรมการลกจางทเหลอจงยงไมพนจากต�าแหนง

คณะกรรมการลกจาง

29

3. ลกจางเกนกงหนงของลกจางในสถานประกอบกจการนนมมตให

กรรมการลกจางทงคณะพนจากต�าแหนง

การทกฎหมายใหสทธแกลกจางในการปลดกรรมการลกจางออกจาก

ต�าแหนงไดนเปนไปตามหลกการประชาธปไตย กลาวคอ เมอกรรมการลกจาง

เปนตวแทนของลกจางทงหมดมาจากการเลอกตงของลกจาง ถาปรากฏวา

กรรมการลกจางมไดปฏบตหนาทในฐานะตวแทนทดหรอไมสจรต ฯลฯ ลกจาง

ทงมวลมสทธทจะลงมตใหกรรมการลกจางนนพนจากต�าแหนงได การใชสทธ

ตามอนมาตราน ลกจางสามารถลงมตใหกรรมการลกจางทมาจากการแตงตง

ของสหภาพแรงงานพนจากต�าแหนงไดดวย ตามเหตผลทกลาวมาแลว

4. ศาลแรงงานมค�าสงใหกรรมการลกจางทงคณะพนจากต�าแหนง

ในเรองนกเชนเดยวกบทไดกลาวมาแลวในขอ 3 กลาวคอ ศาลแรงงาน

จะออกค�าสงนไดตองมผรองขอเสยกอน ซงผรองขออาจจะเปนนายจางหรอ

ลกจางกได

30คณะกรรมการลกจาง

บทท 3

พระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518

หมวด 5 คณะกรรมการลกจาง

มาตรา 45 ในสถานประกอบกจการทมลกจางตงแตหาสบคนขนไป

ลกจางอาจจดตงคณะกรรมการลกจางในสถานประกอบกจการนนได

ในกรณทลกจางในสถานประกอบกจการนนเกนหนงในหาของจ�านวน

ลกจางทงหมดเปนสมาชกของสหภาพแรงงานใหคณะกรรมการลกจาง

ประกอบดวยลกจางในสถานประกอบกจการนน ทสหภาพแรงงานแตงตงม

จ�านวนมากกวากรรมการอนทมไดเปนสมาชกของสหภาพแรงงานหนงคน ถา

ลกจางในสถานประกอบกจการนนเกนกงหนงของจ�านวนลกจางทงหมดเปน

สมาชกของสหภาพแรงงาน สหภาพแรงงานอาจแตงตงกรรมการลกจางทง

คณะกได

กฎหมายและประกาศกรมแรงงานเรอง หลกเกณฑและวธการ ในการเลอกตง

คณะกรรมการลกจาง

คณะกรรมการลกจาง

31

ใหน�ามาตรา 15 วรรคสามและวรรคสมาใชบงคบแกการแตงตง

กรรมการลกจางตามวรรคสองโดยอนโลม

หมายเหต

มาตรา 15 สมาคมนายจางหรอสหภาพแรงงานอาจแจงขอเรยกรอง

ตามมาตรา 13 ตออกฝายหนงแทนนายจางหรอลกจางซงเปนสมาชกได

จ�านวนสมาชกซงเปนลกจางตองมจ�านวนไมนอยกวาหนงในหาของจ�านวน

ลกจางทงหมด

ในกรณทสหภาพแรงงานเปนผแจงขอเรยกรอง ขอเรยกรองนนไม

จ�าตองมรายชอและลายมอชอลกจางซงเกยวของกบขอเรยกรอง

ในกรณทมขอสงสยวา สหภาพแรงงานนนจะมลกจางซงเกยวของกบ

ขอเรยกรองเปนสมาชกครบจ�านวนทไดระบไวในวรรคหนงหรอไมนายจาง

สมาคมนายจาง หรอสหภาพแรงงานทเกยวของ อาจยนค�ารองโดยท�าหนงสอ

ใหพนกงานประนอมขอพพาทแรงงานตรวจรบรองเมอพนกงานประนอม

ขอพพาทแรงงานไดรบค�ารองดงกลาวแลวใหด�าเนนการตรวจหลกฐานทงปวง

วาสหภาพแรงงานนนมลกจางซงเกยวของกบขอเรยกรองเปนสมาชกหรอไม

ถามใหพนกงานประนอมขอพพาทแรงงานออกหนงสอรบรอง มอบใหผยน

ค�ารองเปนหลกฐาน ถาไมมใหพนกงานประนอมขอพพาทแรงงานแจงใหฝาย

ทเกยวของทราบ

32คณะกรรมการลกจาง

ในกรณทสหภาพแรงงานเปนผแจงขอเรยกรอง ถาความปรากฏแก

พนกงานประนอมขอพพาทแรงงานตามค�ารองของฝายใดฝายหนงวา ลกจาง

ซงเกยวของกบขอเรยกรองนนบางสวนเปนสมาชกสหภาพแรงงานอนดวย

ใหพนกงานประนอมขอพพาทแรงงานจดใหมการลงคะแนนเสยงเลอกตง

ผแทนลกจางในการด�าเนนการตามมาตรา 13

มาตรา 46 คณะกรรมการลกจางมจ�านวนดงตอไปน

(1) หาคน ส�าหรบสถานประกอบกจการทมลกจางตงแตหาสบคน

ขนไป แตไมเกนหนงรอยคน

(2) เจดคน ส�าหรบสถานประกอบกจการทมลกจางเกนหนงรอยคน

แตไมเกนสองรอยคน

(3) เกาคน ส�าหรบสถานประกอบกจการทมลกจางเกนสองรอยคน

แตไมเกนสรอยคน

(4) สบเอดคน ส�าหรบสถานประกอบกจการทมลกจางเกนสรอยคน

แตไมเกนแปดรอยคน

(5) สบสามคน ส�าหรบสถานประกอบกจการทมลกจางเกนแปดรอยคน

แตไมเกนหนงพนหารอยคน

(6) สบหาคน ส�าหรบสถานประกอบกจการทมลกจางเกนหนงพน

หารอยคน แตไมเกนสองพนหารอยคน

(7) สบเจดคนถงยสบเอดคน ส�าหรบสถานประกอบกจการทมลกจาง

เกนสองพนหารอยคน

คณะกรรมการลกจาง

33

หลกเกณฑและวธการในการเลอกตงกรรมการลกจางใหเปนไปตามท

อธบดก�าหนด โดยประกาศในราชกจจานเบกษา

มาตรา 47 กรรมการลกจางอยในต�าแหนงคราวละสามป แตอาจได

รบเลอกตงหรอแตงตงใหมได

มาตรา 48 นอกจากพนจากต�าแหนงตามวาระ กรรมการลกจางพน

จากต�าแหนง เมอ

(1) ตาย

(2) ลาออก

(3) เปนคนไรความสามารถหรอเสมอนไรความสามารถ

(4) ไดรบโทษจ�าคกโดยค�าพพากษาถงทสดใหจ�าคก

(5) ลกจางเกนกงหนงของจ�านวนลกจางทงหมดในสถานประกอบ

กจการนน มมตใหพนจากต�าแหนง

(6) ศาลแรงงานมค�าสงใหพนจากต�าแหนง

(7) มการเลอกตงหรอแตงตงกรรมการลกจางใหมทงคณะ

เมอกรรมการลกจางพนจากต�าแหนงกอนวาระ ใหมการเลอกตงหรอ

แตงตงกรรมการลกจางแทนต�าแหนงทวาง แลวแตกรณ

กรรมการลกจางซงไดรบเลอกตงหรอแตงตงตามวรรคสองอย ใน

ต�าแหนงตามวาระของกรรมการซงตนแทน

มาตรา 49 ใหมการเลอกตงหรอแตงตงกรรมการลกจางใหมทงคณะ เมอ

(1) จ�านวนลกจางในสถานประกอบกจการนนมจ�านวนเพมขนหรอ

ลดลงเกนกงหนงของจ�านวนลกจางทงหมดทมอยเดม

34คณะกรรมการลกจาง

(2) กรรมการลกจางพนจากต�าแหนงเกนกงหนง

(3) ลกจางเกนกงหนงของลกจางในสถานประกอบกจการนนมมตให

กรรมการลกจางทงคณะพนจากต�าแหนง

(4) ศาลแรงงานมค�าสงใหกรรมการลกจางทงคณะพนจากต�าแหนง

มาตรา 50 นายจางตองจดใหมการประชมหารอกบคณะกรรมการ

ลกจางอยางนอยสามเดอนตอหนงครง หรอเมอกรรมการลกจางเกนกงหนง

ของกรรมการลกจางทงหมด หรอสหภาพแรงงานรองขอโดยมเหตผลสมควร เพอ

(1) จดสวสดการแกลกจาง

(2) ปรกษาหารอเพอก�าหนดขอบงคบในการท�างานอนจะเปนประโยชน

ตอนายจางและลกจาง

(3) พจารณาค�ารองทกขของลกจาง

(4) หาทางปรองดองและระงบขอขดแยงในสถานประกอบกจการ

ในกรณทคณะกรรมการลกจางเหนวาการกระท�าของนายจางจะท�าให

ลกจางไมไดรบความเปนธรรมหรอไดรบความเดอดรอนเกนสมควร คณะ

กรรมการลกจาง ลกจางหรอสหภาพแรงงานมสทธรองขอใหศาลแรงงาน

พจารณาวนจฉย

มาตรา 51 ในกรณทกรรมการลกจางผใดหรอคณะกรรมการลกจางไม

ปฏบตหนาทของตนโดยสจรต หรอกระท�าการอนไมสมควรอนเปนภยตอความ

สงบเรยบรอยของประชาชน หรอเปดเผยความลบของนายจางเกยวกบการ

ประกอบกจการโดยไมมเหตผลอนสมควร นายจางมสทธรองขอใหศาล

คณะกรรมการลกจาง

35

แรงงานมค�าสงใหกรรมการลกจางผนนหรอกรรมการลกจางทงคณะพนจาก

ต�าแหนงได

มาตรา 52 หามมใหนายจางเลกจาง ลดคาจาง ลงโทษ ขดขวางการ

ปฏบตหนาทของกรรมการลกจาง หรอกระท�าการใดๆ อนอาจเปนผลให

กรรมการลกจางไมสามารถท�างานอยตอไปได เวนแตจะไดรบอนญาตจากศาล

แรงงาน

มาตรา 53 หามมใหนายจางใหหรอตกลงจะใหเงนหรอทรพยสนแก

กรรมการลกจาง เวนแตคาจาง คาลวงเวลา คาท�างานในวนหยด โบนส

เงนปนผล หรอประโยชนอนทกรรมการลกจางมสทธไดรบตามปกตในฐานะ

ลกจาง

หมวด 10 บทก�าหนดโทษ

มาตรา 143 นายจางผใดฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรา 50 มาตรา

52 หรอมาตรา 53 ตองระวางโทษจ�าคกไมเกนหนงเดอนหรอปรบไมเกน

หนงพนบาท หรอทงจ�าทงปรบ

ตามบทบญญต ของกฎหมาย นายจางจะตองจดใหมการประชมหารอ

กบคณะกรรมการลกจางอยางนอยสามเดอนตอหนงครง หรอเมอกรรมการ

ลกจางเกนกงหนงของกรรมการลกจางทงหมด หรอสหภาพแรงงานรองขอ

โดยมเหตผลอนสมควร

หากนายจางฝาฝน หรอไมปฏบตตาม จะไดรบโทษจ�าคกไมเกน

หนงเดอน หรอปรบไมเกนหนงพนบาท หรอทงจ�าทงปรบ

36คณะกรรมการลกจาง

ประกาศกรมแรงงาน

เรอง หลกเกณฑและวธการในการเลอกตง

คณะกรรมการลกจาง

อาศยอ�านาจตามความในมาตรา 46 แห งพระราชบญญต

แรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 อธบดกรมแรงงาน ก�าหนดหลกเกณฑและวธ

การเลอกตงกรรมการลกจางไว ดงตอไปน

ขอ 1 ในสถานประกอบกจการแหงหนง ใหเลอกตงกรรมการลกจางได

หนงคณะ เวนแตสถานประกอบกจการนนมหนวยงานหรอสาขาในจงหวดอน

ลกจางในสถานประกอบกจการเชนวานน อาจตกลงกนเลอกตงกรรมการ

ลกจางขนจงหวดละคณะได จ�านวนกรรมการลกจางในสถานประกอบกจการ

หรอในหนวยงานหรอสาขาในแตละจงหวดใหก�าหนดโดยถอหลกเกณฑตาม

มาตรา 46 แหงพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518

ขอ 2 ในสถานประกอบกจการทมจ�านวนลกจางไมแนนอนใหถออตรา

เฉลยของจ�านวนลกจางในระยะเวลาสามเดอนกอนมการเลอกตงเปนเกณฑ

เพอก�าหนดจ�านวนกรรมการลกจาง

คณะกรรมการลกจาง

37

ขอ 3 ใหลกจางในสถานประกอบกจการทประสงคจะใหมการเลอกตง

กรรมการลกจาง ลงลายมอชอรวมกนไมนอยกวาสบคนแจงเปนหนงสอตอ

นายจางหรอพนกงานประนอมขอพพาทแรงงานแหงทองททสถานประกอบ

กจการนนตงอย วาจะใหมการเลอกตงกรรมการลกจาง ทงนใหแจงลวงหนา

กอนถงก�าหนดวนเลอกตงไมนอยกวาสบหาวน

ขอ 4 ใหลกจางซงลงลายมอชอในหนงสอแจงวาจะใหมการเลอกตง

กรรมการลกจางแตงตงลกจางในสถานประกอบกจการซงไมประสงคจะสมคร

รบเลอกตงเปนกรรมการลกจางหาคนเปนคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตง

ขอ 5 ใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงก�าหนดวน เวลา และสถาน

ทในการเลอกตงกรรมการลกจาง ตลอดจนก�าหนดระยะเวลารบสมคร ผทจะ

สมครรบเลอกตงเปนกรรมการลกจางและแจงใหนายจางหรอพนกงาน

ประนอมขอพพาทแรงงานทราบโดยเรว ในการนคณะกรรมการด�าเนนการ

เลอกตงอาจแจงตามแบบ ร.ส. 17 ทายหลกเกณฑนกได

เมอนายจางไดรบแจงแลว ใหนายจางประกาศการเลอกตงกรรมการ

ลกจางโดยมขอความตามทคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงแจงใหทราบไว

ณ สถานททลกจางท�างานทกแหง เปนเวลาอยางนอยสบวนกอนวนเลอกตง

การประกาศจะท�าตามแบบ ร.ส. 18 ทายหลกเกณฑนกได

ในกรณทพนกงานประนอมขอพพาทแรงงาน ไดรบแจงตามวรรคหนง

ใหพนกงานประนอมขอพพาทแรงงานแจงใหนายจางด�าเนนการตามวรรค

สอง

38คณะกรรมการลกจาง

ขอ 6 ในกรณทสถานประกอบกจการใดแบงเปนแผนกหรอเปน

หนวยงาน ถาคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงเหนสมควรและลกจางสวน

ขางมากเหนชอบดวยจะใหมการเลอกตงกรรมการลกจางแยกตามแผนกหรอ

หนวยงาน เพอใหครบจ�านวนกรรมการลกจางตามขอ 1 กได

ขอ 7 ภายใตบงคบขอ 4 ลกจางในสถานประกอบกจการทกคนมสทธ

สมครรบเลอกตงและมสทธลงคะแนนเสยงเลอกตง

ขอ 8 ใหผทจะสมครรบเลอกตงเปนกรรมการลกจางยนใบสมครรบ

เลอกตงตอคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงภายในก�าหนดระยะเวลาตามท

ระบไวในประกาศ ใบสมครรบเลอกตงใหมขอความตามแบบ ร.ส. 19 ทาย

หลกเกณฑนหรอมขอความอยางนอย ดงตอไปน

(1) ชอและชอสกล

(2) อาย

(3) ต�าแหนงหรอหนาททปฏบตในสถานประกอบกจการดงกลาวตลอด

จนระยะเวลาในการท�างานกบสถานประกอบกจการแหงนน

(4) ลายมอชอ

เมอคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงไดรบใบสมคร ใหก�าหนด

หมายเลขประจ�าตวผสมครเรยงตามล�าดบใบสมคร ในกรณทมปญหาเกยวกบ

การก�าหนดหมายเลขประจ�าตวผสมคร ใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตง

ก�าหนดหมายเลขโดยวธจบฉลาก

ขอ 9 ใหนายจาง จดแผงหรอปายส�าหรบผสมครเลอกตงประกาศหา

เสยงเลอกตงภายในบรเวณสถานประกอบกจการไมนอยกวาสองแหง

คณะกรรมการลกจาง

39

ผสมครรบเลอกตงทไดหมายเลขประจ�าตวแลว มสทธด�าเนนการ

หาเสยง ปดประกาศ ณ แผงหรอปายทนายจางจดไวตามวรรคหนง หรอ โดย

การประชมลกจางผมสทธลงคะแนนเสยงเลอกตง แตจะปดประกาศ ณ ทอน

นอกจากแผงหรอปายทนายจางจดไว หรอประชมลกจางหรอกระจายเสยงใน

ระหวางเวลาท�างานไดตอเมอนายจางอนญาต

ขอ 10 ใหนายจางจดท�าบญชรายชอลกจางทกคนในสถานประกอบ

กจการและสงใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงหนงชดกอนวนเลอกตงไม

นอยกวาสามวน และน�าบญชรายชอลกจางดงกลาวอกชดหนงปดประกาศไว

ใหลกจางตรวจดรายชอกอนวนเลอกตงไมนอยกวาสามวน

ในกรณทไมมรายชอลกจางผ ใดในบญช หรอบญชรายชอลกจาง

ดงกลาวไมถกตอง ลกจางมสทธคดคานและขอใหนายจางแกไขใหถกตองได

ใหนายจางด�าเนนการแกไขโดยเรว และปดประกาศบญชรายชอลกจางใหม

กอนวนเลอกตง

ขอ 11 ใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงเตรยมการเลอกตงโดย

จดหาอปกรณส�าหรบใชลงคะแนนเสยงเลอกตง ดงตอไปน

(1) บตรเลอกตงซงมหมายเลขประจ�าตวผสมครทกคน

(2) หบลงคะแนนเสยงเลอกตง

(3) เครองเขยน

(4) กระดานหรอกระดาษหรออปกรณอยางอนทคลายคลงกนเพอใช

ในการนบคะแนนเสยง ทงน ใหมขนาดใหญพอทจะใหบคคลอนเหนไดชดใน

ขณะนบคะแนนเสยง

40คณะกรรมการลกจาง

ใหนายจางหรอพนกงานประนอมขอพพาทแรงงานจดหาอปกรณ

ดงกลาวในวรรคหนง เมอคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงรองขอ

ขอ 12 ใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงก�าหนดระยะเวลา

ลงคะแนนเสยงไมนอยกวาสชวโมงตดตอกน

ในกรณทลกจางท�างานเปนกะหรอท�างานในเวลาแตกตางกนหรอ

ท�างานตางสถานทกน และไมอาจมาลงคะแนนเสยงพรอมกนในระยะเวลา

หนงได ใหจดใหมการลงคะแนนเสยงแยกกน หรอในระยะเวลาอนทลกจางม

โอกาสลงคะแนนเสยงไดทกคน

ในวนเลอกตงใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงประกาศรายชอและ

หมายเลขประจ�าตวผสมครรบเลอกตงไว ณ สถานทท�าการเลอกตง

ขอ 13 การเลอกตงกรรมการลกจางใหกระท�าโดยวธการลงคะแนน

เสยงในบตรเลอกตง โดยใหผมสทธลงคะแนนเสยงเลอกตงไปแจงตอคณะ

กรรมการด�าเนนการเลอกตงในวนเลอกตง แลวใหคณะกรรมการด�าเนนการ

เลอกตงตรวจบญชรายชอ และจดแจงหมายเหตในบญชรายชอวาบคคล

ดงกลาวมาใชสทธเลอกตงแลว พรอมทงมอบบตรลงคะแนนเสยงใหผมสทธ

ดงกลาวหนงชด

ขอ 14 กอนการลงคะแนนเสยงเลอกตง ใหคณะกรรมการด�าเนนการ

เลอกตงเปดหบบตรเลอกตงตอหนาบคคลอนทอยในบรเวณสถานทเลอกตง

เพอแสดงวาไมมบตรเลอกตงหรอสงใดๆ ในหบบตรเลอกตงแลวผนกหบบตร

เลอกตงนนตอหนาบคคลทอย ณ ทนน และหากกระท�าไดใหบคคลดงกลาว

รวมกบคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตง ลงลายมอชอในบนทกแจงการเปด

คณะกรรมการลกจาง

41

และปดหบบตรดงกลาวดวย

ขอ 15 ใหผมสทธลงคะแนนเสยงเลอกตงซงไดรบบตรเลอกตงลง

คะแนนเสยงในบตรเลอกตงโดยวธกากบาท หรอท�าเครองหมายทแสดงวาได

เลอกผทมหมายเลขประจ�าตวดงกลาวเปนกรรมการลกจาง ผมสทธลงคะแนน

เสยงเลอกตงจะลงคะแนนเสยงเกนจ�านวนกรรมการลกจาง ซงก�าหนดไวไม

ได ในกรณทมการลงคะแนนเสยงเกนจ�านวนกรรมการลกจางใหถอวาบตร

ลงคะแนนเสยงดงกลาวเปนบตรเสยและไมใหนบคะแนนเสยงในบตรนน

เมอผมสทธลงคะแนนเสยงเลอกตงลงคะแนนเสยงแลว ใหพบบตร

เลอกตงมอบใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตง

ใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงหยอนบตรเลอกตงลงในหบบตร

เลอกตงตอหนาผลงคะแนนเสยงเลอกตง

ขอ 16 เมอถงเวลาสนสดการเลอกตงแลว ใหคณะกรรมการด�าเนนการ

เลอกตงประกาศดวยวาจาวาพนก�าหนดการลงคะแนนเสยงแลวและจะ

ด�าเนนการนบคะแนนเสยงตอไป

ในการนบคะแนนเสยงใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงเปดหบบตร

และเรมนบคะแนนเสยง โดยการเปดบตรเลอกตงคราวละหนงบตรแสดงให

ผเกยวของไดเหนทวกน แลวขานคะแนนเสยงเพอใหคณะกรรมการด�าเนนการ

เลอกตงซงมหนาทบนทกคะแนนเสยงไดลงคะแนนเสยงไว และใหด�าเนนการ

เชนเดยวกนนจนกวาบตรเลอกตงในหบบตรเลอกตงหมด

ใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงรวมคะแนนเสยงทไดรบเลอกตง

ของผสมครรบเลอกตงทกคน ผสมครรบเลอกตงซงไดคะแนนเสยงมากทสด

ตามล�าดบครบจ�านวนทก�าหนดไวเปนกรรมการลกจาง

42คณะกรรมการลกจาง

ขอ 17 ใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงแจงใหนายจางและ

พนกงานประนอมขอพพาทแรงงานแหงทองททสถานประกอบกจการนนตง

อยทราบโดยไมชกชา วาผใดไดรบเลอกตงเปนกรรมการลกจางหรอแจงตาม

แบบ ร.ส. 20 ทายหลกเกณฑน

ขอ 18 ใหกรรมการลกจางซงไดรบเลอกตงตามขอ 16 มสทธและ

หนาทในฐานะกรรมการลกจางนบแตวนทเลอกตงเปนตนไป

ขอ 19 การเลอกตงกรรมการลกจางแทนต�าแหนงทวางตามมาตรา

48 แหงพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 ใหน�าบทบญญตวาดวย

การเลอกตงกรรมการลกจางดงกลาวมาแลว มาใชบงคบโดยอนโลม

ประกาศ ณ วนท 16 พฤษภาคม 2518

นคม จนทรวทร

อธบดกรมแรงงาน

คณะกรรมการลกจาง

43

บทท 4

แนวทางการด�าเนนงานของคณะกรรมการลกจาง

คณะกรรมการลกจาง เมอไดรบการเลอกตงหรอแตงตงแลวจะด�ารง

ต�าแหนงเปนเวลา 3 ป การทจะปฏบตงานใหมประสทธภาพอาจสรปเปน

แนวทางการด�าเนนงานไดดงน

(1) ตงประธานกรรมการลกจางขนเปนการภายในโดยเลอกกนเอง

ระหวางกรรมการเพอท�าหนาทประสานงานหรอเปนหลกของคณะกรรมการ

ลกจางในการด�าเนนการตางๆ และเปนผทตดตอประสานงานกบนายจางและ

ลกจางอนๆ

(2) แตงตงเลขานการของคณะกรรมการลกจาง เพอท�าหนาทดาน

ธรการ การจดรายงานการประชม รวบรวมความเหนของกรรมการลกจาง

แลวจดพมพเปนวาระการประชมเสนอตอนายจางเพอพจารณาลวงหนากอน

การประชมกบคณะกรรมการลกจาง

การด�าเนนงานของ

คณะกรรมการลกจาง

44คณะกรรมการลกจาง

(3) คณะกรรมการลกจางควรจะก�าหนดเวลาพบปะกนเปนครงคราว

ตามสมควร เพอหารอปญหาตางๆ ทควรแกไข หรอหนทางทจะสรางความ

สมพนธระหวางนายจางกบลกจาง ตลอดจนอ�านวยความสะดวกในการพบปะ

หารอกบฝายนายจางเสมอ

(4) คณะกรรมการลกจาง เมอไดรบการแตงตงหรอเลอกตงขนมาแลว

ทกคนควรศกษาถงหนาทและการปฏบตงานของคณะกรรมการลกจางให

เขาใจโดยแจงชดตามเจตนารมณของกฎหมาย ทงนอาจหารอกบนายจางเพอ

ขออนญาตใหมการอบรมใหรถงหนาทความรบผดชอบทถกตองของคณะ

กรรมการลกจาง โดยประสานหนวยงานของกรมสวสดการและคมครอง

แรงงานในทองททสถานประกอบกจการตงอย

กรรมการลกจางทกคนควรปฏบตตนใหเปนทยอมรบของลกจางและ

นายจาง ไมถอโอกาสน�าเอาต�าแหนงกรรมการลกจางและความไววางใจท

ลกจางและนายจางมอบใหไปอวดอางเพอด�าเนนการนอกเหนอกฎระเบยบ

ขอบงคบของสถานประกอบกจการนน

(5) ถานายจางไมจดใหมการประชมรวมกบคณะกรรมการลกจางอยาง

นอยสามเดอนตอหนงครงตามกฎหมายก�าหนด กรรมการลกจางควรตดตอ

สอบถามนายจางขอใหเปดการประชมโดยเรว ถานายจางยงเพกเฉยอยกให

กรรมการลกจางรบแจงใหพนกงานประนอมขอพพาทแรงงานทราบ

ทงสองฝายควรวางแนวทางทจะปฏบตตอกนในเรองของการประชม

หารอ ควรก�าหนดแบบแผนในการประชมในรายละเอยดใหแจงชดทกขนตอน

(6) ขอบเขตของเรองทควรจะน�าเขาสการรวมปรกษาหารอระหวาง

คณะกรรมการลกจาง

45

ฝายนายจางกบคณะกรรมการลกจางนอกเหนอจากทกฎหมายก�าหนด และ

แนวทางในการน�าผลจากการปรกษาหารอไปปฏบต

6.1 เรองทจะน�าเขาหารอ (นอกเหนอจากทกฎหมายก�าหนด)

๏ ประสทธภาพการผลต

๏ ความปลอดภยในการท�างาน

๏ การจดท�าความสะอาดในสถานประกอบกจการ

๏ การท�ากจกรรมทกอประโยชนแกชมชนตามโอกาส

๏ การพจารณาความด ความชอบ และการลงโทษ

๏ การชะลอการเลกจางและการโยกยายต�าแหนงการแตงตงบคคล

๏ การจดสรรผลประโยชนทพงได

๏ การด�าเนนการสหกรณ ฌาปนกจ และรานคา

๏ เรองทจะยนขอเรยกรอง

6.2 แนวทางในการน�าผลการหารอไปปฏบต

๏ จดท�าบนทกสรปการรวมปรกษาหารอเปนลายลกษณอกษร

ระหวางฝายบรหารและกรรมการลกจาง

๏ ประชาสมพนธผลสรปใหทราบทวกน

๏ ทงสองฝายน�าไปปฏบต

๏ กรณทลกจางเสยประโยชนใหด�าเนนการตามขนตอนของกฎหมาย

๏ ก�าหนดหนาท ความรบผดชอบของฝายจดการ และกรรมการ

ลกจางในการปฏบตตามขอปรกษาหารอรวม

๏ ทงสองฝายควรตดตามการปฏบตตามขอปรกษาหารอรวมและ

แกไขใหเหมาะสมกบสภาวการณ

46คณะกรรมการลกจาง

(7) ใหความส�าคญกบการประชาสมพนธ กลาวคอลกจางและฝาย

จดการทกคนในสถานประกอบกจการนน ควรมสทธรบรผลของการประชม

รวมทงมตในทประชมระหวางฝายนายจางและคณะกรรมการลกจาง

หลกการบรหารงานของคณะกรรมการลกจาง

การบรหารงานของคณะกรรมการลกจางจ�าเปนจะตองพจารณาจาก

ขอบเขตหนาททกฎหมายก�าหนดไว ประกอบกบสภาพความสมพนธภายใน

ระหวางนายจางกบคณะกรรมการลกจางเปนเกณฑ เพอใหการด�าเนนการ

เปนไปอยางมประสทธภาพบรรลเปาหมายและวตถประสงคของทกฝายใน

สถานประกอบกจการนนๆ

ขอบเขตการด�าเนนงานทกฎหมายรบรอง

คณะกรรมการลกจางมหนาทจะตองรวมปรกษาหารอกบนายจางเพอ

พจารณาขอยตรวมกนในเรองตางๆดงน

ก. การจดสวสดการแกลกจาง

ข. ปรกษาหารอเพอก�าหนดขอบงคบในการท�างาน อนจะเปนประโยชน

ตอนายจางและลกจาง

ค. พจารณาค�ารองทกขของลกจาง

ง. หาทางปรองดองและระงบขอขดแยง

คณะกรรมการลกจาง

47

ก. การจดสวสดการแกลกจาง

คณะกรรมการลกจางควรใชดลยพนจวาเหมาะสมหรอจ�าเปน

แคไหนอยางไรทจะเสนอขอสวสดการนนๆ กบนายจาง โดยตองพจารณา

ความเปนไปไดและก�าลงทรพยของนายจางประกอบดวย ทงนคณะกรรมการ

ลกจางตองค�านงถงจ�านวนลกจางทจะไดรบผลประโยชนวามากพอสมควร

และคมกบรายจายของนายจางทตองเพมขนเพอจดสวสดการนนหรอไม

ข. ปรกษาหารอเพอก�าหนดขอบงคบในการท�างานอนจะเปน

ประโยชนตอนายจางและลกจาง

ตามกฎหมายคมครองแรงงาน นายจางมอ�านาจก�าหนดขอบงคบ

เกยวกบการท�างานไดฝายเดยว คณะกรรมการลกจางจงเปนเพยงผหยบยก

กฎระเบยบขอบงคบทเกยวของกบการท�างานบางขอทลกจางสวนใหญ ไม

พอใจหรอมปญหาในทางปฏบตมาชแจงแถลงเหตผลกนในทประชมกบฝาย

นายจาง เพอขอใหเปลยนแปลงหรอแกไขใหเหมาะสมหรอใหเกดความคลอง

ตวในทางปฏบตมากยงขน ซงจะเปนการเปดโอกาสใหฝายนายจางชแจง

เหตผล วตถประสงคหรอความจ�าเปนทจะตองออกกฎระเบยบขอนน ๆ ไว

อนจะมผลในทางเสรมสรางแรงงานสมพนธทดอกสวนหนงดวย

การด�าเนนการในขอ ก. และ ข. เปนเรองทมผลกระทบโดยตรงกบ

ขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง ดงนน เมอทประชมรวมระหวางฝายนายจาง

กบคณะกรรมการลกจางมขอยตแลว หาก

(1) ขอยตนนเปนประโยชนแกนายจาง และลกจางมากกวาขอตกลงฯ

เดม ทงสองอาจประกาศใชได โดยถอวาเปนสญญาจางแรงงานทเปนคณแก

48คณะกรรมการลกจาง

ลกจ างยงกว ามผลใช บงคบได ตามมาตรา 20 แหงพระราชบญญต

แรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518

(2) ขอยตนนเปนคณแกนายจางฝายเดยว หรอเปนขอยตทลดรอนหรอ

ลดประโยชนทลกจางเคยไดรบอยลงจากเดม ไมมผลในการบงคบใช แตจะ

เปนประโยชนรวมกนระหวางฝายนายจางและลกจางในโอกาสตอไป เมอม

การด�าเนนการตามขนตอนของกฎหมายในเรองของการเปลยนแปลงขอตกลง

เกยวกบสภาพการจาง กลาวคอ เปนขอยตเบองตนททงสองฝายตางยอมรบ

เหตผลและเงอนไขแหงขอยตนนๆ เมอมการแจงขอเรยกรอง ฝายแจงขอเรยก

รองกสามารถน�าขอยตจากการปรกษาหารอรวมกนไปบรรจไวในขอเรยกรอง

เพอใหเปลยนผลของขอยตนนๆ เปนขอตกลง ฯ ซงมผลใชบงคบตอไป

ค. พจารณาค�ารองทกขของลกจาง

การรองทกขของลกจางใหนายจางจดการแกไขหรอคลคลายเรองใด

เรองหนงเพอระงบขอขดแยงระหวางกน มขอบขายของขอรองทกขกวาง ๆ ดงน

(1) เกยวกบสทธและหนาท

(1.1) กฎหมายและค�าสงตางๆ ททางราชการประกาศใชเกยวกบ

เรองแรงงานทงหมด เชน พระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518,

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541

(1.2) สญญาขอตกลงรวมหรอสญญาสวนบคคล ไดแก สญญา

ขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง สญญาจางแรงงาน ฯลฯ

(1.3) ระเบยบขอบงคบหรอค�าสงไดแก ระเบยบการรองทกข

ระเบยบการลงโทษ ระเบยบการลา ฯลฯ ตองชอบดวยกฎหมายแรงงาน

คณะกรรมการลกจาง

49

ในกรณทนายจางออกระเบยบใด โดยขดหรอฝาฝนกฎหมายแรงงาน หรอบาง

ครงลงโทษรนแรงเกนกวาเหตกน�ามาเปนเรองรองทกขได

(1.4) ธรรมเนยมประเพณ รวมทงเปนเรองศาสนา ประเพณของ

ทองถน

(2) สภาพแวดลอมเกยวกบการท�างาน

ไดแก การดแลสถานทในเรองของการระบายอากาศ ความรอน

ความหนาว เสยง แสงสวาง ความปลอดภยตางๆ ฯลฯ ซงขนต�าเปนไปตาม

ทกฎหมายก�าหนดไว

(3) การปฏบตหนาทไมเปนธรรม และละเมดศกดศรของฝายใดฝายหนง

ไดแก การเคารพในสทธสวนบคคลของกนและกน ไมลวงละเมด

สทธอนควรของอกฝายหนง เชน นายจางไมควรพดจาหยาบคายกบลกจาง

และการปฏบตตอลกจางในทกวถทางตองเปนไปโดยยตธรรมไมล�าเอยงหรอ

เลอกปฏบตใหสทธแกลกจางโดยเสมอกน

(4) เกยวกบการตความ การปฏบตตามสญญาขอตกลง

สญญาขอตกลงเกยวกบสภาพการจางซงทงสองฝายอาจเขยนไว

คลมเครอโดยไมตงใจ เมอมเหตการณทตองตความอาจท�าใหเกดปญหาขอ

ขดแยงขนได จะเหนไดวาขอบขายของเรองทจะรองทกขนนมกวางขวางพอ

สมควร และการด�าเนนการพจารณาค�ารองทกขของลกจาง คณะกรรมการ

ลกจางควรกระท�าเทาทจ�าเปน เพอใหเกดความยตธรรมแกผรองทกข ทงน

ตองไมเปนการกาวลวงไปในขบวนยตขอรองทกข ทมขนตอนการพจารณา

ก�าหนดไว โดยชดเจนอยแลวในระเบยบขอบงคบของสถานประกอบกจการ

50คณะกรรมการลกจาง

นน ดงนนการปรกษาหารอรวมกนระหวางฝายนายจางกบคณะกรรมการ

ลกจางเกยวกบการพจารณาค�ารองทกขของลกจาง จงอาจจ�าแนกลกษณะการ

ด�าเนนการออกได ดงน

1) การพจารณาเกยวกบขอรองทกขของลกจางโดยสวนรวม เชน

เกยวกบสภาพแวดลอมในการท�างาน สภาพการท�างาน ฯลฯ

2) ตดตามผลการพจารณาค�ารองทกขในขนตอนการรองทกขของ

สถานประกอบกจการ

3) พจารณาใหความเหนในกรณทผทมอ�านาจในการยตขอรองทกข

ตามขนตอนไดเสนอเรองใหพจารณา ใหความเหนในการประชมรวมกน

ระหวางฝายนายจางกบคณะกรรมการลกจาง

ดงนน หากการพจารณาค�ารองทกขของลกจางในสถานประกอบ

กจการบางแหงมระเบยบเกยวกบการยนเรองราวรองทกขของลกจางอยบาง

แลว แตเมอมกรรมการลกจาง ลกจางอาจยนเรองราวรองทกขผานทางคณะ

กรรมการลกจางกได ดวยความรสกวากรรมการลกจางในฐานะตวแทนของ

ตนจะสามารถด�าเนนการไดผลดกวา หรออาจเปนไดวาลกจางไดรองเรยนตาม

ล�าดบแลว แตเหนวาตนเองยงไมไดรบความเปนธรรม จงรองขอใหกรรมการ

ลกจางด�าเนนการให ซงกรรมการลกจางกควรทจะพจารณาค�ารองทกขโดย

รอบคอบ และตองแยกใหออกวาการรองทกขนนเปนเรองทสามารถจะรบไว

พจารณาไดหรอไม เชน เปนเรองสวนตว การละเมดเกยวกบสทธหนาทหรอ

การละเมดศกดศรหรอขอกฎหมาย เปนตน และจะตองพจารณาโดยใหความ

คณะกรรมการลกจาง

51

เปนธรรมแกผเกยวของทกฝายไมล�าเอยงเขาขางฝายใดฝายหนง ถาขอเทจจรง

ปรากฏวาผรองทกขเปนฝายผด ผรองทกขจะตองยอมรบขอเทจจรงนนเพอ

สรางความเชอถอใหเกดแกนายจาง เปนการสรางความสมพนธอนดใหเกด

ขนในสถานประกอบกจการ

ง. หาทางปรองดอง และระงบขอขดแยง

ความขดแยงในสถานประกอบกจการมไดหลายลกษณะหลายรปแบบ

อาจเปนความขดแยงในระดบลกจางดวยกนหรอระหวางฝายบรหารกบลกจาง

อาจเรมจากความไมพอใจกนเปนสวนตวจนมผลใหเกดปญหาในการท�างาน

รวมกน ในสถานทท�างานหรออาจเกดจากการมองอกฝายหนงอยางมอคต

คณะกรรมการลกจางควรมสวนชวยประสานความเขาใจกนหาทาง

ปรองดองและระงบปญหาขอขดแยงทก�าลงจะเกดหรอเกดขนแลว ซงอาจ

เปนเพยงปญหาขอขดแยงเลกนอยเทานน ทงนเพอใหเกดความสงบสขใน

สถานประกอบกจการนนเปนส�าคญ

ขอบเขตการด�าเนนงานนอกเหนอจากทกฎหมายก�าหนด

ผลจากการด�าเนนงานในกรณนจะมขนได กตอเมอทงสองฝายมความ

เชอมนวาการปรกษาหารอรวมกน เปนระบบทใหคณประโยชนในการพฒนา

ประสทธภาพในการบรหารองคการ นายจางควรรบความเหนของคณะ

กรรมการลกจางไวพจารณาดวยความจรงใจโดยไมมอคต เพราะขอเสนอแนะ

52คณะกรรมการลกจาง

บางเรองอาจเกยวของกบระบบการบรหารองคการอยดวย และเมอพจารณา

แลวหากเหนวาพอจะถอปฏบตไดกควรด�าเนนการและแจงใหทประชมคณะ

กรรมการลกจางทราบ

ขอควรค�านงในการปฏบตงานของคณะกรรมการลกจาง

แมวากฎหมายจะใหสทธแกลกจางในการจดตงคณะกรรมการลกจาง

แตการทคณะกรรมการลกจางจะปฏบตงานอยางไดผลในการสรางความ

สมพนธอนดระหวางนายจางและลกจางนน นายจางจะตองใหความรวมมอ

อยางจรงใจ และการทคณะกรรมการลกจางจะไดรบการยอมรบในทางปฏบต

นนควรค�านงถงการปฏบต ดงน

(1) กรรมการลกจางจะตองปฏบตงานใหเปนตวอยางแกลกจางทวไป

เพราะผทไดรบการเลอกตง หรอแตงตงใหเปนกรรมการลกจางนนถอวาเปน

บคคลทไดรบเกยรตจากเพอนรวมงานใหปฏบตหนาทแกไขปญหาความขดแยง

และเสรมสรางแรงงานสมพนธทดในสถานประกอบกจการ กรรมการลกจาง

ควรยอมรบบทบาทของนายจางในฐานะผบรหารกจการซงตองรบผดชอบ

ตอการด�าเนนงานทงหมด

(2) แมวากฎหมายจะใหสทธคมครองกรรมการลกจางบางประการ โดย

เฉพาะทเกยวกบการลงโทษ ซงนายจางจะตองไดรบอนญาตจากศาลแรงงานกอน

กตาม ผทเปนกรรมการลกจางกควรปฏบตตามระเบยบขอบงคบในการท�างาน

โดยเครงครด เพราะถามการขออนญาตศาลแรงงานลงโทษบอยๆ กรรมการ

คณะกรรมการลกจาง

53

ลกจางผนนกอาจจะเปนทไมไววางใจของเพอนรวมงานและนายจางได

(3) กรรมการลกจางเมอจะหารอกนเกยวกบการปฏบตงานควรจะหารอ

กนนอกเวลา ท�างานหรอถาจะหารอปญหากนในเวลาท�างานกจะตองขอ

อนญาตจากหวหนางานหรอนายจางกอนเพราะการหารอปญหาตางๆ ในเวลา

ท�างานโดยไมไดรบอนญาตจากหวหนางานหรอนายจางอยเสมอ อาจจะไม

เปนทพอใจของนายจางและเพอนรวมงานทเหนวาการเปนกรรมการลกจาง

นนสะดวกสบาย สามารถทจะกระท�าอะไรกได ในขณะทลกจางอนตองปฏบต

งานอยางเตมทและอยในระเบยบวนยอยางเครงครดซงอาจจะกอใหเกดความ

ไมพอใจและกลายเปนความขดแยงในทสด

(4) กรรมการลกจางพงระลกเสมอวาการเปนกรรมการลกจางนนเปน

อกฐานะหนงคอ เปนผแทนของลกจางในการแสดงความเหนและรกษาผล

ประโยชนแทนลกจางอน เพอจดประสงคในอนจะกอใหเกดแรงงานสมพนธ

ทดขนในสถานประกอบกจการ และการเปนกรรมการลกจางนกอยในระยะ

เวลาจ�ากดเพยงสามปเทานน แตหนาททนายจางไดมอบหมายใหท�าเปนเรอง

ส�าคญจะตองเอาใจใสตลอดเวลาท�างาน ลกจางทเปนกรรมการลกจางจะตอง

รบผดชอบงาน และพรอมเสมอทจะท�างานในหนาทตามค�าสงของนายจาง

(5) การรบหนาทเปนกรรมการลกจางนน เปนการเสยสละอยางสงทง

สตปญญา ก�าลงกายและความสะดวกสบายตางๆ แมวาจะไมมสงตอบแทน

การท�างานในหนาทกรรมการลกจางกตาม แตถาเกดความสมพนธทดขนใน

54คณะกรรมการลกจาง

กจการ ลกจางทกคนมขวญและมความสขสบายยอมเปนสงทนาภาคภมใจยง

ของกรรมการลกจางทกคน

(6) กฎหมายก�าหนดแนวทางแกไขปญหาขนสดทายไวกบกรรมการ

ลกจาง เมอกรรมการลกจางเหนวาการกระท�าของนายจางจะท�าใหลกจางไม

ไดรบความเปนธรรม หรอไดรบความเดอดรอนเกนสมควร คณะกรรมการ

ลกจางกมสทธรองขอใหศาลแรงงานพจารณาวนจฉย ดงนน กอนทกรรมการ

ลกจางจะใชสทธทางศาล ควรจะไดใชมาตรการอนๆ อยางเตมทเสยกอน เชน

คณะกรรมการลกจางอาจหารอรวมกบนายจางหรอพนกงานประนอม

ขอพพาทแรงงาน เพอหาแนวทางรวมกนในการขจดปญหาเหลานน เพราะ

บอยครงทการใชสทธทางศาลมผลกระทบตอแรงงานสมพนธในสถานประกอบ

กจการนน

อยางไรกตามกรรมการลกจางควรระลกไวเสมอวาการปรกษาหารอ

รวมกบนายจาง ไมใชการยนขอเรยกรองเกยวกบสภาพการจาง ขอเสนอตางๆ

จะประสานความส�าเรจหรอไมขนอยกบความสมพนธของทงสองฝายและ

ความจรงใจในการแกปญหารวมกนอยางแทจรง

คณะกรรมการลกจาง

55

บทบาทของคณะกรรมการลกจางตอนายจาง

(1) สรางความเชอถอใหแกนายจาง

(2) ใหความรวมมอในกจกรรมอนเปนประโยชนแกทงสองฝาย

(3) ใหขอมลทถกตองตามความเปนจรง

(4) เสยสละเพองานของกรรมการลกจาง

(5) เสนอแนะแนวทางในการแกไขปญหา

(6) ตองปฏบตตามระเบยบขอบงคบของนายจาง

(7) ตดตามเรองทไดมการเสนอแนะตกลงกนได

(8) แจงผลการเจรจาการตกลงใหลกจางทราบ

56คณะกรรมการลกจาง

บทท 5

หนาทของนายจางเกยวกบการเลอกตงคณะกรรมการ

ลกจาง

เมอนายจางไดรบหนงสอจากลกจางวา มความประสงคจะใหมการ

เลอกตงคณะกรรมการลกจาง นายจางมหนาททจะตองปฏบต ดงน

(1) ประกาศการเลอกตงกรรมการลกจาง โดยมขอความตามทคณะ

กรรมการด�าเนนการเลอกตงแจงใหทราบ ณ สถานททลกจางท�างานทกแหง

เปนเวลาอยางนอย 10 วน กอนวนเลอกตง

(2) ใหนายจางจดแผงหรอปายส�าหรบผสมครรบเลอกตงประกาศ

หาเสยงเลอกตงภายในบรเวณสถานประกอบกจการ ไมนอยกวา 2 แหง

(3) ใหนายจางจดท�าบญชรายชอลกจางทกคนในสถานประกอบกจการ

และสงใหคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตง 1 ชด กอนวนเลอกตงไมนอยกวา

3 วน

หนาท บทบาท และสทธของนายจาง

ตอคณะกรรมการลกจาง

คณะกรรมการลกจาง

57

ในกรณทไมมรายชอลกจางผใดในบญช หรอบญชรายชอไมถกตอง

ลกจางมสทธคดคานใหนายจางแกไขใหถกตอง ใหนายจางด�าเนนการแกไข

โดยเรวและปดประกาศบญชรายชอลกจางใหมกอนวนเลอกตง

(4) ใหนายจาง (หรอกรรมการด�าเนนการเลอกตง พนกงานประนอม

ขอพพาทแรงงาน)จดหาอปกรณส�าหรบใชลงคะแนนเสยงเลอกตงดงตอไปน

1. บตรเลอกตงซงมหมายเลขประจ�าตวผสมครทกคน

2. หบบตรลงคะแนนเสยง

3. เครองเขยน

4. กระดานหรอกระดาษหรออปกรณอน เพอใชในการนบคะแนนเสยง

หนาทและความรบผดชอบตามกฎหมายของนายจาง

ตอคณะกรรมการลกจาง

1. นายจางจะตองจดใหมการประชมปรกษาหารอรวมกบกรรมการ

ลกจางอยางนอย 3 เดอนตอหนงครง

2. นายจางตองจดใหมการประชมรวมกบคณะกรรมการลกจางเมอ

ไดรบค�ารองขอจาก

ก. กรรมการลกจางเกนกงหนงของกรรมการลกจางทงหมดหรอ

ข. สหภาพแรงงาน

ทงนในค�ารองขอนน จะตองมเหตผลอนสมควรเพอ

1. จดสวสดการแกลกจาง

2. ปรกษาหารอ เพอก�าหนดขอบงคบในการท�างานอนจะเปน

ประโยชนตอนายจางและลกจาง

58คณะกรรมการลกจาง

3. พจารณาค�ารองทกขของลกจาง

4. หาทางปรองดองและระงบขอขดแยงในสถานประกอบกจการ

ดงนนหากการรองขอของกรรมการลกจางหรอสหภาพแรงงาน มไดม

เหตผลอนสมควรเพอการใดการหนงดงกลาวขางตน นายจางชอบทจะปฏเสธ

ได แตอยางไรกตามการจะใหมการประชมหรอไม นายจางจ�าตองพจารณา

โดยรอบคอบถงผลดผลเสยทจะเกดขน อนจะมผลกระทบโดยตรงกบความ

สมพนธของทงสองฝาย เพราะการจดประชมมผลดตอนายจางมากกวาการ

ปฏเสธอยางนอยกจะไดทราบถงความรสกของลกจางตอการบรหารงานของ

นายจาง เพอเปนขอมลในการก�าหนดมาตรการปองกนปญหาทอาจจะเกดขนได

นอกจากนนกฎหมายยงไดก�าหนดขอหามส�าหรบนายจางมใหกระท�า

การดงตอไปนตอคณะกรรมการลกจางคอ

(ก) ใหหรอตกลงจะใหเงนแกกรรมการลกจางหรอ

(ข) ใหหรอตกลงจะใหทรพยสนแกกรรมการลกจาง

เวนแตคาจาง คาลวงเวลา คาท�างานในวนหยด โบนส เงนปนผล

หรอประโยชนอนทกรรมการลกจางมสทธไดรบตามปกต

ถานายจางใหหรอตกลงจะใหเงนหรอทรพยสนอนนอกจากเงนหรอ

ประโยชนทกรรมการลกจางจะพงไดรบตอบแทนจากการท�างานตามปกต

เพอจงใจใหกรรมการลกจางปฏบตหรองดเวนการปฏบตตามหนาทเพอ

ประโยชนของนายจาง เปนสงทกฎหมายไดก�าหนดหามไวมใหนายจาง

กระท�าการดงกลาว

(ค) เลกจาง ลดคาจาง ลงโทษ ขดขวางการปฏบตหนาทในฐานะ

กรรมการลกจาง กระท�าการใด ๆ อนอาจเปนผลใหกรรมการลกจางไมสามารถ

ท�างานอยตอไปได เวนแตจะไดรบอนญาตจากศาลแรงงาน

คณะกรรมการลกจาง

59

บทบาทของนายจางทพงมตอคณะกรรมการลกจาง

ในกรณทนายจางเหนความส�าคญและยอมรบวาคณะกรรมการลกจาง

จะมสวนชวยลดปญหาความขดแยงและสรางความสมพนธอนดในสถาน

ประกอบกจการ ระหวางนายจางและลกจาง ฝายนายจางอาจมบทบาทเพอ

ชวยสงเสรมและสนบสนนการด�าเนนงานของคณะกรรมการลกจางได

ดงตอไปน

(1) ก�าหนดตวบคคลทจะเปนตวแทนของฝายนายจางในการหารอโดย

ไมจ�าเปนตองมจ�านวนเทากบคณะกรรมการลกจาง

(2) ก�าหนดนโยบายและใหความรแกผแทนฝายนายจาง (ฝายจดการ

ระดบสง) และกรรมการลกจางในเรองการด�าเนนงานของคณะกรรมการ

ลกจาง

(3) ใหการยอมรบคณะกรรมการลกจางซงท�าหนาทแทนลกจางในการ

เสนอความคดเหน และขอขดของตาง ๆ ในการปฏบตงานกบนายจาง ตลอด

จนใหความส�าคญและดแลเอาใจใสกบขอเสนอเหลานนและหาทางแกไข

ปรบปรงใหดขนอยางจรงใจ เพราะถาลกจางไดรบการดแลเอาใจใสจาก

นายจางด มฐานะทางเศรษฐกจและสงคมทเหมาะสม มสขภาพรางกายท

แขงแรงและมสขภาพจตดกจะเกดความสมบรณในการท�างาน พรอมทจะ

ชวยนายจางเพมผลผลตเพอความกาวหนาของกจการอนเปนผลใหนายจางม

ก�าไรเพมขน เมอนายจางมก�าไรเพมขนแลวแตละฝายกยอมจะไดสวนเฉลย

ของผลก�าไรทเปนธรรมตอบแทน

(4) เตรยมจดท�างบประมาณตามความจ�าเปนเพอการด�าเนนงานรวม

กบคณะกรรมการลกจาง

60คณะกรรมการลกจาง

(5) ใหหลกประกนความมนใจในการท�างานวาจะไมถกกลนแกลง

(6) ปฏบตตามผลทไดมการหารอกน

(7) ใหขอมลขาวสารทจะชวยในการบรหารงานของคณะกรรมการลกจาง

(8) ใหมกจการรวมกนในดานสงคมและสวสดการ

(9) เมอมปญหาเปดโอกาสใหกรรมการลกจางหารอไดตลอดเวลา

(10) แจงผลการหารอรวมกบคณะกรรมการลกจางใหลกจางทราบ

(11) ใหความรความเขาใจแกลกจางในการด�าเนนการตามโครงการ

ทไดมการตกลงกน

สทธของนายจางตอคณะกรรมการลกจาง

นายจางมสทธทจะรองขอใหศาลแรงงานมค�าสงใหกรรมการลกจาง

ผหนงผใด หรอกรรมการลกจางทงคณะพนจากต�าแหนงได เมอปรากฏวา

1. ไมปฏบตหนาทโดยสจรต

ในการพจารณาวาการกระท�าอยางใดเปนการกระท�าทไมสจรตนน

จ�าเปนอยางยงทจะตองพจารณาถงหนาทตามปกตของกรรมการลกจางเปน

กรณ ๆ ไป จะก�าหนดกฎเกณฑตายตวไมได อาท ในการพจารณาค�ารองทกข

ของลกจาง หากกรรมการลกจางรอยแลววาลกจางผรองไดกระท�าความผด

จรง แตกลบไปเรยกหรอรบทรพยสนจากลกจางผรองโดยใหค�ามนวาจะ

พยายามหาทางใหผนนพนผด เปนตน ตวอยางขางตนเปนเรองทเหนไดชด

แตเรองการกระท�าโดยไมสจรตนนมทางทจะกระท�าไดมากมาย ซงไมอาจจะ

ก�าหนดลวงหนาไดอยางไรกตามภาระการพสจนความไมสจรตยอมตกเปนของ

นายจางผกลาวอาง ในอนทจะหาพยานหลกฐานไปแสดงตอศาลแรงงานเพอ

ออกค�าสงตอไป

คณะกรรมการลกจาง

61

2. กระท�าการอนไมสมควรอนเปนภยตอความสงบเรยบรอยของ

ประชาชน

ค�าวาประชาชนในทนนาจะมความหมายรวมถงบรรดาลกจางใน

สถานประกอบกจการนน ๆ ดวยเพราะหากเปนการกระท�าทขดตอความสงบ

เรยบรอยของประชาชนโดยทวไปกเปนความผดตอแผนดน และเจาพนกงาน

ต�ารวจกมหนาทโดยตรงอยแลว ตวอยางของการกระท�าอนไมสมควรอนจะ

เปนภยตอความสงบเรยบรอย เชน กรรมการลกจางมนสยชอบขมเหงรงแก

ลกจางอนหรอพกอาวธไปสถานทท�างานโดยเปดเผย เปนตน

3. เปดเผยความลบของนายจางเกยวกบการประกอบกจการโดยไมม

เหตผลอนสมควร

การเปดเผยความลบในทนตองเปนความลบเกยวกบการประกอบ

กจการของนายจาง อาท ตนทนการผลต สตรสารเคม เปนตน เนองจาก

กรรมการลกจางมโอกาสทจะปรกษาหารอปญหาตาง ๆ กบนายจางโดย

ใกลชด จงอาจจะรความลบบางประการของกจการ ซงหากรวไหลแลวอาจ

กอใหเกดความเสยหายแกนายจาง กฎหมายจงบญญตใหสทธนายจางในการ

ทจะรองขอใหศาลสงใหกรรมการลกจางผเปดเผยความลบของนายจางพน

จากต�าแหนงได

62คณะกรรมการลกจาง

ฝายนายจางกบคณะกรรมการลกจางจะรวมมอกน

ในการพฒนาสถานประกอบกจการไดอยางไรบาง

1. ปรกษาหารอรวมกนอยางสม�าเสมอในเรองตาง ๆ เกยวกบการ

พฒนาสถานประกอบกจการ ประสทธภาพการผลต ความมนคง ความ

ปลอดภย สวสดการ ภาพพจน ชอเสยงและอน ๆ

2. เมอมปญหาเกดขนควรรวมกนแกไขปญหานน ๆ โดยไมชกชา

3. รวมกนรณรงคใหพนกงานมความตนตวในการเพมประสทธภาพการ

ผลตและด�าเนนกจกรรมตามเปาหมาย

4. ใหการสงเสรมแกลกจางทมความคดรเรมในการคนควาและหา

เทคโนโลยใหม ๆ มาใหเพอเพมประสทธภาพการผลต

5. เสรมสรางความสมพนธอนดระหวางนายจางกบคณะกรรมการ

ลกจาง

6. ประชาสมพนธปญหาและกจกรรมทด�าเนนการรวมกนใหพนกงาน

ไดทราบทวไป

คณะกรรมการลกจาง

63

ค�าพพากษาฎกาทเกยวของ

64คณะกรรมการลกจาง

คณะกรรมการลกจาง

65

ค�าพพากษาฎกาท 2008/2526

แมคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงมจดใหมการลงคะแนนเสยงใน

บตรเลอกตงตามทอธบดกรมแรงงานก�าหนดไวในประกาศกรมแรงงาน เรอง

หลกเกณฑและวธการในการเลอกตงกรรมการลกจางกตาม เมอกรณนม

ผสมครรบเลอกตงเปนกรรมการลกจาง 7 คน ครบจ�านวนตามทกฎหมาย

ก�าหนดในสถานประกอบกจการแหงน และหากจะจดใหมการลงคะแนนเสยง

ในบตรเลอกตงตามประกาศกรมแรงงานฯ ผลทไดรบกไมเปลยนแปลงเปนอน

ไปได กรรมการลกจางกจะไดแกผสมครรบเลอกตงทง 7 เปนกรรมการลกจาง

ไปทเดยว จงเปนการด�าเนนการในประกาศกรมแรงงานฯ ใหมผลใชไดอยาง

จรงจงในทางปฏบต

ผสมครรบเลอกตงใชวาจะเปนไดโดยตองมการลงคะแนนเสยงทกกรณ

ไปกหาไดไม ดงจะเหนไดจากกฎกระทรวง ฉบบท 1 (พ.ศ. 2518) ทออกตาม

ความในมาตรา 13 แหงพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 ทวาดวย

ค�าพพากษาฎกาทเกยวของ

66คณะกรรมการลกจาง

การเลอกตงผแทนลกจางใหเขารวมเจรจากบนายจางในกรณทมการเรยกรอง

ใหมการก�าหนดขอตกลงเกยวกบสภาพการจางหรอการแกไขเพมเตมขอตกลง

เกยวกบสภาพการจาง ซงกฎกระทรวงดงกลาว ขอ 1 บญญตไวมใจความวา

หากมผประสงคจะเปนผแทนลกจาง 7 คนพอดกไมตองลงคะแนนเสยงเลอก

ตงตอเมอมผประสงคจะเปนผแทนลกจางเกน 7 คนและไมอาจตกลงกนได

จงใหมการลงคะแนนเสยงเลอกตงหรอกรณทอาจเทยบเคยงไดดวย พ.ร.บ.การ

เลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร พ.ศ. 2522 มาตรา 7 ซงบญญตวา ในเขต

เลอกตงใด ถามผสมครไมเกนจ�านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทจะมการ

เลอกตงไดในเขตเลอกตงนนใหถอวาผสมครนนเปนผไดรบเลอกตงโดยไมตอง

ท�าการลงคะแนนเลอกตง

ค�าพพากษาฎกาท 1749/2530

จ�าเลยมไดบรรจโจทกใหเปนพนกงานคมเครองท�าความเยนโดยเฉพาะและไม

ปรากฏวามขอตกลงเกยวกบสภาพการจางหามมใหจ�าเลยโยกยายสบเปลยน

หนาทโจทก ดงนน เมอโจทกปฏบตหนาทบกพรองโดยไมเตมน�าเครอง

ท�าความเยน ท�าใหเครองท�าความเยนดบเปนเหตใหจ�าเลยไดรบความเสยหาย

จ�าเลยจงมสทธสงสบเปลยนโยกยายโจทยโดยใหโจทกไดคาจางเทาเดมเพอไป

ท�าหนาทพนกงานทวไปได เมอไมปรากฏวาต�าแหนงพนกงานทวไปเปน

ต�าแหนงทต�ากวาพนกงานคมเครองท�าความเยน หรอโจทกไดรบสทธ

ประโยชนลดลง จงไมเปนการผดสภาพการจางและไมเปนการลงโทษหรอเปน

ผลใหโจทกซงเปนกรรมการลกจางไมสามารถทนท�างานอยตอไปได อนจ�าเลย

คณะกรรมการลกจาง

67

จะตองขออนญาตตอศาลแรงงานกอนตาม พ.ร.บ.แรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518

มาตรา 52

ค�าพพากษาฎกาท 1907/2534

ขอเทจจรงรบฟงไดยตตามค�าวนจฉยของศาลแรงงานกลางวาผรองได

สงพกงานผคดคานโดยจายคาจาง การทผรองไดสงพกงานผคดคานในกรณ

เชนนนาจะเปนการสงใหผ คดคานหยดท�างานชวคราวเพอด�าเนนการ

ยนค�ารองขออนญาตลงโทษผคดคานตอศาลแรงงานกลางเสยกอน เมอผรอง

ไดจายคาจางใหแกผคดคานในระหวางไมไดท�างานจงไมถอวาเปนการลงโทษ

ค�าวนจฉยของศาลแรงงานกลางชอบแลว

ค�าพพากษาฎกาท 3066/2535

พระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 มาตรา 45 มาตรา 46

และประกาศกรมแรงงาน เรอง หลกเกณฑและวธการในการเลอกตง

คณะกรรมการลกจาง ฉบบลงวนท 16 พฤษภาคม 2518 ขอ 1 ก�าหนดวา

“ในสถานประกอบกจการแหงหนง ใหเลอกตงกรรมการลกจางไดหนงคณะ

เวนแตสถานประกอบกจการนนมหนวยงานหรอสาขาในจงหวดอน ลกจางใน

สถานประกอบกจการเชนวานนอาจตกลงกนเลอกตงกรรมการลกจางขน

จงหวดละคณะไดจ�านวนกรรมการลกจางในสถานประกอบกจการหรอใน

หนวยงาน หรอสาขาในแตละจงหวดใหก�าหนดโดยถอหลกเกณฑตามมาตรา

68คณะกรรมการลกจาง

46 แหง พ.ร.บ.แรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518” ฉะนน แมสหภาพแรงงาน อ.

จะไดตงคณะกรรมการลกจาง จ�านวน 21 คน ส�าหรบโรงงานของจ�าเลยท

จงหวดชลบรแลว ทางสหภาพแรงงานยอมมสทธทจะตงคณะกรรมการลกจาง

จ�านวน 13 คน ส�าหรบโรงงานจ�าเลยทจงหวดนครราชสมาไดอก โจทกจง

เปนกรรมการลกจางโดยชอบดวยกฎหมายตามการแตงตงในครงหลงน

จ�าเลยไม มสทธ เ ลกจ างโจทก โดยมได รบอนญาตจากศาลแรงงาน

ตามพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 มาตรา 52

ค�าพพากษาฎกาท 3731/2535

การจดทะเบยนคณะกรรมการของสหภาพแรงงานเปนเพยงวธการทาง

กฎหมาย เพอใหปรากฏหลกฐานทางทะเบยนเทานน เมอทประชมใหญของ

สหภาพแรงงาน อ. ไดลงมตเลอกตงคณะกรรมการสหภาพแรงงานและ

นายจางไดทราบผลการประชมของคณะกรรมการสหภาพแรงงานแลววา

ผใดไดรบแตงตงเปนคณะกรรมการสหภาพแรงงาน ตามพระราชบญญต

แรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 แลว แมจะยงไมไดมการจดทะเบยนรบรองการ

เปนกรรมการกตาม จงมอ�านาจตงคณะกรรมการลกจางได

ค�าพพากษาฎกาท 4107/2536

ขอบงคบการท�างานของผรองก�าหนดประเภทการลงโทษไวโดยมไดระบ

ขนตอนการลงโทษไว ผรองจงไมจ�าตองลงโทษตามขนตอนในขอบงคบการ

ท�างาน ผรองอาจเลอกวธใด ๆ ตามขอบงคบการท�างานโดยพจารณาจากความ

คณะกรรมการลกจาง

69

หนกเบาของความผดของพนกงานแตละคนผคดคานกระท�าผดในขณะปฏบต

หนาทในสถานทท�างานโดยไมย�าเกรงตอขอบงคบการท�างานของผรอง การ

กระท�าของผคดคานไมเปนเยยงอยางอนด ท�าใหแตกความสามคคยากแก

การปกครองบงคบบญชากรณจงมเหตสมควรใหผรองเลกจางผคดคานได

ค�าพพากษาฎกาท 4398/2536

กรณทสหภาพแรงงานแตงตงกรรมการลกจางกฎหมายมไดบญญต

วาตองแจงใหนายจางทราบ และพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518

มไดบญญตวากรรมการลกจางทสหภาพแรงงานแตงตงเปนกรรมการลกจาง

ตงแตเมอใด เพยงแตก�าหนดวาระการด�ารงต�าแหนงไวคราวละ 3 ป แตอาจ

ไดรบเลอกตงหรอแตงตงใหมได ซงแตกตางกบการเลอกตงกรรมการลกจาง

เพราะคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตงตองแจงใหนายจางและพนกงาน

ประนอมขอพพาทแรงงานแหงทองททสถานประกอบกจการนนตงอยโดยไม

ชกชาวาผใดไดรบเลอกตงเปนกรรมการลกจาง แสดงวากรรมการลกจางได

รบแตงตงจากสหภาพแรงงานเปนกรรมการลกจางตงแตวนทมการแตงตง

สหภาพแรงงาน อ. แตงตงโจทกเปนกรรมการลกจาง วนท 3 มนาคม 2536

โดยแตงตงกรรมการลกจางรวม 6 คน ตามทกฎหมายก�าหนด แมจะยงไมม

การเลอกตงกรรมการทเหลออก 5 คน (สถานประกอบกจการแหงนมกรรมการ

ลกจางได 11 คน) โจทกกเปนกรรมการลกจางตงแตวนดงกลาวจ�าเลยเลกจาง

โจทกซงเปนกรรมการลกจางโดยมไดรบอนญาตจากศาลแรงงาน จงไมชอบ

ดวยพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ.2518 มาตรา 52 อทธรณของจ�าเลย

ฟงไมขน

70คณะกรรมการลกจาง

ค�าพพากษาฎกาท 6712/2538

ตามพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 มาตรา 48 บญญต

วา “นอกจากพนต�าแหนงตามวาระ กรรมการลกจางพนจากต�าแหนง

เมอ ฯลฯ (7) มการเลอกตงหรอแตงตงกรรมการลกจางใหมทงคณะ” เมอ

จ�าเลยแถลงรบในรายงานกระบวนการพจารณาวา ขณะทเลกจางโจทกยงไมม

การเลอกตงหรอแตงตงกรรมการลกจางใหมทงคณะโจทกจงยงไมพนจาก

ต�าแหนงกรรมการลกจาง

ค�าพพากษาฎกาท 4850/2545

การทกฎหมายบญญตใหมคณะกรรมการลกจางตามมาตรา 45

แหงพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 นน มวตถประสงคเพอให

เปนตวแทนของลกจางในการเขารวมประชมกบนายจางเกยวกบการจด

สวสดการแกลกจาง ปรกษาหารอเพอก�าหนดขอบงคบในการท�างานพจารณา

ค�ารองทกขของลกจาง และหาทางปรองดองและระงบขอขดแยงในสถาน

ประกอบกจการตามาตรา 50 แมโจทกจะเปนผตกลงท�างานใหบรษทจ�าเลยท

1 เพอรบคาจางอนมฐานะเปนลกจางของบรษทจ�าเลยท 1 แตในขณะเดยวกน

โจทกกเปนกรรมการผมอ�านาจกระท�าการแทนบรษทจ�าเลยท 1 อนมฐานะ

เปนนายจางดวยตามพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 มาตรา

5 ซงฐานะนายจาง ลกจางนน จะมผลประโยชนบางสวนทขดกน ดงนน การ

ทสหภาพแรงงานพนกงานทพไอมมตแตงตงโจทกเปนกรรมการลกจาง จง

คณะกรรมการลกจาง

71

เปนการขดตอเจตนารมณและวตถประสงคของการประชมระหวางนายจาง

กบคณะกรรมการลกจางตามพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518

มาตรา 50 การทสหภาพแรงงานพนกงานทพไอมมตแตงตงใหโจทกเปน

กรรมการลกจางยอมไมชอบดวยกฎหมายดงกลาว โจทกจงไมมฐานะเปน

กรรมการลกจาง และไมไดรบความคมครองตามมาตรา 52 แหงพระราช

บญญตดงกลาว

ค�าพพากษาฎกาท 4516/2550

มปญหาวนจฉยวา โจทกเปนผซงไดรบมอบหมายใหท�าการแทนจ�าเลย

ตามความหมายค�าวา “นายจาง” ในพระราชบญญตแรงงานสมพนธ

พ.ศ. 2518 มาตรา 5 หรอไม เหนวา ตามขอเทจจรงทศาลแรงงานกลางฟง

มาวาโจทกเปนผจดการฝายบคคลของจ�าเลย มหนาทสอบสวนลงโทษลกจาง

มอ�านาจออกหนงสอเตอนลกจางทกระท�าความผด อนเปนอ�านาจหนาทใน

การลงโทษลกจางของจ�าเลย อกทงปรากฏตามสญญาจางแรงงานทโจทกเบก

ความยอมรบวาโจทกลงนามแทนจ�าเลย และคความไมโตแยงกนวาโจทกเปน

ผรบมอบอ�านาจใหท�าสญญาจางลกจางเขาท�างานกบจ�าเลยแทนจ�าเลย อน

เปนอ�านาจหนาทในการจางลกจางของจ�าเลยโจทกจงเปนผทไดรบมอบหมาย

ใหท�าการแทนจ�าเลยในสวนทเกยวกบการลงโทษและจางลกจางของจ�าเลย

แทนจ�าเลย โจทกจงมฐานะเปนนายจางตามมาตรา 5 แมวาโจทกจะเปน

ลกจางของจ�าเลย แตฐานะนายจางและลกจางนนมผลประโยชนบางสวนท

72คณะกรรมการลกจาง

ขดกน การทสหภาพแรงงานแตงตงโจทกเปนกรรมการลกจางจงขดตอ

เจตนารมณและวตถประสงคของการประชมระหวางนายจางกบคณะ

กรรมการลกจางตามมาตรา 50 ทบญญตใหนายจางตองจดใหมการประชม

หารอกบคณะกรรมการลกจางเพอจดสวสดการแกลกจาง ก�าหนดขอบงคบใน

การท�างาน พจารณาค�ารองทกขของลกจาง หาทางปรองดองและระงบขอขด

แยงในสถานประกอบกจการ รองขอใหศาลแรงงานพจารณาวนจฉยในกรณ

ทเหนวาการกระท�าของนายจางจะท�าใหลกจางไมไดรบความเปนธรรมหรอได

รบความเดอดรอนเกนสมควร การแตงตงโจทกเปนกรรมการลกจางจงเปนการ

ไมชอบดวยกฎหมาย โจทกไมมฐานะเปนกรรมการลกจางและไมไดรบความ

คมครองตามมาตรา 52 จ�าเลยไมจ�าตองไดรบอนญาตจากศาลแรงงานในการ

เลกจางโจทก อทธรณขอนของจ�าเลยฟงขน

คณะกรรมการลกจาง

73

ภาคผนวก

74คณะกรรมการลกจาง

แผนภาพการเลอกตงคณะกรรมการลกจาง

แตงตงคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตง 5 คน

ก�าหนด วน เวลาสถานท ตลอดจน

ระยะเวลารบสมคร

ลกจางลงลายมอชอรวมกน ไมนอยกวา 10 คน

แจงเปนหนงสอกอนวนเลอกตง ไมนอยกวา 15 วน

ด�าเนนการรบสมคร

คณะกรรมการลกจาง

75

พนกงานประนอม ขอพพาทแรงงาน

พนกงานประนอมขอพพาทแรงงาน

ด�าเนนการเลอกตง

แจงผลการเลอกตง

นายจาง

นายจาง

ประกาศการเลอกตงอยางนอย 10 วนกอนวนเลอกตง

จดแผงหรอปายส�าหรบผสมครหาเสยง

อยางนอย 2 แหง

จดท�าบญชลกจางในสถานประกอบกจการทกคน

อยางนอย 2 ชด

ปดประกาศบญชรายชอลกจาง อยางนอย 3 วน

กอนวนเลอกตง

จดท�าอปกรณการเลอกตงเมอไดรบการรองขอ

76คณะกรรมการลกจาง

แบบ ร.ส. 17

หนงสอแจงใหประกาศการเลอกตง

กรรมการลกจาง

………………………………….

สถานประกอบกจการ..............................

วนท............เดอน.................พ.ศ................

เรอง ขอใหประกาศการเลอกตงกรรมการลกจาง

เรยน .............................................................

ดวยขาพเจาผมนามขางทายนมความประสงคจะใหมการเลอกตง

กรรมการลกจาง

ส�าหรบสถานประกอบกจการน ในวนท...............เดอน......................พ.ศ.................

ตงแตเวลา...........................น. ถงเวลา......................น. การเลอกตงจะกระท�าท

..............................................................................................................................................

โดยใหผทจะสมครรบเลอกตงยนใบสมครตอคณะกรรมการด�าเนนการเลอกตง

คนหนงคนใดตามรายนามขางลางน ตงแตวนท..............เดอน................พ.ศ........

ถงวนท............เดอน........................พ.ศ..................

1. ...........................................................................

2. ...........................................................................

คณะกรรมการลกจาง

77

จงเรยนมาเพอโปรดพจารณาประกาศการเลอกตงกรรมการลกจางเพอ

ใหลกจางทกคนทราบโดยเรว

ขอแสดงความนบถอ

ลงชอ........................................................... ลงชอ..............................................................

ลงชอ........................................................... ลงชอ..............................................................

ลงชอ........................................................... ลงชอ..............................................................

ลงชอ........................................................... ลงชอ..............................................................

ลงชอ........................................................... ลงชอ..............................................................

78คณะกรรมการลกจาง

แบบ ร.ส. 18

ประกาศ

เรอง การเลอกตงกรรมการลกจาง

ดวย....................................กบพวกรวม............คน ไดแจงใหประกาศการ

เลอกตงกรรมการลกจางตามมาตรา 45 แหงพระราชบญญตแรงงานสมพนธ

พ.ศ. 2518 และไดก�าหนดวนเวลา และสถานทในการเลอกตงและก�าหนด

ระยะเวลาการสมครรบเลอกตงไว ดงตอไปน

1. วนเลอกตง

วน............ เดอน..............................พ.ศ..............

เวลา......................น. ถง..............................น.

2. สถานทเลอกตง

ณ. ..........................................................................

3. การรบสมครรบเลอกตง

ผประสงคจะสมครรบเลอกตงเปนกรรมการลกจาง ใหยนใบสมคร

ตอกรรมการด�าเนนการเลอกตงคนหนงคนใด ดงมรายชอตอไป

1. .....................................................................

2. .....................................................................

3. .....................................................................

4. .....................................................................

5. .....................................................................

คณะกรรมการลกจาง

79

4. ระยะเวลาสมครรบเลอกตง

วนท..................... เดอน................................... พ.ศ............................ ถง

วนท..................... เดอน................................... พ.ศ............................

จงขอประกาศใหทราบโดยทวกน

ประกาศ ณ วนท........... เดอน....................... พ.ศ..................

ลงชอ......................................................นายจาง

80คณะกรรมการลกจาง

แบบ ร.ส. 19

ใบสมครรบเลอกตงเปนกรรมการลกจาง...................................................

ขาพเจา

(1) ชอ................................................... ชอสกล.................................................

(2) อาย...................................................ป

(3) ท�างานอยในสถานประกอบกจการแหงน เปนเวลา.........ป.........เดอน

ขณะนท�างานในต�าแหนง..........................................................................

ขอสมครรบเลอกตงเปนกรรมการลกจาง

สมคร ณ วนท................ เดอน................พ.ศ............

ลงชอ..................................................ผสมคร

แบบ ร.ส. 20

คณะกรรมการลกจาง

81

หนงสอแจงผลการเลอกตงกรรมการลกจาง.....................................................

สถานประกอบกจการ.................................

วนท.................เดอน......................พ.ศ.........

เรอง การเลอกตงกรรมการลกจาง

เรยน ............................... (1) นายจาง (2) พนกงานประนอมขอพพาทแรงงาน

ดวยลกจางในสถานประกอบกจการ...............................................................

เลขท.....................ถนน............................ต�าบล..........................อ�าเภอ........................

จงหวด.................................ไดจดใหมการเลอกตงกรรมการลกจางตามพระราช

บญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 เมอวนท...........เดอน...............พ.ศ.............

ปรากฏวาผซงไดรบเลอกตงเปนกรรมการลกจางมรายชอดงตอไปน

(1)........................................................ (2)............................................................

(3)........................................................ (4)............................................................

(5)........................................................ (6)............................................................

(7)........................................................ (8)............................................................

(9)........................................................ (10).........................................................

82คณะกรรมการลกจาง

(11)........................................................ (12).......................................................

(13)........................................................ (14).......................................................

(15)........................................................

จงเรยนมาเพอโปรดทราบ

ขอแสดงความนบถอ

ลงชอ...........................................กรรมการด�าเนนการเลอกตง

ลงชอ...........................................กรรมการด�าเนนการเลอกตง

ลงชอ...........................................กรรมการด�าเนนการเลอกตง

ลงชอ...........................................กรรมการด�าเนนการเลอกตง

ลงชอ...........................................กรรมการด�าเนนการเลอกตง

คณะกรรมการลกจาง

83

ตวอยาง

รายชอผสมครรบเลอกตงกรรมการลกจาง

ชอสถานประกอบกจการ...............................................................................

...................................................

วน/เวลาเลอกตง วน..................เดอน.........................................พ.ศ.........................

ตงแตเวลา.......................น. ถงเวลา..................น.

สถานทเลอกตง ..........................................................................................

หมายเลข ชอ – นามสกล

1 .......................................................................................

2 .......................................................................................

3 .......................................................................................

4 .......................................................................................

5 .......................................................................................

6 .......................................................................................

7 .......................................................................................

8 .......................................................................................

9 .......................................................................................

84คณะกรรมการลกจาง

ตวอยาง

บตรลงคะแนนเสยงเลอกตงกรรมการลกจาง

กาเครองหมายกากบาท x ในชองหนาหมายเลขผสมคร

กาเครองหมายไดเพยง...................หมายเลขเทานน

บตรลงคะแนนทกาหมายเลขเกนหรอมรอย ขด ลบ ขด ฆา จะถอเปนบตรเสย

หมายเลข รายชอผสมคร

1 ..........................................................................................

2 ..........................................................................................

3 ..........................................................................................

4 ..........................................................................................

5 ..........................................................................................

6 ..........................................................................................

7 ..........................................................................................

8 ..........................................................................................

9 ..........................................................................................

10 ..........................................................................................

11 ..........................................................................................

12 ..........................................................................................

13 ..........................................................................................

14 ..........................................................................................

คณะกรรมการลกจาง

85

ตวอยาง

หนงสอแจงการแตงตง (คณะ) กรรมการลกจาง

ท................... ชอสถานประกอบกจการ............................................

วนท................. เดอน.......................พ.ศ......................

เรอง การแตงตง (คณะ) กรรมการลกจาง

เรยน ......................(1) นายจาง (2) พนกงานประนอมขอพพาทแรงงาน

สงทสงมาดวย รายงานการประชมคณะกรรมการสหภาพแรงงาน จ�านวน.....ฉบบ

ดวยสหภาพแรงงาน...........................................................................................

ซงขณะนมสมาชกในบรษท...........................................ตงอยเลขท...........................

ถนน.............................ต�าบล/แขวง.........................อ�าเภอ/เขต...................................

จงหวด................................. จ�านวน.................คน จากจ�านวนลกจางของบรษท

ทงหมดตามพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 จ�านวน...................คน

ไดประชมคณะกรรมการสหภาพแรงงาน ครงท................เมอวนท......................

พจารณาแตงตง (คณะ) กรรมการลกจาง จ�านวน................คน

ดงมรายชอผไดรบการแตงตงเปน (คณะ) กรรมการลกจาง ดงตอไปน

1. ..................................................................................................

2. ..................................................................................................

3. ..................................................................................................

4. ..................................................................................................

5. ..................................................................................................

86คณะกรรมการลกจาง

อนง คณะกรรมการลกจางทไดรบการแตงตง จะเปนตวแทนลกจาง

เพอสรางความสมพนธอนดและประสานประโยชนรวมกน ระหวางฝาย

บรหารและลกจาง ตลอดจนเขารวมประชมปรกษาหารอกบฝายบรหารเพอ

ระงบขอขดแยงในสถานประกอบกจการตอไป พรอมนสหภาพแรงงานไดแนบ

ส�าเนารายงานการประชมคณะกรรมการสหภาพแรงงาน ณ วนทลงมตแตงตง

(คณะ) กรรมการลกจางดงแนบทาย

จงเรยนมาเพอทราบ

ขอแสดงความนบถอ

(ชอและนามสกล)

ประธานสหภาพแรงงาน............................................

หมายเหต ประทบตราสหภาพแรงงานก�ากบลายเซนประธานสหภาพแรงงาน

คณะกรรมการลกจาง

87

ตวอยาง

หนงสอแจงการลาออกของกรรมการลกจาง

ท................... ชอสถานประกอบกจการและทตง.........................

วนท................. เดอน.......................พ.ศ.....................

เรอง แจงการลาออกจากการเปนกรรมการลกจาง

เรยน ประธานสหภาพแรงงาน (นายจาง พนกงานประนอมขอพพาทแรงงาน)

ดวยขาพเจา.................................................ด�ารงต�าแหนงกรรมการลกจาง

บรษท..............................................เมอวนท...............เดอน....................พ.ศ................

มความประสงคจะลาออกจากการเปนกรรมการลกจาง เนองจาก...................

..............................................................................................................................................

ทงนตงแตวนท..................เดอน...................พ.ศ................เปนตนไป

จงเรยนมาเพอทราบ

ขอแสดงความนบถอ

( ชอและนามสกล )

กรรมการลกจางบรษท

88คณะกรรมการลกจาง

ตวอยาง

หนงสอแจงการแตงตงกรรมการลกจางแทน

ชอสถานประกอบกจการและทตง

วนท.................เดอน......................พ.ศ.........

เรอง แจงรายชอกรรมการลกจางทแตงตงแทน

เรยน ......................(1) นายจาง (2) พนกงานประนอมขอพพาทแรงงาน

สงทสงมาดวย 1. ส�าเนาภาพถายหนงสอแจงการลาออกจากกรรมการลกจาง

จ�านวน..................ฉบบ

2. รายงานการประชมคณะกรรมการสหภาพแรงงาน

จ�านวน..................ฉบบ

เนองจากลกจางซงด�ารงต�าแหนงกรรมการลกจาง ตงแตวนท...................

เดอน.......................พ.ศ.................ไดแจงขอลาออกจากการเปนกรรมการลกจาง

จ�านวน....................คน จากจ�านวน กรรมการลกจางทงคณะ.................คน คอ

1. ............................................... ลาออกจากการเปนกรรมการลกจาง

เมอวนท.....................................................

ดงนน สหภาพแรงงาน...........................................จงขอใชสทธแตงตง

สมาชกสหภาพแรงงานเปนกรรมการลกจางแทนกรรมการลกจางทลาออกไป

จ�านวน.......................คน คอ

คณะกรรมการลกจาง

89

1. .......................................................................................

2. .......................................................................................

ฯลฯ

ทงนกรรมการลกจางทไดรบการแตงตงใหมในครงนจะมหนาทและสทธ

ตามกฎหมายในฐานะกรรมการลกจางตงแตวนท..........เดอน..................พ.ศ........

และจะด�ารงต�าแหนงกรรมการลกจางไดจนครบวาระของคณะกรรมการ

ลกจางชดเดม พรอมน สหภาพแรงงานไดแนบส�าเนารายงานการประชม

คณะกรรมการสหภาพแรงงาน ณ วนท.................................

จงเรยนมาเพอทราบ

ขอแสดงความนบถอ

(ชอและนามสกล)

ประธานสหภาพแรงงาน

หมายเหต ประทบตราสหภาพแรงงานก�ากบลายเซนประธานสหภาพแรงงาน

90คณะกรรมการลกจาง

นายอทธพล แผนเงน ผอ�านวยการกลมงานประนอมขอพพาทแรงงาน และขอขดแยง

นายอภญญา สจรตตานนท ผอ�านวยการกลมงานสงเสรมแรงงานสมพนธ

นายประดษฐ สรชย นกวชาการแรงงาน 7 ว

นางนฤมล กนนะ นกวชาการแรงงาน 6 ว

นางสาวอลสรา ยกเจรญ นกวชาการแรงงาน 5

นางสาววรลกษณ กาจหาญ เจาพนกงานแรงงาน 4

คณะผจดท�า