ติวเข้มสรุปเนื้อหา ภาษาไทย...
TRANSCRIPT
ตวเขมสรปเนอหา ภาษาไทย ม.1
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
การฟงและการดสอ
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
ผแปล เจาพระยาพระคลง (หน) เปนแมกองในการแปล รวมดวยพระยาอนทรอคคราช พระภรมยรศม และพระศรภรปรชา
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
ประวตผแปล เจาพระยาพระคลง (หน)
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
หนาทการงาน ในรชกาลสมเดจพระเจาตากสนมหาราช รบราชกาลเปนหลวงสรวชต แลวไปเปนนายดานเมองอทยธานในรชสมยของพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช แลวไดเลอนเปนพระยาพพฒนโกษา และเจาพระยาพระคลง (หน) ในทสด
เกดในสมยกรงศรอยธยาตอนปลาย ในแผนดนสมเดจพระเจาอยหวบรมโกศ
ผลงานทส าคญ ไดแก ลลตเพชรมงกฎ, อเหนาค าฉนท (แตงเมอตอนเปนหลวงสรวชต (หน) ในแผนดนสมเดจพระเจากรงธนบร) สมกก, ราชาธราช (เปนผอ านวยการแปลรวมกบกวทานอนๆ) กากค ากลอน, ลลตพยหยาตราเพชรพวง, ลลตศรวชยชาดก, สมบตอมรนทรค ากลอน, กลอนจารกเรองสรางภเขาทองวดราชคฤห, รายยาวมหาเวสสนดรชาดก กณฑกมารและกณฑมทร
งานประพนธ มทงทเปนรอยแกวและรอยกรอง
ถงแกอสญกรรม ป พ.ศ.2348 ตรงกบรชสมยพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
จดประสงคในการแปล
รชกาลท 1 มพระราชประสงคใหกวในราชส านกแปลและเรยบเรยงขนใหมเพอเปนประโยชน และพระบรมวงศานวงศ และขาราชบรพาร จะได “จดจาไวเปนคตบ ารงสตปญญา”
ราชาธราช เปนวรรณคดประเภทพงศาวดาร เกยวกบการสงครามทแสดงกศโลบายการรบ แปลมาจากพงศาวดารมอญ
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกเหนวามประโยชน จงโปรดให เจาพระยาพระคลง (หน) พระยาอนทรอคคราช พระภรมยรศม พระศรภรปรชา รวมกนแปลเปนนยายรอยแกวเรองยาว
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
แนวคด หรอ แกนเรอง
“แมจะมอปสรรคหรอขอดอย แตความส าเรจกเกดไดดวยฝมอและปญญา”
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
ลกษณะค าประพนธ
เปนความเรยงหรอนยายรอยแกว ทมการด าเนนเรอง ตวละคร ฉาก และบทสนทนาเชนเดยวกบนวนยายปจจบน
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
แตบทสนทนาหรอบทร าพงร าพนไมไดมเครองหมายอญประกาศแยกออกมาจากบทบรรยายหรอพรรณนา
ลกษณะค าประพนธ ใชบรรยายโวหารในการเลาเรอง รปประโยคไมซบซอน เขาใจงาย แตบางค าเปนค าเกาตางจากปจจบน
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
วรรณคดสโมสร (สมยรชกาลท 6) ยกยองวา เปนยอดของความเรยงเรองนทานเสมอดวยเรองสามกก
ราชาธราชเปนพงศาวดารมอญ มเนอหายาวมาก ตอนส าคญทน ามาเปนบทเรยน คอ ตอน สมงพระรามอาสา
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
พงศาวดาร คอ เรองราว หรอเหตการณทเกยวกบพระมหากษตรยหรอเกยวกบประเทศชาต
ตวละครในเรอง
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
พระเจากรงจน หรอ พระเจากรงตาฉง เสวยราชสมบตอยในกรงจน
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
กามะน เปนทหารเอกของพระเจากรงตาฉง มฝมอเกงกาจ จนมค าสรรเสรญวา
“มใชมนษยดจเทพยดา”
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
พระเจาฝรงมงฆอง หรอ พระเจามณเฑยรทอง เปนกษตรยแหงกรงรตนบระองวะ มกท าการสงครามกบมอญแหงเมองหงสาวด
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
สมงพระราม เปนทหารเอกของพระเจาราชาธราชแหงกรงหงสาวด (มอญ) ภายหลงเปนเชลยศกของพระเจาฝรงมงฆอง (พมา) ไดรบแตงตงใหเปน “พระมหาอปราชาผดงพระนคร”
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
ตอนท 1 ตอนก าเนดมะกะโท (พระเจาฟารว) ปฐมกษตรยมอญทเปนบตรพอคาเมอเมาะตะมะ ซงคมสนคาไปขายทสโขทย มสตปญญา ความสามารถ และมความเพยรจนไดเขาไปอยในราชส านกของสมเดจพระรวงเจา เมอกลบสบานเมองกไดครองเมองเปนพระเจาฟารว จากนนเมาะตะมะกมกษตรยสบตอจากพระเจาฟารวจนถงล าดบท 8 คอ พระเจาอทอง หรอ พระเจาชางเผอก
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
ตอนท 2 เรองราวของพระยานอยหรอพระเจาราชาธราช ซงเปนพระโอรสของพระเจาอ เดมมพระนามวา “มงสระมณจกร” พระบดาไมทรงโปรดจงไดพระเจาปาทรงดแล เมอเจรญพระชนมายมชายาชอ “ตะละแมทาว” และมโอรสชอ “ลาวแกนทาว” (มงรายกะยอฉะวา) พระยานอยไดตงตนเปนใหญทเมองตะเกงและไดเมยมะนกเปนชายา ฝาฟนอปสรรคตางๆจนไดขนครองราชยเปนพระเจา สหราชาธราชแหงเมองพะโค (หงสาวด) มทหารเอกหลายคน อาท สมงนครอนท สมงพอเพชร สมงพระราม ในรชสมยของพระองคมอญกบพมาท าศกกนหลายครง สวนใหญมอญจะเอาชนะได
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
ตอนท 3 เปนเรองของนางกษตรยผครองราชยเปนล าดบท 8 นบจาก
พระเจาราชาธราช นาม “ตะละเจาทาว” ททรงชนชมสามเณรผหนงนาม “พระมหาปฎกธร” ตอมาเมอพระนางถกลกพาตวสามเณรผ นไปชวยมาได นางจงโปรดใหพระมหาปกฎธรขนเปนพระเจาแผนดนทรงพระนามวา “พระเจาหงสาวด” หรอ “พระเจามหาปกฎธร” ทรงปกครองบานเมองอยางสงบสข
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
เรองยอ
พระเจากรงจนยกทพมาทารบพระเจาฝรงมงฆองแหงกรงองวะ
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
“ดเลนใหเปนขวญตา”
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
“ธรรมดาชาตกษตรยจะมเกยรตยศและการเลนสบายกเพราะไดท าสงครามชมเลนเปนขวญตา ดวยไดเหนทแกลวทหารฟอนร าอาวธตางๆ สกนในสงคราม ไดตรองตรกแกไขกนโดยขบวนกลศกลกตนตามอบายปญญาซงจะเอาชนะ จงไดมเดชานภาพแจงไปแกกษตรยในนานานประเทศทงปวงเปนอนมาก”
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
ใครจะดทหารขมาร าทวนสกนตวตอตว ถาฝายพมาแพกขอใหยอมยกเมองให เพอมใหประชาชนตองเดอดรอน แตถาจนเปนฝายแพกจะถอยกลบโดยด มใหประชาชนเปนอนตรายแตอยางใด
ขณะทตงทพอยยงไดก าชบแกทหารทงปวงวา ถาผใดไมมอาวธสรบ อยาไดท าอนตรายเปนอนขาด
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
“การท าสงครามครงนเปนธรรมยทธใหญยง สมณชพราหมณ
อาณาประชาราษฎรจะมไดความเดอดรอน”
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
สมงพระราม เชลยจากหงสาวดอาสาออกรบ
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
“หาบสองบาอาสาสองเจาหาควรไม”
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
สมงพระรามเลอกมาศก
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
สมงพระรามสกบกามะนทหารเอกของพระเจากรงจน
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
“เราเปนกษตรยผใหญอนประเสรฐ ไดใหค ามนสญญาไวแกเขาแลว จะกลบค านนหาควรไม พมาทงปวงจะชวนกนดหมนไดวาจนพดมจรง เรารกสตยยงกวาทรพย อยาวาแตสมบตมนษยนเลย ถงทานจะเอาทพยสมบตของสมเดจอมรนทรมายกใหเรา เรากมไดปรารถนา”
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
พระเจาฝรงมงฆองบ าเหนจความชอบ
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
“อนงขาพเจาเลากตางประเทศภาษา อปมาดงนกเคาถงมก าลงอยกจรงแตตกเขาอยในทามกลางฝงกาเมอกลางวน ขาพเจาจะบญชาราชกจฉนใด”
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
มใหใครเรยกตนวาเชลย ถาไดยนใครเรยกกจะขอกลบไปหงสาวดทนท
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
หากมสงครามระหวางพมากบมอญ ตนจะไมขอเขาท าสงครามกบฝายใดเลย
“ตงแตวนนไปใหคนทงปวงเรยกวาเจาสมงพระรามกเมอง ถาผใดเรยกเชลยแลว จะฆาเสยใหสนทงโคตร”
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
สมงพระรามนอยใจ หนกลบหงสาวด
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
“ลกอายเชลยนกลาหาญนก”
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
ขอคดทไดจากเรอง
ขอคดทไดจากเรอง
1. ผ ทเปนทหารทกคนตองส านกไวเสมอวาประเทศชาตตองรกษาไวยงชวตของตน
2. ความจงรกภกดเปนคณสมบตของขาราชบรพารทกคน
3. คนเราตองไมลมบานเกดเมองนอนของตน แมจะอยในตางแดนกตาม
4. ในการสรบใหไดชยชนะใชเพยงฝมออยางเดยวไมไดตองใชสตปญญา และมไหวพรบดวย
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
8. นายทพทมฝมอและมจตใจแขงแกรงอยางไรกมโอกาสทจะพายแพแกความสวยงามของอสตร เพราะความเปนปถชนคนธรรมดายอมเวยนวนอยในรป รส กลน เสยง เสมอ
7. ขนชอวาสงครามถาเกดขนแลวยอมน ามาซงความเดอดรอนไปทกหยอมหญา ดงนนจงไมควรใหเกดขนในบานเมองของเรา
6. ผน าทดตองมทงความเดดเดยว มสจจะ และเสยสละเปนส าคญ
5. ความรกในชาตบานเมองบางครงกตองอยเหนอความรกสวนตว ไมวาจะเปนรกพอแมลกหรอเมย
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
9. ทใดมรกทนนมทกขเปนธรรมดา
10. การจะกระท าสงใดใหส าเรจดวยประสงคจะตองรจกใชสตปญญาคดทบทวนใหรอบคอบ
ความรประกอบ
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
1. เนอเรองราชาธราช แบงไดเปน 3 ตอน
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
ราชวงศชง
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
ราชวงศชง หรอ ตาชง เปนราชวงศหนงทปกครองประเทศจนในสมยระบอบสมบรณาญาสทธราช ตนราชวงศเปนชาวแมนจทอยในแมนจเรยทางตะวนออกเฉยงเหนอของจน เดมเปนเพยงชนกลมนอยเทานน แตพอราชวงศหมงเกดจลาจล ชนกลมนอยกลมนจงฉวยโอกาสรวบรวมก าลงบกยดกรงปกกงซงเปนราชธานของราชวงศหมงได ในป พ.ศ.2454 ซน ยตเซน ไดกอการปฏวตทเรยกวา “ปฏวตซนไห” ขนยดอ านาจจากราชวงศชงไดในป พ.ศ.2455 ประเทศจนจงสนสดระบอบสมบรณาญาสทธราชลงในราชวงศน
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
แบบฝกหด
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
1. เหตรชกาลท 1 จงโปรดเกลาฯใหเจาพระยาพระคลง (หน) แปลและเรยบเรยงเรองราชาธราชใหม 1. ส านวนทเคยมคนแปลไวไมไพเราะ 2. เปนหนงสอด จงควรมการแปลหลายๆฉบบ 3. ตองการใหเจาพระยาพระคลง (หน) แสดงความสามารถ 4. ส านวนทเคยมคนแปลไวไมเหมอนกบทพระองคไดฟงมา
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
2. ขอใดกลาวถกตองเกยวกบเรองราชาธราช 1. แตงเปนนทานค ากลอน 2. น าไปแสดงเปนละครใน 3. มทมาจากพงศาวดารเขมร 4. เจาพระยาพระคลง (หน) ไมไดแปลและเรยบเรยงเรองราชาธราชเพยงคนเดยว
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
3. เหตใดพระเจากรงจนจงยกทพมากรงองวะ 1. เพอขยายอาณาเขต 2. ตองการแกแคนสมงพระราม 3. ตองการแกแคนพระเจาฝรงมงฆอง 4. อยากทอดพระเนตรเหนทหารทมฝมอร าทวนตอสตวตอตวกบกามะน
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
4. กามะนทหารเอกของพระเจากรงจนไดรบยกยองวา “ไมใชมนษยดจเทวดากวาได” เพราะอะไร 1. อทธฤทธ 2. คณธรรมในสนามรบ 3. ความสงบนงเยอกเยน 4. ความสามารถในการตอส
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
5. “ครนจะรบอาสาบดนเลากเหมอนหาบสองบาอาสาสองเจาหาควรไม” แสดงวาสมงพระรามมนสยอยางไร 1. ขขลาด ไมกลาอาสาออกรบ 2. มความจงรกภกด มนายไดแคคนเดยว 3. รจกประมาณตน ไมท างานทเสยงเกนก าลง 4. ไมประมาท ไมเอาตวไปเสยงอนตราย
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
6. ค าวา “สองเจา” ใชในขอความขอ 5 หมายถงใคร 1. กามะนกบพระเจากรงจน 2. พระเจาราชาธราชกบพระเจากรงจน 3. พระเจากรงจนกบพระเจาฝรงมงฆอง 4. พระเจาราชาธราชกบพระเจาฝรงมงฆอง
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
7. เหตใดในทายทสดสมงพระรามจงยอมรบอาสาสกบกามะน 1. เพราะเหนแกบญคณของพระเจาฝรงมงฆอง 2. เพราะอยากแสดงฝมอใหพระเจาฝรงมงฆองเกรงกลว 3. เพราะพระเจาฝรงมงฆองสญญาวาถารบชนะจะปลอยตวสมงพระราม 4. เพราะเกรงวาถาฝายพระเจากรงจนไดรบชยชนะแลวจะเคลอนพลตอไปยงกรงหงสาวด
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
8. ตอนทสมงพระรามทดลองฝกมาใหเชองดวยการควบมาออกไปนอกเมอง แลวยอนกลบมาทกรงองวะ แสดงวาสมงพระรามมลกษณะนสยอยางไร 1. ขขลาด กลวถกประหารชวต 2. ซอสตย ไมคดฉวยโอกาสหน 3. โงเขลา มองไมเหนโอกาสหนเอาตวรอด 4. ฉลาด แสรงทดลองใจพระเจาฝรงมงฆอง
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
9. “มาเชลยศกด” หมายถงขอใด 1. มาทมลกษณะไมด ไมควรใชออกรบ 2. มาของชาวบาน หรอมาทไมใชมาหลวง 3. มาทเปนบรรณาการจากเมองประเทศราช 4. มาของผ เปนเชลย หรอในเรองหมายถงมาของสมงพระราม
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
10. ขอใดกลาวไมถกตองเกยวกบการตอสระหวางสมงพระรามกบกามะน 1. สมงพระรามสามารถร าตามกามะนไดทกเพลง 2. สมงพระรามใหกามะนร าเพลงทวนใหสนฝมอกอน 3. กามะนรทนเพลงทวนของสมงพระรามจงไมร าตาม 4. ทวงทาเพลงทวนของทงสองงดงามดงเทพยดากบทพยาธร
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
11. ขอใดคอลกษณะของสมงพระรามทแสดงใหเหนเดนชดในตอนตอสกบกามะน 1. ความในออน 2. ความเจาเลห 3. ความฉลาดหลกแหลม 4. ความเกรงกลวอนตราย
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
12. “เพลงโคมเวยน เพลงผาหมาก” หมายถงขอใด 1. ชอทาร าของจน 2. ชอศลปะการตอสของจน 3. ชอศลปะการตอสของพมา 4. ชอกระบวนทาร าทวนในการตอส
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
13. “อปมาดงฝนตกหาใหญตกลงน านองทวมปาใหลเชยวมาเมอวสนตฤดนน หาสงใดจะตานทานมได” เปนความเปรยบเทยบหมายถงสงใด 1. ทพใหญของพระเจากรงจนทยกมากรงองวะ 2. ความรสกของกามะนตอนตอสกบสมงพระราม 3. บรรยากาศการตอสระหวางสมงพระรามกบกามะน 4. ความดใจของพระเจาฝรงมงฆองเมอสมงพระรามชนะ
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
14. ขอใดเปนขอตกลงทสมงพระรามขอจากพระเจาฝรงมงฆองกอนทจะยอมอยรบราชการทเมองพมา 1. หามผใดเรยกตนวาเชลย 2. ขอไมออกรบไมวาศกใดกตาม 3. ขอไมรบต าแหนงและยศถาบรรดาศกด 4. หามพระเจาฝรงมงฆองท าศกกบหงสาวดอก
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
15. จากค าตอบขอ 14 แสดงวาสมงพระรามมอปนสยอยางไร 1. ไดคบจะเอาศอก 2. รจกวธเอาตวรอด 3. รกเกยรตและศกดศร 4. เหนแกประโยชนของชาตบานเมอง
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
16. ใครเปนตนเหตใหสมงพระรามหนกลบกรงหงสาวด 1. พระเจาฝรงมงฆอง 2. พระเจาราชาธราช 3. พระธดาของพระเจาฝรงมงฆอง 4. พระมเหสของพระเจาฝรงมงฆอง
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
17. “อปมาดงนกเคาถงมก าลงอยกจรงแตตกเขาอยในทามกลางฝงกาเมอกลางวน...” ขอความขางตนเปนค าพดของใคร และ “นกเคา” เปนความเปรยบหมายถงใคร 1. เสนาบด, นกเคา หมายถง พระเจาฝรงมงฆอง 2. สมงพระราม, นกเคา หมายถง ตวสมงพระรามเอง 3. พระเจาฝรงมงฆอง, นกเคา หมายถง พระธดาของพระเจาฝรงมงฆอง 4. พระธดาของพระเจาฝรงมงฆอง, นกเคา หมายถง สมงพระราม
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
18. “…ไดใหค ามนสญญาไวแกเขาแลว จะกลบค าไปดงนนควรหาไม…” ขอความขางตนเปนค าพดของใคร และพดในตอนใด 1. สมงพระราม - ตอนไดยนคนเรยกวาเชลย 2. กามะน - ตอนกอนถกสมงพระรามฆาตาย 3. พระเจากรงจน - ตอนหลงจากสมงพระรามชนะกามะน 4. พระเจาฝรงมงฆอง ¬- ตอนรวาสมงพระรามหนกลบหงสาวด
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
19. “อยาวาแตสมบตมนษยนเลย ถงทานจะเอาทพสมบตของสมเดจอมรนทรมายกใหเรา เรากมไดปรารถนา” ค าพดนหมายความวาอยางไร 1. ไมมทรพยสนมคาใดทจะท าใหพระเจากรงจนยอมเสยค าพด 2. แมพระเจาฝรงมงฆองจะเอาสมบตมาให พระเจากรงจนกจะไมยกทพกลบ 3. สมบตมากมายแคไหนกไมสามารถรงใหสมงพระรามอยรบราชการทกรงองวะได 4. สมงพระรามปฏเสธไมรบความดความชอบใดๆทงสนจากการไดชยชนะเหนอ กามะน
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
20. “อปมาดงหงสตกลงในฝงกา ราชสหปนเขากบหมเสอ” เปนความเปรยบสอความถงเรองใด 1. การตกอยในวงลอมของศตร 2. การอาศยอยตางบานตางเมอง 3. การแตงงานกบผ ทมฐานนดรต ากวา 4. การอยในบานเมองทมคนอปถมภ
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
21. ขอใดไมใชขอคดทไดจากเรองราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา 1. การเปนผปกครองตองรกษาค าพด 2. ความจงรกภกดแกชาตบานเมอง 3. การใชกลอบายเพอแยงชงดนแดน 4. ถอศกดศรยงกวายศถาบรรดาศกด
ราชาธราช ตอน สมงพระรามอาสา
การฟงและการดสอ
สอ หมายถง สงใดๆ กตามทเปนตวกลางระหวางแหลงก าเนดของสารกบผรบสาร เปนสงทน าพาสารจากแหลงก าเนดไปยงผ รบสาร เพอใหเกดผลใดๆ ตามวตถประสงคของการสอสาร
สอ แบงประเภทของสอออกเปนสอทรบรโดยการฟงหรอสอโสต การเหนหรอสอทศน และทงการฟงและการมองเหนหรอสอโสตทศน ดงน - สอโสต (Audio Media) ไดแก วทยกระจายเสยง เทป - สอทศน (Visual Media) ไดแก หนงสอพมพ นตยสาร หนงสอ ภาพถาย
"รเทาทนสอ" คอ ทกษะ หรอ ความสามารถในการ "ใชสออยางรตว" และ "ใชสออยางตนตว"
ค าวา "การใชสออยางรตว" สามารถอธบายหรอขยายความไดวา - สามารถตความ วเคราะห แยกแยะเนอหาสาระของสอ - สามารถโตตอบกบมนไดอยางมสตและรตว - สามารถตงค าถามวาสอถกสรางขนไดอยางไร เชน ใครเปนเจาของสอ ใครผลต และ ผลตภายใตขอจ ากดใด ควรเชอหรอไม หรอมคานยมความเชออะไรทแฝงมากบสอนน พวกทผลตสอหวงผลอะไรจากเรา
ค าวา "การใชสออยางตนตว" สามารถอธบายหรอขยายความไดวา - แทนทเราจะเปนฝายตงรบอยางเดยว เรากจะตองเปลยนมาเปนฝายรกบาง โดยการแสวงหาขอมลเพมเตม เขาถงขอมลขาวสาร เขาถงสอทหลากหลายและมคณภาพ - สามารถใชสอใหเกดประโยชน - มสวนรวมทพฒนาสอตางๆ ใหดขน เชน ทวงตงหรอรองเรยนเมอพบสอทไมเหมาะสม เรยกรองสทธในฐานะเปนผบรโภคสอ ฯลฯ