บัญชียาจากสมุนไพร |...

บญชยาจากสมนไพรปรบปรงลาสดถง ประกาศคณะกรรมการพฒนาระบบยาแหงชาต เรอง บญชยาหลกแหงชาตพ.ศ. 2556 ประกาศ ณ วนท 7 สงหาคม พ.ศ. 2556ประกาศในราชกจจานเบกษาเมอวนท 30 กนยายน 2556

สารบญ1. ยาแผนไทยหรอยาแผนโบราณ

1.1 ยารกษากลมอาการทางระบบไหลเวยนโลหต (แกลม)

1.2 ยารกษากลมอาการทางระบบทางเดนอาหาร

1.2.1 กลมยาขบลม บรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ1.2.2 กลมยาบรรเทาอาการทองผก1.2.3 กลมยาบรรเทาอาการแกทองเสย1.2.4 กลมยาบรรเทารดสดวงทวารหนก

1.3 ยารกษากลมอาการทางสตศาสตรนรเวชวทยา

1.4 ยาแกไข

1.5 ยารกษากลมอาการของระบบทางเดนหายใจ

1.5.1 ยาบรรเทาอาการไอ1.5.2 ยาบรรเทาอาการหวด

1.6 ยาบำรงโลหต

1.7 ยารกษากลมอาการทางกลามเน อและกระดก

1.7.1 ยาสำหรบรบประทาน1.7.2 ยาสำหรบใชภายนอก

1

http://www.nlem.in.th/

http://www.nlem.in.th/

1.7.2 ยาสำหรบใชภายนอก1.8 ยาบำรงธาต ปรบธาต

2. ยาพฒนาจากสมนไพร2.1 ยารกษากลมอาการของระบบทางเดนอาหาร

2.1.1 กลมยาขบลม บรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ2.1.2 กลมยาบรรเทาอาการทองผก2.1.3 กลมยาบรรเทาอาการทองเสย2.1.4 กลมยารกษาแผลในกระเพาะอาหาร2.1.5 กลมยาบรรเทาอาการคลนไส อาเจยน


2.3 ยารกษากลมอาการทางระบบผวหนง


2.4.1 ยาสำหรบรบประทาน2.4.2 ยาสำหรบใชภายนอก

2.5 ยารกษากลมอาการทางระบบทางเดนปสสาวะ

2.6 ยาแกไข แกรอนใน

2.7 ยาถอนพษเบอเมา

2.8 ยาลดความอยากบหร

1. ยาแผนไทยหรอยาแผนโบราณ

2

1. ยาแผนไทยหรอยาแผนโบราณ

1.1 ยารกษากลมอาการทางระบบไหลเวยนโลหต (แกลม)

1. ยาหอมทพโอสถยาผง ยาเมด ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.)

สตรตำรบในผงยา 142 กรม ประกอบดวย

1. ดอกพกล ดอกบนนาค ดอกสารภ ดอกมะล เกสรบวหลวง ดอกกระดงงา ดอกจำปาดอกบวจงกลน หวแหวไทย กระจบ แกนฝาง แกนจนทนแดง แกนจนทนขาว แกนจนทนเทศกฤษณา เปลอกชะลด เปลอกอบเชย เปลอกสมลแวง แกนสนเทศ เหงาวานน า เหงากระชายหวเปราะหอม ดอกคำไทย รากชะเอมเทศ แกนสรามฤต ลำตนขาตน ลกจนทน ดอกจนทนหนกสงละ 4 กรม

2. โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหวบว โกฐเชยง โกฐจฬาลมพา โกฐกระดก โกศกานพราว โกฐพงปลาโกฐชฎามงส หนกสงละ 2 กรม

3. เทยนดำ เทยนแดง เทยนขาว เทยนขาวเปลอก เทยนตาตกแตน เทยนเยาวพาณเทยนสตตบษย เทยนเกลดหอย เทยนตากบ หนกสงละ 1 กรม

4. พมเสน หนก 2 กรม การบร หนก 1 กรม

คำแนะนำแกลมวงเวยน

ขนาดและวธใชชนดผง

รบประทานครงละ 1 – 1.4 กรม ละลายนำกระสายยา เมอมอาการ ทก 3 - 4 ชวโมงไมควรเกนวนละ 3 ครง

นำกระสายยาทใช

นำดอกไมหรอนำสก

3

ชนดเมด

รบประทานครงละ 1 – 1.4 กรม เมอมอาการ ทก 3 - 4 ชวโมง ไมควรเกนวนละ 3 ครง

คำเตอน- ควรระวงการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant)และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)

- ควรระวงการใชยาอยางตอเน อง โดยเฉพาะอยางยงในผ ปวยทมความผดปกตของตบ ไตเน องจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได

- ควรระวงการใชยาในผ ปวยทแพละอองเกสรดอกไม

2. ยาหอมเทพจตรยาผง ยาเมด ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.)

ตวยาสำคญ1. ดอกพกล ดอกบนนาค ดอกสารภ เกสรบวหลวง ดอกบวขม ดอกบวเผอน หนกสงละ 4 กรมดอกมะล หนก 183 กรม

2. ผวมะกรด ผวมะงว ผวมะนาว ผวสมตรงกานหรอสมจก ผวสมจน ผวสมโอผวสมเขยวหวาน หนกสงละ 4 กรม ผวสมซา หนก 28 กรม

3. โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหวบว โกฐเชยง โกฐจฬาลมพา โกฐกระดก โกศกานพราว โกฐพงปลาโกฐชฎามงส หนกสงละ 4 กรม


5. ลกจนทน ดอกจนทน ลกกระวาน ดอกกานพล แกนจนทนแดง แกนจนทนขาวหรอแกนจนทนชะม กฤษณา กระลำพก ขอนดอก เปลอกชะลด เปลอกอบเชย หวเปราะหอมรากแฝกหอม หนกสงละ 2 กรม

6. พมเสน หนก 4 กรม การบร หนก 1 กรม

คำแนะนำ

4

คำแนะนำแกลมกองละเอยด ไดแก อาการหนามด ตาลาย สวงสวาย (อาการทร สกใจหวววงเวยนคลนไส ตาพราจะเปนลม) ใจสน และบำรงดวงจตใหชมชน


รบประทานครงละ 1 - 1.4 กรม ละลายนำสก เมอมอาการ ทก 3 - 4 ชวโมง ไมควรเกนวนละ3 ครง

ชนดเมด

รบประทานครงละ 1 - 1.4 กรม เมอมอาการ ทก 3 - 4 ชวโมง ไมควรเกนวนละ 3 ครง


- ควรระวงการใชยาอยางตอเน องโดยเฉพาะอยางยงในผ ปวยทมความผดปกตของตบ ไตเน องจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได


3. ยาหอมนวโกฐยาผง ยาเมด ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.)


1. โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหวบว โกฐเชยง โกฐจฬาลมพา โกฐกระดก โกฐกานพราว โกฐพงปลาโกฐชฎามงส หนกสงละ 4 กรม


3. เปลอกสมลแวง หญาตนนก รากแฝกหอม เปลอกชะลด หวเปราะหอม กระลำพก ขอนดอกเน อไมกฤษณา หนกสงละ 4 กรม

5

เน อไมกฤษณา หนกสงละ 4 กรม

4. เหงาขงแหง ดอกดปล รากเจตมลเพลงแดง เถาสะคาน รากชาพล หนกสงละ 3 กรม

5. หวแหวหม ลกกระวาน ดอกกานพล ดอกจนทน ลกจนทน เปลอกอบเชยญวน ลกผกชลาแกนสน หนกสงละ 4 กรม

6. แกนสกข ลกราชดด ลกสารพดพษ แกนจนทนเทศ แกนจนทนแดง ลกกระดอมเถาบอระเพด หนกสงละ 4 กรม

7. เกสรบวหลวง ดอกบนนาค ดอกพกล ดอกสารภ ดอกมะล หนกสงละ 4 กรม

8. เน อลกมะขามปอม เน อลกสมอพเภก รากชะเอมเทศ หนกสงละ 4 กรม

9. พมเสน หนก 1 กรม

คำแนะนำ1. แกลมวงเวยน คลนเหยน อาเจยน (ลมจกแนนในอก) ในผ สงอาย

2. แกลมปลายไข (หลงจากฟ นไขแลวยงมอาการ เชน คลนเหยน วงเวยน เบออาหาร ทองอดและออนเพลย)


รบประทานครงละ 1 - 2 กรม ละลายนำกระสาย เมอมอาการ ทก 3 - 4 ชวโมงไมควรเกนวนละ 3 ครง


• กรณ แกลมวงเวยน คลนเหยน อาเจยน (ลมจกแนนในอก) ในผ สงอาย ใชนำลกผกช (15กรม) หรอเทยนดำ (15 กรม) ตมเปนนำกระสายยา

• กรณแกลมปลายไข (หลงจากฟ นไขแลวยงมอาการเชน คลนเหยน วงเวยน เบออาหารทองอด ออนเพลย) ใชกานสะเดา (33 กาน หรอ 15 กรม) ลกกระดอม (7 ลก หรอ 15 กรม)และเถาบอระเพด (7 องคล หรอ 15 กรม) ตมเปนนำกระสายยา

• ถาหานำกระสายยาไมได ใหใชนำสกแทน

6


ชนดเมด

รบประทานครงละ 1 - 2 กรม ทก 3 - 4 ชวโมง เมอมอาการ ไมควรเกนวนละ 3 ครง

ขอหามใชหามใชในหญงตงครรภ และผ ทมไข



4. ยาหอมแกลมวงเวยนยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.)

สตรตำรบในผงยา 225 กรมประกอบดวย

1. รากชะเอมเทศ หนก 32 กรม แกนจนทนเทศ หนก 24 กรม

2. ดอกกานพล โกศเชยง โกศหวบว รากแฝกหอม เกสรบวหลวง หนกสงละ 12 กรม

3. เปลอกสมลแวง หนก 10 กรม เปลอกอบเชยญวน เปลอกอบเชยเทศ กฤษณา กระลำพกโกศจฬาลมพา โกศพงปลา เปลอกชะลด หนกสงละ 8 กรม

4. พมเสน ขอนดอก ดอกบนนาค ดอกพกล ดอกสารภ หนกสงละ 6 กรม

5. เถามวกแดง 5 กรม นำประสานทองสะต แกนจนทนแดง หนกสงละ 4 กรม

คำแนะนำแกลมวงเวยน ออนเพลย นอนไมหลบ

ขนาดและวธใช

7

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 600 มลลกรม – 1 กรม ละลายนำสก เมอมอาการ ทก 3 - 4 ชวโมงไมควรเกนวนละ 3 ครง


- ควรระวงการใชกบผ ปวยทมประวตแพเกสรดอกไม

5. ยาหอมอนทจกรยาผง ยาเมด ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.)


เถาสะคาน รากชาพล เหงาขง ดอกดปล รากเจตมลเพลงแดง ลกผกชลา โกฐสอ โกศเขมาโกศกานพราว โกศพงปลา โกศจฬาลมพา โกศเชยง โกศกกกรา โกฐนำเตา โกฐกระดก เทยนดำเทยนขาว เทยนแดง เทยนขาวเปลอก เทยนเยาวพาณ แกนจนทนแดง แกนจนทนเทศเถามวกแดง เถามวกขาว รากยานาง เปลอกชะลด เปลอกอบเชย เปลอกสมลแวง กฤษณากระลำพก เถาบอระเพด ลกกระดอม กำยาน ขอนดอก ลกจนทน ดอกจนทน ลกกระวานดอกกานพล ลำพนแดง ดอกสารภ ดอกพกล ดอกบนนาค ดอกจำปา ดอกกระดงงา ดอกมะลดอกคำไทย แกนฝางเสน ดวว พมเสน หนกสงละ 2 กรม

คำแนะนำ1. แกลมบาดทะจต

2. แกคลนเหยนอาเจยน

3. แกลมจกเสยด


รบประทานครงละ 1 - 2 กรม ละลายนำกระสายยา ทก 3 - 4 ชวโมง ไมควรเกน วนละ 3 ครง


8


• กรณแกลมบาดทะจต ใชนำดอกมะล

• กรณแกคลนเหยนอาเจยน ใชนำลกผกช เทยนดำตม ถาไมมใชนำสก

• กรณแกลมจกเสยด ใชนำขงตม

ชนดเมด

รบประทานครงละ 1 - 2 กรม ทก 3 - 4 ชวโมง ไมควรเกนวนละ 3 ครง

ขอหามใชหามใชในหญงตงครรภ


- ควรระวงการใชกบผ ปวยทมประวตแพเกสรดอกไม

9

1.2 ยารกษากลมอาการทางระบบทางเดนอาหาร

1.2.1 กลมยาขบลม บรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ

1. ยาธาตบรรจบยาแคปซล ยาผง ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาลกกลอน (รพ.)


1. เน อลกสมอไทย หนก 16 กรม

2. โกฐกานพราว หนก 8 กรม

3. เหงาขง โกฐเขมา โกฐพงปลา โกฐเชยง โกฐสอ เทยนดำ เทยนขาว เทยนสตตบษยเทยนเยาวพาณ เทยนแดง ลกจนทน ดอกจนทน ดอกกานพล เปลอกสมลแวงลกกระวาน ลกผกชลา ใบพมเสนตน ดอกดปล หวเปราะหอม การบร หนกสงละ 4กรม

คำแนะนำบรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ


ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1 กรม ละลายนำกระสายยา วนละ 3 ครง กอนอาหาร เมอมอาการ

เดก อาย 6 - 12 ป

รบประทานครงละ 500 มลลกรม ละลายนำกระสายยา วนละ 3 ครง กอนอาหารเมอมอาการ


• กรณแกทองอด ทองเฟอ ใชกระเทยม 3 กลบ10

• กรณแกทองอด ทองเฟอ ใชกระเทยม 3 กลบทบชงนำรอนหรอใชใบกะเพราตมเปนนำกระสายยา

• ถาหานำกระสายยาไมไดใหใชนำสกแทน

ชนดลกกลอนและชนดแคปซล

ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร เมอมอาการ


รบประทานครงละ 500 มลลกรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร เมอมอาการ



- ควรระวงการใชยาอยางตอเน อง โดยเฉพาะอยางยงในผ ปวยทมความผดปกตของตบไต เน องจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได

อาการไมพงประสงคในสตรตำรบไดตดไครเครอออกเน องจากมขอมลงานวจยบงช วาไครเครอทใชและมการจำหนายในทองตลาดเปนพชในสกล Aristolochia ซงพชในสกล Aristolochia มรายงานพบวากอใหเกดความเปนพษตอไต (nephrotoxicity) และเมอป ค.ศ. 2002องคการอนามยโลกไดประกาศใหพชสกล Aristolochia เปนสารกอมะเรงในมนษย

2. ยาธาตอบเชยยานำ (รพ.)

สตรตำรบในยานำ 100 มลลลตร ประกอบดวย

11

ในยานำ 100 มลลลตร ประกอบดวย

1. เปลอกอบเชยเทศ เปลอกสมลแวง ลกกระวาน ดอกกานพล รากชะเอมเทศหนกสงละ 800 มลลกรม

2. เกลดสะระแหน การบร หนกสงละ 50 มลลกรม

คำแนะนำขบลม บรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 15 - 30 มลลลตร วนละ 3 ครง หลงอาหาร

คำเตอนควรระวงการใชยาอยางตอเน อง โดยเฉพาะอยางยงในผ ปวยทมความผดปกตของตบไต เน องจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได

3. ยาเบญจกลยาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) ยาชง (รพ.) ยาเมด (รพ.)


ดอกดปล รากชาพล เถาสะคาน รากเจตมลเพลงแดง เหงาขงแหง หนกสงละ 20 กรม

คำแนะนำบรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ

ขนาดและวธใชชนดชง

รบประทานครงละ 1.5 – 2 กรม วนละ 3 ครง หลงอาหาร

ชนดผง

รบประทานครงละ 800 มลลกรม – 1 กรม วนละ 3 ครง หลงอาหาร

12


ชนดแคปซล ชนดเมด และชนดลกกลอน


ขอหามใชหามใชในหญงตงครรภ ผ ทมไข และเดกเลก

คำเตอน- ไมควรใชยาน ในฤดรอน เน องจากอาจทำใหไฟธาตกำเรบ

- ไมควรรบประทานตดตอกนนานเกน 7 วน

4. ยาประสะกะเพรายาผง ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.)


1. ใบกะเพราแดง หนก 47 กรม

2. ผวมะกรด หนก 20 กรม

3. รากชะเอมเทศ มหาหงค หนกสงละ 8 กรม

4. พรกไทยลอน เหงาขง ดอกดปล หวกระเทยม หนกสงละ 2 กรม

5. เกลอสนเธาว หนก 1 กรม

คำแนะนำบรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ จกเสยด

ขนาดและวธใชชนดผงและชนดเมด (แบบอดเปยก)

13

เดก

อาย 1 – 3 เดอน รบประทานครงละ 100 – 200 มลลกรม



โดยนำยาละลายนำกระสายยา (ทงไวใหตกตะกอน แลวใชหลอดหยดดดสวนนำใส)รบประทานวนละ 2 ครง เชาและเยน เมอมอาการ


• กรณแกทองอด ทองเฟอ ใชนำสก หรอนำใบกะเพราตม

• กรณแกจกเสยด ใชไพลเผาไฟพอสก ฝนกบนำสก

ชนดแคปซลและชนดเมด


รบประทานครงละ 1 กรม วนละ 2 ครง เชาและเยน เมอมอาการ


5. ยาประสะกานพลยาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาผง (รพ.)


1. ดอกกานพล หนก 125 กรม

2. เปลอกซก หนก 10 กรม เหงาขมนชน หนก 8 กรม เปลอกเพกา เปลอกข อายหนกสงละ 4 กรม

14

3. เหงาขงแหง ดอกดปล หนกสงละ 3 กรม เหงาไพล รากเจตมลเพลงแดง เถาสะคานรากชาพล หนกสงละ 2 กรม พรกไทยลอน หนกสงละ 1 กรม เหงาวานนำ หวกระชายการบร หนกสงละ 4 กรม

4. รากแฝกหอม หวเปราะหอม รากกรงเขมา ใบกระวาน ลกกระวาน ลกผกชลาหนกสงละ 4 กรม เน อไม ลกจนทน หนกสงละ 8 กรม

5. เทยนดำ เทยนขาว โกศสอ โกฐกระดก หนกสงละ 4 กรม

6. รากขาวสาร หนก 8 กรม รากแจง หนก 4 กรม

7. กำมะถนเหลอง หนก 4 กรม

คำแนะนำบรรเทาอาการปวดทอง จกเสยด แนนเฟอจากอาหารไมยอย เน องจากธาตไมปกต


รบประทานครงละ 1 กรม ละลายนำกระสายยา วนละ 3 ครง หลงอาหาร เมอมอาการ


• ใชไพลเผาไฟพอสกฝนกบนำปนใสเปนนำกระสาย



รบประทานครงละ 1 กรม วนละ 3 ครง หลงอาหาร เมอมอาการ


คำเตอนควรระวงการใชยาอยางตอเน อง โดยเฉพาะอยางยงในผ ปวยทมความผดปกตของตบ

15

ควรระวงการใชยาอยางตอเน อง โดยเฉพาะอยางยงในผ ปวยทมความผดปกตของตบไต เน องจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได

6. ยาประสะเจตพงคยาแคปซล ยาผง ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.)


1. รากเจตพงค หนก 33 กรม

2. เหงาขา หนก 16 กรม

3. รากระยอม พรกไทยลอน เถาบอระเพด หนกสงละ 2 กรม

4. ดอกจนทน ลกจนทน ลกกระวาน ใบกระวาน ดอกกานพล รากกรงเขมาเน อลกสมอทะเล รากพญารากขาว เปลอกตนหวา เกลอสนเธาว การบร หนกสงละ 1กรม

คำแนะนำแกกษยจกเสยด ขบผายลม


รบประทานครงละ 1 กรม ละลายนำสก วนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร


รบประทานครงละ 1 กรม วนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร


คำเตอนควรระวงการใชยาอยางตอเน อง โดยเฉพาะอยางยงในผ ปวยทมความผดปกตของตบ

16

ควรระวงการใชยาอยางตอเน อง โดยเฉพาะอยางยงในผ ปวยทมความผดปกตของตบไต เน องจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได

7. ยามนทธาตยาผง ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.)


1. เหงาขง ลกเบญกาน หนกสงละ 9 กรม

2. โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหวบว โกฐเชยง โกฐจฬาลมพา เทยนดำ เทยนแดง เทยนขาวเทยนขาวเปลอก เทยนตาตกแตน ลกผกชลอม ลกผกชลา หวกระเทยมเปลอกสมลแวง เปลอกโมกมน แกนจนทนแดง แกนจนทนเทศ ดอกกานพล ดอกดปลรากชาพล เถาสะคาน รากเจตมลเพลงแดง พรกไทยลอน ลกจนทน การบร หนกสงละ3 กรม

คำแนะนำบรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ แกธาตไมปกต


ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1 กรม


รบประทานครงละ 500 มลลกรม ละลายนำสก วนละ 3 ครง กอนอาหาร


ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร

17


รบประทานครงละ 500 มลลกรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร

ขอหามใช- หามใชในเดกอายตำกวา 1 ขวบ เน องจากเปนยารสรอน ทำใหลน ปากแสบรอนได

- หามใชในหญงตงครรภ และผ ทมไข



8. ยามหาจกรใหญยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.)


1. ใบกระพงโหม หนก 60 กรม

2. ยาดำสะต หนก 8 กรม

3. โกศสอ โกศเขมา โกศพงปลา โกศกานพราว โกศกระดกเทยนดำ เทยนแดงเทยนขาว เทยนขาวเปลอก เทยนเยาวพาณ เน อลกสมอไทย เน อลกสมอพเภกเน อลกมะขามปอม ลกจนทน ดอกจนทน ลกกระวาน ดอกกานพล รากชะเอมเทศเมลดโหระพา ลกผกชลา สารสมสะต เหงาขมนออย หวกระเทยม หนกสงละ 2 กรม

คำแนะนำ1.แกลมซาง

2.บรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ

18

ขนาดและวธใช1. แกลมซาง

ชนดผงและชนดเมด (แบบอดเปยก)

เดก อาย 1 – 5 ขวบ รบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1.5 กรม ละลายนำสกเพมและลดไดตามสวน วนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร

2. บรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ

ชนดผงและชนดเมด (แบบอดเปยก)

เดก อาย 1 – 5 ขวบ รบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1.5 กรม ละลายนำสกเพมและลดไดตามสวน วนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร

ชนดเมดและชนดแคปซล

เดก อาย 6 – 12 ป รบประทานครงละ 1.5 กรม วนละ 2 ครง เชาและเยนกอนอาหาร


- หากรบประทานแลวมอาการทองเสย ควรหยดรบประทานยา

9. ยาวสมพยาใหญยาผง


1. ดอกดปล หนก 54 กรม

2. ลกผกชลา ลกจนทน ดอกจนทน หนกสงละ 8 กรม

3. ลกกระวาน ดอกกานพล โกศสอ โกศเขมา โกศหวบว โกศเชยง โกศจฬาลมพา

19

3. ลกกระวาน ดอกกานพล โกศสอ โกศเขมา โกศหวบว โกศเชยง โกศจฬาลมพาเปลอกอบเชย เปลอกสมลแวง เน อลกสมอเทศ เน อลกสมอไทย เหงาวานนำเถาบอระเพด เหงาขงแหง รากพญารากขาว หนกสงละ 2 กรม

คำแนะนำบรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ จกเสยด

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 1 กรม ละลายนำสกหรอผสมนำผงปนเปนลกกลอน ทก 4 ชวโมง



- ควรระวงการใชรวมกบยา phenytoin, propranolol, theophylline และrifampicin เน องจากตำรบน มดอกดปลในปรมาณสง

10. ยาอภยสาลยาลกกลอน ยาเมด


1. หศคณเทศ หนก 24 กรม พรกไทยลอน แกนจนทนเทศ หนกสงละ 16 กรมรากเจตมลเพลงแดง หนก 12 กรม

2. หวบกรอ หนก 15 กรม เน อลกสมอไทย เน อลกสมอเทศ หนกสงละ 13 กรม

3. เทยนแดง หนก 11 กรม เทยนขาวเปลอก หนก 10 กรม เทยนตาตกแตน หนก 9กรม เทยนขาว หนก 8 กรม

4. โกฐเขมา หนก 9 กรม โกฐสอ หนก 8 กรม

20

5. เหงาวานนำ หนก 7 กรม ดอกกานพล หนก 4 กรม ลกกระวาน หนก 3 กรมดอกจนทน หนก 2 กรม ลกจนทน หนก 1 กรม

6. ลกพลงกาสา หนก 6 กรม

คำแนะนำบำบดโรคลม บรรเทาอาการจกเสยดแนน

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 1.5 – 2 กรม วนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร


คำเตอนควรระวงในการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant)และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)

1.2.2 กลมยาบรรเทาอาการทองผก

21


1. ยาถายดเกลอฝรงยาแคปซล ยาเมด


1. ดเกลอฝรง หนก 60 กรม ยาดำสะต หนก 12 กรม

2. ใบมะกา ใบมะขาม ใบสมปอย เน อในฝกคน รากข กาแดง รากข กาขาว รากตองแตกฝกสมปอย เน อลกสมอไทย เน อลกสมอดง เถาวลยเปรยง หนกสงละ 3 กรม ข เหลกทง5 หนก 3 กรม

3. หวหอม หนก 3 กรม

4. หญาไทร ใบไผปา หนกสงละ 3 กรม

คำแนะนำใชบรรเทาอาการทองผกเฉพาะในรายททองผกมากหรอในรายทมอาการทองผกเร อรงและใชยาอนแลวไมไดผล

ขนาดและวธใชชนดแคปซลและชนดเมด

ครงแรก รบประทาน 1 กรม วนละ 1 ครง กอนนอน ถาไมถาย วนตอไปรบประทานเพมเปน 1.5 กรม แตไมเกน 2.5 กรม ตอวน (ตามธาตหนกธาตเบา)

ขอหามใช- หามใชในหญงตงครรภ และเดก

- หามใชในภาวะทางเดนอาหารอดตน (gastrointestinal obstruction/ileus)

- หามใชในผ ปวยทมภาวะผดปกตเฉยบพลนททางเดนอาหาร (acute gastro-intestinal conditions) เชน คลนไส อาเจยน

22

คำเตอน- เน องจากเปนยาถายอยางแรงไมควรใชยาน ในผ ปวยออนเพลยมากหรอมภาวะขาดนำ

- เมอถายแลว ใหเวนอยางนอย 2 วน แลวจงใชยาน อกครง

- ควรระวงการใชยาในผ สงอาย และผ ปวยทมความผดปกตของไตหรอตบ(renal/hepatic impairment) เน องจากยามสวนประกอบของแมกนเซยม

อาการไมพงประสงคปวดเสยดทอง

2. ยาธรณสนฑะฆาตยาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.)


1. พรกไทยลอน หนก 96 กรม


3. เน อลกสมอไทย มหาหงค การบร หนกสงละ 6 กรม

4. รงทอง (ประสะ) หนก 4 กรม

5. ผกแพวแดง (ทงตน) เน อลกมะขามปอม หนกสงละ 2 กรม

6. ลกจนทน ดอกจนทน ลกกระวาน ดอกกานพล เทยนดำ เทยนขาว หวดองดง หวบกหวกลอย หวกระดาดขาว หวกระดาดแดง ลกเรว เหงาขง รากชะเอมเทศรากเจตมลเพลงแดง โกฐกระดก โกฐเขมา โกฐนำเตา หนกสงละ 1 กรม

คำแนะนำแกเถาดาน ทองผก


23


รบประทานครงละ 500 มลลกรม - 1 กรม ละลายนำสกหรอผสมนำผงปนเปนลกกลอน วนละ 1 ครง กอนอาหารเชาหรอกอนนอน


รบประทานครงละ 500 มลลกรม - 1 กรม วนละ 1 ครง กอนอาหารเชาหรอกอนนอน

ขอหามใชหามใชในหญงตงครรภ ผ ทมไข และเดก



- ควรระวงการใช รวมกบยา phenytoin, propranolol, theophylline และrifampicin เน องจากตำรบน มพรกไทยในปรมาณสง

- ควรระวงการใชในผ สงอาย

1.2.3 กลมยาบรรเทาอาการแกทองเสย

24

1.2.3 กลมยาบรรเทาอาการแกทองเสย

1. ยาธาตบรรจบยาแคปซล ยาผง ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาลกกลอน (รพ.)


1. เน อลกสมอไทย หนก 16 กรม

2. โกฐกานพราว หนก 8 กรม

3. เหงาขง โกฐเขมา โกฐพงปลา โกฐเชยง โกฐสอ เทยนดำ เทยนขาว เทยนสตตบษยเทยนเยาวพาณ เทยนแดง ลกจนทน ดอกจนทน ดอกกานพล เปลอกสมลแวงลกกระวาน ลกผกชลา ใบพมเสนตน ดอกดปล หวเปราะหอม การบร หนกสงละ 4กรม

คำแนะนำบรรเทาอาการอจจาระธาตพการ ทองเสยชนดทไมเกดจากการตดเช อ เชนอจจาระไมเปนมกหรอมเลอดปน ทองเสยชนดทไมมไข เปนตน


ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1 กรม ละลายนำกระสายยา วนละ 3 ครง กอนอาหาร เมอมอาการ


รบประทานครงละ 500 มลลกรม ละลายนำกระสายยา วนละ 3 ครง กอนอาหารเมอมอาการ


• กรณบรรเทาอาการอจจาระธาตพการ ทองเสยชนดทไมเกดจากการตดเช อใชเปลอกแคหรอเปลอกสะเดา หรอเปลอกลกทบทมตม

25

ใชเปลอกแคหรอเปลอกสะเดา หรอเปลอกลกทบทมตมแทรกกบนำปนใสเปนนำกระสายยา


ชนดแคปซลและชนดลกกลอน

ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร เมอมอาการ


รบประทานครงละ 500 มลลกรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร เมอมอาการ




- ในกรณทองเสยชนดทไมเกดจากการตดเช อ ใชไมเกน 1 วน หากอาการไมดขนควรปรกษาแพทย

2. ยาเหลองปดสมทรยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.)


1. เหงาขมนชน หนก 30 กรม

2. ชนยอย ครง สเสยดเทศ เปลอกสเสยดไทย ใบเทยน ใบทบทม หวแหวหม

26

2. ชนยอย ครง สเสยดเทศ เปลอกสเสยดไทย ใบเทยน ใบทบทม หวแหวหมเหงาขมนออย เปลอกเพกา รากกลวยตบ หวกระเทยมคว ดอกดปล หนกสงละ 5 กรม

คำแนะนำบรรเทาอาการทองเสยชนดทไมเกดจากการตดเช อ เชนอจจาระไมเปนมกหรอมเลอดปน ทองเสยชนดทไมมไข เปนตน


ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1 กรม ละลายนำกระสายยา ทก 3 – 5 ชวโมง เมอมอาการ

เดก

อาย 3 – 5 เดอน รบประทานครงละ 200 มลลกรม


อาย 1 – 5 ขวบ รบประทานครงละ 500 – 700 มลลกรม

อาย 6 – 12 ป รบประทานครงละ 800 มลลกรม – 1 กรม

ละลายนำกระสายยา ทก 3 – 5 ชวโมง เมอมอาการ


• ใชนำเปลอกลกทบทมหรอเปลอกแคตม แทรกกบนำปนใสเปนนำกระสายยาสำหรบเดกเลกใหบดผสมกบนำกระสายยา ใชรบประทานหรอกวาดกได



เดก อาย 6 – 12 ป

รบประทานครงละ 800 มลลกรม – 1 กรม เมอมอาการ

27

รบประทานครงละ 800 มลลกรม – 1 กรม เมอมอาการ

ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1 กรม ทก 3 - 5 ชวโมง เมอมอาการ

คำเตอนใชไมเกน 1 วน หากอาการไมดขน ควรปรกษาแพทย

1.2.4 กลมยาบรรเทารดสดวงทวารหนก

28

1.2.4 กลมยาบรรเทารดสดวงทวารหนก

1. ยาผสมเพชรสงฆาตยาแคปซล ยาแคปซล (รพ.)

สตรตำรบสตรท 1 ในผงยา 100 กรม ประกอบดวย

เถาเพชรสงฆาต หนก 70 กรม รากอคคทวาร หนก 20 กรม โกฐนำเตาหนก 10 กรม

สตรท 2 ในผงยา 85 กรม ประกอบดวย

เถาเพชรสงฆาต หนก 50 กรม กะเมง (ทงตน) หนก 15 กรม โกฐนำเตา หวกระชายหนกสงละ 10 กรม

คำแนะนำสตรท 1

บรรเทาอาการรดสดวงทวารหนก

สตรท 2

บรรเทาอาการรดสดวงทวารหนก

ขนาดและวธใชสตรท 1

รบประทานครงละ 1.2 กรม วนละ 3 ครง หลงอาหารทนท

สตรท 2

รบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1 กรม วนละ 3 ครง หลงอาหารทนท

คำเตอนสตรท 1

ควรระวงการใชยาในหญงตงครรภและหญงใหนมบตร

29

สตรท 2

ควรระวงการใชยาในหญงตงครรภและหญงใหนมบตร

อาการไมพงประสงคสตรท 1

ทองเสย

สตรท 2

ทองเสย มวนทอง

2. ยารดสดวงมหากาฬยาเมด ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.)


1. มดยอบคว หนก 5 กรม

2. ขอบชะนางแดง (ทงตน) ขอบชะนางขาว (ทงตน) หนกสงละ 5 กรม

3. โกฐกกกรา โกฐสอ โกฐจฬาลำพา โกฐกานพราว โกฐพงปลา หนกสงละ 5 กรม

4. เทยนดำ เทยนแดง เทยนขาว เทยนขาวเปลอก เทยนตาตกแตน หนกสงละ 5 กรม

5. แกนสนเทศ ลกจนทน ดอกจนทน เถาสะคาน เปลอกสมลแวง ดอกดปลพรกไทยลอน เหงาขง เปลอกอบเชยเทศ หนกสงละ 5 กรม

คำแนะนำบรรเทาอาการรดสดวงทวารหนก

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 800 มลลกรม - 1 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร

30


- ควรระวงการใชยาในหญงตงครรภและใหนมบตร

31

1.3 ยารกษากลมอาการทางสตศาสตรนรเวชวทยา

1. ยาประสะไพลยาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาลกกลอน (รพ.)


1. เหงาไพล หนก 81 กรม

2. ผวมะกรด เหงาวานนำ หวกระเทยม หวหอม พรกไทยลอน ดอกดปล เหงาขงเหงาขมนออย เทยนดำ เกลอสนเธาว หนกสงละ 8 กรม

3. การบร หนก 1 กรม

คำแนะนำ1. ระดมาไมสมำเสมอหรอมานอยกวาปกต

2. บรรเทาอาการปวดประจำเดอน

3. ขบนำคาวปลาในหญงหลงคลอดบตร

ขนาดและวธใชกรณระดมาไมสมำเสมอหรอมานอยกวาปกต

ชนดผง

รบประทานครงละ 1 กรม ละลายนำสก วนละ 3 ครง กอนอาหาร เปนเวลา 3 - 5 วนเมอระดมา ใหหยดรบประทาน

ชนดแคปซล ชนดเมด ชนดลกกลอน

รบประทานครงละ 1 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร เปนเวลา 3 - 5 วน เมอระดมาใหหยดรบประทาน

กรณปวดประจำเดอน

32

กรณปวดประจำเดอน

ในกรณทมอาการปวดประจำเดอนเปนประจำ ใหรบประทานยา กอนมประจำเดอน 2 - 3วนไปจนถงวนแรกและวนทสองทมประจำเดอน

ชนดผง

รบประทานครงละ 1 กรม ละลายนำสก วนละ 3 ครง กอนอาหาร


รบประทานครงละ 1 กรมวนละ 3 ครง กอนอาหาร

กรณขบนำคาวปลาในหญงหลงคลอดบตร

ชนดผง

รบประทานครงละ 1 กรม ละลายนำสก วนละ 3 ครง กอนอาหารใหรบประทานจนกวานำคาวปลาจะหมด แตไมเกน 15 วน

ชนดลกกลอน ชนดเมด และชนดแคปซล

รบประทานครงละ 1 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร ใหรบประทานจนกวานำคาวปลาจะหมดแตไมเกน 15 วน

ขอหามใช- หามใชในหญงตกเลอดหลงคลอด หญงตงครรภ และผ ทมไข

- หามรบประทานในหญงทมระดมากกวาปกต เพราะจะทำใหมการขบระดออกมามากขน

คำเตอน- ควรระวงการใชยาอยางตอเน อง โดยเฉพาะอยางยงในผ ปวยทมความผดปกตของ

ตบ ไต เน องจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได

- กรณระดมาไมสมำเสมอหรอมานอยกวาปกต ไมควรใชตดตอกนนานเกน 1 เดอน

- กรณขบนำคาวปลาในหญงหลงคลอดบตร ไมควรใชตดตอกนนานเกน 15 วน

33

2. ยาปลกไฟธาตยาแคปซล (รพ.) ยาลกกลอน (รพ.)



2. ดอกดปล รากชาพล ผกแพวแดง (ทงตน) เถาสะคาน เหงาขงแหง ลกผกชลอม เหงาวานนำหวแหวหม ผวมะกรด ลกพลงกาสา หนกสงละ 5 กรม

คำแนะนำกระต นนำนม กระจายเลอดลมในหญงหลงคลอด

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1.5 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร

ขอหามใชหามใชในหญงตกเลอดหลงคลอด หญงตงครรภ และผ ทมไข

คำเตอนควรระวงการใช รวมกบยา phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicinเน องจากตำรบน มพรกไทยในปรมาณสง

อาการไมพงประสงคแสบรอนยอดอก

3. ยาไฟประลยกลปยาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.)


1. รากเจตมลเพลงแดง สารสมสะต แกนแสมทะเล ผวมะกรด การบร หนกสงละ 6 กรม

34

1. รากเจตมลเพลงแดง สารสมสะต แกนแสมทะเล ผวมะกรด การบร หนกสงละ 6 กรม

2. เหงาขมนออย เหงากระทอ เหงาขา เหงาไพล เปลอกมะรม หนกสงละ 5 กรม

3. พรกไทยลอน เหงาขง ดอกดปล หวกระเทยม หนกสงละ 4 กรม

คำแนะนำขบนำคาวปลาในเรอนไฟ ชวยใหมดลกเขาอ


รบประทานครงละ 1 กรม ละลายนำสก วนละ 3 ครง กอนอาหารใหรบประทานจนกวานำคาวปลาจะหมด แตไมเกน 15 วน


รบประทานครงละ 1 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร ใหรบประทานจนกวานำคาวปลาจะหมดแตไมเกน 15 วน


- หามใชในหญงทผาคลอด เน องจากทำใหแผลหายชา

คำเตอนควรระวงการใชยาอยางตอเน อง โดยเฉพาะอยางยงในผ ปวยทมความผดปกตของตบ ไตเน องจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได

4. ยาไฟหากองยาผง ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.)


รากเจตมลเพลงแดง เหงาขง พรกไทยลอน สารสมสะต ฝกสมปอย หนกสงละ 20 กรม

35

คำแนะนำขบนำคาวปลาในเรอนไฟ ชวยใหมดลกเขาอ


รบประทานครงละ 1 – 1.5 กรม ละลายนำสก วนละ 3 ครง กอนอาหารใหรบประทานจนกวานำคาวปลาจะหมด แตไมเกน 15 วน


รบประทานครงละ 1 – 1.5 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหารใหรบประทานจนกวานำคาวปลาจะหมด แตไมเกน 15 วน


- หามใชหญงทผาคลอด เน องจากทำใหแผลหายชา

5. ยาเลอดงามยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.)


1. เหงาขงแหง ตะไครบาน (ลำตน) สะระแหน (ทงตน) เหงากระชาย เหงากระทอ ผวมะกรดใบมะนาว รากและใบกะเพรา หวกระเทยม เปลอกเพกา โกฐจฬาลมพา ชาพล (ทงตน)ลกเรวหอม ลกจนทน ดอกกานพล ดอกดปล เหงาไพล พรกไทยลอน รากเจตมลเพลงแดงรากชะเอมเทศ หนกสงละ 5 กรม

2. พมเสน การบร หนกสงละ 1 กรม

คำแนะนำบรรเทาอาการปวดประจำเดอน ชวยใหประจำเดอนมาเปนปกต แกมตกด

36


รบประทานครงละ 1 – 2 กรม ละลายนำสก วนละ 3 ครง กอนอาหาร

ชนดแคปซล

รบประทานครงละ 1 – 2 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร


คำเตอนควรระวงการใชยาอยางตอเน อง โดยเฉพาะอยางยงในผ ปวยทมความผดปกตของตบ ไตเน องจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได

6. ยาสตรหลงคลอดยาตม (รพ.)

สตรตำรบในยา 130 กรม ประกอบดวย

1. แกนแกแล แกนขนน วานชกมดลก แกนฝางเสน เถาสะคาน รากเจตมลเพลงแดง ดอกดปลโกฐเชยง เถากำแพงเจดชน หนกสงละ 10 กรม

2. พรกไทยลอน รากชาพล ดอกคำฝอย ดอกมะล ดอกพกล ดอกบนนาค ดอกสารภเกสรบวหลวง หนกสงละ 5 กรม

คำแนะนำขบนำคาวปลา บำรงเลอด ชวยใหมดลกเขาอเรวในหญงหลงคลอด

ขนาดและวธใชนำยาใสนำพอทวม ตมดวยไฟปานกลาง นานครงชวโมง นำเฉพาะสวนนำมารบประทานครงละ 250 มลลลตร วนละ 3 ครง กอนอาหาร หรอดมแทนนำ

37

รบประทานตดตอกน 1 สปดาหหรอจนกวานำคาวปลาจะหมด แตไมเกน 15 วน


คำเตอน- ควรระวงในการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant)และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)


38

1.4 ยาแกไข

1. ยาเขยวหอมยาผง ยาเมด (รพ.) ยาผง (รพ.)


ใบพมเสน ใบผกกระโฉม ใบหมากผ ใบหมากเมย ใบสนพราหอม รากแฝกหอม หวเปราะหอมแกนจนทนขาวหรอจนทรชะมด แกนจนทนแดง วานกบแรด วานรอนทอง เนระพส พษนาศนมหาสดำ ดอกพกล ดอกบนนาค ดอกสารภ เกสรบวหลวง หนกสงละ 5 กรม

คำแนะนำ1. บรรเทาอาการไข รอนในกระหายนำ

2. แกพษหด พษอสกอใส (บรรเทาอาการไขจากหดและอสกอใส)


ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1 กรม ละลายนำกระสายยา ทก 4 – 6 ชวโมง เมอมอาการ


รบประทานครงละ 500 มลลกรม ละลายนำกระสายยา ทก 4 – 6 ชวโมง เมอมอาการ


• กรณบรรเทาอาการไข รอนในกระหายนำ ใชนำสก หรอนำดอกมะล เปนนำกระสายยา

• กรณแกพษหด พษอสกอใส ละลายนำรากผกชตม เปนนำกระสายยาทงรบประทานและชโลม

หมายเหต การชโลมใชยาผงละลายนำ 1 ตอ 3 แลวชโลม (ประพรม)ทวตามตวบรเวณทตมใสยงไมแตก

39

ทวตามตวบรเวณทตมใสยงไมแตก

ชนดเมด

ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1 กรม ทก 4 – 6 ชวโมง เมอมอาการ


รบประทานครงละ 500 มลลกรม ทก 4 – 6 ชวโมง เมอมอาการ

คำเตอน- ควรระวงการใชยาในผ ปวยทแพละอองเกสรดอกไม

- ไมแนะนำใหใชในผ ทสงสยวาเปนไขเลอดออก เน องจากอาจบดบงอาการของไขเลอดออก

- หากใชยาเปนเวลานานเกน 3 วน แลวอาการไมดขน ควรปรกษาแพทย

2. ยาจนทนลลายาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.)


โกฐสอ โกฐเขมา โกฐจฬาลมพา แกนจนทนขาวหรอจนทรชะมด แกนจนทนแดง ลกกระดอมเถาบอระเพด รากปลาไหลเผอก หนกสงละ 12 กรม พมเสน หนก 3 กรม

คำแนะนำบรรเทาอาการไขตวรอน ไขเปลยนฤด


ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1 - 2 กรม ละลายนำสก ทก 3 - 4 ชวโมง เมอมอาการ

40

รบประทานครงละ 1 - 2 กรม ละลายนำสก ทก 3 - 4 ชวโมง เมอมอาการ

เดกอาย 6 - 12 ป

รบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1 กรม ละลายนำสก ทก 3 - 4 ชวโมง เมอมอาการ


ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1 - 2 กรม ทก 3 - 4 ชวโมง เมอมอาการ


รบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1 กรม ทก 3 - 4 ชวโมง เมอมอาการ

คำเตอน- ไมแนะนำใหใชในผ ทสงสยวาเปนไขเลอดออก เน องจากอาจบดบงอาการของไขเลอดออก


3. ยาประสะจนทนแดงยาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.)


1. แกนจนทนแดง หนก 32 กรม

2. รากเหมอดคน รากมะปรางหวาน รากมะนาว หวเปราะหอม โกฐหวบว แกนจนทนเทศแกนฝางเสน หนกสงละ 4 กรม

3. เกสรบวหลวง ดอกบนนาค ดอกสารภ ดอกมะล หนกสงละ 1 กรม

คำแนะนำบรรเทาอาการไขตวรอน (ไขพษ) แกรอนในกระหายนำ

41


ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1 กรม ละลายนำกระสายยา ทก 3 - 4 ชวโมง


รบประทานครงละ 500 มลลกรม ละลายนำกระสายยา ทก 3 - 4 ชวโมง

นำกระสายทใช ใชนำสก หรอนำดอกมะล


ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1 กรม ทก 3 - 4 ชวโมง


รบประทานครงละ 500 มลลกรม ทก 3 - 4 ชวโมง



- กรณบรรเทาอาการไข รอนในกระหายนำ หากใชยาเปนเวลานานเกน 3 วนแลวอาการไมดขนควรปรกษาแพทย

4. ยาประสะเปราะใหญยาผง ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.)


42

1. หวเปราะหอม หนก 40 กรม

2. โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหวบว โกฐเชยง โกฐจฬาลมพา เทยนดำ เทยนแดง เทยนขาวเทยนขาวเปลอก เทยนตาตกแตน ลกจนทน ดอกจนทน ลกกระวาน ดอกกานพลแกนจนทนเทศ แกนจนทนแดง ดอกบนนาค ดอกสารภ ดอกพกล เกสรบวหลวง หนกสงละ 2กรม

คำแนะนำถอนพษไขตานซางสำหรบเดก



รบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1 กรม ละลายนำกระสายยา ทก 3 - 4 ชวโมง

นำกระสายยาทใช นำดอกไมเทศหรอนำสก



รบประทานครงละ 1 กรม ทก 3 - 4 ชวโมง

คำเตอน- ควรระวงในการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)




43

5. ยามหานลแทงทองยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.)


1. เน อในเมลดสะบามอญ (สม) หวายตะคา (สม) เมลดมะกอก (สม) ลกมะคำดควาย (สม)ถานไมสก แกนจนทนแดง แกนจนทนเทศ ใบพมเสน ใบยานาง หมกหอม หนกสงละ 10 กรม

2. เบ ยจนควใหเหลอง 3 กรม

คำแนะนำ1. แกไขกาฬ หด อสกอใส (บรรเทาอาการไขจากไขกาฬ หด และอสกอใส)

2. แกรอนในกระหายนำ


ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1.5 - 2 กรม ละลายนำสก วนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร


รบประทานครงละ 500 มลลกรม - 1 กรม ละลายนำสก วนละ 2 ครง เชาและเยนกอนอาหาร


ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1.5 - 2 กรม วนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร


รบประทานครงละ 500 มลลกรม - 1 กรม วนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร

44



6. ยาหารากยาแคปซล ยาผง ยาเมด


รากยานาง รากคนทา รากมะเดอชมพร รากชงช รากไมเทายายมอม หนกสงละ 20 กรม

คำแนะนำบรรเทาอาการไข


ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1 – 1.5 กรม ละลายนำสก วนละ 3 ครง กอนอาหาร เมอมอาการ


รบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1 กรม ละลายนำสก วนละ 3 ครง กอนอาหารเมอมอาการ


ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1 – 1.5 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร เมอมอาการ


45

รบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร เมอมอาการ



- ไมแนะนำใหใชในหญงทมไขทบระดหรอไขระหวางมประจำเดอน

46


1.5.1 ยาบรรเทาอาการไอ

1. ยาแกไอผสมกานพลยาลกกลอน (รพ.)


รากชะเอมเทศ หนก 48 กรม บวย หนก16 กรม มะนาวดองแหง หนก 10 กรมนำตาลกรวด หนก 4 กรม พมเสน เกลดสะระแหน หนกสงละ 3 กรม เหงาวานนำผลมะแวงเครอ ดอกกานพล เน อลกสมอพเภก เปลอกอบเชย เน อลกมะขามปอมดอกเกกฮวย หลอฮงกวย ผวสมจน หนกสงละ 2 กรม

คำแนะนำบรรเทาอาการไอ ขบเสมหะ

ขนาดและวธใชอมครงละ 200 - 300 มลลกรม เมอมอาการไอ ทก 4 ชวโมง

คำเตอนควรระวงการใชในผ ปวยททองเสยงาย เน องจากมะขามปอมมฤทธเปนยาระบาย

อาการไมพงประสงคทองเสย

2. ยาแกไอผสมมะขามปอมยานำ (รพ.)

สตรตำรบสตรตำรบท 1

ในยา 100 มลลลตร ประกอบดวย

47

สารสกดนำมะขามปอมเขมขน (ความเขมขน 40 เปอรเซนต) 60 มลลลตรสารสกดใบเสนยด (ความเขมขน 10 เปอรเซนต) 10 มลลลตร กลเซอรน 5 มลลลตรสารสกดรากชะเอมเทศ 0.45 มลลลตร เกลอแกง 0.5 กรม เกลดสะระแหน 0.01มลลกรม

สตรตำรบท 2

ในยา 100 มลลลตร ประกอบดวย

สารสกดนำมะขามปอมเขมขน (ความเขมขน 25 เปอรเซนต) 30 มลลลตรมะนาวดองแหง 8 มลลกรม สารสกดรากชะเอมเทศ 5 มลลลตร ผวสมจน 3.3มลลกรม บวย 3 มลลกรม เน อลกสมอพเภก 3 มลลกรม เน อลกสมอไทย 1 มลลกรมหลอฮงกวย 2 มลลกรม เกลดสะระแหน 0.08 มลลกรม นำตาลทรายแดง 40มลลกรม


ขนาดและวธใชจบเมอมอาการไอ ทก 4 ชวโมง

ขอหามใชผ ปวยเบาหวานทไมสามารถควบคมระดบนำตาลในเลอดได

คำเตอนควรระวงการใชในผ ปวยททองเสยงาย เน องจากมะขามปอมมฤทธเปนยาระบาย

3. ยาแกไอผสมมะนาวดองยาลกกลอน (รพ.)


1. มะนาวดองแหง บวย หนกสงละ 35 กรม รากชะเอมเทศ หนก 17 กรมรากชะเอมไทย หนกสงละ 3 กรม ผลมะแวงเครอ หนกสงละ 2 กรมเน อลกมะขามปอม หนก 1 กรม

48

เน อลกมะขามปอม หนก 1 กรม

2. เปลอกอบเชยญวณ หนก 3 กรม ดอกกานพล หนก 1 กรม

3. เกลดสะระแหน หนก 2 กรม


ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 200 - 300 มลลกรม เมอมอาการไอ ทก 4 ชวโมง

4. ยาแกไอพ นบานอสานยานำ (รพ.)

สตรตำรบในยานำ 100 มลลลตร ประกอบดวย

1. เน อลกมะขามปอมแหง 2 กรม รากชะเอมไทย 1.8 กรม เน อลกสมอไทย 1.6 กรมรากชะเอมเทศ หนก 600 มลลกรม

2. เหงาขมนออย กะเพราแดง (ทงตน) หนกสงละ 600 มลลกรม ดอกดปล เหงาขง200 มลลกรม พรกไทยลอน ชาพล (ทงตน) หนกสงละ 100 มลลกรม ดอกกานพล 60มลลกรม

3. เกลอสนเธาวสะต 400 มลลกรม สารสมสะต 140 มลลกรม

4. โกฐจฬาลมพา หนก 100 มลลกรม

5. นำตาลทรายแดง 5 กรม เกลดสะระแหน 30 มลลกรม นำผง 5 มลลกรม


ขนาดและวธใชจบเมอมอาการไอ ทก 4 ชวโมง

49

5. ยาตรผลายาเมด ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) ยาชง (รพ.)


เน อลกสมอไทย เน อลกสมอพเภก เน อลกมะขามปอม หนกสงละ 30 กรม



รบประทานครงละ 1 - 2 กรม ชงนำรอนประมาณ 120 – 200 มลลลตร ทงไว 3 - 5นาท ดมในขณะยงอน เมอมอาการไอ ทก 4 ชวโมง


รบประทานครงละ 300 - 600 มลลกรม เมอมอาการไอ วนละ 3 - 4 ครง

คำเตอนควรระวงการใชในผ ปวยททองเสยงาย

อาการไมพงประสงคทองเสย

6. ยาประสะมะแวงยาเมด ยาผง (รพ.) ยาลกกลอน (รพ.)


1. ผลมะแวงตน ผลมะแวงเครอ หนกสงละ 24 กรม

50

2. ใบสวาด ใบตานหมอน ใบกะเพรา หนกสงละ 12 กรม

3. เหงาขมนออย หนก 9 กรม สารสมสะต หนก 3 กรม

คำแนะนำบรรเทาอาการไอ มเสมหะ ทำใหชมคอ ชวยขบเสมหะ


ละลายนำมะนาวแทรกเกลอรบประทาน

ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1 – 1.4 กรม เมอมอาการ


รบประทานครงละ 200 - 400 มลลกรม เมอมอาการละลายนำมะนาวแทรกเกลอรบประทาน

ชนดเมดและชนดลกกลอน

ละลายนำมะนาวแทรกเกลอรบประทาน หรอใชอม

ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1 – 1.4 กรม เมอมอาการ


รบประทานครงละ 200 - 400 มลลกรม เมอมอาการ

คำเตอน- ไมควรใชตดตอกนนานเกน 15 วน หากอาการไมดขน ควรปรกษาแพทย

- ในผ ปวยทตองจำกดการใชเกลอ ไมควรใชนำมะนาวแทรกเกลอ51

7. ยาอำมฤควาทยาผง ยาลกกลอน ยาผง (รพ.) ยาลกกลอน (รพ.)


1. รากชะเอมเทศ หนก 35 กรม

2. โกฐพงปลา เทยนขาว ลกผกชลา เน อลกมะขามปอม เน อลกสมอพเภก หนกสงละ7 กรม



ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1 กรม ละลายนำกระสายยา เมอมอาการ


รบประทานครงละ 500 มลลกรม ละลายนำกระสายยา เมอมอาการ

นำกระสายยาทใช ละลายนำมะนาวแทรกเกลอ ใชจบหรอกวาดคอ

ชนดลกกลอน

ผ ใหญ

รบประทานครงละ 1 กรม เมอมอาการ


รบประทานครงละ 500 มลลกรม เมอมอาการ52

คำเตอนไมควรใชนำมะนาวแทรกเกลอ กบผ ปวยทตองจำกดการใชเกลอ

1.5.2 ยาบรรเทาอาการหวด

53

1.5.2 ยาบรรเทาอาการหวด

1. ยาปราบชมพทวปยาแคปซล (รพ.) ยาลกกลอน (รพ.)


1. เหงอกปลาหมอ (ทงตน) พรกไทยดำ ใบกญชาเทศ หนกสงละ 120 กรม

2. หศคณเทศ ดอกกานพล หนกสงละ 10 กรม หวบกรอ เน อลกสมอเทศเน อลกสมอไทย รากเจตมลเพลงแดง เหงาขง หนกสงละ 8 กรม

3. เทยนแดง เทยนตาตกแตน เทยนแกลบ หนกสงละ 6 กรม เทยนดำ โกศสอโกฐเขมา ลกพลงกาสา ลำพนหางหม หนกสงละ 4 กรม

4. ดอกดปล การบร หนกสงละ 2 กรม ลกจนทน ดอกจนทน ลกกระวาน หนกสงละ 1กรม

คำแนะนำบรรเทาอาการหวดในระยะแรก และอาการทเกดจากการแพอากาศ

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 750 มลลกรม – 1.5 กรม วนละ 4 ครง กอนอาหารและกอนนอน

ขอหามใช- หามใชเมอพบภาวะแทรกซอนจากการแพอากาศ เชน ไซนสอกเสบ การตดเช อแบคทเรยทมอาการเจบบรเวณไซนส ไขสง นำมกและเสมหะเขยว เปนตน

- หามใชในหญงตงครรภ ผ ทมไข เดก

คำเตอน- ควรระวงการใชกบผ ปวยโรคความดนเลอดสง โรคหวใจ โรคแผลเปอยเพปตกและโรคกรดไหลยอน เน องจากเปนตำรบยารสรอน

- ควรระวงการใชยาเกนขนาดในผ ปวยทมความผดปกตของตบ ไตหรอทางเดนปสสาวะ54

- ควรระวงการใชยาเกนขนาดในผ ปวยทมความผดปกตของตบ ไตหรอทางเดนปสสาวะเน องจากอาจเกดพษจากการบร

- ควรระวงการใชยาน รวมกบยา phenytoin, propranolol, theophylline และrifampicin เน องจากตำรบน มพรกไทยในปรมาณสง


55

1.6 ยาบำรงโลหต

1. ยาบำรงโลหตยาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเมด (รพ.)


1. แกนฝาง ดอกคำไทย หนกสงละ 10 กรม

2. ครง หนก 4 กรม

3. เหงาขงแหง ดอกดปล รากเจตมลเพลงแดง เถาสะคาน รากชาพล เถาขมนเครอเถามวกแดง แกนกำลงววเถลง ดอกสารภ ดอกพกล ดอกบนนาค เกสรบวหลวง หนกสงละ 2กรม

4. ดอกจนทน ลกจนทน ลกกระวาน ดอกกานพล เทยนดำ เทยนแดง เทยนขาวเทยนขาวเปลอก เทยนตาตกแตน โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหวบว โกฐเชยง โกศจฬาลมพาหนกสงละ 1 กรม

5. เน อลกสมอไทย เน อลกสมอดง เน อลกสมอพเภก เปลอกชะลด เปลอกอบเชยเทศแกนจนทนแดง แกนแสมสาร แกนแสมทะเล กฤษณา หนกสงละ 1 กรม

คำแนะนำบำรงโลหต


รบประทานครงละ 1 กรม ละลายนำกระสายยาวนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร


• ใชนำตมดอกคำไทย หรอดอกคำฝอย เปนนำกระสายยา

• ถาหานำกระสายไมไดใหใชนำสกแทน

56

• ถาหานำกระสายไมไดใหใชนำสกแทน


รบประทานครงละ 1 กรม วนละ 2 ครง เชาและเยน กอนอาหาร

ขอหามใชหามใชกบหญงตงครรภ ผ ทมไข


- ควรระวงการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant)และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)

57


1.7.1 ยาสำหรบรบประทาน

1. ยากษยเสนยาลกกลอน (รพ.)


1. ดอกดปล หนก 40 กรม เหงาขง หนก 20 กรม รากชาพล หนก 24 กรม เถาสะคานหนก 12 กรม รากเจตมลเพลงแดง หนก 8 กรม

2. เถาโคคลาน กำลงววเถลง เถาวลยเปรยง เถาพรกไทย เถามากระทบโรง หวกระชายแกนแสมสาร เหงาไพล หนกสงละ 10 กรม

3. การบร หนก 6 กรม ลกจนทน ดอกกานพล เหงาวานนำ เหงากระทอ ลกกระวานพรกไทยลอน รากชะเอมเทศ เปลอกอบเชยเทศ หนกสงละ 4 กรม

4. ดอกจนทน โกศนำเตา ดอกมะล ดอกพกล ดอกบนนาค ดอกสารภ เกสรบวหลวงหนกสงละ 2 กรม

คำแนะนำบรรเทาอาการปวดหลง ปวดเอว ปวดเมอยตามรางกาย

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 750 มลลกรม – 1 กรม วนละ 4 ครง กอนอาหารและกอนนอน

ขอหามใชหามใชในหญงตงครรภ หญงใหนมบตร และเดก


- ควรระวงการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)

58

ยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)



2. ยาแกลมอมพฤกษยาผง (รพ.)


1. เหงาไพล เหงาขมนออย เหงาขา หวกระเทยม รากเจตมลเพลงแดง พรกไทยลอนลกจนทน ดอกจนทน การบร หนกสงละ 5 กรม

2. ผกเส ยนผ (ทงตน) เปลอกตนทองหลาง เปลอกตนกมบก เปลอกตนกมนำเกลอสนเธาว หนกสงละ 5 กรม

คำแนะนำบรรเทาอาการปวดตามเสนเอน กลามเน อ มอ เทา ตงหรอชา

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 1 กรม ชงนำรอนดมประมาณ 120 - 200 มลลลตร วนละ 3 ครงกอนอาหาร

ขอหามใชหามใชในหญงตงครรภ ผ ทมไข และเดก

คำเตอนควรระวงการใชยาอยางตอเน อง โดยเฉพาะอยางยงในผ ปวยทมความผดปกตของตบไต เน องจากอาจเกดการสะสมของการบรและเกดพษได

อาการไมพงประสงค

59


3. ยาธรณสนฑะฆาตยาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.)




3. เน อลกสมอไทย มหาหงค การบร หนกสงละ 6 กรม

4. รงทองประสะ หนก 4 กรม

5. ผกแพวแดง เน อลกมะขามปอม หนกสงละ 2 กรม

6. ลกจนทน ดอกจนทน ลกกระวาน ดอกกานพล เทยนดำ เทยนขาว หวดองดง หวบกหวกลอย หวกระดาดขาว หวกระดาดแดง ลกเรว เหงาขง รากชะเอมเทศรากเจตมลเพลงแดง โกฐกระดก โกฐเขมา โกฐนำเตา หนกสงละ 1 กรม

คำแนะนำแกกษยเสน


รบประทานครงละ 500 มลลกรม - 1 กรมละลายนำสกหรอผสมนำผงปนเปนลกกลอนวนละ 1 ครง กอนอาหารเชาหรอกอนนอน


รบประทานครงละ 500 มลลกรม - 1 กรม วนละ 1 ครง กอนอาหารเชาหรอกอนนอน

ขอหามใช

60

ขอหามใชหามใชกบหญงตงครรภ ผ ทมไข และเดก

คำเตอน- ควรระวงการรบประทานรวมกบยาในกลมสารกนเลอดเปนลม (anticoagulant) และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)



- ควรระวงการใชในผ สงอาย

4. ยาผสมโคคลานยาชง (รพ.) ยาตม (รพ.)

สตรตำรบสตรตำรบท 1

รปแบบ ยาชง

สตรตำรบ ในผงยา 100 กรม ประกอบดวย เถาโคคลาน โดไมร ลม ผลมะตมออนทองพนชง (ทงตน)หนกสงละ 25 กรม


รปแบบ ยาตม

สตรตำรบ ในยา 105 กรม ประกอบดวย เถาโคคลาน หนก 50 กรมสวนเหนอดนทองพนชง หนก 25 กรม โดไมร ลม ผลมะตมออน หนกสงละ 15 กรม


รปแบบ ยาตม

สตรตำรบ ในยา 100 กรม ประกอบดวย เถาโคคลาน เถาเอนออน แกนฝาง เถาสะคานหนกสงละ 20 กรม โดไมร ลม ทองพนชง (ทงตน) หนกสงละ 10 กรม

61

คำแนะนำบรรเทาอาการปวดเมอยตามรางกาย


รบประทานครงละ 1 กรม ชงนำรอนประมาณ 120 - 200 มลลลตร วนละ 3 ครงกอนอาหาร

ชนดตม

นำตวยาทงหมดมาเตมใหนำทวมตวยา ตมนำเคยว สามสวนเหลอหน งสวน ดมครงละ120 - 200 มลลลตร วนละ 3 ครง กอนอาหาร

5. ยาผสมเถาวลยเปรยงยาลกกลอน (รพ.)

สตรตำรบสตรตำรบท 1 ในผงยา 100 กรม ประกอบดวย

เถาวลยเปรยง แกนดกหน (มะดก) แกนดกใส (ขนทองพยาบาท) เหงาไพล หนกสงละ25 กรม

สตรตำรบท 2 ในผงยา 100 กรม ประกอบดวย

เหงาไพล หนก 40 กรม เถาวลยเปรยง แกนดกหน (มะดก) แกนดกใส(ขนทองพยาบาท) หนกสงละ 20 กรม

คำแนะนำบรรเทาอาการปวดเมอยตามรางกาย

ขนาดและวธใชรบประทานครง 900 มลลกรม – 1.5 กรม วนละ 3 ครง หลงอาหารทนท

ขอหามใช62


คำเตอน-ควรระวงการใชในผ ปวยทเปนแผลในกระเพาะอาหารเน องจากเถาวลยเปรยงมกลไกออกฤทธ

เชนเดยวกบยาแกปวดในกลมยาตานการอกเสบทไมใชสเตยรอยด (NonsteroidalAnti-Inflammatory Drugs: NSAIDs)

- การใชยาน อาจทำใหเกดการระคายเคองของระบบทางเดนอาหาร

อาการไมพงประสงคปวดทอง ทองผก ปสสาวะบอย คอแหง และใจสน

6. ยาสหศธารายาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) ยาลกกลอน (รพ.)

สตรตำรบในผงยา 1,000 กรม ประกอบดวย

1. พรกไทยลอน หนก 240 กรม รากเจตมลเพลงแดง หนก 224 กรม ดอกดปล หนก96 กรม หศคณเทศ หนก 48 กรม

2. เน อลกสมอไทย หนก 104 กรม รากตองแตก หนก 80 กรม

3. เหงาวานนำ หนก 88 กรม

4. การบร หนก 14 กรม ดอกจนทน หนก 13 กรม เทยนแดง หนก 11 กรม ลกจนทนหนก 12 กรม เทยนตาตกแตน มหาหงค หนกสงละ 10 กรม เทยนสตตบษย หนก 9กรม เทยนขาว รากจงจอ หนกสงละ 8 กรม เทยนดำ หนก 7 กรม โกฐกกกรา หนก 6กรม โกฐเขมาหนก 5 กรม โกฐกานพราว หนก 4 กรม โกฐพงปลา หนก 3 กรม

คำแนะนำขบลมในเสน แกโรคลมกองหยาบ

63

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 1 – 1.5 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร

ขอหามใชหามใชกบหญงตงครรภ และผ ทมไข

คำเตอน- ควรระวงการบรโภคในผ ปวยโรคความดนเลอดสง โรคหวใจผ ปวยโรคแผลเปอยเพปตก และกรดไหลยอน เน องจากเปนตำรบยารสรอน



อาการไมพงประสงครอนทอง แสบทอง คลนไส คอแหง ผนคน

1.7.2 ยาสำหรบใชภายนอก

64


1. ยาข ผงไพลยาข ผง (รพ.)

สตรตำรบสตรตำรบท 1 ในยา 100 กรม ประกอบดวยตวยาสำคญ

นำมนไพล 30 กรม ทไดจากการทอดไพลกบนำมนพชในสดสวนนำหนก 2 ตอ 1นำมนระกำ 10 กรม

สตรตำรบท 2 ยา 100 กรม ประกอบดวยตวยาสำคญ

นำมนไพลจากการกลน 14 กรม นำมนระกำ 10 กรม

คำแนะนำบรรเทาอาการปวดเมอย

ขนาดและวธใชทาและถเบา ๆ บรเวณทมอาการวนละ 2 - 3 ครง

ขอหามใช- หามทาบรเวณขอบตาและเน อเยอออน

- หามทาบรเวณผวหนงทมบาดแผลหรอมแผลเปด

2. ยาประคบยาประคบสมนไพรสด (รพ.) ยาประคบสมนไพรแหง (รพ.)

สตรตำรบในยา 130 กรม ประกอบดวย

1. เหงาไพล 50 กรม ใบมะขาม 30 กรม ผวมะกรด 20 กรม เหงาขมนชน 10 กรมตะไคร (ลำตน) 10 กรม ใบสมปอย 10 กรม

2. เกลอเมด 1 ชอนโตะ การบร 2 ชอนโตะ

65

คำแนะนำประคบเพอลดอาการปวด ชวยคลายกลามเน อ เอน และขอ

ขนาดและวธใชนำยาประคบไปน ง แลวใชประคบ ขณะยงอน วนละ 1 - 2 ครง ลกประคบ 1ลกสามารถใชได 3 - 4 ครง

โดยหลงจากใชแลวผงใหแหง กอนนำไปแชต เยน

ขอหามใช- หามประคบบรเวณทมบาดแผล

- หามประคบเมอเกดการอกเสบเฉยบพลน เชน ขอเทาแพลง หรอมอาการอกเสบ บวมแดง รอน ในชวง 24 ชวโมงแรก เน องจากจะทำใหมอาการอกเสบบวมมากขนและอาจมเลอดออกมากตามมาได โดยควรประคบหลงเกดอาการ 24 ชวโมง

คำเตอน- ไมควรใชลกประคบทรอนเกนไปโดยเฉพาะบรเวณผวหนงทเคยเปนแผลมากอนหรอบรเวณทมกระดกยนและตองระวงเปนพเศษในผ ปวยโรคเบาหวาน อมพาต เดก และผ สงอายเพราะมกมความร สกในการรบร และตอบสนองชา อาจทำใหผวหนงไหมพองไดงาย

- หลงจากประคบสมนไพรเสรจใหม ๆ ไมควรอาบนำทนทเพราะเปนการลางตวยาจากผวหนง และรางกายยงไมสามารถปรบตวไดทน(จากรอนเปนเยนทนททนใด) อาจทำใหเกดเปนไขได

- ควรระวงการใชในผ ทแพสวนประกอบในยาประคบ

66

1.8 ยาบำรงธาต ปรบธาต

1. ยาตรเกสรมาศยาชง (รพ.)


เปลอกฝนตน เกสรบวหลวง ลกมะตมออน หนกสงละ 30 กรม

คำแนะนำแกออนเพลย ปรบธาตในผ ปวยทเพงฟ นจากการเจบปวย เชน ไข ทองเสย

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 1 กรม ชงนำรอนประมาณ 120 - 200 มลลลตร ดมขณะยายงอน วนละ 4ครง กอนอาหารและกอนนอน

คำเตอน- ไมควรรบประทานตดตอกนเกน 1 เดอน

- หากใชเกนจากขนาดทแนะนำ อาจจะทำใหทองผก


2. ยาตรพกดยาแคปซล (รพ.)


1. เน อลกสมอไทย เน อลกสมอพเภก เน อลกมะขามปอม หนกสงละ 10 กรม

2. เหงาขงแหง พรกไทยลอน ดอกดปล หนกสงละ 10 กรม

3. รากเจตมลเพลงแดง รากชาพล เถาสะคาน หนกสงละ 10 กรม

67

คำแนะนำปรบสมดลธาต

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 250 – 500 มลลกรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร

ขอหามใชหามใชในหญงตงครรภ ผ ทมไข

คำเตอน- ไมควรใชยาน ในฤดรอน สงผลใหไฟธาตกำเรบ

- ควรระวงการใชรวมกบยา phenytonin, propranolol, theophylline และ rifampicinเน องจากตำรบน มพรกไทยและดอกดปลในปรมาณสง

3. ยาเบญจกลยาแคปซล ยาผง ยาเมด ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) ยาชง (รพ.) ยาเมด (รพ.)


ดอกดปล รากชาพล เถาสะคาน รากเจตมลเพลงแดง เหงาขงแหง หนกสงละ 20 กรม

คำแนะนำบำรงธาต แกธาตใหปกต


รบประทานครงละ 1.5 – 2 กรม วนละ 3 ครง หลงอาหาร

ชนดผง

รบประทานครงละ 800 มลลกรม – 1 กรม วนละ 3 เวลา หลงอาหาร

68

รบประทานครงละ 800 มลลกรม – 1 กรม วนละ 3 เวลา หลงอาหาร



ขอหามใชหามใชในหญงตงครรภ ผ ทมไข และเดกเลก

คำเตอน- ไมควรใชยาน ในฤดรอน จะสงผลใหไฟธาตกำเรบ

- ไมควรรบประทานตดตอกนนานเกน 7 วน

4. ยาปลกไฟธาตยาแคปซล (รพ.) ยาลกกลอน (รพ.)



2. ดอกดปล รากชาพล ผกแพวแดง (ทงตน) เถาสะคาน เหงาขงแหง ลกผกชลอม เหงาวานนำหวแหวหม ผวมะกรด ลกพลงกาสา หนกสงละ 5 กรม

คำแนะนำปลกไฟธาตใหบรบรณ ปรบระบบการยอยอาหารใหดขน

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1.5 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร


คำเตอน

69

คำเตอนควรระวงการใช รวมกบยา phenytoin, propranolol, theophylline และ rifampicinเน องจากตำรบน มพรกไทยในปรมาณสง


70

2. ยาพฒนาจากสมนไพร

2.1 ยารกษากลมอาการของระบบทางเดนอาหาร

2.1.1 กลมยาขบลม บรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ

1. ยาขมนชนยาแคปซล ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาเมด (รพ.)

ตวยาสำคญผงเหงาขมนชน (Curcuma longa L.) มสารสำคญ curcuminoidsไมนอยกวารอยละ 5 โดยนำหนก (w/w) และนำมนระเหยงายไมนอยกวารอยละ 6โดยปรมาตรตอนำหนก (v/w)

คำแนะนำบรรเทาอาการแนนจกเสยด ทองอด ทองเฟอ

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 500 มลลกรม - 1 กรม วนละ 4 ครง หลงอาหารและกอนนอน

ขอหามใชหามใชในผ ททอนำดอดตน หรอผ ทไวตอยาน

คำเตอน- ควรระวงการใชกบผ ปวยโรคน วในถงนำด ยกเวนภายใตการดแลของแพทย

- ควรระวงการใชกบหญงตงครรภ ยกเวนภายใตการดแลของแพทย

- ควรระวงการใชกบเดก เน องจากยงไมมขอมลดานประสทธผลและความปลอดภย

- ควรระวงการใชยาน รวมกบสารกนเลอดเปนลม (anticoagulants)และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)

- ควรระวงการใชยาน รวมกบยาทกระบวนการเมแทบอลซม ผานเอนไซมCytochrome P450 (CYP 450) เน องจากสาร curcumin ยบยง CYP 3A4, CYP

71

Cytochrome P450 (CYP 450) เน องจากสาร curcumin ยบยง CYP 3A4, CYP1A2 แตกระต นเอนไซม CYP 2A6

- ควรระวงการใชรวมกบยารกษาโรคมะเรงบางชนด เชน doxorubicin,chlormethine, cyclophosphamide และ camptothecin เน องจาก curcuminอาจมผลตานฤทธยาดงกลาว

อาการไมพงประสงคผวหนงอกเสบจากการแพ

2. ยาขมนชนยาแคปซล ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาเมด (รพ.)

ตวยาสำคญผงเหงาขมนชน (Curcuma longa L.) มสารสำคญ curcuminoidsไมนอยกวารอยละ 5 โดยนำหนก (w/w) และนำมนระเหยงายไมนอยกวารอยละ 6โดยปรมาตรตอนำหนก (v/w)

คำแนะนำบรรเทาอาการแนนจกเสยด ทองอด ทองเฟอ

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 500 มลลกรม - 1 กรม วนละ 4 ครง หลงอาหารและกอนนอน

ขอหามใชหามใชในผ ททอนำดอดตน หรอผ ทไวตอยาน

คำเตอน- ควรระวงการใชกบผ ปวยโรคน วในถงนำด ยกเวนภายใตการดแลของแพทย

- ควรระวงการใชกบหญงตงครรภ ยกเวนภายใตการดแลของแพทย

- ควรระวงการใชกบเดก เน องจากยงไมมขอมลดานประสทธผลและความปลอดภย


72

และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)

- ควรระวงการใชยาน รวมกบยาทกระบวนการเมแทบอลซม ผานเอนไซมCytochrome P450 (CYP 450) เน องจากสาร curcumin ยบยง CYP 3A4, CYP1A2 แตกระต นเอนไซม CYP 2A6

- ควรระวงการใชรวมกบยารกษาโรคมะเรงบางชนด เชน doxorubicin,chlormethine, cyclophosphamide และ camptothecin เน องจาก curcuminอาจมผลตานฤทธยาดงกลาว

อาการไมพงประสงคผวหนงอกเสบจากการแพ

3. ยาขงยาแคปซล ยาชง ยาแคปซล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาชง (รพ.)

ตวยาสำคญผงเหงาขง (Zingiber officinale Rosc.) ทมนำมนหอมระเหย ไมนอยกวารอยละ 2โดยปรมาตรตอนำหนก (v/w)

คำแนะนำ1. บรรเทาอาการทองอด ขบลม แนนจกเสยด

2. ปองกนและบรรเทาอาการคลนไส อาเจยน จากการเมารถ เมาเรอ

3. ปองกนอาการคลนไส อาเจยน หลงการผาตด

ขนาดและวธใช- บรรเทาอาการทองอด ขบลม แนนจกเสยด รบประทานวนละ 2 – 4 กรม

- ปองกนและบรรเทาอาการคลนไส อาเจยนจากการเมารถ เมาเรอ รบประทานวนละ1 – 2 กรม กอนเดนทาง 30 นาท – 1 ชวโมง หรอเมอมอาการ

- ปองกนอาการคลนไส อาเจยน หลงการผาตด รบประทานครงละ 1 กรมกอนการผาตด 1 ชวโมง

73

คำเตอน- ควรระวงการใชรวมกบสารกนเลอดเปนลม (anticoagulants)และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)

- ควรระวงการใชในผ ปวยโรคน วในถงนำด ยกเวนภายใตการดแลของแพทย

- ไมแนะนำใหรบประทานในเดกอายตำกวา 6 ขวบ

อาการไมพงประสงคอาการแสบรอนบรเวณทางเดนอาหาร อาการระคายเคองบรเวณปากและคอ



คำแนะนำ1. บรรเทาอาการทองอด ขบลม แนนจกเสยด

2. ปองกนและบรรเทาอาการคลนไส อาเจยน จากการเมารถ เมาเรอ


ขนาดและวธใช- บรรเทาอาการทองอด ขบลม แนนจกเสยด รบประทานวนละ 2 – 4 กรม

- ปองกนและบรรเทาอาการคลนไส อาเจยนจากการเมารถ เมาเรอ รบประทานวนละ1 – 2 กรม กอนเดนทาง 30 นาท – 1 ชวโมง หรอเมอมอาการ

- ปองกนอาการคลนไส อาเจยน หลงการผาตด รบประทานครงละ 1 กรมกอนการผาตด 1 ชวโมง

คำเตอน

74






75


1. ยาชมเหดเทศยาแคปซล ยาชง ยาแคปซล (รพ.) ยาชง (รพ.)

ตวยาสำคญผงใบชมเหดเทศ [Senna alata (L.) Roxb., Cassia alata L. (ชอพอง)] ทมสารสำคญhydroxyanthracene derivatives โดยคำนวณเปน rhein-8-glucosideไมนอยกวารอยละ 1.0 โดยนำหนก (w/w)

คำแนะนำบรรเทาอาการทองผก


รบประทานครงละ 3 – 6 กรม ชงนำรอนประมาณ 120 - 200 มลลลตร นาน 10 นาทวนละ 1 ครง กอนนอน


รบประทานครงละ 3 – 6 กรม วนละ 1 ครง กอนนอน

ขอหามใชผ ปวยทมภาวะทางเดนอาหารอดตน (gastrointestinal obstruction)หรอปวดทองโดยไมทราบสาเหต

คำเตอน- ควรระวงการใชในเดกอายตำกวา 12 ป หรอในผ ปวย inflammatory boweldisease

- การรบประทานยาในขนาดสงอาจทำใหเกดไตอกเสบ (nephritis)

- ไมควรใชตดตอกนเปนระยะเวลานาน เพราะจะทำใหทองเสยซงสงผลใหมการสญเสยนำและเกลอแรมากเกนไปโดยเฉพาะโพแทสเซยมและทำใหลำไสใหญชนตอยา ถาไมใชยาจะไมถาย

76

และทำใหลำไสใหญชนตอยา ถาไมใชยาจะไมถาย

- ควรระวงการใชในหญงตงครรภและหญงใหนมบตร

อาการไมพงประสงคอาจทำใหเกดอาการปวดมวนทอง เน องจากการบบตวของลำไสใหญ

2. ยาชมเหดเทศยาแคปซล ยาชง ยาแคปซล (รพ.) ยาชง (รพ.)

ตวยาสำคญผงใบชมเหดเทศ [Senna alata (L.) Roxb., Cassia alata L. (ชอพอง)] ทมสารสำคญhydroxyanthracene derivatives โดยคำนวณเปน rhein-8-glucosideไมนอยกวารอยละ 1.0 โดยนำหนก (w/w)



รบประทานครงละ 3 – 6 กรม ชงนำรอนประมาณ 120 - 200 มลลลตร นาน 10 นาทวนละ 1 ครง กอนนอน


รบประทานครงละ 3 – 6 กรม วนละ 1 ครง กอนนอน



77

- การรบประทานยาในขนาดสงอาจทำใหเกดไตอกเสบ (nephritis)

- ไมควรใชตดตอกนเปนระยะเวลานาน เพราะจะทำใหทองเสยซงสงผลใหมการสญเสยนำและเกลอแรมากเกนไปโดยเฉพาะโพแทสเซยมและทำใหลำไสใหญชนตอยา ถาไมใชยาจะไมถาย

- ควรระวงการใชในหญงตงครรภและหญงใหนมบตร

อาการไมพงประสงคอาจทำใหเกดอาการปวดมวนทอง เน องจากการบบตวของลำไสใหญ

3. ยามะขามแขกยาแคปซล ยาเมด ยาชง ยาแคปซล (รพ.) ยาชง (รพ.)

ตวยาสำคญผงใบ หรอผงใบและฝกมะขามแขก (Senna alexandrina Mill.)



รบประทานครงละ 2 กรม ชงนำรอนประมาณ 120 - 200 มลลลตร กอนนอน


รบประทานครงละ 800 มลลกรม – 1.2 กรม กอนนอน


78


- การรบประทานยาในขนาดสง อาจทำใหเกดไตอกเสบ (nephritis)

- ไมควรใชตดตอกนเปนเวลานาน เพราะจะทำใหทองเสยซงสงผลใหมการสญเสยนำและเกลอแรมากเกนไปโดยเฉพาะโพแทสเซยมและการใชตดตอกนเปนระยะเวลานานจะทำใหลำไสใหญชนตอยา ถาไมใชยาจะไมถาย

- ควรระวงการใชยาน กบหญงตงครรภและหญงใหนมบตร

อาการไมพงประสงคปวดมวนทอง ผนคน

4. ยามะขามแขกยาแคปซล ยาเมด ยาชง ยาแคปซล (รพ.) ยาชง (รพ.)

ตวยาสำคญผงใบ หรอผงใบและฝกมะขามแขก (Senna alexandrina Mill.)



รบประทานครงละ 2 กรม ชงนำรอนประมาณ 120 - 200 มลลลตร กอนนอน


รบประทานครงละ 800 มลลกรม – 1.2 กรม กอนนอน

79



- การรบประทานยาในขนาดสง อาจทำใหเกดไตอกเสบ (nephritis)

- ไมควรใชตดตอกนเปนเวลานาน เพราะจะทำใหทองเสยซงสงผลใหมการสญเสยนำและเกลอแรมากเกนไปโดยเฉพาะโพแทสเซยมและการใชตดตอกนเปนระยะเวลานานจะทำใหลำไสใหญชนตอยา ถาไมใชยาจะไมถาย

- ควรระวงการใชยาน กบหญงตงครรภและหญงใหนมบตร

อาการไมพงประสงคปวดมวนทอง ผนคน

2.1.3 กลมยาบรรเทาอาการทองเสย

80

2.1.3 กลมยาบรรเทาอาการทองเสย

1. ยากลวยยาผง (รพ.)

ตวยาสำคญผงกลวยนำวาชนดแกจด [Musa sp.(ABB group) "Klui Nam Wa"]หรอกลวยหกมกชนดแกจด [Musa sp. (ABB group ) “triploid” cv.]

คำแนะนำรกษาแผลในกระเพาะอาหาร บรรเทาอาการทองเสยชนดทไมเกดจากการตดเช อ เชนอจจาระไมเปนมก หรอมเลอดปน

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 10 กรม ชงนำรอน 120 - 200 มลลลตร วนละ 3 ครง กอนอาหาร

คำเตอน- ไมควรใชในคนททองผก

- การรบประทานตดตอกนนาน ๆ อาจทำใหทองอดได

อาการไมพงประสงคทองอด



คำแนะนำรกษาแผลในกระเพาะอาหาร บรรเทาอาการทองเสยชนดทไมเกดจากการตดเช อ เชนอจจาระไมเปนมก หรอมเลอดปน

81


คำเตอน- ไมควรใชในคนททองผก

- การรบประทานตดตอกนนาน ๆ อาจทำใหทองอดได


3. ยาฟาทะลายโจรยาแคปซล ยาเมด ยาลกกลอน ยาแคปซล (รพ.) ยาลกกลอน (รพ.)

ตวยาสำคญผงจากสวนเหนอดนของฟาทะลายโจร [Andrographis paniculata (Burm. f.) Wall.ex Nees] ทมสารสำคญ total lactone โดยคำนวณเปน andrographolideไมนอยกวารอยละ 6 โดยนำหนก (w/w)

คำแนะนำบรรเทาอาการทองเสยชนดทไมเกดจากการตดเช อ เชน อจจาระไมเปนมกหรอมเลอดปน

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 500 มลลกรม – 2 กรม วนละ 4 ครง หลงอาหารและกอนนอน

ขอหามใช- หามใชในผ ทมอาการแพฟาทะลายโจร

- หามใชในหญงตงครรภและใหนมบตร เน องจากอาจทำใหเกดทารกวรปได

คำเตอน- หากใชยาน ตดตอกนเปนเวลานาน อาจทำใหแขนขามอาการชาหรอออนแรง

82

- หากใชฟาทะลายโจรตดตอกน 3 วน แลวไมหาย หรอมอาการรนแรงขนระหวางใชยาควรหยดใชและพบแพทย


- ควรระวงการใชยาน รวมกบยาลดความดนเลอดเพราะอาจเสรมฤทธกนได

- ควรระวงการใชยาน รวมกบยาทกระบวนการเมแทบอลซม ผานเอนไซมCytochrome P450 (CYP 450) เน องจากฟาทะลายโจรมฤทธยบยงเอนไซม CYP1A2, CYP 2C9 และ CYP 3A4

อาการไมพงประสงคอาจทำใหเกดอาการผดปกตของทางเดนอาหาร เชน ปวดทอง ทองเดน คลนไสเบออาหาร วงเวยนศรษะ ใจสน และอาจเกดลมพษได


ตวยาสำคญผงจากสวนเหนอดนของฟาทะลายโจร [Andrographis paniculata (Burm. f.) Wall.ex Nees] ทมสารสำคญ total lactone โดยคำนวณเปน andrographolideไมนอยกวารอยละ 6 โดยนำหนก (w/w)

คำแนะนำบรรเทาอาการทองเสยชนดทไมเกดจากการตดเช อ เชน อจจาระไมเปนมกหรอมเลอดปน

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 500 มลลกรม – 2 กรม วนละ 4 ครง หลงอาหารและกอนนอน



83

คำเตอน- หากใชยาน ตดตอกนเปนเวลานาน อาจทำใหแขนขามอาการชาหรอออนแรง

- หากใชฟาทะลายโจรตดตอกน 3 วน แลวไมหาย หรอมอาการรนแรงขนระหวางใชยาควรหยดใชและพบแพทย


- ควรระวงการใชยาน รวมกบยาลดความดนเลอดเพราะอาจเสรมฤทธกนได

- ควรระวงการใชยาน รวมกบยาทกระบวนการเมแทบอลซม ผานเอนไซมCytochrome P450 (CYP 450) เน องจากฟาทะลายโจรมฤทธยบยงเอนไซม CYP1A2, CYP 2C9 และ CYP 3A4

อาการไมพงประสงคอาจทำใหเกดอาการผดปกตของทางเดนอาหาร เชน ปวดทอง ทองเดน คลนไสเบออาหาร วงเวยนศรษะ ใจสน และอาจเกดลมพษได

2.1.4 กลมยารกษาแผลในกระเพาะอาหาร

84

2.1.4 กลมยารกษาแผลในกระเพาะอาหาร



คำแนะนำรกษาแผลในกระเพาะอาหาร


คำเตอน- ไมควรใชกบผ ททองผก

- การรบประทานตดตอกนนานๆ อาจทำใหทองอดได


2.1.5 กลมยาบรรเทาอาการคลนไส อาเจยน

85

2.1.5 กลมยาบรรเทาอาการคลนไส อาเจยน



คำแนะนำ1. บรรเทาอาการแนนจกเสยด ทองอด ทองเฟอ

2. ปองกนและบรรเทาอาการคลนไส อาเจยน ทมสาเหตจากการเมารถ เมาเรอ


ขนาดและวธใช- บรรเทาอาการทองอด ขบลม แนนจกเสยด

รบประทานวนละ 2 – 4 กรม

- ปองกนและบรรเทาอาการคลนไส อาเจยน ทมสาเหตจากการเมารถ เมาเรอ

รบประทานวนละ 1 - 2 กรม กอนเดนทาง 30 นาท - 1 ชวโมง หรอเมอมอาการ

- ปองกนอาการคลนไส อาเจยน หลงการผาตด

รบประทานครงละ 1 กรม กอนการผาตด 1 ชวโมง




86


87



ตวยาสำคญผงจากสวนเหนอดนของฟาทะลายโจร [Andrographis paniculata (Burm. f.) Wall. exNees] ทมสารสำคญ total lactone โดยคำนวณเปน andrographolide ไมนอยกวารอยละ6 โดยนำหนก (w/w)

คำแนะนำ1. บรรเทาอาการเจบคอ

2. บรรเทาอาการของโรคหวด (common cold) เชน เจบคอ ปวดเมอยกลามเน อ

ขนาดและวธใชบรรเทาอาการหวด เจบคอ รบประทานครงละ 1.5 – 3 กรม วนละ 4 ครงหลงอาหารและกอนนอน



- หามใชฟาทะลายโจรสำหรบแกเจบคอในกรณตาง ๆ ตอไปน

- ในผ ปวยทมอาการเจบคอเน องจากตดเช อ Streptococcus group A

- ในผ ปวยทมประวตเปนโรคไตอกเสบ เน องจากเคยตดเช อ Streptococcus group

- ในผ ปวยทมประวตเปนโรคหวใจรหมาตค

- ในผ ปวยทมอาการเจบคอเน องจากมการตดเช อแบคทเรย และมอาการรนแรง เชน มตมหนองในคอ มไขสง และหนาวสน

88

คำเตอน- หากใชตดตอกนเปนเวลานาน อาจทำใหแขนขามอาการชาหรอออนแรง

- หากใชฟาทะลายโจรตดตอกน 3 วน แลวไมหาย หรอ มอาการรนแรงขนระหวางใชยาควรหยดใชและพบแพทย

- ควรระวงการใชรวมกบสารกนเลอดเปนลม (anticoagulants)และยาตานการจบตวของเกลดเลอด (antiplatelets)

- ควรระวงการใชรวมกบยาลดความดนเลอดเพราะอาจเสรมฤทธกนได

- ควรระวงการใชรวมกบยาทกระบวนการเมแทบอลซม ผานเอนไซม Cytochrome P450(CYP 450) เน องจากฟาทะลายโจรมฤทธยบยงเอนไซม CYP 1A2, CYP 2C9 และ CYP 3A4

อาการไมพงประสงคอาจทำใหเกดอาการผดปกตของทางเดนอาหาร เชน ปวดทอง ทองเดน คลนไส เบออาหารวงเวยนศรษะ ใจสน และอาจเกดลมพษได

89

2.3 ยารกษากลมอาการทางระบบผวหนง

1. ยาทงเจอรทองพนชงยาทงเจอร (รพ.)

ตวยาสำคญสารสกดเอทลแอลกอฮอล (70 เปอรเซนต) ของใบทองพนชงสด (Rhinacanthus nasutus(L.) Kurz) รอยละ 10 โดยนำหนกตอปรมาตร (w/v)

คำแนะนำทาแกกลากเกล อน โรคผวหนงทเกดจากเช อรา นำกดเทา

ขนาดและวธใชทาบรเวณทมอาการ วนละ 2 ครง เชา – เยน ทาจนกวาจะหาย และใชตอเน องอกอยางนอย 2สปดาห



2. ยาทงเจอรพลยาทงเจอร (รพ.)

ตวยาสำคญสารสกดเอทลแอลกอฮอล (70 เปอรเซนต) ของใบพลสด (Piper betle L.) รอยละ 50โดยนำหนกตอปรมาตร (w/v)

คำแนะนำบรรเทาอาการผวหนงอกเสบ อาการอกเสบจากแมลง กด ตอย

ขนาดและวธใชทาบรเวณทมอาการ วนละ 2 ครง เชา – เยน

90



อาการไมพงประสงคเมอทาตดตอกนเปนเวลานาน อาจทำใหผวหนงเปนสดำ แตเมอหยดยาแลวอาการจะหายไป

3. ยาบวบกยาครม ยาครม (รพ.)

ตวยาสำคญสารสกดเอทลแอลกอฮอล (70 เปอรเซนต) ของใบบวบกแหง [Centella asiatica (L.) Urb.]รอยละ 7 โดยนำหนก (w/w)

คำแนะนำใชสมานแผล

ขนาดและวธใชทำความสะอาดแผลดวยยาฆาเช อกอนทายา ใชทาบรเวณทเปนแผลวนละ 1 - 3 ครง หรอตามแพทยสง

ขอหามใช- หามใชในผ ปวยทแพพชในวงศ Apiaceae (Umbelliferae) เชน ยหรา ผกช

- หามใชในผ ทมประวตเปนโรคมะเรงผวหนง

- หามใชในแผลเปด

คำเตอนควรหลกเลยงการใชตดตอกนเปนเวลานาน

อาการไมพงประสงคมรายงานวาการทาสารสกดใบบวบกชนดข ผงหรอผง อาจทำใหเกดผนแพสมผสได

91

4. ยาเปลอกมงคดยานำใส (รพ.)

ตวยาสำคญสารสกดเอทลแอลกอฮอล (95 เปอรเซนต) ของเปลอกมงคดแหง (Garcinia mangostana L.)รอยละ 10 โดยนำหนกตอปรมาตร (w/v)

คำแนะนำทาแผลสด และแผลเร อรง

ขนาดและวธใชทาบรเวณทเปนแผล วนละ 2 ครง เชา – เยน

ขอหามใชหามทาบรเวณขอบตาและเน อเยอออน

5. ยาพญายอยาครม ยาโลชน สารละลาย (สำหรบปายปาก) ยาโลชน (รพ.) สารละลาย (สำหรบปายปาก)

(รพ.) ยาข ผง (รพ.) ยาทงเจอร (รพ.)

ตวยาสำคญสารสกดเอทลแอลกอฮอลของใบพญายอแหง [Clinacanthus nutans (Burm. f.) Lindau]

คำแนะนำ1. ยาครม บรรเทาอาการของ เรมและงสวด

2. สารละลาย (สำหรบปายปาก) รกษาแผลในปาก (aphthous ulcer)แผลจากการฉายรงสและเคมบำบด

3. ยาโลชน บรรเทาอาการ ผดผนคน ลมพษ ตมคน

4. ยาข ผง บรรเทาอาการอกเสบ ปวด บวมจากแมลงกดตอย

5. ยาทงเจอร บรรเทาอาการของเรม และงสวด

92

ขนาดและวธใชทาบรเวณทมอาการ วนละ 5 ครง

6. ยาวานหางจระเขยาเจล ยาโลชนเตรยมสด (รพ.)

ตวยาสำคญชนดเจล

ยาทมปรมาณของว นวานหางจระเข [Aloe vera (L.) Burm.f.] ไมนอยกวารอยละ 70โดยนำหนก

ชนดโลชนเตรยมสด

ยาทมปรมาณของว นวานหางจระเข [Aloe vera (L.) Burm.f.] ไมนอยกวารอยละ 60โดยนำหนก (w/w)

คำแนะนำรกษาแผลไฟไหม นำรอนลวก (burn)

ขนาดและวธใชชนดเจล

ทาบรเวณผวหนงทถกไฟไหมนำรอนลวก วนละ 3-4 ครง

ชนดโลชนเตรยมสด

ทาบรเวณผวหนงทถกไฟไหมนำรอนลวก วนละ 3-4 ครง

คำเตอนไมควรใชในผ ทมประวตแพวานหางจระเข หรอผลตภณฑทผสมวานหางจระเข

อาการไมพงประสงคอาจทำใหเกดอาการคน มผนแดง หรอผนแพสมผสไดหากมอาการดงกลาวใหหยดใชยาขอมลเพมเตม ยาโลชนเตรยมสด มอายการเกบ 7 วน

93

หากมอาการดงกลาวใหหยดใชยาขอมลเพมเตม ยาโลชนเตรยมสด มอายการเกบ 7 วนเกบยาไวในต เยน (อณหภม 2-8 องศาเซลเซยส)

7. ยาเมลดนอยหนายาครม

ตวยาสำคญยาทมปรมาณนำมนบบเยนจากเมลดนอยหนา [Annona squamosa Linn.] รอยละ 20โดยนำหนก (w/w)

คำแนะนำกำจดเหา

ขนาดและวธใชชโลมครม 20 - 30 กรม ทผม ทงไวประมาณ 3 ชวโมง ใชสปดาหละ 1 ครง ตดตอกน 3สปดาห

ขอหามใชควรระวงอยาใหครมเขาตา และอยาใชบรเวณทมแผลหรอแผลถลอก

อาการไมพงประสงคอาจทำใหเกดอาการคน มผนแดง หรอผนแพสมผสได หากมอาการดงกลาว ใหหยดใชยา

94


2.4.1 ยาสำหรบรบประทาน

1. ยาเถาวลยเปรยงยาแคปซล (รพ.)

ตวยาสำคญผงจากเถาของเถาวลยเปรยง [Derris scandens (Roxb.) Benth.]

คำแนะนำบรรเทาอาการปวดกลามเน อ ลดการอกเสบของกลามเน อ

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 500 มลลกรม – 1 กรม วนละ 3 ครง หลงอาหารทนท


คำเตอน- ควรระวงการใชในผ ปวยโรคแผลเปอยเพปตกเน องจากเถาวลยเปรยงออกฤทธคลายยาแกปวดกลมยาตานการอกเสบทไมใชสเตยรอยด (Nonsteroidal Anti-Inflammatory Drugs: NSAIDs)

- อาจทำใหเกดการระคายเคองระบบทางเดนอาหาร

อาการไมพงประสงคปวดทอง ทองผก ปสสาวะบอย คอแหง ใจสน

2. ยาสารสกดจากเถาวลยเปรยงยาแคปซล

ตวยาสำคญสารสกดจากเถาของเถาวลยเปรยง [Derris scandens (Roxb.) Benth.] ทสกดดวย50 เปอรเซนตของเอทลอลกอฮอล

95

คำแนะนำบรรเทาอาการปวดหลงสวนลาง (low back pain) และอาการปวดจากขอเขาเสอม(Knee Osteoarthritis)

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 400 มลลกรม วนละ 2 ครง หลงอาหารทนท

ขอหามใชหามใชกบหญงตงครรภ

คำเตอน- ควรระวงการใชในผ ปวยโรคแผลเปอยเพปตกเน องจากเถาวลยเปรยงออกฤทธคลายยาแกปวดกลมยาตานการอกเสบทไมใชสเตยรอยด (Nonsteroidal Anti-Inflammatory Drugs: NSAIDs)

- อาจทำใหเกดการระคายเคองระบบทางเดนอาหาร

อาการไมพงประสงคเวยนศรษะ ปวดศรษะ อจจาระเหลว


96


1. ยาพรกยาเจล ยาครม (รพ.) ยาเจล (รพ.) ยาข ผง (รพ.)

ตวยาสำคญยาทมสารสกดจากผลพรกแหง (Capsicum annuum L., Capsicum frutescens L.)โดยควบคมความแรงของสาร capsaicin ในผลตภณฑสำเรจรปรอยละ 0.025โดยนำหนก (w/w)

คำแนะนำบรรเทาอาการปวดขอ ปวดกลามเน อ (musculoskeletal pain)

ขนาดและวธใชทาบรเวณทปวด 3 - 4 ครง ตอวน

ขอหามใช- หามใชในผ ปวยทแพ capsaicin

- หามสมผสบรเวณตา

- ระวงอยาทาเจลบรเวณผวทบอบบางหรอบรเวณผวหนงทแตกเน องจากทำใหเกดอาการระคายเคอง

คำเตอน- การใชรวมกบยารกษาโรคหวใจ กลม angiotensin-converting enzyme inhibitor(ACE inhibitor) อาจทำใหเกดอาการไอเพมขน

- อาจเพมการดดซมของยาโรคหอบหด คอ theophylline ชนดออกฤทธเน นนาน

- ควรระวงเมอใชเจลพรกรวมกบยากลมตอไปน

• Angiotensin converting enzyme inhibitors

• Anticoagulants

97

• Antiplatelet agents

• Barbiturates

• Low molecular weight heparins

• Theophylline

• Thrombolytic agents

อาการไมพงประสงคผวหนงแดง ปวด และแสบรอน

2. ยาไพลยาครม

ตวยาสำคญยาทมปรมาณนำมนหอมระเหยงายจากเหงาไพล [Zingiber montanum (Koenig)Link ex Dietr.] รอยละ 14 โดยปรมาตรตอนำหนก (v/w)

คำแนะนำบรรเทาอาการบวม ฟกชำ เคลดยอก




3. ยานำมนไพลยานำมน (รพ.)

ตวยาสำคญ98

ตวยาสำคญสารสกดนำมนไพล [Zingiber montanum (Koenig) Link ex Dietr.]ทไดจากการทอด (hot oil extract) ไมนอยกวารอยละ 90 ในตำรบ

คำแนะนำบรรเทาอาการบวม ฟกชำ เคลดยอก




99

2.5 ยารกษากลมอาการทางระบบทางเดนปสสาวะ

1. ยากระเจ ยบแดงยาชง (รพ.)

ตวยาสำคญผงกระเจ ยบแดง (Hibiscus sabdariffa L.)

คำแนะนำขบปสสาวะ แกขดเบา

ขนาดและวธใชรบประทาน ครงละ 2 – 3 กรม ชงนำรอน 120 – 200 มลลลตร วนละ 3 ครง หลงอาหาร

ขอหามใชหามใชในผ ปวยทมการทำงานของไตบกพรอง

คำเตอนกระเจ ยบแดงอาจทำใหเกดอาการทองเสยได เน องจากมฤทธเปนยาระบาย

อาการไมพงประสงคอาจมอาการปวดมวนทองได

2. ยาหญาหนวดแมวยาชง ยาชง (รพ.)

ตวยาสำคญผงจากใบและสวนยอดของหญาหนวดแมว [Orthosiphon aristatus (Blume) Miq.]

คำแนะนำขบปสสาวะ แกขดเบา ขบน วขนาดเลก


100

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 2 - 3 กรม ชงนำรอนประมาณ 120 - 200 มลลลตร ดมวนละ 2 - 3 ครง

ขอหามใชหามใชในผ ปวยทมการทำงานของหวใจและ/หรอไตบกพรอง

คำเตอน- ควรระวงการใชในผ ปวยทตองจำกดปรมาณโพแทสเซยม เชน ผ ทเปนโรคหวใจเน องจากยาหญาหนวดแมวมปรมาณโพแทสเซยมสง

- ควรระวงการใชรวมกบยาลดนำตาลในเลอดชนดรบประทาน (Oral hypoglycemic agents)หรอรวมกบการฉดอนสลน เพราะอาจทำใหเกดการเสรมฤทธกนได

101

2.6 ยาแกไข แกรอนใน

1. ยาบวบกยาแคปซล (รพ.) ยาชง(รพ.)

ตวยาสำคญผงจากสวนเหนอดนของบวบก [Centella asiatica (L.) Urb.]

คำแนะนำแกไข แกรอนใน ชำใน


รบประทานครงละ 2 - 4 กรม ชงนำรอนประมาณ 120 - 200 มลลลตร วนละ 3 ครงหลงอาหาร


รบประทานครงละ 400 มลลกรม วนละ 3 ครง หลงอาหาร

ขอหามใชหามใชในผ ปวยทแพสมนไพรวงศ Apiaceae (Umbelliferae)

คำเตอน- ไมแนะนำใหใชในผ ทสงสยวาเปนไขเลอดออกเน องจากอาจบดบงอาการของไขเลอดออก

- หากใชยาเปนเวลานานเกน 3 วน แลวอาการไมดขนควรปรกษาแพทย

- หลกเลยงการใชตดตอกนเปนเวลานาน เพราะอาจทำใหเกดพษตอตบไดในผ ปวยบางราย

- ควระวงการใชรวมกบยาทมผลตอตบ ยาขบปสสาวะ และยาทมผลขางเคยงทำให งวงนอนเพราะอาจเสรมฤทธกนได

- บวบกอาจเพมระดบนำตาลและคอเลสเตอรอลในเลอดและทำใหประสทธผลของยาลดนำตาลและยาลดคอเลสเตอรอลลดลง

102

และทำใหประสทธผลของยาลดนำตาลและยาลดคอเลสเตอรอลลดลง

- ควรระวงการใชรวมกบยาทมกระบวนการเมแทบอลซมผาน Cytochrome P450 (CYP450) เน องจากบวบกมฤทธยบยงเอนไซม CYP 2C9 และ CYP 2C19

อาการไมพงประสงคงวงนอน คลนไส อาเจยน แสบทอง มวนทอง ทองอด และปสสาวะบอย

2. ยามะระข นกยาแคปซล ยาชง ยาเมด ยาแคปซล (รพ.) ยาชง (รพ.)

ตวยาสำคญผงจากเน อผลแกทยงไมสกของมะระข นก (Momordica charantia L.)

คำแนะนำแกไข แกรอนใน เจรญอาหาร


รบประทานครงละ 1 – 2 กรม ชงนำรอนประมาณ 120 - 200 มลลลตร วนละ 3 ครงกอนอาหาร


รบประทานครงละ 500 มลลกรม - 1 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร

ขอหามใชหามใชในเดกหรอหญงใหนมบตรเน องจากมรายงานวาทำใหระดบนำตาลในเลอดลดลงอยางมากจนเกดอาการชกได


- หากใชยาเปนเวลานานเกน 3 วนแลว อาการไมดขน ควรปรกษาแพทย

103

- ควรระวงการใช รวมกบยาลดนำตาลในเลอดชนดรบประทาน (Oral HypoglycemicAgents) อน ๆ หรอรวมกบการฉดอนสลน เพราะอาจทำใหเกดการเสรมฤทธกนได

- ควรระวงการใชในผ ปวยโรคตบ เพราะเคยมรายงานวาทำใหการเกดตบอกเสบได

อาการไมพงประสงคคลนไส วงเวยน ชาปลายมอปลายเทา hypoglycemic coma อาการชกในเดก ทองเดนทองอด ปวดศรษะ และอาจเพมระดบเอนไซม gamma-glutamyl transferase และalkaline phosphatase ในเลอดได

3. ยารางจดยาแคปซล (รพ.) ยาชง (รพ.)

ตวยาสำคญผงใบรางจดโตเตมท (Thunbergia laurifolia Lindl.)

คำแนะนำถอนพษไข แกรอนใน


รบประทานครงละ 2 - 3 กรม ชงนำรอน 120 - 200 มลลลตร วนละ 3 ครง กอนอาหารหรอเมอมอาการ


รบประทานครงละ 500 มลลกรม - 1 กรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร


- หากใชยาเปนเวลานานเกน 3 วนแลว อาการไมดขน ควรปรกษาแพทย

- ควรระวงการใชในผ ปวยเบาหวาน เพราะอาจเกดภาวะนำตาลในเลอดตำ

104

- ควรระวงการใชในผ ปวยเบาหวาน เพราะอาจเกดภาวะนำตาลในเลอดตำ

- ควรระวงการใชในผ ปวยทตองใชยาอนอยางตอเน องเพราะยารางจดอาจเรงการขบยาเหลานนออกจากรางกาย ทำใหประสทธผลของยาลดลง

4. ยาหญาปกกงยาแคปซล (รพ.) ยาชง (รพ.)

ตวยาสำคญผงหญาปกกง [Murdannia loriformis (Hassk.) R.S. Rao & Kammathy ]

คำแนะนำแกไข แกรอนใน แกนำเหลองเสย


รบประทานครงละ 2 – 3 กรม ชงนำรอนประมาณ 120 – 200 มลลลตร วนละ 3 ครงกอนอาหาร


รบประทานครงละ 400 - 500 มลลกรม วนละ 3 ครง กอนอาหาร

คำเตอน- ไมแนะนำใหใชในผ ทสงสยวาเปนไขเลอดออกเน องจากอาจบดบงอาการของไขเลอดออก

- หากใชยาเปนเวลานานเกน 3 วน แลวอาการไมดขนควรปรกษาแพทย

105

2.7 ยาถอนพษเบอเมา

1. ยารางจดยาชง (รพ.)

ตวยาสำคญผงใบรางจดโตเตมท (Thunbergia laurifolia Lindl.)

คำแนะนำถอนพษเบอเมา

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 2 – 3 กรม ชงนำรอนประมาณ 120 - 200 มลลลตร วนละ 3 ครงกอนอาหาร หรอเมอมอาการ

คำเตอน- ควรระวงการใชในผ ปวยเบาหวาน เพราะอาจเกดภาวะนำตาลในเลอดตำ

- ควรระวงการใชในผ ปวยทตองใชยาอนอยางตอเน องเพราะยารางจดอาจเรงการขบยาเหลานนออกจากรางกาย ทำใหประสทธผลของยาลดลง

106

2.8 ยาลดความอยากบหร

1. ยาหญาดอกขาวยาชง (รพ.)

ตวยาสำคญผงหญาดอกขาว [Vernonia cinerea (L.) Less.]

คำแนะนำลดความอยากบหร

ขนาดและวธใชรบประทานครงละ 2 กรม ชงนำรอนประมาณ 120 - 200 มลลลตร หลงอาหาร วนละ 3 - 4ครง

คำเตอนควรระวงการใชในผ ปวยโรคหวใจ และโรคไต เน องจากยาหญาดอกขาวมโพแทสเซยมสง

อาการไมพงประสงคปากแหง คอแหง

107

สำนกยา กลมพฒนาระบบ งานระบบยาแหงชาตและสารสนเทศ ตกสำนกงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข ถ.ตวานนท ต.ตลาดขวญ อ.เมองจ.นนทบร 11000Email: [email protected]

108

mailto:[email protected]

บัญชียาจากสมุนไพร |...

Documents