คู่มือสื่อพลเมือง - thai netizen network...3. ส อพลเม...
TRANSCRIPT
คมอสอพลเมอง
:
โดย
เครอขายพลเมองเนต
( T h a i N e t i z e n N e t w o r k )
ภายใตการสนบสนนโดย
มลนธไฮนรค เบลล
( H e i n r i c h B ö l l S t i f t u n g )
คมอสอพลเมอง
พมพครงแรก สงหาคม 2553
เลขมาตรฐานสากลประจำาหนงสอ
9 789742 257026
จดทำ�โดย
เครอขายพลเมองเนต
(Thai Netizen Network)
409 ชน 2 ซอยรชดาภเษก 14 หวยขวาง กรงเทพฯ 10320
โทร. 0-2691-0574
เวบไซต: thainetizen.org
อเมล: [email protected]
อเมลกลม: [email protected]
ทวตเตอร: twitter.com/thainetizen
เฟซบค: facebook.com/thainetizen
บรรณ�ธก�ร
วรพจน วงศกจรงเรอง
ทวสน สอน
พสจนอกษร
กตตพงศ สนธสมพนธ
ออกแบบปกและรปเลม
กรมยพล สรมงคลรจกล
ภ�ยใตก�รสนบสนนโดย
มลนธไฮนรค เบลล
(Heinrich Böll Stiftung)
ขอขอบคณ Media Legal Defence Initiative (MLDI)
พมพท
โรงพมพภาพพมพ
296 ซอยสวชาญดำาร บางยขน บางพลด กรงเทพฯ 10700
โทรศพท 0-2433-0026-7
โทรสาร 0-2222-5188
:
คำ�นำ�
4 คมอสอพลเมอง
ถ�มคนเอยคำ�ว� “สอพลเมอง” กอนครสต-
ศตวรรษท 21 จะเรมตนไดไมนาน คนสวนใหญ
คงสายหนาดวยความงนงงในความหมาย เพราะ
แมวาในชวงนนคนธรรมดาจะสามารถเขาถง
เครองมอสอสารตวตอตว (one-to-one) เชน
โทรศพทมอถอ ไดอยางงายดายกตาม เครองมอ
ทสอสารกบคนจำานวนมากพรอมกนไดกยงเปนสงท
มแต “มออาชพ” เทานนทมทนพอทจะเขาถง
“สอมวลชน” ในอดตจงมแตมออาชพทไดรบ
การฝกฝนเฉพาะดาน ม “องคกรสอ” ททำา “ธรกจสอ”
รองรบอยางชดเจน
แตมาถงวนน วนทคนไทยกวา 4.6 ลานคน
มบญชผใชเฟซบค (Facebook.com) การ “สอสาร
เครอขายพลเมองเนต 5
สองทาง” ระหวางผคนกนเอง (mass-to-mass)
ดวยตนทนทตำาและดวยความสะดวกสบาย โดย
ปราศจากการคดกรองระหวางทางจากสอมวลชน
นน ไมใชเรองเพอฝนอกตอไป
เหตการณความรนแรงชวงเดอนพฤษภาคม
พ.ศ. 2553 ไดตอกยำาความสำาคญของสอพลเมอง
โดยเฉพาะในบรรยากาศทรฐใชพระราชกำาหนด
การบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนปดกน
สทธเสรภาพในการแสดงออก ผใชเนตทสอสาร
กนผานเวบไซตโซเชยลมเดยอยางเฟซบคและ
ทวตเตอร (Twitter.com) มบทบาทสำาคญอยางยง
ในการนำาเสนอขาวสารทรวดเรว ทนเหตการณ และ
หลากหลายกวาสอกระแสหลก เชน โทรทศนและ
หนงสอพมพ
หวขอสนทนาในเวบบอรดไดไปปรากฏอย
ในหนาขาวหนงสอพมพและขาวโทรทศน นกขาว
รายงานความเคลอนไหวในทวตเตอรของนกการ
เมอง ยงไมนบถงผลกระทบตอโลกจรงมากมายของ
สอพลเมองในเนต เชน การเปดโปงกลโกงของเครอง
ตรวจจบวตถระเบด GT200 โดยนกวทยาศาสตร
ในหองหวากอของเวบไซตพนทป (Pantip.com)
ซงนำาไปสการตรวจสอบอยางเปนทางการและ
คำาสงระงบการสงซอ ตลอดจนกระแสขอมลทกดาน
6 คมอสอพลเมอง
ทไหลบาอยางไมหยดยงกอนและหลงการชมนม
ทางการเมอง
แตพลงของสอพลเมองกเหมอนกบพลง
ทกชนดตรงทมทงดานบวกและดานลบ
เครอขายพลเมองเนตจดทำา คมอสอ
พลเมอง เลมนดวยความหวงวาจะเปนสวนเลกๆ
ทชวยสนบสนนใหเกดสอพลเมองรนใหม และ
จดประกายใหพลงของสอพลเมองในไทยเปนไป
ในดานบวกมากกวาดานลบ
คมอเลมนเรมตนดวยคำาถามพนฐานวา “สอ
พลเมองคอใคร?” ใน “ถาม-ตอบเรอง ‘สอพลเมอง’”
และอธบาย “ภาษาและเครองมอของสอพลเมอง”
เรอยไปจนถงเทคนคการเผยแพรเนอหาบางประการ
ใน “ทำาอยางไรใหโลกร?”
สอพลเมองจะเปนพลงสรางสรรคทมความ
รบผดชอบไดจรงกตอเมอยดมนใน “จรรยาบรรณ
สอพลเมองเมอเขยนบลอก” และ “จรรยาบรรณสอ
พลเมองเมอใชโซเชยลมเดย” แตในขณะเดยวกน
กตองไมลดละทจะใชสทธเสรภาพในการคนควา
และแลกเปลยนขอมล รทน “การเซนเซอรและวธ
หลบเลยงการเซนเซอร” ของภาครฐ ตลอดจน
ตระหนกในประเดนทางกฎหมายทสำาคญตาม “ขอ
แนะนำาดานกฎหมาย” เพอคมครองตนเองและเพอน
เครอขายพลเมองเนต 7
สอพลเมองจากความเสยงทจะละเมดกฎหมาย
สดทาย เรานำาเสนอบทเรยนจากตาง
ประเทศใน “เวบสอพลเมองทสอมออาชพทำา: กรณ
ศกษาจากอเมรกา” ดวยความหวงวาสอมออาชพ
ในประเทศไทยจะเขามาแนะนำาและทำางานรวมกบ
สอพลเมองมากขนเรอยๆ เพอสราง “ระบบนเวศสอ”
ใหมถอดดาม (new media ecology) ทสรางสรรค
และจรรโลงสงคมประชาธปไตย ในยคทคนทกคน
เปนสอโดยแทจรง
เครอข�ยพลเมองเนต
สงหาคม 2553
8 คมอสอพลเมอง
ส�รบญ
:
1. ถาม-ตอบเรอง “สอพลเมอง”
14
2. ภาษาและเครองมอของสอพลเมอง
20
3. ทำาอยางไรใหโลกร?
34
4. จรรยาบรรณสอพลเมอง
เมอเขยนบลอก
44
5. จรรยาบรรณสอพลเมอง
เมอใชโซเชยลมเดย
56
6. การเซนเซอร
และวธหลบเลยงการเซนเซอร
66
เครอขายพลเมองเนต 9
7. ขอแนะนำาดานกฎหมาย
76
8. เวบสอพลเมองทสอมออาชพทำา:
กรณศกษาจากอเมรกา
96
ภ�คผนวก
:
1. วธทางเทคนค
ในการหลบเลยงการเซนเซอร
โดย นารต วลลเนฟ
116
2. หมนหยาม ผานสอ!!
โดย เชกวารา
154
บทท 1
:
ถาม-ตอบเรอง “สอพลเมอง”
เครอขายพลเมองเนต 1 1
1. “สอพลเมอง” คอใคร?
ตอบ: ใครกตามทไมใชนกขาวมออาชพ
ทบนทก รวบรวม รายงาน วเคราะห หรอเผยแพร
ขอมลขาวสารตอสาธารณะผานชองทางทคนจำานวน
มากเขาถงได เชน วทยชมชน เวบไซต เฟซบค
(Facebook.com) ฯลฯ “ขอมลขาวสาร” ในทน
หมายถงขอมลขาวสารทอยในความสนใจของคน
ทวไป ไมใชเรอง “วงใน” ทมแตผเขยนและเพอน
ไมกคนเทานนทเขาใจ
มารค เกลเซอร (Mark Glaser) นกขาว
อสระและผเชยวชาญดานสอใหม อธบายไวเมอ พ.ศ.
2549 วา
“แนวคดทอยเบองหลงนกขาวพลเมอง
1 2 คมอสอพลเมอง
คอ ความเชอทวาคนธรรมดาทไมเคยผานการ
อบรมเพอเปนสอมออาชพ สามารถใชเครองมอ
ของเทคโนโลยสมยใหมและการกระจายตวไปทว
โลกของอนเทอรเนต ในการสราง ตอยอด หรอ
ตรวจสอบสอดวยตนเองหรอดวยการรวมมอกบ
คนอน ยกตวอยางเชน คณอาจเขยนเกยวกบการ
ประชมเทศบาลในบลอก1ของคณหรอบนเวบบอรด
หรอคณอาจตรวจสอบขอเทจจรงในขาวทลงสอ
กระแสหลก ชใหเหนขอผดพลาดหรออคตในขาวนน
บนบลอกของคณ หรอคณอาจถายภาพเหตการณท
นาจะเปนขาวดวยกลองดจทลและโพสตมนออนไลน
หรอถายคลปวดโอแลวเอาขนเวบไซตอยางยทบ”2
สอพลเมองเปนไดตงแตระดบคนธรรมดา
อยางเราๆ ทานๆ ทถายภาพเหตการณการชมนม
ลงฟลกเกอร (Flickr.com) หรอเฟซบค หรอทวต
ขอความทนาสนใจผานทวตเตอร (Twitter.com)
ถกเถยงอภปรายประเดนสาธารณะบนเวบบอรด
1 สำาหรบความหมายของบลอก ดบทท 2: ภาษาและเครองมอ
ของสอพลเมอง2 Mark Glaser (27 กนยายน 2006). “Your Guide to
Citizen Journalism.” Public Broadcasting Service. http://
www.pbs.org/mediashift/2006/09/your-guide-to-citizen-
journalism270.html
เครอขายพลเมองเนต 1 3
พนทป (Pantip.com) ไปจนถงกลมคนทรวมตว
กนทำางานเปนกลมสอพลเมองอยางจรงจง เชน
เวบไซตบลอกนน (Blognone.com) เวบไซตขาว
ไอทของคนไทย หรอรวมมอกนหลวมๆ ผาน
การรวมกลมเปนครงคราว เชน “นกสบพนทป”
ในเวบบอรดพนทป
เนอหาของคมอฉบบนจะวาดวยการเปน
สอพลเมองในระดบปจเจก ในฐานะผใชอนเทอรเนต
ในการแลกเปลยนความคดเหนและขอมลหลกฐาน
เชน ภาพถาย คลปวดโอ หรอสำาเนาเอกสารเปนหลก
เนองจากเปนระดบททกคนทเขาถงอนเทอรเนตได
สามารถเปนได สวนชองทางอน ไมวาจะเปนวทย
ชมชนหรอพอดคาสต3 นนมลกษณะเฉพาะ และตอง
อาศยทกษะทางเทคนคทอาจอยเหนอระดบความร
พนฐานของผใชเนต
2. จะรไดอย�งไรว�เรองไหนควรเปนข�ว?
ตอบ: เรองนไมจำาเปนตองคดมาก ถา
คณเขยนหรอโพสตเกยวกบสงทตวเองอยากอาน
กนาจะมคนอนทสนใจในเรองเดยวกน แคนนกเปน
3 Podcasting – การเผยแพรไฟลเสยงหรอวดโอใหดาวนโหลด
อยางสมำาเสมอ คำาวา “พอด” ยอมาจาก Playable-on-Demand
หรอเลอกเลนไดตามตองการ
1 4 คมอสอพลเมอง
“ขาว” ไดแลวในโลกททกคนเปนสอได
นอกจากน คณกไมจำาเปนตองตงใจเปน “สอ
พลเมอง” ทกครงทคณทำาอะไรกตามบนอนเทอรเนต
คณอาจเขยนอะไรเรอยเปอยไรสาระ โพสตรปขำาขน
หรอหยอกลอกบเพอนบางกได แคสนใจวาเมอใด
กตามทคณเขยนเกยวกบประเดนสาธารณะ คณจะ
พยายามอยางดทสด และยดมนในจรรยาบรรณทพง
ม (เราหวงวาคมอเลมนจะชวยได)
3. สอพลเมองมอะไรทสอมออ�ชพไมม?
ตอบ: ความเปนอสระและ “พลงบรสทธ”
ทอยากแลกเปลยนแบงปนขอมลขาวสารระหวาง
พลเมองดวยกน รวมทงความรและความเชยวชาญ
เฉพาะทางในสาขาททำางานประจำา
4. สอมออ�ชพมอะไรทสอพลเมอง (ไมคอย) ม?
ตอบ: ความเปนมออาชพ ทน ชอเสยง และ
กองบรรณาธการทคอยทำาหนาทคดกรอง แกไข และ
ตรวจสอบความถกตอง – สองประเดนแรกไมคอย
สำาคญเทาไรแลวในยคอนเทอรเนตทเครองมอชวย
ทนแรงและเงนไดมาก แตสองประเดนหลงคอเหตผล
ทสอพลเมองควรยดมนในจรรยาบรรณ เพอสราง
ความนาเชอถอในโลกไซเบอรทยนยนตวตนไดยาก
เครอขายพลเมองเนต 1 5
5. ตองเปดเผยชอและน�มสกลจรงหรอเปล�?
ตอบ: ไมจำาเปน ความนาเชอถอในโลก
ของสอพลเมองนนสรางกนดวยคณภาพของเนอหา
และจรรยาบรรณ แตถาคณใชนามแฝงและอางถง
ขอมลเชงลกทสงผลกระทบในวงกวาง และเปนขอมล
ทคณอางวาจรงและลบ (เชน แผนการใชงบลบของ
กองทพ หรอขอมลเกยวกบการคอรรปชน) ถง
จดหนง คณกควรจะเปดเผยชอและนามสกลจรง
เพอยนยนความบรสทธใจ และเพอพสจนวาไมม
เจตนาแอบแฝง หรอถากลวการคกคามของอทธพล
มด คณกควรจะนำาขอมลนนไปมอบใหกบสอ
มออาชพ เพราะพวกเขาไดรบการคมครองตาม
กฎหมายมากกวาสอพลเมอง (สอมออาชพตองรบ
ความเสยงทจะถกฟองเปนกจวตรในการทำาหนาท
อยแลว)
บทท 2
:
ภาษาและเครองมอของสอพลเมอง
เครอขายพลเมองเนต 1 7
เวบ 2.0 (web 2.0) – “เวบ” ยอม�จ�ก เวลด ไวด
เวบ (World Wide Web – WWW) หมายถงระบบ
เอกสารทเชอมตอกนดวยลงกทคลกเขาไปดได
(hypertext link) บนอนเทอรเนต คำาวา “เวบ
2.0” หมายถงเวบไซตสมยใหมทเปดใหผใชเนต
มปฏสมพนธระหวางกนและสรางเนอหาของเวบเอง
เชน วกพเดย (Wikipedia.org) ยทบ (YouTube.
com) หรอฟลกเกอร (Flickr.com) ตางจาก “เวบ
1.0” ในสมยกอน ทผใชเปนผบรโภคขอมลขาวสาร
ฝายเดยว
เวบเบราวเซอร (web browser) – ซอฟตแวร
สำาหรบทองเวบ เราอาจจะคนเคยกบอนเทอรเนต
1 8 คมอสอพลเมอง
เอกซพลอเรอร (Internet Explorer – IE) บนระบบ
ปฏบตการวนโดวส หรอไฟรฟอกซ (Firefox) ทเปน
เวบเบราวเซอรแจกฟร มจดเดนทความปลอดภย
และความสามารถในการตดตงสวนเสรมการใชงาน
หรอโครม (Chrome) ทพฒนาโดยกเกล และแจก
ฟรเชนกน
เสรชเอนจน (search engine) – บรการคนหา
ขอมลบนเวบ เชน กเกล (Google.com) หรอบง
(Bing.com)
ฟอรเวรดเมล (forwarded mail) – การสงอเมล
ทไดรบมาตอไปยงคนอน
บลอก (blog) – ยอมาจาก เวบลอก (weblog – บนทก
บนเวบ) หมายถงเวบไซตทถกเปดขนเพอเขยนเรอง
ราวตางๆ อยางสมำาเสมอ สวนใหญแลวบลอกมก
มเนอหาทยาวกวาและจรงจงกวาไดอารออนไลน
บลอกมทงทเปนเวบไซตสวนตวและบรการทบรษท
ตางๆ เปดใหใชโดยไมเสยคาใชจาย เชน เวรดเพรส
(Wordpress.com) โอเคเนชน (OKNation.net)
เอกซทน (Exteen.com) หรอบลอกแกง (Bloggang.
com) นยมเรยกผเขยนบลอกวา บลอกเกอร
เครอขายพลเมองเนต 1 9
ฟด (feed) – รายการหวขอลาสดจากเวบใดเวบหนง
โดยมากใชรปแบบ RSS (Really Simple Syndica-
tion – มาตรฐานหนงของการกระจายขอมลจาก
เวบไซตทมการเพมเตมเนอหาบอย) อานไดจาก
บรการอานฟด (RSS aggregator) เชน กเกลรเดอร
(Google.com/reader)
แทก (tag) – คำาสำาคญ (keyword) ทใชอธบายและ
จดกลมหวขอหรอประเดนหลกของเนอหาท
สอพลเมองผลต เชน “ปาชมชน” หรอ “พ.ร.บ.
คอมพวเตอร” การใสแทกทถกตองและตรงประเดน
จะชวยใหคนคนเจอเนอหาทตองการไดงายขน
เวบบอรด (webboard) – กระดานสนทนาบน
อนเทอรเนต เชน พนทป (Pantip.com)
กระท – หวขอสนทนาบนเวบบอรด
โพสต (post) – บทความทเขยนลงบลอกหรอพนท
อนบนเวบ
คอมเมนต (comment) – นยมยอวา “เมนต” หรอ
“เมน” หมายถงการแสดงความคดเหนในชองให
2 0 คมอสอพลเมอง
แสดงความคดเหนทายโพสตของคนอน
โซเชยลบคมารค (social bookmark) – บรการ
บนเวบทใหคนโพสตลงกทตวเองตองการบนทก
ไว (บคมารค) รวมทงจดหมวดหมและแลกเปลยน
ลงกเหลานนกบคนอนผานเวบไซต เชน ดลเชยส
(Delicious.com) หรอซกเกอร (Zickr.com)
โซเชยลมเดย (social media) – จากนยามของ
วกพเดย โซเชยลมเดยหมายถง “สอทใชสำาหรบ
มปฏสมพนธทางสงคม โดยใชเทคโนโลยบนเวบท
ขยายขนาดไดสงและเขาถงไดงายมาก”4 โดยเฉพาะ
บรการบนเวบทหนนเสรมเครอขายสงคมและเปด
พนทสำาหรบเนอหาทผใชสรางเอง (user-generated
content)
เฟซบค (Facebook.com) – เวบโซเชยลมเดย
ทไดรบความนยมสงทสดในโลก ปจจบนมผใชกวา
300 ลานคน รวมผใชทอาศยอยในประเทศไทยกวา
4.6 ลานคน5
4 http://en.wikipedia.org/wiki/Social_media5 ขอมลจาก http://www.checkfacebook.com เขาถงวนท 8
กนยายน 2553
เครอขายพลเมองเนต 2 1
ทวตเตอร (Twitter.com) – เวบไซตทใหบรการ
บลอกขนาดสน หรอ “ไมโครบลอก” ทไดรบความ
นยมสง ผใชสามารถสงขอความครงละไมเกน 140
ตวอกษรถงผทตดตามอย (follower) นยมเรยกบญช
ผใชดวย @ ตามดวยชอ เชน @barackobama
ไฮไฟว (Hi5.com) – เวบโซเชยลมเดยทไดรบความ
นยมสงมาก โดยเฉพาะในหมวยรน นกทองเนตไทย
นยมเรยกชอเลนวา “ฮหา”
มายสเปซ (Myspace.com) – เวบโซเชยลมเดย
อกหนงแหงทไดรบความนยมมาก โดยเฉพาะในกลม
นกดนตรทอยากสรางเครอขายกบแฟนเพลง และ
ใชพนทในการ “ปลอย” เพลงใหมบนเนต
ไลค (like) – การกดปม “ไลค” (ชอบ) เนอหาบน
เฟซบค
ทวต (Tweet) – การสงขอความในทวตเตอรหนงครง
รทวต (Retweet) – การนำาขอความทคนอนทวตมา
ทวตซำา นยมเรยกยอๆ วา RT
2 2 คมอสอพลเมอง
เครองมอของสอพลเมอง
สอพลเมองควรจะสนใจตดตามเครองมอ
ใหมๆ ทสามารถสอสารไดอยางแพรหลายและ
สะดวกสบายสำาหรบนกทองเนต ถงแมวา “สาร” ท
เราอยากสอจะสำาคญ แตเครองมอและชองทางกม
ความสำาคญไมแพกน เพราะไมวาเราจะเขยนอะไร
ดแคไหน กคงมคนอานไมมากนกถานกทองเนต
คนหาเรองทเราเขยนในกเกลไมเจอ หรอพบวา
หนาเวบอานยาก หรอไมสามารถสงตอใหเพอนๆ
อานไดโดยงาย
ดวยเหตน เมอเราสรางเนอหาในฐานะ
สอพลเมอง ไมวาจะเปนขอเขยนบนบลอก โนต
บนเฟซบค คลปวดโอ หรอภาพถาย ควรคำานงถง
ความ “อานงาย” “ตดตามงาย” “หางาย” และ “แชร
งาย” เปนหลก
“อานงาย” หมายถงการอำานวยความ
สะดวกใหกบการอานบนหนาเวบ เชน การเลอกใช
แบบอกษรทสบายตา ไมใชสสนฉดฉาดบาดตา
หรอลกเลนบางอยางทอาจสรางความรำาคาญ เชน
ไฟกะพรบ เสยงเพลงทตงคาใหเลนเสยงดงทนท
ทมคนเปดหนาเวบ
“ตดตามงาย” หมายถงการตดตงบรการ
เสรมทชวยใหคนอานตดตามหวขอลาสดทเราเขยน
เครอขายพลเมองเนต 2 3
ไดงายขน เชน ตงคารายการหวขอลาสด (ฟด)
ในรปแบบ RSS ใหคนอานใชบรการอานฟดตดตาม
ไดโดยไมตองเปดหนาเวบเพอดความเปลยนแปลง
ดวยตนเอง สวนใหญเราไมตองจดการเรองนเอง
เพราะซอฟตแวรและบรการเขยนบลอกสวนใหญ
จะตงคานใหโดยอตโนมต เพยงแตตรวจวามนทำางาน
ไดกพอ
“หางาย” หมายถงการทำาใหเสรชเอนจน
ตางๆ หาเราไดงาย (ดบทท 3: ทำาอยางไรใหโลกร)
นอกจากจะออกแบบเวบใหหาไดงายแลว เรา
กควรจะเลอกชอแทกทตรงกบประเดนท เขยน
ดวย เพอชวยใหคนเจอไดงายขน เชน ถาเราใส
แทก “มาบตาพด” สำาหรบโพสตเรองปญหาทนคม
อตสาหกรรมมาบตาพดซงเราเขยนบนบลอก คน
ทคนคำาวา “มาบตาพด” ในกเกลกจะมโอกาสเจอ
บทความของเรามากกวาการไมใสแทกอะไรเลย
“แชรงาย” หมายถงการทำาใหคนอนนำา
เนอหาของเราไปเผยแพรไดงาย เชน ถาเขยนบลอก
กเขยนใหกระชบและมแหลงขอมลอางองชดเจน
นอกจากจะโพสตแลว กสรางไฟล PDF6 หรอสไลด
เพอความสะดวกในการสงเปนฟอรเวรดเมล ถา
6 Portable Document Format – มาตรฐานเอกสารชนดหนง
ทเปดอานไดในทกระบบปฏบตการ เหมาะสำาหรบการเผยแพร
2 4 คมอสอพลเมอง
ถายภาพเหตการณระทกขวญกควรลดขนาดภาพ
ใหเลกลง คนจะไดสงตอกนไดงายขน และอาจทำา
ลายนำา (watermark) ประกอบลายเซนของเราทมม
ภาพ เพอใหเครดตตวเองในฐานะสอพลเมอง (และ
เพอไมใหคนอนนำาเนอหาของเราไปแอบอางวาเขา
เปนคนทำา เราอาจไมหวงลขสทธกจรง แตกไมควร
ยอมใหคนอนปลอมแปลงผลงานไปเรอยๆ เพราะ
ถอเปนการเปดโอกาสใหคนทำาอะไรมกงายอยางน
ไมสนสด)
ทกลาวไปนนคอสงทควรทำา แลวเครองมอ
ทสอพลเมองใชไดมอะไรบาง? คำาตอบคอหลากหลาย
มาก เพราะเครองมอทใชงายและฟรในเนตนนม
จำานวนและคณภาพทเพมขนเรอยๆ ถาคณชอบ
เขยน คณกควรจะเปดบลอก แตถาคณไมชอบเขยน
การทำาสงงายๆ อยางการอพโหลดภาพถายหรอ
คลปวดโอขนฟลกเกอรหรอยทบ แลวเผยแพรปาก
ตอปากผานเครอขายโซเชยลมเดยของคณ หรอ
รทวตขอความสำาคญทควรรกนในวงกวาง แคนคณ
กเปนสอพลเมองไดแลว
ฮนนาห วลดรม (Hannah Waldram)
นกขาวรนใหมของหนงสอพมพ เดอะ การเดยน
(The Guardian) ของสหราชอาณาจกร อธบายวา
เธอใชเครองมออะไรบางบนบลอกสวนตว7
เครอขายพลเมองเนต 2 5
จากภาพนจะเหนวาฮนนาหใชเครองมอ
หลายชนดมากในการทำางาน อาท
– บรการรบฝากรป (Flickr.com, TwitPic.
com)
– บรการและซอฟตแวรอดและตดตอเสยง
(Audacity, Audioboo.fm, SoundCloud.com)
– บรการรบฝากคลปวดโอ (Vimeo.com,
YouTube.com, Bambuser.com, Qik.com)
– บรการรบฝากขอความและบทความ
(Twitter.com, ScribbleLive.com, Wordpress.com,
CoverItLive.com)
7 http://hrwaldram.wordpress.com/2010/06/24/news-
rewired-whats-next-for-niche
2 6 คมอสอพลเมอง
– สอออนไลนและบรการรวบรวมหวขอ
ขาว (Trendsmap.com, Delicious.com, Google
Reader)
– โซเชยลมเดย (Facebook.com)
– แหลงขอมลโอเพนซอรส (ZeeMaps.com,
Scribd.com, HelpMeInvestigate.com, MySociety.
org)
สอพลเมองอาจไมจำาเปนจะตองใชเครองมอ
มากเทากบสอมออาชพในการทำางาน แตโบราณวา
“รไวใชวา ใสบาแบกหาม” ดงนนอยางนอยเรากควร
จะทำาความคนเคยกบเครองมอเหลาน เผอวาวนหนง
เครอขายพลเมองเนต 2 7
จะตองใช (แหลงขอมลโอเพนซอรสในหวขอสดทาย
นนเปนสงทประเทศไทยกำาลงขาดแคลนอยางยง
สอพลเมองทานใดทสนใจจะรวมตวกนออกแบบ
เวบไซตทำานองน ขอไดรบคำาอนโมทนาจากเรา
ลวงหนา)
เวบไซตสวนตวของฮนนาห (HRWaldram.
wordpress.com) เปนบลอกทอานงาย สบายตา
และรวบรวมเนอหาลาสดทเธอสรางผานเครองมอ
ตางๆ ไวในหนาเดยวอยางชดเจนและตดตามงาย
สวนประเทศไทย เวบไซตไอแอนนนนน
ดอตคอม (Iannnnn.com) เปนบลอกทโดดเดน
2 8 คมอสอพลเมอง
ดานการออกแบบ และจดวางขอมลทรวบรวมจาก
เครองมอตางๆ เปนอยางด บนหนาแรกของบลอก
น นอกจากผอานจะไดอานโพสตลาสด ยงสามารถ
ตดตามทวตลาสดจาก @iannnnn และคลก “แอน
อรอย2” ทเมนดานบน เพอดรายการลงกจากหนา
โซเชยลบคมารคของคณไอแอนนนนนไดอกดวย
บทท 3
:
ทำาอยางไรใหโลกร
3 0 คมอสอพลเมอง
เมอเร�เรมใชเครองมอต�งๆ คลองแลว กควร
จะสนใจวาจะทำาอยางไรใหโลกรวาเราเปนสอ
พลเมอง การ “ทำาใหโลกร” ไมไดหมายความวา
เราควรหาทางโปรโมตตวเองแบบสดลมทมประต
เพราะถงทสดแลว ถาเนอหาของเราไมด จะเสยเวลา
โปรโมตเทาไรกไมมประโยชน แตในทางกลบกน
ถาเนอหาของเราดมาก แตไมมใครอานนอกจาก
เพอนฝงของเราเอง เรากคงเรยกตวเองวา “สอ
พลเมอง” อยางเตมปากเตมคำาไมได
ภาวธ พงษวทยภาน (@pawoot) ผ
เชยวชาญดานธรกจออนไลน ผกอตงเวบไซตตลาด
ดอตคอม (Tarad.com) ไดสรปสงทบลอกเกอร
ควรทำาในบทความ “10 เทคนคการสราง Link Popu-
เครอขายพลเมองเนต 3 1
larity ใหกบบลอก”8 ไวดงตอไปน
1. ลงกไปห�บลอกอน
วธทงายทสดกคอทำาลงกไปหาบลอกอนๆ
ทคณสนใจกอนเลย นกเขยนบลอกหลายๆ ทาน
มกจะใจจดใจจออยตลอดอยแลววาจะมใครทำาลงก
มาหาบาง เมอคณลงกไปหาเขากอน คณกอาจจะ
ไดเปนจดสนใจ ทำาใหเจาของบลอกนนๆ รจกบลอก
ของคณ คราวนแหละ ถาบลอกของเราดจรง เขาก
คงไมรงเกยจทจะทำาลงกมาหาเราแนนอน หรอถา
ใหชวร หลงจากทคณทำาลงกไปหาบลอกอนแลว
ลองสงอเมลไปบอกเจาของบลอกดวยกด วาเรา
ทำาลงกไปหาแลวนะ
2. ไปทงคอมเมนตทบลอกคนอนบ�ง
เวลาเราไปอานบลอกคนอน กไปเขยน
คอมเมนตไวบาง มคำาแนะนำาเลกนอยวา อยาไป
สแปมคอมเมนตของเขา (spam comment หมายถง
การเขยนคอมเมนตทไมไดตงใจจะแสดงความ
คดเหนอะไร แตเขยนเพราะอยากโปรโมตบลอก
หรอเวบของเราเทานน) เพราะขนาดเราเองยง
8 http://www.pawoot.com/node/254
3 2 คมอสอพลเมอง
รำาคาญเวลาทมคนมาสแปมคอมเมนตของเรา
ใจเขาใจเรา
3. สงบลอกเข�สเสรชเอนจนต�งๆ
ขอนตองขยนเลกนอย เพราะคณตองสง
บลอกของเราเขาสเสรชเอนจนตางๆ โดยเฉพาะ
กเกล ขอไดเปรยบของบลอกกคอ คณสามารถ
โปรโมตบลอกไปสเสรชเอนจนเฉพาะทาง เชน เสรช
เอนจนสำาหรบบลอกโดยเฉพาะ ไดอกดวย
(การทำาใหบลอกของเรา “หางาย” และ
“บนทกงาย” สำาหรบเสรชเอนจนนน มชดหลกการ
ทเรยกกนวา Search Engine Optimization หรอ
SEO ดขอแนะนำาเบองตนไดทบทความ “วธทำา SEO
เบองตน”9 ของคณพชร เกดศร และ “10 เทคนคการ
ออกแบบเวบให Google รจก”10 ของคณภาณ)
4. ออกแบบบลอกใหดดสวยง�ม
ถาคณออกแบบบลอกใหสวยหรอมดไซน
ทโดดเดนสะดดตา คณกมโอกาสทจะโปรโมตเวบ
ของคณทรกเนต (Rookienet.com) หรอเวบไซตท
9 http://www.ipattt.com/2009/วธทำา-seo10 http://www.pawoot.com/article/search-engine-mar-
keting/276
เครอขายพลเมองเนต 3 3
พดคยถงเรองการดไซนเวบ เปนตน
5. ใช CSS ในก�รออกแบบบลอก
หากดไซนสวยแลว ยงใช CSS (Cascad-
ing Style Sheet – ภาษาชนดหนงในการกำาหนด
รปแบบของหนาเวบ)11 ในการโคดเขาไปอก โอกาส
ยงเพมมากขนเปนทวคณ เพราะคณจะมโอกาสได
โปรโมตไปสระดบโลก เชน เวบไซตเบสตซเอสเอส
วอลต (BestCSSVault.com) ซงถาคณออกแบบสวย
และใช CSS คณกสามารถสงบลอกของคณเขาไปให
พจารณาได
6. ทำ�แทกไปห�เทคโนร�ต
บลอกเสรชเอนจนชอดงอยางเทคโนราต
(Technorati.com) นนม pagerank (เกณฑวด
โอกาสในการถกคนหาเจอโดยกเกล) ทสงทเดยว
ยงถาแตละบทความของคณมการใสแทกไปแจง
เทคโนราตไว เราจะไดผลสองทาง ทางตรงคอได
ไปอยในรายชอบลอกบนเทคโนราต ทางออมคอ
โปรแกรมชวยเกบขอมล หรอครอวเลอร (crawler)
11 ดคำาอธบายและตวอยางไดท http://www.w3.org/Style/Ex-
amples/011/firstcss.th.html
3 4 คมอสอพลเมอง
ของเสรชเอนจนตางๆ จะวงตอจากเทคโนราตมาเกบ
ขอมลในบลอกของเราดวย
7. ทำ� “ล�ยเซน” (signature) ตอนตอบกระท
ในเวบบอรด
เวลาไปตอบกระทในเวบบอรดตางๆ กอยา
ลมตงคาลายเซนทายความเหนใหลงกมาทบลอก
ของคณดวย คำาแนะนำาคอ ตอบกระทในสงทคณตอบ
ได อยาสแปมเวบบอรด ใหตอบในเรองทเรารจรง
จะเปนการสรางความนาเชอถอใหบลอกของเราได
อกดวย
8. ใชโซเชยลบคม�รค
ในยคเวบ 2.0 อยางตอนน ลองใชประโยชน
จากเวบพวกโซเชยลบคมารคใหเกดประโยชน ถา
บทความในบลอกของเราไดไปลงกอยในเวบเหลาน
กจะเปนการเพมคนอานและเพมความนยมของลงก
ไปในตว ลองดเวบอยางดลเชยส (Delicious.com)
หรอดกก (Digg.com) แตถาหากเปนของไทย ลอง
แวะไปทซกเกอร (Zickr.com)
9. ปงไปทบลอกเสรชเอนจน
ถาระบบบลอกของคณเปนซอฟตแวร
เครอขายพลเมองเนต 3 5
อยางพวกเวรดเพรส (WordPress.org) หรอมฟ-
เอเบลไทป (MovableType.org) คณกจะสามารถ
ตงคาของโปรแกรมใหทำาการปง (ping – การสง
คำาขอใหมาด) บทความหรอบลอกของคณ เขาส
บลอกเสรชเอนจนโดยอตโนมตทกครงทคณอพเดต
บลอก
10. เขยนบทคว�มใหเวบอนหรอบลอกอนๆ
เวบและบลอกกลมหลายแหงเปดใหเราได
แสดงความสามารถหรอเขยนบทความทมประโยชน
ตอกลมเปาหมายของเวบไซตหรอบลอกของเขา และ
สวนใหญแลว ถาเราเขยนเรองสงไป เราจะไดเครดต
เลกๆ คอลงกกลบมาหาบลอกของเรา
นอกจาก 10 ขอทคณภาณเสนอขางตน
เรามขอแนะนำาอก 2 ขอสำาหรบสอพลเมองโดย
เฉพาะ
11. ทำ�เนอห�ใหอยในรปแบบทสมบรณ อ�นง�ย
และสะดวกตอก�รเผยแพร
สมมตวาคณเขยนบทความเกยวกบกรณ
ทจรตใน อบต. ของหมบาน โดยมขอมลหลกฐาน
และแหลงอางองชดเจน วธหนงทจะชวยใหคณ
3 6 คมอสอพลเมอง
เผยแพรบทความไปไดอยางรวดเรว คอแปลง
บทความเปนไฟลในรปแบบทคนสามารถนำาไปสงตอ
เปนฟอรเวรดเมลไดงายและไมมใครตดตอขอความ
ของคณได เชน PDF หรอทำาเปนชดสไลด Microsoft
Powerpoint โดยทสไลดแตละหนาสรปประเดนและ
หลกฐานประกอบสนๆ เผยแพรผานเวบอยางสไลด
แชร (Slideshare.net) หรอออเธอรสตรม (author-
STREAM.com)
12. แสดงคว�มเตมใจทจะแบงปนใหคนอ�น
เราเชอวาสอพลเมองโดยทวไปเปนผมจต
สาธารณะทอยากแบงปนขอมลขาวสารกบคนอน
โดยไม “หวง” ลขสทธอยแลว แตเรองลขสทธกสำาคญ
เพราะปจจบนอนเทอรเนตไทยมปญหาการแอบอาง
และลอกเนอหาไปใชโดยไมใหเครดตผสรางงาน
คอนขางมาก สอพลเมองมสวนแกปญหาความ
มกงายนได
วธทดวธหนงทจะแสดงตววาเราเหนความ
สำาคญของลขสทธและอยากพทกษลขสทธของ
ตวเอง แตในขณะเดยวกนกยนดใหคนอนนำาเนอหา
ของเราไปเผยแพรโดยไมตองขออนญาตกอนถา
เคารพในลขสทธ คอการใชสญญาอนญาตแบบ
ครเอทฟคอมมอนส (Creative Commons) ในการ
เครอขายพลเมองเนต 3 7
เผยแพรเนอหา
ครเอทฟคอมมอนส คอชดสญญาอนญาต
สำาเรจรปทมงสนบสนนการเผยแพรเนอหาและ
รกษาเครดตของผสรางตนฉบบในเวลาเดยวกน
ผใชสามารถเลอกผสมสญญาอนญาตได 11 แบบ
จากตวเลอก 4 อยาง ไดแก การกำาหนดใหผท
นำาไปเผยแพรตองอางถงเจาของตนฉบบ (BY)
การกำาหนดไมใหการเผยแพรเปนไปในเชงการคา
(NC) การกำาหนดไมใหมการดดแปลงผลงานในการ
เผยแพร (ND) และการกำาหนดใหใชสญญาอนญาต
แบบเดยวกนในการเผยแพร (SA)12
12 อานคำาอธบายและรายละเอยดไดทเวบไซตครเอทฟคอมมอนส
ประเทศไทย http://cc.in.th
บทท 4
:
จรรยาบรรณสอพลเมอง
เมอเขยนบลอก
เครอขายพลเมองเนต 3 9
ถงแมว�สอพลเมองจะไมใชสอมออ�ชพ แต
การยดมนในหลกจรรยาบรรณพนฐานบางประการ
กเปนเรองสำาคญ โดยเฉพาะถาอยากสรางความ
นาเชอถอในหมคนอาน เพราะอนเทอรเนตเปน
พนทสาธารณะ เราไมรวาใครเปนใคร และกไมมใคร
สามารถยนยน “ตวตน” ของใครได ดงนน คณภาพ
ของเนอหาทเราเขยนจงแทบจะเปนสงเดยวทสราง
ความนาเชอถอได และคณภาพนนกไมอาจสรางได
ถาหากสอพลเมองไมยดมนในจรรยาบรรณ ไมวา
จะโดยรตวหรอไมกตาม
จรรยาบรรณทงหลายทงปวงอาจสรปเปน
ประโยคสนๆ วา “อยาเขยนอะไรทจะทำาใหเสยใจ
ในภายหลงเมอยอนกลบมาอานใหม”
4 0 คมอสอพลเมอง
ในเมอบลอกมความเปน “สาธารณะ”
มากกวาโซเชยลมเดยอยางเฟซบคซงจำากดผอาน
เพยงกลม “เพอน” และยาวกวาทวตเตอรซงจำากด
เนอทเพยง 140 ตวอกษรตอครง งานของบลอกเกอร
ในฐานะสอพลเมองจงมสวนคลายกบงานของนกขาว
มออาชพ และดวยเหตน หากคำาวา “จรรยาบรรณ
ของสอพลเมอง” จะมความหมายสำาหรบบลอกเกอร
มนกควรมสวนคลายกบจรรยาบรรณของสอมอ
อาชพมากกวาจรรยาบรรณของคนทเลนเฟซบค
หรอทวตเตอร (ดหวขอถดไป)
อยางไรกตาม ในเมอบลอกเกอรสวนใหญ
ไมใชนกขาวมออาชพ และคนอานบลอกกไมได
คาดหวงใหเปนอยางนน (ไมอยางนนเขาคงไมเขามา
อานบลอก และการเขยนบลอกกคงจะหมดสนกและ
ขาดเสนห ถาบลอกเกอรพยายามทำาตวเปนนกขาว
ตลอดเวลา) จรรยาบรรณของบลอกเกอรจงไมควร
จะเทากบจรรยาบรรณของสอมออาชพ ถงแมวาจะ
มพนฐานเดยวกน
บลอกเกอรสวนใหญเขยนบลอกเปนงาน
อดเรกดวยแรงจงใจทแตกตางกน บางคนเขยน
เพอระบายอารมณหลงจากททนเกบกดในททำางาน
มาทงวน บางคนเขยนบนทกประสบการณประจำาวน
ใหเพอนอานเหมอนไดอารสวนตว บางคนเขยน
เครอขายพลเมองเนต 4 1
เพราะอยากแบงปนขอมลขาวสารหรอสาระทคดวา
นาสนใจ บางคนเขยนเพราะอยากโฆษณาสนคา
หรอบรการของบรษทนายจาง และบางคนกเขยน
ดวยเหตผลงายๆ คอ อยากเขยน
ไมวาบลอกเกอรแตละคนจะเขยนบลอก
เพราะอะไร ความทอนเทอรเนตเปนพนท “สอสาร
สวนตว” และ “สอสารมวลชน” ในเวลาเดยวกน
ประกอบกบขอเทจจรงทวาอะไรทเราเขยนบน
อนเทอรเนตมสทธอยไปชวนรนดร (ถงเราลบออก
กอาจชากวาคนทมาคดลอกเนอหาไปสงตอแลว) ก
หมายความวาบลอกเกอรควรคำานงถงจรรยาบรรณ
บางขอเวลาเขยน โดยเฉพาะถาเราอยากสราง
“ความนาเชอถอ” ในหมคนอาน
ความนาเชอถอเปนปจจยสำาคญสำาหรบ
ทกคนทอยากเขยนบลอกใหคนอน (ทไมใชเพอน)
อาน เพราะถาคนอานรสกวาคนเขยนไมนาเชอถอ
เมออานครงแรกแลวกคงไมอยากกลบมาเยอนบลอก
นอกในอนาคต
ในเมอบลอกเกอรไมใชสอมออาชพทม
คนรจก “ยหอ” ดอยแลว และหลายคนกไมอยาก
เปดเผยชอ-นามสกลจรงเวลาเขยน ความนาเชอถอ
จงเปนสงทตองสราง และตองใชเวลาระยะหนงกวา
จะสรางได นนหมายความวาบลอกเกอรทคนอาน
4 2 คมอสอพลเมอง
ใหความเชอถอตองเปนคนทยดมนในจรรยาบรรณ
อยางสมำาเสมอ ไมวาจะโดยรตวหรอไมกตาม
เราเชอวาจรรยาบรรณของบลอกเกอรท
สำาคญทสดคอ “ความเปนภววสย” ตามดวย “ความ
ถกตองแมนยำา” และ “ความโปรงใส”
คว�มเปนภววสย
ความเปนภววสย (objectivity) คอแนวคด
ทวาผเขยนบทความควรเขยนอยางเปนกลางและ
เขาใกลสงทเกดขนจรงมากทสด เพอเปดโอกาสให
ผอานตดสนดวยตนเองวาอะไรหรอใครในเรองน
ถก/ผด/ด/เลว หรอถาบลอกเกอรอยากบอกคนอาน
วาเขาคดอยางไร กควรแยกใหชดเจนระหวาง “ขอ
เทจจรง” กบ “ความเหน” ไมใชเขยนแตความเหน
ของตวเอง ฝงขอเทจจรงไวในความเหนจนแยก
ไมออก หรอไมกไมพดถงขอเทจจรงเลย
ยกตวอยางขอความตอไปน
1. “ส.ส. กระทรวงไอซทนเลวมากเลย
นะครบ งาบงบไปกนตงเปนแสนลาน”
2. “กระทรวงไอซทปนไดงบประมาณ
100,000 ลานบาท เพมจากปทแลวถง 30% มากกวา
ทกกระทรวง ปทแลวผลงานทโดดเดนกเหนมแต
การบลอกเวบไปหลายพนเวบ ผมสงสยวาเอาเงน
เครอขายพลเมองเนต 4 3
ไปทำาอะไรกนแน”
ขอความหลงเปนการเขยนอยางเปน
ภววสยมากกวาขอความแรก เพราะแยกแยะระหวาง
ความเหนกบขอเทจจรงอยางชดเจน ยงไมนบวา
ขอความแรกทำาใหบลอกเกอรสมเสยงทจะถกฟอง
หมนประมาท ถาไมมหลกฐานชดเจนวา ส.ส. คนนน
“งาบงบไปกน” จรงหรอเปลา
ถาจะใหด นอกจากจะเขยนแบบขอความ
หลงแลว บลอกเกอรควรใสลงกตรงคำาวา “งบ
ประมาณ 100,000 ลาน” ไปยงหวขอขาวหรอ
แหลงขอมลนดวย คนอานจะไดตรวจสอบหรอหา
รายละเอยดเพมเตมเองได
“ความเปนภววสย” ทำานองนสำาคญกวา
“ความเปนกลาง” ในความหมายของ “การนำาเสนอ
อยางรอบดาน” เพราะบลอกเกอรเปนปถชนธรรมดา
ยอมอยากเขยนเชยรคนนบาง ดาคนโนนบาง
ตามรสนยม ความเชอ หรอจดยนทางการเมอง
บลอกเกอรคนไหนทอยากเขยนแบบรดกมและ
นำาเสนอขอมลรอบดานระดบเดยวกบสอมออาชพ
กคงเปนนกขาวไปแลว (นาสงสยวาสงคมไทย
ทกวนนยงมสอมออาชพท “เปนกลาง” ในความหมาย
นนหลงเหลออยหรอไม เพยงใด)
ดวยเหตน ถาบลอกเกอรพยายามเขยน
4 4 คมอสอพลเมอง
ใหเปนภววสยทสด คอแยกใหชดเจนระหวาง
ขอเทจจรงกบความเหน และไมบดเบอนขอเทจจรง
กนาจะพอแลว ไมถงกบตองไมเลอกขางหรอพสจน
วาตวเอง “เปนกลาง” แตอยางใด (ในกรณตวอยาง
ขางตน หมายความวาแคระบขอเทจจรงใหถกตอง
กพอ ไมตองถงกบพยายามหาขอมลอนทชวา ส.ส.
คนนนาจะเปนคนด มาถวงดลขอมลสวนแรก)
คว�มถกตองแมนยำ�
จรรยาบรรณของบลอกเกอรขอน เปน
จรรยาบรรณพนฐานของนกเขยนสารคดทวไป
ขอนหมายความวาเราควรตรวจสอบขอเทจจรง
หรออยางนอยกมแหลงอางองทมา กอนทจะนำามา
ใชในการเขยน กฎคราวๆ คอ ขอมลจากหนวยงาน
ทมหนาทเกบขอมลนนอยแลว (เชน ดชนชวดทาง
เศรษฐกจจากเวบไซตธนาคารแหงประเทศไทย)
หรอจากพยานรเหนในกรณทเขยนถงเหตการณ
(เชน คนทไปชมนมประทวง) จะมความนาเชอถอ
สงกวาแหลงขอมลอน
นอกจากการยดมนในขอเทจจรงจะสำาคญ
แลว ความเขาใจใน “ขอบเขต” ของขอเทจจรงทม
วามนบอกอะไรไดและไมบอกอะไร กสำาคญไมแพกน
เพราะการตความทเกนเลยอาจทำาใหคนเขาใจผดได
เครอขายพลเมองเนต 4 5
ยกตวอยางเชน การวเคราะหภาพถายจากเหตการณ
การชมนมระหวางเดอนมนาคมถงเดอนพฤษภาคม
พ.ศ. 2553
1. ภาพทหารยนอยบนรางรถไฟฟา BTS
ถาบลอกเกอรไมรวาภาพนถายวนทเทาไร เวลาใด
และเปนรางไฟฟา ณ จดใด กไมควรตงชอภาพนน
วา “หลกฐานทหารสงหารประชาชนในวดปทมฯ”
2. ภาพผชมนมเสอแดงทซอยรางนำา
ผโพสตภาพคนแรกๆ เขยนถามเฉยๆ วา คนททำาทา
หมอบในภาพน 10 คน ถกยงหมดหรอไม บลอกเกอร
ทเขยนถงเรองนกควรตงคำาถามทำานองเดยวกน
หรอเสนอคำาตอบถาคดวามหลกฐาน ไมใชยกภาพ
นเปนตวอยางของการ “จดฉาก” เพราะผโพสต
ไมไดแสดงเจตนาดงกลาว
เนองจากบลอกเกอรแตละคนยอมรบรขอ
เทจจรงไดจำากด และไมมทางรทกเรอง บลอกเกอร
จงควรเปดพนทใหคนอานแสดงความเหนทาย
ขอเขยนทกชน เพอเชอเชญใหคนอานมาเตมเตม
ในสงทคนเขยนไมร หรอทกทวงขอมล เพราะ
บลอกเกอรอาจเขยนผดหรอใชขอมลเทจโดยไมร
ตว หรอผอานอาจรจกแหลงขอมลทดกวา การเปด
พนทใหผอานไดวพากษวจารณและแสดงความเหน
จงชวยใหบลอกเกอรสามารถนำาขอมลและขอคดเหน
4 6 คมอสอพลเมอง
เหลานนไปปรบปรงขอเขยนใหสมบรณยงขน (โดย
ควรใหเครดตกบผอานทกครง)
เจฟฟ จารวส (Jeff Jarvis) บลอกเกอรชาว
อเมรกนชอดง เจาของบลอกบซแมชชน (BuzzMa-
chine.com) บอกวา บลอกเกอรควรใหความสำาคญ
กบบทสนทนาทเกดขนทายบทความ เพราะบท
สนทนานำาไปสสงทสำาคญกวาความถกตองแมนยำา
ของขอมล นนคอ “ความเขาใจ” ทงในขอมลและ
ในความแตกตางหลากหลายของความคด
คว�มโปรงใส
ความโปรงใสหมายถงการเปดเผยขอมล
ทสำาคญตอการตดสนใจของคนอาน โดยเฉพาะ
ในประเดนตอไปน
1. ผลประโยชนทบซอนของบลอกเกอร
ยกตวอยางเชน ถาบลอกเกอรอยากเขยนเชยร
สนคาของบรษททตวเองทำางานให กควรเขยน
เกรนนำากอนวาทำางานใหบรษทผผลต เพราะคน
อานบลอกยอมคาดหวงใหบลอกเกอรมความเปน
อสระมากกวาสอมออาชพ การเปดเผยผลประโยชน
ทบซอนกอนเขยนจงสำาคญมาก
2. การยอมรบความผดพลาดทนททผอาน
ทกทวงวาบลอกเกอรเขยนผดหรอเขาใจผด ในเมอ
เครอขายพลเมองเนต 4 7
ขอเขยนบนบลอกสามารถแกไขปรบปรงไดตลอด
เวลา บลอกเกอรควรมความโปรงใสในเรองนดวย
ถาแกขอเขยนเกาเลกๆ นอยๆ ใหอานงายขนก
ไมเปนไร แตถาแกไขในสาระสำาคญ ควรขดฆา
เนอหาเดม เพอปองกนไมใหคนอานสบสน
3. การอางแหลงขอมล – บลอกเกอรควร
ทำาลงกไปยงแหลงขอมลทใชในการเขยนใหมาก
ทสดเทาทจะทำาได (ประเดนนอาจเปนเรองของความ
ถกตองแมนยำามากกวา แตสวนหนงกเปนเรองของ
ความโปรงใสดวย)
4. การเขยนเรองทหมนเหมตอ “ศลธรรม
อนด” ในความรสกของคนไทยทวไป เชน วจารณ
หนงโป ควรเขยน “คำาเตอน” ทชดเจนกอนลงมอ
เขยน (เชน “เนอหาตอไปนไมเหมาะสำาหรบเดก”)
เพราะบลอกเกอรไมมทางรวาใครจะเขามาอานบาง
อาจมเดกอาย 10 ขวบหลงเขามาโดยบงเอญกได
ขอแนะนำ�เพมเตม
ในภาวะทสงคมมความขดแยงแบงฝก
แบงฝายสงอยางไมเคยปรากฏมากอน นอกจาก
จรรยาบรรณพนฐานทบลอกเกอรควรมเพอสราง
ความนาเชอถอแลว ยงม “ขอควรปฏบต” อกบาง
ประการทนาทำา เพอชวยลดความเกลยดชงในสงคม
4 8 คมอสอพลเมอง
และเสรมสรางความเขาใจระหวางกน
1. ควรหลกเลยงการเยยหยน ถากถาง
เหนบแนม หรอขดเรองสวนตวมาโจมต สอกระแส
หลกหลายคายทำาแบบนเปนสรณะ บลอกเกอร
ไมควรเลยนแบบ
2. ควรหลกเลยงการเขยนถงขาวลอทยนยน
ไมไดวาจรงหรอเทจ
3. ควรเปดใจรบฟงความคดเหนทแตกตาง
เราเรยนรจากคนทไมเหนดวยไดมากกวาคนทเหน
ดวยกบเราเสมอ ดงนน ยงบลอกเกอร “ฟง” คนอาน
เพยงใด กจะยง “เขาใจ” ผอนเพยงนน และความ
เขาใจนนกจะชวยใหบลอกเกอรสามารถเขยนดวย
ใจทเปดกวางกวาเดม ไมดวนตดสนใครไปกอน
4. ควรหลกเลยงการใชเหตผลผดๆ กระท
ในเวบบอรดพนทปเรอง “[fallacy] คณใชเหตผล
อยางเหมาะสมหรอไม” โดยคณ Cryptomnesia13
ใหรายละเอยดเรองการใชเหตผลผดๆ ไดอยาง
ดเยยม
13 h t t p : / / t op i c s t ock . pan t i p . com /wahko r / t op i c s -
tock/2009/06/X7930761/X7930761.html หรอ http://sci.
un-no.com/docs/wahkor/fallacy.un
บทท 5
:
จรรยาบรรณสอพลเมอง
เมอใชโซเชยลมเดย
5 0 คมอสอพลเมอง
ในยคท “สอสงคม” หรอโซเชยลมเดยไดรบ
ความนยมอยางแพรหลาย สอพลเมองหลายคน
อาจไมอยากเปดบลอกเปนกจจะลกษณะอกตอไป
เพราะไมชอบเขยนบทความขนาดยาว เพยงแต
อยากแบงปน “ขอมลดบ” หรอลงกบทความนาอาน
ใหกบเพอนๆ และผตดตามในเครอขายโซเชยล
มเดยเทานน
โซเชยลมเดยอยางเฟซบคกบทวตเตอร
ไมใช “พนทสอ” โดยธรรมชาต ตางจากบลอกทเรา
สามารถเขยนบทความขนาดยาวลกษณะเหมอน
ขาวหนงสอพมพ แตกไมไดหมายความวาเราไมตอง
สนใจจรรยาบรรณใดๆ เลย เพราะถาเราอยากไดรบ
ความเชอถอในฐานะสอพลเมอง เรากตองสรางความ
เครอขายพลเมองเนต 5 1
นาเชอถอกอน และความนาเชอถอนนกตองวดจาก
“เนอหา” ไมใช “รปแบบ”
หนงสอพมพ กรงเทพธรกจ ฉบบวนท
5 กรกฎาคม 2553 รายงานวา “ธรกจบณฑตยโพล
ททำาการสำารวจความคดเหนของคนกรงเทพฯ และ
ปรมณฑลดวยการสอบถามโดยตรงและทางออนไลน
พบวารอยละ 42 เชอวาสอสงคมชวยสรางความ
แตกแยกในสงคมใหมากขน และรอยละ 30 เชอวา
สอสงคมชวยสรางความสมานฉนท ...รอยละ 56
ไมแนใจวาขาวจากสอสงคมเปนขาวลวงหรอจรง
มากกวากน และสวนใหญ (รอยละ 26) ใหความ
เชอถอขาวเพยงครงเดยวจากสอสงคม”14
ขาวชนเดยวกนสรปวา “ปญหาของสอสงคม
คอการทใครๆ สามารถนำาเสนอขาว ทำาใหมทงขาว
เทจและขาวทเกนจรง นอกจากนยงเปนการสราง
ความแตกแยกมากกวาสมานฉนท”
ประเดนทวาโซเชยลม เดยสรางอะไร
มากกว ากนระหว าง “ความแตกแยก” กบ
“สมานฉนท” นนคงเปนปญหาโลกแตกทจะมการ
14 “‘โซเชยลมเดย’ กำาลงเปลยนโฉมการบรโภคขาวสาร,” กรงเทพ
ธรกจ, 5 กรกฎาคม 2553, http://www.bangkokbiznews.com/
home/detail/politics/life/20100705/341346/โซเชยลมเดยกำาลง
เปลยนโฉมการบรโภคขาวสาร.html
5 2 คมอสอพลเมอง
ถกเถยงไปอกนาน สวนหนงเนองจากโซเชยลมเดย
กเหมอนกบเครองมออนๆ ตรงทผลลพธของมน
ขนอยกบคนใช ถาคนใชมเจตนาทจะบดเบอน
ความจรงเพอปลกปน เพราะหวงผลทางการเมอง
ผลลพธทเกดขนยอมสรางความแตกแยกมากกวา
สมานฉนท (และคนทใชแบบนนกเปน “นกปลกปน”
มากกวาเปน “สอพลเมอง”)
แตประเดนทสำาคญกวานนคอ ภาวะ
“สมานฉนท” นนโดยมากมกเปนผลพลอยไดท
เกดขนตามธรรมชาตในสงคมท เคารพในสทธ
เสรภาพของผอนอยางเสมอภาคกน ไมใชเปาหมาย
ทเราจะสามารถตงและผลกดนสงคมใหบรรลได
อยางเปนขนเปนตอน นอกจากน เรองนกเปนเรอง
ตางคนตางคดคอนขางมาก บางคนอาจมองวาสงท
สอพลเมองสอสารนนสรางความแตกแยก บางคน
กอาจมองวาสรางสมานฉนท
ดวยเหตน หลายครงจงไมมใครบอกไดวา
เนอหาทสอพลเมองเผยแพรจะสงผลกระทบอะไร
บาง แตสงทสอพลเมองทำาไดกคอ ใชวจารณญาณ
เวลาทใชโซเชยลมเดย และยดมนในจรรยาบรรณ
สามขอซงอยนอกเหนอจากจรรยาบรรณของบลอก-
เกอรทกลาวถงในบทกอนหนาน คอ 1) ระบลกษณะ
และทมาของขอมลขาวสารใหชดเจน 2) เคารพสทธ
เครอขายพลเมองเนต 5 3
ในความเปนสวนตว และ 3) ทำาหมายเหตประกอบ
เนอหาทตดตอเพอลอเลยน
ระบลกษณะและทม�ของขอมลข�วส�รให
ชดเจน
เวลาทเราโพสตขอมลอะไรกตามทคดวา
คนอนนาจะสนใจลงในโซเชยลเนตเวรค เชน ทำาลงก
บนเฟซบค หรอทวตในทวตเตอร กอนโพสต เรา
ควรตรวจสอบทมาของขอมลขาวสารทเราจะโพสต
กอน ถาเปนลงกทเราไดรบตอจากเพอนมาอกทอด
หนง เรากควรจะตรวจสอบดวยการคลกเขาไปดกอน
โพสต เพอยนยนวาลงกนนยงใชการไดดอย ไมถก
ใครปลอมแปลง และตรงกบหวขอ ปจจบนมไวรส
คอมพวเตอรบางตวท “แฮก” ลงกทสรางโดยบรการ
ยอลงกใหสนลง เชน บตล (Bit.ly) และพาคนไปยง
เวบอนตรายทผสรางลงกไมไดเจตนา ดงนนจงควร
หลกเลยงการใชบรการยอลงกถาไมจำาเปน
ในเมอปกตเราไมสามารถยนยนไดวาขอมล
หรอขาวสารทเราไดรบมานนจรงหรอเทจ สงทเรา
ทำาไดคอระบประเภทของขอมลหรอลงกทเราอยาก
เผยแพรใหชดเจน เชน รทวตขาวลอทยงไมไดรบ
การยนยนดวยแทก [ขาวลอ] (เชน “RT เสธ.แดง
ตายแลว [ขาวลอ]”) นอกเสยจากวาขอมลนนถกระบ
5 4 คมอสอพลเมอง
วาเปนขอเทจจรงแลวจากขาวทลงในสอมออาชพ
(ซงมกองบรรณาธการททำาหนาทคดกรองและยนยน
ขอเทจจรงอยแลวกอนตพมพ)
เค�รพสทธในคว�มเปนสวนตว
สทธ ในความเปนสวนตวเปนสทธขน
พนฐาน ไดรบการคมครองตงแตรฐธรรมนญ
ฉบบป พ.ศ. 2540 และมการระบไวในมาตรา 34
ในรฐธรรมนญฉบบป พ.ศ. 2550
มาตรา 34 สทธของบคคลในครอบครว
เกยรตยศ ชอเสยง หรอความเปนอยสวนตวยอม
ไดรบความคมครอง การกลาวหรอไขขาวแพรหลาย
ซ ง ข อความหร อภาพไม ว าด วยว ธ ใ ด ไปย ง
สาธารณชน อนเปนการละเมดหรอกระทบถงสทธ
ของบคคลในครอบครว เกยรตยศ ชอเสยง หรอ
ความเปนอยสวนตวจะกระทำามได เวนแตกรณท
เปนประโยชนตอสาธารณชน
ปจจบนประเทศไทยยงไมมกฎหมายลก
ทบญญตในเรองการละเมดสทธในความเปนอย
สวนตวตามรฐธรรมนญอยางชดเจน การดำาเนนคด
ทผานมามกจะฟองในขอหาหมนประมาท ซงตอง
มเนอหาทมากกวาการนำาขอมลสวนตวมาเผยแพร
(ดบทท 7: ขอแนะนำาทางกฎหมาย) แตเรากไมควร
เครอขายพลเมองเนต 5 5
ไปละเมดสทธใครเพยงเพราะยงไมมกฎหมายลก
คมครอง ลองคดงายๆ ดวา ถาเกดวนหนงมใครเอา
ทอย เบอรโทรศพท ชอเจานาย หรอขอมลสวนตว
อนๆ ของเราไป “แฉ” ในอนเทอรเนต เราจะรสก
อยางไร?
ถาเราไมอยากใหใครทำาอะไรกบเรา เรา
กไมควรทำาแบบเดยวกนกบคนอน สอพลเมองทม
จรรยาบรรณจะถกเถยงในเนตดวยความเคารพ
ในสทธเสรภาพของผอนในการแสดงออก ไมใชไป
เสาะหาขอมลสวนตวของคนทคดตางมาโพสตเพอ
ความสะใจ และเรยกรองใหคนอนชวยกนละเมดสทธ
ในความเปนสวนตวของเขา
ขอความทคนโพสตลงโซเชยลมเดยอยาง
เชนเฟซบคหรอทวตเตอรนน บางกรณอาจเปน
ขอความทผโพสตไมอยากใหนำาไปเผยแพรตอใน
วงกวาง กอนทคณจะนำาขอความของใครไปโพสต
หรอรทวตตอ ควรตรวจสอบสถานะของผโพสตกอน
วาเขาตงคาความเปนสวนตว (privacy settings)
ไวอยางไร ถาเขามพฤตกรรมทเขาขายใดขายหนง
ดงตอไปน
– ม “เพอน” (Friends) ในเฟซบคไมมาก
และเรารวาเขารบแตเฉพาะคนทเขารจกจรงๆ
– ลอกทวตของเขาในทวตเตอรใหมแต
5 6 คมอสอพลเมอง
“ผตาม” (follower) เทานนทอานได
– ทกคนทอยากเปนผตามในทวตเตอร
จะตองใหเขารบกอน ไมใชตามไดโดยอตโนมต
ในกรณเหลาน เรากควรตงขอสนนษฐาน
ไวกอนเลยวาเขาตองการรกษาความเปนสวนตว
ดงนน กอนทเราจะรทวตเขาหรอลอกขอความทเขา
โพสตในเฟซบค เรากควรจะขอคำายนยอมจากเขา
กอน โดยเฉพาะขอความทมลกษณะลอแหลมหรอ
อาจทำาใหเขาตกเปนเปาการโจมตจากคนอน
ทำ�หม�ยเหตประกอบเนอห�ทตดตอเพอ
ลอเลยน
บางครงสอพลเมองอาจตองการตดตอ
ภาพถายหรอคลปเสยงเพอลอเลยนบคคลหรอ
หนวยงานใดหนวยงานหนง ในกรณเชนนควร
เขยนคำาเตอนหรอหมายเหตประกอบขางทาย
เชน “หมายเหต: ภาพลอเลยน” เพอปองกนไมให
ใครเขาใจผด เนองจากอารมณขนกบเหตการณ
บานเมองเปนสงทหาไดยากยงในสงคมไทยปจจบน
และภาพตดตอหลายภาพก “แนบเนยน” จนดออก
ยากมากวาตดตอ ถาสอพลเมองไมชแจง คนดอาจ
เขาใจผดวาเปนภาพจรง และสอพลเมองผโพสต
กสมเสยงทจะถกฟองได
เครอขายพลเมองเนต 5 7
เราลองมาดภาพตวอยางทตดตอจาก
หนงสอพมพ ไทยรฐ
ภาพทางซายเปนภาพจรงทลงในหนา
หนงสอพมพ ภาพทางขวามอเปนภาพตดตอทม
ผเผยแพรในเฟซบค พรอมขอความประกอบวา
“กทม.รวมรณรงคทนมคนตายแลว โอ...ความคด
เจรญกาวหนากวาเดม พวกเราชวยกนปรบมอดงๆ
หนอยจา แปะๆๆๆ”
อนทจรง หนวยงาน กทม. มได “รวมรณรงค”
ดงท เขยนแตอยางใด กรณนควรใสหมายเหต
ประกอบใตภาพดวยเหตผลทกลาวไปแลว
บทท 6
:
การเซนเซอร
และวธหลบเลยงการเซนเซอร
เครอขายพลเมองเนต 5 9
ก�รปดกน (เซนเซอร) อนเทอรเนตเปนเรองท
ทำาใหสอพลเมองยงยากใจและอาจถงขนหมดกำาลง
ใจได ถาขอมลทอยากไดถกปดบงหลงมานเซนเซอร
ของรฐ แตอยาเพงหมดกำาลงใจ การเซนเซอร
ในทางปฏบตนนไมมทางทำาไดโดยสมบรณ และ
รฐตองมคาใชจายมหาศาล (ถาจะเซนเซอรระดบ
“Great Firewall” ของประเทศจน) เนองจากโดย
ธรรมชาต อนเทอรเนตเปนระบบเปดทเออตอ
การสงขอมลขาวสาร ถาถกปด คนสรางเนอหา
กสามารถไปปลอยในเวบอนไดอยางรวดเรวโดย
แทบไมมคาใชจาย ยงไมนบวาปจจบนมวธการและ
เครองมอหลบเลยงการปดกนจำานวนมาก
ปจจบนรฐบาลไทยมอำานาจเซนเซอร
6 0 คมอสอพลเมอง
ขอมล “ทอาจกระทบกระเทอนตอความมนคงแหง
ราชอาณาจกร” หรอ “มลกษณะขดตอความสงบ
เรยบรอย หรอศลธรรมอนดของประชาชน” ตาม
พระราชบญญตวาดวยการกระทำาความผดเกยวกบ
คอมพวเตอร พ.ศ. 2550 (“พ.ร.บ. คอมพวเตอร”)
โดยทการเซนเซอรทกครงตองขอคำาสงจากศาล
ดงทระบในมาตรา 20
มาตรา 20 ในกรณทการกระทำาความผด
ตามพระราชบญญตนเปนการทำาใหแพรหลายซง
ขอมลคอมพวเตอรทอาจกระทบกระเทอนตอความ
มนคงแหงราชอาณาจกรตามทกำาหนดไวในภาคสอง
ลกษณะ 1 หรอลกษณะ 1/1 แหงประมวลกฎหมาย
อาญา หรอทมลกษณะขดตอความสงบเรยบรอย
หรอศลธรรมอนดของประชาชน พนกงานเจาหนาท
โดยไดรบความเหนชอบจากรฐมนตรอาจยนคำารอง
พรอมแสดงพยานหลกฐานตอศาลทมเขตอำานาจ
ขอใหมคำาสงระงบการทำาใหแพรหลายซงขอมล
คอมพวเตอรนนได ในกรณทศาลมคำาสงใหระงบ
การทำาใหแพรหลายซงขอมลคอมพวเตอรตามวรรค
หนง ใหพนกงานเจาหนาททำาการระงบการทำาให
แพรหลายนนเอง หรอสงใหผใหบรการระงบการ
ทำาใหแพรหลายซงขอมลคอมพวเตอรนนกได
เครอขายพลเมองเนต 6 1
พ.ร.บ. คอมพวเตอรไมไดระบนยามของ
เนอหา “ทอาจกระทบกระเทอนตอความมนคง
แหงราชอาณาจกร” หรอ “มลกษณะขดตอความ
สงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนดของประชาชน”
อยางชดเจน และความคลมเครอดงกลาวกเปน
เหตผลหนงท เครอขายพลเมองเนตไดรณรงค
ใหมการแกไขกฎหมายฉบบนอยางตอเนองนบ
ตงแตป 2551 (ดรายละเอยดเพมเตมไดทเวบไซต
เครอขายพลเมองเนต – ThaiNetizen.org และ
หนา “ออกแบบ พ.ร.บ. คอมพวเตอรใหม ให
สงเสรมสงคมสอสาร” บนเวบไซตไอลอว – iLaw.
or.th/node/61)
เม อ ใดกตามท ร ฐบาลใชอำ านาจตาม
พระราชกำาหนดการบรหารราชการในสถานการณ
ฉกเฉน พ.ศ. 2548 (“พ.ร.ก. ฉกเฉน”) เมอนน
เจาหนาทรฐจะสามารถปดกนเวบไซตไดโดยไมตอง
ขอคำาสงศาลกอน ลาสด กอนและภายหลงจาก
เกดเหตการณสลายการชมนมของกลมแนวรวม
ประชาธปไตยตอตานเผดจการแหงชาต (นปช.)
วนท 19 พฤษภาคม 2553 กระทรวงไอซทได
ปดกนเวบไซตโดยอาง พ.ร.ก. ฉกเฉนไปแลวกวา
50,000 แหง
วธเซนเซอรของภาครฐนนบางครงจะขน
6 2 คมอสอพลเมอง
ปายอยางชดเจนวากำาลงเซนเซอรอย แตบางครงก
จะแสดงหนา “หลอก” นกทองเนต เชน แสดงหนา
404 (Error: not found) ใหเขาใจผดคดวาเวบนนถก
ลบหรอเลกทำาไปแลว หรอไมกปลอยใหเบราวเซอร
พยายามโหลดเวบไปเรอยๆ โดยไมแสดงผลอะไร
เลย ทำาใหเขาใจผดคดวาเวบนนประสบปญหาทาง
เทคนค วธหนงทจะรวาถกกระทรวงไอซทหรอ
ผใหบรการอนเทอรเนต “หลอก” หรอไม คอลองใช
เบราวเซอรอน อนเทอรเนตยหออน และสงเกตด
ทบรรทดสดทายของเบราวเซอรวากำาลงพยายาม
เรยกขอมลจากเวบอะไรทมนามสกล mict.go.th
อยหรอเปลา
เครอขายพลเมองเนต 6 3
ร�ยชอซอฟตแวรและเวบไซตหลบเลยง
ซอฟตแวรและเวบไซตตอไปนสามารถชวย
ใหสอพลเมองเขาเวบไซตทถกเซนเซอรได หากลงก
ทใหไวในหนานใชไมได (หรอเขาไมได เพราะถกปด
กน) คณสามารถคนหาซอฟตแวรเหลานไดดวยเสรช
เอนจนอยางกเกล โดยพมพหาชอซอฟตแวร เชน
“Tor”, “censorship circumvention software”, “anti-
censorship software” หรอ “anonymous proxy”
เปนตน
1. เวบพรอกซ – พรอกซ (Proxy) คอเครอง
คอมพวเตอรตวกลางทอยระหวางเรากบเวบไซต
ปลายทาง จดประสงคหลกของพรอกซคอการ
ซอนหมายเลขทอยของคอมพวเตอรของเรา หรอ
หมายเลขไอพ (IP address) จากเวบไซตปลายทาง
เพอความเปนสวนตว แตผลพลอยไดของการเขา
เวบไซตหนงๆ ผานเครองตวกลาง ทำาใหเราสามารถ
เขาเวบทถกปดกนไดเชนกน เนองจากเครองตวกลาง
อาจไมไดอยในพนททถกปดกน การใชพรอกซ
มหลายวธ วธทนยมทสดคอการใชผานหนาเวบ
หรอเวบพรอกซ ตวอยางเวบพรอกซสาธารณะไดแก
– http://agentanon.com
– http://www.aplusproxy.com
– http://www.proxyweb.net
6 4 คมอสอพลเมอง
– http://www.guardster.com
– http://www.webwarper.net
– http://www.proxify.com
– http://www.the-cloak.com
2. ตอร (TorProject.org) – อกษรสามตว
ในคำาวา TOR นนยอมาจาก The Onion Router
หรอระบบชทางแบบหวหอม กลาวคอ ขอมล
ระหวางเรากบเวบไซตปลายทางนนจะถกสงผาน
เสนทางแบบสมทประกอบดวยเครองคอมพวเตอร
อาสาสมครหลายเครองบนเครอขายนรนาม การสง
ขอมลแตละทอดจะถกเขารหสซอนเปนชนๆ แบบ
หวหอม ทำาใหการดกจบขอมล ไมวาทขนตอนใด
กตาม จะไมสามารถเชอมโยงตวเรากบเวบไซต
ปลายทางได15 ดวยหลกการคลายกบพรอกซ ตอร
จงทำาใหเราสามารถเขาถงเวบไซตทถกปดกนได
เราสามารถใชตอรไดงายๆ รวมกบเวบเบราวเซอร
2.1 สำาหรบการใชงานรวมกบไฟรฟอกซ
(Firefox) โครงการตอรไดพฒนาชดซอฟตแวร
(bundle) ชอ ตอรเบราวเซอร (Tor Browser) ทใช
15 อานรายละเอยดการทำางานของตอรและวธใชงานอยางงาย
พรอมภาพประกอบไดท http://theory.cpe.ku.ac.th/~jittat/
tornetwork.pdf
เครอขายพลเมองเนต 6 5
ทองเวบโดยนรนามไดทนท ชดซอฟตแวรนประกอบ
ไปดวยไฟรฟอกซรนพกพา (ทไมตองตดตงลงเครอง)
ตอร และเครองมอทจำาเปนอนๆ16
2.2 สำาหรบการใชงานรวมกบโอเปรา
(Opera.com) โครงการโอเปราตอร (OperaTor)17
รวมตอรเขากบเวบเบราวเซอรโอเปราเปนตวเดยว
โดยไมตองตดตงลงเครองเชนกน
3. ซอฟตแวรอนๆ
3.1 อลตราเซรฟ (UltraSurf – UltraReach.
com) คอซอฟตแวรทสราง “อโมงค” (tunneling)18
เพอเขาเวบไซตผานเครองพรอกซทอยนอกเขตการ
เซนเซอร
3.2 ไซฟอน (Psiphon.ca)19 คอซอฟตแวร
โอเพนซอรสททำาใหเครองคอมพวเตอรกลายเปน
เครองพรอกซ และเราสามารถอนญาตใหผอนเขา
เวบไซตตางๆ ผานเครองของเราได เครองไซฟอน
16 https://www.torproject.org/torbrowser17 http://letwist.net/operator18 อานรายละเอยดทางเทคนคของการสราง “อโมงค” ได
ในบทความ “วธทางเทคนคในการหลบเลยงการเซนเซอร”
ในภาคผนวกของหนงสอเลมน19 http://psiphon.ca
6 6 คมอสอพลเมอง
มกไมถกเปดเผยตอสาธารณะ และมกถกใชกน
ในเครอขายขนาดเลก
3.3 เราสามารถมเครองพรอกซสวนตว โดย
ตดตงเครองคอมพวเตอรทมหมายเลขไอพเฉพาะไว
นอกเขตการเซนเซอร เชน นอกมหาวทยาลยหรอ
นอกประเทศ แลวกำาหนดใหเวบเบราวเซอรทเครอง
ในเขตการเซนเซอรเชอมตอแบบเขารหส (SSH)20
และรบสงขอมลออนไลนผานเครองนอกเขต วธน
ถอวาปลอดภยกวาการใชพรอกซทวไป เนองจาก
มการเขารหสการรบสงขอมลดวย
หม�ยเหต: ผอานสามารถหาซอฟตแวรทกลาวมา
ขางตนไดจากซด Beat the Censors! ทจดทำาโดย
กลมเสรภาพตอตานการเซนเซอรแหงประเทศไทย
(Freedom Against Censorship Thailand – FAC
Thai.wordpress.com) หรอดาวนโหลดซอฟตแวร
พรอมคมอตดตงโดยไมเสยคาใชจายไดทหนา
เวบของกลม21 นอกจากนน ผอานสามารถศกษา
คำาอธบายเพมเตมเกยวกบเทคนคตางๆ ไดจาก
20 อานวธการตดตงอยางละเอยดไดท http://ipats.exteen.
com/20070329/private-secure-proxy-server21 http://www.archive.org/details/thai_censorship_cd
เครอขายพลเมองเนต 6 7
บทความแปล “วธทางเทคนคในการหลบเลยงการ
เซนเซอร” (Technical ways to get around censor-
ship) ในภาคผนวกของหนงสอเลมน
บทท 7
:
ขอแนะนำาดานกฎหมาย
เครอขายพลเมองเนต 6 9
โดยหลกก�รแลว สทธและเสรภ�พในก�รใช
อนเทอรเนตของคนเราไมควรจะแตกตางจากสทธ
เสรภาพในการใชสออนๆ ทเราเคยใชกนมา ไมวา
จะเปนโทรทศนหรอโทรศพท เพราะถอเปนเสรภาพ
ในการแสดงออกผานสอ ดงนนจงควรถกถอวาเปน
สทธมนษยชนขนพนฐานเหมอนกน ในปฏญญา
สากลวาดวยสทธมนษยชน (The Universal Dec-
laration of Human Rights) พดถงเสรภาพใน
สองประเดนหลก คอเสรภาพในการแสดงออกและ
เสรภาพทจะปลอดภยจากการตรวจตราจากภาค
รฐ ซงถาเสรภาพทงสองเรองนไดรบการคมครอง
และสงเสรม กจะนำาไปสเสรภาพในดานอนๆ เชน
เสรภาพในการคด การพด เสรภาพในการรวมกลม
7 0 คมอสอพลเมอง
และเสรภาพในการเขาถงขอมลตางๆ
ขอ 19 ทกคนมสทธในอสรภาพแหงความ
เหนและการแสดงออก สทธนรวมถงอสรภาพ
ในการทจะถอเอาความเหนโดยปราศจากการ
แทรกสอด และทจะแสวงหา รบ และแจกจายขาวสาร
และความคดเหนไมวาโดยวธใดๆ และโดยไมคำานง
ถงเขตแดน22
อยางไรกตาม ถงแมวาสทธเสรภาพในการ
แสดงออกของเราจะไดรบการคมครองตงแตระดบ
ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน เรอยมาจนถง
รฐธรรมนญไทยตงแตฉบบป พ.ศ. 2540 ทวาเปน
เรองนาเศราท พ.ร.บ. คอมพวเตอรของไทยมเนอหา
ทคลมเครอและสมเสยงวาจะถกเจาหนาทรฐใช
ในทางทละเมดสทธเสรภาพดงกลาว โดยมาตรา 14
กำาหนดฐานความผดวารวมถง “ขอมลคอมพวเตอร
อนเปนเทจ” ท “นาจะเกดความเสยหายแกผอน
หรอประชาชน” (14/1) และ “นาจะเกดความเสยหาย
ตอความมนคงของประเทศหรอกอใหเกดความ
ตนตระหนกแกประชาชน” (14/2)
22 ดาวนโหลดปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนฉบบภาษา
ไทยไดท http://www.ohchr.org/EN/UDHR/Documents/
UDHR_Translations/thj.pdf และฉบบภาษาองกฤษไดท http://
www.un.org/en/documents/udhr/index.shtml
เครอขายพลเมองเนต 7 1
มาตรา 14 ผใดกระทำาความผดทระบไว
ดงตอไปน ตองระวางโทษจำาคกไมเกนหาป หรอ
ปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจำาทงปรบ
(1) นำาเขาสระบบคอมพวเตอรซงขอมล
คอมพวเตอรปลอมไมวาทงหมดหรอบางสวน หรอ
ขอมลคอมพวเตอรอนเปนเทจ โดยประการทนาจะ
เกดความเสยหายแกผอนหรอประชาชน
(2) นำาเขาสระบบคอมพวเตอรซงขอมล
คอมพวเตอรอนเปนเทจ โดยประการทนาจะเกด
ความเสยหายตอความมนคงของประเทศหรอกอ
ใหเกดความตนตระหนกแกประชาชน
(3) นำาเขาสระบบคอมพวเตอรซงขอมล
คอมพวเตอรใดๆ อนเปนความผดเกยวกบความ
มนคงแหงราชอาณาจกรหรอความผดเกยวกบการ
กอการรายตามประมวลกฎหมายอาญา
(4) นำาเขาสระบบคอมพวเตอรซงขอมล
คอมพวเตอรใดๆ ทมลกษณะอนลามกและขอมล
คอมพวเตอรนนประชาชนทวไปอาจเขาถงได
(5) เผยแพรหรอสงตอซงขอมลคอมพวเตอร
โดยรอยแลววาเปนขอมลคอมพวเตอรตาม (1) (2)
(3) หรอ (4)
7 2 คมอสอพลเมอง
ประเดนขาวลออนเปนเทจนนทจรงเปน
ฐานความผดตามกฎหมายอาญาอยแลว แตเปน
ลหโทษตามมาตรา 384 กำาหนดโทษไวทจำาคก
ไมเกนหนงเดอน ปรบไมเกนหนงพนบาท แตฐาน
ความผดเดยวกนใน พ.ร.บ. คอมพวเตอรกลบมโทษ
หนกกวาในกฎหมายอาญามาก คอจำาคกไมเกนหาป
ปรบหนงแสนบาท
การทำางานของผใชเนตในฐานะสอพลเมอง
มความเสยงวาบางครงอาจกระทำาผดฐานสราง
“ขอมลทเปนภยตอความมนคง” หรอ “กอใหเกด
ความตนตระหนกแกประชาชน” ตามทกำาหนดไว
ใน พ.ร.บ. คอมพวเตอร รวมถงเนอหาทอาจเปน
เหตใหถกฟองฐานหมนประมาทหรอละเมดลขสทธ
ผอน ดวยเหตน เราลองมาไลเรยงลกษณะของขอมล
ทผดกฎหมายเหลานไปทละขอ เพอจะไดระวงตว
เวลาทำางาน
ขอมลทเปนภยตอคว�มมนคง
ศ นย เ ทค โน โลย อ เ ล กทรอน กส แล ะ
คอมพวเตอรแหงชาต (National Electronics and
Computer Technology Center) หรอเนคเทค
(NECTEC) ในฐานะเลขานการคณะกรรมการ
เทคโนโลยสารสนเทศแหงชาต 23 ไดอธบาย
เครอขายพลเมองเนต 7 3
ความหมายตามเจตนาของผราง พ.ร.บ. คอมพวเตอร
ไวดงตอไปน:
คำาวา “ความมนคง” ไดบญญตไวในสาม
มาตรา คอ
ในมาตรา 12(2) ซงเปนการกระทำาโดย
รบกวนขอมลคอมพวเตอร หรอระบบคอมพวเตอร
ดวยการทำาใหเสยหาย ทำาลาย แกไข เปลยนแปลง
หรอเพมเตมโดยมชอบ คำาวา “ความมนคง”
หมายถง ความมนคงปลอดภยของประเทศ
(ในความหมายโดยกวาง) ไมวาจะเปนในประเทศ
หรอนอกประเทศกตาม เชน ขอมลเกยวกบทาง
ดานการทหาร หรอความมนคงในทางเศรษฐกจ
ของประเทศ หรอการบรการสาธารณะ เชน ขอมล
การเงนทอยในระบบของธนาคารแหงประเทศไทย
(ทมไดเปนขอมลสาธารณะ)
ในมาตรา 14(2) ซงเปนการนำาขอมล
คอมพวเตอรท ไมจรงเขาสระบบคอมพวเตอร
โดยนาจะทำาใหเกดความเสยหายตอความมนคง
ของประเทศ คำาวา “ความมนคง” มความหมาย
23 คณะกรรมการเทคโนโลยสารสนเทศแหงชาต (กทสช.) เปนผ
ดำาเนนโครงการพฒนากฎหมายเทคโนโลยสารสนเทศ ซงตอมา
ทำาใหเกดรางกฎหมายวาดวยอาชญากรรมทางคอมพวเตอร หรอ
พ.ร.บ. คอมพวเตอรในปจจบน
7 4 คมอสอพลเมอง
เหมอนกบคำาวา “ความมนคง” ในมาตรา 12
ในมาตรา 14(3) ซงเปนการนำาขอมล
คอมพวเตอรทเปนความผดเกยวกบความมนคง
แหงราชอาณาจกรตามประมวลกฎหมายอาญา
เขาสระบบคอมพวเตอร คำาวา “ความมนคง”
หมายถง ขอมลทเปนความผดตอองคพระมหา-
กษตรย พระราชน รชทายาท และผสำาเรจราชการ
แทนพระองค เชน ขอมลเกยวกบการเตรยมการ
ทำารายพระวรกาย หรอความผดตอความมนคง
ของรฐภายในราชอาณาจกร เชน ขอมลทจะลมลาง
หรอเปลยนแปลงรฐธรรมนญ ขอมลทกอใหเกด
การแบงแยกราชอาณาจกร24
ข อ ม ล ท ก อ ใ ห เ ก ด ค ว � ม ต น ต ร ะ ห น ก แ ก
ประช�ชน
เนคเทคไดอธบายความหมายตามเจตนา
ของผราง พ.ร.บ. คอมพวเตอร ตอคำาถาม “ขอมล
แบบใดจงจะเรยกวากอใหเกดความตนตระหนก
แกประชาชน? ตนตระหนกกนกคนจงจะถอวาเปน
‘ประชาชน’?” ไวดงตอไปน:
24 h t t p : / /w i k i . nec t ec . o r . t h / nec t ecped i a2 / i ndex .
php?title=Preparation_against_computer_misuse
เครอขายพลเมองเนต 7 5
คำาวา “กอใหเกดความตนตระหนกแก
ประชาชน” ไมไดมการกำาหนดอยางชดเจนวาจะ
ตองเปนจำานวนกคนถงจะถอไดวาเปนการกอให
เกดความตนตระหนกแกประชาชน โดยเจตนารมณ
ของการบญญต ตองการใหหมายถงขอความท
สงผลกระทบตอบคคลทวไป ไมวาจะในทางสงคม
ทางความมนคง ทางเศรษฐกจ หรอทางความรสก
กตาม ซงการเขยนกฎหมายลกษณะเชนนเปนการ
ใหอำานาจแกศาลในการใชดลพนจพจารณาตความ
ได เชน ขอความ “จะเกดสนามแลว อก 10 นาท”
อาจกอใหเกดความตนตระหนกตกใจแกประชาชน
ไมวาจะเปนเจาของกจการ นกทองเทยว หรอ
ชาวบานทวไป ทตองรบเกบของสมภาระ วงหน
ออกจากบาน หรอรานคาของตนเอง อาจกอใหเกด
ความชลมน หรออนตรายตอชวต หรอทรพยสน
หรอขอความวา “ไขหวดนกสายพนธใหมระบาดอก
แลว คนเลยง คนฆา คนขายเปด ไก ตายหมด” หรอ
“ระบบคอมพวเตอรของธนาคารทกธนาคารรวแลว
ระวงเงนของคณไวใหด จะมคนเอาไปใชโดยไมรตว”
อาจทำาใหคนทอานไปถอนเงนของตวเองในธนาคาร
จนเกดเปนปญหาตอระบบการเงนของประเทศกได
แตถาหากเปนขอความทผคนทวไปอาน
แลวไมกอใหเกดความตกใจแกคนสวนใหญ เชน
7 6 คมอสอพลเมอง
ขอความวา “ประเทศไทยจะมหมะตก ระวงหมะถลม”
ขอความลกษณะน เมอผใดอานแลวกไมนาจะกอให
เกดความตนตระหนกตกใจได เนองจากความเปน
ไปไดทสถานการณนจะเกดขนมนอยมากถงไมม
เลย25
ขอห�หมนประม�ท
การหมนประมาทโดยทวไปถกบญญตอย
ในมาตรา 326 ประมวลกฎหมายอาญา เพอคมครอง
บคคลจากการถกทำาใหเสยชอเสยง ถกดหมน หรอ
ถกเกลยดชง มโทษจำาคกไมเกนหนงป หรอปรบ
ไมเกนสองหมนบาท หรอทงจำาทงปรบ
นอกจากน ยงมการกำาหนดโทษทหนกขน
สำาหรบการหมนประมาทดวยการโฆษณา เนองจาก
มจำานวนผรบรมากกวาปกต อาจทำาใหเกดความ
เสยหายมากกวาการหมนประมาทโดยทวไป มาตรา
328 ประมวลกฎหมายอาญา กำาหนดโทษจำาคก
ไมเกนสองป หรอปรบไมเกนสองแสนบาท
องคประกอบของการหมนประมาทในทาง
อาญามดงน:
1. ตองมการใสความกนดวยขอมลทนาจะ
25 อางแลว
เครอขายพลเมองเนต 7 7
ทำาใหผทถกใสความเสยหาย ไมวาจะเปนความจรง
หรอไม โดยยดมาตรฐานตามความคดของคนทวไป
(หลกวญญชน)
2. ตองเปนการใสความกนดวยสงทพสจน
ใหเหนได ไมใชเรองเหนอจรงหรอเปนเพยงความ
คดเหนหรอความรสก
3. ตองมบคคลทสามทรบรการทำาใหเสย
ชอเสยง
4. ตองสามารถระบไดแนนอนวาผถกหมน
ประมาทเปนใคร
การหมนประมาทในทางอาญานน ไมวา
ขอความหมนประมาทจะเปนเรองจรงหรอไม หาก
ไมเปนไปตามขอยกเวนบางอยางแลว ถอวาเปน
ความผดทงสน ขอยกเวนเหลานนคอ:
1. เพอปองกนตนเองหรอปองกนสวนไดเสย
ทชอบธรรมของตน
2. อยในฐานะเจาพนกงาน
3. ตชมดวยความชอบธรรมในวสยท
ประชาชนทวไปทำา
4. ในการแจงขาวดวยความเปนธรรมจาก
เรองราวในศาลหรอในการประชม
7 8 คมอสอพลเมอง
และมาตรา 330 ประมวลกฎหมายอาญา
ยงระบไวอกวา หากการหมนประมาทนนไมใชเรอง
สวนตว และหากพสจนไดวาเปนความจรง กจะเปน
ประโยชนตอประชาชน ผถกกลาวหาไมตองรบโทษ
สวนในทางแพงซงอธบายไวในมาตรา 423
ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ชวยใหมการ
ชดเชยความเสยหายทางทรพยสนนน เนนไปทการ
เผยแพรขอมลขาวสารทไมเปนความจรง และควรจะ
รไดวาไมเปนความจรง ททำาใหเสยชอเสยง นอกเสย
จากวาเปนการสงขาวสาร (ไมใชการเผยแพร) โดย
ผทมสวนไดเสยโดยชอบ และไมรวาขอมลนนไมเปน
ความจรง
องคประกอบของการหมนประมาทในทาง
แพงมดงน:
1. เปนการกลาวหรอไขขาว คอเผยแพร
สคนหลายคน
2. เปนขอมลทไมเปนความจรง
3. เปนขอมลทสรางความเสยหายแกบคคล
อน
4. เปนขอมลทควรรไดวาไมจรง
เราอาจสรปความแตกตางของการหมน
ประมาทในทางอาญาและทางแพงไดวา การกำาหนด
เครอขายพลเมองเนต 7 9
ความผดของการหมนประมาทในทางอาญามขนเพอ
ความเปนระเบยบเรยบรอยของสงคม เพอคมครอง
เกยรตยศและความเปนสวนตวของคน ไมใหใคร
ตองเปนทรงเกยจหรอเสอมเสยเกยรต แมจาก
เรองทเปนความจรงกตาม บนพนฐานทผกลาวหา
ไมไดมสวนไดเสย และการหมนประมาทนนไมเปน
ประโยชนตอสาธารณะ
สวนการกำาหนดความผดของการหมน
ประมาทในทางแพง คอการไกลเกลยใหเกดการ
ชดเชยความเสยหายจากการหมนประมาท จงสนใจ
แตการกลาวหาดวยเรองทไมเปนความจรง เพราะ
หากเปนความจรงยอมไมเกดความเสยหายใดๆ
หม�ยเหต: ผอานสามารถอานเพมเตมในราย
ละเอยดเกยวกบการหมนประมาททเกยวของกบ
การเปนสอพรอมตวอยางไดจากบทความ “หมน
หยาม ผานสอ!!” โดย “เชกวารา” บลอกเกอรดาน
กฎหมายจากเวบไซตไบโอลอวคอม (BioLawCom.
de) ในภาคผนวกของหนงสอเลมน นอกจากน ยง
มรายงานทเกยวของ คอ “ผลกระทบของกฎหมาย
หมนประมาทตอเสรภาพในการแสดงออกในไทย”26
26 ดาวนโหลดรายงานฉบบเตมไดจาก http://thainetizen.org/
node/635
8 0 คมอสอพลเมอง
โดย องคกรอารตเคลไนนทน (Article19.org) และ
สภาการหนงสอพมพแหงชาต
ขอห�ละเมดลขสทธ
ว ธ ท ด ท ส ดท ส อพลเม องจะสามารถ
หลบเลยงขอหาละเมดลขสทธบนอนเทอรเนตได
คอการทำาความเขาใจกบ “คมอการใชงานลขสทธ
ทเปนธรรม”27 ทกรมทรพยสนทางปญญาจดทำาและ
เผยแพร ดงมเนอหาบางตอนดงตอไปน
สงทไมมลขสทธ
แมวากฎหมายลขสทธจะใหความคมครอง
งานสรางสรรคประเภทตางๆ ตามมาตรา 6 แตกม
บางสงทกฎหมายลขสทธไมใหความคมครอง ไดแก
ขนตอน ความคด วธการ กรรมวธ แนวความคด
หลกการ การคนพบ หรอทฤษฎทางวทยาศาสตร
หรอคณตศาสตร นอกจากนน ตามพระราชบญญต
ลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 7 ยงกำาหนดใหงาน
ดงตอไปนไมถอเปนงานลขสทธ คอ
1. ขาวประจำาวนและขอเทจจรงตางๆ ท
27 http://www.ipthailand.go.th/ipthailand/images/Edittt/
copyright/manual/manual-fair-use.doc
เครอขายพลเมองเนต 8 1
มลกษณะเปนเพยงขาวสาร อนมใชงานในแผนก
วรรณคด แผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลปะ
2. รฐธรรมนญและกฎหมาย
3. ระเบยบ ขอบงคบ ประกาศ คำาสง
คำาชแจง และหนงสอโตตอบของหนวยงาน
4. คำาพพากษา คำาสง คำาวนจฉย และ
รายงานของทางราชการ
5. คำาแปลและการรวบรวมสงตางๆ ตาม (1)
ถง (4) ทกระทรวง ทบวง กรม หรอหนวยงานอนใด
ของรฐหรอของทองถนจดทำาขน
ดงนน สาธารณชนสามารถใชงานดงกลาว
เหลานไดอยางเสรโดยไมตองขออนญาตผใด แม
สงดงกลาวเหลานนจะปรากฏอยในงานลขสทธของ
ผอน หากผใชงานไมไดลอกถอยคำาใดในการนำาเสนอ
ผลงานของบคคลอน เชน หนงสอพมพไมมลขสทธ
ในขอเทจจรงทอยในรายงานขาว เปนตน เนองจาก
ไมอยภายใตการคมครองลขสทธตามกฎหมาย
นอกจากนน ชอผลงาน ชอตางๆ (เชน
ชอคน ชอหนงสอ ชอเรอง เปนตน) ถอยคำาสนๆ
คำาขวญ รายชอสวนประกอบหรอสวนผสมตางๆ
เชน อาหาร เครองดม ไมไดรบความคมครอง
ภายใตกฎหมายลขสทธ เนองจากไมมการสรางสรรค
8 2 คมอสอพลเมอง
ท เพยงพอ แตพงระวงวาสงเหลานอาจไดรบ
ความคมครองภายใตกฎหมายอน เชน กฎหมาย
เครองหมายการคา กฎหมายวาดวยการแขงขน
ทไมเปนธรรม เปนตน
หลกเกณฑการพจารณาการใชงานลขสทธ
ทเปนธรรม
พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537
ไดบญญตเรองขอยกเวนการละเมดลขสทธไวใน
มาตรา 32 โดยกำาหนดใหการใชงานลขสทธในบาง
ลกษณะสามารถทำาไดโดยไมตองขออนญาตจาก
เจาของลขสทธ เพราะถอวาเปนการใชทเปนธรรม
เชน การใชงานในการเรยนการสอน การเสนอ
รายงานขาว หรอการใชงานโดยบรรณารกษหอง
สมด เปนตน
แตการใช งานลขสทธด งกลาวตามท
พระราชบญญตกำาหนดไว จะตองอยภายใตหลกการ
สำาคญสองประการ คอ
1. ตองไมขดตอการแสวงหาประโยชน
จากงานอนมลขสทธตามปกตของเจาของลขสทธ
2. ตองไมกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบ
ดวยกฎหมายของเจาของลขสทธเกนสมควร
ยกตวอยางเชน ในการรายงานขาว
เครอขายพลเมองเนต 8 3
ภาพยนตรเรองหนง ซงมเนอหาเกยวกบการ
ฆาตกรรมและการสบหาตวคนราย ไดมการ
เปดเผยวาคนรายคอใคร ซงถอวาเปนสาระสำาคญ
ของภาพยนตรเรองดงกลาว การรายงานขาว
เชนนแมไมขดตอการแสวงหาประโยชนตามปกต
ของเจาของลขสทธ แตอาจถอวาเปนการกระทบ
กระเทอนสทธของเจาของลขสทธ เกนสมควร
เพราะอาจทำาใหคนททราบเรองแลวไมตองการไป
ชมภาพยนตรเรองนน เนองจากทราบตอนสำาคญ
ของเรองแลว การกระทำาดงกลาวจงไมถอวาเขา
หลกเกณฑของขอยกเวนการละเมดลขสทธตาม
มาตรา 32 วรรคแรก ดงกลาว
อยางไรกด ในการพจารณาวาการกระทำา
ใดๆ แกงานอนมลขสทธ จะเปนการใชลขสทธท
เปนธรรมหรอเขาขอยกเวนการละเมดลขสทธตาม
กฎหมายหรอไม อาจพจารณาไดจากหลกเกณฑ
สประการ ดงน
1. วตถประสงคและลกษณะของการใชงาน
ลขสทธ
1.1 การใชงานลขสทธของบคคลอนจะตอง
ไมมลกษณะเปนการกระทำาเพอการคาหรอหากำาไร
โดยปกตการใชงานลขสทธของบคคลอนเพอการคา
8 4 คมอสอพลเมอง
หรอหากำาไร ผใชจะตองจายคาลขสทธใหแกเจาของ
ลขสทธ ตวอยางการใชงานลขสทธเพอการคาหรอหา
กำาไร เชน การนำาเพลงของบคคลอนไปทำาเทปเพลง
เพอขายแกบคคลทวไป เปนการกระทำาเพอการคา
หรออาจารยผสอนถายสำาเนาตำาราเรยนบางตอน
เพอขายใหกบนกศกษาในชนเรยนในราคาเกนกวา
ตนทนคาถายเอกสาร เปนการกระทำาเพอหากำาไร
เปนตน เชนนไมถอวาเปนการใชงานลขสทธทเปน
ธรรม
อยางไรกด ในการพจารณาวาการใช
เปนการกระทำาเพอหากำาไรหรอไม จะพจารณาจาก
การใชเกณฑ ไมใชพจารณาจากตวผใช เชน สถาบน
การศกษาเอกชนทนำาตำาราเรยนบางสวนทมลขสทธ
ของบคคลอนมาจำาหนายในสถาบน เชนน แมวา
สถาบนจะเปนโรงเรยนทมวตถประสงคเพอหากำาไร
ในการดำาเนนการสถาบน แตไมไดจำาหนายสำาเนา
ตำาราเรยนเกนราคาถายหรอจดทำาเอกสาร กถอวา
เปนการใชโดยไมแสวงหากำาไร จงเปนการใชงาน
ลขสทธทเปนธรรม เปนตน
1.2 การใชงานลขสทธของบคคลอนจะตอง
ไมมเจตนาทจรต เชน การนำางานลขสทธมาใชโดย
ไมอางองถงทมา หรอใชในลกษณะททำาใหคนเขาใจ
วาเปนงานของผใชงานลขสทธนนเอง เปนตน
เครอขายพลเมองเนต 8 5
1.3 หากการใชงานลขสทธของบคคลอน
กอใหเกดประโยชนแกสงคม โดยเปนการนำางาน
ลขสทธมาใชโดยปรบเปลยน (transform) ใหตาง
ไปจากงานลขสทธเดม หรอมการเพมเตมสงใหม
เขาไป กอาจเปนการใชลขสทธทเปนธรรม เชน การ
คดลอกอางอง (quote) งานลขสทธคนอนเพอใช
ในการอธบายความคดเหนของผเขยนในการทำางาน
วจย หรอการรายงานขาวทยอคำากลาว (speech)
ของนายกรฐมนตร หรอยอบทความโดยการคดลอก
อางองมาเพยงสนๆ เปนตน
2. ลกษณะของงานอนมลขสทธ
2.1 พจารณาระดบของการสรางสรรคงาน
เชน ถาเปนงานทมระดบของการสรางสรรคงาน
หรอใชจนตนาการมาก เชน นวนยายหรอเรองเลา
อตชวประวตบคคล หากผอนนำางานไปใช โอกาส
ทจะถอวาเปนการใชงานลขสทธทไมเปนธรรม
จะมากกวางานลขสทธทประกอบดวยขอเทจจรง
จำานวนมาก เชน รายงานการเกดเหตการณ 14 ตลา
ของหนงสอพมพฉบบหนง เปนตน
2.2 พจารณาวาเปนงานทมการโฆษณา
แลวหรอไม หากงานทนำามาใชเปนงานทยงไมมการ
โฆษณา จะอางวาเปนการใชลขสทธทเปนธรรมไมได
8 6 คมอสอพลเมอง
เนองจากงานดงกลาวเปนของเจาของลขสทธ และ
เจาของลขสทธเทานนทมสทธเลอกวาจะโฆษณางาน
ของตนเมอใดกได แตหากการใชงานลขสทธเปนการ
ใชงานทมการโฆษณาแลว ผใชงานลขสทธอาจใช
ขอโตแยงวาเปนการใชทเปนธรรมไดมากกวา
3. ปรมาณและเนอหาทเปนสาระสำาคญท
ถกนำาไปใชเมอเทยบกบเนอหาทงหมด
การนำางานลขสทธของคนอนมาใช จะตอง
คำานงถงปรมาณของงานทนำามาใชและสาระสำาคญ
ทนำามาใชดวย หากการนำางานลขสทธของคนอน
มาใชในปรมาณมาก เชน หนงสอทมลขสทธจำานวน
50 หนา นำาไปใช 25 หนา เชนนถอวาเปนการ
ใชลขสทธทไมเปนธรรม หรอการทนำางานลขสทธ
ของคนอนมาใช แมในปรมาณนอย กอาจเปนการ
ละเมดได หากสวนนนเปนสวนทเปนสาระสำาคญ
หรอเปนหวใจของงานชนนน
4. ผลกระทบตอตลาดหรอมลคาของงาน
อนมลขสทธ
การใชงานลขสทธของบคคลอนจะตองไมม
ผลกระทบตอตลาดของงานนน เชน ไมทำาใหงาน
ลขสทธของผทถกนำางานลขสทธมาใชขายไมได
เครอขายพลเมองเนต 8 7
เปนตน แตถาไมมผลกระทบหรอกระทบเพยงเลก
นอย กอาจถอวาเปนการใชงานลขสทธทเปนธรรม
ได เชน ในกรณทเปนงานวรรณกรรมทไมไดพมพ
จำาหนายมาเปนเวลานานแลว การใชงานดงกลาว
กจะไมกระทบตลาดของเจาของลขสทธ เพราะไม
ทำาใหเจาของลขสทธดงกลาวขายงานของตนเอง
ไมได เนองจากหนงสอไมมขายในทองตลาดแลว
กอาจถอวาเปนการใชงานลขสทธทเปนธรรมได
บทท 8
:
เวบสอพลเมองทสอมออาชพทำา:
กรณศกษาจากอเมรกา
เครอขายพลเมองเนต 8 9
เรยบเรยงจากคำาบรรยายและชวงถามตอบ
บางสวน จากการบรรยายและอบรมเชงปฏบตการ
ในหวขอ “สอพลเมอง” โดย ซซานน แมคไบรด
(Suzanne McBride) รองคณบดคณะวารสารศาสตร
วทยาลยโคลมเบย เมองชคาโก สหรฐอเมรกา วนท
17 มถนายน 2552 ทโรงแรมสยามซต ประเทศไทย
จดโดยเครอขายพลเมองเนต (Thai Network
Netizen)
ซซ�นน: ในชวง 2 ปทผานมา สอพลเมองใน
อเมรกามการเปลยนแปลงคอนขางมาก ดฉนคดวา
ในเมองไทยกคงเชนกน แตอยางหนงทไมเปลยน
เลย กคอความแตกตางระหวางสอพลเมองกบสอ
9 0 คมอสอพลเมอง
กระแสหลก สงทตางกนมากทสดคอสอพลเมองจะ
เนนประเดนใหญๆ สอพลเมองจะเขาไปหาขาวจาก
หลายๆ แหลง ไปสมภาษณคนทไมคอยถกสมภาษณ
ทำาใหคนพวกนไดแสดงความคดเหนบาง ซงกชวย
สงเสรมประชาธปไตยไดด นอกจากนน สอพลเมอง
ยงไปในพนททคนไมคอยไป และอกอยางทสำาคญ
กคอ นกขาวพลเมองมกจะทำาประเดนขาวทตวเอง
มสวนเกยวของดวย ในขณะทสอกระแสหลกไมคอย
เปนเชนนน
ในฤดใบไมผลป 2007 ดฉนกบเพอนได
เรมกอตงเวบไซตสอพลเมองขนมาในชคาโก ซงม
ปญหาความยากจนและการวางงานคอนขางมาก
รวมทงมพนททนาเขาไปทำาขาวเยอะ เนองจาก
ระบบอนเทอรเนตทอำานวยความสะดวกใหเรา เรา
จงเรมทำาขาวในพนทนดวยตวเอง และพยายาม
ทำาใหประชาชนในพนทมสวนรวมดวยมากทสด ซง
นกขาวพลเมองของเวบเราสวนใหญกเปนนกเรยน
นกศกษา ดงนน ดฉนคดวาในเมองไทยเองกนาจะ
ทำาได
นเปนหนาตาเวบเรา ตอนเรมทำาแรกๆ
เราตงชอวา “ครเอตง คอมมวนต คอนเนคชนส”
(Creating Community Connections) ชอยาวมาก
ตอนหลงพวกเดกนกเรยนทเปนนกขาวของเราก
เครอขายพลเมองเนต 9 1
โนมนาวใหเราเปลยนชอ ในป 2008 เราเลยเปลยน
มาเปน “ชคาโกทอลคส” (Chicagotalks.org)
อยากจะชใหทกคนเหนวา ขนาดคน “โลว
เทค” อยางดฉนยงทำาเวบแบบนได ดงนน คนอนๆ
กทำาไดเชนกน โดยเฉพาะตอนน ระบบทเราใชเปน
ของเวรดเพรส (Wordpress.com) ซงใชงายมากๆ
เนอหาบางสวนในเวบกจะเปนฝมอของพวกเดก
นกเรยน เดกๆ จะพยายามทำาขาวมาหลายๆ ชน
แตเรากจะเลอกงานทดทสดมาเผยแพร
การทพวกเดกนกเรยนเขามามสวนรวม
ในการทำาขาว ชวยสงเสรมกระบวนการเรยนรชมชน
ของพวกเขาดวย ถาไมไดเขามาทำาขาว พวกเขา
อาจจะไมทราบวาอะไรเปนประเดนสำาคญในเวลา
นนๆ เราพยายามจะโพสตขาวลงเวบอยางนอย
9 2 คมอสอพลเมอง
วนละขาว ตลอด 5 วนตอสปดาห ยงไมรวมรป
สไลด วดโอ และไฟลเสยงอกดวย เพราะบางครง
สอพวกนกดงดดความสนใจใหคนเขาเวบได
นอกจากนนยงมอกอยางทเวบเราตาง
จากเวบสอพลเมองอนๆ ในอเมรกา นนคอเราจะ
ทำาการแกไขเรยบเรยงขาวกอนอพโหลดขนเวบ
ทกครง เพราะเราอยากจะแกไขผลงานของนกเรยน
ใหมคณภาพดขน และเราตองการรกษาระดบ
มาตรฐานใหคงทเหมอนกบตอนทเราทำาเวบออกมา
ใหมๆ ทผอานใหความเชอถอ นนจะชวยทำาใหสอ
กระแสหลกหนมาสนใจและเชอถองานของเราดวย
เผอพวกเขาจะไดมาทำาขาวเกยวกบเรา ซงกจะทำาให
เราเปนทรจกในวงกวางมากขน
สวนทสำาคญอกสวนหนงทเวบขาวสวน
ใหญจะม นนกคอสวนของการแสดงความคดเหน
เวบเราอนญาตใหผอานแสดงความเหนไดทกเรอง
เมอผอานสงความเหนเขามา มนกจะปรากฏขนบน
เวบโดยไมมการแกไขใดๆ เวนเสยแตวาจะมเนอหา
พาดพงวารายหรอกาวราวตอผอน
ในชคาโกมเวบสอพลเมองหลายเวบดวย
กน หนงในนนคอเวบ ชทาวน เดลนวส (ChiTown
DailyNews.org) ซงกอตงกอนเราประมาณ 1 ป
คนดำาเนนการหลกกเปนนกขาวกระแสหลกมากอน
เครอขายพลเมองเนต 9 3
เหมอนดฉน เวบนกจะเหมอนกบเวบของเรา จะ
ตางกนกตรงเรองตนทนทใชในการทำาเวบ ทผานมา
2 ปครง เวบของเราใชไปประมาณ 15,000 ดอลลาร
แตเวบของเขาใชประมาณ 5 แสนดอลลารตอป
ซงสวนใหญหมดไปกบการจางนกขาวมออาชพ
มาทำาขาว แตถงเวบเราจะใชเงนไมมาก แตดฉน
ไมไดบอกวาจะไมรบเงนบรจาค เราเองกไดรบเงน
สนบสนนสวนหนงจากวทยาลยเชนกน
อกเวบหนงชอวา เดอะ บชวด รพอรเตอร
(BeachwoodReporter.com) กคลายกบเวบอนๆ
ทผดำาเนนการหลกเคยเปนนกขาวมออาชพมากอน
เวบนเปนเวบทไดรบความนยมมาก คนดงๆ ใน
ชคาโกตองเขามาอาน แลวมใครเคยไดยนชอ
ฮฟฟงตน โพสต (HuffingtonPost.com) ไหมคะ
อนนเปนเวบทนกขาวสวนใหญจะไดรบคาตอบแทน
กนหมด เวบนจะทำาหนาทเหมอนเปนทรวบรวม
ขาวสาร จะเอาขาวทคดวาคนสนใจมากๆ มาขน
บนเวบ นอกจากนนจะมวดโอประกอบดวย อกเวบ
ในเครอเดยวกนชอชคาโกอสต (Chicagoist.com)
เวบนจะมโฆษณาดวย จะเหนไดวามหลากหลาย
แตกตางกนไป
ตอมามาดเรองจำานวนผอานบาง อนทจรง
ดฉนไมคดวาเวบทมคนอานนอยจะไมประสบความ
9 4 คมอสอพลเมอง
สำาเรจ เพราะสมมตถาเวบของคณมคนอานแค 50
คน แตทกคนไดขอมลทดทไมสามารถไปหาจาก
ทอนได สำาหรบดฉนกถอวาสำาเรจแลว แตในความ
เปนจรง ถายงมคนเขามาดมากเทาไรกไดประโยชน
มากเทานน ครงหนงเราเคยทำาขาวเกยวกบการ
ตรวจสอบ และมนกดจนไดขนไปเผยแพรอยบนเวบ
ชอดงของชคาโกดวย ซงกถอเปนความรวมมอซงกน
และกน ทำาใหคนไดเขาถงขอมลมากขน กเหมอนกบ
เปนการสงเสรมประชาธปไตยอยางหนง
ในชวงเวลา 2 ปครงทเราสรางเวบมา เรา
ทำาขาวออกไปมากกวา 500 ชน มขาวเจาะ 3 ชน
ซง 2 ใน 3 ไดรบรางวลจากสมาคมนกขาวทดงทสด
สมาคมหนงของอเมรกา ซงชวยใหผอานเชอถอ
ในขาวของเรามากขน ขาวทไดรางวลนนเปนเรอง
เกยวกบสำานกงานของรฐชคาโก และเวบบชวด
รพอรเตอร กนำาไปเผยแพรบนเวบไซตของเขาดวย
เรองแบบนจะไมมวนเกดขนกบสอกระแสหลกโดย
เดดขาด คณจะไมมวนยอมเอาขาวของคณไปให
สำานกขาวคแขง แตเกดขนไดกบสอพลเมอง เพราะ
เราตองการใหคนไดอานขาวของเราใหมากทสด
จะไดนำาขอมลไปใชในการตดสนใจ ในขณะทขาว
ของเราไปขนบนเวบอนๆ เรากไดใสลงกเพอให
เชอมตอมายงเวบของเรา เผอจะมคนสนใจเขามา
เครอขายพลเมองเนต 9 5
อานจากในเวบของเรา และกจะไดเหนและอาน
ขาวอนๆ ดวย
ปญหาหนงทมกกวนใจนกขาวพลเมอง
อยเสมอ นนคอเราไมคอยไดรบความรวมมอจาก
ภาครฐในการใหขอมลเทาทควร ครงหนงดฉนเคย
ขอสมภาษณสำานกงานขนสงชคาโก เพอทจะถาม
วาทำาไมคนพการถงไมสามารถใชสถานรถไฟทม
อปกรณสำาหรบคนพการได แตเรองกเงยบหาย
หลงจากรอหลายสปดาห เรากไดรบอเมลจาก
พวกเขา เขยนมาประมาณวา “ขออภย เราไมสามารถ
ทำาตามคำาขอรองของทานได” เราเลยตดสนใจเขยน
เรองนใหผอานของเราทราบ และไดไปสมภาษณ
คนทไดรบผลกระทบจากปญหาน แถมยงเขยน
ดวยวาเจาหนาทไมใหความรวมมอกบเราอยางไร
บาง
หลงจากขาวเผยแพรออกไป รถทดฉนใช
อยทกวนกเสย กอนหนานกมคนเคยเตอนแลว เรา
เลยสบขอมลและแจงใหสำานกงานขอมลสาธารณะ
ทราบ พวกเขากสงคนมาซอมรถใหเรวมากเลยคะ
ดนะทดฉนยงไมไดบอกใหนกเขยนของ ชคาโก
ทรบน (ChicagoTribune.com) เขยนเรองนลงไป
ในบลอกสวนตวของเขา เหนไหมคะวาบางครงเราก
ตองระมดระวงและขอความรวมมอจากสออนๆ ดวย
9 6 คมอสอพลเมอง
2 ปครงทผานมา เราไดเรยนรอะไรมากมาย
เชน การทำางานนนใชเวลาเปนอยางมาก เราจงตอง
พยายามทำาขาวใหเรวทสด เพอทจะใหผอานกลบ
เขามาอานอก แตเรากประสบปญหาเมอนกขาว
สวนใหญของเราเปนนกเรยน นกศกษา พอเวลา
ปดเทอมกกลบบานกนหมด เรากขาดแคลนขาว
ดงนน พอปดเทอม เราจงตองจางนกขาวพเศษ
เมอเหนสอกระแสหลกทำาเวบไซต ดฉน
กนกอยากจะใหสอพลเมองทำาบาง มนกไมยาก
นะคะ ยงเดยวนมคมอดๆ ทสอนใหทำาเวบแบบ
งายๆ อยางคมอของมลนธไนต (KnightFoundation.
org) ซงเปนองคกรไมแสวงหากำาไรในวอชงตน ด.ซ.
เมอไมกปกอน มลนธไดจดทำาคมอชอ “นกขาว 2.0”
(Journalism 2.0) แจกฟรทางเวบไซต28 โดยคมอน
จะบอกวธแกไขไฟลวดโอ ไฟลเสยง การอพโหลด
รปภาพทเขาใจงาย ขนาดลกอาย 9 ขวบของดฉน
ยงเขาใจเลย นอกจากนนยงบอกสงทควรรเกยวกบ
การทำาสอพลเมองบนอนเทอรเนต เชน เคลดลบ
ในการสมภาษณ การถายวดโอ และการวเคราะห
ขอมลจำานวนมากของผอานเวบ และยงพดถงความ
เสยงทางกฎหมายของคนมเวบหรอบลอกดวย
28 ดาวนโหลดไดท http://www.kcnn.org/resources/journal-
ism_20
เครอขายพลเมองเนต 9 7
นอกจากนน หากตองการขอมล คณก
สามารถเขาไปทเวบไซตนวสยนเวอรซต (NewsU.
org) ทเกบงานวชาการจากมหาวทยาลยทงในและ
ตางประเทศ ยงมบลอกอมเดยทดบตส (E-media
Tidbits – เกรดเลกเกรดนอยสอออนไลน)29 ซงเปน
บลอกทเขยนเกยวกบเหตการณปจจบนทดมากอก
บลอกหนง และอนๆ อกเยอะมาก
เอเดรยน โฮโลวาต (Adrian Holovaty)
เปนคนกอตงเวบชคาโกไครม (Chicagocrime.
org) แตตอนนเวบนไมมแลว เขาเปลยนเปนเวบชอ
เอเวอรบลอก (EveryBlock.com) แทน มนเปนเวบ
ทผสมผสานระหวางขอมลจากคอมพวเตอรและ
เอกสารสาธารณะ และทำาใหผอานอานไดงายขน
29 http://www.poynter.org/column.asp?id=31
9 8 คมอสอพลเมอง
โดยมซอฟตแวรทแสดงสถตเกยวกบอาชญากรรม
ในบรเวณตางๆ วามมากแคไหน อกอยาง มน
เปนซอฟตแวรเปด นนหมายความวาคณสามารถ
เขาไปดาวนโหลดอะไรตางๆ ในเวบไดฟร และเวบ
นยงเขาไปมสวนรวมกบการทำางานของเจาหนาท
ในหลายๆ เมอง เชน เมอตองการขอมล เจาหนาท
กจะเขามาหาจากเวบน และสามารถเปรยบเทยบ
สถตไดทนท
เอเดรยนสรางวธการเกบและคนหาขอมล
ทแตกตางจากเวบทวไป และสงทดฉนชอบมาก
เปนพเศษคอ ภายในเวบจะแสดงใหเหนเลยวาตอน
นรฐบาลกำาลงทำาโครงการอะไรอยบาง และเหนวา
เรองทเราสนใจเกดขนทไหน นอกจากนน เวบน
ยงสามารถเชอมตอกบโทรศพทมอถออยางไอโฟน
ทำาใหคณสามารถคนหาขอมลผานทางโทรศพท
มอถอไดเลย
นวสมกเซอร (NewsMixer.net) เปนอก
เวบหนงทมปมใหคณโพสตขาวลงไปบนเฟซบค
ไดทนท จะเหนไดวาแนวโนมทคนจะสอสารกน
บนสงคมออนไลนมมากขนเรอยๆ อยางในมหา-
วทยาลยนอรธเวสเทรน (Northwestern University)
กทำาโครงการกระจายขาวผานทางทวตเตอร ซง
เปนซอฟตแวรเปดและใชไดงายมาก บางทคณจะ
เครอขายพลเมองเนต 9 9
เหนคำาวา “การใชพลงมวลชน” (Crowdsourcing)
นหมายความวาเปนขาวทมนกขาวพลเมองเขามา
ชวยกนเขยนเปนจำานวนมาก
มใครในทน เคยไดยนเกยวกบสครบด
(Scribd.com) บางหรอเปลา เปนอกเวบทมประโยชน
มากในการฝากและคนหาเอกสาร เชน ถาคณ
ตองการเอกสารอะไร อาจจะเปนเอกสารทางราชการ
คณกคนหาและดาวนโหลดมนไดฟร นอกจากนน
ยงม URL ของเอกสารนนให เผอคณตองการเอาไป
ใสในขาวของคณ เพอใหผอานสามารถลงกมาอาน
เอกสารจรงได
เวบทมนวตกรรมมากอกเวบหนงคอโปร-
พบลกา (ProPublica.org) ของนวยอรก โดยมอดต
นกขาวจาก วอลล สตรต เจอรนล (Wall Street Jour-
nal) เปนผดำาเนนการ งานสวนใหญจะหนกไปในดาน
การตรวจสอบโครงการตางๆ ในเมอง นอกจากนน
ยงทำางานรวมกบสอกระแสหลกอยาง ชคาโก ทรบน
สงทเปนเอกลกษณมากทสดกคอ เขาจะสนบสนน
ให “ขโมยขาวของเราไปส” ซงธรรมดาในอเมรกา
เปนเรองทผดและไมควรทำา ถาจะคดลอกขาว คณ
ตองเปนสมาชกของสอทรวมมอกนหรอมขอตกลง
วาจะแบงปนขาวซงกนและกน แตตอนนสำาหรบสอ
มนไมใชแลว แนวคดกคอใหเอาขาวของเราไป
1 0 0 คมอสอพลเมอง
ไดฟรๆ เลย แตพอทำาแบบนกมขอโตแยงเกดขน
มากมาย บางกวาคนทไมหาเงนจากการทำาขาวนน
ไมใชนกขาวทแทจรง แตเรากจะเหนความรวมมอ
กนระหวางเวบในการแลกลงกกนเพมมากขนเรอยๆ
อยางรายงานการตรวจสอบทเราทำาเมอปทแลว
กมลงกไปยงขาวอนๆ ในเวบอนๆ ดวย สำาหรบสอ
พลเมองนะคะ เราควรจะใสลงกลงไปในขาวของเรา
ดวย เพราะถาเปนขาวในหนงสอพมพ ในโทรทศน
หรอในวทย จะไมสามารถทำาได
ผอานในเวบจะเพมมากขน ถาหากเราใส
ภาพหรอเสยงลงไปในขาวนนดวย ดงนน วธนกจะ
เหนบอยขนเรอยๆ ทงในสอพลเมองและสอกระแส
หลก ดฉนคดวาตอนนสอพลเมองตองมาคดแลววา
จะทำาอยางไรใหคนเขามามสวนรวมใหไดมากทสด
ตอนนในอเมรกา คนจะชอบอพโหลดรปลงไปใน
ฟลกเกอร (Flickr.com) และพคาซา (Picasa.Google.
com) เพอทจะเอาไปโพสตในเวบขาวพลเมองของ
ตวเอง และแนนอนวาคนใชเฟซบค (Facebook.
com) มายสเปซ (MySpace.com) และอนๆ มากขน
เพอตองการเขาถงคนอนมากขนดวย ถาเปนพวก
วดโอกจะอพโหลดลงบนยทบ (Youtube.com) หรอ
วมโอ (Vimeo.com)
เครองมออกอยางคอเสรชเอนจน มอนหนง
เครอขายพลเมองเนต 1 0 1
ทเพงทำาออกมาเมอ 2 สปดาหกอน ชอบง (Bing.
com) เคยใชกนไหมคะ เปนของไมโครซอฟทททำา
ออกมาสกบกเกล ซงเปนเครองมอทนาสนใจทเดยว
สดทาย อยาลมวาสงทสำาคญทสดกคอการ
คดและหวสมองของคณ เครองมอทำาใหสงตางๆ งาย
ขนกจรง แตไมมอะไรทจะมาแทนทความคดดๆ ได
ชวงถ�ม-ตอบ
ผฟง: การทำาขาวการตรวจสอบในฐานะนกขาว
มออาชพกบนกขาวพลเมองตางกนอยางไร
ซซ�นน: จรงๆ กใกลเคยงกน แตถาเปนสอพลเมอง
จะไมมทนายมาอานให ซงกคอนขางทาทายวาจะถก
ฟองหรอเปลา
ผฟง: กอนอนตองขอบคณมากทมาบรรยายใหฟง
ฉนมาจากเกาหลใต ทนนกมเวบสอพลเมองเหมอน
กน ชอวาโอมายนวส (OhMyNews.com) เวบนจะม
ปมบรจาคใหผอานบรจาคเงนใหกบขาวทตวเองชอบ
และคณกจะเหนไดเลยวาขาวไหนทไดรบเงนบรจาค
มากทสด ซงกจะสรางแรงจงใจใหนกเขยนดวย
ในเวบนนกขาวไมจำาเปนตองลงชอจรง แตอาจจะ
1 0 2 คมอสอพลเมอง
ใชหมายเลขประจำาตวแทนได ฉนเลยสงสยวาอยาง
Chicago.org เขาอนญาตใหทำาแบบนนหรอเปลา
อกอยาง ฉนเหนวาเวบสอกระแสหลก
สวนใหญกมสวนใหผอานแสดงความคดเหน แต
เวลาเราสงความเหนไป กลบไมคอยมคนตอบกลบ
มาเทาไร ฉนเลยสงสยวาทำาไมสอพลเมองจงสามารถ
ตอบสนองความเหนของผอานไดมากกวา
ซซ�นน: ดฉนคดวาการจายเงนแบบนนนาสนใจ
มาก แตโดยสวนตวกกงวลวาจะมแตขาวบนเทง
หรอขาวสะเทอนอารมณเทานนทไดรบบรจาคมาก
ทสด ขาวอนๆ อาจไมไดรบความสนใจและคอยๆ
ลดนอยลงไป ดงนน ถาไมใหเงนแบบนกอาจจะชวย
แกปญหาได สวนเรองชอ ถาใครไมยอมลงชอจรง
เรากไมสามารถจะลงขาวใหเขาได เราคดวาควรจะ
ใชชอจรง เพอแสดงความรบผดชอบตอขาว ไมอยาง
นนกจะมแตขาวทเขยนเวอรๆ อยางเดยว
สำาหรบคำาถามทสอง ดฉนกเหนเหมอนกน
วาสอกระแสหลกไมคอยตอบเทาไร บางทอาจจะ
ยากและมบคลากรนอย ดฉนคดวาเวบสอพลเมอง
อยางเราจงควรสงเสรมใหมการแสดงความคดเหน
และตอบกลบมากๆ แตดฉนไมคดวานกขาวควร
แสดงความคดเหนตอบโตกบผอาน ไมอยางนนมน
เครอขายพลเมองเนต 1 0 3
กจะเปนการโตเถยงวนเวยนกนไปไมจบ
ผฟง: ตอนนแนวโนมการขโมยขาวกำาลงไดรบความ
นยมมากขนหรอไม
ซซ�นน : สงทโปรพบลกาทำา เปนสงทเอพ (AP –
The Associated Press) ไมมวนจะทำา เขาอนญาต
และสงเสรมใหคนขโมยเนอหาขาวไปได แตเอพ
ยงคงเปนสอทสามารถทำาเงนไดจากคาสมครสมาชก
ดงนน เอพจงไมสนใจทจะแบงปนขอมลกบสอ
พลเมองอนๆ เพราะเขาอยากจะใหคนอานซอขาว
นนเอง แตปจจบนสอหลายๆ ทกไมตองการตอ
สมาชกภาพกบเอพอกตอไป อยาง ชคาโก ทรบน
กยกเลกไปแลว เพราะรสกวาขาวแบบเดยวกบท
เอพทำาออกมาใหพวกเราซอ สามารถหาไดฟรๆ จาก
กเกล บง หรอทอนๆ
ดฉนรสกวาสอแบบเกาๆ กำาลงจะตาย ถา
หากตองการอยรอดกตองหาวธการหาเงนแบบใหม
และทำางานรวมกบสอพลเมอง แตตอนนเขาคงยง
ไมสนใจ เพราะยงไมไดผลประโยชนอะไร แตอก
หนอยเมอเขาอยในธรกจนตอไปไมได เขาคงจะเรม
หนมามองวานาจะหาทางทำางานรวมกบสอพลเมอง
ตงแตยงไมเจอปญหา
1 0 4 คมอสอพลเมอง
ดฉนคดวาปญหาทงหมดกคอ เขาจะ
ทำางาน และสอกระแสหลกจะหาเงนมาสนบสนน
การทำางานของเขาอยางไร เมอสอประสบปญหา
และไลคนงานออก ทำาใหเวลาทเขาตองการทำาขาว
ตองการหาขอมล มนทำาไดยากขน เพราะขาวแตละ
ชนนนใชทงเวลาและพลงงานเปนอยางมาก ดงนน
จงควรมการเปลยนแปลงวธการหาเงนโดยดวน
ไมรวามใครพอจะมแผนการสำาหรบเรองนบางหรอ
เปลา
ผฟง: จากคำาถามน ถามองในมมกลบวาสอกระแส
หลกเองกกำาลงเผชญกบปญหาดานการเงนอย เมอ
คนไมอยากจายเงนและหนไปหาสอพลเมอง ทนสอ
กระแสหลกควรจะปรบตวอยางไรเพอใหสอดคลอง
กบความเปลยนแปลง
ซซ�นน: กอนอนเราตองหาทางทำาใหทกคนรวา
อนไหนควรจาย อนไหนไมควรจาย ตอนนคนเรม
เคยชนวาไมตองจายเงนแลว แตเราตองยอมรบ
วาการทำาขาวบางครงกใชเงนมาก อยางไรกตาม
ในอเมรกาเรมมกฎหมายทดมากๆ อนหนง ท
อนญาตใหสอกระแสหลกททำากำาไรเปลยนเปน
องคกรทไมแสวงกำาไรได หรอจะตงเปนมลนธ
เครอขายพลเมองเนต 1 0 5
สวนตวเพอออกเงนทนสวนตวในการทำาขาว ซงดฉน
คดวามนคอนขางจะชวยสอกระแสหลกได
ผฟง: ผมคดวาสอพลเมองทำาขาวทเกยวของกบ
ตวเอง เขาจงสอมนออกมาในแงมมของคนในได
ด แตถาเราบอกใหสอพลเมองตองออกมาทำาขาว
หาเงน เพอทจะอยไดดวยตวเอง มนจะทำาใหความ
นาสนใจในแงมมแบบคนในหายไปหรอเปลา
ซซ�นน: เปนคำาถามทดนะคะ ดฉนคดวาไมนา
นกขาวพลเมองนาจะชอบหาเงนจากงานประจำาท
ทำามากกวาอยแลว แตประเดนทตองเนนคอ การ
ทำาขาวแตละขาวนนใชเงนจำานวนมาก แตผอาน
สวนใหญไมไดตอบแทนอะไรเขาเลย ทนถาสอ
พลเมองทำาขาวไดด จนคนเรมอยากอานขาวจาก
สอพลเมองมากกวาสอกระแสหลก เพราะพวกเขา
คดวาเขาไมสามารถหาขาวแบบนไดจากสอกระแส
หลก เมอนนสอพลเมองกจะสามารถทำากำาไรได
เชนเดยวกบสอกระแสหลก
ผฟง: ไมคดวาสอพลเมองจะมาแทนทสอกระแส
หลก แตมนนาจะมการเรยนรและปรบตวรวมกน
สอพลเมองก เปนสอแบบใหมทมรปแบบการ
1 0 6 คมอสอพลเมอง
นำาเสนอแบบใหมๆ เพราะฉะนน มนไมควรจะม
กรอบของสอกระแสหลกมากำากบใหเสยจดยนไป
แตขณะเดยวกน สอพลเมองในปจจบนกยง
ไมสามารถครอบคลมการนำาเสนอขาวทสามารถ
ตอบสนองตอประชาชนทกคนไดอยแลว ดงนน สอ
2 ประเภทจงตองทำางานรวมกน ประสานและทาทาย
กนมากกวา
ผฟง: จะทำาอยางไรใหแหลงขาวสามารถสอสารมาส
ผอานไดโดยตรงในฐานะสอพลเมอง และผมสงสยวา
สออยางทวไทย เวลาเสนอประเดนอะไรกมกจะเปน
ประเดนทคดสรรมาแลว เมอเปนแบบน จะพดได
หรอเปลาวาสอถกควบคมในระดบหนง
ซซ�นน: ตอนนในอเมรกาเรมมพนทใหกบสอ
พลเมองในหนงสอพมพ ซงโดยสวนตว ดฉน
คดวามนคลายๆ กบทคณพดถง แตในฐานะสอ
พลเมอง ดฉนจะระมดระวงคอนขางมากในการ
เขามาเกยวของในลกษณะน เพราะในทสด เสรภาพ
ในการทำาขาวเปนสงทสำาคญทสด ถาเราจดการ
ตรงนได การรวมมอกนกดไมแยเทาไร
แปลจากบทความ “Technical ways to get around censorship”
โดย นารต วลลเนฟ (Nart Villeneuve – NartV.org) ตพมพลงใน
คมอบลอกเกอรและผประทวงออนไลน (Handbook for Bloggers
and Cyber-Dissidents) โดย องคกรผสอขาวไรพรมแดน (Report-
ers Without Borders – RSF.org) (ดาวนโหลดไดท http://www.
rsf.org/IMG/pdf/handbook_bloggers_cyberdissidents-GB.pdf)
1
:
วธทางเทคนค
ในการหลบเลยงการเซนเซอร
ภ�คผนวก
1 0 8 คมอสอพลเมอง
ก�รกรองเนอห�อนเทอรเนต
เทคโนโลยการกรอง (filtering) ทำาใหการ
เขาถงเนอหาในอนเทอรเนตสามารถถกกำากบ
ควบคมได แมวาเปาหมายเรมแรกของเทคโนโลย
นคอเพอใหระดบบคคลทวไปใช เชน ใหผปกครอง
สามารถปดกนไมใหบตรหลานเขาถงเนอหาทไม
เหมาะสม แตปจจบนเทคโนโลยดงกลาวไดถกนำา
ไปใชในระดบสถาบนและระดบประเทศอยางแพร
หลาย การควบคมการเขาถงเนอหาในอนเทอรเนต
กำาลงกลายเปนเปาหมายหลกของสถาบนตางๆ เชน
สถานศกษา หองสมด และบรษทเอกชน เทคโนโลย
นกำาลงถกใชในระดบประเทศมากขนเรอยๆ เมอ
หนวยงานรฐปดกนไมใหประชาชนทงประเทศเขาถง
เครอขายพลเมองเนต 1 0 9
เนอหา ซงสวนใหญทำาโดยปราศจากความรบผด
ใดๆ ทงสน
เทคโนโลยการกรองเนอหาตงอยบนพน
ฐานของการปดกนโดยใชรายชอเปนหลก (list-
based blocking) โดยมกใชคกนกบเทคนคการปด
กนทใชวธจบคคำาสำาคญ (keyword matching) เพอ
ปดกนเนอหาแบบเปลยนแปลงไดเองโดยอตโนมต
โดยเจาหนาทจะรวบรวมและจดหมวดหมรายชอ
โดเมน (domain name) และ URL (Uniform Re-
source Locator คอ “ทอย” ของเวบไซต – ผแปล)
ทตองการกนไมใหคนด และใสรายชอนนเขาไปใน
โปรแกรมกรอง (filtering software) ซงสามารถตงคา
ใหปดกนเฉพาะเวบไซตเฉพาะหมวดได เมอผใช
พยายามเขาเวบ โปรแกรมกรองกจะเชครายชอ
ในฐานขอมล และปดกนไมใหเขาเวบทอยในรายชอ
นน ถาตงใหโปรแกรมปดกนคำาสำาคญดวยโปรแกรม
กจะเชคเวบทกหนา (ตงแตโดเมน URL และ/หรอ
เนอหาในหนานน) และปดกนเวบนน ถาหนานนม
คำาสำาคญทอยในรายชออยางนอยหนงคำา
ระบบการกรองแบบนมจดออนสองประการ
คอ การปดกนมากเกนไป (over-blocking) และการ
ปดกนนอยเกนไป (under-blocking) ระบบนมก
ปดกนการเขาถงเนอหาทถกจดหมวดหมผด และ
1 1 0 คมอสอพลเมอง
ไมกนเนอหาทงหมดทตองการกน แตประเดนหลก
คอความลบในการสรางรายชอเวบไซตทถกปดกน
โดยเทคโนโลยแบบน แมวารายชอบางอยางจะเปน
ขอมลสาธารณะ (สวนมากเปนเวบอนาจาร) แต
รายชอทมการซอขายและรายชอทรฐบาลใชลวน
ถกเกบเปนความลบ รายชอทมการซอขาย (com-
mercial list) เปนทรพยสนทางปญญาของบรษท
ผผลต และไมถกเปดเผยตอสาธารณะ แมวาผผลต
โปรแกรมกรองบางรายจะอนญาตใหคนใช URL
checker ออนไลน เชค URL ทถกกนได รายชอเวบ
ทปดกนทงหมดเปนความลบ และไมมทางทใครจะ
นำามาศกษาวเคราะหอยางอสระได
ประเทศตางๆ มกจะเพมเวบไซตทองถน
เขาไปในรายชอทมากบโปรแกรมกรอง เวบไซตทถก
ปดกนสวนใหญเปนเวบของพรรคหรอหนงสอพมพ
ฝายคาน องคกรสทธมนษยชน องคกรสอระหวาง
ประเทศ และเนอหาทวพากษวจารณรฐบาล ประเทศ
สวนใหญเนนปดกนเวบทใชภาษาทองถน แทนทจะ
เปนเวบภาษาองกฤษ และเรมปดกนเวบไซตทมการ
พดคยกนได เชน เวบลอก หรอยอวาบลอก (blog)
และเวบบอรด (กระดานสนทนา) ตางๆ
เครอขายพลเมองเนต 1 1 1
เทคโนโลยเพอหลบเลยงก�รปดกน (circumven-
tion)
ปจจบนมเทคโนโลยหลากหลายรปแบบ
ทถกออกแบบมาเพอตอบโตการกรองเนอหา
และการเฝาสงเกตผใชอนเทอรเนตโดยรฐบาล
เทคโนโลยเหลานชวยใหผใชสามารถหลบเลยงการ
ปดกนตางๆ ได และทำาใหพลเมองและเครอขาย
ประชาสงคมสามารถปกปองตวเองหรอหลบเลยง
มาตรการเซนเซอรและกำากบดแลอนเทอรเนตของ
รฐ เครองมอเหลานเรยกรวมๆ วา “เทคโนโลย
หลบเลยง” ซงโดยทวไปทำางานดวยการเปลยน
เสนทางคำาขอ (request) ของผใชทมาจากประเทศ
ทมการปดกน ไปยงคอมพวเตอรตวกลางทไมถก
ปดกน ใชคอมพวเตอรเครองนเปนตวโหลดเนอหา
ทผใชขอด และแสดงผลเนอหานนใหด บางครง
เทคโนโลยแบบนอาจถกออกแบบมาใชสำาหรบ
ปญหาการกรองเฉพาะกรณใดกรณหนง หรอปรบ
เปลยนใหเขากบสถานการณเฉพาะของแตละ
ประเทศ บางครงผใชสามารถปรบใชเทคโนโลยทม
อยเดมในการหลบเลยงการปดกน แมวานนอาจไมใช
เปาหมายดงเดมของเทคโนโลยตวนน
เทคโนโลยหลบเลยงบางชนดถกพฒนาขน
โดยบรษทเอกชน บางชนดถกพฒนาขนโดยกลม
1 1 2 คมอสอพลเมอง
แฮกเกอร (hacker – โปรแกรมเมอรผเชยวชาญ) และ
นกกจกรรมทรวมตวกนเปนกรณพเศษ เทคโนโลย
เหลานมตงแตเปนแคชดคำาสงไมกบรรทดหรอ
เปนซอฟตแวร จนกระทงเปนโปรโตคอล (Protocol
หมายถงมาตรฐานหรอระเบยบวธในการรบสงขอมล
เชน หนาเวบตางๆ สวนมากถกรบสงผานโปรโตคอล
ชอ HTTP (HyperText Transfer Protocol) –
ผแปล) เครอขายแบงปนไฟลระหวางกน (แบบเครอง
ตอเครอง หรอ Peer-to-Peer – P2P) เนองจาก
เทคโนโลยแบบนมมากมาย ผใชจงตองมความรพอ
ทจะชงนำาหนกระหวางขอดและขอดอยของเทคนค
และเทคโนโลยแตละประเภท จะไดสามารถเลอก
เทคโนโลยทเหมาะสมกบความตองการของแตละคน
ผใชเทคโนโลยหลบเลยงมสองแบบ คอ
ผใหบรการเทคโนโลย (provider) และผใชบรการ
(user) กลาวคอ ผใหบรการเทคโนโลยหลบเลยง
ลงโปรแกรมในคอมพวเตอรทตงอยในบรเวณซง
ไมถกกรองหรอปดกน และใหบรการนแกผใชทเขา
อนเทอรเนตจากบรเวณทถกเซนเซอร ดงนน ความ
สำาเรจของการหลบเลยงการปดกนจงขนอยกบ
การตอบสนองความตองการเฉพาะของผใชทงสอง
ประเภทน
จดประสงคของบทความชนนคอการให
เครอขายพลเมองเนต 1 1 3
ความรกบผใชทตดสนใจแลววาจะใชเทคโนโลย
หลบเลยง วาพวกเขามทางเลอกอะไรบาง และจะม
วธเลอกเทคโนโลยอยางไรใหตรงกบความตองการ
ดวยการคนหาความตองการและศกยภาพของผใช
กลมตางๆ ทงผใหคนอนใชเทคโนโลยและตวผใชเอง
ในขณะทรกษาสมดลระหวางระดบความปลอดภย
ทเหมาะสมกบระดบความยากงายสำาหรบผใช การ
หลบเลยงการปดกนทไดผล ปลอดภย และมนคง
นน ทำาไดดวยการจบคเทคโนโลยทเหมาะสมกบ
ผใชทเหมาะสม
ก�รตดสนคว�มจำ�เปนและสมรรถภ�พ
เทคโนโลยหลบเลยงมกถกออกแบบมาเพอ
ตอบสนองความตองการของกลมผใชหลายประเภท
ทมความรความเชยวชาญไมเทากน เทคโนโลยท
ใชงานไดดในกรณหนง อาจไมใชทางเลอกทดทสด
ในอกกรณหนง สำาหรบการตดสนใจเลอกเทคโนโลย
หลบเลยง ผตองการใชมนควรถามคำาถามตอไปน
กบตวเองกอน
– ผใชทคาดวาจะใชเทคโนโลยนมจำานวน
เทาไร และเนตทใชไดมความเรว (bandwidth)
เทาไร? (สำาหรบผใหบรการและผใชบรการ)
– จดหลกๆ ทผใชจะเขาอนเทอรเนต (pri-
1 1 4 คมอสอพลเมอง
mary point of access) อยทไหน และพวกเขาจะใช
เทคโนโลยนทำาอะไรบาง?
– ระดบความเชยวชาญทางเทคนคอยตรง
ไหน? (สำาหรบผใหบรการและผใชบรการ)
– ผใชมจดเชอมตอจากนอกประเทศหรอไม
ขนาดไหน?
– อะไรคอบทลงโทษ ถาผใชถกจบไดวาใช
เทคโนโลยหลบเลยง?
– ผใชเขาใจความเสยงดานความปลอดภย
ในการใชเทคโนโลยหลบเลยงหรอไม?
จำ�นวนผใชและคว�มเรวเนต
ผ ใหบรการเทคโนโลยหลบเลยงตอง
ประเมนจำานวนผใชเทยบกบความเรวเนตทมอย
ผใชบรการเองกตองคำานงถงความเรวเนตของ
ตวเองดวย เพราะเทคโนโลยหลบเลยงจะทำาให
เลนเนตไดชาลง
คนทสนใจตดตงพรอกซสาธารณะ (public
proxy) ตองคำานงถงความเปนไปไดทเครองของเขา
จะถกใชจากคนทไมไดอยในบรเวณทถกเซนเซอร
ยกตวอยางเชน คนอาจใชเครองหลบเลยง (cir-
cumventor หมายถงคอมพวเตอรทลงเทคโนโลย
หลบเลยง) ดาวนโหลดภาพยนตรเปนเรองๆ ซงจะ
เครอขายพลเมองเนต 1 1 5
กนความเรวเนตไปอยางมหาศาล ดงนน คณอาจ
ตองการจำากดการใชเครองหลบเลยง และกำาหนด
ระดบความเรวเนตสงสดทจะอนญาตใหคนใช
เทคโนโลยหลบเลยงหลายแบบใหคณตงคาเหลาน
ไดบางอยางหรอทงหมด
จดหลกทผใชจะเข�ถงและใชเทคโนโลย
การเลอกเทคโนโลยหลบเลยงทเหมาะสม
ขนอยกบวาผใชเขาอนเทอรเนตจากทไหน และ
พวกเขาตองใชบรการหรอโปรแกรมอะไรบางในการ
เขาถงระบบหลบเลยง เชน ผใชทเขาอนเทอรเนต
จากคอมพวเตอรสาธารณะหรออนเทอรเนตคาเฟ
อาจไมสามารถลงโปรแกรมใดๆ ได ใชไดแต
เทคโนโลยทอยบนเวบเทานน ผใชคนอนๆ อาจ
อยากใชเทคโนโลยนอกเหนอจากเวบ (ซงปกตใช
เพยงโปรโตคอล HTTP) เชน อเมล (SMTP) และการ
รบสงไฟล (FTP) ดงนนจงอาจตองการลงโปรแกรม
ในคอมพวเตอรสวนบคคล และตงคาตางๆ เอง
แนนอน วธนแปลวาผใชตองมทกษะทางเทคนค
ระดบหนง
ระดบคว�มเชยวช�ญท�งเทคนค
ยงเทคโนโลยหลบเลยงตองใชระดบความ
1 1 6 คมอสอพลเมอง
เชยวชาญสงเทาไร (หมายความวาจำานวนผใชนอย
เทาไร) ตวเลอกตางๆ ในการใชกมมากขนเทานน
ขนตอนทกดกนผใชทไมมความรทางเทคนคเลย
ไดแก ขนตอนการตดตงและเซตคาตงตน ตลอดจน
การเปลยนแปลงคาตางๆ หรอขนตอนอนๆ ทตอง
ทำาเวลาใชเทคโนโลยหลบเลยง ประเดนนใชได
กบทงผใหบรการและผใชบรการ การใชเทคโนโลย
หลบเลยงในทางทไมถกตองอาจทำาใหผใชตองเผชญ
กบความเสยงทปองกนได
ผตดตอทไวใจได
ผ ใชเทคโนโลยหลบเลยงสามารถเพม
ทางเลอกในการใชเทคโนโลยนไดมากขนหลายเทา
ถาพวกเขารจกและไวใจคนทอยนอกประเทศ ถา
ผใชไมมคนรจกทไวใจได ทางเลอกของพวกเขาจะ
ถกจำากดอยเพยงระบบสาธารณะ และถาผใชหา
ระบบเหลานนเจอ ฝายทตองการกรองและปดกน
อนเทอรเนตกคงจะหาเจอเหมอนกน ถาผใชรจก
ชาวตางชาตทไวใจได ผใชจะสามารถปรกษาผให
บรการเทคโนโลยหลบเลยง เพอหาทางออกทตรง
กบความตองการ และสามารถเกบเปนความลบ
เพอปองกนไมใหใครคนเจอ การมคนรจกทไวใจ
ไดในประเทศทไมถกปดกนนน เอออำานวยตอการ
เครอขายพลเมองเนต 1 1 7
หลบเลยงทประสบความสำาเรจเปนเวลานานและม
ความมนคงสง
บทลงโทษของก�รใชเทคโนโลยหลบเลยง
เปนเรองสำาคญมากทผใชควรรบทลงโทษ
ทจะไดรบหากถกคนพบวาใชเทคโนโลยหลบเลยง
ทางเลอกของผใชขนอยกบระดบความรนแรงของ
บทลงโทษ หากกฎเกณฑทเกยวของไมเขมงวดมาก
และโทษทคาดวาจะไดรบคอนขางตำา ผใชสามารถ
เลอกใชเทคโนโลยหลบเลยงไดหลากหลาย ทวา
หากมการควบคมทเขมงวด ผใชจะตองระวงอยาง
มาก และเลอกใชเทคโนโลยทปลอดภย เทคโนโลย
หลบเล ยงบางชนดอาจชวยใหผ ใชแต ง เร อง
กลบเกลอนได
คว�มเสยงด�นคว�มปลอดภย
เทคโนโลยหลบเลยงสวนใหญโออวด
สรรพคณของตวเองเพอจงใจใหคนใช โดยไมบอก
ความเสยงดานความปลอดภยใหครบถวน ผใช
สามารถลดความเสยงดงกลาวลงใหเหลอนอยทสด
ดวยการใชเทคโนโลยทเหมาะสมกบสถานการณ
และใชมนอยางถกตอง
1 1 8 คมอสอพลเมอง
เครองหลบเลยงชนดผ�นเวบ (web-based cir-
cumventors)
เครองหลบเลยงชนดผานเวบ คอเวบไซต
พเศษซงมแบบฟอรมใหผใชกรอก URL ของเวบ
เขาไป แลวดงเนอหาของเวบนนออกมาใหด ผใช
ไมตองเชอมตอกบเวบทอยากดโดยตรง เครอง
หลบเลยงใชพรอกซ ทำาใหผใชสามารถใชเวบท
อยากดไดอยางไมตดขด เครองหลบเลยงชนดผาน
เวบยงแปลงลงกตางๆ ทอยในเวบปลายทางใหช
ไปทเครองหลบเลยงชนดผานเวบ ผใชจะไดทอง
เวบตามปกตได เวลาทใชเครองหลบเลยงชนดผาน
เวบ ผใชไมตองตดตงโปรแกรมหรอเปลยนแปลง
คาเบราวเซอรใดๆ สงเดยวทผใชตองทำาคอไปท
URL ของเครองหลบเลยงชนดผานเวบ พมพ URL
ของเวบทอยากด แลวกกดปมแสดงผล (เครอง
หลบเลยงชนดผานเวบอาจมหนาตาไมเหมอนกน
แตทกเวบตางทำางานพนฐานแบบเดยวกน) ดวยวธ
น ผใชไมตองมทกษะใดๆ และสามารถใชไดกบทก
จดทเขาเวบได
ขอด
ใชงาย และผใชไมตองตดตงโปรแกรม
ใดๆ ผทไมมคนรจกทไวใจไดอยในประเทศทไมม
เครอขายพลเมองเนต 1 1 9
การกรองกสามารถใชเครองหลบเลยงชนดผานเวบ
สาธารณะนได ผใชระบบเครองหลบเลยงชนดผาน
เวบสวนบคคลสามารถเปลยนคาตางๆ ใหตรงกบ
ความตองการ และลดความเสยงททางการจะคนเจอ
ขอเสย
เครองหลบเลยงชนดผานเวบมกเขาได
เฉพาะเวบไซตธรรมดา (HTTP) และอาจเขาเวบไซต
ท ใชโปรโตคอลความปลอดภยท เรยกวา SSL
ไมได บรการผานเวบ เชน อเมลบนเวบ ทผใช
ตองลอกอนกอน อาจใชการไมไดทงหมด เครอง
หลบเลยงชนดผานเวบสาธารณะมกเปนทรจก
กนอยางแพรหลาย ทำาใหทางการอาจปดกนเวบ
เหลานนไปแลว บรการเหลานสวนใหญถกปดกน
โดยโปรแกรมกรองพาณชยไปเรยบรอยแลว ระบบ
เครองหลบเลยงชนดผานเวบสวนบคคลตองใชคน
รจกทอาศยอยในประเทศทไมถกปดกน และถาจะ
ใหด คนรจกกบผใชควรสามารถตดตอกนไดดวยวธ
ททางการเฝาสงเกตไมไดงายนก
บรก�รหลบเลยงส�ธ�รณะบนเวบ
อนเทอร เนตมซอฟตแวรและบรการ
หลบเลยงสำาหรบคนทวไปมากมาย สวนใหญให
1 2 0 คมอสอพลเมอง
บรการฟร ในขณะทสวนนอยมรปแบบการทำางาน
เพมเตม เชน การเขารหส (encrypted access) สำาหรบ
ผใชทยนดเสยคาบรการรายเดอน บางซอฟตแวรและ
บางบรการเปนของบรษท และบางแหงมอาสาสมคร
ดแล เปนบรการสาธารณะ ยกตวอยางเชนเวบไซต
ตอไปน
– http://www.anonymizer.com
– http://www.unipeak.com
– http://www.anonymouse.ws
– http://www.proxyweb.net
– http://www.guardster.com
– http://www.webwarper.net
– http://www.proxify.com
– http://www.the-cloak.com
เนองจากทอยบนเวบของบรการเหลาน
เปนทรจกกนอยางแพรหลาย โปรแกรมกรอง
อนเทอรเนตสวนใหญนาจะใสเวบเหลานลงไปใน
รายชอเวบทปดกนแลว ถาทอยบนเวบของบรการ
เหลานถกปดกน ผใชกไมสามารถใชบรการได
นอกจากน บรการหลบเลยงสาธารณะบนเวบยง
ไมลงรหส (encrypt) ขอมลทสงไปมาระหวางเครอง
หลบเลยงและผใช แปลวาขอมลใดๆ กตามทผใช
เครอขายพลเมองเนต 1 2 1
สง สามารถถกดกเกบไดโดยเจาหนาทของบรการ
หลบเลยงดงกลาว
บรการหลบเลยงบนเวบเหมาะสมทสด
สำาหรบผใชทอยในสภาพแวดลอมความเสยงตำา
ไมรจกคนทไวใจไดทอยในประเทศทไมถกปดกน
ตองการหลบเลยงการปดกนเปนการชวคราวหรอ
กะทนหน และไมมความจำาเปนตองสงขอมลอะไรท
ลอแหลมหรอตองเกบเปนความลบ
โปรแกรมหลบเลยงผ�นเวบ
การตดตงโปรแกรมหลบเลยงผานเวบอาจ
ตองใชทกษะทางเทคนคหรอทรพยากรระดบหนง
(เชน เวบเซรฟเวอรและเนตความเรวสง) ทอยของ
โปรแกรมหลบเลยงสวนบคคลเปนทรกนเฉพาะ
ในหมผใชทผใหบรการตองการ ในขณะทโปรแกรม
หลบเลยงและบรการปกปดตวตนสาธารณะเปนท
รกนแพรหลายในหมผใชและผทตองการปดกน
เนอหา (และอยในรายชอบลอกของโปรแกรมกรอง
พาณชยดวย) โอกาสทโปรแกรมหลบเลยงสวนบคคล
จะถกจบไดและปดกนนนมนอยกวาบรการหลบเลยง
สาธารณะ
ผใชสามารถเซตโปรแกรมหลบเลยงสวน
บคคลเองได และทงปรบเปลยนตวเลอกบางอยาง
1 2 2 คมอสอพลเมอง
ใหตรงกบความตองการของตน การปรบเปลยน
ตวเลอกนนโดยทวไปหมายถงการเปลยนเลขพอรต
(port) ทเวบเซรฟเวอรใช และเลอกวาจะใชวธลงรหส
(encryption) หรอไม
โปรโตคอล Secure Sockets Layer (SSL)
เปนวธรบสงขอมลผานอนเทอรเนตแบบปลอดภย
สวนใหญใชโดยเวบไซตทตองการสงขอมลลบ เชน
หมายเลขบตรเครดต เวบไซตทใช SSL ตองเขาโดย
“HTTPS” แทนทจะเปน “HTTP” ปกต
ตวเลอกอกตวเวลาใช SSL คอการสราง
หนาเวบปลอมขนมาหนงหนา ซงอยในรต (root คอ
ระดบทลกทสด) ของเวบเซรฟเวอร และการซอน
เครองหลบเลยงไวภายใตทอย (path) และชอไฟล
แบบสม แมวาเครองหรอคนทเปนบคคลทสามอาจ
รวาผใชกำาลงตดตอเซรฟเวอรตวไหน แตพวกเขา
จะไมสามารถรทอยทขอใชได เพราะทอยนนถกลง
รหสไว เชน ถาผใชตดตอ “https://example.com/
secretcircumventor/” บคคลทสามจะรวาผใชกำาลง
เชอมกบ example.com แตไมรวาเชอมกบเครอง
หลบเลยงบนนน ถาผใหบรการหลบเลยงสรางหนา
เวบปลอมขนมาบน example.com ถงแมวาจะมคน
เฝาสงเกตเวบน เครองหลบเลยงกจะไมถกคนพบ
ตวอยางของโปรแกรมหลบเลยงผานเวบไดแก
เครอขายพลเมองเนต 1 2 3
CGIProxy (http://www.jmarshall.com/
tools/cgiproxy/) CGI สครปตททำาหนาทเปน HTTP
หรอ FTP พรอกซ
Peacefire’s Circumventor (http://www.
peacefire.org/circumventor/) โปรแกรมชวยตดตง
อตโนมต ชวยผใชทไมเชยวชาญทางเทคนคตดตง
และปรบแตง CGIProxys
pHproxy (http://www.phproxy.org/)
โปรแกรมหลบเลยงผานเวบฉบบทดลองทมตวเลอก
ใหปรบเปลยนไดมากมาย
Psiphon (http:/ /psiphon.ca/) เวบ
เซรฟเวอรทใช SSL ได ผกตดมากบโปรแกรม
หลบเลยงผานเวบ
โปรแกรมหลบเลยงสวนบคคลทลงรหส
ได (ใช SSL) เหมาะทสดสำาหรบผใชทตองการ
หลบเลยงการปดกนบนเวบอยางสมำาเสมอ และ
มคนรจกทไวใจไดในบรเวณทไมถกปดกน ซงม
ทกษะทางเทคนคเพยงพอ และมความเรวเนตพอ
ทจะตดตงและดแลเครองหลบเลยง นเปนทางเลอก
ทยดหยนทสดสำาหรบเวบธรรมดาๆ และมโอกาส
ทจะถกจบไดและถกปดกนนอยทสด
1 2 4 คมอสอพลเมอง
ก�รหลบเลยงผ�นเวบ: ประเดนเกยวกบคว�ม
ปลอดภยทควรพจ�รณ�
ระบบหลบเลยงไมจำาเปนตองรกษาสถานะ
นรนามของผใชเสมอไป แมวาตวตนของผใชจะ
ถกซอนจากผใหบรการเวบหลบเลยงทพวกเขา
ใช ถาการรบสงขอมลระหวางผใชและโปรแกรม
หลบเลยงผานเวบเปนขอมลแบบปกต (HTTP)
เหมอนกบบรการฟรสวนใหญ เนอหานนกอาจ
ถกดกและวเคราะหโดยบคคลทสามทเปนตวกลาง
เชน ไอเอสพ (ISP คอผใหบรการอนเทอรเนต) ของ
ฝายใดฝายหนง ดงนน แมวาผใชอาจหลบเลยงการ
ปดกนไดสำาเรจ แตหนวยงานของรฐยงสามารถ
สบสวนจากขอเทจจรงทวาผใชเขาไปใชโปรแกรม
หลบเลยงผานเวบ นอกจากน รฐยงสามารถลวงร
วาโปรแกรมหลบเลยงผานเวบแลกเปลยนขอมล
อะไรกบผใชบาง
โปรแกรมหลบเลยงผานเวบทใชการรบสง
ขอมลแบบไมลงรหส (text mode) บางครงใชวธ
ซอนหรอปดบง URL ทแทจรง เพอตอบโตวธการ
กรองจากคำาสำาคญ (keyword) ใน URL ยกตวอยาง
เชน ดวยการใชเทคนคงายๆ อยาง ROT-13 คอการ
แทนทพยญชนะแตละตวดวยพยญชนะทอยกอน
มน 13 ลำาดบ เชน URL http://ice.citizenlab.org
เครอขายพลเมองเนต 1 2 5
กลายเปน uggc://vpr.pvgvmrayno.bet นเปนวธ
ลงรหส URL เพอทวาคำาสำาคญทเทคโนโลยกรอง
คนหาจะไดไมปรากฏใน URL อยางไรกตาม ขอมล
ทผใชรบสงกบเซรฟเวอรกยงอาจถก “ลวง” ได
แมในกรณทผใชหลบเลยงการปดกนสำาเรจ
นอกจากน ผใชยงมความเสยงเกยวกบการ
ใชคกก (Cookie คอไฟลทเวบเบราวเซอรใชบนทก
ขอมลบางอยางเกยวกบผใชไว เพอความสะดวก
ในการเขาเวบเดมครงตอๆ ไป เชน ทำาใหไมตอง
ใสรหสผานทกครง – ผแปล) และสครปต (Script
คอชดคำาสงเลกๆ ในหนาเวบทใชแสดงการโตตอบ
บางอยาง เชน การปดเปดของเมนหรอการเลอน
ของรปภาพ บางครงสครปตอาจถกใชในการเรยก
หรอสงขอมลกบหนาเวบอน – ผแปล) แตเวบไซต
หลายแหง (เชน เวบอเมล) ตองใชคกกและสครปต
จงจะใชงานได ผใชควรระมดระวงกอนทจะใช
ตวเลอกน
ความเสยงอกประการทเกยวของกน โดย
เฉพาะสำาหรบบรการทใหผใชใสชอและรหสผาน คอ
การใชโปรแกรมหลบเลยงผานการตดตอทไมลงรหส
(plain text) และหลงจากนนกใชโปรแกรมหลบเลยง
นนขอขอมลจากเซรฟเวอรทลงรหส (encrypted)
ในกรณน โปรแกรมหลบเลยงจะดงขอมลจาก
1 2 6 คมอสอพลเมอง
เซรฟเวอรทลงรหสผานการสงขอมลทลงรหส แต
หลงจากนนจะสงมอบขอมลนนไปยงผใชแบบไมลง
รหส ทำาใหขอมลนนเสยงตอการถกดกจบได
ประเดนเกยวกบความปลอดภยเหลาน
บางประเดนสามารถแกไดดวยการใชพรอกซบน
เวบผานการตดตอทลงรหส พรอกซบนเวบบางตว
ถกเซตใหใชโปรโตคอลลงรหส (SSL หรอ HTTPS)
ซงลงรหสขอมลทรบสงระหวางผใชและโปรแกรม
หลบเลยง ในกรณน บคคลทสามทเปนตวกลางจะ
เหนเฉพาะความจรงทวาผใชไดตดตอกบโปรแกรม
หลบเลยงผานเวบ แตไมสามารถลวงรเนอหาของ
ขอมลระหวางสองฝาย เราแนะนำาใหผใชพยายาม
ใชแตโปรแกรมหลบเลยงผานเวบทลงรหสได ถา
ความเสยงดานความปลอดภยทตองเผชญอยใน
ระดบสง
อยางไรกด แมวาการเชอมตอระหวางผใช
กบโปรแกรมหลบเลยงผานเวบจะปลอดภย (คอ
ลงรหส) แตขอมลใดๆ กตามทถกสงผานโปรแกรม
หลบเลยงบนเวบอาจถกดกโดยเจาของโปรแกรม
หลบเลยงนน ความเสยงอกประเดนหนงคอ บนทก
ทผใหบรการหลบเลยงเกบรกษา หนวยงานของ
รฐอาจเขาถงลอกไฟล (log file) ของผใหบรการได
ขนอยกบสถานทตดตงโปรแกรมหลบเลยงหรอ
เครอขายพลเมองเนต 1 2 7
สถานทตดตงเซรฟเวอรทใหบรการน
ถงแมวาผใชจะใชโปรแกรมหลบเลยงผาน
เวบทลงรหสแลว แตกยงมความเสยงบางประการ
ทพวกเขาควรร ความเสยงประการหนงคอ การ
ลงรหสอาจทำาใหกจกรรมหลบเลยงของผใชคนนน
เปนทผดสงเกตขนมา และการลงรหสเองกอาจ
ผดกฎหมายในบางประเทศ นอกจากนน เปนไป
ไดทหนวยงานททำาหนาทกรองเวบจะจบไดวาผใช
โปรแกรมหลบเลยงผานเวบไปเขาเวบไซตอะไรบาง
แมขอมลนนจะถกเขารหสแลว ดวยการใชเทคนคท
เรยกวา การหารอยนวมอ HTTPS (HTTPS finger-
printing) และการโจมตแบบดกขอมลระหวางทาง
(Man-In-The-Middle attack – MITM)
อยางไรกด เวบทมเนอหาเปลยนแปลง
ตลอดเวลา (dynamic content) หรอโปรแกรม
หลบเลยงทเตมเนอหาหลอกๆ สวนหนงเขาไป
ทงเนอหาทเปนขอความหรอรปภาพ สามารถลด
ประสทธผลของเทคนคนใหเหลอเพยงความเสยง
ทตำาจนไรความหมาย ถาผใชม “ลายนวมอ” หรอ
ลายเซนอเลกทรอนกส ของไฟลรบรอง SSL ทใช
มขนตอนทใหพวกเขายนยนดวยตวเองไดวาไฟล
รบรองนนเปนของแท ซงจะทำาใหหลกเลยงการโจมต
แบบ MITM ได1
1 2 8 คมอสอพลเมอง
พรอกซเซรฟเวอร
“พรอกซเซรฟเวอร” (proxy server) คอ
เซรฟเวอรทคนระหวางเทคโนโลยของผใชปลาย
ทาง เชน เวบเบราวเซอร กบเซรฟเวอรของผให
บรการ เชน เวบเซรฟเวอร พรอกซเซรฟเวอร
ทำาหนาทเปนฉนวนกนระหวางผใชกบเซรฟเวอร
และสนบสนนขอมลหลากหลายรปแบบ เชน เนอหา
บนเวบธรรมดา (HTTP) โปรโตคอลสงไฟล (FTP)
และเนอหาทลงรหส (SSL) ผใชพรอกซเซรฟเวอร
มหลากหลาย ต งแตบคคลธรรมดาไปจนถง
สถาบนและหนวยงานของรฐ เปาหมายของผใชม
หลากหลายเชนกน ตงแตการรกษาความปลอดภย
การปกปดตวตนทแทจรง การเกบขอมลจากเวบ
ไวใชสวนตว และการกรองขอมล
กอนทจะใชพรอกซเซรฟเวอร ผใชตอง
เซตคาไอพแอดเดรส (IP address คอ “ทอย” ของ
คอมพวเตอรในอนเทอรเนต) หรอชอโฮสตของ
พรอกซเซรฟเวอรทจะใช รวมทงพอรต (port) ท
1 สำาหรบขอมลเพมเตมเกยวกบวธการโจมตระบบหลบเลยง
โปรดด “รายการจดออนในระบบหลบเลยงการเซนเซอร
อนเทอรเนต” (List of possible weaknesses in systems to
circumvent Internet censorship) โดย Bennett Haselton และ
บทโตตอบจาก Paul Baranowski (PDF)
เครอขายพลเมองเนต 1 2 9
พรอกซเซรฟเวอรนนใช ในเบราวเซอรของตวเอง
แมวานจะเปนเรองคอนขางงาย แตผใชอาจไม
สามารถเปลยนคาในเบราวเซอรของคอมพวเตอร
สาธารณะ เชน หองสมด อนเทอรเนตคาเฟ และ
ททำางาน
ขอด
– มโปรแกรมมากมายทสามารถเปลยนทศ
ของขอมลผานเวบ (HTTP) ใหผานพรอกซเซรฟเวอร
กอน และผใชสามารถเปลยนคาของโปรแกรมเหลาน
ใหใชพอรตอนๆ ทไมใชพอรตมาตรฐานได
– ปจจบนมพรอกซเซรฟเวอรสาธารณะ
มากมายใหเลอกใช
ขอเสย
– พรอกซเซรฟเวอรสวนใหญไมไดถกตง
ใหลงรหสตงแตแรก ดงนน ขอมลทรบสงระหวาง
ผใชและพรอกซเซรฟเวอรจงไมปลอดภย
– ผใชตองไดรบอนญาต (เชน จากผดแล
ของเครองคอมพวเตอรทใชอย) ใหเปลยนคาของ
เบราวเซอร และถาไอเอสพกำาหนดวาการเชอมตอ
ทงหมดตองผานพรอกซเซรฟเวอรของไอเอสพกอน
ผใชอาจเปลยนไปใชพรอกซเซรฟเวอรอนไมได
1 3 0 คมอสอพลเมอง
– การสแกนและใชพรอกซเซรฟเวอร
สาธารณะอาจเปนกจกรรมทผดกฎหมาย และ
พรอกซเซรฟเวอรเหลานอาจไมสามารถใชงานได
ตลอดเวลา
โปรแกรมพรอกซเซรฟเวอร
ผ ใชสามารถขอใหคนรจกท ไว ใจไดท
อาศยอยในประเทศทไมถกปดกน และมทกษะทาง
เทคนค ชวยตดตงโปรแกรมพรอกซเซรฟเวอรให
โปรแกรมพรอกซเซรฟเวอรควรตดตงในบรเวณท
มความเรวเนตเหลอเฟอ และควรตงคาใหลงรหส
วธนเปนประโยชนมากในกรณทสำานกงานหรอ
องคกรเลกๆ ตองการใชวธหลบเลยงทมนคง
สมำาเสมอ หลงจากทผใชเปลยนคาในเบราวเซอร
ใหใชพรอกซเซรฟเวอร พวกเขากจะสามารถทอง
เวบได
แมวาวธนจะไมใชวธทลบทสด แตพรอก-
ซเซรฟเวอรสวนบคคลเปนวธทยดหยนกวาการ
ใชพรอกซบนเวบ พรอกซเซรฟเวอรดกวาพรอกซ
บนเวบตรงทมนสามารถพรอกซเวบไซตทตองการ
ใหผใชลอกอนหรอใชคกก เชน บรการอเมลบนเวบ
พรอกซเซรฟเวอรยงสามารถปรบใหตรงกบความ
ตองการของผ ใชและเขากบสภาพการปดกน
เครอขายพลเมองเนต 1 3 1
ในแตละทองถน โปรแกรมพรอกซเซรฟเวอรไดแก
– Squid คอโปรแกรมพรอกซเซรฟเวอรฟร
ทสามารถลงรหสไดดวยการใชเซรฟเวอร Stunnel
http://www.squid-cache.org
http://www.stunnel.org
Ice.citizenlab.org/projects/aardvark
– Privoxy คอพรอกซทสามารถตงคาการ
กรองขนสงได สำาหรบการปกปองความลบของผใช
http://www.privoxy.org/
– Secure Shell (SSH) มาพรอมพรอกซ
แบบ socks ($ ssh -D port secure.host.com)
http://www.openssh.com/
HTTPport/HTTPhost ชวยใหคณสามารถ
หลบเอชททพพรอกซ (HTTP proxy เชน พรอกซ
ทไอเอสพตง) ทปดกนคณเวลาเขาอนเทอรเนต
พรอกซเซรฟเวอรสวนบคคลทลงรหส
เหมาะสมทสดสำาหรบกลมผใชหรอผใชสำานกงาน
ทตองการใชทางเลอกทยงยนและมนคง และม
คนรจกอยนอกประเทศ ซงมทกษะทางเทคนค
และความเรวเนตเพยงพอทจะชวยตดตงและดแล
พรอกซเซรฟเวอรใหได
1 3 2 คมอสอพลเมอง
พรอกซเซรฟเวอรส�ธ�รณะ
พรอกซเปด (open proxy) คอเซรฟเวอร
ทถกเปดไวใหคอมพวเตอรเครองอนเชอมตอได
ไมวาจะดวยความตงใจของเจาของหรอไมกตาม
ไมมใครรแนชดวาพรอกซเซรฟเวอรเปดตวไหนทถก
ตงคาใหคนทวไปใชได หรอเปนเพยงเซรฟเวอรทถก
ตงคาผดๆ จนคนอนเขามาใชได
คำาเตอน: รฐอาจมองวาการใชพรอกซ
เซรฟเวอรเปดเปนการ “บกรกโดยไมไดรบอนญาต”
ขนอยกบการตความกฎหมายทองถน และผใช
พรอกซเซรฟเวอรเปดอาจถกปรบหรอลงโทษ ดงนน
เราจงไมแนะนำาใหใชพรอกซเซรฟเวอรเปด
ก�รคนห�พรอกซเปด
เวบไซตหลายแหงมรายชอของพรอกซเปด
แตนนกไมไดเปนเครองรบประกนวาบรการพรอกซ
ของเซรฟเวอรเหลานนยงคงอย ไมมอะไรรบประกน
ไดวาขอมลในรายชอเหลานน โดยเฉพาะขอมล
เกยวกบระดบความเปนนรนามและประเทศท
พรอกซเซรฟเวอรตดตงอย จะถกตองสมบรณ
อยาลมวาคณกำาลงใชบรการเหลานอยดวยความ
เสยงของคณเอง
เครอขายพลเมองเนต 1 3 3
เวบไซตทมรายชอพรอกซเปด ไดแก
www.samair.ru/proxy
www.antiproxy.com
tools.rosinstrument.com/proxy
www.multiproxy.org
www.publicproxyservers.com
โปรแกรม: ProxyTools/LocalProxy
http://proxytools.sourceforge.net
พรอกซเปด: พอรตไมธรรมด�
บางประเทศทมการกรองระดบชาต จะปด
กนไมใหคนใชพอรต (port) มาตรฐานทพรอกซใช
“พอรต” คอจดเชอมตอทโปรโตคอลเฉพาะดานใช
บรการอนเทอรเนตแตละแบบรบสงขอมลผานพอรต
คนละตว พอรตบางตวถกกำาหนดโดยองคกรกลาง
ระหวางประเทศ คอ Internet Assigned Numbers
Authority (IANA) ใหโปรโตคอลหรอบรการเฉพาะ
ดาน เชน พอรต 80 ถกกนไวใหเวบ (HTTP) ใช
เวลาคณใชเบราวเซอรเขาไปดเวบไซต จรงๆ แลว
คณกำาลงตดตอกบเวบเซรฟเวอรผานพอรต 80 อย
นอกจากน พรอกซเซรฟเวอรยงมพอรตทถกตงคา
ปรยาย (default) มาใหตงแตแรก
1 3 4 คมอสอพลเมอง
ดงนน เทคโนโลยการกรองจำานวนมากจะ
ไมยอมใหใชพอรตเหลาน ซงแปลวาการหลบเลยง
อาจตองใชพรอกซทถกตงคาใหใชพอรตอนทปกต
ไมไดใช เชน พรอกซทอยในรายชอบนเวบไซต
www.web.freerk.com/proxylist.htm
พรอกซเซรฟเวอร: ประเดนเกยวกบคว�ม
ปลอดภยทควรพจ�รณ�
การตงคาตางๆ ในพรอกซเซรฟเวอร
เปนเรองสำาคญมาก เพราะมนเกยวของกบความ
ปลอดภยหรอการรกษาสถานะนรนามของผ
ใช นอกจากปญหาทมนอาจไมลงรหส พรอกซ
เซรฟเวอรอาจสงขอมลเกยวกบผใชไปยงเซรฟเวอร
ทผใชขอดขอมล ซงจะทำาใหรฐหรอไอเอสพสามารถ
คนพบทอยไอพของคอมพวเตอร (ของผใช) ทขอ
ขอมลนนมาด นอกจากน การตดตอทงหมดระหวาง
คณและพรอกซเซรฟเวอรอาจอยในรปขอความ
ธรรมดา (plain text) ซงงายตอการดกจบของ
หนวยงานททำาหนาทกรองเนอหา นอกจากน ขอมล
อะไรกตามทผานพรอกซเซรฟเวอร อาจถกเจาของ
พรอกซเซรฟเวอรตวนนดกจบเองได
เราไมแนะนำาใหใครสแกนและใชพรอกซ
เซรฟเวอรสาธารณะ คนสวนใหญใชพรอกซเปด
เครอขายพลเมองเนต 1 3 5
เพราะมนมใหใช แตพรอกซแบบนนไมรบรองความ
ปลอดภยใดๆ แมวามนอาจชวยใหคณหลบเลยงการ
ปดกนไดสำาเรจกตาม
พรอกซเซรฟเวอรเหมอนกบพรอกซผาน
เวบตรงทมนมปญหาดานความปลอดภยเหมอนกน
สครปตและคกกทอนตรายอาจถกสงไปใหผใช และ
ถงแมจะลงรหส พรอกซเซรฟเวอรกยงอาจถกโจมต
ดวยวธ MITM หรอ HTTPS fingerprinting
นอกจากน พงตระหนกดวยวาเบราวเซอร
บางชนดจะไหลขอมลลบออกไปเมอใชพรอกซแบบ
socks ซงเปนประเภทเฉพาะของพรอกซเซรฟเวอร
ทสามารถทำาอยางอนไดนอกเหนอจากใหคณเขาเวบ
(เชน ใหสงไฟลแบบ FTP) เวลาคณพมพ URL ของ
เวบไซตทอยากด ชอโดเมนของมนจะถกแปลเปน
ไอพแอดเดรสของเวบไซตนนกอน เบราวเซอร
บางชนดทำาแบบนทเครองของคณ (locally) ดงนน
ขนตอนนจงไมผานพรอกซ ในกรณเหลาน คำาขอ
ดทอยไอพของเวบไซตทถกปดกนจะถกสงตอไป
ยง Domain Name System (DNS) เซรฟเวอร
ในประเทศทมการปดกน2
โดยทวไป เราไมแนะนำาใหใครใชพรอกซ
2 โปรดดขอมลเพมเตมทเวบไซต http://tor.eff.org/cvs/tor/doc/
CLIENTS
1 3 6 คมอสอพลเมอง
เซรฟเวอรแบบเปด พรอกซแบบนควรใชเฉพาะ
สำาหรบคนทอาศยอยในประเทศทมความเสยงตำา
ตองการสถานะนรนามเพยงชวคราว และไมตอง
รบสงขอมลใดๆ ทลอแหลมหรอตองเกบเปน
ความลบ
ก�รทนเนล (tunneling)
การทนเนล หรอเรยกอกอยางวาการ
สงตอพอรต (port forwarding) เปนวธทชวยใหผใช
สามารถหอหมขอมลทไมลงรหสดวยโปรโตคอลท
ลงรหส ผใชในประเทศทถกเซนเซอรตองดาวนโหลด
โปรแกรมทจะสราง “อโมงค” (ทนเนล) เชอมระหวาง
คอมพวเตอรตวเองกบคอมพวเตอรทอยในประเทศ
ทไมถกกรอง ผใชสามารถใชบรการอนเทอรเนต
ตางๆ จากคอมพวเตอรตวเองไดตามปกต แตคำาขอ
ใชบรการเหลานจะวงผานทนเนลทลงรหส (en-
crypted tunnel) ไปยงคอมพวเตอรทไมถกเซนเซอร
ซงจะสงตอคำาขอของผใชและรบสงขอมลใหแทน
อกทอดหนง ผใชทมคนรจกในประเทศทไมถกกรอง
สามารถเซตบรการทนเนลสวนบคคล ในขณะท
ผใชทไมมคนรจกแบบนนสามารถซอบรการทนเนล
เชงพาณชย ปกตดวยการจายคาสมาชกรายเดอน
ผใชทใชบรการทนเนลฟรควรตระหนกวา
เครอขายพลเมองเนต 1 3 7
บรการเหลานมกมากบโฆษณา ซงคำาขอดโฆษณา
ตางๆ จะถกสงแบบขอความธรรมดา (plain text
HTTP requests) ซงอาจถกดกจบไดโดยบคคล
ตวกลาง (เชน ไอเอสพ) ซงหลงจากนนกจะรไดวา
ผใชกำาลงใชบรการทนเนลอย นอกจากน บรการ
ทนเนลสวนใหญใช socks พรอกซ ซงอาจไหลคำาขอ
ดชอโดเมนออกไป ตวอยางเวบทใหบรการทนเนล
http://www.http-tunnel.com
http://www.hopster.com
http://www.htthost.com
ขอด
– โปรแกรมทนเนลใชเครอขายการรบสง
ขอมลแบบลงรหส
– โปรแกรมทนเนลสวนใหญสามารถ
พรอกซโปรโตคอลหลายแบบโดยปลอดภยได
ไมจำากดเพยงเวบเทานน
– มบรการทนเนลเชงพาณชยมากมายท
ผใชทไมมคนรจกในประเทศทไมถกกรองสามารถ
ซอได
ขอเสย
– บรการทนเนลเชงพาณชยเปนทรจกด
1 3 8 คมอสอพลเมอง
และอาจถกปดกนไปแลว
– โปรแกรมทนเนลไมสามารถใชโดยผใช
ทเขาอนเทอรเนตจากคอมพวเตอรสาธารณะ ซงไม
อนญาตใหผใชลงโปรแกรมใดๆ เอง เชน อนเทอรเนต
คาเฟหรอหองสมด
– การใชโปรแกรมทนเนลอาจตองใชทกษะ
ทางเทคนคทสงกวาวธหลบเลยงอนๆ
การใชโปรแกรมทนเนลเหมาะสมทสด
สำาหรบผใชทมทกษะทางเทคนค ซงตองการบรการ
หลบเลยงทปลอดภย (แตไมนรนาม) สำาหรบ
โปรโตคอลทมากกวาเวบ และไมไดเขาอนเทอรเนต
จากเครองสาธารณะ บรการทนเนลเชงพาณชย
เปนทางออกทดเยยมสำาหรบผใชทไมมคนรจก
ในประเทศทไมถกปดกน
ระบบก�รสอส�รแบบนรน�ม
เทคโนโลยหลบเลยงและระบบการสอสาร
แบบนรนามมความคลายคลงกน และมกเกยวพนกน
แตทำางานดวยเกณฑทแตกตางกน ระบบการสอสาร
แบบนรนามเนนการรกษาสถานะนรนามของผใช
ดวยการปกปดตวตนของผใชจากผใหบรการเนอหา
นอกจากน ระบบทกาวหนานยงใชเทคนค
เครอขายพลเมองเนต 1 3 9
หลากหลายในการเปลยนเสนทางของขอมล เพอให
มนใจไดวาตวตนของผใชจะถกปกปดจากตวระบบ
เอง ระบบหลบเลยงไมจำาเปนตองเนนสถานะนรนาม
เปนเปาหมายหลก เปาหมายอาจเปนการลงรหสการ
สอสารเพอหลบขอจำากดตางๆ ทปองกนไมใหผใช
สงและรบขอมลผานอนเทอรเนต การหลบเลยงขอ
จำากดดานเนอหาตองใชเทคโนโลยการลงรหสและ
พฤตกรรมลบๆ ลอๆ แตไมจำาเปนตองใชสถานะ
นรนาม
ระบบการสอสารแบบนรนามมกถกใชเพอ
หลบเลยงการปดกน ขอดของการใชระบบแบบน
คอ มเครอขายมากมายทผใชสามารถใชไดทนท
เพอหลบเลยงการปดกน ซงใหประโยชนทางออม
คอสถานะนรนามของผใชดวย
การใชระบบการสอสารแบบนรนามเพอ
หลบเลยงนนทำาไดเฉพาะกบคอมพวเตอรทผใช
สามารถตดตงโปรแกรมได คนทใชอนเทอรเนต
ในทสาธารณะ หองสมด หรออนเทอรเนตคาเฟ จง
ไมนาจะใชระบบแบบนในการหลบเลยงการปดกนได
ระบบนอาจทำาใหคนเลนเนตไดชาลงดวย
ผ ใ ช ท ต อ งก า รหลบ เล ย ง ก า รก รอ ง
อนเทอรเนตระดบชาตหรอไอเอสพ อาจพบวา
หนวยงานของรฐทกรองเนอหานนไดปดกนการใช
1 4 0 คมอสอพลเมอง
ระบบการสอสารแบบนรนามดวย ถาระบบนนใช
พอรตคงท (static port) ผใชสามารถตงคาโปรแกรม
กรองเพอกนไมใหผใชเขาถงระบบนนได ยงระบบ
การสอสารแบบนรนามเปนทรจกมากเทาไร ความ
เสยงทมนจะถกปดกนกสงขนเทานน
นอกจากน หนวยงานของรฐอาจปดกน
ไมใหคนเขาถงโฮสตทใชคอมพวเตอรขางเคยง
(peer) หรอโหนด (node) สาธารณะ ในประเทศ
ทรฐคอยตรวจตราการสอสารระหวางผใชกบระบบ
เหลาน การใชระบบอาจทำาใหผใชตกเปนเปาการ
ตรวจสอบได3
ขอด
– ระบบการสอสารแบบนรนามมอบทง
ความปลอดภยและสถานะนรนามใหกบผใช
– ร ะบบแบบน ม กสามารถพร อกซ
3 สำาหรบขอมลเพมเตมเกยวกบการโจมตระบบการหลกเลยง
ทอาจเกดขนได โปรดดบทความของ Bennett Haselton, “List of
possible weakness in systems to circumvent Internet cen-
sorship,” ท http://peacefire.org/circumventor/list-of-possible-
weaknesses.html และบทโตตอบโดย Paul Baranowski ท www.
peekbooty.org/pbhtml/downloads/ResponseToLopwistcic.pdf
เครอขายพลเมองเนต 1 4 1
โปรโตคอลหลายแบบนอกจากเวบ
– ระบบแบบนมกมชมชนผใชและผพฒนา
ระบบทสามารถใหความชวยเหลอทางเทคนคได
ขอเสย
– ระบบการสอสารแบบนรนามไมไดถก
ออกแบบมาเพอหลบเลยงโดยเฉพาะ ระบบแบบน
สวนใหญเปนทรจกด และอาจถกกรองไดงายมาก
– ผใชทเขาอนเทอรเนตจากคอมพวเตอร
สาธารณะซงไมอนญาตใหตดตงโปรแกรม เชน
อนเทอรเนตคาเฟหรอหองสมด จะไมสามารถใช
ระบบแบบนได
– ตอร (Tor – http://th.wikipedia.org/
wiki/Tor) คอเครอขายทนเนลเสมอนจรง (virtual
tunnel) ทชวยใหคนปรบปรงสถานะนรนามและ
ความปลอดภยในการใชอนเทอรเนตได ตอรยงชวย
ใหผเขยนโปรแกรมสามารถสรางเครองมอสอสาร
ใหมๆ ทเกบตวตนของผใชเปนความลบ ตอรเปน
รากฐานของโปรแกรมมากมายทชวยใหองคกรตางๆ
แลกเปลยนขอมลบนเครอขายสาธารณะได โดย
ไมตองเปดเผยตวตนทแทจรง
http:tor.eff.org
1 4 2 คมอสอพลเมอง
– JAP (http://anon.inf.tu-dresden.de/
index_en.html) ชวยใหผใชทองเวบอยางนรนามได
แทนทจะเชอมตอโดยตรงกบเวบเซรฟเวอร คำาขอ
ของผใช JAP จะตองผานคอมพวเตอรตวกลางทลง
รหสซงเรยกวา mix หลายทอดกอน
http://anon.inf.tu-dresden.de/index_
en.html
– Freenet (http://freenetproject.org/)
คอโปรแกรมฟรทใหคณรบสงขอมลบนอนเทอรเนต
ไดโดยไมตองกลวการเซนเซอร มนเปนระบบแบบ
กระจาย (decentralized) และทงผใหขอมลและผรบ
ขอมลลวนมสถานะนรนาม
http://freenet.sourceforge.net
การใชระบบดงกลาวอาจตองใชทกษะดาน
เทคนคระดบสง ระบบการสอสารแบบนรนามเหมาะ
ทสดสำาหรบผใชทมความรดานเทคนคซงไมไดเขา
อนเทอรเนตจากสถานทสาธารณะ ทตองการทง
บรการหลบเลยงการปดกนและบรการสถานะนรนาม
สำาหรบโปรโตคอลตางๆ นอกเหนอจากเวบ
เครอขายพลเมองเนต 1 4 3
บทสรป
การตดสนใจวาจะใชเทคโนโลยหลบเลยง
แบบใดเปนเรองทผใชควรไตรตรองอยางจรงจง
และละเอยดรอบคอบ วเคราะหความตองการของ
ตวเอง ทรพยากรทม และระดบความกงวลเรอง
ความปลอดภย เทคโนโลยในการหลบเลยงนนม
มากมายหลากหลายรปแบบ แตความสำาเรจในการ
ใชขนอยกบปจจยหลายประการ รวมทงทกษะดาน
เทคนคของผใช ระดบความเสยงดานความปลอดภย
และขอบเขตคนรจกนอกประเทศทถกเซนเซอร
รฐบาลเองกอาจใชมาตรการตอบโตเพอปดกนไมให
คนใชเทคโนโลยหลบเลยงตางๆ
กญแจแหงความสำาเรจของการหลบเลยง
การปดกนคอ ความไวใจไดและประสทธภาพ
ของระบบ ระบบหลบเลยงตองมเปาหมายผใช
ในสถานการณตางๆ หรอสามารถปรบเปลยนให
ตรงกบความตองการได ระบบเหลานตองปลอดภย
เปลยนคาตางๆ ได และไมโฉงฉาง ผใหบรการ
หลบเลยงและผใชควรสรางความไวเนอเชอใจ
ระหวางกน ดวยความเขาใจสภาพแวดลอมดาน
กฎหมายและการเมองของประเทศทผใชอาศยอย
และอธบายขดจำากดของเทคโนโลยหลบเลยงแตละ
ชนดอยางตรงไปตรงมา
1 4 4 คมอสอพลเมอง
หม�ยเหต: วลลเนฟเปนผอำานวยการซตเซน
แลบ (Citizen Lab) ทศนยวเทศศกษามงก (Munk
Centre for International Studies) มหาวทยาลย
โตรอนโต ประเทศแคนาดา เขาทำางานใหกบโครงการ
โอเพนเนตอนชเอทฟ (OpenNet Initiative – ONI)
ในฐานะผพฒนาซอฟตแวรและนกวชาการ ในการ
บนทกพฤตกรรมการกรองและการเฝาสงเกตผใช
เนตของรฐบาลทวโลก ตลอดจนพฒนาเทคโนโลย
หลบเลยงไปดวยในเวลาเดยวกน
นอกจากการเซนเซอรอนเทอรเนต หวขอ
ทเขาสนใจวจยคอ พฤตกรรมการแฮก (hacktivism)
การกอการรายในอนเทอรเนต (cyberterrorism) และ
ความปลอดภยของอนเทอรเนต
เขาจบการศกษาจากโครงการสนตภาพและ
ความขดแยงศกษา (Peace and Conflict Studies)
ของมหาวทยาลยโตรอนโต
2
:
หมนหย�ม ผ�นสอ!!
โดย ‘เชกวารา’
เวบไซตไบโอลอวคอม (BioLawCom.de)
1 4 6 คมอสอพลเมอง
ควรตองบอกกอนว� บลอกตอนนผมงดมนขน
มาปดฝนแลวเลาใหมอกแลวนะครบ (เพมประเดน
ปรบตวอยางนดหนอย) สาเหตกเพราะชวงนวงการ
บลอกในหลายประเทศกำาลงปนปวน เพราะโดนฟอง
กนยกใหญ (ตามขาวฟองหมนประมาทบลอกเกอรท
คาซคสถานกบมาเลเซย) เลยคดเอาเองตามประสา
วาอาจมบลอกเกอรชาวไทยอยากศกษากฎหมาย
เรองนเอาไวบาง เพอเตรยมรบสถานการณหรอภย
ทอาจมาถงตวเขาสกวน และโปรดอยากลวไปเลย
กฎหมายเรองนไมไดเขาใจยากหรอนาเบออยางท
คดหรอกครบ :)
และไอการ “หมนประมาท” นไมวาจะทำา
กนทไหนๆ จะหมนกนหนาบาน แปะไวในหองนำา
เครอขายพลเมองเนต 1 4 7
ประกาศหนาหองพกคร ออกขาวโทรทศน วทย
หนงสอพมพ เวบไซต เวบบอรด หรอแมแตในบลอก
มนกมเงอนไขหรอหลกเกณฑทจะถอเปนความผด
ตามกฎหมายเหมอนๆ กนทงนน เลยไมคอยยงยาก
นกทจะอธบายกนใหเขาใจได
…สำาหรบตวอยางตางๆ ทผมจะยกเพอ
ประกอบบลอกน ...หาก “ผะเอน” ไปสอดคลองหรอ
พองกบชอใคร โดยเฉพาะคนททานชนชอบ กอยา
คดมาก ผมยกใหดมสมสนไปงนเอง …ไมตองฟอง
เรยกคาเสยหายเปนพนๆ ลานโทษฐานท “หมน
ประมาท” ละ แตกอนจะไปถงตวกฎหมาย ขอเลา
ถงความผดฐานนกบสถานการณบานเมองทผานมา
กนนดหนอยกอนนะครบ
ฟองหมน = เครองมอปดป�ก (?)
แตกอน ความผดฐานนอาจไมเปนทใสใจ
ของใครมากนก จนดเหมอนเปนความผดไกลตว
ไมเหมอนความผดฮารดคอรประเภทฆา ลกทรพย
ปลน ขมขน ฯลฯ ทงนเพราะนานๆ ทเราจะไดยนวา
มการฟองรองฐานหมนประมาทกนเสยทหนง แต
เดยวนการฟองรองฐานหมนประมาทกำาลงมาแรง
ขนชารตอนดบตนๆ ของโรงศาล เพราะนอกจาก
ดารานกรองซงมกเปนเหยอขาประจำาของความ
1 4 8 คมอสอพลเมอง
ผดฐานนแลว บรรดา “สอมวลชน” กกำาลงกลาย
เปนเหยออนโอชะของนกการเมองทมความอดทน
ตอการถกดาหรอวพากษวจารณการทำางานตำาลง
เรอยๆ จนชวงหลงมขาวอยบอยๆ วาบรรดาคน
ทำาสอถงกบตองประชมกนดวน เพอหาทางแกไข
ปญหานกขาวหรอสำานกพมพโดนฟองรอง
ตอนนกเลยกลายเปนวา แทนทความ
ผดฐานนจะเปนหลกเกณฑ เปนแบบแผน เพอ
ไมใหผคนในสงคมกระทำาความผด หรอสรางความ
เดอดรอนใหกบผอน เหมอนกบกฎหมายเรองอน
ปจจบนกกลบกลายเปนเครองมอของผมอำานาจ
ของนกการเมอง ของผนำาประเทศ (บางคน) เพอใช
ปดปากและจำากดการทำาหนาทของสอ รวมทงปดห
ปดตาประชาชนไปดวย
พฤตกรรมการฟองรองเรยกคาเสยหายจาก
สอเปนจำานวนเงนหลายๆ หลก (รวมทงการฟองรอง
เพอลงโทษทางอาญา) ดวยขอหาหมนประมาท
ถอเปนเครองมอ “ทางออม” ในการจำากดสทธ
เสรภาพในการรบรขาวสารอยางหนง (ถาทางตรง
กคอสงปดสำานกพมพ ปลดบรรณาธการ เรยกไป
ข เอย ขอความรวมมอ....ฮา) ทงนเพราะการตอง
ตกเปนจำาเลยในศาล นอกจากจะทำาใหสอทถกฟอง
ตองเสยเวลา เสยเงน เสยทอง (จางทนาย) จน
เครอขายพลเมองเนต 1 4 9
เขดขยาดแลว ยอมยงผลใหสอทเหลออกหลาย
สำานก (โดยเฉพาะอยางยงสอกระแสหลกทการ
เสนอขาวเปนไปแบบโจงแจงและตรวจสอบงาย)
รบจดการเซนเซอรตวเองไวกอน เพราะไมอยาก
โดนฟอง เมอเปนเชนน การวพากษวจารณอยาง
ตรงไปตรงมายอมไมเกด เรยกวายงปนนดเดยว
ไดนกหลายตว
เมอสอกระแสหลกทำาหนาทของตวเอง
ไมได หรอทำาไดแตไมอยากทำา สอกระแสรองอยาง
อนเทอรเนตกเลยกลายเปนทางเลอกใหมของ
ประชาชนคนชอบบรโภคขาวสารทหลากหลาย
และวจารณกนแบบตรงไปตรงมามากขน และท
โดดเดนเปนอยางยงในชวงสองสามปมานเหนจะหน
ไมพน “บลอก” กระมงครบ โดยในบรรดาบลอกเกอร
เหลาน กมทงทเปนมอใหม (สนใจการเมอง แตไมเคย
เขยนมากอน) มอเกา (เปนนกเขยน นกขาว) และ
มอเกา (เปนนกวเคราะหวจารณตวยง)
ดงนนจงไมควรตองแปลกใจเลย หาก
ความผดฐานนจะเรมลกลามเขาสวงการบลอก สอท
กำาลงทรงประสทธภาพมากขนเรอยๆ
1 5 0 คมอสอพลเมอง
กฎหม�ยกบก�รหมนฯ
การกระทำาในฐานหมนประมาทตาม
กฎหมายไทยนน ถอเปนความผดทอาจตองชดใช
คาเสยหายตามกฎหมายแพง และอาจตองรบโทษ
ตามกฎหมายอาญา
ตามประมวลกฎหมายอาญา การหมน
ประมาทโดยทวๆ ไป บญญตไวในมาตรา 326 “ผใด
ใสความผอนตอบคคลทสาม ในประการทนาจะทำาให
ผอนนนเสยชอเสยง ถกดหมน หรอถกเกลยดชง
ผนนกระทำาความผดฐานหมนประมาท ตองระวาง
โทษจำาคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนสองหมน
บาท หรอทงจำาทงปรบ”
สวนการหมนประมาทดวยการโฆษณา ซง
มโทษหนกขน บญญตไวทมาตรา 328 “ถาความ
ผดฐานหมนประมาทกระทำาดวยการโฆษณาดวย
เอกสาร ภาพวาด ภาพระบายส ภาพยนตร ภาพ
หรอตวอกษร ททำาใหปรากฏไมวาดวยวธใดๆ แผน
เสยง หรอสงบนทกเสยงบนทกภาพ หรอบนทก
อกษร กระทำาโดยการกระจายเสยง หรอกระจายภาพ
หรอกระทำาการปาวประกาศดวยวธอน ผกระทำาตอง
ระวางโทษจำาคกไมเกนสองป หรอปรบไมเกนสอง
แสนบาท”
สำาหรบในทางแพงทผเสยหายสามารถ
เครอขายพลเมองเนต 1 5 1
รองขอตอศาลใหสงใหจำาเลยชดใชคาเสยหายไดนน
อยในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 423
“ผใดกลาว หรอไขขาวแพรหลาย ซงขอความอน
ฝาฝนตอความจรง เปนทเสยหายแกชอเสยง หรอ
เกยรตคณของบคคลอนกด หรอเปนทเสยหายแก
ทางทำามาหาได หรอทางเจรญของเขาโดยประการ
อนกด ทานวาผนนจะตองใชคาสนไหมทดแทนให
แกเขาเพอความเสยหายอยางใดๆ อนเกดแตการ
นน แมทงเมอตนมไดรวาขอความนนไมจรงแตหาก
ควรจะรได
“ผใดสงขาวสาสนอนตนมไดรวาเปนความ
ไมจรง หากวาตนเอง หรอผรบขาวสาสนนนมทาง
ไดเสยโดยชอบในการนนดวยแลว ทานวาเพยงท
สงขาวสาสนเชนนนหาทำาใหผนนตองรบผดใชคา
สนไหมทดแทนไม”
อม...บางทานอานตวบทแลวยงแอบเกาหว
แกรกๆ ขออนญาตอธบายสำาหรบกรณทวๆ ไป (โดย
ขออนญาตเนนเรองทางอาญา) ประกอบตอ
“การหมนประมาท” ในทางกฎหมายนน
หมายถงการแสดงความหมายใดๆ ออกมาใหบคคล
ใดบคคลหนงนาจะเสยชอเสยง หรอถกบคคลอน
ดหมนเกลยดชง โดยจะเปนการหมนประมาทได
ตองมเงอนไข (วงการกฎหมายใชคำาวา “องค-
1 5 2 คมอสอพลเมอง
ประกอบ”) สำาคญ ดงน
1. ตองม “การใสความ” กน ซงหมายถง
การแสดงขอเทจจรงประการใดประการหนง ซง
อาจเกดขนแลวหรอกำาลงจะเกดขน ของผถกหมน
ประมาท โดยการแสดงนนนาจะทำาใหผนนเสยหาย
เชน กลาววานายทกษณาฉอโกงนายไทย หรอนาย
ปฏสนธเปนคนวางระเบดบานนายกรง เปนตน
โดยการใสความทวา จะกระทำาดวยวธใด
กได เชน พดดวยวาจา เขยนเปนตวอกษร วาดภาพ
ปนรป ทำากรยาทาทาง ภาพถาย ภาพระบายส
หรอทำาเครองหมาย อาท เอาโคมเขยวไปแขวนไว
หนาบานของผอนเพอแสดงวาเปนบานของโสเภณ
เหลานลวนแตสามารถใชเพอแสดงความหมาย
ใหเปนไปในเชงหมนประมาทไดทงสน
อยางไรกตาม ถอยคำาหรอวธการตางๆ
ดงกลาว จะถอเปนการหมนประมาทตามกฎหมาย
หรอไม ศาลจะเปนผพจารณาตามหลกมาตรฐาน
ของคนทวๆ ไป (วงการกฎหมายใชคำาวาหลก
“วญญชน”) ไมไดคดเอาตามอารมณของคนถก
หมนฯ เทานน
เชน มคนกลาววา นายทกษณาเปนคนหนา
สเหลยม หรอนายสพรงเปนคนหนาเหยม ปรากฏวา
...บงเอญนายทกษณาไมชอบอะไรทเปนเหลยมๆ
เครอขายพลเมองเนต 1 5 3
ในขณะทนายสพรงกชอบ เอย ไมชอบอะไรทมน
เหยมๆ ดงนน พอมใครมาพดอยางนกบตน ตน
จะโกรธมาก และถอวาเปนการหมนหยาม ดถก
วงศตระกล เลยจดการฟองศาลเรยกคาเสยหาย
20 ลาน!!
กรณน . . . เมอศาลพจารณาตามหลก
วญญชนแลว คนทวไปยอมกลาววา คำาวา “หนา
เหลยม” หรอ “หนาเหยม” ไมเหนจะเสยหายตรงไหน
อกทงเปนคำาธรรมดาๆ ไมใชถอยคำารายแรงชนดท
จะทำาใหคนทไดฟงรสกเกลยดชงนายทกษณาหรอ
นายสพรงแคเพยงเพราะวามหนาตาเปนเหลยมหรอ
ดเหยม ...ดงนน ยอมไมใชการหมนประมาท เปนตน
2. ตองเปนการใสความดวยสงทสามารถ
พสจนใหเหนจรงได ไมใชเปนแคความคดเหนของ
ผใสความลอยๆ หรอเปนสงทเปนไปไมไดในความ
เปนจรง และตองมการยนยนขอเทจจรงนน เชน
กลาวหาวาเปนคนฉอโกง ลกทรพย ฆาคนอน วาง
ระเบดเมอง เพราะ... เหลานยอมมความเปนไปได
และอาจเกดการตามพสจนได แตถากลาววานาย
ทกษณาเปน “ผปอบ” ดดเลอดคนอน หรอนาย
สพรงเปนคนเลว ...อแบบน ทางกฎหมายเขาไมถอ
เปนการ “ใสความ” เพราะการเปนผปอบ เปนหมา
เปนแมว เปนคนเลว ถอยคำาลกษณะนลวนแลวแต
1 5 4 คมอสอพลเมอง
เปนเพยง “ความคดเหนหรอความรสกของคนพด”
เทานน ไมใช “ขอเทจจรง” หรอมสงทยนยนหรอ
พสจนไดตามทพด
3. การใสความนนตองมบคคลทสามรบร
อยดวย (ภาษากฎหมายเขาใชคำาวา “ใสความตอ
บคคลทสาม”) บคคลทสามในทนหมายถงบคคล
อนใดนอกเหนอจากตวผถกหมนประมาทเอง โดย
กรณนไมจำาเพาะวาผหมนประมาทตองพดกบบคคล
ทสามเทานน ...แมผหมนประมาทจะตงใจพดอยกบ
ผถกหมนประมาทคนเดยว แตถาชดเจนวาในบรเวณ
ทพดกนอยตอนนนมบคคลทสามอยดวย หรอเขา
เหลานนควรจะไดยนเรองราวทพดดวย แบบนก
เขาขายมบคคลทสามรบรเหมอนกน แตถาเปนกรณ
แอบไปชหนาดากนสองตอสองเทานน ไมมคนอน
อยเลยจรงๆ อยางนยงไมถอเปนการ “หมนประมาท”
สรปกคอ ตองใสความกนโดยม “บคคล
ทสาม” รบรเรองทใสความนนดวย
4. ตองสามารถระบรไดแนนอนวาผถก
หมนประมาทเปนใคร ถาจๆ กกลาวขนมาลอยๆ
วานายทกษณาเปนคนขฉอ หรอนายปฏสนธอย
เบองหลงการวางระเบด ...คนชอทกษณาหรอ
ปฏสนธมอยทวบานทวเมอง (ชอหลงน...ไมแน)
คณคนพดหมายถงใคร ทกษณาไหน ปฏสนธไหน??
เครอขายพลเมองเนต 1 5 5
กรณนหากเกดมคนรอนตวขนมาจรงๆ
กยงทำาอะไรคนพดไมได เพราะมนระบไมได เวน
แตผพดจะระบเลย หรอใชคำาทคอนขางชดเจน เชน
นายทกษณา ชนโบสถ หรอนายทกษณา คนทเปน
ผนำาไท นายปฏสนธทมตำาแหนงหวหนาคณะ คคค.
หรอนายสพรงทเปนหวหนาทหารตำาแหนง.... แบบ
นมไดคนเดยว ชดเจน ไมเปนอน คนพดกอาจโดน
ฟองและมความผดได นอกจากนกยงรวมถงการใช
“ฉายา” ทใครๆ เขาใจไดวามคนนอยคนเดยวดวย
ถามเงอนไขครบทงสขอเมอไร กเปนอน
มความผดฐาน “หมนประมาท” โดยการกระทำา
เชนน แมเพยงแค “นาจะ” กอใหเกดความเสยหาย
ขนได กถอเปนความผดแลว ไมจำาเปนตองเกดผล
เสยหายขนจรงๆ แลวกไมสำาคญดวยวาบคคลทสาม
ทเราพดคยดวยนน เขาจะเชอเราหรอไม
เชน นายกระจอกกลาวตอนายมวลไทยวา
นายทกษณา ชนโบสถ ขมขนนางสาวนตรฐ สวน
นายปฏสนธ บญะรฐประหาร กเปนคนลอบทำาราย
นายกรง ...แบบนไมวาสงทนายกระจอกกลาวจะเปน
เรองจรงหรอเรองแตง และไมวานายมวลไทยผฟง
จะเชอหรอไมกตาม แตเมอคำากลาวนครบเงอนไข
ของการ “ใสความ” และ “นาจะ” ทำาใหนายทกษณา
หรอนายปฏสนธเสยชอเสยง ถกคนอนเกลยดชง
1 5 6 คมอสอพลเมอง
อาจไมมคนคบคาสมาคมดวย ยอมมความผดฐาน
หมนประมาท เปนตน
สำาหรบ “การหมนประมาทดวยการโฆษณา”
หรอ “การหมนหยามผานสอ” (ตามหวขอ) นน
กมเงอนไขเดยวกน เพยงแตเปนการหมนประมาท
โดยอาศยวธการปาวประกาศหรอใชสอรปแบบใด
รปแบบหนงเปนตวกลาง ซงดวยเหตทวธการ
ใชสอ ไมวาจะเปนจดรายการสญจร ตงโตะหนา
สภา โทรทศน วทย หนงสอพมพ อนเทอรเนต
เวบบอรด หรอแมแตการเขยนบลอก ยอมเปนผล
ทำาใหมจำานวนผรบร (บคคลทสาม) ถงการใสความ
นนมากกวาปกต (มากกวาหนงคน) และสงผลให
ความเสยหายขยายวงกวางมากขน กฎหมายอาญา
จงกำาหนดโทษใหหนกขนนนเอง (มาตรา 328)
เมอมหลกกตองมขอยกเวน
อยางไรกตาม ใชวาการนำาเรองจรงๆ เทจๆ
ของคนอนมาพดในทสาธารณะหรอพดใหคนอน
ไดรบรกนจะเปนความผดไปเสยทงหมด เพราะ
กฎหมายเขากม “ขอยกเวน” ไมใหการกระทำา
แบบนนถอเปนการ “หมนประมาท” ไดเหมอนกน
ตามกฎหมายอาญามหลกวางไววา ไมวา
ผใสความจะเอาเรอง “เทจ” หรอเรอง “จรง” มาพด
เครอขายพลเมองเนต 1 5 7
กตาม หากคนทพดถงนนเขานาจะเสยชอเสยงหรอ
ถกดหมนเกลยดชงแลวละก ถอเปนความผดอาญา
ทงสน ดงคำากลาวทวา “ยงเปนเรองจรง กยงผด”
ทงนเพราะกฎหมายอาญามองวา เรองทบคคลนนๆ
กระทำาไว ไมวาจะเรองใดกตาม ถาเปนเรองทเจาตว
เขาไมอยากเปดเผยใหบคคลอนไดรแลวละก ใคร
หนาไหนกยอมไมมสทธนำาเรองนนมาเปดเผย
เวนแตการนำามาเปดเผยนนเปนการกระทำา
ไปตามมาตรา 329 ประมวลกฎหมายอาญา ทวา
เปนการกระทำา
(1) เพอความชอบธรรม ปองกนตน หรอ
ปองกนสวนไดเสยเกยวกบตนตามคลองธรรม
(2) ในฐานะเปนเจาพนกงานปฏบตงาน
ตามหนาท
(3) ตชมดวยความชอบธรรม ซงบคคลหรอ
สงใด อนเปนวสยของประชาชนยอมกระทำา หรอ
(4) ในการแจงขาว ดวยความเปนธรรม
เรองการดำาเนนการอนเปดเผยในศาล หรอในการ
ประชม
กรณเหลานยอมไมเปนการหมนประมาท
ยกตวอยางเชน การรายงานใหประชาชน
ทวไปทราบถงการกระทำาความผดของบคคลใด
บคคลหนงตามปกต (คอเขยนขาวเชงรายงาน ไมได
1 5 8 คมอสอพลเมอง
ใสอะไรเพมเตม) การตดปายเตอน (ไมใชประจาน)
เพอใหผใชบรการระวงตวเอง การประกาศจบของ
เจาหนาทตำารวจ ...ฮะแฮม หรอแมแตการรายงาน
ตอประชาชนดวยความตรงไปตรงมาวา ผบรหาร
ประเทศของเรากำาลงมพฤตกรรมไมชอบมาพากล
นาสงสยวาจะโกงกนบานเมอง หรอทำาการคอรรปชน
ปดกนสทธเสรภาพ ใชอำานาจอนไมชอบธรรม ฯลฯ
ทงนกเพอใหประชาชนเจาของประเทศชวยกนจบตา
ดไวใหดๆ
....อแบบนกไมเปนการหมนประมาท ถา
การแสดงความคดเหนตางๆ เปนไปเพอปองกน
ตนเอง ปองกนสวนรวม ตามทำานองคลองธรรม หรอ
ตชมดวยความชอบธรรม และกรณนนอกจากจะไม
เปนการหมนประมาทแลว ตามกฎหมายรฐธรรมนญ
(วา โดนฉกไปละ แตไมเปนไร มปฏญญาสากล)
ยงกำาหนดรบรองใหเปนสทธของปวงชนชาวไทย
ทจะรบรขอมลขาวสารและแสดงความคดเหนอกดวย
อยาทำาเปนเลนไป
ก�รกล�วคว�มจรง: อ�ญ�และแพง
ป.ล. หวขอยอยน ผมแกไขเพมเตมใหม
(วนท 25/01/07 เวลา 15.00 น.) อกครง เพอใหชดเจน
ยงขน โดยตองขอขอบคณคำาถามทายบทความ
เครอขายพลเมองเนต 1 5 9
ของคณมมมดของสงคมนะครบ เพราะทำาใหผมเหน
ขอขาดตกบกพรองอยางสำาคญทเดยว
แมทางอาญาจะมหลกวา “ยงจรง ยงผด”
ดงกลาวมาแลว แตกมขอทควร “ยกเวนโทษ” ให
สำาหรบการกลาวความจรงอยดวยเหมอนกน เพยง
แตในทางกฎหมายอาญานน จะคมครองคนกลาว
ความจรงกตอเมอ “ความจรงนนไมใชเรองสวนตว
และการกลาวเชนนนจะมประโยชนตอสาธารณชน”
เทานน
มาตรา 330 ประมวลกฎหมายอาญา “ใน
กรณหมนประมาท ถาผถกหาวากระทำาความผด
พสจนไดวาขอทหาวาเปนหมนประมาทนนเปน
ความจรง ผนนไมตองรบโทษ แตหามไมใหพสจน
ถาขอทหาวาเปนหมนประมาทนนเปนการใสความ
ในเรองสวนตว และการพสจนจะไมเปนประโยชนแก
ประชาชน”
แตเปนเรองทควรตองสงเกตหนอย โดย
เฉพาะสอและบลอกเกอรทยงพสมยการวพากษ
วจารณการทำางานของผบรหารประเทศ เพราะหาก
ทานสงเกตตวบทกฎหมายขอหลกๆ ทงหมดทยก
มาใหดๆ จะเหนวาแมเงอนไขของการหมนประมาท
ทงตามกฎหมายอาญาและกฎหมายแพงจะเหมอน
กนดงกลาวไปแลวสประการ แตหลกเกณฑในเรอง
1 6 0 คมอสอพลเมอง
ใสความผอนดวยความจรงแลวเปนความผด เปน
หลกตาม “กฎหมายอาญา” เทานน อยาสบสน ทงน
เพราะสำาหรบการเรยกรองคาเสยหายตามกฎหมาย
แพงนน การไขขาวปาวประกาศทถอเปนการหมน
ประมาทตามกฎหมายแพง และผกลาวอาจตองชดใช
คาเสยหาย ตองเปนกรณทผกระทำาใสความผอนดวย
“ความเทจ” เทานน
มาตรา 423 ประมวลกฎหมายแพง ใชคำาวา
“....ซงขอความอนฝาฝน ตอความจรง...”
ดวยสาเหตทวตถประสงคในการลงโทษ
ทางอาญากบทางแพงนนแตกตางกน ทางอาญา
นนมงสรางความเปนระเบยบเรยบรอยแหงสงคม
โดยรวม กรณการหมนประมาทน สงทกฎหมาย
อาญาประสงคจะคมครองคอ “เกยรตยศของมนษย
คนหนง” (รวมทงความเปนสวนตวของเจาของเรอง)
กฎหมายไมตองการใหบคคลใดบคคลหนงตองตก
เปน “ทรงเกยจของสงคม หรอตองเสอมเสยเกยรต”
ดวยเรองราวความเปนมาสวนตว แมเรองนนจะเปน
เรองจรงกตาม เพราะยอมทำาใหสงคมขาดระเบยบ
วนวาย มแตเรองตฉนนนทา ดงนนจะเหนไดวา
ในกฎหมายอาญา ขอยกเวนความผดตามมาตรา
329 (การกระทำาไมเปนความผดเลย) กบขอยกเวน
โทษมาตรา 330 (การกระทำาเปนความผด แตยกเวน
เครอขายพลเมองเนต 1 6 1
โทษให) จงมใหเฉพาะกรณความจรงเพอประโยชน
ตอสาธารณชนโดยรวม หรอเพอปองกนตวเองและ
ผอนเทานน
ยกตวอยางใหเหนงายๆ (จะไดไมสบสนกบ
การเมอง) เชน นาย ก. มพฤตกรรมสำาสอน แอบหน
ไปมเมยนอยจนตองหยากบเมยหลวง นาย ข. รเขา
กจดการไปปาวประกาศ จนใครๆ ตางรงเกยจนาย ก.
แบบนนาย ข. สมควรตองมความผด และตองรบโทษ
ดวย ทงนเพราะเรองนเปนเรองสวนตว แมพสจน
ไดวาเปนเรองจรง มนกไมไดเกดประโยชนโภชผล
ใดๆ ตอสาธารณชนหรอประชาชนทวไป
สำาหรบเปาประสงคทางแพงนน กฎหมาย
แพงเปนเรองการจดการไกลเกลยขอพพาทระหวาง
เอกชนกบเอกชนดวยกน เปนเรองของการ “เยยวยา
ความเสยหาย” และแนนอน จำาเปนตองมการเยยวยา
กตอเมอมความเสยหายทเปนรปธรรมเกดขนจรง
ทางแพงมองวา ถาเรองหนงเรองใดเปนเรองจรง
อยแลว ความเสยหายอนใดทจะเกดขนกบเจาของ
เรองอกยอมไมมหรอไมชดเจน ความเสยหายทควร
ตองไดรบการเยยวยาจะเกดขนไดกตอเมอเรองราว
นนเปนเรองโปปดมดเทจ อนเปนลกษณะของการ
ใสรายปายส เพอทำาใหคนอนมองหรอเขาใจผถก
หมนประมาทคนนนผดไป
1 6 2 คมอสอพลเมอง
เชนนแลว หากนาย ก. ฟองนาย ข. เรอง
ทเอาการมเมยนอยของตวไปปาวประกาศ ทงทาง
แพงและทางอาญา แมนาย ข. อาจไมตองชดใชความ
เสยหายทางแพงใหกบนาย ก. เลย แตนาย ข. กคง
ตองรบโทษทางอาญาในฐานหมนประมาทอยด ...
พอนกภาพออกไหม?
อยางไรกตาม หากมองในภาพรวม “ความ
จรง” สำาหรบทงสองกฎหมาย ไมไดเปนเรองทขดแยง
กนนก การกลาวความจรงสำาหรบกฎหมายอาญานน
“แมเปนความผด” แตกอาจไดรบการ “ยกเวนโทษ”
ได ถาความจรงไดรบการพสจน และเปนเรองทเปน
ประโยชนตอสงคมโดยรวม ในขณะทการกลาวความ
จรงทางแพง (ทอาจดเหมอนจะผดหรอไมเหมาะสม)
คงยงไมถอเปนเรองทผกลาวตองชดใชคาเสยหาย
อะไรใหกบเจาของเรองจรงนน
สดท�ย “คว�มจรง” กเลยเปนสงไมต�ย...
ออ ...ขอเพมเตมอกนดหนง สำาหรบเรอง
คาเสยหายทเรยกรองกนในทางแพงนน (ตอนนนยม
เรยกกนเปนลานๆ) กใชวาเรยกเทาไรจะไดเทานน
เพราะคดแบบน ศาลเทานนทจะเปนผพจารณาให
ตามความเหมาะสม ไอชนดทหมนกนนดๆ หนอยๆ
หยกแกมหยอก แตเลนกนเปนรอยๆ พนๆ ลานน...
เครอขายพลเมองเนต 1 6 3
ออกจะโอเวอรแอกชนไปหนอย
สอ: คว�มรบผดชอบ
อนง แมการวพากษวจารณผอนนนจะ
เปนเรองททำาได แตนนกเปนเรองภายใตกรอบแหง
กฎหมาย ดงนน เวลาจะเขยนอะไรจงควรคดให
รอบคอบ และรบผดชอบกบสงทตวเองเขยนดวย
ดงนน ผมจงเหนดวยอยางยงกบ เจฟ ออ บลอกเกอร
มาเลเซย หนงในสองผตองหาทถกฟอง ซงกลาวไว
ในเนอขาววา
“นายเจฟ ออ ไดอางถงบทความทเคย
โพสตไวในระยะแรกทเรมตนการเขยนบลอกสวนตว
ในบทความนนระบวา บลอกเกอรทกคนจะตอง
รบผดชอบในสงทตนเองเขยนลงในอนเทอรเนต
ดงนนจงควรจะคดใหถถวนกอนทจะมการโพสต
ขอความใดลงไป พรอมยงระบอกดวยวา การถก
ฟองรองดำาเนนคดครงนถอเปนคณปการอกอยาง
หนงของแวดวงบลอกเกอรในมาเลเซย เพราะจะ
ทำาใหผใชอนเทอรเนตทงหลายตระหนกถงขอบเขต
ในการนำาเสนอขอมลของตน ถาสงใดไมเปนความ
จรง หรอเปนเพยงการโจมตบคคลและสถาบน
ลอยๆ ความคดเหนเหลานนจะไดรบการจดการ
โดยอตโนมต”
1 6 4 คมอสอพลเมอง
กอนจากกน แอบหวงใจวา ทเขยนๆ มา
คงพอทำาใหทานทสนใจสอหรอบลอกเกอรไทย
(โดยเฉพาะทชอบวจารณการเมอง) พอเขาใจความ
ผดฐานหมนประมาทกนมากขนนะครบ และเลก
หวาดกลวหรอกงวลวาสงทตนเองทำาอยนนจะนำา
ภย (คาเสยหายหรอคก) มาถงตว (แตภยมดนน
เปนอกเรอง) ตราบใดททานนำาเสนอขอเทจจรงซง
เกยวกบผลประโยชนของประชาชนเจาของประเทศ
แบบตรงไปตรงมา วเคราะหและวพากษวจารณโดย
สจรตและเปนธรรม ยอมไมมใครทำาอะไรทานได
และกฎหมายกยงคมครอง