มาตรฐานการสอบบัญชี รหัส 501 ...isa 501 - หล...
TRANSCRIPT
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
มาตรฐานการสอบบญช รหส 501
หลกฐานการสอบบญช – ขอพจารณาเพมเตมเฉพาะรายการ
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
ISA™ 501 - หลกฐานการสอบบญช – ขอพจารณาเพ มเตมเฉพาะรายการ ท เผยแพรเปน
ภาษาองกฤษในเดอนเมษายน พ.ศ. 2553 โดย International Auditing and Assurance Standards
Board (IAASB) ของ International Federation of Accountants (IFAC) ไดแปลเปนภาษาไทยโดย
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ ในเดอนมถนายน พ.ศ. 2555 และท าซ าโดยไดรบอนญาต
จาก IFAC ทงน ขนตอนในการแปลมาตรฐานการสอบบญชระหวางประเทศไดรบการพจารณาจาก
IFAC และการแปลน ไดด าเนนการตาม “แถลงการณนโยบาย – นโยบายในการแปลและท าซ า
มาตรฐานทออกโดย IFAC” ขอความของมาตรฐานการสอบบญชระหวางประเทศทงหมดท ไดรบ
การอนมตคอขอความท เผยแพรเปนภาษาองกฤษโดย IFAC
ขอความภาษาองกฤษของ ISA™ 501 - หลกฐานการสอบบญช – ขอพจารณาเพ มเตมเฉพาะรายการ
© 2010 สงวนลขสทธ โดย International Federation of Accountants (IFAC)
ขอความภาษาไทยของมาตรฐานการสอบบญช รหส 501 - หลกฐานการสอบบญช – ขอพจารณา
เพ มเตมเฉพาะรายการ © 2012 สงวนลขสทธ โดย International Federation of Accountants
(IFAC)
ต น ฉ บ บ : Handbook of International Quality Control, Auditing, Review, Other Assurance,
and Related Services Pronouncements ISBN: 978-1-60815-052-6
ตดตอ [email protected] เพ อขออนญาตท าซ า ครอบครองหรอเปนส อ หรอใชเอกสารฉบบน
ในลกษณะอ นท คลายคลงกน
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภไดปรบปรงเน อหาและถอยค าบางสวนใหสอดคลองกบ
ตนฉบบ Handbook 2016-2017 Edition ของ IFAC (ISBN: 978-1-60815-318-3) ท งน
การเป ลยนแปลงดงกลาวไมไดกระทบตอขอก าหนดหรอหลกการท ส าคญของมาตรฐาน
การสอบบญชฉบบน ดงน น วนถอปฏบตของมาตรฐานการสอบบญชน จงเปนวนท 1 มกราคม
พ.ศ. 2555 เปนตนไปเชนเดม ซ งสอดคลองกบวนถอปฏบตท ระบไวใน Handbook 2016-2017
Edition ของ IFAC
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
มาตรฐานการสอบบญช รหส 501
หลกฐานการสอบบญช – ขอพจารณาเพมเตมเฉพาะรายการ
(ถอปฏบตกบการตรวจสอบงบการเงนส าหรบงวดสนสดในหรอหลงวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2555)
สารบญ
ยอหนาท
ค าน า
ขอบเขตของมาตรฐานการสอบบญชฉบบน 1
วนถอปฏบต 2
วตถประสงค 3
ขอก าหนด
สนคาคงเหลอ 4-8
คดความและการฟองรอง 9-12
ขอมลทางการเงนจ าแนกตามสวนงาน 13
การน าไปปฏบตและค าอธบายอน
สนคาคงเหลอ ก1-ก16
คดความและการฟองรอง ก17-ก25
ขอมลทางการเงนจ าแนกตามสวนงาน ก26-ก27
มาตรฐานการสอบบญช รหส 501 “หลกฐานการสอบบญช - ขอพจารณาเพ มเตมเฉพาะรายการ”
ควรอานรวมกบ มาตรฐานการสอบบญช รหส 200 “วตถประสงคโดยรวมของผสอบบญชรบอนญาต
และการปฏบตงานตรวจสอบตามมาตรฐานการสอบบญช”
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
1 TSA 501
ค าน า
ขอบเขตของมาตรฐานการสอบบญชฉบบน
1. มาตรฐานการสอบบญชฉบบน เก ยวของกบเรองท ผสอบบญชควรพจารณาโดยเฉพาะเพ อให
ไดมา ซ งหลกฐานการสอบบญชท เหมาะสมอยางเพยงพอสอดคลองตามมาตรฐานการสอบ
บญช รหส 3301 มาตรฐานการสอบบญช รหส 5002 และมาตรฐานการสอบบญชอ นท
เก ยวของ ส าหรบการตรวจสอบงบการเงนในเรองท เก ยวกบสนคาคงเหลอ คดความและ
การฟองรองท กจการเขาไปมสวนเก ยวของ และขอมลทางการเงนจ าแนกตามสวนงาน
วนถอปฏบต
2. มาตรฐานการสอบบญชฉบบน ใหถอปฏบตกบการตรวจสอบงบการเงนส าหรบรอบบญชท เรม
ในหรอหลงวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2555
วตถประสงค
3. วตถประสงคของผสอบบญชคอการไดมาซ งหลกฐานการสอบบญชท เหมาะสมอยางเพยงพอ
เก ยวกบเรองตาง ๆ ดงตอไปน
(ก) ความมอยจรงและสภาพของสนคาคงเหลอ
(ข) ความครบถวนของคดความและการฟองรองท กจการเขาไปมสวนเก ยวของ
(ค) การแสดงรายการและการเปดเผยขอมลทางการเงนจ าแนกตามสวนงานใหเปนไปตาม
แมบทการรายงานทางการเงนท เก ยวของ
ขอก าหนด
สนคาคงเหลอ
4. หากสนคาคงเหลอมสาระส าคญตองบการเงน ผสอบบญชตองไดมาซ งหลกฐานการสอบบญช
ท เหมาะสมอยางเพยงพอเก ยวกบความมอยจรงและสภาพของสนคาคงเหลอโดย
(ก) การเขาสงเกตการณการตรวจนบสนคาคงเหลอ เวนแตในกรณท ไมสามารถท าได
ในทางปฏบต เพ อ (อางถงยอหนาท ก1-ก3)
(1) ประเมนแผนการตรวจนบและวธการของผบรหารท ใชในการบนทกและการควบคม
ผลการตรวจนบสนคาคงเหลอของกจการ (อางถงยอหนาท ก4)
(2) สงเกตการณผลการปฏบตงานตามวธการตรวจนบของผบรหาร (อางถงยอหนาท ก5)
(3) ตรวจตราสนคาคงเหลอ (อางถงยอหนาท ก6)
(4) ทดสอบการตรวจนบ (อางถงยอหนาท ก7-ก8)
1 มาตรฐานการสอบบญช รหส 330 “วธปฏบตของผสอบบญชในการตอบสนองตอความเส ยงท ไดประเมนไว”
2 มาตรฐานการสอบบญช รหส 500 “หลกฐานการสอบบญช”
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
2 TSA 501
(ข) การปฏบตวธการตรวจสอบส าหรบบนทกรายการสนคาคงเหลอฉบบสดทายของกจการ
เพ อพจารณาวาบนทกดงกลาวไดแสดงขอมลถกตองตรงกบผลการตรวจนบสนคา
คงเหลอจรงหรอไม
5. หากการตรวจนบสนคาคงเหลอไดถกจดใหมขน ณ วนอ นท ไมใชวนท ในงบการเงน ผสอบบญช
ตองปฏบตวธการตรวจสอบเพ มเตมจากวธการท ก าหนดไวในยอหนาท 4 เพ อใหไดมาซ ง
หลกฐานการสอบบญชท เก ยวกบการเปลยนแปลงในสนคาคงเหลอระหวางวนท ตรวจนบกบ
วนท ในงบการเงนวาไดมการบนทกอยางเหมาะสมหรอไม (อางถงยอหนาท ก9-ก11)
6. หากผสอบบญชไมสามารถเขาสงเกตการณการตรวจนบสนคาคงเหลอไดเน องจากเหตสดวสย
ผสอบบญชตองตรวจนบหรอสงเกตการณการตรวจนบสนคาคงเหลอบางรายการในวนท อ นท
เปนทางเลอก และปฏบตวธการตรวจสอบส าหรบรายการท เกดขนในระหวางชวงเวลาดงกลาว
7. หากการเขาสงเกตการณการตรวจนบสนคาคงเหลอไมสามารถท าไดในทางปฏบต ผสอบบญช
ตองปฏบตวธการตรวจสอบท เปนทางเลอกเพ อใหไดมาซ งหลกฐานการสอบบญชท เหมาะสม
อยางเพยงพอในเร องความมอยจรงและสภาพของสนคาคงเหลอ หากไมมความเปนไปไดท จะ
ปฏบตวธการตรวจสอบดงกลาว ผสอบบญชตองเปลยนแปลงความเหนในรายงานของผสอบบญช
ใหเปนไปตามมาตรฐานการสอบบญช รหส 705 (ปรบปรง)3 (อางถงยอหนาท ก12-ก14)
8. หากสนคาคงเหลอท อยภายใตการดแลและการควบคมของบคคลภายนอกนนมสาระส าคญตอ
งบการเงน ผสอบบญชตองไดมาซ งหลกฐานการสอบบญชท เหมาะสมอยางเพยงพอในเรอง
ความมอยจรงและสภาพของสนคาคงเหลอดงกลาวโดยการปฏบตวธการใดวธการหน งหรอ
ทงสองวธดงตอไปน
(ก) ขอค ายนยนจากบคคลภายนอกเก ยวกบจ านวนและสภาพของสนคาคงเหลอท ไดเกบ
รกษาไวแทนกจการ (อางถงยอหนาท ก15)
(ข) ปฏบตการตรวจตราหรอใชวธการตรวจสอบอ นท มความเหมาะสมกบสถานการณ
(อางถงยอหนาท ก16)
คดความและการฟองรอง
9. ผสอบบญชตองออกแบบและปฏบตวธการตรวจสอบเพ อระบถงคดความและการฟองรองท
กจการเขาไปมสวนเก ยวของ ซ งอาจท าใหเพ มความเส ยงจากการแสดงขอมลท ขดตอ
ขอเทจจรงอนเปนสาระส าคญ โดยรวมถง (อางถงยอหนาท ก17-ก19)
(ก) การสอบถามผบรหารและบคคลอ นภายในกจการ (กรณท เก ยวของ) รวมถงท ปรกษา
กฎหมายภายในของกจการ
3 มาตรฐานการสอบบญช รหส 705 (ปรบปรง) “การแสดงความเหนแบบท เปลยนแปลงไปในรายงานของผสอบบญชรบ
อนญาต”
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
3 TSA 501
(ข) การสอบทานรายงานการประชมท เก ยวกบผมหนาท ในการก ากบดแลและเอกสารท
โตตอบระหวางกจการกบท ปรกษากฎหมายภายนอกของกจการ
(ค) การสอบทานบญชคาใชจายเก ยวกบกฎหมาย (อางถงยอหนาท ก20)
10. หากผ สอบบญชประเมนแลวพบวามการระบถงความเส ยงจากการแสดงขอมลท ขดตอ
ขอเทจจรงอนเปนสาระส าคญเก ยวกบคดความหรอการฟองรอง หรอเม อวธการตรวจสอบบญช
ท ใชช ใหเหนวาอาจยงคงมคดความหรอการฟองรองท มสาระส าคญรายการอ นอก ผสอบบญช
ตองตดตอโดยตรงไปยงท ปรกษากฎหมายภายนอกของกจการเพ มเตมจากวธการท ก าหนดไว
ในมาตรฐานการสอบบญชอ น ซ งผสอบบญชตองตดตอโดยใหผบรหารจดท าหนงสอสอบถาม
และผ สอบบญชเปนผ จดสงดวยตนเอง โดยหนงสอดงกลาวควรแจงใหท ปรกษากฎหมาย
ภายนอกของกจการตอบกลบมายงผสอบบญชโดยตรง หากกฎหมาย ขอบงคบ หรอ เน อความ
ของกฎหมายทางวชาชพท เก ยวของ หามไมใหท ปรกษากฎหมายภายนอกของกจการตดตอ
โดยตรงกบผ สอบบญช ผ สอบบญชตองปฏบตวธการตรวจสอบท เปนทางเลอก (อางถง
ยอหนาท ก21-ก25)
11. หาก
(ก) ผบรหารปฏเสธท จะอนญาตใหผ สอบบญชตดตอหรอประชมกบท ปรกษากฎหมาย
ภายนอกของกจการ หรอ ท ปรกษากฎหมายภายนอกของกจการปฏเสธท จะตอบหนงสอ
สอบถามอยางเหมาะสมหรอถกหามไมใหตอบหนงสอสอบถาม
(ข) ผ สอบบญชไมสามารถไดมาซ งหลกฐานการสอบบญชท เหมาะสมอยางเพยงพอ
โดยการปฏบตวธการตรวจสอบท เปนทางเลอกได
ผสอบบญชตองเปลยนแปลงความเหนในรายงานของผสอบบญชใหเปนไปตามมาตรฐาน
การสอบบญช รหส 705 (ปรบปรง)
หนงสอรบรอง
12. ผสอบบญชตองรองขอใหผบรหารและผมหนาท ในการก ากบดแล (ตามความเหมาะสม) ให
หนงสอรบรองวาผลกระทบของทกคดความและการฟองรองเทาท ทราบทงหมดทงท เกดขน
แลวหรอท คาดวาจะเกดขน ซ งควรน ามาพจารณาในขณะจดท างบการเงนไดถกเปดเผยตอ
ผสอบบญช และไดมการบนทกบญชและเปดเผยขอมลใหเปนไปตามแมบทการรายงาน
ทางการเงนท เก ยวของ
ขอมลทางการเงนจ าแนกตามสวนงาน
13. ผสอบบญชตองไดมาซ งหลกฐานการสอบบญชท เหมาะสมอยางเพยงพอเก ยวกบการแสดง
รายการและการเปดเผยขอมลทางการเงนจ าแนกตามสวนงานใหเปนไปตามแมบทการรายงาน
ทางการเงนท เก ยวของโดย (อางถงยอหนาท ก26)
(ก) ท าความเขาใจวธการท ผบรหารใชในการก าหนดขอมลทางการเงนจ าแนกตามสวนงาน
และ (อางถงยอหนาท ก27)
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
4 TSA 501
(1) ประเมนวาวธการดงกลาวนาจะมผลตอการเปดเผยขอมลใหเปนไปตามแมบท
การรายงานทางการเงนท เก ยวของหรอไม
(2) ทดสอบการใชวธการดงกลาว (ตามความเหมาะสม)
(ข) ปฏบตวธการวเคราะหเปรยบเทยบหรอวธการตรวจสอบอ นท เหมาะสมในแตละ
สถานการณ
การน าไปปฏบตและค าอธบายอน
สนคาคงเหลอ
การเขาสงเกตการณการตรวจนบสนคาคงเหลอ (อางถงยอหนาท 4 (ก))
ก1. โดยปกต ผบรหารจะก าหนดวธการตรวจนบสนคาคงเหลออยางนอยปละครงเพ อใชเปนขอมล
พ นฐานในการจดท างบการเงนและเพ อใหแนใจในความนาเช อถอของระบบสนคาคงเหลอ
แบบตอเน องของกจการ (กรณท เก ยวของ)
ก2. การเขาสงเกตการณการตรวจนบสนคาคงเหลอจะเก ยวของกบ
• การตรวจตราสนคาคงเหลอเพ อใหแนใจในความมอยจรงและประเมนสภาพของสนคา
คงเหลอ และการทดสอบการตรวจนบ
• การสงเกตการณการปฏบตตามแผนการตรวจนบของผบรหารและผลการปฏบตงาน
ตามวธการท ใชในการบนทกและการควบคมผลการตรวจนบสนคาคงเหลอ
• การไดมาซ งหลกฐานการสอบบญชในเรองความนาเช อถอในวธการตรวจนบของผบรหาร
วธการเหลานอาจใชเปนวธการทดสอบการควบคมหรอวธการตรวจสอบเนอหาสาระกได ทงน
ข นอยกบการประเมนความเส ยงของผสอบบญช รปแบบการตรวจสอบท วางแผนไว และ
วธการเฉพาะเรองท ไดด าเนนการไปแลว
ก3. เรองท เก ยวของในการวางแผนการเขาสงเกตการณการตรวจนบสนคาคงเหลอ (หรอใน
การออกแบบและการปฏบตวธการตรวจสอบตามท ระบไวในยอหนาท 4-8 ของมาตรฐาน
การสอบบญชฉบบน ) รวมถงเรองตามตวอยางดงตอไปน
• ความเส ยงจากการแสดงขอมลท ขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระส าคญท เก ยวกบสนคา
คงเหลอ
• ลกษณะของการควบคมภายในท เก ยวกบสนคาคงเหลอ
• มการก าหนดวธการตรวจนบสนคาคงเหลออยางเพยงพอและจดท าเปนแผนการตรวจนบ
สนคาคงเหลออยางเหมาะสมหรอไม
• ชวงเวลาของการตรวจนบสนคาคงเหลอ
• กจการมการด ารงไวซ งระบบสนคาคงเหลอแบบตอเน องหรอไม
• สถานท จดเกบสนคาคงเหลอ รวมถงความมสาระส าคญของสนคาคงเหลอและความเส ยง
จากการแสดงขอมลท ขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระส าคญในสถานท จดเกบสนคาคงเหลอ
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
5 TSA 501
แตละแหง เพ อใชในการตดสนใจวาควรเขาสงเกตการณ ณ สถานท จดเกบสนคาคงเหลอ
แหงใดถงจะเหมาะสม โดยมาตรฐานการสอบบญช รหส 6004 มการกลาวถงการเขามา
มสวนเก ยวของของผสอบบญชอ นและอาจเก ยวของกบการวางแผนการเขาสงเกตการณ
การตรวจนบสนคาคงเหลอหากการเขามามสวนเก ยวของของผสอบบญชอ นดงกลาวเปน
เรองเก ยวกบการเขาสงเกตการณการตรวจนบสนคาคงเหลอ ณ สถานท อ นอนหางไกล
• ตองการความชวยเหลอจากผเช ยวชาญของผสอบบญชหรอไม โดยมาตรฐานการสอบบญช
รหส 6205 จะมการกลาวถงการใชผเช ยวชาญของผสอบบญชเพ อชวยใหผสอบบญชไดมา
ซ งหลกฐานการสอบบญชท เหมาะสมอยางเพยงพอ
ประเมนแผนการตรวจนบและวธการของผบรหาร (อางถงยอหนาท 4 (ก) (1))
ก4. เรองท เก ยวของในการประเมนแผนการตรวจนบและวธการของผบรหารท ใชในการบนทกและ
การควบคมการตรวจนบสนคาคงเหลอไดรวมถงเรองท เก ยวของเหลาน ไวแลวหรอไม
ตวอยางเชน
• การน ากจกรรมการควบคมท เหมาะสมมาใช เชน การรวบรวมบนทกการตรวจนบสนคา
คงเหลอท ใชแลว การจดการในสวนของบนทกการตรวจนบสนคาคงเหลอท ยงไมไดใช
วธการตรวจนบ และ วธการตรวจนบซ า
• ความถกตองในการก าหนดระดบขนความส าเรจของงานระหวางท า สนคาท มการเคลอนไหวชา
สนคาลาสมยหรอช ารดเสยหาย และสนคาท เปนกรรมสทธของบคคลภายนอก ตวอยางเชน
สนคาฝากขาย
• วธการท ใชในการประมาณจ านวนสนคาคงเหลอ (กรณท เก ยวของ) เชน อาจมความจ าเปน
ท ตองใชการประมาณจ านวนถานหนท เกบไวเปนกอง
• การควบคมเรองการเคลอนยายสนคาคงเหลอระหวางพ นท จดเกบสนคาและการสงและ
รบสนคากอนและหลงวนตดยอด
สงเกตการณผลการปฏบตงานตามวธการตรวจนบของผบรหาร (อางถงยอหนาท 4 (ก) (2))
ก5. การสงเกตการณผลการปฏบตงานตามวธการตรวจนบของผ บรหาร ตวอยางเชน วธการท
เก ยวของกบการควบคมเรองการเคลอนยายสนคาคงเหลอชวงกอน ระหวาง และหลง
การตรวจนบ จะชวยผ สอบบญชในการไดมาซ งหลกฐานการสอบบญชเก ยวกบเรองแผน
การตรวจนบและวธการตรวจนบของผบรหารวาไดถกออกแบบและน าไปปฏบตอยางเพยงพอ
นอกจากน ผสอบบญชอาจไดมาซ งส าเนาของขอมลการตดยอด เชน รายละเอยดการเคลอนไหว
ของสนคาคงเหลอ เพ อชวยผสอบบญชในการปฏบตวธการตรวจสอบเรองการบนทก
บญชส าหรบการเคลอนไหวของสนคาคงเหลอดงกลาวในภายหลง
4 มาตรฐานการสอบบญช รหส 600 “ขอพจารณาพเศษ - การตรวจสอบงบการเงนของกลมกจการรวมถงงานของผสอบบญชอ น”
5 มาตรฐานการสอบบญช รหส 620 “การใชผลงานของผเช ยวชาญของผสอบบญช”
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
6 TSA 501
ตรวจตราสนคาคงเหลอ (อางถงยอหนาท 4 (ก) (3))
ก6. การตรวจตราสนคาคงเหลอระหวางการเขาสงเกตการณการตรวจนบสนคาคงเหลอจะชวยให
ผสอบบญชมความแนใจในความมอยจรงของสนคาคงเหลอ (ไมรวมถงการเปนเจาของ
กรรมสทธ ในสนคาคงเหลอนน) และจะชวยผสอบบญชในการระบถงสนคาลาสมย ช ารด
เสยหาย หรอ อายของสนคาคงเหลอ
ทดสอบการตรวจนบ (อางถงยอหนาท 4 (ก) (4))
ก7. การทดสอบการตรวจนบ ตวอยางเชน การตดตามรายการท เลอกจากบนทกการตรวจนบ
สนคาคงเหลอของผบรหารไปยงสนคาคงเหลอ และการตดตามรายการท เลอกจากสนคา
คงเหลอไปยงบนทกการตรวจนบสนคาคงเหลอของผบรหาร จะใหหลกฐานการสอบบญชทงท
เก ยวกบความครบถวนและความถกตองของบนทกการตรวจนบสนคาคงเหลอดงกลาว
ก8. นอกจากการบนทกผลการทดสอบการตรวจนบของผสอบบญชแลว การไดมาซ งส าเนาของ
บนทกการตรวจนบสนคาคงเหลอฉบบสมบรณของผบรหารจะชวยผสอบบญชในการปฏบต
วธการตรวจสอบในภายหลงเพ อพจารณาวาบนทกรายการสนคาคงเหลอฉบบสดทายของ
กจการไดแสดงขอมลถกตองตรงกบผลการตรวจนบสนคาคงเหลอจรงหรอไม
การตรวจนบสนคาคงเหลอไดถกจดขน ณ วนอนทไมใชวนทในงบการเงน (อางถงยอหนาท 5)
ก9. ในทางปฏบต การตรวจนบสนคาคงเหลออาจถกจดขน ณ วนใดวนหน งหรอหลายวนท ไมใช
วนท ในงบการเงน ไมวาผบรหารจะก าหนดจ านวนสนคาคงเหลอโดยใชการตรวจนบสนคา
คงเหลอประจ าปหรอใชการด ารงไวซ งระบบสนคาคงเหลอแบบตอเน อง และไมวาในกรณใดก
ตาม ความมประสทธผลของการออกแบบ การน าไปปฏบตจรง และการด ารงไวซ งการควบคม
เรองการเปลยนแปลงในสนคาคงเหลอเปนเรองท ตดสนวาการด าเนนการตรวจนบสนคา
คงเหลอ ณ วนใดวนหน งหรอหลายวนท ไมใชวนท ในงบการเงนนนเหมาะสมหรอไม มาตรฐานการ
สอบบญช รหส 330 ไดก าหนดขอก าหนดและใหแนวทางปฏบตส าหรบการตรวจสอบเน อหา
สาระท ไดปฏบตในชวงการตรวจสอบระหวางกาล6
ก10. ในกรณท ระบบสนคาคงเหลอแบบตอเน องถกด ารงไว ผบรหารอาจปฏบตการตรวจนบหรอ
การทดสอบอ นเพ อใหแนใจในความนาเช อถอของขอมลจ านวนสนคาคงเหลอท ระบอยใน
บนทกสนคาคงเหลอท บนทกบญชแบบตอเน องของกจการ ในบางกรณ ผบรหารหรอผสอบบญช
อาจเปนผระบถงผลแตกตางระหวางบนทกสนคาคงเหลอท บนทกบญชแบบตอเน องกบปรมาณ
สนคาคงเหลอท มอยจรงในมอ ซ งผลแตกตางดงกลาวอาจช ใหเหนวาการควบคมเรอง
การเปล ยนแปลงในสนคาคงเหลอนนไมไดมการปฏบตอยางมประสทธผล
ก11. เรองท เก ยวของซ งควรพจารณาขณะออกแบบวธการตรวจสอบเพ อใหไดมาซ งหลกฐาน
การสอบบญชท เก ยวกบการเปลยนแปลงในจ านวนของสนคาคงเหลอระหวางวนท ตรวจนบ
6 มาตรฐานการสอบบญช รหส 330 ยอหนาท 22-23
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
7 TSA 501
วนใดวนหน งหรอหลายวนกบบนทกรายการสนคาคงเหลอฉบบสดทายวาไดมการบนทกอยาง
เหมาะสมหรอไม โดยรวมถง
• บนทกสนคาคงเหลอท บนทกบญชแบบตอเน องไดถกปรบปรงอยางเหมาะสมหรอไม
• ความนาเช อถอของบนทกสนคาคงเหลอท บนทกบญชแบบตอเน องของกจการ
• เหตผลส าหรบผลตางท มนยส าคญระหวางขอมลท ไดรบระหวางการตรวจนบกบบนทก
สนคาคงเหลอท บนทกบญชแบบตอเน อง
การเขาสงเกตการณการตรวจนบสนคาคงเหลอไมสามารถท าไดในทางปฏบต (อางถงยอหนาท 7)
ก12. ในบางกรณ การเขาสงเกตการณการตรวจนบสนคาคงเหลออาจไมสามารถท าไดในทางปฏบต
ซ งอาจเกดจากปจจยบางประการ เชน ลกษณะของสนคาคงเหลอและสถานท จดเกบสนคา
คงเหลอ ตวอยางเชน สนคาคงเหลอถกจดเกบอยในสถานท ซ งอาจกอใหเกดการคกคาม
ในความปลอดภยของผสอบบญช อยางไรกตาม ถาเปนเรองความไมสะดวกโดยทวไปของ
ผสอบบญชจะไมมเหตผลเพยงพอท จะสนบสนนการตดสนใจของผสอบบญชท สรปวาการเขา
สงเกตการณนนไมสามารถท าไดในทางปฏบต นอกจากน ตามท อธบายในมาตรฐานการสอบบญช
รหส 2007 ประเดนในเรองความยากล าบาก ระยะเวลา หรอ ตนทนท เก ยวของไมเปนเหต
อนสมควรใหผสอบบญชละเวนวธการตรวจสอบท ไมมวธการตรวจสอบอ นมาทดแทนได หรอ
ยอมรบหลกฐานการสอบบญชท ใหความนาเช อถอในระดบท นอยกวาระดบท ท าใหเช อถอได
ก13. ในบางกรณ เม อการเขาสงเกตการณไมสามารถท าไดในทางปฏบต วธการตรวจสอบท เปน
ทางเลอก เชน การตรวจสอบเอกสารรายการขายสนคาท มลกษณะเฉพาะเจาะจงในงวดถดมา
เฉพาะรายการท ไดรบหรอซอกอนการตรวจนบสนคาคงเหลอ อาจใหหลกฐานการสอบบญชท
เหมาะสมอยางเพยงพอในเร องความมอยจรงและสภาพของสนคาคงเหลอ
ก14. อยางไรกตาม อาจมกรณท ไมมทางเปนไปไดท จะไดรบหลกฐานการสอบบญชท หมาะสมอยาง
เพยงพอในเรองความมอยจรงและสภาพของสนคาคงเหลอโดยการปฏบตวธการตรวจสอบท
เปนทางเลอก ซ งในกรณดงกลาว มาตรฐานการสอบบญช รหส 705 ก าหนดใหผสอบบญชท า
การเปล ยนแปลงความเหนในรายงานของผสอบบญชอนเปนผลมาจากการถกจ ากดขอบเขต8
สนคาคงเหลอทอยภายใตการดแลและการควบคมของบคคลภายนอก
การขอค ายนยน (อางถงยอหนาท 8 (ก))
ก15. มาตรฐานการสอบบญช รหส 5059 ไดมการก าหนดขอก าหนดและใหแนวทางการปฏบต
ส าหรบขนตอนการขอค ายนยนจากบคคลภายนอก
7 มาตรฐานการสอบบญช รหส 200 “วตถประสงคโดยรวมของผสอบบญชรบอนญาตและการปฏบตงานตรวจสอบตามมาตรฐาน
การสอบบญช” ยอหนาท ก50 8 มาตรฐานการสอบบญช รหส 705 ยอหนาท 13
9 มาตรฐานการสอบบญช รหส 505 “การขอค ายนยนจากบคคลภายนอก”
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
8 TSA 501
วธการตรวจสอบอ น (อางถงยอหนาท 8 (ข))
ก16. ขนอยกบสถานการณ เชน เม อไดรบขอมลแลวเกดขอสงสยเก ยวกบเรองความซ อสตยและ
ความเท ยงธรรมของบคคลภายนอก ผสอบบญชอาจพจารณาถงความเหมาะสมท จะปฏบต
วธการตรวจสอบอ น เพ อทดแทนหรอเพ มเตมจากการขอค ายนยนจากบคคลภายนอก
ตวอยางของวธการตรวจสอบอ นจะรวมถง
• การเขาสงเกตการณหรอการจดการใหผสอบบญชอ นเขาสงเกตการณการตรวจนบสนคา
คงเหลอของบคคลภายนอก (ถาสามารถท าไดในทางปฏบต)
• การไดรบรายงานจากผสอบบญชอ นหรอรายงานจากผสอบบญชขององคกรท ใหบรการ
เก ยวกบความเพยงพอของการควบคมภายในของบคคลภายนอกดงกลาว เพ อใหแนใจวา
สนคาคงเหลอไดถกตรวจนบอยางเหมาะสมและมการดแลรกษาอยางเพยงพอ
• การตรวจตราเอกสารหลกฐานเก ยวกบสนคาคงเหลอท ถออยโดยบคคลภายนอก
ตวอยางเชน ใบรบสนคาของคลงสนคา
• การขอค ายนยนจากบคคลภายนอกในกรณท สนคาคงเหลอไดถกน าไปวางไวเปน
หลกประกน
คดความและการฟองรอง
ความครบถวนของคดความและการฟองรอง (อางถงยอหนาท 9)
ก17. คดความและการฟองรองท กจการเขาไปมสวนเก ยวของอาจมผลกระทบอยางมสาระส าคญตอ
งบการเงน ดงนน รายการดงกลาวอาจจ าเปนตองเปดเผยขอมลหรอบนทกบญชในงบการเงน
ก18. นอกเหนอจากวธการท ไดระบไวในยอหนาท 9 ผ สอบบญชอาจใชวธการอ นท เก ยวของรวม
ปฏบตดวย เชน การใชขอมลท ไดรบจากวธการประเมนความเส ยงท ไดปฏบตเปนสวนหน ง
ของการไดมาซ งความเขาใจในกจการและสภาพแวดลอมของกจการ เพ อชวยใหผสอบบญชได
ตระหนกถงคดความและการฟองรองท กจการเขาไปมสวนเก ยวของ
ก19. หลกฐานการสอบบญชท ไดรบมาเพ อวตถประสงคในการระบถงคดความและการฟองรอง ซ ง
อาจกอใหเกดความเส ยงจากการแสดงขอมลท ขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระส าคญนน อาจให
หลกฐานการสอบบญชเก ยวกบขอควรพจารณาอ นท เก ยวของกบคดความและการฟองรอง
เชน การตราคา หรอ การวดมลคา มาตรฐานการสอบบญช รหส 54010 ไดก าหนดขอก าหนด
และใหแนวทางปฏบตท เก ยวของกบการพจารณาของผ สอบบญช เรองคดความและ
การฟองรองท จ าเปนตองมการประมาณการทางบญชหรอเปดเผยขอมลท เก ยวของใน
งบการเงน
10
มาตรฐานการสอบบญช รหส 540 “การตรวจสอบประมาณการทางบญชรวมถงประมาณการทางบญชท เก ยวกบมลคายตธรรมและ
การเปดเผยขอมลท เก ยวของ”
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
9 TSA 501
การสอบทานบญชคาใชจายเก ยวกบกฎหมาย (อางถงยอหนาท 9 (ค))
ก20. ในบางสถานการณ ผสอบบญชอาจพจารณาถงความเหมาะสมในการตรวจสอบเอกสาร
ตนฉบบท เก ยวของ เชน ใบแจงหน ส าหรบคาใชจายเก ยวกบกฎหมาย ซ งถอเปนสวนหน งของ
การสอบทานบญชคาใชจายเก ยวกบกฎหมายของผสอบบญช
การตดตอไปยงทปรกษากฎหมายภายนอกของกจการ (อางถงยอหนาท 10-11)
ก21. การตดตอโดยตรงไปยงท ปรกษากฎหมายภายนอกของกจการจะชวยผสอบบญชในการไดมา
ซ งหลกฐานการสอบบญชท เหมาะสมอยางเพยงพอวาไดรบทราบถงคดความและการฟองรอง
ท มสาระส าคญท อาจเกดข นแลวหรอไม และการประมาณการผลกระทบทางการเงนของ
ผบรหาร รวมถงคาใชจายตาง ๆ มความสมเหตสมผลหรอไม
ก22. ในบางกรณ ผสอบบญชอาจตดตอโดยตรงไปยงท ปรกษากฎหมายภายนอกของกจการโดย
ผานหนงสอสอบถามในเรองทวไป และเพ อใหบรรลวตถประสงคจากการตดตอดงกลาว
หนงสอสอบถามในเรองทวไปควรรองขอใหท ปรกษากฎหมายภายนอกของกจการแจงเรอง
คดความและการฟองรองใดกตามท ท ปรกษาไดรบทราบใหแกผ สอบบญช พรอมทง
การประเมนผลของคดความและการฟองรอง และประมาณการผลกระทบทางการเงน รวมถง
คาใชจายตาง ๆ ท เก ยวของ
ก23. หากพจารณาแลวพบวาอาจเปนไปไดคอนขางยากท ท ปรกษากฎหมายภายนอกของกจการ
จะตอบหนงสอสอบถามในเรองทวไปอยางเหมาะสม ตวอยางเชน มเน อความทางวชาชพ ซ ง
หามท ปรกษากฎหมายภายนอกตอบหนงสอสอบถามดงกลาว ผสอบบญชอาจตดตอโดยตรง
โดยผานหนงสอสอบถามในเรองใดโดยเฉพาะ และเพ อใหบรรลวตถประสงคจาก
การตดตอดงกลาว หนงสอสอบถามในเร องใดโดยเฉพาะควรประกอบไปดวย
(ก) รายการของคดความและการฟองรอง
(ข) การประเมนของผบรหารส าหรบผลของแตละคดความและการฟองรองตามท ไดระบไว
และการประมาณการผลกระทบทางการเงน รวมถงคาใชจายตาง ๆ ท เก ยวของ (กรณ
ท สามารถประเมนได)
(ค) การรองขอใหท ปรกษากฎหมายภายนอกของกจการยนยนถงความสมเหตสมผลของ
การประเมนของผบรหาร และใหขอมลเพ มเตมแกผสอบบญชหากท ปรกษากฎหมาย
ภายนอกของกจการพจารณารายการของคดความและการฟองรองดงกลาวแลวพบวา
ไมครบถวนหรอไมถกตอง
ก24. ในบางสถานการณ ผสอบบญชอาจพจารณาแลวพบวามความจ าเปนท ตองประชมกบท ปรกษา
กฎหมายภายนอกของกจการเพ อหารอถงผลท นาจะเปนของคดความหรอการฟองรอง
ตวอยางสถานการณท อาจเกดกรณดงกลาว เชน
• ผสอบบญชประเมนวาเหตการณนนเปนความเส ยงท มนยส าคญ
• เหตการณนนมความซบซอน
สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ
10 TSA 501
• มขอโตแยงระหวางผบรหารและท ปรกษากฎหมายภายนอกของกจการ
โดยปกต การประชมดงกลาวจ าเปนตองขออนญาตจากผบรหารและตองมตวแทนของผบรหาร
เขารวมประชมดวย
ก25. ตามมาตรฐานการสอบบญช รหส 700 (ปรบปรง)11 กลาววา ผสอบบญชถกก าหนดไมใหลง
วนท ในรายงานของผสอบบญชกอนวนท ท ผสอบบญชไดรบหลกฐานการสอบบญชท เหมาะสม
อยางเพยงพอท ใชเปนเกณฑในการแสดงความเหนของผ สอบบญชตองบการเงน ดงนน
หลกฐานการสอบบญชเก ยวกบสถานะของคดความและการฟองรองจนถงวนท ในรายงานของ
ผสอบบญชอาจไดมาโดยการสอบถามผบรหาร รวมถงท ปรกษากฎหมายภายในของกจการ
ท มหนาท รบผดชอบในการจดการในเรองท เก ยวของ ในบางกรณ ผสอบบญชอาจจ าเปนตอง
ไดรบขอมลลาสดจากท ปรกษากฎหมายภายนอกของกจการ
ขอมลทางการเงนจ าแนกตามสวนงาน (อางถงยอหนาท 13)
ก26. กจการอาจถกก าหนดหรอไดรบอนญาตใหเปดเผยขอมลทางการเงนจ าแนกตามสวนงานใน
งบการเงน ทงน ขนอยกบแมบทการรายงานทางการเงนท เก ยวของ สวนความรบผดชอบของ
ผสอบบญชเก ยวกบการแสดงรายการและการเปดเผยขอมลทางการเงนจ าแนกตามสวนงาน
นนเปนเรองท เก ยวของกบงบการเงนในภาพรวม ดงนน ผสอบบญชจงไมไดถกก าหนดใหตอง
ใชวธการตรวจสอบท จ าเปนตอการแสดงความเหนตอขอมลทางการเงนจ าแนกตามสวนงานท
แยกแสดงออกมาตางหาก
ความเขาใจในวธการทผบรหารใช (อางถงยอหนาท 13 (ก))
ก27. ในบางสถานการณ ตวอยางของเรองท อาจเก ยวของกบการท าความเขาใจในวธการท ผบรหาร
ใชในการก าหนดขอมลทางการเงนจ าแนกตามสวนงาน ซ งวธการดงกลาวอาจมผลตอการเปดเผย
ขอมลใหเปนไปตามแมบทการรายงานทางการเงนท เก ยวของหรอไม ไดแก
• การขาย การโอน และการคดคาใชจายระหวางสวนงาน และการตดบญชรายการระหวาง
สวนงาน
• การเปรยบเทยบกบงบประมาณและผลท คาดการณไวอ น ๆ ตวอยางเชน ผลก าไร
จากการด าเนนงานคดเปนรอยละของยอดขาย
• การจดสรรสนทรพยและตนทนระหวางสวนงาน
• ความสม าเสมอกบงวดกอน และความเพยงพอในการเปดเผยขอมลเก ยวกบความไม
สม าเสมอกบงวดกอน
11
มาตรฐานการสอบบญช รหส 700 (ปรบปรง) “การแสดงความเหนและการรายงานตองบการเงน” ยอหนาท 49