สิทธิและภาระความรับผิดชอบการในการ

ปลอยกาซเรือนกระจกของไทย

รศรศ.. ดรดร.. ชยันตชยันต ตนัตวิัสดาการตนัตวิัสดาการ

คณะเศรษฐศาสตรคณะเศรษฐศาสตร มหาวิทยาลยัธรรมศาสตรมหาวิทยาลยัธรรมศาสตร

มลูนธิธิรรมรัฐเพื่อการพัฒนาสังคมและสิ่งแวดลอมมลูนธิธิรรมรัฐเพื่อการพัฒนาสังคมและสิ่งแวดลอม11ชยันตชยันต ตันติตันติ

เคาโครงการบรรยายเคาโครงการบรรยาย

ความสําคญัของปญหาความสําคญัของปญหา

หลักการในการคํานวณภาระความรับผิดหลักการในการคํานวณภาระความรับผิด

Production based Production based

Ownership basedOwnership based

Consumption basedConsumption based

กรณีศึกษาของประเทศไทยกรณีศึกษาของประเทศไทย

นยัทางนโยบายและการเจรจานยัทางนโยบายและการเจรจา22ชยันตชยันต ตันติตันติ

ความสําคัญของปญหาความสําคัญของปญหา

การสะสมของการสะสมของ GHGGHG ทําใหอุณหภูมิโลกสูงขึ้นจนเปนทําใหอุณหภูมิโลกสูงขึ้นจนเปน

ปญหาสิ่งแวดลอมระดับโลกปญหาสิ่งแวดลอมระดับโลก

พิธีสารเกียวโตพิธีสารเกียวโต:: รัฐภาคีในรัฐภาคีใน Annex IAnnex I ตองลดการปลอยตองลดการปลอย

GHG GHG ลงลง 5%5% จากระดับในปจากระดับในป 1990 1990 ระหวางประหวางป 20082008--20122012

International Emission TradingInternational Emission Trading

Joint ImplementationJoint Implementation

Clean Development MechanismClean Development Mechanism

33ชยันตชยันต ตันติตันติ

ความสําคัญของปญหาความสําคัญของปญหา

การปลดปลอยการปลดปลอย GHGGHG เกิดขึน้ในทุกขั้นตอนของการผลิตเกิดขึน้ในทุกขั้นตอนของการผลิต ตั้งแตตั้งแต

วัตถุดิบวัตถุดิบ การผลิตการผลิต การแจกจายการแจกจาย จนถึงการบรโิภคจนถึงการบรโิภค

เจาของบริษทัผูผลิตมีทั้งในประเทศและตางประเทศเจาของบริษทัผูผลิตมีทั้งในประเทศและตางประเทศ

ควรมีภาระรับผิดชอบการปลดปลอยที่จุดผลิตควรมีภาระรับผิดชอบการปลดปลอยที่จุดผลิต (Production (Production

based)based) ตามตาม Kyoto Protocol Kyoto Protocol หรือหรือ

ควรมีภาระรับผิดชอบตามสัดสวนของความเปนเจาของควรมีภาระรับผิดชอบตามสัดสวนของความเปนเจาของ

((Ownership based) Ownership based) หรือหรือ

ควรมีภาระรับผิดชอบที่การบริโภคควรมีภาระรับผิดชอบที่การบริโภค ( (Consumption based)Consumption based)44ชยันตชยันต ตันติตันติ

Production basedProduction basedงายในการคํานวณงายในการคํานวณ เพราะคํานวณเพราะคํานวณ ณณ แหลงกําเนิดแหลงกําเนิด

ปริมาณปริมาณ COCO22 สัมพันธกับการผลิตผานการใชพลังงานสัมพันธกับการผลิตผานการใชพลังงาน

เปนระบบที่ใชในเปนระบบที่ใชใน Kyoto Kyoto ProtocalProtocal

ละเลยการปลดปลอยละเลยการปลดปลอย GHG GHG ที่เกิดจากการขนสงขามประเทศที่เกิดจากการขนสงขามประเทศ

ไมคํานงึถึงการนําเขาไมคํานงึถึงการนําเขา สงออกสงออก และการบริโภคและการบริโภค

เพิ่มตนทนุในการผลิตเพือ่ลดเพิ่มตนทนุในการผลิตเพือ่ลด COCO22 ลดความสามารถการลดความสามารถการ

แขงขันประเทศในแขงขันประเทศใน Annex I Annex I แตแตเพิ่มความสามารถการแขงขันเพิ่มความสามารถการแขงขัน

ประเทศอืน่ทีไ่มตองถูกบงัคับใหลดประเทศอืน่ทีไ่มตองถูกบงัคับใหลด COCO22 55ชยันตชยันต ตันติตันติ

Production basedProduction basedเปดประเด็นการคาดานเปดประเด็นการคาดาน border carbon adjustment border carbon adjustment เพือ่เพือ่

ชดเชยชดเชย

กระตุนการยายฐานการผลิตจากกระตุนการยายฐานการผลิตจาก DCsDCs ไปไป LDCsLDCs หรือหรือ ที่ที่

เรียกวาเรียกวา Carbon Carbon OffshoringOffshoring

เพื่อชดเชยความสามารถแขงขันเพื่อชดเชยความสามารถแขงขัน

และเพื่อลดภาระในการลดและเพื่อลดภาระในการลด COCO22 ของประเทศตนเองของประเทศตนเอง

Schaeffer and de SaSchaeffer and de Sa// (1996)(1996) กรณีบราซิลกรณีบราซิล carbon carbon

content content ของการสงออกของการสงออก สูงกวาของการนําเขาสูงกวาของการนําเขา

11.4%11.4% 8.38.3 ลานตนัคารบอนลานตนัคารบอน 66ชยันตชยันต ตันติตันติ

Ownership basedOwnership basedแกปญหาการยายฐานการผลิตแกปญหาการยายฐานการผลิต จากการที่จากการที่ตางชาติใชตางชาติใช

ประเทศอื่นผลิตประเทศอื่นผลิต และทิ้งภาระใหประเทศอื่นและทิ้งภาระใหประเทศอื่น

กระตุนใหมีการใชเทคโนโลยีการจัดการกับกระตุนใหมีการใชเทคโนโลยีการจัดการกับ GHGGHG ที่ดีที่ดี

ที่สุดที่สุด เพราะเจาของทุนยงัตองรับผิดชอบเพราะเจาของทุนยงัตองรับผิดชอบ

มักขาดขอมูลมักขาดขอมูล การถือหุนแทนการถือหุนแทน (nominee) (nominee) ที่อาจซับซอนที่อาจซับซอน

จนไมทราบสัดสวนหจนไมทราบสัดสวนห ุ ุนตางชาติที่แทจริงนตางชาติที่แทจริง

ถาผลิตเพื่อตลาดภายในถาผลิตเพื่อตลาดภายใน โดยไมสงออกเลยโดยไมสงออกเลย ภาระของภาระของ

ประเทศนัน้จะต่ํากวาที่ควรประเทศนัน้จะต่ํากวาที่ควร77ชยันตชยันต ตันติตันติ

Consumption basedConsumption basedแกปญหาของสองแบบขางตนแกปญหาของสองแบบขางตน โดยเนนที่แหลงบรโิภคโดยเนนที่แหลงบรโิภค

แกปญหาแกปญหา Carbon Carbon offshoringoffshoring

ปญหาลงทุนโดยตางชาติปญหาลงทุนโดยตางชาติ แตผลิตบริโภคภายในแตผลิตบริโภคภายใน

ความรับผิดชอบมาจากการบริโภคความรับผิดชอบมาจากการบริโภค รวมทั้งการนําเขารวมทั้งการนําเขา

ตามแนวคดิตามแนวคดิ BeneficiaryBeneficiary--pay Principlepay Principle

กระตุนใหใชเทคโนโลยีที่ดีที่สุดกระตุนใหใชเทคโนโลยีที่ดีที่สุด

วัดขนาดการสงออกคารบอนสุทธิดวยดชันีวัดขนาดการสงออกคารบอนสุทธิดวยดชันี Balance of Balance of

Emissions Embodied in Trade (BEET)Emissions Embodied in Trade (BEET)ชยันตชยันต ตันติตันติ 88

ชยันตชยันต ตันติตันติ 99Environ. Sci. technol., 42(5), 2008, pp1401-1407, Data 2001.

ขอสังเกตเพิ่มเติมขอสังเกตเพิ่มเติมจากประเทศจากประเทศ Annex B 35Annex B 35 ประเทศประเทศ มีเพียงมีเพียง 99 ประเทศมีคาประเทศมีคา

COCO22 จากจาก consumption consumption ต่ํากวาต่ํากวา productionproduction

สวนใหญเปนประเทศทีส่งออกทรัพยากรธรรมชาติเปนหลักสวนใหญเปนประเทศทีส่งออกทรัพยากรธรรมชาติเปนหลัก

เชนเชน Australia, Canada, Poland, RussiaAustralia, Canada, Poland, Russia

EU 27EU 27 มีคามีคา BEET BEET = = --564 Mt CO2 (564 Mt CO2 (--12.8%)12.8%)

มีการยายฐานการผลิตสินคาออกจากประเทศกลุมมีการยายฐานการผลิตสินคาออกจากประเทศกลุม Annex B Annex B

ไปยงัไปยงั NonNon--Annex BAnnex B

ประสิทธิภาพของประสิทธิภาพของ Kyoto Protocol Kyoto Protocol ลดลงจากลดลงจาก Carbon Carbon

offshoringoffshoring ดังกลาวดังกลาว ชยันตชยันต ตันติตันติ 1010

กรณศีึกษาของประเทศไทยกรณศีึกษาของประเทศไทย

ประเมินจากประเมินจาก 2 2 สวนสวน คอืคอื Industrial processes sectorIndustrial processes sector และและ

energy sectorenergy sector

ใชใช Emission factors Emission factors จากจาก the Revised the Revised 19961996 IPCC IPCC

Guidelines for National GHG Inventories Guidelines for National GHG Inventories

ในที่นีจ้ะยกตัวอยางในที่นีจ้ะยกตัวอยางเฉพาะเฉพาะอุตสาหกรรมปูนซิอุตสาหกรรมปูนซิเมนตเมนต

ชยันตชยันต ตันติตันติ 1111

COCO22 emission (emission (TgTg)) ผลผลิตซีเมนตผลผลิตซีเมนต TonneTonne COCO22

พพ..ศศ.. ProcessProcess EnergyEnergy TotalTotal ((เมตริกตันเมตริกตัน)) //tonne cementtonne cement

อุตสาหกรรมปูนซิเมนตอุตสาหกรรมปูนซิเมนต

25452545 15.7915.79 3.623.62 19.4119.41 31,678,811 31,678,811 0.612755250.61275525

25462546 16.2216.22 1.741.74 17.9617.96 32,530,155 32,530,155 0.5521130970.552113097

25472547 17.7617.76 3.143.14 20.9020.90 35,626,120 35,626,120 0.5867719180.586771918

25482548 18.8818.88 3.593.59 22.4722.47 37,871,724 37,871,724 0.5933164490.593316449

25492549 19.6519.65 2.342.34 21.9821.98 39,408,163 39,408,163 0.5577587650.557758765

ชยันตชยันต ตันติตันติ 1212

การแบงความรบัผิดชอบตามการถือหุนการแบงความรบัผิดชอบตามการถือหุน

ชยันตชยันต ตันติตันติ 1313

การแบงความรบัผิดชอบตามการบรโิภคการแบงความรบัผิดชอบตามการบรโิภค

ชยันตชยันต ตันติตันติ 1414

นัยทางนโยบายและการเจรจานัยทางนโยบายและการเจรจา

อาจนําไปสูการทําอาจนําไปสูการทํา carbon labeling carbon labeling ผลิตภัณฑผลิตภัณฑ เพื่อเปนเพื่อเปน

ทางเลือกทางเลือก แกผูบรโิภคในการใชผลิตภัณฑที่มีแกผูบรโิภคในการใชผลิตภัณฑที่มี embedded embedded

carbon carbon ต่ําต่ํา

เปาหมายการลดเปาหมายการลด GHGGHG ควรมีการปรับเพื่อใหคํานงึถึงควรมีการปรับเพื่อใหคํานงึถึง

ความรับผิดชอบดานการบรโิภคความรับผิดชอบดานการบรโิภค มากกวาดานการผลิตมากกวาดานการผลิต

เปลี่ยนแนวทางเปลี่ยนแนวทาง Kyoto Protocol Kyoto Protocol ที่เนนประเทศและการที่เนนประเทศและการ

ผลิตผลิต มาเปนมาเปน embedded carbonembedded carbon และแหลงบรโิภคและแหลงบรโิภค

ชยันตชยันต ตันติตันติ 1515

นัยทางนโยบายและการเจรจานัยทางนโยบายและการเจรจา

อาจมีการกีดกันทางการคาสินคาตามอาจมีการกีดกันทางการคาสินคาตาม embedded carbonembedded carbon

จะขัดกับหลักจะขัดกับหลัก MFNMFN คอืไมเลือกปฏิบัติคอืไมเลือกปฏิบัติ หรือไมหรือไม ??เปนสินคาชนดิเดียวกันเปนสินคาชนดิเดียวกัน แตมีความสกปรกที่แผงอยูไมแตมีความสกปรกที่แผงอยูไม

เทากันเทากัน

หากมีเก็บภาษีนําเขาตามหากมีเก็บภาษีนําเขาตาม embedded carbon embedded carbon จะจะ

กลายเปนขอขัดแยงระหวางสมาชิกกลายเปนขอขัดแยงระหวางสมาชิก WTOWTO

จะแกขอขัดแยงดังกลาวอยางไรจะแกขอขัดแยงดังกลาวอยางไร??

ชยันตชยันต ตันติตันติ 1616