เอกสารประกอบการสอน ชุดวิชา 91312...

เอกสารประกอบการสอน

ชดวชา 91312 การจดการระบบการเกษตรเชงบรณาการ

หนวยท 8 การจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

อาจารยเจนณรงค เทยนสวาง

สาขาวชาเกษตรศาสตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

2

สารบญ

เนอหา หนา แบบประเมนตนเองกอนเรยน 3 แผนผงความคดประจ าหนวย 6 แผนการสอนประจ าตอนท 8.1 9 สาระส าคญเรองท 8.1.1 10 สาระส าคญเรองท 8.1.2 12 กจกรรมตอนท 8.1 14 แผนการสอนประจ าตอนท 8.2 15 สาระส าคญเรองท 8.2.1 17 สาระส าคญเรองท 8.2.2 19 สาระส าคญเรองท 8.2.3 21 สาระส าคญเรองท 8.2.4 23 สาระส าคญเรองท 8.2.5 25 กจกรรมตอนท 8.2 27 แผนการสอนประจ าตอนท 8.3 29 สาระส าคญเรองท 8.3.1 30 สาระส าคญเรองท 8.3.2 32 กจกรรมตอนท 8.3 35 แนวตอบกจกรรม 36 แบบประเมนตนเองหลงเรยน 38 เฉลยแบบทดสอบกอนเรยนหลงเรยน 40 บรรณานกรม 41

3

แบบประเมนตนเองกอนเรยนหนวยท 8

จงเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยวจากตวเลอก (1) (2) (3) (4) และ (5) ส าหรบ

ค าถามแตละขอโดยใสเครองหมาย หนาตวเลอกทนกศกษาคดวาเปนค าตอบทถกตองทสด 1. ขอใดคอความหมายของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

1) เปนการปลกพชเพยงชนดเดยวหรอเปนการปลกพชมากกวาหนงชนดในพนทเดยวกน ค านงถงปจจยทท าใหมการใชประโยชนจากทดนละทรพยากรธรรมชาต

2) เปนการปลกพชเพยงครงเดยว แตเกบเกยวหลายครง 3) เปนการปลกพชยนตนตงแต 2 ชนดขนไปผสมกน 4) การปลกพชในพนทเดยวกนตงแต 2 ครงใน 1 ป โดยปลกพชทสองหลงจากการเกบเกยวพชแรกไป

แลว 5) การปลกพชตงแต 2 ชนดขนไปในพนทเดยวกน

2. ทรพยากรทางกายภาพในการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ คอขอใด 1) แสง 2) แรงงาน 3) เงนเพอการลงทน 4) พนธพช 5) ปย

3. ขอใด ไมใช หลกการจดการน าชลประทานเพอการเกษตร 1) การวางแผนการสงน า 2) ไมจ าเปนตองมการระบายน าทเหลอใชออกจากพนทเกษตรกรรม 3) การสงน าชลประทานแบบหมนเวยนหรอสงใหเปนรอบเวร 4) การสงน าชลประทานตามความตองการของเกษตรกรผใชน า 5) การตดตามและประเมนผลการสงน าชลประทาน

4. ขอใดคอความหมายของการปลกพชแซม 1) การปลกพชหลายชนด หมนเวยนไปในพนทเดยวกน 2) การปลกพชสองชนดตอเนองกนโดยคาบเกยวกน โดยยงไมไดเกบเกยวพชแรก 3) การปลกพชชนดหนงลงไปในระหวางแถวของพชอกชนดหนง 4) การปลกพนธไมใหมสภาพใกลเคยงกบปาธรรมชาต 5) การปลกพชทท าใหเกดปาไมแบบผสมผสานและสรางความสมดลแกธรรมชาตอยางยงยน

4

5.ขอใดคอสถานการณของการผลตสนคาเกษตรอนทรยของประเทศไทยในปจจบน

1) เกษตรกรผผลตในประเทศไทยมความร และมวธการในการผลตทถกตอง 2) เกษตรกรในประเทศไทยสวนใหญจะมพนทท ากนนอย 3) ผลตภณฑเกษตรอนทรยมหลากหลาย 4) มการรบรองมาตรฐานของสนคาเกษตรอนทรยอยางแพรหลาย 5) ราคาสนคาเกษตรอนทรยไมแตกตางจากสนคาเกษตรอนๆ

6. ปญหาการไดรบสารพษเขาสรางกายของเกษตรกรผใช และมสารพษตกคางในผลผลตทางการเกษตรคอ

ผลกระทบดานใดของการเกษตรเคม

1) ผลกระทบดานสงแวดลอม 2) ผลกระทบตอวถชวตและภมปญญาทองถน 3) ผลกระทบดานเศรษฐกจ 4) ผลกระทบตอสขภาพของเกษตรกรและผบรโภค 5) ผลกระทบดานสงคมและวฒนธรรม

7. ขอใดคอประโยชนของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

1) ลดความเสยหายของพช 2) กอใหเกดความอดมสมบรณของดนเพมขน 3) ลดปรมาณศตรพช 4) ดนสามารถอมน าไดดขน 5) ถกทกขอ

8. ขอใด ไมใช ขอจ ากดของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

1) การเปลยนแปลงและความรนแรงของสภาพภมอากาศโลก 2) เศรษฐกจในประเทศขนกบเศรษฐกจของประเทศคแขงทส าคญ 3) ปจจยการผลตพชทจ ากดและราคาสง 4) การพงพาปจจยการผลตจากตางประเทศท าใหเกดความเสยงในการผลต 5) ความสามารถดานการจดการผลตและการแปรรปสนคาเกษตรใหมคณภาพ

9. ปจจยดานชวภาพขอใดทตองพจารณาในการจดการเกยวกบระบบการปลกพช

1) การเลอกพนธพชทปรบตวไดกบสภาพแวดลอม 2) การพจารณาความอดสมบรณของดน 3) ปรมาณน าทจ าเปนตองใช 4) ความผกพนกบประเพณความเชอ 5) การขายผลผลตใหเกดผลก าไรสงสด

5

10. การด าเนนงานในลกษณะจากสวนบนลงลาง หนวยงานของรฐเปนผชน าและด าเนนการเอง เกษตรกรและ

ชมชนมสวนรวมนอย คอขอจ ากดดานใดของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

1) กฎหมายและระเบยบของภาครฐยงไมเอออ านวยตอการพฒนาการเกษตร 2) การขาดแคลนแรงงานภาคเกษตรในบางสาขา 3) ทศนคตการท างานรวมกนของเจาหนาทรฐกบเกษตรกร 4) ความสามารถดานการจดการผลตและการแปรรปสนคาเกษตรใหมคณภาพ 5) การสรางเงอนไขการกดกนทางการคาในตลาดโลกมความรนแรงและมากขน

6

แผนผงความคด หนวยท 8 การจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ


8.1 แนวคดการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

8.1.1 ความหมายและความส าคญของการจดการระบบการผลตพช

เชงบรณาการ

8.1.2 หลกการการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

8.2 การจดการระบบการผลตพช

8.2.1 การจดการระบบการเกษตรนอกเขตและในเขตชลประทาน

8.2.2 การจดการระบบการปลกพช

8.2.3 การจดการระบบการปลกพชปลอดภย

8.2.4 การจดการระบบการเกษตรเคมและการเกษตรอนทรย

8.2.5 การจดการระบบการปลกพชในสภาพควบคม

8.3 การประยกตและผลกระทบของการจดการระบบการผลตพชเชง

บรณาการ

8.3.1 แนวทางการประยกตการจดการระบบการผลตพชเชงบรณา

การ

8.3.2 ผลกระทบของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

7

แผนการสอนประจ าหนวยท 8

การจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

ตอนท 8.1 แนวคดการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

8.2 การจดการระบบการผลตพช

8.3 การประยกตและผลกระทบของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

แนวคด 1. การจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ เปนวธการเพมผลผลตวธหนง ซงอาจจะเปนการผลต

พชเชงเดยวทมการปลกพชเพยงชนดเดยว หรอเปนการปลกพชมากกวาหนงชนดในพนทเดยวกน ซงถอเปน

วธการทส าคญวธการหนงทจะเพมผลผลตทางการเกษตรและเพมรายไดใหแกเกษตรกร และมปจจยทจะตอง

พจารณาประกอบดวย 2 สวนส าคญ คอ ทรพยากรฟารม ทประกอบดวยทรพยากรฟารมทางกายภาพและ

ทรพยากรฟารมทางเศรษฐกจและสงคม และเทคโนโลยการผลต ทประกอบดวยการจดการดน ความอดม

สมบรณของดน ชนดของพชและพนธพชทจะใชเพาะปลก การควบคมการระบาดของแมลง การควบคมโรคพช

และการควบคมวชพช

2. การจดการระบบการผลตพช เปนการกลาวถงระบบการผลตพชในระบบตางๆ ทส าคญ

ประกอบดวย การจดการระบบการเกษตรนอกเขตชลประทาน การจดการระบบการเกษตรในเขตชลประทาน

การจดการระบบการปลกพช ประกอบดวย การปลกพชหมนเวยน การปลกพชแซม การปลกพชเหลอมฤด

การปลกพชเปนล าดบขน และการปลกไม 3 อยาง ประโยชน 4 ประการ ระบบการผลตผลตผลการเกษตรท

ปลอดภย (GAP) การตรวจสอบและรบรองระบบการจดการผลตผลสดทปลอดภย (GMP) การเกษตรเคมหรอ

การเกษตรแผนปจจบน การเกษตรอนทรย การผลตพชภายใตสภาพโรงเรอน

3. การจดการเกยวกบระบบการผลตพชปจจยทตองพจารณา คอปจจยดานทรพยากรธรรมชาต ปจจย

ดานเศรษฐกจและสงคม และปจจยดานชวภาพ เพอการเพมรายไดและความเปนอยของเกษตรใหดขน ภายใต

การเพาะปลกพชโดยใชประโยชนจากทรพยากรในไรนาใหเกดผลตอบแทนสงสด

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 8 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายแนวคดการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการได 2. อธบายการจดการระบบการผลตพชได 3. อธบายการประยกตและผลกระทบของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการได

8

กจกรรมระหวางการเรยน

1. ท าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท 8

2. ศกษาเอกสารการสอนตอนท 8.1 – 8.3 ปฎบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอนแตละเรอง

3. ท ากจกรรมประจ าชดวชาเพอเกบคะแนน(ถาม)

4. ฟงรายการวทยกระจายเสยงและเทปเสยงประกอบชดวชา(ถาม)

5. ชมรายการวทยโทรทศน(ถาม)

6. ชมรายการสอนเสรมผานระบบเครอขายคอมพวเตอร(ถาม)

7. เขารบการสอนเสรมแบบเผชญหนาหรอผานดาวเทยม(ถาม)

8. ท าแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท 8

สอการสอน 1. เอกสารการสอน

2. แบบฝกปฏบต

3. รายการสอนทางวทยกระจายเสยงหรอเทปเสยงประกอบชดวชา (ถาม)

4. รายการสอนทางวทยโทรทศน (ถาม)

5. รายการสอนเสรมผานระบบเครอขายคอมพวเตอร (ถาม)

6. การสอนเสรมแบบเผชญหนาหรอผานดาวเทยม (ถาม)

7. เอกสารโสตทศน (ถาม)

การประเมนผล

1. ประเมนผลจากแบบประเมนตนเองกอนเรยนและหลงเรยน

2. ประเมนผลกจกรรมและแนวตอบทายเรอง

3. ประเมนผลจากกจกรรมประจ าชดวชา 20 คะแนน (ถาม)

4. ประเมนผลจากการสอบประจ าภาคการศกษา 80 คะแนน (ถาท ากจกรรมประจ าชดวชา) หรอ

100 คะแนน (ถาไมท ากจกรรมประจ าชดวชา)

เมออานแผนการสอนแลว ขอใหท าแบบประเมนตนเองกอนเรยน

หนวยท 8 ในแบบฝกปฏบต แลวจงศกษาเอกสารการสอนตอไป

9

แผนการสอนตอนท 8.1

แนวคดการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 8.1 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

8.1.1 ความหมายและความส าคญของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

8.1.2 หลกการการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

แนวคด

1. การจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ เปนวธการเพมผลผลตวธหนง ซงอาจจะเปนการผลตพชเชงเดยวทมการปลกพชเพยงชนดเดยว หรอเปนการปลกพชมากกวาหนงชนดในพนทเดยวกน ซงถอวาระบบการผลตพชเชงบรณาการเปนวธการทส าคญวธการหนงทจะเพมผลผลตทางการเกษตรและเพมรายไดใหแกเกษตรกร นอกจากนยงสามารถรกษาสงแวดลอมไดดวย เนองจากการจดระบบการปลกพชทด ท าใหลดการใชสารเคมปองกนก าจดศตรพช ลดการใชปยเคม และลดการชะลางพงทลายของดนได

2. หลกการการจดระบบการผลตพชเชงบณาการ ประกอบดวย 2 สวนส าคญทจะตองพจารณา คอ 1) ทรพยากรฟารม ปจจยทจะตองพจารณาประกอบดวยทรพยากรฟารมทางภายภาพ ไดแก ดน น า และแสง ทรพยากรฟารมทางเศรษฐกจและสงคม ไดแก แรงงาน เครดตหรอความมนคงของเกษตรกร และ 2) เทคโนโลยการผลต ปจจยทตองพจารณาประกอบดวยการจดการดน ความอดมสมบรณของดน ชนดของพชและพนธพชทจะใชเพาะปลก การควบคมการระบาดของแมลง การควบคมโรคพช และการควบคมวชพช

วตถประสงค

เมอศกษาตอนท 8.1 แลวนกศกษาสามารถ

1. อธบายความหมายและความส าคญของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการได

2. อธบายหลกการการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการได

10

สาระส าคญและกจกรรมตอนท 8.1


สาระส าคญและกจกรรมเรองท 8.1.1

ความหมายและความส าคญของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

สาระส าคญ

ความหมายการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ การจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ เปนวธการเพมผลผลตวธหนง ซงอาจจะเปนการผลต

พชเชงเดยวทมการปลกพชเพยงชนดเดยว หรอเปนการปลกพชมากกวาหนงชนดในพนทเดยวกน ดวยวธการ

ตางๆ เชน การปลกพชตามล าดบ การปลกพชผสมกน การปลกพชแซม การปลกพชสลบ หรอการปลกพช

เหลอมเวลา เปนตน แตจะท าการปลกพชดวยวธอะไรนนกจะตองค านงถงปจจยทท าใหมการใชประโยชนจาก

ทดนละทรพยากรธรรมชาตเพอใหไดผลผลตตอหนวยพนทคมคามากทสด

ความส าคญการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ ระบบการปลกพชมความส าคญทงในแงการเพมผลผลตตอทรพยากรทมอยอยางจ ากด

โดยเฉพาะอยางยงทดน นอกจากน ระบบการปลกพชยงมผลตอการเพมรายได เพมงานและรกษา

สภาพแวดลอม โดยระบบการปลกพชทเหมาะสมจะชวยในการอนรกษทรพยากรดนไดเปนอยางด ความส าคญ

ของระบบการปลกพช (อจฉรา จตตลดากร 2547:32-33) สามารถอธบายเปนขอๆ ไดดงน

1. เพมผลผลตและรายได ระบบการปลกพชเปนการเพมผลผลตตอหนวยพนท โดยมการจดการ

ใหมการใชพนทใหมประสทธภาพมากขน ทงในแงของการเพมระยะการปลก (space) และระยะเวลาการ

เพาะปลก (time) ท าใหการใชปจจยการผลตทเปนทรพยากรธรรมชาต เชน ทดนแสงแดดและความชนในดน

ไดเตมท

2. เพมเสถยรภาพ (stability) และลดความเสยงในการผลต ในสภาพแวดลอมทแปรปรวน

การปลกพชหลายชนดจะชวยใหการผลตมเสถยรภาพ เนองจากพชแตละชนดไดรบผลกระทบสภาพแวดลอม

หนงๆ แตกตางกน

3. เพมประสทธภาพของการใชแรงงาน ในการผลตทางการเกษตร ความตองการแรงงานมกม

มากเปนชวงๆ เชน ชวงปลก ชวงก าจดวชพช และชวงเกบเกยว ดงนน จงมปญหาขาดแคลนแรงงานในบางชวง

และมการวางงานในบางเวลา รวมทงการวางงานหลงการเกบเกยว การจดระบบการปลกพชจงท าใหมการใช

แรงงานกระจายในชวงเวลาตางๆ ท าใหเกษตรกรมงานท าใหระยะเวลาทยาวนานขน และอาจมงานท าตลอดป

จงอาจกลาวไดวาเปนการเพมประสทธภาพของการใชแรงงาน

11

4. ลดการชะลางพงทลายของดนและปรบปรงบ ารงดน การปลกพชทมระยะเวลายาวนานขนท า

ใหพนดนถกปกคลมดวยพชเปนระยะเวลาทยาวนานขน การปะทะของเมดฝน ลม ตลอดจนการชะลางของน า

นอยลง ซงเปนการลดการชะลางพงทลายของดน

5. เปนแหลงอาหารของครอบครว ในพนททท าการเกษตรแบบยงชพ พชหลกของเกษตรกร

ทวไป ไดแก ธญพชซงเปนอาหารหลกทส าคญทสด ดงนน ถาเกษตรกรมการจดระบบการปลกพช กจะท าให

เกษตรกรปลกพชไดหลายชนด

6. ลดความเสยหายจากศตรพช การปลกพชแบบหมนเวยน เปนวธการลดการระบาดของ

ศตรพช ทงวชพช โรค และแมลง เนองจากการเปลยนแปลงพชปลกในแตละฤดท าใหศตรพชเหลานนมพช

อาศยหรอพชอาหารไมตอเนอง การแพรกระจายของศตรพชจงมจ ากด

หลงจากอานสาระส าคญของเรองท 8.1.1 นแลว โปรดศกษารายละเอยดของเนอหาสาระใน

เอกสารการสอนชดวชาหนวยท 8 ตอนท 8.1 เรองท 8.1.1 และประกอบกจกรรมระหวางเรยนตามท

ก าหนดไวทายเอกสารการสอนชดวชาเรองท 8.1.1

12




หลกการการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ


หลกการในการจดระบบการผลตพช ประกอบดวย 2 สวนส าคญ คอ ทรพยากรฟารม และ

เทคโนโลยการผลต

ทรพยากรฟารม (farm resource)

อภพรรณ พกภกด (2541:208-210) ทรพยากรฟารม แบงออกเปนสองสวน ไดแก ทรพยากร

ฟารมทางกายภาพ (physical farm resource) และทรพยากรฟารมทางเศรษฐกจและสงคม (socio-

economic farm resource) ทรพยากรฟารมน อาจมอยในระดบทดหรอเลว มากหรอนอย แลวแตเกษตรกร

แตละราย

1. ทรพยากรฟารมทางภายภาพ ไดแก ดน น า และแสง 1.1 ดน ทรพยากรฟารมทางกายภาพทเกยวของกบระบบการปลกพช เชน ดน ลกษณะ

ของดน แสง และน า เปนทรพยากรทางธรรมชาตเกยวของกบการเจรญเตบโตของพช และการลงทน 1.2 น า เปนสงทส าคญทสดและเปนสงทก าหนดประเภทของระบบการปลกพชในบรเวณ

ทมการใหน าชลประทาน พชทปลกควรเปนพชทใหผลผลตสงและสามารถขายไดราคาด คมกบการใชน าชลประทานและแรงงานทใหกบพชนน ๆ

1.3 แสง ในภมภาคเขตรอนนน ชวงแสดงและปรมาณรงสดวงอาทตยทพชไดรบมความส าคญในการผลตพช ประเทศทไดรบอทธพลจากมรสมนน ปรมาณแสงแดดทพชไดรบมกจะอยในเกณฑต า โดยเฉพาะอยางยงในฤดฝน เนองจากทองฟามเมฆมาก การขาดแสงสวางในชวงฤดฝนน บอยครงท าใหผลผลตของพชไรต า

2. ทรพยากรฟารมทางเศรษฐกจและสงคม ไดแก แรงงาน เครดต (credit) หรอความมนคงของเกษตรกรในการทจะกเงนเพอการลงทน ลกษณะของเครองทนแรงและความสามารถทจะจดซอเครองทนแรงนนๆ มาใช ตลอดจนภาวการณตลาด สวนสภาวะทางสงคมนน ไดแก ประเพณ ความเชอถอตางๆ ตลอดจนขาวสารตางๆ เปนตน

เทคโนโลยการผลต (production technology) ทจะตองพจารณาในการผลตพชเชงบรณาการ

ดงน

13

1. การจดการดน การไถพรวนเพอเตรยมดนกอนการปลกพช หรอการไถพรวนระหวางแถวเพอการปราบวชพชนน เปนขอจ ากดในการปลกพชแบบประณต การไถพรวนหรอการปราบวชพชนน จ าเปนจะตองใชแรงงานโดยเฉพาะเครองทนแรงและน ามนเชอเพลง

2. ความอดมสมบรณของดน เปนปจจยทางชวภาพทเกยวกบระบบการปลกพชเมอมการปลกพชหลายชนดเพมมากกวาปกตในพนทใดพนทหนง การลดระดบความอดมสมบรณของดนมมากขน

3. ชนดของพชและพนธพช การเลอกพชทมอายสนหรอพนธทสกแกเรว (พนธเบา) ท าใหปลกพชไดหลายๆ ชนดในระยะเวลาจ ากด ควรพจารณาถงการเลอกพชทสามารถเกบผลผลตสดได พชผกทเกบเกยวใบเปนผลผลต ขาวโพดหวานทเกบผลผลตฝกสดตลอดจนถวเหลองฝกสด ยอมไดผลเชนเดยวกบการเลอกพนธอายสน

4. การควบคมการระบาดของแมลง ในการปลกพชตดตอกนนาน โดยเฉพาะอยางยงการปลกพชชนดเดยวกนซ าแลวซ าอก จะมปญหาของการเขาท าลายโดยแมลงมากขนทกท

5. การควบคมโรคพช การควบคมโรคพชโดยใชพนธตานทานโรค การปลกพชหมนเวยน และการใชสารเคมยงเปนวธการทแพง การปลกพชตามล าดบเปนการควบคมโรคได

6. การควบคมวชพช เปนการด าเนนการทใชเวลามากทสด การไมทงพนทใหวางเปลาโดยปลอยใหวชพชขนปกคลมไดโดยเสร นบเปนการควบคมวชพช การปลกพชหมนเวยนตดตอกน หรอปลกพชแซมหลายพชพรอมกน เปนการก าจดวชพชได ทางหนง




14



กจกรรม 8.1.1

จงบอกถงความส าคญของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________


เทคโนโลยการผลตทจะตองพจารณาในการจดการระบบการเกษตรเชงบรณาการ ประกอบดวยเรอง

ใดบาง

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

หลงจากประกอบกจกรรม 8.1.1-8.1.2 แลว โปรดตรวจสอบค าตอบจากแนวตอบทก าหนดไวทายหนวยท 8 ในคมอการศกษาเลมน

15

แผนการสอนตอนท 8.2 การจดการระบบการผลตพช

โปรดอานหวเรอง แนวคดและวตถประสงคของตอนท 8.2 แลวจงศกษารายละเอยดดงตอไปน

หวเรอง

8.2.1 การจดการระบบการเกษตรนอกเขตและในเขตชลประทาน

8.2.2 การจดการระบบการปลกพช

8.2.3 การจดการระบบการปลกพชปลอดภย

8.2.4 การจดการระบบการเกษตรเคมและการเกษตรอนทรย

8.2.5 การจดการระบบการปลกพชในสภาพควบคม

แนวคด

1. การจดการระบบการเกษตรนอกเขตชลประทาน ประกอบดวยทรพยากรน าทใชในการเกษตรมา

จาก 3 แหลงใหญ คอ น าฝน น าทา น าใตดนและน าบาดาล การพฒนาแหลงน าเพอการเกษตร ตองพจารณา

ปจจยตางๆ ดงน ความตองการใชน าเพอการเกษตร ความเหมาะสมเกยวกบสภาพภมประเทศ ความเหมาะสม

เกยวกบสภาพแหลงน า และความเหมาะสมในดานเศรษฐกจและสงคม ส าหรบประโยชนการจดการระบบ

การเกษตรในเขตชลประทานมดงน เพอเปนหลกประกนวาพชจะมน าเพยงพอกบความตองการอยตลอดเวลา

ชวยใหสามารถเพมจ านวนตนพชตอไรไดมากขน ชวยใหการใชปยไดอยางมประสทธภาพ และสามารถปลก

พชไดหลายชนด หรอพนธพชใหม ๆ ทไดรบการปรบปรงได แนวทางการพฒนาแหลงน าชลประทานจะ

ด าเนนการทงแหลงน าขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาดเลก และไดแบงขนาดของงานพฒนาแหลงน าออกเปน

3 ระดบ คอ โครงการขนาดใหญ โครงการขนาดกลาง และโครงการขนาดเลก

2. การจดการระบบการปลกพช คอวธการปลกพชในหลายวธ ซงในทกวธมวตถประสงคเพอการเพม

รายไดและความเปนอยของเกษตรกรใหดขน ภายใตการเพาะปลกพชโดยใชประโยชนจากทรพยากรในไรนาให

เกดผลตอบแทนสงสด ประกอบดวย การปลกพชหมนเวยน การปลกพชแซม การปลกพชเหลอมฤด การปลก

พชพชเปนล าดบขน และการปลกไม 3 อยาง ประโยชน 4 ประการ

3. ระบบการผลตผลตผลการเกษตรทปลอดภย (GAP) ประกอบดวย การจดการดน การจดการน า

การจดการพช การปองกนและก าจดศตรพช และการเกบเกยว ส าหรบการตรวจสอบและรบรองระบบการ

จดการผลตผลสดทปลอดภย (GMP) มขอก าหนด 6 ขอก าหนด ประกอบดวยสถานทตงและอาคารผลต

เครองมอเครองจกรและอปกรณในการผลต การควบคมกระบวนการผลต การสขาภบาล การบ ารงรกษาและ

การท าความสะอาด และบคลากรและสขลกษณะ

16

4. การจดการระบบการเกษตรเคมหรอการเกษตรแผนปจจบน คอใชความกาวหนาทางวทยาศาสตร

เกษตรและเทคโนโลย มาใชในการเพมประสทธภาพการผลตสนคา เชนการใชพนธพชและพนธสตวทใหผล

ผลตสง การใชเครองจกรกลทางการเกษตรไถพรวนไดลกมากขนทดแทนแรงงานจากสตว ส าหรบแนวคด

พนฐานของเกษตรอนทรย เกษตรอนทรยซงเปนการเกษตรแบบองครวมจะใหความส าคญกบการอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาตและระบบนเวศการเกษตร โดยเฉพาะอยางยงการฟนฟความอดมสมบรณของดน การ

รกษาแหลงน าใหสะอาด และการฟนฟความหลากหลายทางชวภาพของฟารม ทงนเพราะแนวทางเกษตร

อนทรยอาศยกลไกและกระบวนการของระบบนเวศในการท าการผลต ดงนนเกษตรอนทรยจะประสบ

ความส าเรจไดเกษตรกรจ าเปนตองเรยนรกลไกและกระบวนการของระบบนเวศ

5. การผลตพชภายใตสภาพโรงเรอนเปนสงทจ าเปนเนองจากสามารถปองกนความเสยหายจาก

สภาพแวดลอมธรรมชาต ปองกนพชจากการท าลายของสตวโรค และแมลงศตร สามารถก าหนดทศทางวาง

แผนการผลต เรงการผลดอกออกผล และปรบสภาพแวดลอมใหเหมาะสมกบพชทปลกได ซงในปจจบน

เทคโนโลยการผลตพชภายใตสภาพโรงเรอน ไดถกใชกนอยางแพรหลายในประเทศไทย เพราะปจจบนสนคา

ดานการเกษตรมการแขงขนทสง ผลผลตทเปนทตองการของตลาดและมความสามารถในการแขงขน จะตอง

เปนผลผลตทมคณภาพ และมความปลอดภยอยในระดบมาตรฐาน

วตถประสงค

เมอศกษาตอนท 8.2 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายการจดการระบบการเกษตรนอกเขตและในเขตชลประทานได

2. อธบายการจดการระบบการปลกพชได

3. อธบายการจดการระบบการปลกพชปลอดภยได

4. อธบายการจดการระบบการเกษตรเคมและการเกษตรอนทรยได

5. อธบายการจดการระบบการปลกพชในสภาพควบคมได

17


การจดการระบบการผลตพช


การจดการระบบการเกษตรนอกเขตและในเขตชลประทาน


ระบบการเกษตรนอกเขตชลประทาน

ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรม มปรมาณน าฝนเฉลยชวง 35 ป (พ.ศ. 2513 ถง 2547)

ประมาณ 1,570 มลลเมตรตอป คดเปนปรมาณน าปละประมาณ 805,000 ลานลกบาศกเมตร เปนปรมาณ

น าทาทเปนน าจดประมาณ 200,000 ลานลกบาศกเมตร ปรมาณน าฝนทไหลซมลงสแหลงน าบาดาลทง

ประเทศมปรมาณ 38,000 ลานลกบาศกเมตร ซงเปนปรมาณทนบวามความอดมสมบรณ ปรมาณน าทาถก

น ามาใชประโยชนเพยงรอยละ 30 ขณะทน าบาดาลมการน ามาใชประโยชนระหวางรอยละ 5-20 เทานน แมวา

โดยภาพรวมจะมการใชประโยชนจากน าบาดาลนอยกตามแตมการใชทหนาแนนเฉพาะพนทซงอาจเกดปญหา

ได

ทรพยากรน าทใชในการเกษตรมาจาก 3 แหลงใหญ คอ น าฝน น าทา น าใตดนและน าบาดาล

(คณะกรรมการพฒนาและบรหารจดการทรพยากรน าและการชลประทาน 2551 อางถงใน วชระ เสอด 2552

:7-5 – 7-8)

ระบบการเกษตรในเขตชลประทาน

1. ความส าคญของการชลประทาน ในบรรดางานพฒนาแหลงน าธรรมชาตเพอน าน าไปใชใหเกดประโยชนในกจการดานตาง ๆ นน การ

พฒนาแหลงน าเพอการชลประทาน จดวาเปนงานทมความส าคญ และมประโยชนมากดานหนงในการชวยให

เกษตรกรสามารถท าการเพาะปลกใหไดผล ผลตเพมมากขน นอกจากน ยงเปนการชวยใหเกษตรกรอนเปน

ประชากรสวนใหญ ของประเทศ ไดมหลกประกนในเรองน าส าหรบท าการเพาะปลกอยางไมขาดแคลน

2.ความหมายของการชลประทานเพอการเกษตร

2.1 ความหมายของค าวา “เกษตรชลประทาน” ค าวา “เกษตรชลประทาน”

(Agricultural Irrigation) หมายถง การเกษตรหรอการปลกพชทใชน าจากการชลประทาน หรอ การเกษตรท

อยในเขตชลประทาน อนหมายถง การปลกพช เลยงสตว โดยอาศย น าจากการ ชลประทาน แตในแงของ

นกการชลประทานแลวจะหมายถง งานชลประทานทเกยวกบหลกและวธการใชน าจากการชลประทานให

พอเหมาะกบ เวลา ชนดของ พช ลกษณะของดนทปลกพช หรอกลาวไดวา เกษตรชลประทาน คองานควบคม

ประสทธภาพของการชลประทาน โดยท าหนาทรวบรวมตรวจสอบวเคราะหขอมลท เกยวกบการ

18

ใชน าของพช

2.2 ความหมายของค าวา “การชลประทาน” ค าวา “การชลประทาน” หมายถง กจการท

จดท าขนเพอสงน าจากทางน าหรอ แหลงน าใดๆ ไปใชในการเพาะปลก และหมายถง การปองกนการเสยหาย

แกการเพาะ ปลกอนเกยวกบน า รวมถงการคมนาคมทางน าซงอยในเขตการชลประทานดวยค าวา “การ

ชลประทาน” ในความหมายทตรงกบภาษาองกฤษวา (IRRIGATION) หมาย ถงการใหน าแกพชโดยการบรรจ

ลงในชองวางระหวางเมดดน เพอใหดนมความชมชนพอเหมาะกบการเจรญเตบโตของพช

3. การจดการน าชลประทาน พนทเกษตรกรรมสวนใหญจะอยในเขตโครงการชลประทาน ซงอย

ภายใตการบรหารงานของกรมชลประทานทมภารกจหลกในดานการพฒนาจดหาแหลงน า บรหารจดการน าใหแก

เกษตรกร กจกรรมดานการจดการน าของกรมชลประทานตองสอดคลองและตองอาศยความรวมมอจากเกษตรกร

ผใชน า กจกรรมทส าคญทจะตองด าเนนการควบคกนไปและสอดคลองกนม 3 กจกรรมใหญๆ คอ การสงน า

ชลประทาน การใหน าชลประทานแกพนทอยางมประสทธภาพ และการระบายน าทเหลอใชออกจากพนทแปลง

เกษตรกรรม (วชระ เสอด 2552:7-12 – 7-13)




19




การจดการระบบการปลกพช


การปลกพชหมนเวยน (crop rotation) อภพรรณ พกภกด (2541: 202-203) กลาววา การปลก

พชหมนเวยน (crop rotation) หมายถงการปลกพชหลายชนด หมนเวยนไปในพนทเดยวกน พชทปลกนน

อาจจะเปนพชสองชนดปลกสลบกน หรอมากกวาสองชนดกได การปลกพชหมนเวยนไมมขอก าหนดเรองเวลา

จะปลกพชชนดแรก ตามดวยพชชนดทสอง สาม และสตดตอกน หรอจะเวนชวงการปลกพชแตละชนดบาน

การปลกพชหมนเวยนเปนการปฏบต เพอควบคมการระบาดของโรคและแมลง และรกษาความอดมสมบรณ

ของดน

การปลกพชแซม (intercropping) อภพรรณ พกภกด (2541: 205-206) กลาววา การปลกพช

แซม (intercropping) หมายถง การปลกพชชนดหนงลงไปในระหวางแถวของพชอกชนดหนง จ านวนแถวท

ปลกแซมอาจเปนลกษณะแถวหนงสลบกบอกแถวหนง หรอปลกพชแซมสองแถวในระหวางแถวของพชหลก

หรออาจปลกพชแซมสแถวของพชหลกกได สดสวนของจ านวนแถวทมการปลกพชแซมไมแนนอน เชน การ

ปลกถวลสงสองแถวแซมระหวางแถวของมนส าปะหลง เปนตน

การปลกพชเหลอมฤด (relay cropping ) กรมพฒนาทดน(www.ldd.go.th/Lddwebsite/web..

/P_Technical06014_3.pdf) ระบวาการปลกพชเหลอมฤด เปนการปลกพชสองชนดตอเนองกนโดยคาบ

เกยวกน โดยยงไมไดเกบเกยวพชแรก ทงน เพอประหยดพนทเพาะปลก ในขณะทดนยงมน าหรอความชน

พอเพยง ทงน แลวแตสถานท เชน บนทดอนภาคเหนอ สามารถปลกถวระหวางแถวขาว กอนเกบเกยวขาว

ประมาณ 1 เดอน ความชนในดนจะมเพยงพอส าหรบการเจรญเตบโตของถว จนถงการเกบเกยวผลผลตได

โดยถวไมท าความกระทบกระเทอนแกตนขาว ส าหรบทนาในภาคกลาง สามารถปลกมนเทศ โดยการระบายน า

ออกกอนเกบเกยวขาว 15 วน เมอเกบเกยวมนเทศแลวซงมอายประมาณ 140 วน ยงสามารถปลกถวเขยว

ตอไปอก ลกษณะการปลกพชเหลอมฤด มกนยมใชกวางขวางเฉพาะบรเวณทปลกพชไรหรอพชผกลมลก สวน

บรเวณทปลกไมยนตน เกษตรกรมกนยมปลกพชแซมมากกวาการปลกพชเหลอมฤด เพอเพมจ านวนครงของ

การปลกพชใหไดมากทสดและทนกบฤดกาลซงมจ ากด รปแบบของการปลกพชเหลอมฤด

20

การปลกพชพชเปนล าดบขน ศนยสงเสรมและพฒนาอาชพการเกษตรจงหวดนครราชสมา(http://www.aopdh06.doae.go.th) การปลกพชเปนล าดบชนในพนทเดยวกน ใชหลกการคนหาองคความรจากภมปญญา การท าเกษตร ของคนสมยกอน ไดซงพฒนาจากการเรยนรเกยวกบชนเรอนยอดของปาไม ลกษณะและธรรมชาตของตนไม โดยใชความจรงทวาพชไมวาจะเปนตนเลกตนใหญ ในธรรมชาตจะมการอาศยเกอกลซงกนและกน ตนไมเลกจะไดปยจากตนไมใหญ ตนไมใหญอาศยตนไมเลกในการคลมดนเพอใหเกดความชมชน เปนการปลกพนธไมใหมสภาพใกลเคยงกบปาธรรมชาต เพอประโยชนตอความสมดลของระบบนเวศ ใชพนททมอยใหเกดประโยชนสงสด

การปลกไม 3 อยาง ประโยชน 4 ประการ คณต ธนธรรมเจรญ (http://kmcenter.rid.go.th/

.../หนงสอ%20ไม3อยางประโยชน4อยาง) กลาววาการปลกไม 3 อยาง ใหประโยชน 4 ประการ ตามแนว

พระราชด ารนน พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงพระราชทานพระราชด าร ไวเมอป 2519 ณ หนวยพฒนา

ตนน าทงจอ อ าเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม วาการปลกไม 3 อยาง คอ ไมผล ไมโตเรว และไมเศรษฐกจ จะท า

ใหเกดปาไมแบบผสมผสานและสรางความสมดลแกธรรมชาตอยางยงยน สามารถตอบสนองความตองการของ

รฐและวถประชาในชมชนอนเปนทฤษฎการปลกตนไมลงในใจคน โดยการปลกฝงจตส านกแกประชาชนใหปลก

ตนไมลงแผนดนและรกษาตนไมดวยตนเอง และในการฟนฟพนทตนน าตามแนวพระราชด าร ของศนยศกษา

การพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจากพระราชด าร




21




การจดการระบบการปลกพชปลอดภย


ระบบการผลตผลตผลการเกษตรทปลอดภย (Good Agricultural Practice: GAP)

ส านกงานเกษตรจงหวดล าพน (www.lamphun.doae.go.th/gap54.pdf) กลาววา จ เอ พ (GAP)

คอ ระบบการจดการคณภาพดานการผลตทางการเกษตรทสามารถควบคมระบบการผลตใหผลผลตมความ

ปลอดภย ปราศจากการปนเปอนของสารเคมก าจดศตรพช จลนทรยทกอใหเกดโรคกบคน ถอเปนการท าการ

ผลตอยางเปนระบบทสามารถปกปองความปลอดภยของผผลต และผบรโภค ภายใตความคมทน มการใช

ทรพยากรทเกดประโยชนสงสด ไมท าใหเกดมลพษตอสงแวดลอม และเกดความยงยน หรอจะใหเขาใจมากขน

จ เอ พ คอ การปฏบตทมงจดการใหเกดความยงยนทางสงแวดลอม เศรษฐกจ และสงคมของกระบวนการใน

ฟารม ซงจะมผลท าใหอาหารและผลผลตทางการเกษตรมคณภาพและความปลอดภย หรอจะพดกนงาย ๆ จ

เอ พ (GAP) “วธการปฏบตการรบรองการผลตพชตามมาตรฐานแนวทางการปฏบตในไรนาเพอผลตพชใหได

ปลอดภย ปลอดศตรพช และคณภาพถกใจผบรโภค เนนวธการควบคมและปองกนการเกดปญหาใน

กระบวนการผลต”

วตถประสงคของระบบการผลตผลตผลเกษตรทปลอดภย ประกอบดวย

1. ใชปจจยการผลตอยางมประสทธภาพ

2. ผลตสนคาเกษตรทสะอาด ปลอดภย ในปรมาณทพอเพยงตอความตองการบรโภค

3. เพมรายไดแกเกษตรกร เพอพฒนาคณภาพชวตแบบยงยน

4. รกษาสภาพแวดลอม

5. รบผดชอบตอสงคมและวฒนธรรมชมชน

การตรวจสอบและรบรองระบบการจดการผลตผลสดทปลอดภย (Good Manufacturing

Practices: GMP)

สถาบนรบรองมาตรฐาน ISO (www.thaiyuh.com) ไดสรปสาระส าคญของ GMP ดงน

GMP (Good Manufacturing Practice) หมายถง หลกเกณฑวธการทดในการผลตอาหาร เปน

เกณฑหรอขอก าหนดขนพนฐานทจ าเปนในการผลตและควบคมเพอใหผผลตปฏบตตาม และท าใหสามารถ

ผลตอาหารไดอยางปลอดภย โดยเนนการปองกนและขจดความเสยงทอาจจะท าใหอาหารเปนพษ เปน

อนตราย หรอเกดความไมปลอดภยแกผบรโภค

22

หลกการของ GMP จงครอบคลมตงแตสถานทตงของสถานประกอบการ โครงสรางอาคาร ระบบการ

ผลตทด มความปลอดภย และมคณภาพ ไดมาตรฐานทกขนตอน นบตงแตเรมตนวางแผนการผลต ระบบ

ควบคมตงแตวตถดบระหวางการผลต ผลตภณฑส าเรจรป การจดเกบ การควบคมคณภาพ และการขนสง

จนถงผบรโภค มระบบบนทกขอมล ตรวจสอบและตดตามผลคณภาพผลตภณฑ รวมถง ระบบการจดการทด

ในเรองสขอนามย (Sanitation และ Hygiene) ทงน เพอใหผลตภณฑขนสดทายมคณภาพและความปลอดภย

เปนทมนใจเมอถงมอผบรโภค และ GMP ยงเปนระบบประกนคณภาพพนฐานกอนทจะพฒนาไปสระบบ

ประกนคณภาพอน ๆ ตอไป เชน HACCP (Hazards Analysis and Critical Control Points) และ ISO

9000 อกดวย




23




การจดการระบบการเกษตรเคมและการเกษตรอนทรย


ระบบการเกษตรเคม การเกษตรเคมหรอการเกษตรแผนปจจบน เปนผลสบเนองมาจากการปฏวตเขยวในราว ค.ศ.1960

(พ.ศ. 2503) โดยใชความกาวหนาทางวทยาศาสตรเกษตรและเทคโนโลย มาใชในการเพมประสทธภาพการ

ผลตสนคา เชนการใชพนธพชและพนธสตวทใหผลผลตสง การใชเครองจกรกลทางการเกษตรไถพรวนไดลก

มากขนทดแทนแรงงานจากสตว ทงนเพอใหสามารถผลตไดในทกชวงเวลาและมผลผลตอยางตอเนอง รวมถง

การใชสารเคมทางการเกษตรจ าพวกปยเคม สารเคมก าจดศตรพช และฮอรโมนพชสงเคราะห ฯลฯ โดยม

วตถประสงคเพอใหไดผลผลตทสงขนในการลงทนทเทาเดม ในระยะเวลาเดม เพอจะไดมวตถดบปอนใหกบ

โรงงานอตสาหกรรมและเปนการประหยดแรงงาน

ผลกระทบของการเกษตรเคม ผลของการท าการเกษตรแบบใชสารเคมสงเคราะหกอใหเกด

ปญหาตางๆ ตามมาอยางมากมายหลายประการดงตอไปน อานฐ ตนโช (2548 4-6)

1 ผลกระทบตอสงแวดลอม การท าเกษตรแผนใหมท าใหเกดปญหาสงแวดลอมและความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตตามมาทเหนไดชดเจนไดแก ปญหาการพงทลายของหนาดน ดนเสอมความอดมสมบรณ ปญหามลพษในสงแวดลอมและปญหาการระบาดของโรคและแมลง

2 ผลกระทบดานเศรษฐกจ การท าเกษตรแผนใหมเปนการท าการเกษตรทตองพงปจจยภายนอก เพอน ามาเพมผลผลตใหไดเปนจ านวนมาก แตกมไดหมายความวาเกษตรกรจะประสบความส าเรจทางเศรษฐกจเสมอไป ในทางตรงกนขามกลบพบวาเกษตรกรทท าการเกษตรแผนใหมจ านวนมากประสบปญหาภาวะขาดทน และหนสน เกดความลมเหลวทางเศรษฐกจ เนองมาจากตนทนการผลตทสงและราคาผลผลตทตกต า

3 ผลกระทบตอสขภาพของเกษตรกรและผบรโภค การใชสารเคมก าจดศตรพชนอกจากจะสงผลกระทบตอสงแวดลอมแลวยงกอใหเกดปญหาการไดรบสารพษเขาสรางกายของเกษตรกรผใช และยงมสารพษตกคางในผลผลตทางการเกษตรอกดวย

4 ผลกระทบตอวถชวตและภมปญญาทองถน เกษตรกรรมแผนใหมท าใหเกดความเปลยนแปลงในวถชวตของเกษตรกรไทย ท าลายฐานการเกษตรแบบยงชพของเกษตรกร ท าลายระบบสงคมของชมชน และมผลตอการเปลยนแปลงความคดทมตอภมปญญาพนบานของไทย ภมปญญาทองถนถกละเลย ดวยเขาใจวาเปนความเชอ หรอวธการปฏบตทไมทนสมย ไมเปนวทยาศาสตร และไมมประสทธภาพ

24

ระบบการเกษตรอนทรย

แนวคดพนฐานของเกษตรอนทรย คอ การบรหารจดการการผลตทางการเกษตรแบบองครวม ซง

แตกตางอยางชดเจนจากการเกษตรแผนใหมทมงเนนการเพมผลผลตชนดใดชนดหนงสงสดโดยการพฒนา

เทคนคตางๆ เกยวกบการใหธาตอาหารพชและปองกนก าจดสงมชวตอนทอาจมผลในการท าใหพชทปลกม

ผลผลตลดลงแนวคดเชนนเปนแนวคดแบบแยกสวน เพราะแนวคดนตงอยบนฐานการมองวาการเพาะปลก

ไมไดสมพนธกบสงแวดลอมและระบบนเวศดงนนการเลอกชนดและวธการใชปจจยการผลตตางๆ มงเฉพาะแต

การประเมนประสทธผลตอพชหลกทปลก โดยไมไดค านงถงผลกระทบตอทรพยากรการเกษตรหรอนเวศ

การเกษตร ส าหรบเกษตรอนทรยซงเปนการเกษตรแบบองครวมจะใหความส าคญกบการอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาตและระบบนเวศการเกษตร โดยเฉพาะอยางยงการฟนฟความอดมสมบรณของดน การ

รกษาแหลงน าใหสะอาด และการฟนฟความหลากหลายทางชวภาพของฟารม ทงนเพราะแนวทางเกษตร

อนทรยอาศยกลไกและกระบวนการของระบบนเวศในการท าการผลต ดงนนเกษตรอนทรยจะประสบ

ความส าเรจไดเกษตรกรจ าเปนตองเรยนรกลไกและกระบวนการของระบบนเวศ

วตถประสงคของการเกษตรอนทรย ประกอบดวย

1) การฟนฟความอดมสมบรณของดน ดนเปนปจจยส าคญทสดของสงมชวต เพราะสงมชวตทกชนด

เกดขน ด ารงอยและตายไปตองอาศยดน ในขณะทพชเปนสงมชวตทเปนอาหารของมนษยและสตว ฉะนนพช

จงเปนแหลงอาหารเรมตนของสงมชวต ดงนนดนทมความอดมสมบรณตองมคณสมบตทประกอบดวยสวน

ส าคญ 3 ประการ คอ แรธาต อนทรยวตถ และสงมชวต ดงนนจงมวตถประสงคเพอสรางความอดมสมบรณ

ใหแกดนโดยใหความส าคญของโครงสรางทางกายภาพของดน และองคประกอบทเปนธาตอาหารพช

อนทรยวตถและสงมชวตในดน

2) การสรางความปลอดภยของอาหาร เนองจากการใชสารเคมในปรมาณทมากและสะสมเปนระยะ

เวลานานของรปแบบการเกษตรกระแสหลก กอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต ดาน

เศรษฐกจ ผลกระทบตอพฒนาการของภมปญญาทองถน และทส าคญทสด คอ ผลกระทบตอสขภาพของ

เกษตรกรและผบรโภคจากสารพษทตกคางในผลผลตทางการเกษตร




25




ระบบการปลกพชในสภาพควบคม


ปจจบนสนคาดานการเกษตรมการแขงขนทสง ผลผลตทเปนทตองการของตลาดและมความสามารถ

ในการแขงขน จะตองเปนผลผลตทมคณภาพ และมความปลอดภยอยในระดบมาตรฐาน ดงนนการผลตภายใต

สภาพโรงเรอนจงเปนสงทจ าเปนเนองจากสามารถปองกนความเสยหายจากสภาพแวดลอมธรรมชาต ปองกน

พชจากการท าลายของสตวโรค และแมลงศตร สามารถก าหนดทศทางวางแผนการผลต เรงการผลดอกออกผล

และปรบสภาพแวดลอมใหเหมาะสมกบพชทปลกได ซงในปจจบนเทคโนโลยการผลตพชภายใตสภาพโรงเรอน

ไดถกใชกนอยางแพรหลายในประเทศไทย ซงเนอหาในเรอง 8.2.5 ระบบการปลกพชในสภาพควบคม จะ

กลาวถง ระบบการปลกพชในโรงเรอน (ชชาต สนธทรพยhttp://mis.agri.cmu.ac.th/

publication_file_download.asp และราเชนทร วสทธแพทย และคณะ 2548:14-20) ดงน

ชนดและรปแบบของโรงเรอน (Greenhouse)

การเลอกใชโรงเรอนจะตองเลอกโรงเรอนใหเหมาะกบชนดของพชผกทท าการปลก อกทงยงตองค านงถงปจจย

อน ๆ อก เชน สภาพภมอากาศ ตนทนการกอสราง เปนตน

1 โรงเรอนหลงคาปดถาวร คอ โรงเรอนทมอตราการระบายความรอนภายในสง ใชพลาสตก

พอเปนหลงคาเหมาะส าหรบภมประเทศเขตกงรอนกงหนาว

2 โรงเรอนแบบฟนเลอย (Sawtooth) เปนโรงเรอนหลงคาพลาสตกพอ ออกแบบมาเพอใช

กบภมประเทศเขตรอนชน อากาศรอนเกอบทงปหรออณหภมอากาศสง เปนโรงเรอนทมอตราการระบายความ

รอนสงเนนการใชการระบายอากาศจากธรรมชาตเพอหมนเวยนอากาศภายในโรงเรอน กนรอนกน

ฝน เหมาะส าหรบประเทศไทยมากทสด

3 โรงเรอนลกผสม (Hydrid) เปนโรงเรอนพลาสตกพอหรอโพลคารบอเนต ซงงายตอการ

ปรบใหสอดคลองกบสภาพภมอากาศจากรอนจดถงขนาดหนาวจดซงสามารถตดตงหนาตางส าหรบปดบน

หลงคาไดถง 3 ชน

4 โรงเรอนหนากวาง (Wide Span) เหมาะส าหรบสภาพภมอากาศทมความหลากหลาย

หลงคาคลมดวยพลาสตกพอ สามารถระบายความรอนไดมาก ใชไดทงสภาพอากาศรอนหรอสภาพอากาศ

หนาวหรอททมหมะ

26

5 โรงเรอนตาขาย (Net House) เปนโรงเรอนทนยมใชมากในปจจบน หลงคาอาจใช

พลาสตก ตวโรงเรอนจะบดวยตาขาย หรอบดวยตาขายทงโรงเรอน โดยมวตถประสงคเพอปองกนแมลง

ศตรพชเปนหลก และใชเพอพรางแสงแดดมทงตาขายสด า สขาว หรอสอน ๆ มขนาดความถของตาขายเพอ

เลอกใชใหเหมาะกบพชปลก

6 โรงเรอนแบบอโมงค (Walking Tunnels) เปนโรงเรอนอยางงายสรางขนโดยการดดทอ

เหลกใหโคงแลวคลมพลาสตกพอ เหมาะส าหรบพชผกตางๆ และไมตดดอก ระบบนอาจใชระบบเชอกใหพชขน

คางเตย ๆ กได ดานขางโรงเรอนแบบนยงสามารถระบายความรอนหรอปรบความชนไดบาง

ระบบการปลกพชในโรงเรอน การปลกพชในโรงเรอนแบงออกเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ

1 การปลกพชบนดน (Growing in soil) เปนการปลกพชแบบทวไปในโรงเรอน อาจปลก

แบบยกรอง หรอปลกในกระถางโดยใชดนเปนวสดปลก

2 การปลกพชโดยไมใชดน (Soilless Cultures) เปนการปลกพชโดยไมใชดน สามารถ

แบงออกไดเปน 2 กลม คอ การปลกพชในสารละลาย (hydroponic system) และการปลกพชในวสดปลก

(substrate culture system)




27




การจดการน าชลประทาน มกจกรรมทส าคญอะไรบาง

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________


ไม 3 อยางในการปลกไม 3 อยาง ประโยชน 4 ประการ ประกอบดวยไมชนดใด

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________


จงบอกความหมายของ ระบบการผลตผลตผลการเกษตรทปลอดภย (Good Agricultural Practice;

GAP) และการตรวจสอบและรบรองระบบการจดการผลตผลสดทปลอดภย (Good Manufacturing

Practices: GMP)

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________


จงบอกถงวตถประสงคของการท าเกษตรอนทรย

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________


ระบบการปลกพชในโรงเรอน แบงออกเปนกประเภท อะไรบาง

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

28

หลงจากประกอบกจกรรม 8.2.1-8.2.5 แลว โปรดตรวจสอบค าตอบจากแนวตอบทก าหนดไวทาย

หนวยท 8 ในคมอการศกษาเลมน

29


การประยกตและผลกระทบของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 8.3 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

8.3.1 แนวทางการประยกตการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

8.3.2 ผลกระทบของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

แนวคด

1. การจดการเกยวกบระบบการผลตพชปจจยทตองพจารณา คอปจจยดานทรพยากรธรรมชาต

ดนและความอดมสมบรณของดน แสงสวาง และน า ปจจยดานเศรษฐกจและสงคม ภาวะทางการตลาด

และการผกพนกบประเพณความเชอ และปจจยดานชวภาพ การเลอกพช และการควบคมศตรพช

2. ประโยชนของระบบการผลตพชเชงบรณาการ คอการเพมรายไดและความเปนอยของเกษตรให

ดขน ภายใตการเพาะปลกพชโดยใชประโยชนจากทรพยากรในไรนาใหเกดผลตอบแทนสงสด ส าหรบ

ขอจ ากดของระบบการผลตพชเชงบรณาการนน จะขนอยกบเศรษฐกจของประเทศคคา การกดกนทาง

การคาในตลาดโลก การเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ ทรพยากรธรรมชาต และปจจยการผลต และยง

รวมถงการท างานรวมกนของเจาหนาทรฐและเกษตรกร

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 8.3 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายแนวทางการประยกตการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการได

2. อธบายผลกระทบของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการได

30




แนวทางการประยกตการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ


ขอพจารณาในการจดการเกยวกบระบบการผลตพช

การด าเนนการจดระบบการปลกพช เพอใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอม รวมทงขนตอนตางๆ ใน

การเตรยมแกปญหาเกยวกบการจดระบบการปลกพชนน ผด าเนนการจดการจ าเปนตองเขาใจถงปจจยตางๆ ท

เกยวของกบระบบการปลกพชเปนอยางดพอสมควร ทงน เพอใหผลตอบแทนจากพชทปลกในระบบมคาสงสด

และจะตองเปนการชวยใหความอดมสมบรณของพนทไมลดลงไปมากนก ในการจดการอยางมประสทธภาพ

ดงกลาวขางตนทงนกสงเสรมและแมแตเกษตรกรเองตองพจารณาถงปจจยตางๆ ทเขามาเกยวของกบระบบ

การปลกพช (ศรมา เพงนรพฒน 2533:13-18)

1. ปจจยดานทรพยากรธรรมชาต

ทรพยากรธรรมชาตทเกยวของกบระบบการปลกพชทส าคญ ไดแก ดน ลกษณะของดน

แสงสวาง และน า

1.1 ดนและความอดสมบรณของดน

ความราบเรยบและความลาดชนของดน จะมสวนเกยวของกบการใหน าและการระบายน า

รวมทงความอดมสมบรณของดนยอมสมพนธโดยตรงกบการจดการในการปลกพชยงมการปลกพชหลายครงก

ยงท าใหความอดมสมบรณของดนลดนอยลง และจะเปนสาเหตใหพชทปลกขาดธาตอาหารโดยงาย

1.2 แสงสวาง

ในภมภาคเขตรอนอยางประเทศไทยนน ชวงแสงและปรมาณรงสดวงอาทตยทพชไดรบม

ความส าคญในการผลตพชเปนอยางมาก ในฤดฝนปรมาณแสงแดดทพชไดรบมกจะอยในเกณฑต า เนองจาก

ทองฟามเมฆมาก การขาดชวงแสงในฤดฝนบอยครงจะท าใหผลผลตของพชไรต าลงถงแมวาพชดงกลาวจะ

ไดรบปยอยางเพยงพอและไดรบการดแลรกษาอยางถกตองแลวกตามในทางตรงขามในชวงฤดรอนทองฟามก

แจมใสปราศจากเมฆ ซงเมอเปรยบเทยบผลผลตของพชกบในฤดฝนแลว จะเหนผลผลตของพชทปลกในฤด

รอนจะสงกวาผลผลตขงพชทปลกในฤดฝน

1.3 น า

31

ในระบบการปลกพชนน น าเปนสงทส าคญทสดและเปนสงทก าหนดประเภทของระบบการปลก

พช พชทปลกในเขตชลประทานควรเปนพชทสามารถใหผลผลตและผลตอบแทนสง รวมทงการก าหนดรปแบบ

ของระบบการปลกพช ควรพจารณาใหสามารถใชทรพยากรทดนใหเกดประโยชนสงสด

2. ปจจยดานเศรษฐกจและสงคม สภาวะทางเศรษฐกจและสงคมทตองน ามาพจารณาเกยวของกบระบบการปลกพชไดแก

แรงงาน เงนทน สนเชอ ตลาด ตลอดจนประเพณ ความเชอตางๆ และขาวสารทเกษตรกรจะไดรบ

3. ปจจยดานชวภาพ ขอพจารณาดานชวภาพในการจดการเกยวกบระบบการปลกพช มดงน

3.1 การเลอกพช พชทจะน าเขาสระบบการปลกพช จะตองมความเหมาะสมและสอดคลองกบ

กจกรรมและสงแวดลอมตางๆ

3.2 ศตรพช การปลกพชเปนระบบจะชวยลดการระบาดของศตรพชเปนอยางด มรายงานการ

วจยกลาววา เมอปลกถงลสงสลบกบขาวโพด ปรมาณการท าลายของแมลงเจาะล าตนขาวโพดลดนอย เพราะ

ถวลสงจะสรางสภาพทไมเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของแมลงเจาะล าตนขาวโพด และยงเปนการเพมศตร

ธรรมชาตของแมลงชนดนดวย




32




ผลกระทบของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ


ผลกระทบของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ ในเรองนจะกลาวถง ประโยชนของระบบ

การผลตพชเชงบรณาการ และขอจ ากดของระบบการผลตพชเชงบรณาการ ดงน

ประโยชนของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

การจดระบบการปลกพชในลกษณะตางๆ มความมงหมายและประโยชน (ศรมา เพงนรพฒน

2533:3-4) ดงน

1. เพมผลผลตและรายไดของเกษตรกร การปลกพชมากกวาหนงพชเปนการใชทดนใหม

ประสทธภาพยงขนกวาการปลกพช ครงเดยว การทมผลผลตของพชเพมขนมาอกหนงพชเปนความพยายามท

จะท าใหผลผลตในรอบปสงขนโดยไมตองเพมพนทการเพาะปลก ซงผลผลตทสงขนนจะเปนการน าไปสการเพม

รายไดของเกษตรกรในทสด

2. ลดความเสยหายหรอหลกเลยงความแปรปรวน พชแตละชนดมความทนทานตอสภาพดนฟา

อากาศ เชน ฝนแลง หรอฝนชกไมเหมอนกน พชชนดหนงอาจมความทนทาน แตพชอกชนดหนงอาจไดรบ

ความเสยหาย ดงนน ระบบพชหนงๆ ทมการวางแผนอยางรอบคอบเมอถกกระทบจากสภาพดนฟาอากาศกจะ

ไมท าใหพชเสยหายทงหมด ท าใหเกษตรกรสามารถอยรอดได นอกจากนในบางฤดกาลราคาผลผลตจากพช

หนงอาจไมด แตราคาของอกชนดหนงกลบดกจะชวยเกอกลกนได เปนตน

3. กอใหเกดความอดมสมบรณของดนเพมขน ระบบการปลกพชทถกตองนน จะตองมการปลก

พชตระกลถวรวมอยดวย และจะตองมการไถกลบเศษพชตระกลถวลงไปในดนเพอใหธาตอาหารถกน ากลบลง

ไปในดนอยางเดม ท าใหดนสามารถรกษาระดบความอดมสมบรณของดนอยได

4. ชวยปองกนการชะลางผวดน เนองจากมการปลกพชตลอดทงป ผวดนมพชปกคลมอยาง

หนาแนนท าใหเมดฝนไมสามารถกระทบอนภาคของดนโดยตรง และดนมสภาพอมน าดขน การชะลางผวดนจง

มนอยมาก

5. ลดปรมาณศตรพช การปลกพชเปนระบบทยอมรบกนวา ท าใหศตรพชมนอยกวาการปลกพช

ชนดเดยว แตอยางไรกตาม การจดระบบพชกตองมการศกษาพอสมควร มฉะนนแลว หากจดรปแบบไมถกตอง

กอาจจะเปนการสงเสรมการระบาดของศตรพชได

33

ขอจ ากดของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

ขอจ ากดของการผลตพชของไทย และจดออนของการผลตพชของไทย สามารถประมวลเปน

ขอจ ากดของระบบการผลตพชเชงบรณาการ (นคร สาระคณ และหฤษฎ ภทรดลก 2547:17-21) ดงน

1. เศรษฐกจในประเทศขนกบเศรษฐกจของประเทศคคาทส าคญ การเปลยนแปลงนโยบาย

ทางการเงนและการคลง หรอเปลยนแปลงสถานการณดานเศรษฐกจ ประเทศคคาทส าคญของประเทศไทย

เชน สหรฐอเมรกา สหภาพยโรป และญปน สงผลกระทบตอประเทศไทย ทงนเพราะการเชอมโยงดานการคา

การลงทน การเงน โดยเฉพาะการบรหารในแนวทางเปดเสร ซงสามารถเคลอนยายการลงทนและเทคโนโลย

เขาและออกจากประเทศไทยไดอยางคลองตวและรวดเรว

2. การสรางเงอนไขการกดกนทางการคาในตลาดโลกมความรนแรงและมากขน กระแส

กดดนทางการคาของโลกใหปรบเปลยนเปนระบบการคาเสรมากขน ในขณะเดยวกน แตละประเทศกพยายาม

ใชมาตรการกดกนทางการคามากขน เพอปกปองคมครองผลประโยชนของประเทศตนเอง และเพอให

ไดเปรยบทางการคา ซงพฒนาวธการกดกนทางการคาหลากหลายรปแบบมแนวโนมเพมขนและรนแรงขน

โดยเฉพาะการใชมาตรการทไมใชทางการคา

3. การเปลยนแปลงและความรนแรงของสภาพภมอากาศโลก บรรยากาศของโลกตกอย

ภายใตความกดดนเพมมากขน กาซเรอนกระจกท าใหสภาพภมอากาศโลกเปลยนแปลง การสญเสยพนทปาไม

ท าใหปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดเพมปรมาณมากขน ตลอดจนปรากฏการณของภยธรรมชาต

4. ปจจยการผลตพชทจ ากดและราคาสง ปจจยการผลตพชทส าคญ คอ ทดน น า และ

ปจจยการผลตอนๆ ทดนท าการเกษตรมแนวโนมลดลงและมราคาสงขน พนทการเกษตรมแนวโนมขาดแคลน

ในอนาคต เมอประชากรเพมมากยงขนเพราะถกน าไปใชประโยชนดานอตสาหกรรมหรอเปนทอยอาศยมากขน

ขณะทพนททมอยในจ านวนจ ากด ยงถกน าไปใชโดยขาดการอนรกษท าใหทดนเสอมลง

5. ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเสอมถอย การพฒนาทางเศรษฐกจของประเทศ ท าให

ภาคการเกษตรจดกระบวนการผลตทใหทดนเพมขน ดวยการบกรกพนทอนรกษทงปาไมและปาชายเลน และม

การเรงใชทรพยากรทดนอยางไมมประสทธภาพจนท าใหดนเสอมโทรมและขาดความอดมสมบรณ

6. การพงพาปจจยการผลตจากตางประเทศท าใหเกดความเสยงในการผลต ปจจยการผลต

ทางการเกษตรบางสวนจ าเปนตองน าเขาจากตางประเทศ อาท น ามนเชอเพลง ปยเคม สารเคม พนธพชบาง

ชนด เครองจกรเครองมอทางการเกษตรและวตถดบในการผลตทตองใชเทคโนโลยแผนใหม เปนตน

7. ความสามารถดานการจดการผลตและการแปรรปสนคาเกษตรใหมคณภาพ ยงม

ขดจ ากดความสามารถในการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตรของไทยคอนขางต า เมอเปรยบเทยบกบ

ประเทศผผลตทเปนคแขงส าคญ

34

8. ทศนคตการท างานรวมกนของเจาหนาทรฐกบเกษตรกร จากระบบการท างานในชวงเวลา

40 ป ในการพฒนาการเกษตร ตามกรอบแนวคดของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ทมงสรางความ

เจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ท าใหการก ากบและด าเนนงานเปนไปในลกษณะจากสวนบนลงลาง หนวยงานของ

รฐเปนผชน าและด าเนนการเอง เกษตรกรชมชนมสวนรวมนอยมาก และจะเปนผไดรบผลไดผลเสยจากการ

ด าเนนงานของรฐฝายเดยว

9. กฎหมายและระเบยบของภาครฐยงไมเอออ านวยตอการพฒนาการเกษตร กฎหมายและ

ระเบยบทเกยวของกบการเกษตรและทพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมอยหลายฉบบ กระจายไปตาม

หนวยงานของรฐ ท าใหขาดความเปนเอกภาพในการบรหารงานใหเปนตามนโยบาย กฎหมายบางฉบบลาสมย

10. ขาดแคลนแรงงานภาคเกษตรในบางสาขา การพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมตงแตแนว

พฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบ 1-8 ท าใหมการขยายตวทางภาคอตสาหกรรม และภาคบรการอยาง

มากมายสงผลใหโครงสรางของประชากรเปลยนแปลงไปประชากรในภาคเกษตรลดลงเรอยๆ มการยาย

แรงงานจากภาคเกษตรไปสภาคอนๆ ทมการจางแรงงานทสงกวา




35




ปจจยดานทรพยากรธรรมชาตทตองพจารณาในการจดการเกยวกบระบบการผลตพช ประกอบดวย

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________


จงบอกถงประโยชนของระบบการผลตพชเชงบรณาการ

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

หลงจากประกอบกจกรรม 8.3.1-8.3.2 แลว โปรดตรวจสอบค าตอบจากแนวตอบทก าหนดไวทายหนวยท 8 ในคมอการศกษาเลมน

36

แนวตอบกจกรรมหนวยท 8

การจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

ตอนท 8.1 แนวคดและแนวทางการจดการระบบการเกษตรเชงบรณาการเพอความยงยน

แนวตอบกจกรรม 8.1.1

การจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการมความส าคญ ดงน เพมผลผลตและรายได เพม

เสถยรภาพและลดความเสยงในการผลตในสภาพแวดลอมทแปรปรวน เพมประสทธภาพของการใชแรงงานใน

การผลตทางการเกษตร ลดการชะลางพงทลายของดนและปรบปรงบ ารงดน เปนแหลงอาหารของครอบครวใน

พนททท าการเกษตรแบบยงชพ และชวยลดความเสยหายจากศตรพช


เทคโนโลยการผลตทจะตองพจารณาในการจดการระบบการเกษตรเชงบรณาการ ประกอบดวย การ

จดการดน ความอดมสมบรณของดน ชนดของพชและพนธพชทจะใชเพาะปลก การควบคมการระบาดของ

แมลง การควบคมโรคพช และการควบคมวชพช

ตอนท 8.2 การวเคราะหระบบการเกษตร


การจดการน าชลประทานมกจกรรมทส าคญทจะตองด าเนนการควบคกนไปและสอดคลองกนม 3

กจกรรมใหญๆ คอ การสงน าชลประทาน การใหน าชลประทานแกพนทอยางมประสทธภาพ และการระบายน าท

เหลอใชออกากพนทแปลงเกษตรกรรม


ไม 3 อยางในการปลกไม 3 อยาง ประโยชน 4 ประการ ประกอบดวย ไมใชสอยและเศรษฐกจ ไมฟน

เชอเพลงของชมชน และ ไมอาหารหรอไมกนได

แนวตอบกจกรรมท 8.2.3

ระบบการผลตผลตผลการเกษตรทปลอดภย (Good Agricultural Practice; GAP) หมายถง วธการ

ปฏบตการรบรองการผลตพชตามมาตรฐานแนวทางการปฏบตในไรนาเพอผลตพชใหไดปลอดภย ปลอด

ศตรพช และคณภาพถกใจผบรโภค เนนวธการควบคมและปองกนการเกดปญหาในกระบวนการผลต

การตรวจสอบและรบรองระบบการจดการผลตผลสดทปลอดภย (Good ManufacturingPractices:

GMP) หมายถง หลกเกณฑวธการทดในการผลตอาหาร เปนเกณฑหรอขอก าหนดขนพนฐานทจ าเปนในการ

ผลตและควบคมเพอใหผผลตปฏบตตาม และท าใหสามารถผลตอาหารไดอยางปลอดภย โดยเนนการปองกน

และขจดความเสยงทอาจจะท าใหอาหารเปนพษ เปนอนตราย หรอเกดความไมปลอดภยแกผบรโภค

37


การท าเกษตรอนทรยมวตถประสงคเพอ

1 การฟนฟความอดมสมบรณของดนโดยใหความส าคญของโครงสรางทางกายภาพของดน และ

องคประกอบทเปนธาตอาหารพช อนทรยวตถและสงมชวตในดน

2 การสรางความปลอดภยของอาหาร กอใหเกดผลดตอสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต ดาน

เศรษฐกจ ผลดตอพฒนาการของภมปญญาทองถน และทส าคญทสด คอ ผลดตอสขภาพของเกษตรกรและ

ผบรโภคจากสารพษทตกคางในผลผลตทางการเกษตร


ระบบการปลกพชในโรงเรอน แบงออกเปน 2 ประเภท ประกอบดวย การปลกพชบนดน และการปลก

พชโดยไมใชดน ซงการปลกพชโดยไมใชดนสามารถแบงไดอก 2 ประเภท คอ การปลกพชในสารละลาย และ

ปลกพชในวสดปลก

ตอนท 8.3 การประยกตและผลกระทบของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ


ปจจยดานทรพยากรธรรมชาตทตองพจารณา ป iะกอบดวย ดนและความอดสมบรณของดน แสงสวาง และน า แนวตอบกจกรรม 8.3.2

ประโยชนของระบบการผลตพชเชงบรณาการ มดงน

1. เพมผลผลตและรายไดของเกษตรกร

2. ลความเสยหายหรอหลกเลยงความแปรปรวน

3. กอใหเกดความอดมสมบรณของดนเพมขน

4. ชวยปองกนการชะลางผวดน

5. ลดปรมาณศตรพช

38

แบบประเมนตนเองหลงเรยนหนวยท 8

จงเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยวจากตวเลอก (1) (2) (3) (4) และ (5) ส าหรบ

ค าถามแตละขอโดยใสเครองหมาย หนาตวเลอกทนกศกษาคดวาเปนค าตอบทถกตองทสด

1. ขอใด ไมใช ความส าคญของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ 1) เพอเพมผลผลตและรายได 2) เพอเพมประสทธภาพของการใชแรงงาน 3) เพอลดการชะลางพงทลายของดนและปรบปรงบ ารงดน 4) เพอเปนการประกนราคาผลผลต 5) เพอเปนแหลงอาหารของครอบครว

2. ขอใด ไมใช เทคโนโลยการผลตทจะตองพจารณาในการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ 1) การจดการดน 2) ความอดมสมบรณของดน 3) ชนดของพชและพนธพชทจะใชเพาะปลก 4) การควบคมการระบาดของแมลง 5) การจดการน า

3. หลกการด าเนนงานในการพฒนาแหลงน าเพอการเกษตรตองพจารณาถงประเดนใด 1) ความเหมาะสมเกยวกบสภาพภมประเทศ 2) ความเหมาะสมเกยวกบสภาพแหลงน า 3) ความเหมาะสมในดานเศรษฐกจ 4) ความเหมาะสมในดานสงคม 5) ถกทกขอ

4. ขอใด ไมใช ประโยชนหลกของการปลกไม 3 อยาง ประโยชน 4 ประการ

1) เพอการใชสอยและสามารถน ามาใชเสรมสรางอาชพได 2) เพอขายเนอไมใหกบโรงงานเฟอรนเจอร 3) เปนไมฟนเปนวสดเชอเพลงพนฐานของชมชน 4) เปนพชอาหารและสมนไพร 5) เปนการอนรกษดนและน า

5. วตถประสงคของระบบการผลตผลตผลเกษตรทปลอดภยมมหลายประการ ยก เวน ขอใด 1) ใชปจจยการผลตอยางมประสทธภาพ 2) ผลตสนคาเกษตรทสะอาด ปลอดภย ใหไดมากกวาความตองการบรโภค

39

3) เพมรายไดแกเกษตรกร เพอพฒนาคณภาพชวตแบบยงยน 4) รกษาสภาพแวดลอม 5) รบผดชอบตอสงคมและวฒนธรรมชมชน

6. การปลกพชโดยมการใหสารละลายธาตอาหารพช ในรปของการพนเปนหมอกหรอละอองไปยงรากพช คอ

เทคนคการปลกพชโดยไมใชดนเทคนคใด

1) เทคนคน าหมนเวยน (Liquid Culture) 2) Nutrient Film Technique (NFT) 3) เทคนคฉดพนราก (Aeroponics) 4) เทคนคการปลกพชในวสดปลก 5) เทคนคการปลกพชในสารละลาย

7. ปจจยดานชวภาพขอใดทตองพจารณาในการจดการเกยวกบระบบการปลกพช

1) การเลอกพนธพชทปรบตวไดกบสภาพแวดลอม 2) การพจารณาความอดสมบรณของดน 3) ปรมาณน าทจ าเปนตองใช 4) ความผกพนกบประเพณความเชอ 5) การขายผลผลตใหเกดผลก าไรสงสด

8. ขอใด ไมใช ขอจ ากดของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

1) การเปลยนแปลงและความรนแรงของสภาพภมอากาศโลก 2) เศรษฐกจในประเทศขนกบเศรษฐกจของประเทศคแขงทส าคญ 3) ปจจยการผลตพชทจ ากดและราคาสง 4) การพงพาปจจยการผลตจากตางประเทศท าใหเกดความเสยงในการผลต 5) ความสามารถดานการจดการผลตและการแปรรปสนคาเกษตรใหมคณภาพ

9. ขอใดคอประโยชนของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

1) ลดความเสยหายของพช 2) กอใหเกดความอดมสมบรณของดนเพมขน 3) ลดปรมาณศตรพช 4) ดนสามารถอมน าไดดขน 5) ถกทกขอ

10. การด าเนนงานในลกษณะจากสวนบนลงลาง หนวยงานของรฐเปนผชน าและด าเนนการเอง เกษตรกรและ

ชมชนมสวนรวมนอย คอขอจ ากดดานใดของการจดการระบบการผลตพชเชงบรณาการ

1) กฎหมายและระเบยบของภาครฐยงไมเอออ านวยตอการพฒนาการเกษตร 2) การขาดแคลนแรงงานภาคเกษตรในบางสาขา

40

3) ทศนคตการท างานรวมกนของเจาหนาทรฐกบเกษตรกร 4) ความสามารถดานการจดการผลตและการแปรรปสนคาเกษตรใหมคณภาพ 5) การสรางเงอนไขการกดกนทางการคาในตลาดโลกมความรนแรงและมากขน

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยนหลงเรยน


แบบเฉลยแบบประเมนผลกอนเรยน

1. 1)

2. 1) 3. 2) 4. 3) 5. 2) 6. 4) 7. 5) 8. 2) 9. 1) 10. 3)

แบบเฉลยแบบประเมนผลหลงเรยน

1. 4) 2. 4) 3. 5) 4. 2) 5. 2) 6. 3) 7. 1) 8. 2) 9. 5) 10. 3)

41

บรรณานกรม กรมชลประทาน ผลประโยชนทจะไดรบจากการจดระบบการปลกขาว(ปลกขาว 2 คร ง/ป) คนคนวนท 11 ธนวาคม 2555 จากhttp://ridceo.rid.go.th/kampang/Community%20forum.../PDF/ Interest.pdf กรมชลประทาน แผนยทธศาสตรกรมชลประทาน พ.ศ. 2550 กรงเทพมหานคร บจ.ก. บมคลเลอรไลน 2550 กรมพฒนาทดน มาตรการทางพช ( Vegetative measures ) คนคนวนท 10 ธนวาคม 2555 จาก www.ldd.go.th/Lddwebsite/web.../P_Technical06014_3.pdf กระทรวงเกษตรและสหกรณ นโยบายเรองความปลอดภยดานอาหารของไทย คนคนวนท 8 ธนวาคม 2555

จาก www.moac.go.th/

คณต ธนธรรมเจรญ เอกสารประกอบการฝกอบรม หลกสตร การปลกไม 3 อยาง ประโยชน 4 ประการ ฝาย

ศกษาและพฒนาปาไม ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจากพระราชด าร อ าเภอดอย

สะเกด จงหวดเชยงใหม คนคนวนท 15 ธนวาคม 2555 จากhttp://kmcenter.rid.go.th

คณะกรรมการพฒนาและบรหารจดการทรพยากรน าและการชลประทาน แผนการลงทนพฒนาและบรหาร

จดการน าชลประทาน กรงเทพมหานคร ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต 2551

ชชาต สนธทรพย เทคโนโลยการผลตพชในโรงเรอน หองปฏบตการกลาง คณะเกษตรศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม คนคนวนท 4 ธนวาคม 2555 จากhttp://mis.agri.cmu.ac.th/.../

publication_file_download.asp

นคร สาระคณ และหฤษฎ ภทรดลก “การจดการการผลตพชในสถานการณโลกการแขงขน” ในเอกสารการ สอนชดวชาหลกการจดการการผลตพช นนทบร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2547 นพนธ ไชยมงคล ระบบการผลตผลตผลเกษตรทปลอดภย ระบบขอมลพชผก สาขาพชผก ภาควชาพชสวน

คณะผลตกรรมการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ คนคนวนท 29 พฤศจกายน 2555 จาก

www.vegetweb.com/wp-content/download/GAP.pdf

พงศา ชแนม นวตกรรมฟนคนผนปา ดวยภมปญญาเกษตร 4 ช น คนคนวนท 3 ธนวาคม 2555 จาก

http://www.treebankthai.com/phatotonnam/invention_4layers.html

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ การพฒนาแหลงน าเพอการเกษตร คนคนวนท 14 ธนวาคม 2555 จาก

http://www2.swu.ac.th/royal/book1/b1c2t2.html

รกบานเกด.คอม ขอด-ขอเสยของการปลกพชในระบบไฮโดรโปรนกส คนคนวนท 4 ธนวาคม 2555 จาก www. rakbankerd.com

42

ราเชนทร วสทธแพทย สยาม สนสวสด ศรธรรม สงหโต และประธาน โพธสวสด เทคโนโลยการปลกพชไร

ดน (Soilless Culture) กรงเทพมหานคร ฝายเทคโนโลยชวภาพ สถาบนวจยวทยาศาสตรและ

เทคโนโลยแหงประเทศไทย (วว.) กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย 2548

วราวธ วฒวณชย ทองเปลว กองจนทร และวชระ เสอด อทกวทยาทางวศวกรรม กรงเทพมหานคร สมาคม

ศษยเกาวศวกรรมชลประทานในพระบรมราชปถมภ 2550

วชระ เสอด ความรเบ องตนในการจดการน าเพอการเกษตร ในเอกสารการสอนชดวชา พนฐานการจดการ

ทรพยากรเกษตรและสงแวดลอม นนทบร มหาวทยาลยสโขทยธรรมธราช 2552

ศรมา เพงนรพฒน เอกสารวชาการ ระบบการปลกพช ฝายพฒนาไรนาและสถาบนเกษตรกร ส านกงาน

สงเสรมการเกษตรภาคตะวนตก จงหวดราชบร กรมสงเสรมการเกษตร. 2533

ศนยสงเสรมและพฒนาอาชพการเกษตรจงหวดนครราชสมา การปลกพชพชเปนล าดบขนในพนทเดยวกน คนคนวนท 4 ธนวาคม 2555 จาก http://www.aopdh06.doae.go.th ศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคท 1 จงหวดเชยงใหม กรมสงเสรมอตสาหกรรม เกษตรอนทรยพลกฟนวถเกษตร

ไทย คนคนวนท 28 พฤศจกายน 2555 จาก www.dip.go.th

สภา รนดาเว การจดการน าเพอการเกษตร กรมพฒนาทดน คนคนวนท 4 ธนวาคม 2555 จาก

www.ldd.go.th/Lddwebsite/web.../P_Technical10032.pdf

สถาบนรบรองมาตรฐาน ISO GMP คออะไร? คนคนวนท 4 ธนวาคม 2555จาก www.thaiyuh.com

ส านกงานกองทนสงเคราะหการท าสวนยาง การปลกพชแซมยาง คนคนวนท 7 ธนวาคม 2555 จาก

http://km.rubber.co.th/index.php?option=com_content&view=article&id=110:2011-

05-11-04-19-23&catid=40:2011-05-11-03-00-30&Itemid=103

ส านกงานเกษตรจงหวดล าพน ความส าคญของการผลตพชตามระบบการจดการคณภาพ มาตรฐาน จ เอ พ

(GAP) คนคนวนท 8 ธนวาคม 2555จาก www.lamphun.doae.go.th/gap54.pdf

ส านกงานเกษตรอ าเภอหนองเรอ หลกการในการปลกปา 3 อยาง ประโยชน4 อยาง คนคนวนท 15 ธนวาคม

2555 จาก http://nongruea.khonkaen.doae.go.th/data/Green.pdf

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร โครงการจดระบบการปลกขาว คนคนวนท 11 ธนวาคม 2555 จาก www2.oae.go.th/mis/Forecast/02_journal/rice54.pdf อภพรรณ พกภกด หลกการผลตพช โรงพมพศนยสงเสรมแลพฝกอบรมการเกษตรแหงชาต ส านกสงเสรม

และฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน จงหวดนครปฐม. 2541

อจฉรา จตตลดากร ระบบการผลตพช ในเอกสารการสอนชดวชา หลกการจดการการผลตพช นนทบร

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2547

อานฐ ตนโช เอกสารประกอบค าสอน วชา ดป 489 เกษรกรรมธรรมชาต เชยงใหม ภาควชาทรพยากรดน และสงแวดลอม คณะผลตกรรมการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ 2548

http://www.thaiyuh.com/index.php/2010-03-01-12-45-17/89-gmp-

เอกสารประกอบการสอน ชุดวิชา 91312...

Documents