ความสุขที่ปลายจมูก -...
TRANSCRIPT
ความสขทปลายจมกพระไพศาล วสาโล
พมพครงท ๑ : กรกฏาคม ๒๕๕๓
เรยบเรยงโดย : พระไพศาล วสาโล
รปเลม/ปก : วทญญ พรอมรา
จดทำาโดย : เครอขายพทธกา
๔๕/๔ ซ.อรณอมรนทร ๓๙
แขวงอรณอมรนทร เขตบางกอกนอย
กรงเทพฯ ๑๐๗๐๐
โทรศพท : ๐๒-๘๘๒-๕๐๔๓
๐๒-๘๘๒-๔๓๘๗, ๐๘๖-๓๐๐๕๔๕๘
โทรสาร : ๐๒-๘๘๒-๕๐๔๓
อเมล : [email protected]
เวบไซต: http://www.budnet.org
สนใจสนบสนนการพมพเผยแพร โปรดตดตอเครอขายพทธกา
ค�าน�า
ใคร ๆ กตองการความสข และพยายามท�า
ทกอยางเพอไขวควาหาความสข แตแลวคนสวนใหญ
กลบไมพบสงทตองการ ยงดนรนแสวงหา กยงเปน
ทกขมากขน
ทเปนเชนนกเพราะผคนมกเขาใจวาความสข
นนอยนอกตว แตแทจรงแลว ความสขมไดอยไกลตว
และมใชสงทตองแสวงหา ความสขทแทนนอยกบเรา
แลวทกขณะ และตามเราไปทกหนแหง แตเรามอง
ไมเหนเองเพราะมนอยใกลอยางยง ไมตางจากปลาย
จมกทมกถกมองขาม
เพยงแครจกชนชมสงด ๆ ทเรามอย กจะ
สขไดไมยาก หากพอใจในสงทม ยนดในสงทได และ
ภมใจในสงทเปน กจะแยมยมเบกบานไดตลอดเวลา
ยงไดท�าความด เออเฟอเกอกลผอน รวมทงไดสมผส
กบความสงบเยนภายใน กจะพบวาความสขทแทนน
อยกลางใจเรานเอง
หนงสอเลมเลก ๆ นประกอบดวยสามบทความ
แมเคยตพมพมากอนแลว แตเชอวาการน�ามารวม
พมพใหมจะชวยใหผอานรจกกบความสขทมอยคกบ
ลมหายใจของตนมาชานานแลว ไดมากขน
พระไพศาลวสาโล๒๑ กรกฏาคม ๒๕๕๓
สารบญ
ความสขทถกมองขาม ๑
ความสขทแท ๑๐
ชวตพอเพยง ๒๖
1พระไพศาล วสาโล
ความสขทถกมองขาม
คณเปนคนหนงหรอไมทเชอวา ยงมเงน
ทองมากเทาไร กยงมความสขมากเทานน ความ
เชอดงกลาวดเผน ๆ กนาจะถกตองโดยไมตองเสย
เวลาพสจน แตถาเปนเชนนนจรง ประเทศไทยนา
จะมคนปวยดวยโรคจตนอยลง มใชเพมมากขน
ทง ๆ ทรายไดของคนไทยสงขนทกป ในท�านอง
เดยวกนผ จดการกน าจะมความสขมากกวา
พนกงานระดบลาง ๆ เนองจากมเงนเดอนมากกวา
แตความจรงมไดเปนเชนนนเสมอไป
2ความสขทปลายจมก
หลายปกอนมหาเศรษฐคนหนงของไทยได
ใหสมภาษณหนงสอพมพวา เขารสกเบอหนาย
กบชวต เขาพดถงตวเองวา “ชวต(ของผม)เรม
หมดคาทางธรกจ” ลกลงไปกวานนเขายงรสกวา
ตวเองไมมความหมาย เขาเคยพดวา “ผมจะม
ความหมายอะไร กเปนแค...มหาเศรษฐหมนลาน
คนหนง”
เมอเงนหมนลานไมท�าใหมความสข เขา
จงอยเฉยไมได ในทสดวงเตนจนไดเปนรฐมนตร
ขณะทเศรษฐหมนลานคนอน ๆ ยงคงมงหนา
หาเงนตอไป ดวยความหวงวาถาเปนเศรษฐแสน
ลานจะมความสขมากกวาน ค�าถามกคอ เขาจะ
มความสขเพมขนจรงหรอ ?
ค�าถามขางตนคงมประโยชนไมมากนก
ส�าหรบคนทวไป เพราะชาตนคงไมมวาสนาแมแต
จะเปนเศรษฐรอยลานดวยซ�า แตอยางนอยกคง
ตอบค�าถามทอย ในใจของคนจ�านวนไมนอยได
บางวา ท�าไมอครมหาเศรษฐทงหลาย รวมทง
บล เกตส จงไมหยดหาเงนเสยท ทง ๆ ทมสมบต
มหาศาล ขนาดนงกนนอนกนไป ๗ ชาตกยง
ไมหมด
3พระไพศาล วสาโล
แตถาเราอยากจะคนพบค�าตอบใหมาก
กวาน กนาจะยอนถามตวเองดวยวา ท�าไมถง
ไมหยดซอแผนซดเสยททง ๆ ทมอย แลวนบ
หมนแผน ท�าไมถงไมหยดซอเสอผาเสยททง ๆ ท
มอยแลวเกอบพนตว ท�าไมถงไมหยดซอรองเทา
เสยททง ๆ ทมอยแลวนบรอยค
แผนซดทมอยมากมายนน บางคนฟงทง
ชาตกยงไมหมด ในท�านองเดยวกน เสอผา หรอ
รองเทา ทมอยมากมายนน บางคนกเอามาใสไม
ครบทกตวหรอทกคดวยซ�า มหลายตวหลายคท
ซอมาโดยไมไดใชเลย แตท�าไมเราถงยงอยากจะ
ไดอกไมหยดหยอน
4ความสขทปลายจมก
ใชหรอไมวา สงทเรามอยแลวในมอนนไม
ท�าใหเรามความสขไดมากกวาสงทไดมาใหม ม
เสอผาอยแลวนบรอยกไมท�าใหจตใจเบงบานได
เทากบเสอ ๑ ตวทไดมาใหม มซดอยแลวนบ
พนกไมท�าใหรสกตนเตนไดเทากบซด ๑ แผนท
ไดมาใหม ในท�านองเดยวกนมเงนนบรอยลาน
ในธนาคารกไมท�าใหรสกปลาบปลมใจเทากบเมอ
ไดมาใหมอก ๑ ลาน
พดอกอยางกคอ คนเรานนมกมความสข
จากการได มากกวาความสขจากการม มเทาไร
กยงอยากจะไดมาใหม เพราะเรามกคดวาของ
ใหมจะใหความสขแกเราไดมากกวาสงทมอยเดม
บอยครงของทไดมาใหมนนกเหมอนกบของเดม
ไมผดเพยน แตเพยงเพราะวามนเปนของใหม ก
ท�าใหเราดใจแลวทไดมา
จะวาไปนอาจเปนสญชาตญาณทมอยกบ
สตวหลายชนดไมเฉพาะแตมนษยเทานน ถาโยน
นองไกใหหมา หมากจะวงไปคาบ แตถาโยนนอง
ไกชนใหมไปให มนจะรบคายของเกาและคาบชน
ใหมแทน ทง ๆ ททงสองชนกมขนาดเทากน ไมวา
หมาตวไหนกตาม ของเกาทมอยในปากไมนา
สนใจเทากบของใหมทไดมา
5พระไพศาล วสาโล
ถาหากวาของใหมใหความสขไดมากกวา
ของเกาจรง ๆ เรองกนาจะจบลงดวยด แตปญหา
กคอของใหมนนไมนานกกลายเปนของเกา และ
ความสขทไดมานนในทสดกจางหายไป ผลกคอ
กลบมารสก “เฉย ๆ ” เหมอนเดม และดงนน
จงตองไลลาหาของใหมมาอก เพอหวงจะใหม
ความสขมากกวาเดม แตแลวกวกกลบมาสจดเดม
เปนเชนนไมรจบ นาคดวาชวตเชนนจะมความสข
จรงหรอ ? เพราะไลลาแตละครงกตองเหนอย
ไหนจะตองขวนขวายหาเงนหาทอง ไหนจะตอง
แขงกบผอนเพอใหไดมาซงสงทตองการ ครนได
มาแลวกตองรกษาเอาไวใหได ไมใหใครมาแยงไป
6ความสขทปลายจมก
แถมยงตองเปลองสมองหาเรองใชมนเพอใหรสก
คมคา ยงมมากชนกยงตองเสยเวลาในการเลอก
วาจะใชอนไหนกอน ท�านองเดยวกบคนทมเงน
มาก ๆ กตองยงยากกบการตดสนใจวาจะไปเทยว
ลอนดอน นวยอรค เวกส โตเกยว มาเกา หรอ
ซดนยด
ถาเราเพยงแตรจกแสวงหาความสขจาก
สงทมอยแลว ชวตจะยงยากนอยลงและโปรงเบา
มากขน อนทจรงความพอใจในสงทเรามนนไมใช
เรองยาก แตทเปนปญหากเพราะเราชอบมองออก
ไปนอกตว และเอาสงใหมมาเทยบกบของทเรา
7พระไพศาล วสาโล
มอย หาไมกเอาตวเองไปเปรยบ
เทยบกบคนอน เมอเหนเขาม
ของใหม กอยากมบาง คงไมม
อะไรทจะท�าใหเราทกขไดบอยครง
เทากบการชอบเปรยบเทยบตวเอง
กบคนอน การเปรยบเทยบจงเปน
หนทางลดไปสความทกขทใคร ๆ กนยมใชกน
นสยชอบเปรยบเทยบกบคนอน ท�าใหเรา
ไมเคยมความพอใจในสงทตนมเสยท แมมแฟน
ทด กยงไมพอใจ เพราะรสกวาแฟนของคนอน
สวยกวา หลอกวา หรอเอาใจเกงกวา แมมลกท
นารก กยงไมพอใจเพราะรสกวาสลกของคนอน
ไมได แมจะมหนาตาด กยงร สกวาตวเองไม
สวย เพราะไปเปรยบเทยบตวเองกบดาราหรอ
พรเซนเตอรในหนงโฆษณา
การมองแบบนท�าให “ขาดทน” สองสถาน
คอนอกจากจะไมมความสขกบสงทมอยแลว ยง
เปนทกขเพราะไมไดสงทอยาก พดอกอยางคอ
ไมมความสขกบปจจบน แถมยงเปนทกขเพราะ
อนาคตทพงปรารถนายงมาไมถง ไมมอะไรท
เปนอทาหรณสอนใจไดดเทากบนทานอสปเรอง
8ความสขทปลายจมก
หมาคาบเนอ คงจ�าไดวา มหมาตวหนงไดเนอชน
ใหญมา ขณะทก�าลงเดนขามสะพาน มนมอง
ลงมาทล�าธาร เหนเงาของหมาตวหนง (ซงกคอ
ตวมนเอง) ก�าลงคาบเนอชนใหญ เนอชนนนด
ใหญกวาชนทมนก�าลงคาบเสยอก ดวยความโลภ
(และหลง) มนจงคายเนอทคาบอย เพอจะไปคาบ
ชนเนอทเหนในน�า ผลกคอเมอเนอตกน�า ชนเนอ
ในน�ากหายไป มนจงสญทงเนอทคาบอยและเนอท
เหนในน�า
บอเกดแหงความสขมอยกบเราทกคนใน
ขณะนอยแลว เพยงแตเรามองขามไปหรอไมรจก
ใชเทานน เมอใดทเรามความทกข แทนทจะมอง
หาสงนอกตว ลองพจารณาสงทเรามอยและเปน
อย ไมวา มตรภาพ ครอบครว สขภาพ ทรพยสน
รวมทงจตใจของเรา ลวนสามารถบนดาลความสข
ใหแกเราไดทงนน ขอเพยงแตเรารจกชนชม รจก
มอง และจดการอยางถกตองเทานน
แทนทจะแสวงหาแตความสขจากการได
ลองหนมาแสวงหาความสขจากการ ม หรอจาก
สงท ม ขนตอไปคอการแสวงหาความสขจากการ
ให กลาวคอยงใหความสข กยงไดรบความสข
9พระไพศาล วสาโล
สขเพราะเหนน�าตาของผอนเปลยนเปนรอยยม
และสขเพราะภาคภมใจทไดท�าความดและท�าให
ชวตมความหมาย จากจดนนแหละกไมยากทเรา
จะคนพบความสขจากการ ไมม นนคอสขจาก
การปลอยวาง ไมยดถอในสงทม และเพราะเหต
นน แมไมมหรอสญเสยไป กยงเปนสขอยได
เกดมาทงท นาจะมโอกาสไดสมผสกบ
ความสขจากการ ให และ การ ไมม เพราะนน
คอสขทสงบเยนและยงยนอยางแทจรง
10ความสขทปลายจมก
ความสขทแท
อาจารยพานกศกษากลมใหญไปสมผสชวต
วดปาในภาคอสาน ตลอด ๒ คน ๓ วน นกศกษา
ไมไดเจอน�าอดลม ขนมขบเคยว หรออาหาร
ถกปากเลย ไดกนแตขาวเหนยว น�าพรกกบอาหาร
พนบาน น�ากนกมแตน�าฝน ยงกวานน โทรทศน
กไมไดด เพลงกไมไดฟง ไฟฟากไมม ตองอาศย
แสงเทยนในยามค�าคน ดงนนวนาททขนรถตกลบ
กรงเทพฯ นกศกษาจงดใจกนมาก และเมอรถวง
เขาเมอง จดแรกทจอดกคอชอปปงมอลล ทกคน
11พระไพศาล วสาโล
ตรงรไปซออาหารในซเปอรมารเกตแลวขนขนมา
กนบนรถ กนไปกคยกนไปดวยความรนเรง
บรรยากาศผดกบตอนทอยในวดอยางหนามอเปน
หลงมอ แลวคนหนงกพดขนมาวา “การไดกนของ
อรอยเปนความสขทสดในชวต”
การไดกนของอรอยเปนความสขอยาง
แนนอน แตความสขทเหนอกวานนยงมอกมาก
หลายคนอาจนกถงความสขจากการดหนง ฟง
เพลง ทองเทยว ผจญภย และบางคนกนกถงความ
สขทางเพศ และความสขจากการมทรพยสมบต
และอ�านาจ คนกลมหลงอาจไมสนใจเรองอาหาร
การกนเลย แตมความสขกบการมคนอนคนใหม
รถคนใหม หรอต�าแหนงใหม ๆ ทสงขนเรอย ๆ
อยางไรกตาม ความสขทงหมดทกลาวมา
แมจะมแหลงทมาแตกตางกน แตกมลกษณะอยาง
หนงทเหมอนกน นนคอเปนความสขทเกดจาก
การเราจตและกระตนผสสะ อาหารใหความสข
แกเรากเพราะมนมรสชาตทกระตนลน อาหาร
ตองมรสเปรยว หวาน เคม เผด จงจะถอวาอรอย
ในทางตรงขามถาเปนอาหารจด ๆ กเบอนหนาหน
เลย เพลงทถงใจคอเพลงทมจงหวะทเรวและเสยง
12ความสขทปลายจมก
ทหลากหลาย กระตนใจใหขนลงตามจงหวะ ถา
มแตจงหวะเดยวดวยเครองเลนชนเดยวจะถอวา
เพราะไดอยางไร สวนหนงทสนกกตองมพลอต
เรองและเทคนคทปลกเราใหเกดอารมณทหลาก
หลาย ทงตนเตน ราเรง เศราสลด หรอแมแต
ความสยดสยอง และหวาดกลว หนงทไมมฉาก
ทะเลาะววาท บลางผลาญ ฆาฟนกน ขบรถไลลา
และฉากวาบหวว ยอมถอวาไมสนก ดแลวชวนให
งวงนอน
ในท�านองเดยวกน ความสขจากเพศรสคอ
อะไร หากไมใชความสขจากการกระตนเราใหตน
เตนทงกายและใจจนถงขดสดทเรยกวาไคลแมกซ
เปนเพราะความสขมกจะแยกไมออกจากความตน
เตน หลายคนจงชอบผจญภย หรอท�าสงทเสยง
กบอนตราย เชน ปนเขา ขบรถซง รวมไปถงเลน
การพนน เบาลงมาหนอยกคอการดกฬาซงตอง
มการ “ลน” ใหฝายของตนชนะ และเพอเพมความ
ตนเตนใหมากขนจงตองมการพนนขนตอดวย
ความสขจากความตนเตนยงท�าใหหลายคนชอบด
หนงผ แมจะกลวผกตาม ทงนเพราะชวตประจ�า
วนคอนขางจดชดหรอขาดสงเราใจใหตนเตน
13พระไพศาล วสาโล
มองใหลกลงไปจะพบวา ความสขจากการ
ไดทรพยกเปนเรองของการเราจตกระตนผสสะ
เชนกน ทนททไดของใหมมาเรายอมรสกตนเตน
ดใจ บางคนถงกบนอนไมหลบถงกบลบคล�าทงวน
ทงคน ในขณะทของเดมทมอยแลวไมสามารถ
ท�าใหเกดความสขไดมากเทา เนองจากขาด
มนตขลงทจะปลกใจใหตนเตนไดอกแลว เปน
เพราะความสขเกดจากการไดของใหมมาเชยชม
คนเปนอนมากจงกลายเปนนกชอปปงอยางเอา
จรงจง ทง ๆ ทรวาซอมาแลวกอาจไมมเวลาไดใช
เพราะมของเตมบาน อนทจรงเพยงแคไดเหน
ของใหมทแปลกหแปลกตา กท�าใหมความสขแลว
14ความสขทปลายจมก
ดวยเหตนหลายคนจงนยมเทยวหาง ทง ๆ ทไม
คอยมเงน จนกลายเปนตดเทยวหางไปในทสด
ความสขชนดนท�าใหชวตไมนาเบอหนาย
เพราะมรสชาตแปลกใหมมาเราจตกระตนใจเสมอ
แตปญหากคอความสขชนดนท�าใหเราตองพงพา
วตถสงเสพ ซงในยคปจจบนหมายถงการตองม
เงนใกลมอเพอจะไดมสงเสพอยเสมอ ไมมเงนก
ไมมความสข ทเปนปญหายงกวานนกคอ ไมวาม
เงนเทาไรกไมพอเสยท เพราะความสขชนดน
ตองการของใหมอยเสมอไมหยดหยอน เพราะ
ของใหมเทานนทจะสามารถเราจตกระตนใจได
สวนของเกานนมแตจะท�าใหรสกซ�าซากจ�าเจ
อาหารทอรอยนน ใหความสขกแตในมอ
แรก ๆ แตถากนอาหารจานนนอยทกวน ๆ กจะ
รสกเบอและเอยนในทสด เพลงจะไพเราะก
ตอเมอฟงใหม ๆ แตใครบางทจะฟงเปน
รอย ๆ เทยว ไมชาไมนานกตองไป
หาเพลงใหมมาฟงแทน หนงก
เชนกน ยงดกยงไมสนก
เพราะร แล วว าจะ
ลงเอยอยางไร
15พระไพศาล วสาโล
ไมตนเตนอกแลว ตองไปหาเรองใหมมาด
ความสขจากเพศรสนนกตองการความแปลกใหม
ดวยเหมอนกน ถาซ�าซากเมอไร กไมนาสนใจ
นคอเหตผลทคนจ�านวนไมนอยตองไปหาคใหม
เพอหลกหนความจ�าเจ หาไมกตองมเทคนคแปลก
ใหมไมซ�าเดม เพอจะไดเพมความสขจากเพศรส
นอกจากตองการของใหมอย เสมอแลว
บอยครงกตองเพมปรมาณใหมากขนดวย ไมตาง
จากคนตดเหลา บหร หรอกาแฟ ซงไมเคยเสพ
เทาเดมหรอนอยกวาเดม เพราะเมอกายหรอจต
ถกกระตนมากขน กจะดานชามากขน รสกได
นอยลง ท�านองเดยวกบผวหนงทยงถกสมผส
16ความสขทปลายจมก
เสยดสกยงหนาและดาน ดงนนถาจะกระตนให
รสกตนเตนขนมาเหมอนเดมกตองเพมสงเราให
มากขน ดงนนนกชอปปงจงมกจายหนกขน
เพราะซอของแพงกวาเดมและมากกวาเดม พวก
ทนยมความสขจากเพศรสกยงหมกมนกบเรอง
เพศมากขน เพมคนอนมากขน และมรสนยม
พสดารผาดโผนมากขนจนกลายเปนความวปรต
ไป สวนนกผจญภยกมกไปในทอนตรายมากขน
และถขน กลาวอกนยหนง ความสขจากสงเรา
ไดกลายเปนสงเสพตดอยางหนงไปแลว
ผทพงความสขชนดนยอมไมรจกพอและ
ความพอด และในเมอตองอาศยเงนมาซอสงเสพ
เพอใหความสขชนดน จงตองแสวงหาเงนไมรจก
หยดหยอน และไดเงนมาเทาไรกไมรจกพอเสยท
เคยมการสอบถามชาวอเมรกนวา “เงนจ�านวน
เทาใดถงจะท�าใหคณมความสข” มากกวาครง
ตอบวา “มากกวาทมอยตอนน” ถาถามคนไทย
โดยเฉพาะในเมอง กคงไดค�าตอบคลายกน แตม
ใครบางทจะเฉลยวใจถามตวเองวาทกวนนแมตน
มเงนมากกวาเมอหลายปกอน แตมความสข
มากกวาแตกอนหรอไม และถงจะมความสขมาก
ขนกไมเคยพอใจเสยท
17พระไพศาล วสาโล
เปนเพราะไดเงนมาเทาไรกไมรสกพอใจกบ
ความสขทเกดขนเสยท การหาเงนจงกลายเปน
เรองใหญของชวต จนอาจกลบความส�าคญของ
สงอน ซงมความหมายตอชวต เชน สขภาพ
สมพนธภาพ ครอบครว และความสขทางจตใจ
ความสขแบบนท�าใหเราเปนทาสของวตถ
สงเสพและเงนทองไปไดอยางงายดาย อกทงยง
ท�าใหชวตเหนอยลากบการไลลาหาสงเสพและ
เงนทอง แมไดมาแลวกยงตองคอยปกปกรกษา
มใหใครมาแยงชง รวมทงคอยดแลรกษามให
เสอมสลาย บางครงซอมาแลวกเสยดายทไมไดใช
ดงนนจงตองหาเรองและหาโอกาสใช กลาย
18ความสขทปลายจมก
เปนการเสยเวลาและเพมภาระใหอก แถมยง
ตดสนใจยากเพราะมของให เลอกมากมาย
สดทายเมอทรพยทมอยเกดมอนเปนไป เพราะถก
แยงชงหรอเสอมไปตามกาลเวลา กตองมากลด
กลมเสยใจไปกบมน
ความสขแบบนจะวาไปแลวมโทษมากกวา
คณ เปรยบไปกไมตางจากหญาแหงทแมสามารถ
จดไฟใหแสงสวางได แตกปลอยควนมามากมาย
ท�าใหเคองตา ถาทงชวตมแตความสขชนดน กคง
เหนอยยากไมนอย แตอนทจรงแลวยงมความสข
อกชนดหนง ซงมลกษณะตรงขามกบความสข
ชนดแรก คอแทนทจะเกดจากการเราจตกระตน
ใจใหตนเตน กลบเกดจากความสงบ ยงจตถก
เรานอยเทาไร กยงสมผสกบความสงบและเปนสข
มากเทานน
เวลาเรานงอยบนหาดทรายยามเชา หรอ
อยบนยอดดอยเหนอเมฆ หรออยรมล�าธารอน
ใสเยน ทแรกเราอาจรสกตนตาตนใจกบธรรมชาต
อนงดงาม แตเมอนงเงยบ ๆ อยคนเดยวสกพก
เราจะเรมพบกบความสงบในใจ จะรสกโปรงเบา
และผอนคลายอยภายใน เปนความสขทดเรยบ
19พระไพศาล วสาโล
แตลมลก ตรงใจใหอยากอย ณ ทนนนาน ๆ จน
อาจลมเวลาไปเลย
ในยามนนเราไดสมผสกบความสขอก
ชนดหนง ซงจะเขาถงไดกโดยอาศยจตทสงบ
เทานน ยงสงบมากเทาไร กยงเปนสขมากเทานน
ความสขชนดนจงไมตองการสงเรา แตอาจอาศย
สงกลอมใจเปนเครองชวย เชน เสยงดนตรท
ละเมยดละไม บทกวทไพเราะงดงาม ดวงดาว
ระยบระยบในคนเดอนมด สงเหลานจะชวยใหใจ
ทวนวายยงเหยงคอย ๆ สงบลง จนสมผสไดถง
ความสขทลกซง
20ความสขทปลายจมก
ความสขชนดนเราจะรบรไดกตอเมอมจตท
ประณตละเอยดออน ส�าหรบคนทมจตหยาบ
กระดางยอมยากทจะสมผสกบความสขชนดนได
ดวยเหตนนจงตองหนไปหาความสขทเกดจากการ
เราจตกระตนผสสะ แตยงกระตนมากเทาไร จต
กยงหยาบ และท�าใหตองเขาหาอารมณทหยาบ
มากเทานน เชน เสยงเพลงทกระแทกกระทน
หนงทเตมไปดวยความรนแรง ตรงกนขามคนทม
จตประณต ยอมสมผสกบความสขทประณต
ไดงาย และยงสมผสคนเคยมากเทาไร จตกยง
ประณตขนไปเรอย ๆ จนแมแตความสงบและ
ความเรยบงายทไรการปรงแตงกสามารถท�าใหใจ
เปนสขได
ความสขทเกดจากความสงบนน ทแรกตอง
อาศยความสงบจากสงแวดลอมเปนเครองชวย
เชน อยในปา หรอในหองทไรผคน แนนอนวาผท
คนกบความสขจากสงเรา เมอมาอยปาอนเงยบ
สงบ ไมมหนงด ไมมเพลงฟง และไมมใครคยดวย
ใหม ๆ กยอมกระสบกระสาย ยงไมคอยมอะไร
ใหท�า จตกยงฟงซาน ปรงแตงสารพด แตเมออย
ไปนาน ๆ จนคนกบความเงยบสงบ จตกจะคอย ๆ
21พระไพศาล วสาโล
สงบ ทนกจะเรมมความสขทามกลางบรรยากาศ
ดงกลาว และอยนง ๆ ไดนานขน
อยางไรกตามความสงบของจตทอาศย
สงแวดลอมชวยนน ตองอาศยเวลา อกทงเปน
ความสงบทไมสยงยน เมอใดทออกจากปาหรอ
ออกจากหอง ไปเจอผคนมากมายและงานการ
สารพด ความสงบทมกจะมลายหายไป จตจะกลบ
มาวนวาย ฟงซาน หรอกระเจดกระเจงเหมอนเดม
อก ดงนนจงจ�าเปนทจะตองมวธการทชวยใหจต
สงบไดเรวขนและอยไดนาน
22ความสขทปลายจมก
วธหนงกคอการฝกใหจตจดจออยกบสงใด
สงหนง เพอจะไดไมไปเพนพานฟงซานกบเรอง
ภายนอก เชน ใหจตจดจออยกบลมหายใจเขา
และออก โดยอาจมการนบตามไปดวย วธนเปรยบ
เสมอนการปกจตใหอยกบท เมอไมเพนพานออก
ไปนอกตว หรอไปขดคยเรองเกามาคด หรอปรง
แตงจนตนาการเรองทยงมาไมถง จตกจะสงบลง
ในทสด
การทจตสงบเพราะจดจออยกบสงใดสง
หนง เราเรยกวาจตเปนสมาธ เปนความสงบทเกด
จากการไมมเรองอะไรใหรบรมาก วธนตองอาศย
ÍÍ¡
23พระไพศาล วสาโล
สงแวดลอมชวยดวยในระดบหนง เชนอยในท ๆ
ไมมเสยงอกทกครกโครม หรอไมมงานทตอง
เกยวของกบผคนมาก ค�าถามกคอถามเรองทจะ
ตองรบรหรอมคนทจะตองเขาไปเกยวของ เราจะ
สามารถรกษาจตใหสงบไดหรอไม ค�าตอบคอได
แตตองอาศยสตเขาชวย
สตชวยใหเราสามารถรบรสงตาง ๆ โดยท
ใจยงสงบได เพราะไมวารบรอะไรกตาม สตชวย
ใหใจปลอยวางสงตาง ๆ ลงไปได ไมปรงแตงจน
วนวาย หรอไมเขาไปในอารมณหงดหงดร�าคาญใจ
ทนททรวาจตก�าลงฟงซานหรอเรมจะขนเคองใจ
สตกดงจตออกจากอาการดงกลาว กลบมาสภาวะ
ปกต จตทมสตเปนเครองปองกนจงปลอดพนจาก
สงรบกวน ดงนนจงมความสงบ และสามารถ
จดจอสงใดสงหนงไดอยางตอเนอง จงเกดเปน
สมาธไดงาย
ความสงบของจตนนเกดขนไดเพราะรจก
ปลอยวาง เราปลอยวางไดเพราะสตชวยใหเรา
รทนวาก�าลงเกดขนอะไรกบจต ชวยใหไมเผลอ
เขาไปในความฟงซาน แตยงมอกสงหนงทชวยให
เราปลอยวางไดอยางรวดเรว นนกคอปญญา
24ความสขทปลายจมก
ไดแก ความรเทาทนในความเปนจรงของชวต
ความสญเสยพลดพรากจากคนรกไมท�าใหเรา
เศราโศกกลมใจจนกนไมไดนอนไมหลบ นนก
เพราะเรามปญญาตระหนกชดวานเปนธรรมดา
ของชวต เมอถกต�าหนตเตยนเรากไมโกรธ เพราะ
รวามสรรเสรญกตองมนนทาเปนธรรมดาของโลก
ปญญาชวยใหเราไมทกขไปกบความผนผวน
ปรวนแปรของชวตและโลก จงสามารถรกษาใจให
สงบได
สตและปญญา ท�าใหเราสามารถรกษาใจ
ใหสงบไดไมวาจะอยทใด ในสถานการณอะไร
กตาม จงน�าความสขอนประณตมาใหแกเราได
ในทกโอกาส แมจะอยบนทองถนน ในเมอง หรอ
ทามกลางฝงชน ไมวาจะประสบความส�าเรจหรอ
ความลมเหลวกยงเปนปกตอยได จงเปนความ
สขทไมตองพงพาสงภายนอก และประเสรฐกวา
ความสขทเกดจากการเราจตกระตนใจซงตอง
อาศยสงเรา เปนความสขทท�าใหเราไมตองดนรน
ไลลาหรอเหนอยยากกบการรกษาทรพยสมบต
จงท�าใหเราเปนอสระอยางแทจรง นใชไหมทเปน
ความสขทเราควรมโอกาสสมผสขณะทยงมลม
หายใจอย
25พระไพศาล วสาโล
ความสขชนดนมใชสงไกลเกนเออม หากม
อยแลวในทกขณะ และสามารถพบไดกลางใจของ
เรานเอง
26ความสขทปลายจมก
ชวตพอเพยง
คณอยากไดกลองถายรปแบบดจตอลสก
ตวหนง หลงจากหาขอมลมาหลายวนทงจาก
หนงสอพมพและคนรจก กตดสนใจไดวาจะซอ
ยหอและรนอะไร คณใชเวลา ๒-๓ วนในการหา
รานทขายถกทสด แลวคณกพบรานหนงซงขาย
ต�ากวาราคาทวไปถง ๒๕ % คณตดสนใจควก
เงน ๗,๕๐๐ บาท แลวพากลองใหมกลบบานดวย
ความปลมใจทไดทงของดและราคาถก
27พระไพศาล วสาโล
แตเมอกลบถงบาน ตงใจวาจะไปเลาให
เพอนบานฟง แตกลบพบวาเขาเพงซอกลองยหอ
และรนเดยวกบคณ แตซอไดถกกวานน คอจายไป
เพยง ๕,๐๐๐ บาทเทานน คณจะรสกอยางไร ?
ยงจะยมไดอกหรอไม ?
ถาคณยมไมออก กนาถามตวเองวาท�าไม
ถงเปนเชนนน ? กคณเพงไดของใหมมา แถม
จายนอยกวาคนทวไป อกทงสนคากมคณภาพ
และถกใจคณเสยดวย ทงหมดนเปนเหตผลทคณ
นาจะดใจมใชหรอ ? แตท�าไมคณถงเสยใจหรอถง
กบโมโหตวเอง เปนเพราะคณไปเปรยบเทยบกบ
เพอนบานใชหรอไม ?
คณมกลองดทนาพอใจ แตทนททคณไป
เปรยบเทยบกบกลองของคนอน ความรสกไม
พอใจกเขามาแทนท คนเราไมพอใจกบสงทตนม
กเพราะเหตน จงมผกลาววาการเปรยบเทยบกบ
คนอนเปนหนทางลดไปสความทกข เคยสงเกต
หรอไมวา มคนจ�านวนไมนอยทมกคดวารถของคน
อนดกวารถของตว แฟนของคนอนสวย(หรอหลอ)
กวาแฟนของตว ลกของคนอนเกงกวาลกของตว
และอาหารทคนอนสงมกนากนกวาจานของตว
28ความสขทปลายจมก
ถาคณเปนหนงในจ�านวนนน ชวตจะหาความสข
ไดยาก แมจะไดมามากเทาไร กไมพอใจเสยท
อยาวาแตของทซอมาดวยเงนของตวเลย
แมของทเราไดมาฟร ๆ เชน ไดโทรศพทมอถอ
มาฟร ๆ ๑ เครอง ทจรงนาจะดใจ แตเมอรวาคน
อนไดรบแจกรนทดกวาและแพงกวา จากเดมท
เคยยมจะหบทนท แถมยงจะทกขยงกวาตอนทยง
ไมไดรบแจกดวยซ�า นนเปนเพราะไปเปรยบเทยบ
กบคนอนใชไหม ? ทง ๆ ทตนมโชคแลว แตกยง
รสกวาตนโชคไมดเหมอนคนอน
29พระไพศาล วสาโล
ความทกขของผ คนสมยนสวนใหญเกด
ขนเพราะไปมองคนอนมากเกนไป เราจงไมเคย
พอใจกบสงทมหรอเปนเสยท แมวาจะสวยหรอ
หนดเพยงใด กยงรสกวาตวเองขเหร ผมไมสลวย
ผวคล�าไป แถมวงแขนกไมขาวนวลเหมอนดารา
แตเมอใดทเราหนมาพอใจกบสงทตนม มองเหน
แงดของสงทมอยและเปนอย ความสขจะเพมพน
ขนมามากมายทนท จตใจจะเบาขน และชวตจะ
หายเหนอย เพราะไมเหนความจ�าเปนทจะตองวง
ไลลาหาซอสงของตาง ๆ มากมายเพยงเพอจะไดม
เหมอนคนอนเขา
พอใจในสงทเราม ภมใจในสงทเราเปน
เหนคณคาของสงทมอยกบตว นคอเคลดลบสชวต
ทเบาสบายและสงบเยน ดวยเหตน “สนโดษ” จง
เปนสงทมความส�าคญอยางยงตอชวต
สนโดษไมไดหมายถงการอยคนเดยวไม
สงสงกบใคร และไมไดหมายถงความเฉอยเนอย
ไมกระตอรอรน แตคอความพอใจในสงทเรามและ
ยนดในสงทเราเปน ไมปรารถนาสงทอยไกลตว
หรอเปนของคนอน ถามสนโดษกจะพบกบความ
สขในปจจบนทนท แตถาไมมสนโดษ กตองหวง
30ความสขทปลายจมก
ความสขจากอนาคต ซงกไมแนวาจะมาถงหรอ
ไม แตจะมาหรอไมมา ทแน ๆ กคอไมมความสข
กบปจจบน
คนทไมร จกสนโดษจง “ขาดทน” สอง
สถาน คอนอกจากจะไมมความสขกบสงทมอย
แลว ยงเปนทกขเพราะสงทปรารถนายงมาไมถง
ในทางตรงขาม คนทพอใจในสงทมอยหรอเปน
อย แมสงทดกวายงมาไมถง กยงมความสขอย
·ÓäÁ·ÓäÁ
·ÓäÁ·ÓäÁ
·ÓäÁ
31พระไพศาล วสาโล
กบตว และเมอสงทดกวามา
ถง กยงมความสขมากขน ผ
ทร จกสนโดษจงมความสขในทก
สถาน แตนนไมไดหมายความวาเขาจะ
งอมองอเทาหรอนงเลนนอนเลนอยเฉย ๆ เขายงม
ความขยนหมนเพยร ปรบปรงตนเองและงานการ
ใหเจรญกาวหนาอยเสมอ แตขณะทท�านนกยงม
ความสขกบสงทมอยเปนอย โดยไมหวงความสข
จากสงทคอยอยขางหนา
เมอร จกพอใจในสงทมหรอเปน เรากร
วาเมอไรควรพอเสยท ในทางตรงกนขามคนท
ไมพอใจในสงทมหรอเปน ไดเทาไรกไมรจกพอ
จรงอยตอนไดมาใหม ๆ กมความสขดอยหรอก
แตไมนานความสขนนกเลอนหายไป ของใหม
นนเมอกลายเปนของเกา เสนหดงดดใจกมกจะ
จางลง ยงชอบเปรยบเทยบกบคนอน เหนเขาม
ของดกวาสวยกวา ความรสกไมพอใจกบสงทตน
มอยกเพมมากขน ท�าใหตองหามาใหม แตเมอ
ไดมาแลวกเขาสวงจรเดม จงไมแปลกทบางคน
แมมรองเทา ๓๐๐ คแลวกยงไมรจกพอเสยท ยง
อยากไดคใหมอยอก มซดเพลงนบพนแผนแลว
32ความสขทปลายจมก
กยงอยากไดแผนใหมอยอก ในท�านองเดยวกน
เศรษฐแมมเงนหมนลานแลวกยงอยากไดเพมอก
หนงลาน แนนอนวาเมอไดมาแลวกยงอยากได
เรอยไป ค�าถามกคอแลวเมอไรจงจะพอเสยท?
ชวตทไมรจกพอใจสงทมหรอเปน คอชวต
ทตองวงไมหยดเหมอนคนทวงหนเงากลางแดด
วงเทาไร ๆ เงากยงวงไลตาม ไมวาจะวงไปได
ไกลแคไหน เงากยงตามอยด มหน�าซ�ายงวงก
ÅÒÀ
ÂÈ
33พระไพศาล วสาโล
ยงเหนอย แดดกยงเผา ท�าอยางไรดถงจะหนเงา
พน ? ค�าตอบกคอเขามานงนง ๆ อยใตรมไม ไม
ตองวง เพยงแตรจกหยดใหเปน ไมเพยงเงาจะ
หายไป ยงไดสมผสกบความสงบเยน อกทงยง
หายเมอยลาดวย
ชวตทร จกพอยอมมความสขกวาชวตท
ดนรนไมหยด ขณะเดยวกนกมเวลาส�าหรบการท�า
สงทมคณคาตอชวต แทนทจะตงหนาตงตาหาเงน
ไลลาหาสนคารนใหม หรอเอาแตเทยวชอปปง กม
เวลาอยกบครอบครวมากขน ไดท�างานชวยเหลอ
ชมชน ศกษาหาความร และฝกฝนพฒนาจตใจ
คณภาพชวตจะเจรญงอกงามมากขนและมความ
สขมากขนดวย
ชวตทร จกพอนนนอกจากจะเกดขนได
เพราะมความพอใจในสงทมอยและเปนอยดงได
กลาวมาแลว อกปจจยหนงทส�าคญมากกคอ การ
ตระหนกชดในคณและโทษของวตถสงเสพ วตถ
หรอสงเสพรวมไปถงทรพยสมบตทงหลายนน ม
ประโยชนตรงทใหความสขในทางกาย เชน ท�าให
มความเปนอยทสขสบาย ท�าใหสามารถท�ากจการ
งานตาง ๆ ไดอยางสะดวก เชน รถยนตชวยให
34ความสขทปลายจมก
เดนทางไดรวดเรว เปนตน แตในเวลาเดยวกน
มนกมโทษอยดวย ประการแรกกคอภาระในทาง
จตใจ เชน ท�าใหเกดความหวงกงวลอยเสมอวา
จะมใครขโมยไปหรอไม และถาหายไปกยงทกข
ประการตอมาคอภาระในการดแลรกษาและ
ปองกน บอยครงยงเปนภาระในการใชดวย เพราะ
เมอซอมาแลวถาไมใชกรสกเสยดาย จงตองเจยด
เวลามาใชมน ท�าใหมเวลาวางเหลอนอยลง
วตถสงเสพนนไมไดดงเงนไปจากกระเปา
ของเราเทานน แตยงแยงชงเวลาและพลงงาน
จากเราไป ยงมวตถสงเสพมากเทาไร เวลาและ
พลงงานส�าหรบเรองอนกมนอยลง สมบตบาง
อยางนนดเผน ๆ เหมอนกบท�าใหเรามเวลามาก
ขน เชน รถยนต แตหากพจารณาใหถถวนอาจ
พบวารถยนตนนชวยประหยดเวลาใหแกเราไมได
มากอยางทนก เคยมผค�านวณเวลาทงหมดทใช
ไปกบรถยนต เรมตงแตเวลาทใชในการ
หาเงนมาซอรถ ซอน�ามน จายคา
อะไหล คาซอมรถ คาประกน
และคาภาษ รวมทงเวลาท
ใชไปกบการดแลรกษารถ
OIL
35พระไพศาล วสาโล
เชน ลางรถ น�ารถไปตรวจสภาพ น�ารถไปซอม
ตลอดจนเวลาทใชในการขบรถและหาทจอดรถ
เมอเอาเวลาทงหมดไปหารกบระยะทางทเดนทาง
ดวยรถยนต ค�าตอบทไดคอ ๘ กโลเมตรตอชวโมง
หมายความวา แมวาเราจะขบรถดวยความเรว
๘๐ กโลเมตรตอชวโมง แตในความเปนจรงแลว
๘ กโลเมตรตอชวโมงคอตวเลขสทธจากการเดน
ทางดวยรถยนต พดอกอยางคอรถยนตไมไดชวย
ใหเราเดนทางเรวกวารถจกรยานสกเทาไรเลย
เวลาทสญเสยไปกบรถยนตตลอดจนวตถ
สงเสพทงหลายนน มมากกวาทเราคด สงท
àÇÅÒ
36ความสขทปลายจมก
ชวยประหยดเวลานนบอยครงกไมไดชวยใหเรา
มเวลาวางมากขนเลย ดงเหนไดวายงมรถยนต
มากเทาไร คนกยงเสยเวลาอยบนรถยนตมาก
เทานน และมเวลาอยในบานนอยลง การพฒนา
ความเรวของรถยนตใหเพมมากขน ไมไดชวยให
คนมเวลาเปนของตนเองเพมขนเลย กลบมนอยลง
ดวยซ�า นาแปลกใจไหมวาคนในสงคมสมยใหม
แมมอปกรณประหยดเวลาอยเตมบาน แตเหตใด
กลบมเวลาวางนอยกวาคนในชนบทซงไมมแมแต
รถยนต หมอหงขาวไฟฟา หรอมามา ในขณะท
คนชนบทมเวลานงเลนอยกบลกหลานและกนขาว
พรอมหนากบคนในบาน แตคนในเมองกลบแทบ
ไมมเวลาท�าเชนนนเลย
มองใหถถวนแลว “ตนทน” ทตองจายใหแก
วตถสงเสพนนไมไดมแค เงน เวลา พลงงาน และ
ภาระทางจตใจเทานน มนอาจรวมไปถงวถชวตท
พงปรารถนาดวย
หน มผ หนงไดไปฝกบ�าเพญพรตกบคร
ผเฒา การปฏบตของเขาเจรญกาวหนาเปนล�าดบ
จนอาจารยไมมอะไรจะสอนเขาอกแลว จงแนะ
ใหเขาแยกไปปฏบตแตผเดยวในอกดานหนงของ
หบเขา
37พระไพศาล วสาโล
ชายหนมตงหนาตงตาปฏบตธรรม แตแลว
วนหนงกพบวาเสอของเขาซงมอยตวเดยวถกหน
กดจนเปนรวขณะผงลม เขาไปขอเสออกตวจาก
ชาวบาน แตหนกกดอกจนเปนร เขาจงไปขอแมว
มาตวหนง ปญหาจากหนหมดไป แตมปญหาใหม
เกดขนมา แมวตองกนนม ดงนนนอกจากขอ
อาหารแลวเขายงตองขอนมจากชาวบาน ในทสด
เขาแกปญหาดวยการเอาววมาเลยง แตก
ท�าใหเขามเวลาภาวนานอยลงเพราะ
ตองไปตดหญามาเลยงวว เขาจง
ไปจางคนงานมาดายหญา
38ความสขทปลายจมก
ท�าไปไดสกพกเงนกรอยหรอ จงตองไป
จารกขอเงนจากชาวบานถขนและไกลขน กลาย
เปนเรองยงยากขนมา สดทายเขากแกปญหาดวย
การแตงงานกบสาวคนงานเสยเลย นอกจากจะ
ไมเสยเงนแลว ยงไดภรรยามาชวยงานบานและ
ชวยท�ามาหากนใหดวย ไมนานเขากกลายเปน
เศรษฐในหมบาน
หลายปตอมาอาจารยเฒาผานมาเยยมเขา
อาจารยตกใจทเหนคฤหาสนหลงใหญมาแทนท
กระทอม เมอพบลกศษย อาจารยถามวาเกด
อะไรขน ค�าตอบของลกศษยกคอ “อาจารยอาจ
ไมเชอผม แตไมมวธอนอกแลวทผมจะรกษาเสอ
ของผมไวได”
39พระไพศาล วสาโล
ชายหน มเรมต นด วยชวตนกพรตแต
สดทายกลงเอยดวยการแตงงานและกลายเปน
เศรษฐ ทงหมดนเรมตนทการหาแมวมาเลยงท
บานเพอแกปญหาหนกดเสอ วธนสะดวกกจรง แต
ทเขานกไมถงกคอมนมภาระตดตามมาดวย คอ
ตองหานมมาเลยงแมว ทกครงทเขาแกปญหาดวย
วธทสะดวกแรง กจะมปญหาอนตดตามมาเปน
ลกโซ จนชวตเหนหางจากจดหมายทตงไว หาก
เขาเพยงแตลงแรงท�ากบดกหน หรอหาวธแขวน
เสอใหไกลหน ชวตกคงไมกลบตาลปตรเชนนน
เรองนไมไดเปนอทาหรณส�าหรบนกพรต
หรอผ ปฏบตธรรมเทานน แตยงเปนบทเรยน
ส�าหรบทกคนวา ความสะดวกสบายนนไมใชสงท
ไดมาเปลา ๆ แตตองแลกมาดวยบางสงบางอยาง
ทอาจมคณคาตอชวตของเรา และสงนนอาจหมาย
ถงจดหมายหรอวถชวตทพงปรารถนา ตวอยาง
ทชดเจนคอ โทรศพทมอถอ และอนเตอรเนต
เทคโนโลยทงสองชวยใหเราตดตอสอสารกบผอน
ทอยไกลไดสะดวกขน แตยงตดตอไดสะดวก ก
ยงชวนใหใชบอยขน จนในทสดผใชกลบไมมเวลา
ทจะใหกบครอบครวหรอคนทบาน ความสมพนธ
40ความสขทปลายจมก
เหนหางจนหมางเมน ซงเทากบผลกดนใหไป
หมกมนกบเทคโนโลยมากขน จนเกดชองวางใน
การสอสารกบผคนโดยเฉพาะคนใกลชด ดงเหน
ไดจากหนมสาวจ�านวนมากในปจจบน
ความตระหนกถงโทษหรอภาระทเกดจาก
วตถสงเสพ ไมวาจะสะดวกสบายหรอสนกสนาน
เอรดอรอยเพยงใด ชวยใหเรามความระมดระวง
ในการใชสอยและครอบครองวตถสงเสพทงหลาย
ไมส�าคญผดไปวายงมมากเทาไรยงด มความ
ใครครวญมากขนวามเทาไรถงจะพอด บรโภค
แคไหนถงจะเปนคณมากกวาโทษ
MINDOWS LIVE MESSENGER
41พระไพศาล วสาโล
ความพอใจในสงทมอยเปนอยนนเปนเรอง
คณภาพจต สวนความเขาใจหรอตระหนกถงคณ
และโทษของวตถสงเสพนนเปนเรองของปญญา
ทงคณภาพจตและปญญาดงกลาวชวยใหชวตรจก
พอและเกดความพอดในการบรโภคและใชสอย
อยางไรกตามบางครงแมจะรวาเทาไรถงจะพอด
แตใจไมคลอยตาม ยงตดในความสะดวกสบาย
หรอเอรดอรอย ท�าใหไมรจกพอในการบรโภค
หรอครอบครอง
ในกรณเชนนสงหนงทจะชวยไดคอการ
ก�าหนดขอบเขตใหแกตนเอง วาจะบรโภคเทาไรใน
แตละวน หรอซอไดเทาไรในแตละเดอน เชน
คนทตดอนเตอรเนตหรอโทรทศน ควรก�าหนด
วาจะใชหรอดอยางมากทสดวนละกชวโมง สวน
คนทตดชอปปงกอาจก�าหนดวนยใหตวเองวาจะ
เขาหางเพยงสปดาหละครง และจะเขากตอเมอ
มรายการสนคาอยในมอแลวเทานน และจะไม
ซอสงทอยนอกรายการ ดยงกวานนกคอ จะงด
ใชบตรเครดตชวงวนหยดสดสปดาห หรอมบตร
เครดตไมเกน ๒ ใบ เปนตน
42ความสขทปลายจมก
การมวนย ความพอใจในสงทม และการ
มปญญาเหนถงคณและโทษของสงเสพ คอปจจย
สามประการทชวยใหเกดทงความร จกพอและ
ความพอดในการบรโภคใชสอย
น�าพาชวตสมตใหมทเปนนายเหนอวตถ
เพราะสามารถรจกใชใหเปนเครองมอสรางความ
เจรญงอกงามแกชวตได โดยไมตองตกเปนทาส
ของมนดงแตกอน
สอและหนงสอจากเครอขายพทธกา๑. เปนไทย เปนพทธ และเปนสข
พระไพศาล วสาโล ราคา ๗๕ บาท
๒. ซดเสยง บทพจารณาตายกอนตาย
ราคาแผนละ ๕๐ บาท
๓. ซด รวมบทความมองยอนศร
ราคาแผนละ ๓๐ บาท
๔. ซด รวมบทความมองอยางพทธ
ราคาแผนละ ๓๐ บาท
๕. ดวด สความสงบทปลายทางบทเรยนชวต
ในยามเจบปวย
ราคาแผนละ ๕๐ บาท
๖. ระลกถงความตายสบายนก พระไพศาล วสาโล
เขยน/เรยบเรยง ราคา ๔๐ บาท
๗. ชวตและความตายในสงคมสมยใหม
พระไพศาล วสาโล, สลกษณ ศวรกษ, นธ เอยวศรวงศ
และพรทพย โรจนสนนท
เจมศกด ปนทอง ด�าเนนรายการ ราคา ๕๕ บาท
๘. ความตายในทศนะของพทธทาสภกข
โดย พระดษฎ เมธงกโร, สนต หตถรตน,
เอกวทย ณ ถลาง, นธพฒน เจยรกล,
สวรรณา สถาอานนท และประชา หตานวตร
ราคา ๗๐ บาท
๙. บทเรยนจากผจากไป
น.พ.เตมศกด พงรศม และอโนทย เจยรสถาวงศ
บรรณาธการ ราคา ๑๐๐ บาท
๑๐. เผชญความตายอยางสงบ :
สาระและกระบวนการเรยนร เลม ๒
พระไพศาล วสาโล และคณะเขยน
นงลกษณ ตรงศลสตย บรรณาธการ ราคา ๙๙ บาท
๑๑. ฝาพนวกฤตศลธรรมดวยทศนะใหม
พระไพศาล วสาโล เขยน/เรยบเรยง ราคา ๘๐ บาท
๑๒. สขสดทายทปลายทาง
กรรณจรยา สขรง เขยน ราคา ๑๙๐ บาท
๑๓. รงอรณทสคะโต
พระไพศาล วสาโล ราคา ๖๐ บาท
๑๔. วถพทธ วถไท ในยคบรโภคนยม
พระไพศาล วสาโล สมทบคาพมพ ๑๐ บาท
๑๕. เหนอความตาย : จากวกฤตสโอกาส
พระไพศาล วสาโล เขยน/เรยบเรยง ราคา ๑๒๐
บาท
๑๖. ฉลาดทำาใจ หนกแคไหนกไมทกข
สขเพยงใดกไมพลง
พระไพศาล วสาโล ราคา ๙๙ บาท
๑๗. มองอยางพทธ เพอความเขาใจในชวต
และสงคม
พระไพศาล วสาโล, อรศร งามวทยาพงศ
และสมเกยรต มธรรม, พจน กรชไกรวรรณ
บรรณาธการ ราคา ๗๕ บาท