พัฒนาการเด็กปฐมวัย...

รากแกวแหงชวต พฒนาการเดกปฐมวย

ผเรยบเรยงสวนนำ อภญญาตนทววงศ

ผเขยน ดร.พชราเอยมกจการ

สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)

พมพครงท 1 1,500เลม

รปเลม วฒนสนธสวรตนานนท

พมพท สหมตรพรนตงจำกด

จดพมพโดย สำนกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน(สสค.)

พฒนาการเดกปฐมวย

รากแกวแหงชวต

ตดตอ

สำนกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพของเยาวชน

เลขท388อาคารเอสพ(อาคารเอ)ชน13

ถนนพหลโยธนแขวงสามเสนในเขตพญาไทกรงเทพมหานคร10400

โทรศพท02-619-1811โทรสาร02-619-1812

อเมล[email protected]

พฒนาการเดกปฐมวย รากแกวแหงชวต | 3

การทมสรรพกำลงใหกบการพฒนาเดกปฐมวย ถอเปนภารกจอนสำคญยงของสงคม

มนษยเพราะพฒนาการทกดานในชวง5ขวบปแรกของชวตหรอวยกอนเขาเรยนชนประถม

ศกษาปท 1 ทมกเรยกกนวา “ชวงปฐมวย” คอ “โอกาสทอง” ทสงผลตอคณภาพชวต

ทเหลอทงหมดของมนษยแตละคน และสงผลตออนาคตของสงคม อกทงยงไดรบการพสจน

จากนกเศรษฐศาสตรรางวลโนเบลอยาง ศ.ดร.เจมส เจ เฮคแมน วาการลงทนพฒนา

เดกปฐมวยเปนการลงทนทคมคาใหผลตอบแทนแกสงคมดทสดในระยะยาว โดย

คนผลตอบแทนกลบคนมาในอนาคตมากถง7เทา

ในเอกสาร “พฒนาการเดกปฐมวย รากแกวแหงชวต” เลมน จะนำเสนอขอมลท

ชใหเหนภาพสถานการณ และสงทเราควรรวมมอกนสานสรางใหเกดขนโดยเรว เพอมอบ

สงทดทสดใหแกลกหลานผานเนอหา2สวน

เนอหาสวนแรก คอ ขอมลประกอบการรางขอเสนอแนวทางนโยบายดานการ

ดแลและการศกษาเดกปฐมวย ซงเปนการประมวลภาพสถานการณการดแลเดกปฐมวย

ของประเทศไทย โดยตแผใหเหนอยางชดเจน ทงในมตเชงปรมาณและคณภาพ พรอมชให

เหน “ชองโหว” ทตองเรงซอมแซมเตมเตม กอนจะนำไปสขอเสนอแนะถงสงสำคญทหนวยงาน

ทเกยวของควรตองเรงทำและสงสำคญททกภาคสวนในสงคมตองชวยกนเรงสราง

เนอหาสวนทสองคออนาคตไทยในมอเราซงเปนการนำเสนอ“พมพเขยว”ของ

ระบบทประเทศไทยตองเรงพฒนาใหเกดขน โดยไดสกดสาระสำคญจากผลการศกษาใน

รากแกวแหงชวต พฒนาการเดกปฐมวย

4 | พฒนาการเดกปฐมวย รากแกวแหงชวต

โครงการพฒนานโยบายสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในเดกอาย 0-5 ปทดำเนนการโดย

โครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ (HITAP) เพอชใหเหนถงเรองสำคญท

สงคมไทยจำเปนตองใหเกดขน เพอสนบสนนใหเดกปฐมวยทกคนบนผนแผนดนไทยเตบโต

ขนมาอยางมคณภาพและบรรลศกยภาพสงสดทมในตน

กอนท “โอกาสทอง” นจะหลดลอยไปโดยไมอาจหวนคน


สารบญ

- สวนท 1 - ขอมลประกอบการรางขอเสนอ

แนวทางนโยบายดานการดแลและการศกษาเดกปฐมวย

8

- สวนท 2 - บทความจากจลสารโครงการประเมนเทนโนโลย

และนโยบายดานสขภาพ (ฉบบอนาคตเดก อนาคตไทย) โภชนาการเดกเรองไมเลกทตองสนใจ

16

อนาคตไทยในมอเรา

21

สรปความคบหนาการผลกดน“โครงการอนาคตไทย”

ไปสนโยบายและการปฏบต

26

คดถงอนาคตชาตตองชวยKidsใหมคณภาพ

29

สวนท 1


ขอมลประกอบการรางขอเสนอ

ขอมลเบองตน

เดกปฐมวยตามนยามสากลหมายถงเดกตงแตแรกเกดถงกอนเขาประถมศกษาปท1

แตในการดำเนนงานเรองปฐมวยหนวยงานตางๆยงไดใหคำนยามอนๆทแตกตางกนออกไป

อาทคำนยามของนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาเดกปฐมวย (0 - 5ป) ระยะยาวพ.ศ.

2550 - 2559หมายถงเดกตงแตปฏสนธจนถงอาย5ป11เดอน29วนหรออายตำกวา6ป

แตสำหรบแผนยทธศาสตรชาตดานเดกปฐมวยไดใหคำนยามตามหลกสากลขางตน คอหมายถง

เดกตงแตแรกเกดถงกอนเขาประถมศกษาปท 1 นยามทยงมความแตกตางกนอยบางดงกลาว

จงอาจสงผลตอการประมวลขอมลพนฐานเพอการวางแผนและการกำหนดกลมเปาหมาย

ในการทำงานเรองเดกปฐมวย อยางไรกตามในเอกสารชนนจะใชนยามเดกทมชวงอายตงแต

0 - 5ปซงสวนใหญเปนเดกตงแตแรกเกดถงกอนเขาประถมศกษาปท1ตามนยามสากล

ขอสงเกตเบองตน

1) การลงทนในเดกปฐมวยเปนการลงทนทคมคาทสด เปนทงการเพมคณภาพ

ทรพยากรบคคลของประเทศและการลดอตราการสญเสยท จะเกดข นในอนาคต โดย

เดกปฐมวยทไดรบการดแลอยางเหมาะสมตามชวงวยจะมทกษะทางกายภาพ ความฉลาดทาง

สตปญญา และความฉลาดทางอารมณทสง จงนำไปสการมโอกาสในการเรยนตอในระดบ

แนวทางนโยบายดานการดแล และการศกษาเดกปฐมวย


ทสงขนและเปนแรงงานคณภาพทมรายไดสง อตราการกอคดหรอสรางปญหาสงคมกจะ

นอยลงดวย

2) สถานการณเดกปฐมวยในปจจบน เดกปฐมวยในชวงอาย 0 - 5 ปมจำนวน

4,585,759 คน (กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย, 2555) ซงหากแบงตามการดแลและ

การจดการศกษาสามารถแบงออกไดเปน 2 กลม คอ กลมเดกอาย 0 - 1 ป จำนวน

1,509,017 คน หรอ รอยละ 32.91 ของเดกทงหมดทสวนใหญเปนการดแลและการใหการ

ศกษาเบองตนจากคนในครอบครวอาทบดามารดาปยา ตายายญาตและผดแลและกลม

เดกอาย2 - 5ปจำนวน3,076,742คนหรอคดเปนรอยละ67.09ของเดกทงหมดทบางสวน

เรมเขาสสถานรบเลยงเดกหรอศนยพฒนาเดกเลกตงแตอาย2ปซงหากพจารณาเดกในชวง

อายนจะเหนไดวามเดกเขารบการดแลและการศกษาในศนยเดกเลกจำนวน 912,111 คน

หรอคดเปน รอยละ 29.65 ของเดกในชวงวย และโรงเรยนประถมศกษาทมชนอนบาลอก

จำนวน1,799,125คนหรอคดเปนรอยละ58.48ของเดกในชวงวยซงหมายความวามเดก

365,506 คนหรอ รอยละ 11.88 ของประชากรในชวงอาย 2 - 5 ปทยงไมมโอกาสไดรบ

การเตรยมความพรอมขนปฐมวย

สำหรบเดกจำนวน 1,799,125 คนไดรบการศกษาขนปฐมวยในโรงเรยนประถมศกษาทม

ชนอนบาลนน เปนเดกทอยในโรงเรยนสงกดกระทรวงศกษาธการมากทสด คอ มเดกภาย

ใตการดแลทงสน1,598,672คนคดเปนรอยละ88.86จากหนวยงานหลกภายใตสงกดคอ

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สำนกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรม

การศกษาเอกชน และสำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา นอกนนเปนเดกในโรงเรยน

ประถมทมชนอนบาลสงกดอปท.กทม.และหนวยงานอนๆอก200,453คนคดเปนรอยละ

11.14 นอกจากนยงมเดกทอยในการดแลของสถานรบเลยงเดก ศนยพฒนาเดกเลก หรอ

ศนยเดกเลกทอยภายใตการดแลของกรมสงเสรมการปกครองทองถน กระทรวงมหาดไทยท

ดแลศนยเดกเลกกวา19,780แหงจำนวนเดก911,143คนคดเปนรอยละ99.89ของศนย

เดกเลกทงหมด สวนทเหลออกเลกนอยเปนศนยเดกเลกในความดแลของ พม. และ ตชด.

เปนตน(รายงานสถตการศกษาสำนกงานปลดกระทรวงศกษาธการ,2555)


จากการประเมนคณภาพศนยเดกเลกของกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ในป 2555

(รายงานผลความสำเรจของการดำเนนงานดานสขภาพตามนโยบายและยทธศาสตรของ

กระทรวงสาธารณสขประจำปงบประมาณ พ.ศ.2555) พบวา ศนยเดกเลกทผานเกณฑ

มาตรฐานม 19,376 แหง (ระดบพนฐาน 5,516 แหง ระดบด 7,421 แหง และระดบดมาก

6,439แหง)และไมผานเกณฑมาตรฐาน667แหงคดเปนรอยละ27.5237.0232.13และ

3.33 ตามลำดบ อยางไรกตามสำหรบศนยเดกเลกทแมจะผานเกณฑมาตรฐานแตจากการ

ดำเนนงานพบวาสวนใหญยงคงประสบปญหาทงในดานการดำเนนงานและความพรอมของ

ทรพยากร จากงานวจยเรองการดแลเดกปฐมวยของประเทศไทย (2550) ไดชถงความแตกตาง

ในดานคณภาพและมาตรฐานของศนยพฒนาเดกเลกขนาดใหญและขนาดเลกและคณภาพ

ของครพเลยงเดกและบคลากรทางการศกษา อกทงงานวจยของในการประเมนคณภาพของ

กรมอนามยกไดชถงสภาพทตงของศนยเดกเลกทยงขาดความพรอมในการจดการดแลและ

ทมา : ขอมลประชากรจากกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย, 2555

ขอมลการศกษาจากสถตการศกษา สำนกงานปลดกระทรวงศกษาธการ, 2555

ขอมลสถานรบเลยงเดกและสถานสงเคราะหเดกเอกชน กรมพฒนาสงคมและสวสดการ

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย, 2556 (http://61.19.238.233/nursery/Content/

Guest/Search.aspx)

ขอมลศนยเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถน กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน

กระทรวงมหาดไทย, 2555-2556 (โดยป 2556 มจำนวนเดกเลก 940,152 คน)

เดก 0-5 ป 4,585,759 คน (ป 2555)

โรงเรยนอนบาล(ศธ.)32,590แหง(2554)

ศนยเดกเลก(อปท.)19,820แหง(2556)

สถานรบเลยงเดกเอกชน1,493แหง(2556) อนๆ

เดกเลก6,375คน

อ.1248,653คน

อ.2781,010คน

อ.3763,087คน

ศธ. 1,598,672 คน -สพฐ.978,145คน-สช.616,310คน-สกอ.4,217คน

สงกดอน 200,453 คน -อปท.(ร.ร.)138,331คน

-กทม.56,009คน-พม./ตชด.6,113คน

นอยกวา1ป744,881คน

1ป764,136คน

2ป743,632คน

3ป767,608คน

4ป773,647คน

5ป791,855คน

1,509,017 คน (32.91%) 3,076,742 คน (67.09%)

ครอบครว ศนยเดกเลก912,111คน(29.55%)

โรงเรยนประถมมชนอนบาล1,799,125คน(58.48%)

ไมไดเรยน565,506คน(11.88%)

อปท.911,143คน

พม.244คน

ตชด.744คน


การจดการศกษาอาทศนยเดกเลกรอยละ40ทมของเลนไมเพยงพอกบจำนวนเดกรอยละ37

ของเลนอยในสภาพชำรดรอการซอมแซม รอยละ 24หองนำมสภาพชำรดและรอยละ 3.8

ไมสามารถจดหาทนอนใหเดกนอนไดรอยละ60มหนงสอนทานไมเพยงพอและมเพยงรอยละ

35.6จดกจกรรมเลานทานใหเดกฟงทกวน

สวนปญหาการบาดเจบของเดกทพบบอยทสดในศนยเดกเลก คอ การบาดเจบจาก

การพลดตกหกลมมสงถงรอยละ37.5ตามมาดวยอบตเหตจากเครองเลนสนามรอยละ28.6

สวนในดานสขภาพและพฒนาการ มเดกฟนผสงถงรอยละ 92 ในสวนผดแลเดกงานวจยดง

กลาวชอกดวยวารอยละ 51 ขาดความรและทกษะในการเลยงดเดกอยางพอเพยง (สำนก

อนามยสงแวดลอมกรมอนามยกระทรวงสาธารณสข, 2552)จากขอมลดงกลาวขางตนได

ชใหเหนวาการจดการศกษาปฐมวยของศนยเดกเลกมการตรวจสอบคณภาพจากหนวยงาน

ทรบผดชอบระดบหนง ซงยงชถงความเหลอมลำในคณภาพของศนยเดกเลกทมขนาดและ

ความพรอมแตกตางกนนอกจากนยงมสถานรบเลยงเดกเอกชนอกจำนวนหนงทยงไมมการ

ตรวจสอบคณภาพการเลยงดและการจดการศกษาอยางเปนระบบทชดเจน

จากสถานการณเดกปฐมวยดงทกลาวมาพบประเดนทนาสนใจดงน

• การดแลเดกปฐมวยในชวงอาย 0 - 1 ปควรมการสงเสรมอยางมคณภาพและ

เปนระบบ โดยเดกกวา 1,509,016 คนทไดรบการดแลและการเรยนรเบองตนจาก

ครอบครว ซงครอบครวสวนใหญยงขาดความรและทกษะในการดแลเดกเลกอยาง

เหมาะสมตามพฒนาการ

• การเขาไมถงโอกาสทางการศกษาโดยมเดกในชวงอาย2-5ปกวา365,506คน

หรอคดเปนรอยละ11.88ของเดกในชวงอาย2 - 5ปทยงไมไดเรยนหนงสอ

• การขาดการดแลทมคณภาพ โดยเดกปฐมวย 912,111 คน หรอรอยละ 29.65

ของเดกในชวงอาย 2 - 5 ปทอยในศนยพฒนาเดกเลกทยงไมไดมาตรฐานหรอม

มาตรฐานอยในระดบขนตำ

• ความหลากหลายมาตรฐานในการพฒนาคณภาพศนยเดกเลก เนองจากใน

ปจจบนมหนวยงานท เขามาดแลศนยเดกเลกหลากหลาย เชน กรมอนามย

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กรมสงเสรมการปกครอง

สวนทองถน สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยแตละหนวยงาน

ตางดำเนนงานบนมาตรฐานทตอบโจทยของหนวยงานโดยไมมการวางมาตรฐาน

กลางในการดแลและการใหการศกษาแกเดกปฐมวย


ขอเสนอแนะ

1. กระทรวงศกษาธการนาจะพจารณากำหนดแนวทางนโยบายดานการพฒนา

การศกษาของเดกปฐมวยใหเปนรปธรรม มเปาหมายทชดเจน โดยมงเนนการแกปญหา

สำคญเชนการเขาไมถงโอกาสทางการศกษาและการขาดการดแลทมคณภาพเปนตน

2. กระทรวงศกษาธการควรมงเนนการดำเนนงานใน 2 ลกษณะหลกเพอนำไปสเปา

หมายความสำเรจไดแก

2.1 การสนบสนนคณะกรรมการพฒนาเดกปฐมวยแหงชาตใหสามารถดำเนน

ภารกจไดอยางมประสทธภาพมากยงขน โดยการจดตงคณะกรรมการรอบ

ใหมท มาจากทมสหวชาชพทดแทนคณะกรรมการชดเดมท หมดวาระ ซ ง

คณะกรรมการชดนจะเปนกลไกสำคญในการดำเนนงานดานเดกปฐมวยของ

ชาต

2.2 การสนบสนนคณะกรรมการพฒนาเดกปฐมวยแหงชาตในบทบาททนอกเหนอ

จากภารกจหลกในการดแลเดกปฐมวยภายใตสงกดกระทรวง โดยการ

ประสานงานเชงยทธศาสตรกบหนวยงานอ นท มการดำเนนงานดานเดก

ปฐมวยใหเกดการดำเนนงานดานเดกปฐมวยทเชอมโยงภาคเครอขายภายนอก

กระทรวงศกษาธการเพอการสงเสรมการดแลและการศกษาเดกปฐมวยไปใน

ทศทางเดยวกน

3.คณะกรรมการพฒนาเดกปฐมวยแหงชาตควรไดหนนเสรมใหภาคเครอขายไดมการ

ดำเนนงานทมงใหเกดการพฒนาเดกปฐมวยอยางมคณภาพในหลากหลายมตอาท

• การจดทำฐานขอมลเดกปฐมวย เพอนำไปสการการวางแผนการบรหารจดการ

เชงพนท ทงการวางแผนตดตามเดกปฐมวยทกคนใหไดรบโอกาสทางการศกษาท

มากขนการขยายพนทบรการใหครอบคลมขนและการพฒนาคณภาพโรงเรยน/

ศนยเดกเลกใหมประสทธภาพยงขน

• การจดทำมาตรฐานกลางและมาตรฐานเฉพาะดานเพอรองรบการประเมน

เฉพาะดาน โดยภาคทกฝายรวมจดทำมาตรฐานกลางและพฒนามาตรฐาน

เฉพาะดานของแตละหนวยงาน เพ อใหศนยเดกเลกในทกสงกดสามารถ

ยกระดบมาตรฐานของตนเองใหทดเทยมกนทงนมาตรฐานกลางอาจหมายถง

เชน มาตรฐานของกรมอนามยทเนนในดานสขภาพอนามยทศนยทกแหงควร

ผานเกณฑน ในขณะเดยวกบมาตรฐานเฉพาะดานอาจหมายถง เชนมาตรฐาน


ของสมาคมออทสตกแหงประเทศไทยทสามารถจดการศกษาทมคณภาพใหแก

เดกเลกทมภาวะออทสตกไดเปนตน

• การเสรมสรางขดความสามารถของศนยเดกเลก โดยการพฒนาคณภาพคร

และผดแลเดกเลก การจดหาอปกรณเพอสงเสรมการเรยนร และการพฒนา

อาคารสถานทใหเหมาะสมและปลอดภยตอการดแลเดกเลก

• การวางแผนทรพยากร เพอรองรบการเปดโอกาสใหเดกทยงไมไดเขาเรยนไดม

โอกาสในการเขาถงการศกษา โดยการศกษาตนทนทงในรปแบบการสนบสนน

งบประมาณในการขยายศนยเดกเลกเดมใหรองรบเดกมากขน และการจดตง

ศนยเดกเลกใหมเพอรองรบเดกในบางพนท

• การสอสารกบกลมครอบครว ซงเดกในชวงอาย 0 - 1 ป ทมจำนวนมากกวา

1.5ลานคนทอาศยอยในครอบครวซงอาจจะขาดความรในการดแลเดกปฐมวย

สวนท 2


ภาวะโภชนาการเปนดชนบงชภาวะสขภาพโดยรวมของเดก และเปนตนทนสำคญ

สำหรบการพฒนาเดกใหเตบโตเตมศกยภาพ มสขภาพดและมเชาวนปญญาทพรอมจะเรยนร

ฝกฝนทกษะสะสมประสบการณเพอเตบโตเปนผใหญทมคณภาพ

ภาวะทพโภชนาการ การขาดสารไอโอดน โลหตจางจากธาตเหลก และการ

ขาดการเลยงด และใหการศกษาทกระตนพฒนาการอยางเหมาะสมเปนปจจยสำคญ

ททำใหเดกในประเทศกำลงพฒนามพฒนาการดานสตปญญาลาชา สวนปจจยทจะชวย

ปกปองเดกจากภาวะดงกลาวคอการไดรบนมมารดาและระดบการศกษาของมารดา

โภชนาการขาดหรอเกน แกไดกอนสายไป

ประเทศไทยไดรบการยกยองเปนตวอยางระดบโลกในการขจดปญหาทพโภชนาการ

การสำรวจสขภาพประชากรไทยฯครงท4ในปพ.ศ.2551 - 2552พบวามเดกปฐมวยทนำหนก

นอยกวาเกณฑลดลงเหลอเพยงรอยละ4.8และรอยละ3.7ในเดกวยเรยนอกทงพบภาวะ

เตยกวาเกณฑในเดกปฐมวยลดลงเหลอรอยละ 6.3 และรอยละ 3.5 ในเดกวยเรยน แตกยง

โภชนาการเดก เรองไมเลกทตองสนใจ

โดย รศ.พญ. ลดดา เหมาะสวรรณ 1

ภาควชากมารเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรมหาวทยาลยสงขลานครนทร


พบปญหานไดสงในเดกยากจนดอยโอกาสในพนทชายแดนทมปญหาความไมสงบ เชน พบ

เดกขาดสารอาหารถงรอยละ35ในสามจงหวดชายแดนภาคใต

โภชนาการมผลตอการพฒนาโครงสรางของตนเอง การสรางฉนวนหมเสนประสาท

ระดบและการทำงานของสารส อประสาท และจำนวนปลายประสาทสมผสภาวะขาด

สารอาหาร จงมผลเสยตอพฒนาการดานสตปญญา นอกจากนนภาวะขาดสารอาหาร

จะทำใหเดกเคลอนไหวไดนอยลง เปนอปสรรคตอการเรยนรของเดก สงผลใหเดกไมสามารถ

พฒนาระดบสตปญญาไดเตมศกยภาพของตน ชวงวยสำคญทสดสำหรบเดก คอชวงนบ

จากในครรภมารดาจนถงอาย2 - 3ปแรกเดกทมภาวะทพโภชนาการรนแรงจนเตยแคระแกรน

ในชวง 2 ขวบแรกจะสงผลตอระดบไอควเมอโตขน โดยพบวาเดกกลมนมคะแนนไอควในวย

8 - 10ป ตำกวาเดกทไมมภาวะเตยแคระแกรน ในชวง 2ขวบ ถง 3 - 10 จด ไอควทตำกวา

เดกปกตนสงผลเสยตอการเรยน ความสามารถในการหารายไดและระดบไอควเมอเปน

ผใหญ

การขาดสารไอโอดน เปนอกหนงสาเหตสำคญของการพรองทางสตปญญาทปองกน

ได การขาดธาตไอโอดนนานๆ ทำใหระดบไอควโดยเฉลยตำกวากลมทไมขาดถง 13.5 จด

ปจจบนจำนวนเดกทขาดสารไอโอดนรนแรงจนเปนโรคเออลดนอยลงมาก อยางไรกตามยง

พบการขาดไอโอดนชนดไมมอาการในครงหนงของหญงมครรภ สวนการขาดธาตเหลก

ทำใหเดกเตบโตชา ภมตานทานพรอง โลหตจาง ออนเพลย เฉ อยชา มสมาธส น

ความสามารถในการเรยนรและสตปญญาตำลง ลาสดในบางพนทพบทารกประมาณ1 ใน3

มภาวะโลหตจาง

เพอควบคมโรคขาดสารไอโอดนและยกระดบเชาวนปญญาของเดกไทย กรมอนามย

กระทรวงสาธารณสข มมาตรการสงเสรมการบรโภคเกลอเสรมไอโอดนอยางถวนหนา

(UniversalSalt lodization)และเพอความสะดวกในการรบประทานยาองคการเภสชกรรมได

ผลตยาเมดTriferdineซงมธาตไอโอดน150ไมโครกรมธาตเหลก60กรมและโฟเลท400

ไมโครกรมสำหรบหญงมครรภและหญงใหนมบตรชวง6เดอนแรกสวนการเสรมธาตเหลก

สำหรบเดกอาย6เดอน - 5ปสำนกโภชนาการแนะนำใหวตามนรวมเสรมธาตเหลกสปดาห

ละครง

การขาดสารอาหารเหลาน นอกจากมผลใหการเตบโตชะงกงน พฒนาการของสมอง

และสตปญญาลาชาแลว ยงทำใหภมค มกนโรคบกพรองและตดเช อไดงาย การขาด

โภชนาการในชวงตนของชวตยงทำใหเสยงตอโรคเบาหวานชนดท 2 โรคความดนเลอดสง

โรคหวใจและหลอดเลอด


โรคอวนนบเปนอกปญหาทพบมากขนในเดกไทยในรอบสองทศวรรษทผานมาผลการ

สำรวจเดกไทยระดบประเทศ3ครงในชวงเวลา12ปพบวามเดกอายตำกวา6ปทนำหนก

เกนและอวนเพมขนจากรอยละ5.8 2ในชวงปพ.ศ.2539 - 2540เปนรอยละ7.9 3ในปพ.ศ.

2544 และรอยละ 8.5 4 ในชวงป พ.ศ.2551 - 2552 ในขณะทเดกวยเรยนมนำหนกเกนและ

อวนเพมขนจากรอยละ5.8เปนรอยละ6.7และรอยละ9.7ในชวงเดยวกน

นำหนกตวทเพมมากขน ทำใหเดกปวยดวยโรคเรอรงไมตดตอ นนคอโรคเบาหวานชนดท

2 ปญหากระดกและขอผดรป ทางเดนหายใจอดกนจนหยดหายใจ (obstructive sleep

opnea) ความผดปกตของระดบไขมนในเลอดและความดนเลอดสงเพมขนอยางตอเนองถง

วยผใหญ ทำใหโรคเรอรงไมตดตอเปนสาเหตการตายอนดบตนของประชากรไทยทงชายและ

หญง

สาเหตของโรคอวนสวนหนงเกดจากกรรมพนธอกสาเหตหนงเกดจากสภาพแวดลอม

ทมอทธพลสงตอพฤตกรรมบรโภคอาหารและกจกรรมทางกายทบคคลเลอกปฏบต การ

เคลอนไหวรางกายนอย (ดโทรทศน เลมเกม) การบรโภคอาหารทมพลงงานสงอดมดวยไขมน

และนำตาลแตมคณคาโภชนาการตำ ไดแก ขนมขบเคยวบรรจซอง เครองดมทมนำตาลสง

อาหารจานดวนและการนอนนอยลวนเพมความเสยงตอโรคอวน

ปจจยทจะชวยลดความเสยงของการเกดโรคอวนในวยเดกคอการมกจกรรมทางกาย

การบรโภคอาหารทมใยอาหารสง และการเลยงดวยนมแม การรกษาโรคอวนในเดกประสบ

ผลสำเรจนอยเชนเดยวกบการลดนำหนกในวยผใหญ แมสามารถลดนำหนกได แตยากจะ

ควบคมไวไมใหนำหนกเพมขนมาในระยะยาวไดดงนนการปองกนจงเปนวธทดทสด

ทกฝายรวมใจ โภชนาการเดกไทยสมบรณ

ปญหาโภชนาการขาดและเกนทกลาวมาทงหมดลวนเปนปญหาเรงดวนทตองรบแกไข

เพอลดผลกระทบตอสขภาพและศกยภาพดานสตปญญาของทรพยากรมนษยของประเทศ

บคลากรสาธารณสข มบทบาทสงในการปองกนปญหาโภชนาการเหลานเพราะเปนบคลากร

2การสำรวจสขภาพประชากรไทยครงท2พ.ศ.2539 - 25403การสำรวจพฒนาการแบบองครวมของเดกไทยพ.ศ.25544การสำรวจสขภาพประชาชนไทยครงท4พ.ศ.2551 - 2552


ทมโอกาสไดพบมารดาเมอแรกฝากครรภและเมอนำเดกมาตรวจท คลนกเดกสขภาพด

ควรใชชวงเวลาเหลานในการใหความรแกมารดาเกยวกบการรบประทานอาหารใหไดอาหาร

ทมคณคาทางโภชนาการเพยงพอ เพอใหทารกเตบโตสมบรณในครรภและมนำหนกปกตตง

แตแรกเกด

บคลากรสาธารณสขยงสามารถแนะนำการเลยงทารกดวยนมมารดาตงแตเรมตงครรภ

แนะนำอาหารสำหรบมารดาทใหนมสงเพอใหทารกไดรบนำนมมารดาทมสารอาหารครบถวน

เมอมารดาพาเดกมาตรวจสขภาพ ควรใหคำแนะนำการเลยงดใหเดกไดรบอาหารทมคณคา

โภชนาการครบถวนและปรมาณเหมาะสมตามวย สงเสรมกจกรรมทางกายและพฤตกรรม

สขภาพตางๆ รวมทงชงนำหนกและวดสวนสงเดกทกครงเพอประเมนการเตบโตและภาวะ

โภชนาการ เพอใหเดกไดรบการปลกฝงพฤตกรรมบรโภคอาหารและพฤตกรรมสขภาพทดจนตด

เปนนสยตงแตปฐมวย เพอใหมพนฐานทางชวภาพทด พรอมทจะไดรบการพฒนาขนตอไป

หรอเมอเรมพบปญหาบคลากรดานสาธารณสขจะไดใหคำแนะนำไดทนทวงท

นอกจากบคลากรดานสาธารณสขแลวอกหนวยงานหนงทมบทบาทสำคญในการหลอ

หลอมเดกใหมพฒนาการรอบดาน คอ ศนยเดกเลกและโรงเรยนอนบาล ซงมบทบาท

สำคญรวมกบครอบครว จากการวเคราะหผลของการพฒนาเดกปฐมวยในการตดตามระยะ

ยาว20 - 30ปหลายโครงการไดขอสรปตรงกนวาการลงทนในการดแลเดกปฐมวยใหผลคมคา

มากองคกรปกครองสวนทองถนของไทยจงควรใหความสำคญกบการพฒนาเดกอยางจรงจง

โดยสนบสนนศนยเดกเลกและโรงเรยนรวมกบครอบครวในการเลยงดเดกไทยใหเตบใหญ

แขงแรง มสขภาพด และมเชาวนปญญาทพรอมจะเรยนร โรงเรยนควรจดการเรยนรในรปแบบ

บรณาการความรโภชนาการทจำเปนสำหรบชวตประจำวนเขาไปในบทเรยน จดกจกรรมทาง

กายและจดสภาพแวดลอมทเออใหนกเรยนไดมสขภาพดและปองกนโรคอวน พฤตกรรม

สขภาพตางๆ ทปลกฝงในวยเดกนจะเปนนสยตดตวตอถงวยร นและผใหญ เปนเกราะ

ปองกนปญหาโรคอวนและโรคเรอรงไมตดตออนๆในอนาคต

มตวอยางทดจากหลายหนวยงานทมบทบาทรวมพฒนามาตรการ แนวทางและ

เทคโนโลยเพอโภชนาการเดกราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทยรวมกบสถาบน

โภชนาการ มหาวทยาลยมหดล ไดจดทำแนวทางการใหอาหารวางสำหรบเดกอาย 2 ป

ขนไป ชมรมโภชนาการเดกแหงประเทศไทย พฒนาแนวทางการใหอาหารเดก 0 - 5 ป

กรมอนามยพฒนาชดการใหบรการในคลนกเดกสขภาพด โครงการพฒนาระบบและกลไก

เพอเดกไทยมโภชนาการสมวยของสมาคมโภชนาการแหงประเทศไทยฯพฒนาโปรแกรม

สำเรจรปสำหรบเฝาระวงการเจรญเตบโตของเดก และโปรแกรมสำเรจรปสำหรบจดการ

อาหารกลางวนโรงเรยนพรอมทงนวตกรรมสอการใหอาหารเดกสำหรบครอบครวในรปของ

นทานคมอผดแลเดกและชดเรยนรกลางทบรณาการความรดานโภชนาการสำหรบโรงเรยน


เดกทเปนอนาคตของชาตจงสมควรไดรบอาหารและโภชนาการทถกตองนบแตปฏสนธ

ในครรภมารดาตอเนองจนเตบใหญ โดยเฉพาะในชวงโอกาสทอง 3 ปแรก เพอปองกนการ

สญเสยศกยภาพตามตนทนทางพนธกรรม รวมทงดแลใหมสขภาวะทดพรอมรบการพฒนา

ใหเตมศกยภาพเพอเปนพลงขบเคลอนเศรษฐกจและสงคมของประเทศ


หากเดกคอหวงของชาต อนาคตทดของชาตจงขนอยกบเดกทมพฒนาการสมบรณทง

ทางรางกายและจตใจ แตทผานมากลบพบวานอกจากประชากรในวยเดกจะลดลงเนองจาก

อตราเกดลดลงอยางตอเนองแลวเดกทเกดมายงมปญหาดานสขภาวะตางๆตามมาอกดวย

เชน ความบกพรองทางการไดยนและทางสายตา โรคอวน สขภาพในชองปาก หรอ

แมกระทงการตงครรภในวยรนทไมพรอมเลยงดลก ทำใหเดกทเกดมามพฒนาการและคณภาพ

ชวตทไมดนก

แนนอนวาหากปญหาเหลานยงคงดำเนนไป ประเทศไทยคงไมสามารถพฒนาไดอยาง

เตมกำลง เนองจากประชากรไมมคณภาพและศกยภาพเพยงพอ หนวยงานทเกยวของ

ไดแกราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทยโครงการพฒนาการดำเนนการจดทำเครองชวด

ภาระโรคและปจจยเสยงของประเทศไทยกรมอนามยและHITAPตางเลงเหนความจำเปน

ของการแกไขปญหาดงกลาวอยางรวดเรวและเหมาะสม จงไดรวมมอกนวจยเพอพฒนา

นโยบายสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในเดกอาย0 - 5ปโดยใชชอโครงการวา“อนาคต

ไทย”ภายใตการสนบสนนของกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)

มหลกฐานทางวชาการสนบสนนอยางชดเจนวาเดกในชวงอาย 0 - 5 ป เปนชวงวยท

พฒนาการของเดกในชวงอายนจะสงผลตอการเจรญเตบโตเปนผใหญทมคณภาพชวตทด

และยงสงผลตอลก - หลานของคนกลมนในอนาคตดวย นอกจากนการลงทนในเรองการ

สรางเสรมสขภาพและปองกนโรคของประชากรในกลมนมหลกฐานวามความคมคา ทงใน

อนาคตไทย ในมอเรา สรพร มนะนนทน


เรองผลสมฤทธทางการศกษา อตราการจางงานทเพมขน รวมไปถงอาชญากรรมทลดลง

เปนตน ดงนนการพงเปาหมายเฉพาะเจาะจงไปยงชวงวยดงกลาวจงนาจะใหผลลพธทคมคา

และนาพอใจได

ปญหาสขภาวะเดกทโครงการอนาคตไทยใหความสำคญมดวยกน6เรองไดแกการ

ตงครรภทไมพรอม ภาวะทผดปกตแตกำเนด พฒนาการทผดปกต ภาวะพรองโภชนาการ

และภาวะโภชนาการเกน ภาวะผดปกตทางสายตาและการไดยน และการขาดคณภาพของ

ศนยพฒนาเดกเลก ซงปญหาสขภาวะเหลานเปนปญหาทไดรบการพจารณาแลววามความ

สำคญ ควรไดรบการแกไขอยางเรงดวน โดยการคดเลอกปญหาและแนวทางการแกไขนน

ผานกระบวนการมสวนรวมและตดสนใจจากทกภาคสวนทเกยวของ กลาวคอ นกวจยรวบรวม

และวเคราะหปญหาทงในเชงขนาดของปญหา ความเปนไปไดและมาตรการทใชในการแกไข

รวมไปถงศกษาประสบการณการดำเนนนโยบายทเกยวของกบสขภาวะเดกในตางประเทศ

หลงจากนนจงเขาสกระบวนการรบฟงความคดเหนของผเชยวชาญทงในระบบสขภาพระบบ

การศกษา ระบบสวสดการสงคม และผบรหารทงระดบชาตและทองถน รวมกนอภปราย

จนสรปไดเปนขอเสนอแนะแนวทางแกไขปญหาในประเดนตางๆ

อยางไรกด การแกปญหาเหลานอยางมประสทธภาพจำเปนตองอาศยความรวมมอ

อยางจรงจงจากทกภาคสวนในสงคมไทย เชน ปญหาการตงครรภทไมพรอมตองอาศย

ครอบครว ชมชน และโรงเรยนในการรวมมอกนจดสงแวดลอมไมใหสมเสยงตอการเกด

ปญหา รวมทงใหการปลกฝงและใหความรจนเกดความตระหนกในหมวยรนถงผลกระทบท

จะเกดขน

นอกจากนการสงเสรมบทบาทของหนวยงานทดำเนนงานในประเดนตางๆ อยแลวให

สามารถดำเนนงานไดอยางราบรน มความรวมมออยางเปนเอกภาพเปนอกแนวทางหนงท

ชวยใหการบรหารทรพยากรทมอยใหมประสทธภาพมากขนเชนการสนบสนนมาตรการเพอ

สขภาวะดานโภชนาการของเดกไทยตามมตของสมชชาสขภาพแหงชาตครงท 2 การพฒนา

มาตรฐานศนยเดกเลก การสงเสรมบทบาทและพฒนาความรวมมอระหวางคณะกรรมการ

พฒนาอนามยการเจรญพนธแหงชาต คณะกรรมการคมครองเดกแหงชาต และคณะกรรมการ

สงเสรมการพฒนาเดกและเยาวชนแหงชาตเปนตน

บทบาทหนกทสดในการแกปญหาจงอยทผกำหนดนโยบายซงมงบประมาณบคลากร

และทรพยากรอยในมอมากทสด โดยรายละเอยดขอเสนอแนะของโครงการอนาคตไทยใน

สวนทเกยวของกบกลมผกำหนดนโยบายมดงน


การคดกรองความผดปกตแตกำเนด : ธาลสซเมย ภาวะพรองไทรอยดฮอรโมน และกลมอาการดาวน

ภาวะผดปกตทง3ประเภทนมอตราคอนขางสงในเดกไทยและในชวงทผานมาประเทศ

ไทยตองแบกรบภาระคาใชจายของความผดปกตดงกลาวไมนอยกวา 9,000 ลานบาทตอป

ดงนนโครงการอนาคตประเทศไทยจงเสนอแนะใหกำหนดการตรวจคดกรองความผดปกตแต

กำเนดทง3ประเภทเปนหนงในขอบงชสำคญทจะประเมนผลสมฤทธในการดำเนนงานแกไข

ปญหาความผดปกตแตกำเนดของเดกไทย และตองรายงานผลดงกลาวตอผบรหารระดบสง

และสาธารณชนทกป

ดานวธการบรหารจดการในโครงการตรวจคดกรองธาลสซเมยและภาวะบกพรอง

ไทรอยดฮอรโมนควรปรบเปลยนจากการจายเงนใหแกผใหบรการตามจำนวนครงทตรวจ

คดกรอง มาเปนการจายเงนตามผลสมฤทธของการทำงาน โดยหากสามารถตรวจคดกรอง

แจงผลและรกษาภาวะบกพรองไทรอยดฮอรโมนไดทนเวลาจะไดคาตอบแทนตามทกำหนด

นอกจากนหากมการตดตามผลและการรกษาประสบความสำเรจในปถดไป สามารถกำหนด

คาตอบแทนเพมขนอก เพราะเปนการลงทนทคมคาเพราะชวยปองกนความสญเสยทาง

เศรษฐกจจากการปวยเปนโรคนได

ในขณะเดยวกนการตรวจคดกรองธาลสซเมยสามารถจายคาตอบแทนแบบเดมได แต

ใหเปลยนจากการใหคาตอบแทนสำหรบการตรวจยนยนใหแมมาเปนตรวจยนยนทงพอและ

แมรวมกนแทนเพราะการตรวจทงพอและแมจะใหผลยนยนทแมนยำกวานอกจากนในกรณ

ทวนจฉยเดกไดกอนอายครรภครบ20สปดาหกสามารถเพมคาตอบแทนไดอก

สวนกรณของกลมอาการดาวนควรจดใหมบรการตรวจคดกรองและวนจฉยกอนคลอด

ในหญงตงครรภทกราย โดยใหคำปรกษากอนการตรวจเลอด หากผลตรวจเปนบวกจะได

รบคำแนะนำใหเจาะนำครำ และใหบรการยตการตงครรภตามความสมครใจของครอบครว

หลงจากใหขอมลประกอบการตดสนใจแลว

การจดระบบคดกรองและสงตอเดกพฒนาการผดปกต

ปจจบนประเทศไทยมเดกอาย 0-5 ปท ตองการความชวยเหลอดานพฒนาการ

ประมาณ 4 แสนคน และมแนวโนมวาจะมจำนวนเดกทมปญหานมากขนเรอยๆ ในขณะท

ยงไมมมาตรการระดบชาตในการปองกน คดกรองกลมเสยง และกระตนพฒนาการเดก

อยางชดเจนและจรงจง โครงการอนาคตไทยจงเสนอแนะใหมนโยบายและมาตรการระดบ

ชาต รวมถงการพฒนาระบบสารสนเทศเพอตดตามประเมนสถานการณและแกไขปญหา


พฒนาการของเดกอยางมประสทธภาพ โดยสงเสรมบทบาทของโรงเรยนในการคดกรอง

โรคสมาธสน (Attention deficit hyperactivity disorder-ADHD) และภาวะบกพรองทางการ

เรยนร (Learning Disabilities-LD) ตงแตระดบประถมศกษาตอนตน และมระบบทสามารถ

เชอมตอกบระบบบรการสขภาพ เพอการวนจฉยและการรกษาในกรณของ ADHD และ

พฒนาใหโรงเรยนมความสามารถในการใหการศกษาแกเดกLDรวมกบผปกครอง

สงสำคญอกประการ คอ สนบสนนใหมระบบการสงตอทครบวงจร ใหมผเชยวชาญ

ระดบกลางขนไป ทำหนาทรบสงตอในระดบจงหวด และจะเปนการดทสดหากมทระดบ

อำเภอเพอชวยแกปญหาการขาดชวงในการดแลเพราะปจจบนผปกครองทมฐาะนะยากจน

ไมสามารถพาเดกไปพบผเชยวชาญในโรงพยาบาลศนย หรอโรงพยาบาลประจำจงหวดได

เนองจากปญหาคาใชจายในการเดนทางเพราะการกระตนพฒนาการตองทำอยางตอเนอง

กำหนดตวชวดภาวะบกพรองโภชนาการ และภาวะโภชนาการเกนอยางเหมาะสม

ภาวะโภชนาการทงพรองและเกนนน เปนตนเหตของพฒนาการทางดานสมองลาชา

และโรคเรอรงหลายชนด โครงการอนาคตไทยไดเสนอแนะแนวทางไวในกรณของภาวะพรอง

โภชนาการวาควรกำหนดตวชวดผลการดำเนนงานดานโภชนาการ โดยใชเกณฑความชก

ของโรคโลหตจาง ภาวะเตยและนำหนกนอยกวาเกณฑในเดกไทย รวมทงการไดรบไอโอดน

ในหญงมครรภเปนสำคญ โดยกำหนดเปาหมายใหความชกของโรคโลหตจาง ภาวะเตยและ

นำหนกนอยกวาเกณฑในเดกไทย รวมทงการไดรบไอโอดนในหญงมครรภเปนสำคญ โดย

กำหนดเปาหมายใหความชกของโรคโลหตจาง ภาวะเตยและนำหนกนอยกวาเกณฑใน

เดกไทยลดลงรอยละ50ในระยะเวลา5ปในขณะเดยวกนควรกำหนดเปาหมายในการลด

ความชกของภาวะนำหนกเกนและโรคอวนในเดกอาย0-5ปจากรอยละ8ใหเหลอรอยละ 5

ใน 5 ปพรอมทงพฒนาระบบการตดตามประเมนผลอยางจรงจงในระดบชาต ทงเรองการ

ใหยานำวตามนเสรมธาตเหลก การใหยาเมดเสรมไอโอดน โฟลก และธาตเหลกแกหญง

ตงครรภและใหนมบตรรวมทงเรองภาวะโภชนาการโดยรวม

นอกจากนควรมการสำรวจและประเมนสภาพเครองมอทใชประเมนการเจรญเตบโต

ของเดกและปรบปรงใหมความถกตองแมนยำอยางสมำเสมอ ควบคไปกบการวจยและ

พฒนามาตรการเสรมสารอาหารอนๆตามความตองการในแตละวย


การคดกรองภาวะผดปกตทางสายตาและการไดยน

เนองจากยงไมเคยมการศกษาถงรปแบบการคดกรองความผดปกตทางการไดยนท

เหมาะสมสำหรบประเทศไทย โครงการอนาคตไทยจงไดเสนอใหมการวจยพฒนาระบบการ

คดกรองตดตามและสงตอเดกทมความผดปกตทางการไดยนทมประสทธภาพโดยแบงเปน

2 กรณคอ การคดกรองเมอแรกเกดเพอหาความผดปกตแตกำเนด และการคดกรองในเดก

อาย3 ป ซงเปนวยเรมเรยนรและเขาสงคม ทงนหากพบความผดปกตสามารถใหเครองชวยฟง

แตหากเปนความผดปกตรนแรงอาจพจารณาผาตดฝงประสาทหเทยม

ในขณะเดยวกน ควรกำหนดใหมการคดกรองความผดปกตทางการมองเหนในเดกอาย

3 - 5 ปในศนยพฒนาเดกเลกและโรงเรยนอนบาลทกแหง โดยใหครและพเลยงเดกเปนผคด

กรองภายใตการสนบสนนดานวชาการ อปกรณและเครองมอจากกระทรวงสาธารณสขรวม

กบองคกรปกครองสวนทองถน เมอพบความผดปกตควรสงตอสถานพยาบาล โดยสำนกงาน

หลกประกนสขภาพแหงชาตใหการสนบสนนดานงบประมาณแกสถานพยาบาล

การจดบรการ “คลนกสขภาพเดกดคณภาพ”

โครงการอนาคตไทยไดเสนอแนะใหมการสนบสนนแนวทางการจดบรการ “คลนก

สขภาพเดกดคณภาพ” โดยสงเสรมบทบาทในการเปนแหลงใหคำปรกษาและใหความรแก

ผปกครอง บรการคดกรองความผดปกตตางๆ ดวยเครองมอเปนมาตรฐาน เปนแหลงฐาน

ขอมลสำหรบบคลากรทางการแพทยเพอทราบสถานการณและใชในการประเมนตดตาม

ผลการดำเนนงานโดยจะตองมการตดตามผลการดำเนนงานของคลนกอยางจรงจง ภายใต

การสรางแรงจงใจทเหมาะสมแกเจาหนาท

หากการดำเนนงานตามขอเสนอแนะในโครงการอนาคตไทยประสบผลสำเรจ จะชวย

แกไขปญหาสขภาวะทเกดกบประชากรวย 0-5 ปจำนวนกวา 2.1 ลานคนจากทงหมด 4.8

ลานคน โดยคาดวาตองการงบประมาณเพมเตมประมาณ 4 พนลานบาท แตในขณะ

เดยวกนจะชวยประหยดงบประมาณและความสญเสยทางเศรษฐกจจากปญหาเหลานได

อยางนอย 6 พนลานบาท จงนบเปนความคมคาทไมควรมองขาม ทงนไมใชเพอใครแตเพอ

อนาคตของไทยทงชาตนนเอง


“โครงการอนาคตไทย” ไปสนโยบายและการปฏบต

จอมขวญ โยธาสมทร

จากทคณะวจยไดนำเสนอผลการวจย โครงการอนาคตไทย ใหแกผกำหนดนโยบาย

และผทมสวนเกยวของหลายหนวยงานเมอวนท 28-29 กมภาพนธ 2555 ทผานมา หลายฝาย

ใหความสนใจตดตามความคบหนาวาจะเกดการเปลยนแปลงอยางไร งานวจยทจะถกนำไป

ใชหรอไม นกวจยจงเขยนบทความนขนเพอใหขอมลความคบหนาของการพฒนานโยบายท

เกยวของกบขอเสนอจากโครงการอนาคตไทย และสรปเหตการณสำคญ รวมทงความคบหนา

ในการนำขอเสนอจากโครงการวจยไปสนโยบายการปฏบต

หลงจากการประชมนำเสนอผลการวจย มหลายหนวยงานขานรบงานวจยในโครงการน

และเชญนกวจยไปนำเสนอผลการวจยอยางตอเนอง เชน การนำเสนอผลการศกษาจาก

โครงการอนาคตไทยในงานประชมการเรยนรของเดกและเยาวชน ในหวขอ สถานการณดาน

สขภาพของเดกปฐมวย (อาย 0 - 5 ป) ซ งจดโดย สำนกงานกองทนสนบสนนการ

สรางเสรมสขภาพ (สสส.) นอกจากนนยงมความคบหนาของการดำเนนงานรวมกบหลาย

หนวยงาน ทกระดบอยเปนระยะๆ หลายครงเปนการดำเนนงานทเนนเฉพาะประเดน เชน

การประชมหารอกรอบการดำเนนแผนงานควบคม ปองกนโรคธาลสซเมย ใน

ประเทศไทย โดยเนนเรองการเปรบเปลยนระบบการเบกจายใหมประสทธภาพยงขนซงจด

โดย สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.)การประชมปรกษาหารอพจารณา

แนวทางการดำเนนงานรวมกนในเรองการพฒนาศนยเดกเลกโดยม สสส. สำนก

สรปความคบหนาการผลกดน


สนบสนนสขภาวะเดก เยาวชน และครอบครว (สำนก 4) เปนเจาภาพบางครงกเปนการ

ประชมนำเสนอ/แลกเปลยนในภาพกวาง เชน การหารอเรองการเคลอนนโยบายเดกปฐมวย

ซงจดโดยสสส.เปนตน

จดเปลยนทสำคญของการขบเคลอนนโยบาย เกดจากนโยบายของนายกรฐมนตรซงม

คำสงใหกระทรวงสาธารณสข (สธ.) สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

(สสส.) และ สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) ทำงานรวมกน ในเรองท

เกยวของกบสขภาพของประชาชนไทย ในการน สสส. ไดเสนอประเดนทจะทำงานรวมกน

คอ การพฒนาศนยพฒนาเดกเลก เพราะนอกจากจะเปนการตอบสนองตอนโยบาย

ทเกยวของกบเดกปฐมวย ซงเปนสงทนายกรฐมนตรใหความสนใจ ศนยพฒนาเดกเลกยง

เปนพ นท ท สำคญในการดำเนนนโยบาย การสรางเสรมสขภาพและปองกนโรค ซงทง

สามหนวยงานสามารถมบทบาทสำคญโดยทกฝายตางเหนดวยกบขอเสนอน นอกจาก

การดำเนนงานรวมกนในประเดนดงกลาวแลว สปสช. ไดยนขอเสนอการสรางเสรมสขภาพ

และปองกนโรคสำหรบเดกปฐมวยภายใตชออนาคตเดก (อนาคตปฐมวย) อนาคตชาต

ซงพฒนามาจากรายงานวจยโครงการอนาคตไทย ขณะทกระทรวงสาธารณสข (สธ.) โดย

กรมอนามย กำลงพจารณาการนำขอเสนอแนะเชงนโยบายไปใช โดยเร มจากศนยเขต

กรมอนามยอยางจรงจง

เหตการณสำคญ และความคบหนาการนำขอเสนอ จากโครงการวจยไปสนโยบายและการปฏบต

วนท เหตการณ

28 - 29ก.พ.55 คณะนกวจยนำเสนอผลการศกษาโครงการอนาคตไทยแกผกำหนดนโยบาย

ผปฏบตงานและนกวชาการทงในระดบประเทศและทองถนจากทงกระทรวง

สาธารณะสขกระทรวงศกษาธการกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของ

มนษยและจดแถลงขาวโดยนพ.สรวทยคนสมบรณรฐมนตรชวยวาการ

กระทรวงสาธารณสขนพ.วนยสวสดวรเลขาธการสำนกงานหลกประกน

สขภาพแหงชาตนพ.สมยศดรศมอธบดกรมอนามยศ.นพ.สมศกดโลหเลขา

ประธานราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทยรบแกปญหาเดก0-5ปใน

เรองสำคญ6ดานตงแตปญหาการตงครรภในวยรนปองกนคดกรอง

และรกษาโรคไปจนถงสงเสรมพฒนาการและพฒนาศนยพฒนาเดกเลก 1

1 ทมาhttp://www.hitap.net/news-documents/news/activies/10879


วนท เหตการณ

16ม.ค.55 การประชมปฏบตการดานการพฒนาเดกปฐมวยททำเนยบรฐบาล

นายกรฐมนตรไดขอใหตงคณะทำงานเพอรวมหารอถงรปแบบของกรอบ

การจดทำแผนพฒนาเดกปฐมวยทชดเจนรวมกนซงประกอบดวยกระทรวง

ศกษาธการกระทรวงสาธารณสขและกระทรวงมหาดไทยโดยมอบให

กระทรวงสาธารณสขเปนผรางแลวมาเสนอในทประชมรวมของกระทรวง

ทเกยวของใหความเหนชอบเพอดำเนนการตอไป

16ม.ค.55 กระทรวงสาธารณสขขานรบนโยบายของนายกรฐมนตรพฒนาเดกปฐมวย

แหงชาตมงใหเดกไทยมคณภาพมคณสมบตดยกกำลงสามคอสขภาพ

กาย-ใจดไอควดไมนอยหนาเดกสากลและมอควดโดยดแลตงแตอยในครรภ

จนกระทงหลงคลอดการเตรยมความรใหพอแมการเลยงลกดวยนมแม

6เดอนตรวจคดกรองปองกนแกไขความผดปกตแตเนนๆและพฒนา

คณภาพเดกเลกกวา20,000แหงใหผานมาตราฐานศนยเดกเลกนาอย 2

30เม.ย.55 รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขเปดตวนวตกรรมชวยผปกครองดแล

พฒนาการเดกแรกเกดจนถง5ปทจงหวดเชยงรายโดยนายวทยาบรณศร

เปนประธานเปดตวนวตกรรมสงเสรมพฒนาการเดกแรกเกดจนถง5ป

สำหรบผปกครองและมอบหมายนโยบายการพฒนาเดกแรกเกดจนถง5ป

ใหแกผบรหารนกวชาการเจาหนาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล

ผดแลศนยเดกเลกในตำบลและอสม.ในจงหวดเชยงรายจำนวน600คน 3

30พ.ย.55 สสส.เชญคณะวจยอนาคตไทยรวมประชมกบผเกยวของเพอสนบสนนการ

ดำเนนงานและวางแผนแนวทางการทำงานรวมกนทชดเจนและสอดคลอง

ระหวางหนวยงานตางๆในประเดน“การพฒนาสขภาวะกลมเดกปฐมวย

(0-5ป)”

19ม.ย.55 สปสช.จดประชมผเชยวชาญเชญคณะวจยอนาคตไทยรวมประชมหารอ

กรอบกจกรรมการดแลและสงเสรมสขภาพเดกปฐมวยเพอเตรยมประเดนใน

การนำเสนอขอเสนอแนะเชงนโยบายแกนายกรฐมนตร

9ก.ค.55 กรมอนามยเชญผเชยวชาญและคณะวจยโครงการอนาคตไทยประชม

เพอกำหนดทศทางการทำงานดแลสงเสรมสขภาพเดกไทยผลจากการประชม

นพ.สมศกดภทรกลวณชยรองอธบดกรมอนามยจะนำขอเสนอแนะ

ทไดรบไปพจารณาในการประชมกบศนยเขตทงหมดเพอพจารณานำขอสรป

เชงนโยบายไปสการปฏบต

2ทมาhttp://www.bebid.ddc.moph.go.th/th_2011/news.php?g=4&items=4523ทมาhttp://www.media.thaigov.go.th/pageconfig/viewconten1.asp?pageid=471&parent=468&

Directory=1783&pagename=content2&contents=67112


ตองชวย Kids ใหมคณภาพ ชลญธร โยธาสมทร และ อภญญา มตเดช

คดถงอนาคตชาต

ปนเปนปท 10 ทคนไทยทกคนไดมสทธใช “บตรทอง” หรอ “โครงการ 30 บาท

รกษาทกโรค” ซงเปนบรการสขภาพทไดรบคำชนชมจากนานาประเทศวา เปนตนแบบ

ระบบหลกประกนสขภาพทดใหกบประเทศกำลงพฒนาตางๆ ทวาระบบหลกประกนสขภาพ

ของไทยยงไมครอบคลมโรคหรอความผดปกตบางอยาง ทเกยวของกบการสรางเสรมสขภาพ

เดกเลก มหลกฐานทางวชาการสนบสนนอยางชดเจนวาในชวงอาย 0-5 ป เปนชวงอายท

สำคญทสดเนองจากเปนวยทตองไดรบการเลยงดและรบสารอาหารทเหมาะสมมการเจรญ

เตบโตสมวยและมพฒนาการดานสมอง การมองเหนมทกษะดานภาษาและสงคม เพอ

เตบโตไปเปนผใหญทด

ซงพฒนาการทดเหลานยงสงผลไปถงรนลกคนกลมน การสรางเสรมสขภาพและ

ปองกนโรคของเดกกลมน เปนการลงทนทคมคาตอสงคม เพราะทำใหเดกกลมนมโอกาส

เตบโต เปนการลงทนทคมคาตอสงคม เพราะทำใหเดกกลมนมโอกาสเตบโต ประสบความ

สำเรจดานการศกษา การงาน และสงผลถงทำใหอาชญากรรมลดลง (ขนอยกบปจจยสวน

บคคล กระบวนการและบรบทของการเลยงดเดกดวย) ความผดปกตดานสขภาพบางอยาง

สามารถปองกนหรอแกไขไดต งแตยงเลก แตหากปลอยทงไว ความผดปกตนนจะเปน

ตวบอนทำลายคณภาพชวตของคนกลมนและทำใหชาตตองสญเสยทรพยากรทสำคญอยาง

นาเสยดาย


ปญหาสายตาเดก ทผใหญไมใสใจ

เดกทมความบกพรองทางสายตา ควรไดรบโอกาสในการตรวจสอบรกษาเพอใหเขา

เหลานนมโอกาสในการพฒนาอยางเทาเทยม แตหากระบบสขภาพ ระบบการศกษา หรอ

แมแตครอบครวเอง ไมสามารถระบไดวาเดกเหลานตองการความชวยเหลอ ไมเพยงแตเขา

เหลานนถกละเลย แตอาจหมายถงการทำลายอนาคตของเดกคนหนงโดยไมรตว หนงใน

ตวอยางคอเรองราวของเดกชายปก(นามสมมต)อาย7ขวบเขาถกครตเปนประจำ เพราะ

ไมสามารถทำตามคำสงครได ครสรปวาเปนเพราะปกไมตงใจเรยนเมอปกทำผดพลาด

เปนประจำครจงสรปวาปกเปนเดกโง ปกอยในครอบครวทพอแมหาเชากนคำ ไมมเวลาดแล

พฒนาการหรอสอนการบาน เพยงเหนวาลกสามารถกนได นอนหลบ ดแลตวเองไดกเพยงพอ

แมจะเหนวาปกมกมอบตเหตชนโนนชนนอยบอยๆ แตพอแมกไมไดฉกคด เพราะคดวาเปน

เดกชนทงครและพอแมตางคดวาปกโงพวกเขาไมเคยรเลยวาปกมองไมชดมาตงแตเกดปก

ไมเคยไดรบการตรวจวดสายตาและไมเคยรวาการทตวเองมองไมชดเปนความผดปกต เพราะ

ภาพรอบตวทไมชดเจนเปนภาพทปกเหนมาตงแตจำความได

ในความเปนจรงมเดกแบบปกอกหลายคน ทถกตดสนวาโง ทงๆ ทสมองปกตดทกอยาง

แมระบบตรวจคดกรองทารกแรกคลอดเบองตนในปจจบนมการตรวจตาเข ตาเหล รวมทง

อนามยบางแหงใหบรการตรวจวดสายตาเดกอยางไรกด ยงพบปญหาขาดเครองมอมาตรฐาน

สำหรบตรวจวดสายตาเดกเลก ขาดแคลนจกษแพทยเดก รวมทงไมมระบบสนบสนนแวนตา

กบเดกในชดสทธประโยชน ดวยปญหาเหลาน ประเทศไทยควรมระบบตรวจคดกรอง

ความผดปกตทางสายตาของเดกอยางไรจงจะชวยใหเดกอยางปกไมถกละเลย

พฒนาการของหน คณครชวยได

โครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ (HITAP) รวมกบ คณะทำงาน

โครงการสงเสรมสขภาพตา กระทรวงสาธารณสข ไดศกษาความเปนไปไดในการใหครเขามา

เปนกำลงสำคญในการตรวจคดกรองความผดปกตทางสายตาของเดกในเบองตน ในโครงการ

นำรอง4จงหวดคอนครพนมสมทรปราการลำพนและสราษฏรธานพบวาครประจำชน

ในระดบชนอนบาลและประถมศกษาทไดรบการอบรมการตรวจคดกรองเบองตน สามารถ

ชวยคนหาเดกทมความผดปกตทางการมองเหนไดอยางมประสทธภาพและสงตอใหจกษแพทย

เดกเพอวนจฉยและรกษารวมทงสนบสนนแวนตาใหกบเดกทตองการ

โครงการคดกรองความผดปกตทางสายตาของเดกในเบองตนน นบเปนรปแบบท

เหมาะสมในบรบทของประเทศไทย และเปนขอเสนอใหผกำหนดนโยบายนำไปพจารณา


เพราะการมองเหนเปนหนงในพฒนาการทสำคญของเดก นอกจากนนการเขาถงสทธทจะได

รบ การพฒนากเปนสงทเดกทกคนควรไดรบอยางเทาเทยม หากมการวางระบบดงกลาวอยาง

ทวถง ประชากรไทยราว 1 แสนคน อาจไมตองกลายเปนคนตาบอดหรอมการพฒนาการ

ลาชา เพราะไดรบการรกษาทนทวงท หลงจากทปกไดรบการตรวจและสงตอใหจกษแพทย

ครประจำชนกพดดวยนำเสยงระคนเศราวา หลงตมาตงนาน ไอเรากนกวาโง ทไหนได

มนมองไมเหน

ศ.นพ.สมศกด โลหเลขาประธานราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทยกลาวในงาน

แถลงขาว โครงการอนาคตไทยเพอการสรางเสรมสขภาวะเดก อาย 0 - 5 ป เมอวนท

29 ก.พ. 2555 วา “ราชวทยาลยกมารฯ สนบสนนใหมการเฝาระวงและตดตามพฒนาการ

ของเดกเปนระยะเพอคดกรองเดกทมปญหาพฒนาการชา มปญหาในการเรยนร สมาธสน

เปนโรคออทสตก เพอจะไดดแลแกไขตงแตเดก การตรวจคดกรองเรองพฒนาการของเดก

การตรวจการมองเหนตงแตในวยเดกจะชวยใหเดกไดพฒนาเตมศกยภาพ

ถาเราวนจฉยไดชาเดกเหลานกจะเสยโอกาสและสรางปญหาใหแกประเทศชาต

ในระยะยาว”

โรคทางพนธกรรม แลวแตเวรกรรมจรงหรอ

โรคทางพนธกรรมรายแรงบางโรคสามารถปองกนไดงายๆ ดวยการตรวจคดกรองทม

ประสทธภาพ การตรวจเลอดกอนตดสนใจตงครรภ เชน โรคธาลสซเมย (โรคโลหตจางทาง

พนธกรรม) มระบบคดกรองทบรรจอยในชดสทธประโยชนของบตรทอง แตในทางปฎบตนน

ยงมชองโหวทำใหมเดกเกดมาพรอมโรคนจำนวนมากเกนกวาทระบบการรกษาจะรองรบได

เดกทเกดมาพรอมธาลสซเมยรนแรงจะมชวตททกขทรมาน พอแมเปนทกขทงกายใจ

การตรวจเลอดกอนตดสนใจตงครรภนนจะตรวจทงพอและแม เพอดวาเปนพาหะหรอไม

หากพบวาเปนพาหะทงค ลกทเกดมายอมมโอกาสเปนโรคสง จงควรหลกเลยงการตงครรภ

หรอหากตงครรภแลวการตรวจคดกรองทารกตงแตอยในครรภจะชวยใหพอและแมรบร

ความเสยงและเตรยมตวรบสถานการณไดดขน

ในชดสทธประโยชนของไทยมการตรวจคดกรองธาลสซเมยใหแกคเสยงและคสมรสเมอ

มาฝากครรภ รวมทงมการวนจฉยกอนคลอดแตยงไมมการประเมนผลอยางเปนระบบและ

ทผานมามกไดตรวจเฉพาะแม ซงหากเดกเกดมาแลวเปนโรคกตองแกปญหาดวยการรกษา

เทานน ในกรณทเปนโรคธาลสซเมยชนดรนแรงการรกษามทงการรกษาดวยการประคอง

อาการไปตลอดชวต นนคอการใหเลอดและยาขบเหลก ซงตองปกเขมคาไวทแขนนอยๆ

แสนบอบบางของเดกนาน8-10ชวโมง5-7วนตอหนงสปดาห


การรกษาทมกระบวนการยาวนานนทำใหเดกตองขาดเรยนขาดการสรางสงคมพอแม

บางรายตองลาออกจากงาน หรอยายทอยมาเชาบานใหใกลโรงพยาบาล ไมสามารถใชชวต

ตามปกตได และจะเปนอยางนไปตลอดชวตของเดก ซงผปวยโรคธาลสซเมยชนดรนแรงน

มกมอายไมเกน 30 ป สวนการรกษาใหหายขาดทำไดวธเดยวคอการใชเทคโนโลยปลกถาย

เซลลตนกำเนดเมดเลอด ทมโอกาสรกษาสำเรจสงถงรอยละ 80-90 แตคารกษาสงมาก

ตงแต700,000 -2,000,000บาท

พอของเดกทเปนโรคโลหตจางชนดรนแรงคนหนงเลาวา “เมอรวาลกเปน (โรคธาลสซเมย

ชนดรนแรง) พอแอบรองไหทกวน ทกครงทมองลก กไดแตคดวาลกจะอยไดไมเกนอาย 30

จรงๆ หรอ” อกครอบครวหนงซงมลกอาย 5 ขวบปวยเปนโรคธาลสซเมยชนดรนแรง ตดสนใจ

เฝาเกบหอมรอมรบอยถง 4 ป เพอนำเงนมารกษาลกดวยวธปลกถายเซลลตนกำเนด

เมดเลอด แตสดทายคารกษากเพมจาก 1,500,000 บาทเปน 2,000,000 บาท จงตองยอม

เปนหนเพอรกษาลกใหหายขาดแตความทกขเขญเหลานสามารถบรรเทาลงไดหากการตรวจ

คดกรองทมอยมประสทธภาพเพราะจะทำใหมเดกเกดมาพรอมโรคนลดลง

แมเดกอาย 0 - 5 ป เปนชวงอายทสำคญทสดในการสรางพฒนาการตางๆ แตการ

สำรวจและวจยปจจบนกลบพบวา เดกในวยนกำลงประสบปญหาทบนทอนสขภาวะอยางมาก

ทงการเลยงดทไมเหมาะสม (เชน ศนยเดกเลกไมไดคณภาพ และพอแมทไมพรอมเลยงลก)

การมโภชนาการไมเหมาะสมและขาดระบบคดกรองทางสขภาพทมประสทธภาพ

ปญหาเหลานเกดขนทงในระดบนโยบายและการปฎบตในทกระดบ การแกไขปญหา

สขภาพและพฒนาการเดกจะไมสามารถเกดข นไดเพยงความชวยเหลอจากครอบครว

ผเชยวชาญดานสาธารณะสขหรอดานการศกษาเทานน หากแตเราตองรวมมอกน เพอเดก

ไทยจะมโอกาสเทาเทยมในการเตบโตและพฒนาเปนทรพยากรมนษยท เป ยมคณภาพ

สรางสรรคคณคาใหสงคมและเราทกคนไดเกบเกยวรวมกนเพราะคณภาพเดกไทยในวนนจะ

เปนทรพยากรทสำคญในวนหนา

พัฒนาการเด็กปฐมวัย...

Documents