อาชญาวิทยาแนวพุทธ:...

32 ปท 4 ฉบบท 1 มกราคม-ธนวาคม 2560

วารสารวชาการโรงเรยนนายเรอดานสงคมศาสตร มนษยศาสตร และศกษาศาสตร

อาชญาวทยาแนวพทธ: กระบวนทศนพระพทธศาสนา

วาดวยอาชญากรรมBuddhist Criminology: Buddhist Paradigm to Explain Crimes

พระครอรรถจรยานวตร (สเทพ ศรทอง)

Phrakhruatthajariyanuwatra (Suthep Srithong)

อาจารยประจำ มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย

วทยาเขตสรนธรราชวทยาลย ในพระราชปถมภ จงหวดนครปฐม

e-mail: [email protected]

ทความนมวตถประสงคเพอจะน�าเสนอกระบวนทศนทางพระพทธศาสนาทอธบายปรากฏการณ

อาชญากรรม สาเหตของการเกดอาชญากรรม ทงในมตเชงปจเจกและมตในเชงโครงสราง ซงม

ปรากฏอยในพระไตรปฎก โดยใชกรอบการอธบายตามหลกทฤษฎทางอาชญาวทยา ทงนงานเขยน เรอง

Essay on Crimes and Punishment ของ ซซาร เบคคาเรย ทเผยแพรในป ค.ศ. 1764 นนไดรบการ

ยอมรบวาเปนบดาแหงอาชญาวทยา กระนนกตาม แตเมอไดทบทวนวรรณกรรมในพระไตรปฎกแลว

จะท�าใหเราทราบวาชดความร เกยวกบกรอบแนวคดและทฤษฎทางอาชญาวทยานนมปรากฏใน

พระไตรปฎกมากอนทนกอาชญาวทยาทางตะวนตกจะศกษาและเสนอเปนทฤษฎเสยอก คณคาแหงองคความร

ทเปนภมปญญาตะวนออกอยางในพระไตรปฎก จงเปนองคความรทควรถกน�ามาใชในการอธบาย

ปรากฏการณทางสงคมดงเชนอาชญาวทยาน เพอน�าไปประยกตใชทงในระดบปฏบตและนโยบายในการ

ปองปรามอาชญากรรมอนเปนเปาหมายสงสดของศาสตรดานอาชญาวทยาอนจะกอใหเกดความสนตสข

แกมหาชนในรฐ

ค�ส�คญ: อาชญาวทยาแนวพทธ, อาชญากรรม, กระบวนทศนแนวพทธ

บบทคดยอ

ปท 4 ฉบบท 1 มกราคม-ธนวาคม 2560 33


The purpose of this article is to present Buddhist paradigm to explain crime, its cause, and

phenomenon based on criminology concepts both in individual and structural dimensions. Even though

a writing “Essay on Crime and Punishment” by an Italian criminologist Cesare Beccaria in 1764 who was

later honored and become so well known as philosopher of criminology, the Tipitaka, Buddhist

scriptures, were fully written with the body of knowledge of criminological concepts long before the

mentioned essay. It told us about criminological concepts prior to the western criminologists studied

criminology. The Buddhist tipitaka is the valuable wisdom which should be studied for criminological

explanation and should to be adapted for policy implementation to use for crime prevention.

Keywords: Buddhist criminology, crime , Buddhist paradigm

Abstract

บทน�

น กสงคมวทยาอยาง Emile Durkheim กลาวไววา

อาชญากรรมเปนสงปกตซงเปนปรากฏการณ

หนงในสงคมทขาดเสยมได (crime is a normal part

of society, and that it is necessary and

indispensable) (Lydia Voigt, 1994: 37) อยางไร

กตาม การนยามอาชญากรรมกมความหลากหลายและ

แตกตางกนไปตามบรบทของศาสตรทมการศกษากน

ถงกระนนอาชญากรรมกไมเปนทปรารถนาของสงคมใน

สายตาของรฐและสญญาประชาคมทงหลาย อาชญาวทยา

หรอ Criminology เปนศาสตรทศกษาพฤตกรรมการ

กระท�าความผด สาเหตการกระท�าความผด และแนวทาง

ในการปองปรามการกระท�าความผดทเรยกวาอาชญากรรม

ดงนน นกอาชญาวทยา (Criminologist) จงตองการท�าความ

เขาใจวาอะไรคอสาเหตของการเกดอาชญากรรม ปจจย

เงอนไขใดบางทน�าไปสการตดสนใจท�าใหคนกออาชญากรรม

ตลอดจนแนวทางในการปองปรามไมใหเกดอาชญากรรม

จะท�าไดอยางไร? ซงเปนโจทยและเปาหมายของการ

ศกษาดานอาชญาวทยาทตองอาศยสหวทยาการตางๆ

(Interdisciplinary) เขามาเปนเงอนไขการศกษาเพอให

บรรลเปาหมายในการควบคมและปองปรามอาชญากรรม

บทความนจงตองการน�าเสนอวา ในพระไตรปฎกม

กระบวนทศน (Paradigm) ซงเปนชดความรแนวคด

หรอค�าอธบายถงปรากฏการณอาชญากรรมอยางไร ?

ภายใตกรอบแนวคดและทฤษฎทางอาชญาวทยาโดย

อ า ศ ย ก า ร ต ค ว า ม จ า ก

พระไตรปฎกเปนส�าคญเพอ

จะน�าเสนอประเดนหลกๆ

ดงตอไปน คอ 1) แนวคด

และมมมองของพระพทธ

ศาสนาทมตออาชญากรรม

2) ค�าอธบายปรากฏการณ

และสาเหตอาชญากรรม

ตามหลกพระพทธศาสนา



1. แนวคดและมมมองของพระพทธศาสนา ทมตออาชญากรรม

อ าจกลาวไดวา ศาสนาเปนสถาบนทางสงคมในการทจะมสวนในการปองกนการกระท�าความ

ผดทางศลธรรม หรอชวยปองปรามชะลอการกระท�าผดและการกออาชญากรรมในลกษณะทเปนการควบคมทางสงคมแบบไมเปนทางการ (Informal social control) ไดทางหนง ซงจะมสวนชวยในการยบยงจตใจของบคคลทจะละเมดศลธรรมหรอกระท�าความผด ซงหากบคคลใดมศาสนาเปนเครองยดเหนยวจตใจแลวโอกาสทจะกระท�าผดจะลดนอยลง (โสภา ชปลมนน, 2537: 31) นอกจากนแลวตวบทกฎหมายอาญาบานเมองกมตนก�าเนดมาจากบทบญญตของศาสนาเปนสวนใหญความเชอและค านยมในการนบถอศาสนาจงมความหมายและมอทธพลตอการด�าเนนชวตของสมาชกในสงคม (อรญ สวรรณบบผา, 2518: 26) ดงนน ศาสนาจงมส วนส�าคญต อการเพมขนหรอลดลงของจ�านวนอาชญากรรม ศาสนากบอาชญากรรมจงมความเกยวเนองสมพนธกน จะเหนไดวา แนวคดและมมมองของพระพทธศาสนาทมตออาชญากรรมมปรากฏอยในพระไตรปฎกฉบบภาษาไทยเลมท 25 ขททกนกาย ธรรมบท ทณฑวรรคท 10 ขอท 20 หนา27 ใจความวา

“…สตวทงหลายยอมสะดงกลวตออาชญา

สตวทงปวงยอมกลวตอความตายแลว

ไมพงฆาเอง ไมพงใชผอนใหฆา ...

ผใดแสวงหาความสขเพอตน

ยอมเบยดเบยนสตวทงหลาย

ผใครความสขดวยอาชญา

ผนนยอมจะไมไดรบความสข”

โดยนยยะน ทศนะทางพระพทธศาสนาเหนวา ทงคนและสตวทงหลายกลวความตายเปนพนฐาน บคคลควรใหคณคาของการมชวตในทกระดบอยางเทาเทยมกน การท�ารายการเบยดเบยน การฆากนซงเปนอกศลกรรมทอาจเปนการประกอบอาชญากรรม จนอาจเปนพฤตกรรมอาชญากรในทสด ซงเปนสงทพระพทธศาสนาคดคาน และบญญตใหพทธศาสนกชนพงงดเวน ทงนกเพอความสงบสขของระดบปจเจกเองเปนเบองตน รวมทงสงผลไปจนถงสงคมในระดบโครงสราง นอกจากนแลวพระพทธศาสนายงชใหเหนถงผลของการประกอบอาชญากรรมวา บคคลผประกอบอาชญากรรมจะตองไดรบความทกขเพราะถกลงโทษทงทางกฎหมายอาญาและความทกขทางจตใจทเศราหมองของผนนดวย ดงนนในทางพระพทธศาสนา อาชญากรรมจงเปนกายทจรตเปนวจทจรตและเปนการละเมดศล 5 ไมวาขอใดขอหนงหรอหลายขอรวมกน แนวคดทางพระพทธศาสนาจงใหความเคารพในความเทาเทยมกนในการมชวตทไมควรจะถกละเมดเพราะสตวทงหลายยอมเกลยดการถกเบยดเบยนและเกรงกลวตอความตายเหมอนกนทกชวต นอกจากน อาชญากรรมยงเปนความเสยหายอนเปนกรรมฝายอกศลหรอเปนความชวทพทธศาสนกชนและบคคลทวไปพงงดเวนเพอความผาสกของตนเองและสงคม

1.1 การใหความหมายของ อาชญากรรมในพระไตรปฎก

จากการศกษาคนควาในพระไตรปฎกแลวจะพบค�าวาอาชญากรรม อยในสวนของหนงสอพระสตรหลายแหง โดยมทมาและความหมายทแตกตางกนอยบาง แตกไมไดมนยทางความหมายทตางกนในเชงลกมากนก โดยพบค�าวา อาชญา ปรากฏในหนงสอพระไตรปฎกฉบบภาษาไทย มนยความหมาย 2 ประการดงตอไปน



ประการทหนง อาชญา หมายถงโทษภยอนตราย ดงปรากฏในพระไตรปฎกเลมท 29 ขททกนกาย มหานทเทศ อตตทณฑสตรนเทศท 15 ขอท 789 หนา382 ความวา “…ชอวาอาชญาในค�าวาภยอนเกดแตตนไดแกอาชญา 3 อยางคอ อาชญาทางกาย อาชญาทางวาจา อาชญาทางใจ กายทจรต 3 ชอวา อาชญาทางกาย วจทจรต 4 ชอวาอาชญาทางวาจา มโนทจรต 3 ชอวาอาชญาทางใจ…” และมปรากฏในพระไตรปฎกฉบบภาษาไทยเลมท 25 ขททกนกาย ธรรมบท ทณฑวรรคท 10 ขอท 20 หนา 27 ความปรากฏดงน “…สตวทงปวงยอมสะดงกลวตออาชญา สตวทงปวงยอมกลวตอความตายแลว ไมพงฆาเอง ไมพงใชผอนใหฆา…” และมปรากฏในพระไตรปฎกฉบบภาษาไทยเลมท 1 มหาวภงค ปฐมภาค ขอท 430 หนา 569 มเนอความดงตอไปนคอ “…สตรทชอวามกฎหมายคมครองไดแก สตรทมพระราชาบางองค ทรงก�าหนดอาชญาไววา บรษใดถงสตรผมชอน ตองไดรบอาชญาเทาน…” จากเนอความขางบนแสดงนยทางความหมายของ อาชญาวา หมายถง โทษ หรอ ภย และอนตราย ทบคคลไมปรารถนา และเปนการกระท�าทเปนโทษทใหผลราย เปนความเสอม

ประการทสอง อาชญา หมายถงกฎหมายหรออ�านาจ

ของกษตรยและผปกครองดงมปรากฏในพระไตรปฎก

ฉบบภาษาไทยเลมท 5 มหาวรรค ภาคท 2 ขอ 244

หนา 262 มเนอความดงตอไปน

“…ขนต โสรจจะ เหนปานนไดมแลวแกพระราชา

เหลานนผถออาชญาผถอศสตราวธ…”

และในพระไตรปฎกฉบบภาษาไทยเลมท 27 ขททก

นกาย ปทมชาดก ภาค 1 ขอ 1701 หนา 303 ความวา

“…กษตรยพระองคใด ทรงเหนเหตทควรลงพระราช

อาชญาและไมควรลงพระราชอาชญาและทรงเหนเหตนน

โดยประการทงปวงเปนอยางดแลวทรงปกครองบานเมอง

กษตรยพระองคนนสมควรปกครองราชสมบต…”

จะเหนไดวา โดยนยนค�าวาอาชญาบงความถง

กฎหมายพระราชอ�านาจของกษตรย หรอฝายของ

เจาหนาทผปกครองรฐนนเอง สวนค�าวา “กรรม” นน

หนงสอพจนานกรมพทธศาสตร (ป.อ. ปยตโต, 2520: 4)

ไดใหความหมายของ “กรรม” (Action; Deed) วาหมายถง

การกระท�าทประกอบดวยเจตนาดกตามชวกตามค�าวา

“กรรม”ในทางพระพทธศาสนาจงหมายถงการกระท�า

ทเปนกลางๆ ไมไดบงบอกถงความดหรอชวหากจะบง

จะตองมค�าอนๆ มาประกอบเชน กศลกรรมอกศลกรรม

เปนตน ดงนนความหมายของอาชญากรรมในทางพระพทธ

ศาสนาจงหมายถงการกระท�าทเปนการละเมดศล 5 เปน

อยางนอยและท�าใหเกดโทษเปนความผดในระดบกาย

ทจรตและวจทจรต ซงเกดผลเสยตอบคคลและอาจสงผล

ตอผอนและสงคมไดจากการกระท�านน

1.2 ศล 5 เทยบเคยงกบอาชญากรรม

หากน�าเอาบทบญญตทางพระพทธศาสนาคอศล 5

เขามาอธบายถงความเกยวของกบอาชญากรรมจะเหน

ความเกยวของดงน ในหนงสอพระไตรปฎกฉบบภาษาไทย

เลมท 22 องคตตรนกายปญจกขอ 32 หนา 33 ม

เนอความทกลาวถงศล 5 ไวดงน

“…หญงหรอชายเปนผถงพระพทธเจา ถงพระธรรม

ถงพระสงฆเปนสรณะ

พงเวนขาดจากปาณาตบาต เวนขาดจากอทนนาทาน

เวนขาดจากกาเมสมจฉาจาร

เวนขาดจากมสาวาท เวนขาดจากการดมน�าเมาและ

เมรย อนเปนทตงแหงความประมาท

ผนนยอมเขาถงสคตอยางเดยว ไมเขาถงทคต…”



ขอบญญตเบองตนส�าหรบพทธศาสนกชนคอศล 5

นเปนขอก�าหนดอยางต�าทสดในทางปฏบตหรอขอ

ก�าหนดอยางต�าส�าหรบความประพฤตของมนษยอน

จ�าเปนส�าหรบทจะท�าใหสงคมมนษยอยรวมกนไดอยาง

ปกตสขโดยปจเจกชนแตละคนจะมชวตทไมกอโทษภย

ใหแกกนและกนศล 5 จงมความเกยวของในรายละเอยด

ตอไปน

ศลขอท 1 ปาณาตบาต นนหากมองในทางอาชญา

วทยาแลวจะเหนไดวา มความเกยวเนองกบอาชญากรรม

ทเรยกวา Violent Crime หรอ อาชญากรรมรนแรงท

เกยวของกบชวตและรางกาย การท�ารายรางกายใหได

รบบาดเจบและการฆารวมทงการใช ความรนแรง

ทงหมด (Lydia Voigt, 1994: 284) การละเมดศล

ขอท1นยอมจะน�าไปสการท�ารายรางกาย(Aggravated

assault) รวมทงอาจจะเกดการฆาตกรรม (Homicide)

อกดวย ศลขอทหนงจงเปนเบองตนของการเกยวของ

กบอาชญากรรมดานชวตและรางกายตามความหมาย

ของอาชญาวทยานนเอง

ศลขอท 2 อทนนาทาน เปนอาชญากรรมทเกยว

กบทรพยสน (Property crime) ซงหมายถง อาชญากรรม

ทกอใหเกดความเสยหายแกทรพยสน (Crime Against

Property) (Lydia Voigt,

1994: 319) การประกอบ

อาชญากรรมทกระท�าโดย

การขโมยทรพยสนซงอาจ

จะเปนทงแบบกระท�าเปน

อาชพ (Professional) หรอ

อาจจะเปนเพยงอาชญากร

แบบครงคราว (Occasional)

ซงขนอย กบสถานการณ

โอกาสการท�าลาย และเขาไป

เอาทรพย (Burglary) การโจรกรรมรถยนต (Motor

Vehicle Theft) หรอการฉกชงวงราวการขโมยเอาทรพย

ซงหนาทจดอยในกลม Larceny Crime นอกจากนนยง

รวมถงการยกยอกเอาทรพย (Embezzlement) และ

การทจรตในหนาท (Corruption) ดงนน การละเมดศล

ขอท 2 นกคอการประกอบอาชญากรรมตามค�าอธบาย

ทางอาชญาวทยาเชนกน

ศลขอท 3 กาเมสมจฉาจาร สามารถเปรยบเทยบ

กบอาชญากรรมในหมวดทเรยกวา อาชญากรรมท

เกยวของกบเรองเพศหรอเรยกวา Sexual Crime หรอ

การขมขนกระท�าช�าเรา (Rape) ซงในความหมายทวไป

แลวหมายถงการมเพศสมพนธ โดยปราศจากการ

ยนยอมทงชายและหญงและคนขามเพศ (Transgender)

ซงเปนขมขนทมความผดทางอาญา (Lydia Voigt, 1994:

295) ดงนนจะเหนได ว าศลข อท 3 นครอบคลม

อาชญากรรมทเกยวกบทางเพศทงหมดการละเมดศล

ขอท 3 จงอาจเปนการประกอบอาชญากรรม

ศลขอท 4 มสาวาท ในทางพระพทธศาสนา

พระพทธเจาทรงต�าหนการกลาวค�าเทจการพดโกหก

การหลอกลวงผอนในหนงสอพระไตรปฎกฉบบภาษา

ไทยเลมท 25 ขททกนกาย อตวตตกะ มสาวาทสตร ขอ

203 หนา 211 ความวา

“…ขนชอวาคนโกหก จะไมท�าชวอยางอนอก เปน

ไมม…”

นนหมายความวาทางพระพทธศาสนามองวาการ

กลาวค�าเทจเปนพนฐานทจะน�าไปสการกระท�าชวอนๆ

อกได รวมทงการกออาชญากรรม เชน การปลอมแปลง

เอกสาร การตงกลมรวมกลม (Gang) เพอหลอกหลวง

ตมตน (Fraudulence) ท�างานกนเปนขบวนการกลม

เชน แกงหลอกลวง เหลานลวนเปนการละเมดศลขอท 4

และกลายเปนอาชญากรรมในทสด



ศลขอท 5 สราเมรย ในศลขอนนอกจากสราและของมนเมาทงหลายแลวยงหมายรวมถงยาเสพตดทกประเภทดวย

อนจะท�าใหขาดสต น�าไปสการทะเลาะววาท นอกจากจะกลายเปนการกออาชญากรรมแลว ยงจะตกเปนเหยอ

อาชญากรรรม (Victim of crime) ไดอกดวยในทางอาชญาวทยามองวาการใชยาเสพตด (Drug) เปนอาชญากรรม

อยางหนงนนคออาชญากรรมทปราศจากเหยอ (Victimless Crime) หรอผกออาชญากรรมกลายเปนเหยอและได

รบความเสยหายเอง จะเหนไดวาศล 5 นกครอบคลมในสวนอาชญากรรมดงตารางตอไปน

การละเมดศล 5 อาชญากรรม

ตารางแสดงการเปรยบเทยบระหวางการละเมดศล5กบอาชญากรรม

1. การเบยดเบยน, การท�ารายรางกาย, การฆา Violent Crime, Assault, Homicide

2. การลกทรพย, การฉอโกง, การขโมย Property Crime, Burglary, Robbery

3. การประพฤตผดในกาม, การขมขนช�าเรา Sexual Crime, Rape

4. การโกหก, หลอกลวง, แกงตมตน Professional crime, Fraudulence

5. การตดสรา, ยาเสพตด Victimless Crime, Drunker, Drug User

จากตารางเปรยบเทยบความเกยวเนองกนระหวาง

การละเมดศล 5 กบอาชญากรรม ชใหเหนวา พนฐาน

ของอาชญากรรมเกอบทงหมดลวนมาจากการละเมด

ศลในทางศาสนา กระนนกตามการทจะชใหเหนความ

แตกตางหรอเกณฑในการวดระหวางการละเมดศลกบ

อาชญากรรมกยงมขอทควรพจารณาไวอยเหมอนกน

กลาวคอพฤตกรรมการละเมดศลบางอยางอาจไมถงขน

กลายเปนอาชญากรรมได เชน การดมสราซงเปนการ

ละเมดศลขอท 5 แตยงไมถงขนทจะถอวาเปนอาชญากรรม

ไดแตพฤตกรรมเหลานเปนพนฐานทจะน�าไปสการกลาย

เปนอาชญากรรมไดในทสด การละเมดศลขอใดกตาม

ยอมเปนพนฐานหรอมแนวโนมทจะกลายไปส การ

ประกอบอาชญากรรมไดนนเอง

1.3 มหาโจรสตรและโจรสตร ทฤษฎอาชญาวทยาในพระไตรปฎก

นกอาชญาวทยาพยายามหาสตรส�าเรจมาอธบายถง

พฤตกรรมของอาชญากร รวมทงการประกอบอาชญากรรม

มลเหตจงใจในการกออาชญากรรม ซงกลาวกนวาผลงาน

ชนแรกของสาขาอาชญาวทยาทไดรบการยอมรบกคอ

ผลงาน Essay on Crimes and Punishment ของ

ซซาร เบคคาเรย ในป ค.ศ. 1764 ซงเปนผทไดรบการ

ยกยองในฐานะบดาของอาชญาวทยา (ประชย เปยม

สมบรณ, 2531: 3) ทวาความจรงแลว วชาอาชญาวทยา

นนไดเกดมาชานานแลวตงแตสมยพทธกาลไมใชเพง

เกดในป ค.ศ.1764 ตามทมบนทกไวในต�าราอาชญาวทยา

โดยทวไป เพยงแตทางพระพทธศาสนาไมไดบอกไววาน

คอทฤษฎอาชญาวทยาเทานน (อณณพ ชบ�ารง, 2530: 4)



ทงนกเพราะวา มแนวคดทเกยวของกบอาชญาวทยา

ปรากฏในพระไตรปฎกเลมท 20 องคตตรนกายตกนบาต

มหาโจรสตรขอท 490 หนา 171 มเนอความดงนคอ

“...มหาโจรประกอบดวยองค 3 ประการ ยอมยองเบาบาง ปลนบาง ท�าการลอมเรอนหลงเดยวแลวปลนบาง คอยดกชงเอาททางเปลยวบาง องค 3 ประการเปนไฉน ? … มหาโจรในโลกนยอมอาศยทอนขรขระ ยอมอาศยปาชฏ ยอมอาศยบคคลผมก�าลง กมหาโจรยอมอาศยทขรขระอยางไร ? มหาโจรในโลกน ยอมอาศยทอนไมไกลแมน�า หรอทขรขระแหงภเขา … มหาโจรยอมอาศยทอนขรขระ อยางนแล …มหาโจรยอมอาศยปาชฏอยางไร ? ..มหาโจรในโลกน ยอมอาศยชฏหญาบาง ชฏตนไมบาง รมตลงบาง ราวไพรใหญบาง …. มหาโจรยอมอาศยปาชฏอยางนแล... กมหาโจรอาศยบคคลผมก�าลงอยางไร ? มหาโจรในโลกน ยอมอาศยพระราชา หรอมหาอ�ามาตยของพระราชา เขาคดอยางนวา ถาใครจกกลาวหาอะไรกะเรา พระราชาหรอมหาอ�ามาตยของพระราชาเหลาน จกชวยกนปกปดโทษของเรา แลววากลาวอรรถคด มหาโจรยอมอาศยบคคลผมก�าลงอยางนแล…”

นอกจากนแลว ยงม พระสตรชอโจรสตรทเกยวของกบโจรซงชใหเหนถงความเสอมของบรรดาโจรทงหลายไวอยางนาพจารณา ดงมปรากฏในหนงสอพระไตรปฎกฉบบภาษาไทยเลมท 23 องคตตรนกาย อฏฐกนบาต โจรสตรขอท 190 หนา 312 ความวา

“….มหาโจรประกอบดวยองค 8 ประการ ยอมพลน

เสอม

ตงอยไมนาน องค 8 ประการนนเปนไฉน ? คอ

ประหารคนทไมประหารตอบ

ถอเอาสงของไปไมเหลอไว ลกพาสตร ประทษราย

กมาร

ปลนบรรพชตนกพรตนกบวช ปลนราชทรพย

ท�าการปลนใกลถนเกนไป

ไมฉลาดในการเกบ ……. มหาโจรประกอบดวย

องค 8 ประการนแล

ยอมพลนเสอม ยอมตงอยไมนาน…”

จากเนอความใน มหาโจรสตร และ โจรสตร ดงกลาว

มาแลวนน จะเหนไดชดเจนวา พระพทธศาสนา ไดแยกแยะ

ใหเหนถงปจจยเกอหนนในการประกอบอาชญากรรม

ของโจร โดยอาจจะวเคราะหประเดนใหเหนลกษณะของโจร

ในมหาโจรสตรเทยบเคยงกบแนวคดทางอาชญาวทยา

(Criminological approach) ไดดงตอไปน คอ

1) “ยอมยองเบาบาง” ความขอนตรงกบศพททาง

อาชญาวทยาทเรยกวา Burglary คอการเขาไปเอาทรพย

ของผ อนโดยผดกฎหมายและไมได รบการยนยอม

จากเจาของ ลกษณะเชนนเรยกวา โจร ตามความใน

มหาโจรสตรน

2) “ยอมปลนบาง” ความในขอนตรงกบศพททาง

อาชญาวทยาทเรยกวา Robbery คอการเขาไปถอเอา

ทรพยสนของผอน โดยอาจใชก�าลงหรออาวธ ขมขให

เจาของทรพยกลว การกระท�าเชนนเรยกวาปลนเปน

ลกษณะของโจรตามความในมหาโจรสตร

3) “ท�าการลอมบานแลวปลนบาง” ความในขอน

เปนลกษณะของการวางแผนและท�างานกนเปนกลม

(Gang) และสอการท�าลายแลวเขาไปเอาทรพย (Breaking

and Entering) ซงเปนลกษณะเขาขายทเรยกวา

Aggravated Burglary หรอการทเขาไปปลนทรพยและ

อาจท�ารายเจาของทรพยหรออาจมอาวธรายแรงเขาไป

ในการปลนนนดวย (Lydia Voigt, 1994: 616)

4) “คอยดกชงเอาททางเปลยวบาง”การดกชงเอา

ขอนเขาลกษณะชงทรพย หรอวงราวทรพยโดยใชก�าลง



หรออาวธขมขเหยอแลวเอาทรพยมาเปนของตน ทางอาชญาวทยาเรยกวา Racketeering หรอการขมขเอาเงนจากเหยอ โดยจะกระท�ากนเปนกลมของอาชญากร โดยใชก�าลงคกคามขมขเหยอ ลกษณะเชนนเปนลกษณะของโจรตามความในมหาโจรสตรซงสอดคลองกบแนวคดทางอาชญาวทยาดวยเชนกน กระนนกตามเนอความในมหาโจรสตร ยงแสดงใหเหนถงบรบท (Context of crime) หรอเหตปจจยทเออตอการกออาชญากรรมในสมยพทธกาลนน ซงประกอบดวยองคประกอบ 3 อยางไดแก 1) “มหาโจรในโลกนยอมอาศยทอนขรขระ คอสถานทอนไมไกลแมน�าและซอกเขาหรอเทอกเขา” ความหมายในขอนแสดงใหเหนถงอาชญากรรมในสมยนนหมโจรหรอเหลาอาชญากร มกจะอาศยอยตามซอกเขาหรอตงแกงซองสมโจร (Corporate crime) อยในสถานทใกลๆแมน�าเพอสะดวกในการอปโภคบรโภคและการด�ารงชวตในปาเชนนน โดยอาศยพนทแถบเทอกเขาเชงเขาทอยหางไกลชมชนและหางจากอ�านาจรฐและกฎหมายของฝายปกครอง ซงเทยบเคยงไดกบกระบวนการกอการราย (Terrorist) กลมตางๆ ตามทฤษฎทางอาชญาวทยาเปนตน 2) “มหาโจรยอมอาศยปาชฏคอปาสมทมพมไม ในราวปา หรอในปาดงดบ” ทงนกเพอดกรอปลนทรพยผคนทเดนทางผานไปในละแวกนนโดยสถานทเหลานจะเปนทเปลยวหางไกลชมชนและผคนท�าใหงายตอการประกอบอาชญากรรม หากเปรยบเทยบกบสภาพอาชญากรรม

(Crime) ในปจจบนแลวจะเหนไดวาทางเปลยวหรอทมดมกจะเกดอาชญากรรมประเภท คดเกยวกบการลวงละเมดทางเพศหรอคดเกยวกบทรพย ดงนน จะเหนไดวาอาชญากรหรอโจรในสมยพระพทธกาลกบอาชญากรในปจจบนตางกมกจะอาศยชองวางหรอพนทหางไกลผคนเปนพนทเปลยวปลอดจากผคนเปนปจจยเงอนไขในการประกอบอาชญากรรมเหมอนๆกน 3) “โจรยอมอาศยพระราชาหรออ�ามาตยของพระราชา” ตามความหมายขอน อาชญากรมกกลาวอางเอาวารจกกบเจาหนาทหรอผมอ�านาจในการปกครองเปนผ ใหการสนบสนนตนเพอปกปองความผดหรอเขาไปอาศยผปกครองหรอผเปนใหญในทางการปกครองเพอเออประโยชนในการประกอบอาชญากรรม ซงประเดนนอาจหมายถงการรวมกนของฝายอ�านาจรฐและเหลาบรรดามจฉาชพหรอเหลาอาชญากรกบบรรดาฝายการเมองรวมกนในการปลนฉอโกงหรอทจรตคอรปชนในลกษณะเปนองคกรรวมซงเรยกไดวาเปน Corporate Crime ในทางอาชญาวทยา ขณะเดยวกนในทางพระพทธศาสนาไดกลาวถงสภาพของเหลาอาชญากร และบรบททางสงคมและสภาพแวดลอมไวในลกษณะทไมแตกตางไปจากทฤษฎอาชญาวทยา (Criminological theories) ซงกสรปไดเปนแนวเดยวกนวา แทจรงแลวปรากฏการณทางอาชญากรรมไดเคยเกดขนมาแลวและยงคงด�ารงอยในสงคมทงในอดตสมยพทธกาลจนกระทงปจจบน เพยงแตวารปแบบของอาชญากรรมจะเปลยนแปลงไปตามยคสมยและบรบททางสงคมและสภาพแวดลอมนนๆ

2. ค�อธบาย ปรากฏการณ และสาเหตอาชญากรรม ตามหลกพระพทธศาสนา

ใ นขณะท ทฤษฎอาชญาวทยาบางทฤษฎ เชน อาชญาวทยาในยคตนอยางเชนทฤษฎรปแบบรางกาย (Body Type Theory) พยายามอธบายถงสาเหตการเกดอาชญากรรมวา ลกษณะรปรางของอาชญากร



สามารถพยากรณคดทกระท�าความผดได แตในพระไตรปฎกกไดมค�าอธบายปจจยอนน�าไปสการเกดอาชญากรรมวาการทบคคลกระท�าความผดทางอาญานนเกดจากปจจยภายใน (Inner factors) คอ ความโลภ ความโกรธ ความหลง น�าไปสการเกดมจฉาทฐและท�าใหบคคลกลายเปนอาชญากรในทสด ดงนน เมอพจารณาในแงนทกคนจงสามารถกลายเป นอาชญากรได ด วยกนท งนน หากความโลภ ความโกรธความหลงครอบง�าจตใจคนเรา หาใชเพราะวาบคคลมรปรางลกษณะแบบใดแบบหนงแลวจะบงบอกไดวาจะประกอบอาชญากรรมในลกษณะใดบาง ซงทาทเชนนขดแยงกบแนวคดอาชญาวทยา Body Type Theory ทเหนวาอาชญากรมลกษณะเฉพาะทางมาแตก�าเนด (Born Criminal) หรอมความผดปกตภายในรางกายของบคคลอยางท ซซาร ลอมโบรโซ กลาวอางไวในหนงสอ Criminal Man ซงเขาเองไดศกษาถงลกษณะทางกายภาพของนกโทษในอตาลเชน ลกษณะทางดานศรษะ แขนขา รางกาย แลวสรปลกษะทางกายภาพวาสามารถบงบอกถงลกษณะของการเปนอาชญากรได ซงแนวคดนเชอวาอาชญากรโดยก�าเนดมจ�านวนถง 1 ใน 3 ของอาชญากรทงหมดทเปนนกโทษในขณะนน (พรชย ขนต และคณะ, 2543: 34) ซงทาทของพระพทธศาสนาไมไดตตรา (Labeling) ลกษณะทางกายภาพอยางเชนทฤษฎอาชญาวทยาของ ลอมโบรโซ

2.1 อาชญากรรมเกดจากปจจยภายใน (Inner Factor of crime)

ในทางพระพทธศาสนา จะใหความส�าคญกบตวแปร

ทส�าคญสด คอตวแปรดานของจตวามความส�าคญยง เพราะ

ตวจตจะเปนตวตดสนขนสดทายวาบคคลจะตกลงใจ

ประกอบอาชญากรรมหรอไม ดงมปรากฏในหนงสอพระ

ไตรปฎกฉบบภาษาไทย เลมท 25 ขททกนกายธรรมบท

ยมกวรรคท 1 ขอท 11 หนา 13 เนอความวา

“ธรรมทงหลายมใจเปนหวหนา มใจประเสรฐทสด

ส�าเรจแลวแตใจ

ถาบคคลมใจอนโทษประทษรายแลว กลาวอยกตาม

ท�าอยกตาม

ทกขยอมไปตามบคคลนน เพราะทจรต 3 อยางนน

เหมอนลอหมนไปตามรอยเทาโค ผลากเกวยนไป

อย”

จะเหนวา ในทางพระพทธศาสนามองวา การกระท�า

ทจรต 3 คอ กายทจรต วจทจรต มโนทจรต ปรากฏการณ

ตางๆทมนษยกอขนนนจะเกดขนมาไดกดวยจากปจจย

ภายในคอจต ไดแกมโนกรรมของบคคลนนเอง ดงนนการ

ทบคคลจะประกอบอาชญากรรมหรอตดสนใจในการ

กออาชญากรรม จนกระทงกลายเปนอาชญากรในทสด

นน กยอมจะเกดจากจตเปนตวสงการกอน บคคลนนจง

ลงมอไปสการปฏบต หากจตของบคคลคดไปในฝายชว

ฝายอกศลซงประกอบดวย โลภะ (Greed) โทสะ (Anger)

โมหะ (Delusion) แลวบคคลกจะคดพดและท�าชวในทสด

ทศนะทางพระพทธศาสนาจงเหนวา จตเปนเหตแหง

อกศลมล (Root of crime) สวนการกระท�าเปนผล

ถาจตคดไปในสวนดทเปนกศลแลว บคคลนนกจะพดด

และท�าความดแมวาบรบทอนๆ (Context of crime)

จะเอออ�านวยทจะมแนวโนมใหกออาชญากรรมแคไหน

กตาม บคคลเมอมสมมาทฐ (Right view) แลวกยอมจะ

ตดสนใจละชวกลวบาปได

ขณะทการอธบายพฤตกรรมอาชญากรด วย

เจตจ�านงเสร (Free will) อนเปนแนวคดของส�านกอาชญา

วทยาดงเดม (Classical School) เหนวาอาชญากร

มอสระในการทจะเลอกกระท�าโดยเลอกเอาความ

พงพอใจ (Seek Pleasure) และหลกเลยงความเจบปวด

(Avoid Pain) ในการกระท�าความผด ขณะทส�านก

ปฏฐานนยม (Positive School) อางถงเจตจ�านงก�าหนด

(Determinism) มาอธบายอาชญากรวาบคคลนนแทจรง



แล วไม มอสระทจะกระท�าหรอไม กระท�าการก อ

อาชญากรรมแตวาสภาพแวดลอมและบรบทตางๆ

(Eco-Social context) ทางดานสงคม เศรษฐกจและ

ลกษณะทางชวภาพของบคคล เปนปจจยทมอทธพลตอ

การแสดงพฤตกรรมอาชญากร แตในทางพระพทธศาสนา

เหนวาตามปกตนนจตของมนษยนเปนสงบรสทธมาแต

เดมแตเพราะความโลภความโกรธความหลงตางหากมา

ครอบง�าท�าใหจตเศราหมองไมบรสทธ (วศน อนทสระ,

2533: 16) จงท�าใหคนกออกศลกรรมหรอกระท�า

อาชญากรรมในทสด

ดงนน ในแงของการกระท�าความผด หรอการ

ประกอบอาชญากรรมทกชนด พระพทธศาสนามองวา

ตวแปรภายในเปนปจจยส�าคญทสดทท�าใหบคคล

ประกอบทจรตทงการกอคดหรอกออาชญากรรม รวม

ทงการละเมดศลธรรมกเพราะปจจยภายในทงสาม

ประการซงอาจเปนขอใดขอหนงหรอหลายขอรวมกน

กลาวคอ ความโลภความโกรธและความหลง น�าไปส

การเหนผดทเรยกมจฉาทฐนนเองเปนตวกอใหบคคลกอ

อาชญากรรม ดงมปรากฏในพระไตรปฎกฉบบภาษา

ไทยเลมท 20 องคตตรนกายเอกนบาต ขอ 193 หนา 43

ความวา

“ดกรภกษทงหลาย เราไมเลงเหนธรรมอยางอนแม

ขอหนง

ซงจะมโทษมากเหมอน มจฉาทฐนเลย ดกรภกษ

ทงหลาย

โทษทงหลายมมจฉาทฐ เปนอยางยง”

จากเนอความในพระไตรปฎก ลกษณะของโลภะเปน

อาการของความอยากไดใหบรรลวตถประสงคทตนตองการ

ลกษณะของโทสะเปนอาการของความเคยดแคนอาฆาต

ใชความรนแรง จงขาดการยบยงชงใจ กออาชญากรรม

ประเภทความผดทางดานชวตและรางกาย (Assault)

หรอการฆาตกรรม (Homicide) ลกษณะของโมหะ

เปนอาการของความไมรไมพจารณาไมใครครวญขาดเหตผล

น�าไปส ความเหนผดท�าใหเสพตดล มหลงเชน กรณ

อาชญากรรมประเภทการพนน (Gambling) ซงมลกษะ

โลภเขามาเจอปนอยดวยหรอการใชยาเสพตด (Drug) กม

ลกษณะของโมหะน�าใหเกด รวมทงเรองทางกามารมณ

(Sexual desire) จงจ�าเปนตองมการควบคมใหเหมาะ

สมเพราะกามารมณนน หากบคคลบรหารจดการกบ

กามารมณไมไดแลว กามกจะน�าไปสการเกดอาชญากรรม

หรอกอใหเกดการทะเลาะววาทกนของบคคลแทบทก

ชนชน ดงมปรากฏในพระไตรปฎกฉบบภาษาไทย เลมท

12 ในมชฌมนกาย มลปณณาสก ขอ 214 หนา 125

ความวา

“...เพราะมกามเปนเหต … แมพระราชาทงหลายก

ววาทกน

แมพวกพราหมณกววาทกน…. แมคฤหบดกววาทกน…

แมมารดากววาทกนกบบตร แมบตรกววาทกนกบ

มารดา

แมบดากววาทกนกบบตร แมบตรกววาทกนกบ

บดา

แมพชายนองชายกววาทกนกบพชายนองชาย

แมสหายกววาทกนกบสหาย น กเปนโทษของกาม

ทงหลาย

เกดเพราะเหตแหงกามทงหลายเหลานน.”

จากความในพระไตรปฎก ค�าวา กามในทนหมายถง

สงทนาใคร นาพอใจ กลาวคอ รปเสยง กลนรสสมผส

ทยงใจของบคคลใหหลงใหลและตองการใหไดมา (วสน

อนทสระ, 2533: 68) กามตณหาอนเปนสญชาตญาณ

ทางเพศนหากไมไดรบการควบคมหรอปฏบตอยาง

เหมาะสมแลว บคคลกจะกลายเปนอาชญากรทางเพศ

ไปได เปนปจจยหนงในการกอใหเกดอาชญากรรมทางเพศ

(Sexual Crime) เชน กรณคดขมขน (Rape) และ

การลวงละเมดทางเพศ (Sexual Abuse) เปนตน



2.2 อาชญากรรมเกดจากปจจยภายนอก (Outer factor of crime)

ในพระไตรปฎกมเ นอความบงบอกว าบรบท

ภายนอกมสวนท�าใหบคคลกลายเปนอาชญากรไดซง

ตวแปรภายนอกทสงผลตอการประกอบอาชญากรรมใน

พระไตรปฎกสามารถสรปยอไดดงตอไปนคอ ปจจยดานเศรษฐกจ (Economic factor) ในทางพระพทธศาสนาถอวา สภาพทางเศรษฐกจมความส�าคญมากตอผคนถาคนมความหวบคคลจะเปนทกขความหวจงเปนโรคทตองไดรบการเยยวยาประการหนง กจกรรมทางเศรษฐกจจงเปนตวแปรส�าคญ ในทางอาชญาวทยากยอมรบวาสภาพเศรษฐกจทย�าแยเกดความแรนแคนมผลตออตราการเกดอาชญากรรม การททองถนไมปลอดภย สงคมไมปลอดภยมโจรผรายมากมการลกทรพยและการปลนกนท�ารายรางกายกนเหลานกดวยผลของเศรษฐกจสวนหนง ระบบเศรษฐกจจงเกยวของกนกบการด�ารงชวตของมนษยสงคม และความจ�าเปนพนฐานของผ คนการกนไมอมและความหวโหยยอมจะสงผลตอพฤตกรรมของมนษยทงสน (ป.อ.ปยตโต, 2539: 65-68) แมในทางอาชญาวทยาเองไดพจารณาในประเดนทางเศรษฐศาสตรโดยอางองเงอนไขทางเศรษฐกจมาใชในการอธบายสาเหตของพฤตกรรมอาชญากรรมดวยเชนกน ขณะเดยวกนในทางพระพทธศาสนากไดกลาวถงเรองของความเปนอยและระบบเศรษฐกจวามผลตอการเกดอาชญากรรมได ดงปรากฏ ในจกกวตตสตร พระไตรปฎกฉบบภาษาไทย เลมท 11 ฑฆนกายปาฏกวรรค ขอ 44

หนา 60 วา

“..เมอพระมหากษตรยไมพระราชทานทรพยใหแก

คนทไมมทรพย

ความขดสนกไดถงแกความแพรหลาย …. อทนนาทาน

กไดถงความแพรหลาย

ศสตรากไดถงความแพรหลาย … ปาณาตบาตถง

ความแพรหลาย....

เมอธรรมเหลานถงความแพรหลาย แมอายของสตว

เหลานนกเสอมถอย

แมวรรณะกเสอมถอย.”

จะเหนไดวา ค�าวา กษตรยนนหมายความรวมถง

ผน�า (Leader) หรอหวหนาในระดบตางๆ ทงระดบรฐหรอ

ฝายบรหารและฝายปกครองในสวนทองถน หากผน�าหรอ

ผปกครองไมใสใจตอระบบเศรษฐกจแลว ปจจยทาง

เศรษฐกจกยอมจะสงผลตออตราการเกดอาชญากรรมได

ทงนเราจงไดเหนนโยบายประชานยมหรอประชารฐ

ในรปแบบตางๆซงเปนลกษณะนโยบายจากบนลงลาง

(Top-down policy) ในการแกปญหาเศรษฐกจของ

ผน�ารฐทงในสมยพทธกาลจนกระทงปจจบน นนกเพราะวา

เงอนไขทางเศรษฐกจมความส�าคญตอความมนคง

ของรฐ จากความในพระไตรปฎกน มประเดนทเกยวเนอง

กนและกนทอธบายถงความเชอมโยงของตวแปรทาง

เศรษฐกจทส งผลถงความสบสนว นวายความไม

ปลอดภยในชวตและทรพยสนทเกดขนทวแวนแควน

เมอเกดความขดสนไรทรพยแผขยายไปทวรฐความ

ล�าบากยอมเกดขน แกประชาชนในรฐนนๆ แมความใน

พระสตรนจะไมไดบงบอกวา อาชญากรรมเกดจากความ

ยากจนขดสนของประชาชนโดยตรงแตอทนนาทานคอ

การลกทรพยการปลนทรพยการขโมยทรพยซงเปน

อาชญากรรมอยางหนงทเรยกไดวา Property Crime

ซงประกอบไปดวยการยองเบาเขาไปเอาทรพยหรอ

เรยกวา Burglary และการเขาไปปลนทรพย Robbery

กคอปรากฏการณของอาชญากรรมนนเอง ซงบงบอก

ถงความไมปลอดภยในชวตและทรพยสนของผคน ดงนน

จะเหนไดว าระบบเศรษฐกจและความเปนอย ของ

ประชาชนยอมมอทธพลตอสภาพความรนแรงของ

ปญหาอาชญากรรม เนอความในพระไตรปฎกนจงมความ

สอดคลองกบงานวจยดานอาชญากรรมการกระท�าผด

ซ�าของผไดรบพระราชทานอภยโทษ (โสภา ชปลมนน,



2537: 24) ซงพบวา อาชญากรรมทมาจากสาเหตความ

ยากจนนนมกจะเป นความผดเกยวกบทรพย โดย

ผกระท�าผดมรายไดต�ามาก สาเหตทางดานเศรษฐกจจงม

สวนรวมกบสาเหตอนๆ ดวยเชนกนทท�าใหเกดอาชญากรรม

ขนในสงคม อยางไรกตามควรกลาวดวยวา แมบคคลท

รายได สงมความร� ารวยกไม ใช ว าจะไม ประกอบ

อาชญากรรม เพราะขอมลทางอาชญาวทยากไดพบวา

ผทร�ารวย กอาจกระท�าความผดฉอโกงหรอทจรตคอรปชน

ไดเชนเดยวกนหากปจจยภายในคอโลภะโทสะโมหะ

ครอบง�าดงไดกลาวไวแลวในเรองปจจยภายใน

2.3 อาชญากรรมเกดจากปจจย สภาพสงคมและสงแวดลอม

ทฤษฎอาชญาวทยาของ Edwin H. Sutherland

ซงไดเสนอทฤษฎการคบหาสมาคมทแตกตางหรอ

Differential Association Theory ซงสอดคลองกบ

การคบคนพาล บาปมตรในทางพระพทธศาสนาซงเปน

ประเดนทเกยวของกบปจจยทางดานสงคมและสงแวดลอม

วาการคบหาสมาคมกบหรอสองเสพกบดวยคนพาล

ยอมมผลตอการชกน�าใหบคคลประกอบอาชญากรรมได

เพราะปจจยทางดานการคบหาสมาคมกบคนพาล

ในทางพระพทธศาสนานนสอดคลองกบทฤษฎอาชญา

วทยาทเรยกวา Differential Association Theory ซง

เชอวาพฤตกรรมอาชญากรเกดขนมาจากการเรยนรจาก

ปฏสมพนธของบคคลและกระบวนการสอสารภายใน

กล มทมความใกลชดสนทสนมกนเกดแรงจงใจและ

ทศนคตต ออาชญากรรมและถกถายทอดโดยกล ม

อาชญากรดวยกนเพราะเรยนรพฤตกรรมอาชญากรจาก

ผทสนทสนมคนเคย ไดเรยนรในเรองเทคนควธตางๆใน

การกระท�าผด ดงนนทฤษฏการเรยนรทแตกตางของ

Edwin H. Sutherland จงใหน�าหนกกบการยอมรบ

และเรยนรในพฤตกรรมของอาชญากรเกดคานยมและ

ทศนคตรวมกระทงเกดการเอาอยางหรอเลยนแบบ

พฤตกรรมตนฉบบบคคลทเขาไปสมคบจงกลายเปน

อาชญากรตามพวกไปดวย ซงสอดคลองกบแนวคดในทาง

พระพทธศาสนาทไดใหน�าหนกกบการทบคคลสมคบ

สมาคมกนกบคนพาลวาบคคลนนกจะรบเอาลกษณะ

หรอพฤตกรรมของคนทตนเองเขาไปสมคบสมาคมดวย

การรบฟงบคคลอน (ปรโต โฆษะ) แลวไมพนจอยางม

โยนโสมนสการ กยอมจะน�าพาใหคนเกดมจฉาทฐอนจะ

น�าไปสการกออาชญากรรมได นอกจากนการทบคคลเขาไป

สมคบกบคนเหลาใดกตามแลวยอมรบในพฤตกรรมของ

คนเหลานน จงคบหาสมาคมกนและยอมรบพฤตกรรม

ของกนและกน กระทงมทศนคตเดยวกน และรวมท�า

กจกรรมหรอรวมพฤตกรรมเดยวกนในทสด ดงทมกฎใน

พระไตรปฎกฉบบภาษาไทยเลมท 16 สงยตตนกายนทาน

วรรค หนาธมตตสตร ขอ 364 หนา 169 ความวา

“สตวทงหลายยอมคบคายอมสมาคมกน โดยธาต

เทยว

คอสตวจ�าพวกทมอธยาศยเลว ยอมคบคายอม

สมาคมกน

กบสตวจ�าพวกทมอธยาศยเลว สตวจ�าพวกทม

อธยาศยด

ยอมคบคายอมสมาคมกนกบจ�าพวกทมอธยาศย

ด….”

จากความในพระไตรปฎกน แสดงใหเหนวา การท

บคคลมอชฌาศยใกลเคยงกนหรอมแนวคด และทศนคต

ท เป นไปในแนวเดยวกนกมกจะจบกล มหรอสมคบ

สมาคมกนเปนพวกเดยวกน หากพจารณาในแงของ

อาชญาวทยาจะพบวากลมแกงหรอกลมอนธพาลจะม

การประกอบอาชญากรรมแบบองคกร (Organized Crime)

ซงอาจแบงหนาทกนท�างานและบงคบบญชากนใน

หลายระดบ การทบคคลจะเขามาอยรวมกนในกลม

อาชญากรนน จะตองมการเรยนรกนมขอตกลงรวมกน



ภายในกลมและเกดการยอมรบพฤตกรรมและขอตกลง

ของกลมนนจงไดรวมกนประกอบอาชญากรรมได ดงนน

ในทางพระพทธศาสนาจงเหนวาการเขาไปสมาคมกบ

คนพาลคนชวนน เปนเหตน�ามาซงความเดอดรอน และ

ความเสอมเสย เพราะภยและความเสอมจะเกดจากคน

พาลทเขาไปคบหานน

2.4 อาชญากรรมเกดจากปจจย ทางสถาบนการเมองการปกครอง (Political factor)

ทฤษฎอาชญาวทยา เหนวาสถาบนการเมองการ

ปกครองมความส�าคญยงในการควบคมหรอปองกน

อาชญากรรม สถาบนการเมองการปกครองจงมผลตอ

สภาพของความรนแรงและมผลตอการเกดอาชญากรรม

ไดสวนหนง ฉะนน กระบวนการยตธรรมทงระบบจงม

บทบาททส�าคญตอการควบคมหรอยบยงอาชญากรรม

หากสถาบนการเมองการปกครองหรอกระทงหนวยงาน

ดานกระบวนการยตธรรมทงระบบอนไดแก ต�ารวจ

อยการ ศาล และ ราชทณฑ ขาดประสทธภาพในยค

สมยใด ปญหาอาชญากรรมยอมจะทวความรนแรงเกดขน

ตามมาในยคสมยนนเชนกน แมในทางพระพทธศาสนา กได

กลาวไวในพระไตรปฎกฉบบภาษาไทย เลมท 20 องคตตรน

กายทกนบาต ขอ 284 หนา 78 ความปรากฏดงน

“...สมยใด พวกโจรมก�าลง สมยนนพระเจาแผนดน

ยอมถอยก�าลง

ในสมยเชนนน พระเจาแผนดนยอมไมสะดวกทจะ

เสดจผานไป เสดจออกไป

หรอจะออกค�าสงไปยงชนบทชายแดนในสมยเชนนน

สมยใด พระเจาแผนดนมก�าลง สมยนน พวกโจร

ยอมถอยก�าลง.”

จากความในพระไตรปฎก ค�าวาพระราชานนหมายถง

ฝายปกครอง ผน�าในทกระดบตลอดจนเจาหนาทใน

หนวยงานกระบวนการยตธรรม ดงนนจะเหนไดวา สถาบน

การเมองการปกครอง ยอมมความส�าคญตอการแกไขปญหา

อาชญากรรม ความเขมแขงของสถาบนการปกครองหรอ

รฐบาลนน จะชวยลดปญหาอาชญากรรมได ในทาง

พระพทธศาสนาไดชใหเหนถงสถาบนการปกครองหรอ

ฝายบรหารบานเมองวา หากผปกครองในรฐเปนผทปฏบต

หนาทดวยความทจรต ไมตงตนอยในธรรมะ ไมสามารถ

อ�านวยความยตธรรม ไมเปนขาราชการทเปนแบบอยาง

ทดใหกบประชาชนในรฐนนๆได ประชาชนกยอมจะไม

สามารถพงพาและรสกไมปลอดภยในชวตและทรพยสน

เมอขาราชการหรอผปกครองไมสามารถเปนแบบอยางท

ดใหกบประชาชนได ยคนนหรอสมยนนกจะมอาชญากรรม

ทแพรหลาย สงคมจะขาดเสยซงรปแบบและเกดความ

ไรระเบยบ (Anomie) ในรฐ เพราะผน�าหรอผปกครอง

ในรฐไมสามารถเปนแบบอยางทดได ดงมปรากฏใน

พระไตรปฎกฉบบภาษาไทย เลมท 21 องคตตรนกาย

จตกกนบาต ขอ 70 หนา 86 ความดงน

“....สมยใด พระราชาเปนผไมตงอยในธรรม …

พวกขาราชการกเปนผไมตงอยในธรรม

พราหมณและคฤหบดกเปนผไมตงอยในธรรม

แมชาวนคมและชาวชนบท กเปนผไมตงอยในธรรม…

มนษย ยอมเปนผมอายนอย มผวพรรณเศราหมอง

มก�าลงนอย มอาพาธมาก

สมยใด พระราชาเปนผตงอยในธรรม ….

ขาราชการกยอมเปนผตงอยในธรรม

แมพราหมณและคฤหบดกเปนผตงอยในธรรม ….

แมชาวนคมและชาวชนบท กยอมเปนผตงอย …

มนษย… ยอมมอายยน

..... เมอฝงโคขามไปอย ถาโคผน�าฝงไปตรง

โคเหลานนยอมไปตรงทงหมด ในเมอโคผน�าไปตรง

ในหมมนษยกเหมอนกน ผใดไดรบสมมตใหเปนผน�า

ถาผนนประพฤตธรรม ประชาชนยอมประพฤตธรรม

เหมอนกน



แวนแควนทงหมดยอมไดประสบความสข ถาพระราชา

เปนผตงอยในธรรม.”

จากความในพระไตรปฎก ในบรบทนสอถงความ

ส�าคญของผน�าและภาวะผน�า (Leader and leadership)

เพราะค�าวาพระราชานน หมายรวมถงผน�าฝายปกครอง

ผ บรหารประเทศทงระบบ หากผน�าหรอผปกครอง

หนวยงานในกระบวนการยตธรรมสามารถอ�านวยความ

ยตธรรมใหกบประชาชนในรฐไดอยางเปนธรรมแลว

ประพฤตตนเปนผน�าทดของประชาชนได สงคมหรอ

รฐนนๆ กยอมจะประสบกบสนตสขและสนตภาพได

ไมยากเพราะผคนในสงคมมความเชอมนในกระบวนการ

ยตธรรมของรฐ มความรสกปลอดภยในชวตและทรพยสน

ลาวโดยสรป ชดความรอนเปนกระบวนทศนทางพระพทธศาสนานน มแนวคดและมมมองตอ

ปรากฏการณของอาชญากรรม (Crime) วาเปนกรรมอนทจรตเปนกรรมอนเปนอกศลเปนความ

เบยดเบยน ใหโทษทงแกผ ประกอบอาชญากรรมเอง (Criminal) และผตกเปนเหยออาชญากรรม

(Victim of crime) ดงนน ผลของอาชญากรรม จงเปนความเสยหายทงแกตวผกออาชญากรรมและเหยอ

ทงยงสงผลตอชมชนและสงคมโดยสวนรวมอกดวย ซงสอดคลองกบกระบวนทศนทางอาชญาวทยาแนว

สงคมวทยาทเหนวา อาชญากรรมเปนพฤตกรรมเบยงเบน (Deviance) ในสงคมเปนปรากฏการณทไมพง

ประสงคของรฐ อกทงระดบอาชญากรรมยงเปนเครองวดระดบความปกตสขของสงคมทตองไดรบการ

ควบคม ฉะนนตามกระบวนทศนทางพระพทธศาสนาแลวจะถอไดวาการประกอบอาชญากรรมนนเปนการ

ละเมดศล 5 ไมวาขอใดขอหนงหรอหลายขอรวมกน อาชญากรรมจงมอกศลกรรมเปนพนฐานทเปนผลเสย

ตอปจเจกบคคลเองและยงสงผลตอชมชนและสงคมทผาสกปลอดภยอกดวย ผเขยนเหนวาอาชญาวทยาแนวพทธ

นนตงอยบนกระบวนทศนอาชญาวทยาทงในแบบอาชญาวทยาส�านกดงเดม (Classical school) ท

พยายามอธบายสาเหตการกระท�าทเปนพฤตกรรมอาชญากรดวยเจตจ�านงเสร (Free will) ของตว

อาชญากรเองเปนหลก โดยนยยะนกจงสอดคลองกบหลกพระพทธศาสนาในประเดนการตดสนใจลงมอ

กระท�าการ แตในทางพระพทธศาสนาใหพจารณาทตวกรรม (Action) เปนหลก และไมเหนดวยกบ

แนวคดอาชญาวทยาแบบอาชญากรโดยก�าเนด (Born criminal theory) เพราะแนวคดทางพระพทธ

ศาสนาเหนวา บคคลเปนคนเลวเพราะชาตก�าเนดกหาไม เปนผประเสรฐเพราะชาตก�าเนดกหาไม แตเปน

คนเลวเพราะการกระท�า เปนผประเสรฐได กเพราะการกระท�า. (น ชจจา วสโล โหต น ชจจา โหต พราหมโณ

กมมนา วสโล โหต กมมนา โหต พราหมโณ (พทธ) ข.ส. 25/352) ทงน เพราะพระพทธศาสนามอง

เรองกรรมวาเปนเหตแหงผลทงปวง ปรากฏการณของอาชญากรรม สาเหตของการกออาชญากรรม และ

ผลของอาชญากรรมนน มตวแปรของกรรมปจจบนและรวมถงกรรมในอดตอกดวยทสงผลถงกนและกน

ทเรยกวาปฏจจสมปบาทคอความเกยวเนองสมพนธกนไปอยางมเหตและผลไมใชแคชาตภพเดยวแตยงสงผลถง

ในระดบสงสารวฏแบบโลกนและโลกหนาอกดวย กระบวนทศนทางพระพทธศาสนาจงมความหมายกวางขวาง

กวากระบวนทศนอาชญาวทยา อยางไรกตาม กระบวนทศนการอธบายสาเหตการกระท�าความผด

บทสรป

ก



ตามแนวทางพระพทธศาสนา กสอดคลองกบกระบวน

ทศนส�านกปฏฐานนยม (Positivist School) ในประเดน

ทพยายามอธบายทงแงของพฤตกรรมของตวอาชญากรเอง

และบรบททางสงคม (Social context) คอตวแปร

ดาน กาย จต และสงคม ซงเรยกวาเจตจ�านงก�าหนด

(Determinism) มาใชในการอธบายสาเหตของการเกด

อาชญากรรม ขณะทแนวคดทางพระพทธศาสนาให

ความส�าคญกบการคบหาสมาคมกบคนด หรอ กลยาณมตร

และคนชวคอบาปมตร วาจะสงผลตอพฤตกรรมของ

คนในการกระท�าความผดไดซงสอดคลองกนแนวคด

อาชญาวทยาในประเดนการคบหาทแตกตาง (Social

differential theory) ซงเหนวาเปนตวแปรส�าคญ อก

ประการหนงในทศนะทางพระพทธศาสนา ทถอไดวามนษย

ทกคนมโอกาสทจะเปนอาชญากรไดดวยกนทงนน

เพราะยงมปจจยภายในคอโลภโกรธหลงอย ภายใน

เพราะจตเปนตวก�าหนด“กรรม”หรอการกระท�าใน

อดตและปจจบน มาประกอบในการอธบายถงสาเหต

อาชญากรรมอกดวย มตค�าอธบายปรากฏการณของ

อาชญากรรมในทางพระพทธศาสนา ทเกยวกบชาตภพ

ทผานมา ทงกรรมเกาและกรรมใหมเขามาเปนตวแปร

เพมในการอธบายอาชญากรรมอกดวย ดงทมในพระสตร

ตางๆ ในพระไตรปฎก

ประเดนทตองการเสนอแนะตอนกอาชญาวทยาก

คอการศกษาอาชญาวทยาจ�าเปนตองอาศยสหวทยาการ

(Integrated science) มาเปนศาสตรในการศกษาและ

ท�าความเขาใจ ปรากฏการณทางอาชญากรรมในอนาคต

จะยงซบซอนและยงยากยงกวาเดม เพราะอาชญากร

จะไมใชแคมนษยธรรมดา แตจะมตวแทนอาชญากร

โดยเฉพาะเทคโนโลยปญญาประดษฐ Artificial

intelligence (AI) หนยนต (Robot) เขามาเปน

อาชญากรอกรปแบบหนง อาชญากรรมคอมพวเตอร

(Computer crime) ซงจะมมตทหลากหลายและซบซอน

มากขน ไมวาอาชญากรรมจะเปลยนไปในรปแบบ

ไหน แตหวใจส�าคญกคอตวมนษยเองซงเปนตวแปรหลก

ของปรากฏการณทางสงคมน เพราะกระบวนทศนทาง

พระพทธศาสนาเหนวาปจจยภายในคอตวแปรทางจต

อนไดแก โลภะ โทสะและโมหะ นนเปนรากเหงาแหง

อาชญากรรมทงมวลฉะนน นกอาชญาวทยา และ

นกทณฑวทยาจ�าเปนจะตองใหความสนใจกบการศกษา

ประเดนเรองจตและกรรมในพระไตรปฎกอนจะท�าให

ไดมตในการอธบายทละเอยดและลกซงยงขนไปกวา

โดยเฉพาะมตของจตและมตของกรรมในพระไตรปฎก

อาจถอไดวาคอต�าราอาชญาวทยาทเขยนเอาไวมากกวา

2500 ปมาแลวทยงรอการศกษาวพากษวเคราะหวจย

เพอน�าไปใชในทางอาชญาวทยา ค�าสอนในพระไตรปฎก

จงมากดวยคณคาทนกอาชญาวทยาและบคลากรใน

กระบวนการยตธรรมท งระบบควรศกษาและน�า

ภมปญญาทางพระพทธศาสนามาเรยนร เผยแผและ

แสวงหาความรรวมกน รวมทงการน�าไปประยกตเปน

พนฐานในการปองปรามอาชญากรรม เพราะไมวาโลก

และเทคโนโลยจะเปลยนไปแคไหนกตาม แตศลธรรม

คอหลกส�าคญในการท�าใหโลกนอย กนดวยกนอยาง

สนตสขได ในทางพระพทธศาสนาแลวศล 5 นนยอมจะ

เปนวธปองปรามอาชญากรรมเบองตนทส�าคญยงท

อาจน�ามาประยกตใชในสงคมไทยไปสวถชวตไดอยาง

จรงจงแลวกจกเปนทแนใจไดวา “บานเมองกจกไดด�ารง

อยในความเกษม หาเสยนหนามมได ไมมการเบยดเบยนกน

พลเมองชนชมยนดตอกน ยงบตรใหฟอนอย บนอก

ไมตองปดประตเรอนอย แลว” ดงในจกกวรรตสตร

เปนแนแททเดยว.



กรมการศาสนา. (2530). พระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบสงคายนา พ.ศ.2530 เลม 1- 45. กรงเทพมหานคร: โรงพมพการศาสนา.

จฑารตน เอออ�านวย,ผศ.ดร. (2551). สงคมวทยา อาชญากรรม. กรงเทพมหานคร: ส�านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ปกรณ มณปกรณ,ผศ.พเศษ, พ.ต.อ.ดร. (2555). ทฤษฎอาชญาวทยา. กรงเทพมหานคร: หางหนสวนจ�ากด เวรลเทรด.

ประธาน วฒนวาณชย,รศ. (2546). ความรเบองตนเกยวกบอาชญาวทยา, กรงเทพมหานคร: ส�านกพมพ ประกายพรก.

ประชย เปยมสมบรณ. (2525). การควบคมอาชญากรรมจากสภาพแวดลอม:หลกทฤษฎและมาตรการ.

กรงเทพมหานคร: คณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

_______ . (2538). อาชญาวทยา: สหวทยาการวาดายปญหาอาชญากรรม. โครงการต�ารา โรงเรยนนายรอยต�ารวจ,

กรงเทพมหานคร: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พรรษพร ยกเชอ. (2541). “พทธศาสนากบปญหาอาชญากรรมในสงคมไทย: ศกษาความค�านงถงศล 5 ของผกระท�าความผดในเรอนจ�ากลาง

คลองเปรม.” วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชา ศาสนาเปรยบเทยบ คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

พรชย ขนต และคณะ. (2543). ทฤษฎและงานวจยทางอาชญาวทยา. ศนยหนงสอมหาวทยาลยมหดล,

กรงเทพมหานคร: ส�านกพมพบคเนท จ�ากด.

พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต ). (2539). พจนานกรมพทธศาสตร. กรงเทพมหานคร: ส�านกพมพมลนธพทธธรรม.

_______ . (ป.อ. ปยตโต). (2550). พทธธรรม. ฉบบปรบปรงและขยายความ มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย,

กรงเทพมหานคร: บรษท สทธดานการพมพ จ�ากด.

วศน อนทสระ. (2533). พระสตตนตปฎกองคตตรนกาย. กรงเทพมหานคร: สภาการศกษามหามกฎราชวทยาลย.

เสรน ปณณะหตานนท,รศ.ดร. (2558). การกระท�าผดในสงคม สงคมวทยาอาชญากรรมและพฤตกรรมเบยงเบน.

กรงเทพมหานคร: ส�านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย,พมพครงท 3.

โสภา ชปลมนน. (2537). อาชญากรรม : ปญหาทควรแกไขในสงคมปจจบน. พมพครงแรก.

กรงเทพมหานคร: ส�านกพมพไทยวฒนาพาณช.

อณณพ ชบ�ารง. (2532). อาชญาวทยาและอาชญากรรม. กรงเทพมหานคร: คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

______ . (2531). รายงานการวจย เรอง สาเหตแหงการเกดอาชญากรรมตามหลกพระพทธศาสนา.

กรงเทพมหานคร: สถาบนวจยและพฒนาแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

BooksPalmer, Stuart. (1973). The prevention Of Crime. New York: Behavioral Publications, Department of Sociology University of New Hampshire.Voigt, Lidia.; (1994). Thronton, William E.; Barrrile, Leo. Jr.; and Seaman, Jerrol M. Criminology and Justice. New York: McGraw – Hill.Vold, George B.; (1998). Bernard, Thomas J.; and Snipes, Jeffery B. Theoretical Criminology. Oxford: Fourth Edition, Oxford University Press.

เอกสารอางอง

หนงสอ

อาชญาวิทยาแนวพุทธ:...

Documents