การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชน

กรณศกษา บานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน

โดย

นางสาวพฒนนฤมล เดชข า

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

เศรษฐศาสตรมหาบณฑต สาขาเศรษฐศาสตรธรกจ

คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปการศกษา 2559

ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชน

กรณศกษา บานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน

โดย

นางสาวพฒนนฤมล เดชข า

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร เศรษฐศาสตรมหาบณฑต สาขาเศรษฐศาสตรธรกจ

คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปการศกษา 2559

ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

AN ECONOMIC VALUATION OF A COMMUNITY FOREST. IN BAN NA KOK, BO KLUEA DISTRICT, NAN PROVINCE, THAILAND

BY

MISS PATNARUMOL DETHKHUM

A THESIS SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF MASTER OF ARTS

BUSINESS ECONOMICS FACULTY OF ECONOMICS THAMMASAT UNIVERSITY

ACADEMIC YEAR 2016

COPYRIGHT OF THAMMASAT UNIVERSITY

(1)

หวขอวทยานพนธ การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชน กรณศกษา บานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน

ชอผเขยน นางสาวพฒนนฤมล เดชข า ชอปรญญา เศรษฐศาสตรมหาบณฑต (เศรษฐศาสตรธรกจ) สาขาวชา/คณะ/มหาวทยาลย เศรษฐศาสตรธรกจ

เศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ผศ.ดร. ภททา เกดเรอง ปการศกษา 2559

บทคดยอ

การศกษานมวตถประสงคไดแก 1. เพอประเมนมลคาการใชประโยชนของปาชมชนบานนากอก โดยราคาตลาด (Market Value) 2. เพอประเมนมลคาความเตมใจจายเพอกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก ของประชาชนทอาศยในหมบานนากอก และไมไดอาศยในหมบานนากอก แตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยว ในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน และ 3. ศกษาปจจยทสงผลตอความเตมใจจายดงกลาว โดยวธสมมตเหตการณใหประเมนคา (Contingent Valuation Method : CVM) ใชค าถามเสนอราคาแบบปดสองครง (Double Bounded Close-Ended) ราคาเรมตนส าหรบกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก 3 คา คอ 20 , 50 และ 110 บาทตอป ใชกลมตวอยางจ านวน 90 คน และกลมตวอยางผทไมไดอาศยแตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยว ในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน 4 คา คอ 50, 100, 250, 500 บาทตอป ใชกลมตวอยางจ านวน 300 คน โดยใชวธวเคราะหสถตดวยแบบจ าลองการถดถอย Interval Regression Model

จากการศกษาพบวา มลคาของปาจากการใชประโยชน ในป 2558 เทากบ 2,318.48 บาทตอครวเรอนตอป มลคารวมทงหมดเทากบ 190,115.35 บาทตอป สวนคาเฉลยของความเตมใจจายเพอกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอกของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก และไมไดอาศยในหมบานนากอก เทากบ 60.75 และ 180.16 ตามล าดบ ส าหรบปจจยทมผลตอความเตมใจจายของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก ไดแก รายได จ านวนสมาชกในครวเรอน ระยะเวลาในการเขาไปใชประโยชน และเพศชาย และปจจยทมผลตอความเตมใจจายฯ ของกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก ไดแก เพศชาย ระดบการศกษา และการรวมกจกรรมทเกยวของกบปาไม

ค าส าคญ: การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร; วธสมมตเหตการณใหประเมนคา; ความเตมใจจาย; ปาชมชน

(2)

Thesis Title AN ECONOMIC VALUATION OF A COMMUNITY FOREST. IN BAN NA KOK, BO KLUEA DISTRICT, NAN PROVINCE, THAILAND

Author Miss Patnarumol Dethkhum Degree Master of Arts (Business Economics) Department/Faculty/University Business Economics

Economics Thammasat University

Thesis Advisor Assistant Professor Phatta Kirdruang Ph.D. Academic Years 2016

ABSTRACT

Market value was used to arrive at an economic valuation of a community forest in Ban Na Kok, Bo Kluea district (Amphoe) in the eastern part of Nan Province, northern Thailand. The contingent valuation method (CVM) was used to measure willingness to pay (WTP) for the forest foundation, as well as factors influencing WTP. Data was provided by a double bounded close-ended questionnaire. 90 samples, all residents of Ban Na Kok, initially bid 20, 50, and 110 baht. 300 non-resident samples who were born or worked in, or have traveled to, Bo Kluea initially bid 50, 100, 250, and 500 baht. Factors influencing WTP were analyzed by interval regression.

Results were that in 2015, community forest value was 2,318.48 baht per household, for a total value of 190,115.35 baht. The WTP of Ban Na Kok residents was 60.75 baht/person/year. Factors influencing WTP included gender, family income, family size, and time available for forest use. Nonresidents had a WTP of 180.16 baht/person/year, with factors influencing WTP including age, gender, education level, and forest activity.

Keywords: Economic valuation, Contingent valuation, Willingness to pay, Community Community Forest

(3)

กตตกรรมประกาศ

ผศกษาขอกราบขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย ดร.ภททา เกดเรอง อาจารยทปรกษาวทยานพนธ รองศาสตราจารย ดร. นรมล สธรรมกจ และ ผชวยศาสตราจารย ดร.สนต แสงเลศไสว กรรมการสอบวทยานพนธ ทไดกรณาสละเวลาอนมคา ใหค าปรกษาแนะน าแนวทางในการท าการศกษา ตลอดจนแกไขขอบกพรองจนวทยานพนธฉบบนส าเรจสมบรณได

ขอขอบคณเจาหนาทประจ าโครงการเศรษฐศาสตรธรกจ ทใหความชวยเหลอเปนอยางด และอ านวยความสะดวกในดานตาง ๆ พภ พแจ พแจค พตอ พเพชร ทชวยประสานงานในการลงพนทเกบขอมลในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน ใหลลวงไปดวยด พจ พยทธ พย พนา พเตย พปอป นลน นองบอล ส าหรบก าลงใจ การชวยเหลอและค าแนะน าในการท าวทยานพนธฉบบน

สดทาย ผศกษาขอกราบขอบพระคณอยางสงส าหรบ คณพอกววฒน เดชข า คณแมอบล เดชข า นองชายคณพงษพฒน เดชข า ผเปนทพงและก าลงทส าคญในการเรยนในครงน รวมถงคณพชญ ลมพมพเพราะ ส าหรบการชวยเหลอตงแตเรมเรยน จนกระทงวทยานพนธฉบบนเสรจสมบรณ ผศกษาหวงวาวทยานพนธฉบบนจะเปนประโยชนตอผทสนใจ และผมสวนเกยวของ อนง หากวทยานพนธฉบบนมขอผดพลาดประการใด ผศกษาขอนอมรบไวแตเพยงผเดยว

นางสาวพฒนนฤมล เดชข า

(4)

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย (1)

บทคดยอภาษาองกฤษ (2)

กตตกรรมประกาศ (3)

สารบญตาราง (7)

สารบญภาพ (9) บทท 1 บทน า 1

1.1 ความส าคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา 4 1.3 ขอบเขตการศกษา 4 1.4 วธการศกษา 5 1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 5 1.6 นยามค าศพท 6

บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ 8

2.1 แนวคดทางดานเศรษฐศาสตร 8 2.1.1 แนวคดเศรษฐศาสตรสวสดการกบการจดสรรทรพยากรและสงแวดลอม 8 2.1.2 แนวคดเกยวกบการประเมนมลคาทรพยากรธรรมชาตทางเศรษฐศาสตร 9

2.1.3 แบบจ าลองการวเคราะหการถดถอยแบบ Interval Regression model 18 2.2 แนวคดเกยวกบปาชมชน 19 2.2.1 ทมาและความหมายของปาชมชน 19

(5)

2.2.2 แนวคดเกยวกบการวเคราะหผลประโยชนจากปาชมชนดานเศรษฐศาสตร 21 2.3 ผลงานวจยทเกยวของ 22

2.3.1 งานวจยเกยวกบการประเมนมลคาทรพยากรธรรมชาตโดยการใชเทคนค การประเมนมลคาโดยการสมมตเหตการณ (CVM) 22

2.3.2 งานวจยทเกยวของกบมลคาและการใชประโยชนจากปาชมชน 24

บทท 3 วธการวจย 32 3.1 กรอบแนวคดในการศกษา 32

3.2 วธการรวบรวมขอมล 34 3.3 การสรางและทดสอบแบบสอบถาม 35 3.4 การวเคราะหขอมล 36

3.4.1 การศกษามลคาการใชประโยชนของปาชมชนบานนากอกใชเทคนคการ ประเมนราคาโดยราคาตลาด (Market Price) 36 3.4.2 ความเตมใจจายเพอกจกรรมสนบสนนกองทนอนรกษปาชมชน บานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน 37

บทท 4 ผลการวจย 50

4.1 การวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม 51 4.1.1 การวเคราะหขอมลลกษณะทางสงคมและเศรษฐกจของกลมผตอบ แบบสอบถาม 51 4.1.2 การวเคราะหขอมลความรความเขาใจเกยวกบปาชมชน 55 4.1.3 การวเคราะหขอมลความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาต 59 4.1.4 การเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไม 62 4.1.5 การศกษาการใหความส าคญของโครงการอนรกษตาง ๆ 64 4.1.6 การศกษาความคดเหนการเปลยนสภาพปาชมชนไปเปนสาธารณปการ หรอสาธารณปโภค 65

(6)

4.2 การวเคราะหขอมลการประเมนมลคาผลผลตของปาโดยราคาตลาด 67 4.2.1 การวเคราะหการใชประโยชนของปาชมชน 67 4.2.2 การประเมนมลคาราคาตลาดของผลผลตในรปแบบของของปา 69

4.3 การศกษาความคดเหนการตงกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก, การวเคราะห ขอมลความเตมใจจายในการอนรกษปาชมชนฯ และปจจยทก าหนดความเตมใจจาย 73

4.3.1 การศกษาความคดเหนการตงกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก 73 4.3.2 ราคาเรมตนทเสนอและค าตอบจากการเสนอราคาครงแรก 75 4.3.3 ราคาเรมตนทเสนอและค าตอบจากการเสนอราคาสองครง 78 4.3.4 การศกษาความคดเหนการสนบสนนกองทนอนรกษปาชมชน บานนากอกในรปแบบอน ๆ 81 4.3.5 การวเคราะหขอมลผลการศกษาปจจยทก าหนดความเตมใจจาย 82 4.3.6 การประมาณคาความเตมใจจาย 88

บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ 90

5.1 สรปผลการศกษา 90 5.2 ขอเสนอแนะ 94

5.2.1 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 94 5.2.2 ขอจ ากดของการศกษาและขอเสนอแนะในการศกษาในอนาคต 96

รายการอางอง 98

ภาคผนวก 102

ภาคผนวก ก แบบสอบถามทใชเกบขอมลกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก 103 ภาคผนวก ข แบบสอบถามทใชเกบขอมลกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก แตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยวในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน 108 ภาคผนวก ค การดประกอบแบบสอบถาม 113 ภาคผนวก ง ผลการประมวล 114

ประวตผเขยน 118

(7)

สารบญตาราง

ตารางท หนา 2.1 ขอดขอเสยของรปแบบของค าถามวธสมมตสถานการณใหประเมนคา 16 2.2 งานวจยเกยวกบการประเมนมลคาทรพยากรธรรมชาตโดยใชเทคนค

การประเมนมลคาโดยการสมมตเหตการณ (CVM) 29 2.3 งานวจยทเกยวของกบมลคาและการใชประโยชนจากปาชมชน 30 3.1 ลกษณะของตวแปรและคาของตวแปรของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก 39 3.2 ลกษณะของตวแปรและคาของตวแปรของกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก 45 4.1.สภาพทางเศรษฐกจและสงคมของกลมผตอบแบบสอบถาม 51 4.2 ความรความเขาใจเกยวกบปาชมชนของกลมผตอบแบบสอบถาม 55 4.3 ความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาตของกลมผตอบแบบสอบถาม 59 4.4 การเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไม 62 4.5 การใหความส าคญของโครงการอนรกษตาง ๆ ของกลมผตอบแบบสอบถาม 64 4.6 ความคดเหนการเปลยนสภาพปาชมชน ไปเปนสาธารณปการหรอ สาธารณปโภค 65 4.7 การใชประโยชนของปาชมชนของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกในป 2558 67 4.8 ปรมาณของผลผลตจากการใชประโยชนของปาชมชนในป 2558 70 4.9 มลคาของผลผลตจากการใชประโยชนของปาชมชนในป 2558 71 4.10 ความคดเหนการตงกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก 73 4.11 สดสวนจ านวนตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกทตอบรบและปฏเสธ

จายเงนจากจ านวนเรมตน 75 4.12 สดสวนจ านวนตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอกทตอบรบและปฏเสธ

จายเงนจากจ านวนเรมตน 77 4.13 สดสวนจ านวนตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก แบงตามลกษณะ

ความเตมใจจายเสนอราคาสองครง 78 4.14 สดสวนจ านวนตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก แบงตามลกษณะ

ความเตมใจจายเสนอราคาสองครง 79 4.15 ความคดเหนในการสนบสนนกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก

ในรปแบบอน ๆ ของกลมผตอบแบบสอบถาม 81

(8)

4.16 ปจจยทก าหนดมลคาความเตมใจจายของผทอาศยในหมบานนากอก 83 4.17 ปจจยทก าหนดมลคาความเตมใจจายของผทไมไดอาศยในหมบานนากอก 85

(9)

สารบญภาพ

ภาพท หนา 2.1 ประเภทของมลคาทางเศรษฐศาสตรทงหมด 10

3.1 กรอบแนวคดในการศกษา 33 3.2 คาความเปนไปไดของเหตการณจากค าถามเปดสองชนของกลมตวอยางผทอาศย

ในหมบานนากอก 38 3.3 คาความเปนไปไดของเหตการณจากค าถามเปดสองชนของกลมตวอยาง

ผทไมไดอาศยในหมบานนากอก แตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยว ในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน 43

1

บทท 1 บทน า

1.1 ความส าคญของปญหา

ปาไมเปนทรพยากรธรรมชาตทส าคญ มหนาทเปนแหลงเพาะพนธพชและสตวแหลงอาหาร แหลงยา แหลงฟน และแหลงรายไดของชาวบานทมพนทอาศยใกลปา ปาไมยงเปนปจจยส าคญในการก าหนดสภาพภมอากาศ ซงสงผลตอปรมาณน า การรกษาดน การสรางสมดลของระบบนเวศและความหลากหลายทางชวภาพ อยางไรกตาม ยงมบคคลบางกลมบกรกเขาไปใชประโยชน ในพนทปาไมอยางไมถกตอง ท าใหประเทศไทยประสบปญหาพนทปาไมลดลงอยางตอเนอง แมวาจะมการดแลจากหนวยงานภาครฐกตาม หากพจารณาขอมลพนทปาไมตงแตอดตจนถงป 2557 พบวา ในป 2516 ประเทศไทยมพนทปาไมรวมทงสน 138.56 ลานไร แตในป 2557 พนทปาไมลดลงเหลอเพยง 102.28 ลานไร ภายในระยะเวลา 41 ป หากพจารณาการแบงพนทปาไมตามภมภาคพบวา ภาคเหนอเปนพนทซงมปาไมเหลออยมากทสดของประเทศ โดยในป 2516 ภาคเหนอมพนทปาไมทงสน 70.99 ลานไร คดเปนรอยละ 66.04 ของพนททงหมดในภาคเหนอ แตในป 2557 พนทปาไมของภาคเหนอลดลงเหลอเพยง 56.53 ลานไร คดเปนรอยละ 52.56 ของพนททงหมดในภาคเหนอ (ขอมลสถตกรมปาไม, 2557)

จงหวดนานเปนหนงในจงหวดทางภาคเหนอทเปนพนทปาตนน าทส าคญเพราะเปนตนก าเนดของแมน านาน และแมน ายม ไหลลงมายงแมน าเจาพระยาทหลอเลยงประชาชนทงในภาคเหนอ และภาคกลาง ในปจจบนพบวาพนทปาไมในจงหวดนานลดลงอยางตอเนอง โดยในป 2516 จงหวดนานมพนทปาทอดมสมบรณทอยทงในและนอกเขตปาสงวนแหงชาตทงหมดในป 2516 6.50 ลานไร แตในป 2557 จงหวดนานมพนทปาไมลดลงเหลอเพยง 4.65 ลานไร (ส านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดนาน, 2557) หากพนทปาไมในจงหวดนานยงคงมแนวโนมลดลงอยางตอเนองกอาจสงผลกระทบเปนวงกวางตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดแก พนทตนน าล าธารและระบบนเวศเสอมโทรม มการชะลางพงทลายของดน เกดสภาวะการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยธรรมชาตรนแรงมากขน สงผลเปนวงกวางทงผทอยบรเวณตนน านาน (จงหวดนาน) ผทอยบรเวณพนทกลางน านาน (จงหวดอตรดตถ จงหวดพษณโลก และจงหวดพจตร) และผทอยบรเวณปลายน านาน (จงหวดนครสวรรค)

2

พนทปาไมของประเทศไทย และของจงหวดนานลดลง สวนหนงเปนผลมาจากการตดไมท าลายปา การยดครองพนทปาเพอทอยอาศยหรอการเกษตร การบกรกพนทปาไมเนองจากการเพมขนของจ านวนประชากร สภาพเศรษฐกจปจจบน สาเหตของปญหาเหลานอาจเปนเพราะพนทปามลกษณะทคลายคลงกบสนคาสาธารณะ (Public Goods) กลาวคอ การใชพนทปาไมสามารถกดกนผอนจากการใชพนทปานนได และผบรโภคหลายคนกไดรบประโยชนจากการคงอยของพนทปานนไดในเวลาเดยวกน (เชน การไดรบประโยชนจากสภาพอากาศทด ดนโคลนไมถลม ระบบนเวศสมบรณ ฯลฯ)

แตในความเปนจรง พนทปามลกษณะของสนคากงสาธารณะ (Semi Public Goods) หรอสนคาทเปนทรพยากรรวม (Common-Pool Resources) กลาวคอ ถงแมไมสามารถกดกนไมใหคนอนเขามาใชประโยชนได (Non-Excludable) แตเมอมคนใชประโยชนแลวท าใหทรพยากรปาไมนนเหลอลดนอยลงส าหรบผบรโภคคนอน ๆ (Rivalrous) การทปาไมเปนสนคาสาธารณะสงผลใหกลไกตลาดไมสามารถจดสรรทรพยากรไดอยางมประสทธภาพ รฐบาลจงเปนผรบผดชอบในการดแลปาไมเอง แตเนองจากรฐบาลไมมขอมลทสมบรณหรอไมสามารถบงคบใชกฎหมายไดอยางมประสทธภาพ จงท าใหปาไมในประเทศไทยลดลง

เมอการบรหารจดการปาไมในอดตไมสามารถแกปญหาการลดลงของพนทปาไมได จงจ าเปนตองหาวธการจดการปาไมอนทเหมาะสม ทางเลอกหนงในการจดการทรพยากรปาไมไดแก กระบวนการจดการปาชมชน (Community Forest) ซงเปนการแกปญหาการจดการทรพยากรปาไมรวมกนระหวางภาครฐกบภาคประชาชน โดยภาครฐมอบอ านาจใหประชาชนในพนทไดมสวนรวมในการสรางระบบการจดการ ดแลรกษา ปองกน อนรกษ และใชประโยชนในพนทปาชมชน ภายใตกฎ ระเบยบ ขอบงคบ ทเปนทยอมรบของแตละทองถนซงอาจมความแตกตางกนไป ท าใหการจดการปาชมชนเปนไปอยางมประสทธภาพและยงยน (Econ Digest,2554) ซงชวยเพมรายได ลดรายจายใหกบประชาชนในพนทปาชมชนและมสวนในการสรางแรงจงใจในการดแลรกษา ปองกน และอนรกษปาไม

จากขอมลของกรมปาไม พบว า ประเทศไทยเรมจดทะเบยนปาชมชนครงแรก ในป 2542 ซงมพนทปาชมชนรวมทงสน 6,537 ไร จนถงปจจบน ในป 2559 ประเทศไทยมพนท ปาชมชนรวมทงสน 7.36 ลานไร หากพจารณาการแบงพนทปาชมชนตามภมภาคพบวา ปจจบน ปาชมชนภาคเหนอทมพนทปาชมชนมากทสดในประเทศไทยถง 2.60 ลานไร และมแนวโนมเพมขน รวมไปถงจงหวดนานซงปจจบนมพนทปาชมชน 184,098 ไร (ส านกงานปาชมชน, กรมปาไม, ขอมล ณ วนท 30 เมษายน 2559)

3

การเพมขนของจ านวนปาชมชนทงหมดในประเทศไทยและจงหวดนาน มแนวโนมจะเพมจ านวนขนในอนาคต และการเขาไปใชประโยชนปาชมชนของประชาชนรอบพนทปาชมชน อาจไมทราบถงมลคาของปาชมชน หรอกระทงผท ไมไดอาศยใกลพนทปาชมชน อาจมองไมเหนความส าคญของการมปาชมชน ดวยเหตน จงมการน าเครองมอการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรทรพยากรธรรมชาตใชในการศกษาความคดเหนของประชาชนตอการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และเพอใหหนวยงานทเกยวของใชในการก าหนดแนวทางการดแล และจดสรรทรพยากรธรรมชาตใหเหมาะสมตอบรบทของชมชนและของสงคม ทงนประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรปาชมชนในประเทศไทยยงไมแพรหลายนก

การศกษาในครงน ผศกษาจงสนใจและมงท าความเขาใจถงมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชน โดยเลอกกรณศกษาบานนากอก ซงตงอยใน ต าบลภฟา อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน เพอสะทอนใหเหนถงมลคาของปาชมชน โดยปาชมชนบานนากอกมเนอท 1,920 ไร สภาพพนทเดมเปนทดนท ากนท าไรหมนเวยนของประชาชนในหมบานนากอก ภายหลงป 2536 ประชาชนในพนทดงกลาว ไดสงมอบพนทใหเปนพนทปาใชสอยของชมชน ในปจจบนปาชมชนบานนากอกมความอดมสมบรณ มการใชประโยชนจากปาโดยมลกษณะการจดการทดของชมชน และไดรบการดแลรกษาจากประชาชนในหมบาน ซงเปนชมชนทอาศยอยรวมกบปา และมการจดการทรพยากรปาไมในรปแบบปาชมชนไดอยางมประสทธภาพ และมการจดตงกลมอนรกษปาอยางจรงจงตงแต ป 2550 โดยมกฎระเบยบและขอตกลงการอนรกษปาไมรวมกนในชมชน ทงนหมบานนากอกมพนททงหมด 11,753 ไร ปจจบน มคนพนเมอง และคนทมเชอสายลวะอาศยรวมกน จ านวน 91 ครวเรอน แบงเปนชาย 172 คน และหญง 164 คน โดยเปนพนทปาอนรกษในเขตชมชน 6,298 ไร พนทปาใชสอย/ปาชมชน 1,920 ไร พนทไรเหลา1 (รวมพนทปลกขาวไร) 2,899 ไร พนทนาขาว 421 ไร พนทสวน 63 ไร แหลงน า 67 ไร และพนทชมชน 85 ไร (กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช, 2557)

มลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชนทผศกษาสนใจไดแก มลคาตลาด (Market Value) จากการใชประโยชนจากของปาในปาชมชน มลคาความเตมใจจาย (Willingness to Pay : WTP) ของผทอาศยในหมบานนากอก และผทไมไดอาศยในหมบานนากอก แตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยว ในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน โดยการสมมตเหตการณใหประเมนมลคา (Contingent Valuation Method : CVM) โดยสมมตวาจะมการจดตงกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอกขน เพอถามมลคาความเตมใจจายเพอน าเงนบรจาคเขากองทน นอกจากนผศกษาตองการศกษาปจจยทมอทธพลตอมลคาความเตมใจจาย จากผทอาศยในหมบานนากอกและผทไมไดอาศยในหมบานนากอก

1 พนทไรเหลา คอ พนท ทหมนเวยนการใชสอย

4 ซงมภมล าเนา, ท างาน หรอทองเทยว ในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน ไดตระหนกถงคณคาของปาชมชน เกดความเขาใจความส าคญของปาชมชนและประโยชนทจะไดรบจากการดแลรกษาปาชมชนอยางยงยนมากขน ซงขอมลดงกลาวจะเปนประโยชน ในการใชประกอบการตดสนใจเพอก าหนดยทธศาสตรการจดการ การจดสรรงบประมาณ ในการดแลรกษาปาชมชน รวมถงเปนแนวทางในการบรหารจดการปาชมชนตอไป

1.2 วตถประสงคของการศกษา

1.2.1 เพอประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรดานการใชประโยชนของปาชมชน

กรณศกษาบานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน ดวยวธการประเมนมลคาโดยราคาตลาด (Market Price)

1.2.2 เพอประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรดานความเตมใจจาย (Willingness to Pay) ส าหรบกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก โดยวธการสรางสถานการณสมมตใหประเมนมลคา (Contingent Valuation Method: CVM) ของประชาชนสองกลมไดแก ประชาชนทอาศยในหมบานนากอกและประชาชนทไมไดอาศยในหมบานนากอก แตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยวในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน

1.2.3 เพอศกษาปจจยไดแก ปจจยดานเศรษฐกจและสงคม ปจจยดานความรความเขาใจเกยวกบปาชมชน ปจจยดานความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาต ทสงผลตอมลคาความเตมใจจาย (Willingness to Pay) ส าหรบกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก

1.3 ขอบเขตการศกษา

การศกษาครงนเปนการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชน กรณศกษา บานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน จ านวน 1,920 ไร ใชวธการประเมนมลคาของปาจากการใชประโยชนโดยราคาตลาด (Market Price) และวธสรางสถานการณสมมตใหประเมนมลคา (Contingent Valuation Method : CVM) เพอศกษาความเตมใจจายในการอนรกษปาชมชน โดยใชกลมตวอยาง 2 กลม ไดแก กลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก และกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก แตมภมล าเนา, ท างาน หรอทองเทยว ในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน รวมถง

5 การศกษาปจจยทมผลตอการก าหนดมลคาดงกลาว โดยมระยะเวลาในการศกษาระหวางเดอนพฤษภาคม 2558 ถง เดอนตลาคม 2559 1.4 วธการศกษา

การศกษาคร งน เปนวธวจยเชงปรมาณ โดยการใชแบบสอบถาม (Questionnaire) ส าหรบกลมตวอยาง 2 กลม ดงน

- ผทอาศยในหมบานนากอก จงหวดนาน จ านวน 10 ตวอยางส าหรบการท า Pilot Test และจ านวน 90 ตวอยางส าหรบ Final Survey

- ผทไมไดอาศยในหมบานนากอก จงหวดนาน แตมภมล าเนา, ท างาน หรอทองเทยว ในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนานจ านวน 40 ตวอยางส าหรบการท า Pilot Test และจ านวน 300 ตวอยางส าหรบ Final Survey

ทงนขอมลทไดรวบรวมจากแบบสอบถามนน จะน ามาวเคราะหโดยโปรแกรมสถตส าเรจรปโดยการวเคราะหเชงพรรณนา (Descriptive Statistics) จากคาเฉลย ความถ รอยละ จากขอมลทได และใชแบบจ าลองการวเคราะหสมการถดถอยแบบ Interval Regression Model เพอหามลคาความเตมใจจาย (Willingness To Pay) และปจจยทสงผลตอความเตมใจจาย โดยใชค าถามปลายปดสองขน (Double Bounded Closed Ended)

1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.5.1. เพอน าผลจากการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชน มาใชประโยชน ดงน

(1) สามารถน ามลคาทางเศรษฐศาสตร ดานการเตมใจจายของประชาชนในและนอกพนทปาชมชน ในการบรจาคเพอเขากองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก ไปเปนแนวทางเพอหางบประมาณมาดแลปาชมชน นอกเหนอจากงบประมาณททางภาครฐจดสรรส าหรบดแลรกษา ปองกน และอนรกษปาชมชนบานนากอก

6

(2) เพอพจารณาความเหมาะสมของการจดสรรงบประมาณ หากการจดสรรงบประมาณเพอการดแลรกษา ปองกน และอนรกษปาชมชนไมเพยงพอเมอเทยบกบมลคาทประชาชนใหความส าคญ จะเปนจดเรมตนในการก าหนดแนวทางในการจดการ และการจดสรรงบประมาณส าหรบปาชมชนใหมประสทธผลและประสทธภาพตอไป

(3) ใชเปนขอมลเบองตนและแนวทางในการวเคราะหโครงการปาชมชน ตาง ๆ ของกรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช และหนวยงานในทองถนทเกยวของใชเปนขอมลในการตดสนใจใชประโยชนจากทรพยากรปาไม เพอลดความผดพลาดในการตดสนใจด าเนนโครงการปาชมชนในพนทอนๆ ทมลกษณะใกลเคยงกน

(4) เปนแนวทางเสนอแนะในการดแลปาชมชน ใหแกชมชนหรอหนวยงานทเกยวของ โดยอาศยมลคาความเตมใจจายทประมาณคาไดน าไปใชประกอบการตดสนใจจดท าโครงการเพออนรกษปาชมชน

1.5.2. เพอใหทราบถงมลคาประโยชนเบองตนของปาชมชนทประเมนออกมาในรปแบบของตวเงน ส าหรบเปนขอมลเบองตนและเปนแนวทางในการวางแผนการใชประโยชนทรพยากรปาไมในปาชมชนบานนากอก โดยเสนอใหกบคนในหมบานนากอก ชมชนอน ๆ ประชาชนทวไป รวมถงหนวยงานทเกยวของ ใหตระหนกและเขาใจถงการใชประโยชนในรปแบบตางๆ จากปาชมชน

1.6 นยามค าศพท

การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร (Economic Valuation) โดยการประเมนมลคาในการวจยครงน หมายถงการวดคณคาของทรพยากรธรรมชาตทมตอประชาชนรปแบบใดรปแบบหนง ทงในปจจบนและอนาคต ใหออกมาอยในรปตวเงน

มลคาทางเศรษฐศาสตรโดยรวม (Total Economic Value) หมายถง มลคาจากการใชประโยชน (Use Value) และมลคาจากการไมไดใชประโยชน (Non-Use Value) ของประชาชนในพนทปาชมชนและประชาชนนอกพนทปาชมชน

ความเตมใจจาย (Willingness to Pay) หมายถง ความเตมใจจายของประชาชนเพอการอนรกษปาชมชน เพอใหทราบถงมลคาของปาชมชน

วธการสมมตเหตการณใหประเมนคา (Contingent Valuation Method : CVM) หมายถง วธการสมมตเหตการณการจดตงกองทนเพออนรกษปาชมชนบานนากอก โดยประเมนจาก

7 ความเตมใจจายของประชาชนทอาศยในหมบานนากอก และประชาชนทไมไดอาศยในหมบานนากอกแตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยว ในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน

ปาชมชน (Community Forest) ในการศกษาน หมายถง “ปาใชสอย” ของหมบานนากอก ซงอยในพนทในการดแลของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช แตเหตผลทเลอกใชค าวา ปาชมชน เพราะสามารถสอใหประชาชนในพนทเขาใจความหมายไดงายกวา ทงนพนทปาใชสอยของหมบานนากอกมจ านวน 1,920 ไร ทประชาชนในชมชนไดใชประโยชนรวมกนทงทางตรงและทางออม เชน เปนแหลงอาหารปา ของปา แหลงไมใชสอย แหลงน าส าหรบอปโภค บรโภค รวมถงเปนทพกผอนหยอนใจของชมชน โดยชมชนเปนผมสวนรวมในการจดการและดแลปาชมชน

ผทอาศยในหมบานนากอก หมายถง กลมตวอยางประชาชนผทอาศยในหมบาน นากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน

ผทไมไดอาศยในหมบานนากอก หมายถง กลมตวอยางประชาชนผทไมไดอาศยในหมบานนากอก แตเปนผมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยว ในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน

8

บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ

การทบทวนวรรณกรรม และงานวจยทเกยวของส าหรบการศกษาเรอง “การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชน กรณศกษาบานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน” นน แบงออกเปน 3 หวขอหลก ประกอบดวย หวขอแรกคอ แนวคดทางดานเศรษฐศาสตร ซงจะเปนสวนของแนวคดเกยวกบเศรษฐศาสตรสวสดการกบการจดสรรทรพยากรและส งแวดลอม การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของทรพยากรธรรมชาต และแบบจ าลองการวเคราะหสมการถดถอย Interval Regression Model หวขอทสองคอ แนวคดเกยวกบทางดานปาชมชน ซงจะกลาวถงความหมายของและววฒนาการของปาชมชน ประเภทและรปแบบปาชมชน และการวเคราะหผลประโยชนจากปาชมชน และหวขอสดทายคอ งานวจยทเกยวของ ซงเปนการทบทวนงานวจยเกยวกบการประเมนมลคาทรพยากรธรรมชาตโดยการใชเทคนคการประเมนมลคาโดยการสมมตเหตการณ และงานวจยเกยวกบมลคาและการใชประโยชนจากปาชมชน

2.1 แนวคดทางดานเศรษฐศาสตร

2.1.1 แนวคดเศรษฐศาสตรสวสดการกบการจดสรรทรพยากรและสงแวดลอม

ทรพยากรธรรมชาตแตละชนดอาจจะน ามาใชประโยชนไดหลากหลายทางเลอก และลกษณะการใชทรพยากรธรรมชาตทแตกตางกนในทางเลอกยอมเปนปจจยส าคญทท าใหสวสดการของสงคมโดยรวมในแตละสงคมมความแตกตางกน เศรษฐศาสตรสวสดการจงไดเขามามบทบาทเกยวของในแงของการเปรยบเทยบและประเมนผลจากการกระท า และการเลอกใชทรพยากร ธรรมชาต แตละวธของปจเจกชนแตละรายสงผลเชนไรตอสงคม และการเลอกใชทรพยากรธรรมชาตวธใด จงจะเหมาะสมท าใหเกดสวสดการตอสงคมมากทสด

การจดการทรพยากรธรรมชาตทแตกตางกน จะถกน ามาเปรยบเทยบกน เพอพจารณาวาภายใตเงอนไขอะไรบางจงมผลท าใหสงคมมสวสดการเพมขน ทงน เนองจากแตละบคคลจะตมลคาทไดจากการใชทรพยากรธรรมชาตในแตละทางเลอกแตกตางก นไป การเลอกใชทรพยากรธรรมชาตในแตละทางเลอกใดอาจแตกตางกนไปในแตละบคคลและในแตละสงคม ซงขนอยกบปจจยหลายประการ เชน ความพอใจ ระดบการศกษา หรอรายไดของแตละคน เปนตน

9

อยางกตามการจดสรรทรพยากรธรรมชาตเพอใหสงคมมสวสดการทดขนนนจ าเปนตองมการจดการทเหมาะสม ในกรณนกลไกตลาดเพยงอยางเดยวไมสามารถจดสรรทรพยากรปาไมได เนองจากปาไมมลกษณะเปนสนคากงสาธารณะ (Semi-public Goods) หรอ ทรพยากรรวม (Common-pool Resources) ซงมลกษณะกดกนไดยาก (Non-Excludable) เนองจากขอบเขตของทรพยากรปาไมมขนาดใหญ ในขณะเดยวกนเมอมการเขาไปใชประโยชน กจะท าใหทรพยากรปานน มจ านวนลดลง (Rivalrous) และเกดปญหาการรบประโยชนโดยไมรวมรบภาระ (Free Riding) ทผไดรบประโยชนไมไดรวมแบกรบตนทนจากทรพยากรปาไมนน สงผลใหรฐตองเขามามบทบาทในการจดสรรทรพยากรปาไม รวมทงการอนรกษปาไม

นอกจากน การททรพยากรปาไมมลกษณะของสนคากงสาธารณะ สงผลใหไมมตลาดทสะทอนมลคาทแทจรงของปาไม การประเมนมลคาทรพยากรปาไมจงเปนการค านวณตวเลข เพอมาทดแทนราคาหรอมลคาตลาดทไมสามารถประเมนได เพอทจะเปรยบเทยบทางเลอกการใชทรพยากรธรรมชาตใดจะท าใหสงคมไดรบประโยชนมากกวากน จงอยทการระบไดวาผลจากการใชทรพยากรธรรมชาตในแตละทางเลอกนนมใครเปนผไดรบประโยชนและใครเปนผเสยประโยชนอยางไรบาง และผลกระทบโดยรวมตอสงคมเปนเชนไร

2.1.2 แนวคดเกยวกบการประเมนมลคาทรพยากรธรรมชาตทางเศรษฐศาสตร

ในการประเมนมลคาทรพยากรธรรมชาตนน ในทางเศรษฐศาสตรจะใช การเปลยนแปลงความผาสกของคน (Human Well-Being) เปนเกณฑในการวด (กลยาณ พรพเนตพงศ, 2550) โดยเปนมลคาทสะทอนจากความพงพอใจของสงคมทเกดจากการใชทรพยากรนน ๆ ทงทางตรงและทางออม รวมถงความพอใจแมจะไมไดเกดจากการบรโภคทรพยากร โดยการวดคาความพงพอใจออกมาในลกษณะทเปนหนวยนบเพอประโยชนตอการวเคราะหเปรยบเทยบ ทงน โดยพนฐานแลวจะใชหลกของการวดสวสดการทางเศรษฐกจในการบรโภคสนคาและบรการ ในกรณทเปนการใชประโยชนทรพยากรโดยตรง และใชเทคนคการสะทอนคาในสวนของการใชประโยชนทรพยากรทางออม ในสวนของการไมไดใชประโยชนนน สามารถท าไดโดยการสรางสถานการณสมมตเพอหาความเตมใจจายเพอการใชประโยชนทรพยากร ดงนนคณคาของทรพยากรทแปลงเปนเงนนจงใชในนามของ “มลคา”

2.1.2.1 ประเภทของมลคาทางเศรษฐศาสตรของทรพยากรธรรมชาต

เนองจากทรพยากรธรรมชาตไดใหประโยชนแกสงคมหลากหลายรปแบบ อกทงทรพยากรธรรมชาตถอวาเปนสนคาสาธารณะททกคนในสงคมสามารถใชได ดงนนในการ

10 ประเมนมลคาทรพยากรธรรมชาต นกเศรษฐศาสตรจงนยมระบถงประเภทของมลคาออกเปนกลมตามลกษณะการใชประโยชน ซงมลคารวมของทรพยากรธรรมชาตทางเศรษฐศาสตร (Total Economic Value) แบงเปน 2 ประเภท ไดแก มลคาจากการใช (Use Value) และมลคาจากการไมไดใช (Non-Use Value) ในสวนของมลคาจากการใช จะประกอบดวยมลคาจากการใชโดยตรง (Direct Use Value) มลคาจากการใชทางออม (Indirect Use Value) และมลคาเผอใชประโยชน (Option Value) ส าหรบมลคาทไมไดใชประโยชน ประกอบดวย มลคาจากการคงอย (Existence Value) และมลคาเพอผอน (For Others Value) มลคาทางเศรษฐศาสตรดงปรากฏในภาพท 2.1 และสมการความสมพนธ ดงน

Total Economic Value = Use Value + Non-Use Value

Use Value = Direct Use Value + Indirect Use Value

+ Option Value

Non-Use Value = Existence Value + For Others Value

ในการพจารณามลคาทรพยากรปาไมแตละประเภทมความหมายดงน

1. มลคาจากการใช (Use Value) คอ มลคาจากการททรพยากรปาไมใหประโยชนทเปนรปธรรมกบประชาชน แบงเปน 3 ประเภท ไดแก

มลคาทางเศรษฐศาสตรทงหมด (Total Economic Value)

มลคาการใชประโยชน

Use Value

มลคาทไมไดใชประโยชน

Non-Use Value

มลคาการใช

ประโยชน

ทางตรง

Direct Use Value

มลคาการใช

ประโยชน

ทางออม

Indirect Use Value

มลคาเผอใชใน

อนาคต

Option

Value

มลคาจากการคงอย

Existence Value

มลคาเพอผอน

For Others Value

ภาพท 2.1 ประเภทของมลคาทางเศรษฐศาสตรทงหมด โดย Bateman, et al., 2002 หนา 29

11

- Direct Use Value คอ มลคาจากการทประชาชนในฐานะผบรโภคไดรบประโยชนโดยตรงจากทรพยากรปาไม เชน การใชประโยชนจากเนอไม การใชประโยชนจากใบ ดอก ผลไม การเกบของปา รวมถงการใชประโยชนในดานการพกผอนหยอนใจ (Recreation Value)

- Indirect Use Value คอ มลคาทเกดจากหนาทหรอกจกรรมทเกดจากทรพยากรปาไมสะทอนความพอใจของสงคมทไดรบมลคาทเกดจากทรพยากรธรรมชาตนน เชน การดดซบความรอนและการปลอย O2 การดดซบ CO2 การสรางระบบนเวศทสมดลทางธรรมชาต เปนตน

- Option Value คอมลคาทประชาชนไมไดประโยชนจากทรพยากรปาไมเลย ในขณะน แตคดวาจะมโอกาสใชประโยชนในอนาคต ดงนน การอนรกษทรพยากรปาไมไวขณะน ประชาชนอาจไดรบประโยชนเพราะเปนการเปดโอกาสใหเขาสามารถใชประโยชนจากทรพยากรปาไมในอนาคตไดถาเขาตองการ

2. มลคาจากการไมไดใช (Non-Use Value) คอ มลคาททรพยากรธรรมชาตปาไมใหประโยชนกบประชาชนในรปแบบของความรสกพงพอใจเมอทราบวาทรพยากรปาไมอยในสภาพทด แมวาประชาชนจะไมไดรบประโยชนจากทรพยากรปาไมนนเลยไมวาจะทางตรงหรอทางออม มลคาดงกลาว แบงเปน 2 ประเภทไดแก

- Existence Value คอ มลคาจากการทประชาชนไดประโยชนเมอทราบวาทรพยากรปาไมยงอยในสภาพทด เชนความรสกดเมอรสกวาปายงคงอดมสมบรณอย

- For Others Value คอ มลคาทเกดขนเพอผอน เชน Altruistic Value หมายถงมลคาทเกดจากความรสกทดทจะรกษาทรพยากรปาไมนนไวเพอชมชนหรอเพอสงคม ถงแมตนเองจะไมไดใช และ Bequest Value เปนมลคาจากการทประชาชนไดประโยชนเมอทราบวาทรพยากรปาไมยงอยในสภาพทด เพราะลกหลานหรอประชาชนรนหลงจะสามารถใชประโยชนไดในอนาคต

2.1.2.2 วธการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของทรพยากรธรรมชาต

วธการประเมนคาทรพยากรธรรมชาตทางเศรษฐศาสตรหลก ๆ นน อาจแบงออกเปน 3 วธการหลกไดแก วธการใชมลคาตลาด วธการใชตลาดตวแทน และวธการใชตลาดสมมต โดยแตละวธนนมแนวคดดงตอไปน

1) วธการประเมนโดยใชมลคาตลาด (Market Value Approach) เปนการวดมลคาของทรพยากรธรรมชาต โดยประเมนคาออกเปนตวเงนโดยใชมลคาตลาดทเกยวของตามแนวคดทวา เมอ

12 มการเปลยนแปลงของทรพยากรธรรมชาต แลวจะท าใหเกดการเปลยนแปลงในรปตวเงนของรายไดหรอรายจาย ดงนน การเปลยนแปลงในรปตวเงนนสามารถใชแทนมลคาของทรพยากรธรรมชาตทถกใชไป ซงเทคนคในการประเมนดวยวธการนมหลายวธ เชน การวดมลคาการเปลยนแปลงของความสามารถในการผลต (Change In Productivity) มลคาคาใชจายในการปองกน (Preventive Expenditure) และตนทนคาเสยโอกาส (Opportunity Cost)

2) วธการประเมนโดยใชตลาดตวแทน (Surrogate Market Value Approach) จะน ามาใชประเมนมลคาทรพยากรธรรมชาตทไมสามารถประเมนมลคาตลาดไดโดยตรง เชน การประเมนมลคาโดยใชมลคาของทรพยสน (Property Value) การประเมนคาโดยใชสนคาเปนตวแทน (Proxy Goods) การประเมนคาโดยใชตนทนการเดนทาง (Travel Cost Method)

3) วธการประเมนคาโดยใชตลาดสมมต (Hypothetical Market Approach) เปนการประเมนมลคาโดยอาศยการสรางสถานการณสมมต โดยเทคนคการประเมนมลคาหลายเทคนคดวยกน แตทนยมคอ วธสมมตเหตการณใหประเมนมลคา (Contingent Valuation Method : CVM) ซงเปนการประเมนคา โดยอาศยหลกการสมมต เหตการณท จะเกดประโยชนหรอผลกระทบท เก ยวของกบทรพยากรธรรมชาตนน ๆ ขนมา จากการสอบถามมลคาเตมใจจาย (Willingness To Pay : WTP) ในกรณทตองการปรบปรงใหทรพยากรธรรมชาตดขน หรอการสอบถามมลคาความเตมใจรบ (Willingness To Accept Compensation : WTA) ในกรณททดแทนเมอไมมการดแลทรพยากรธรรมชาตนน ๆ จากประชาชนโดยตรง

วธการประเมนคาโดยวธการสมมตสถานการณ (Contingent Valuation Method : CVM) โดยท าการสมภาษณประชาชนโดยตรง เปนวธทใชค าถามจากการส ารวจเพอแสดงใหเหนถงความพงพอใจของบคคลทมตอทรพยากรธรรมชาตโดยตรง (Stated Preference Technique) ซงสามารถใชประเมนมลคาทรพยากรธรรมชาตไดทง Use Value และ Non-Use Value โดยถามถงความเตมใจจาย (Willingness to Pay) หรอ ความเตมใจรบคาชดเชย (Willingness to Accept Compensation) ของบคคลทมตอการเปลยนแปลงปรมาณและ/หรอคณภาพทรพยากรธรรมชาต ทก าลงเกดขนจรงหรอสมมตขน (Hypothetical Situation) แตลกษณะค าถามทง 2 แบบแสดงใหเหนถงกรรมสทธในทรพยสน (Property Right) และระดบความพงพอใจทอางอง (Reference Level of Utility) ตางกน เชน ถาการเปลยนแปลงดานทรพยากรธรรมชาตกอใหเกดผลด และประชาชนไมมกรรมสทธในการปรบปรงทรพยากรธรรมชาตนน ลกษณะของค าถามควรจะเปนความเตมใจจาย แตลกษณะค าถามแบบความเตมใจรบ จะถามในกรณเชน เงนชดเชยส าหรบการยอมรบเงนชดเชย

13 ส าหรบสภาพความเสอมโทรมของคณภาพทรพยากรปาไมระดบหนงเปนเทาใด ค าถามแบบความ เตมใจรบ จะเปนการชใหเหนวาบคคลมกรรมสทธในการปรบปรงทรพยากรธรรมชาต (อดศร อศรางกร ณ อยธยา, 2541)

อยางไรกตาม ความแตกตางทส าคญระหวางสองวธ คอ ความเตมใจจาย จะถกจ ากดดวยรายไดของบคคล ในขณะทความเตมใจรบไมถกจ ากด ในทางปฏบตความเตมใจรบ ยากทจะวดไดอยางถกตอง เพราะไมมขอบเขตของคาสงสด ดวยเหตผลนความเตมใจจาย จงถกน ามาใชบอย มากกวาความเตมใจรบ ในการประเมนผลคาทางเศรษฐศาสตรของทรพยากรธรรมชาต

ทงนการออกแบบสอบถามวธการประเมนคาโดยวธการสมมตสถานการณ Mitchell & Carson (1989) แนะน าวาควรประกอบไปดวย 3 ตวแปร ไดแก การสรางเหตการณสมมต, ขอมลเศรษฐกจและสงคม และขอมลเกยวกบทรพยากรธรรมชาตทประเมนคา รายละเอยดดงตอไปน

- การสรางเหตการณสมมต (Hypothetical Market) ถอวาเปนสวนส าคญในการส ารวจวธสมมตสถานการณใหประเมนคา เพราะเปนการใหขอมลเกยวกบทรพยากรธรรมชาตทผศกษาตองการประเมนมลคา ควรระบใหชดเจนเพอปองกนการสบสนเกยวกบหลาย ๆ ประเดน เชน (1) วธทผตอบจะจายเงน วธทใชตองเหมาะสมกบงานวจย เพอใหไดค าตอบทนาเชอถอ เชน การใหจายเปนภาษเงนไดเพมขน กรณการศกษาปองกนน าทวม (2) สถานการณของตลาดเทยมทสรางขน ท าอยางไรจงจะถายทอดใหผตอบเปดเผยขอมลทแทจรงออกมา เพราะคาความเตมใจจายนน เปนมลคาทผตอบเองกไมเคยนกถงมากอน (3) ควรใหผตอบตระหนกถงขอจ ากดทางดานรายได เพอไมใหเกดปญหาดานอคตของขอมล (Bias) และพยายามใหผตอบคลอยตามสถานการณทสมมตขนวาสถานการณดงกลาวเกดขนจรง และคาความเตมใจจาย ทตอบมานนจะท าใหรายไดสทธของผตอบลดลง

- ขอมลเศรษฐกจและสงคม (Socio-Economic data) เปนสวนทเกยวกบ เพศ อาย อาชพ รายได พนฐานการศกษา และอน ๆ ทเปนเรองสวนตว ขอมลสวนนจะน ามาใชเปนตวแปรอสระทจะตรวจสอบวา ปจจยใดบางทมนยส าคญทางสถตก าหนดขนาดของความเตมใจจาย ซงจะชวยในการเสนอแนะเชงนโยบายตอไป อยางไรกตามพบวาค าถามเหลานเปนเรองสวนตวซงผตอบบางคนอาจหลกเลยงไมตอบเพราะกลวเรองภาษรายได และโดยธรรมชาตของงานส ารวจ วธสมมตสถานการณใหประเมนคา ทเปนการสรางสถานการณเพอใหตอบคาความเตมใจจาย ซงมโอกาสทจะเกดจดออน ในเรองปญหาความนาเชอถอของขอมลทไดมาจากการส ารวจ นกเศรษฐศาสตรทเชยวชาญดานวธสมมตสถานการณใหประเมนคา จงแนะน าใหท าการตรวจสอบคณภาพของขอมลดวยการทดสอบวากลมตวอยางทใชเปนตวแทนของประชากรหรอไม โดยน าขอมล เศรษฐกจและ

14 สงคมทไดมาเปรยบเทยบกบขอมลส ามะโนประชากร ถาพบวาไมสอดคลองกบขอมลส ามะโนประชากรจะตองท าการปรบปรงขอมล

- ขอมลเกยวกบทรพยากรธรรมชาตทตองการประเมนคา เพอตรวจสอบระดบความร ความเข า ใจ เก ยวกบทรพยากร ธรรมชาตน น ๆ เพราะการร จ กหร อมความค น เคยกบทรพยากรธรรมชาตนาจะมสวนก าหนดขนาดของคาความเตมใจจาย จงจ าเปนอยางยงทผศกษาตองศกษารายละเอยดของทรพยากรธรรมชาต เพอใหผตอบแบบสอบถามเขาใจคณลกษณะของทรพยากรธรรมชาตทตองการประเมนคา

ลกษณะของค าถามทสมมตขนของวธสมมตสถานการณใหประเมนคา แบงเปน

1) วธสมมตสถานการณใหประเมนคาทมลกษณะค าถามเปด (Open-Ended)

วธนเปนการสอบถามผตอบวามความเตมใจจายเงนเทาใด เพอเปดโอกาสใหผตอบไดแสดงความเตมใจจายมากทสด (Maximum Willingness To Pay) ตอการเปลยนแปลงทรพยากรธรรมชาตทตองการศกษา ซงการตงค าถามลกษณะนผถกสมภาษณคอนขางตอบยาก ดงนนจงมโอกาสทผตอบจะไมตอบคอนขางมาก หรออาจตอบคาความเตมใจทจายมากกวาหรอนอยกวาความเปนจรง และอาจเกดคาความแปรปรวนของคาเฉลยความเตมใจจายสงมาก เชน สอบถามวาทานมความเตมใจจายเทาไหร เพออนรกษทรพยากรธรรมชาตในรปแบบปาชมชน เปนตน

2) วธสมมตสถานการณใหประเมนคาทมลกษณะค าถามปด (Close-Ended)

วธนเปนการสอบถามมลคาความเตมใจจายโดยการระบจ านวนเงนใหผตอบตอบรบหรอปฏเสธมลคาทเสนอขน เนองจากแนวคดนเชอวาคนสวนใหญจะไมพยายามระบมลคาทแนนอน หรอมลคาทแนนอนนนท าออกมาไดยาก ดงนนการระบจ านวนเงนใหผตอบพจารณาเพอยอมรบหรอปฏเสธจงเปนขอดของวธน โดยแบงเปน 4 รปแบบ ทเกยวของกบมลคาทรพยากรปาไม ดงตอไปน

- Single Bounded Close-Ended CVM เปนการสอบถามความเตมใจจายดวยค าถามปดโดยเสนอเพยงราคาเดยว เพอใหผตอบ ตอบวา เตมใจจาย หรอไมจาย ตวอยางเชน ทานเตมใจจะจายเงนจ านวน X บาทหรอไม เพอใหมการอนรกษปาชมชน

ความนาจะเปนจากค าถามปดขนเดยว ม 2 เหตการณคอ ยอมรบทจะจาย หรอ ปฏเสธทจะจาย ก าหนดให X คอ ราคาเสนอเรมตน ดงนนความนาจะเปนของเหตการณไดแก

Pr (Yes to X) = Pr (X > maximum WTP) และ

Pr (No to X) = Pr (X ≤ maximum WTP)

15 - Double Bounded Close-Ended CVM เปนการสอบถามความเตมจายโดยค าถามปลายปดโดยการเสนอราคาสองราคาใหผตอบ ตอบวาเตมใจจายหรอไม ตามราคาทเสนอมาให โดยขนตอนการเสนอสองราคาคอ

ถาผตอบ ตอบวาเตมใจทจะจาย ใหเพมราคาทเสนอขนเปนสองเทาของราคาทเสนอครงแรกและถามผตอบอกครงวาเตมใจทจะจายอยอกหรอไม

ถาผตอบ ตอบวาไมเตมใจทจะจาย ใหลดราคาทเสนอลงครงหนงของราคาทเสนอครงแรกและถามผตอบอกครงวาเตมใจทจะจายอยอกหรอไม โดยก าหนดให X เปนราคาเสนอเรมตน Xu เปนราคาเสนอถดมาเมอตอบตกลง (Yes) ในราคาเสนอเรมตน (X) และ Xl เปนราคาเสนอถดมาเมอตอบไมตกลง (No)

ตวอยางเชน ถามในขนแรกวา ทานยนดจาย X บาท เพอใหมการอนรกษปาชมชนหรอไม ถาเตมใจจายขนแรก จะถามตอดวยมลคาทสงขน คอ Xu แตถาไมเตมใจจายในขนแรกจะสอบถามตอดวยมลคาทลดลงคอ Xl ความนาจะเปนจากค าถามปดสองขน ม 4 เหตการณ คอ

Pr (Yes,Yes) = Pryy(X,Xu) Pr (Xu≤ maximum WTP)

Pr (Yes,No) = Pryn(X,Xu) Pr (X ≤ maximum WTP≤ Xu)

Pr (No,Yes) = Prny(X,Xl) Pr (X≥ maximum WTP≥ Xl ) และ

Pr (No,No) = Prnn(X,Xl) Pr (Xl >maximum WTP)

ในการประมาณคาความเตมใจจายจะประมาณคาจาก Log-Likelihood Function ความนาจะเปนรวมของ 2 เหตการณ (ดรายละเอยด Hanemann et al.,1991)

- Bidding Game Question เปนการสอบถามความเตมใจจาย โดยถามผตอบวาม ความเตมใจจายเงนจ านวน X บาทหรอไมในการปรบปรงทรพยากรธรรมชาต ถาผตอบตอบวาเตมใจจาย ใหถามผตอบดวยค าถามแบบเดยวกนแตเพมราคาใหสงขน และท าซ าจนกระทงผตอบ ตอบวาไมมความเตมใจจายอกตอไป โดยราคามากทสดทผตอบ ตอบวาเตมใจทจะจาย คอความเตมใจทจะจายมากทสดนนเอง และในทางกลบกนถาผตอบ ตอบวาไมเตมใจทจะจาย ใหลดราคาลง เรอย ๆ จนผตอบ ตอบวาเตมใจทจะจายอกครง

- Contingent Activity Question เปนการสอบถามผตอบวาจะเปลยนแปลงระดบกจกรรมอยางไร เพอตอบสนองตอการเปลยนแปลงของทรพยากรธรรมชาต ถากจกรรมดงกลาวสามารถแสดงไดในรปแบบจ าลองทางพฤตกรรมอน ๆ เชน แบบจ าลองอปสงคของตนทนการเดนทาง

16 (Travel Cost Demand Model) เพอใชประโยชนในทรพยากรปาไม หรอแบบจ าลองพฤตกรรมในการปองกน (Averting Behavior Model) หรออนรกษทรพยากรปาไม ซงวธการประเมนมลคาทางออมแบบนสามารถน ามาใชเพอวดคาความเตมใจทจะจายได

สรปขอดขอเสยของรปแบบของค าถามวธสมมตสถานการณใหประเมนคา

ตารางท 2.1 ขอดขอเสยของรปแบบของค าถามวธสมมตสถานการณใหประเมนคา

ลกษณะค าถามปลายเปด

รปแบบของค าถาม ขอด ขอเสย Open-Ended - ลกษณะของค าตอบเปนคาความ

เตมใจจายสงสด - ลกษณะค าตอบของคาความเตมใจจายไมตรงกบความเปนจรง อาจไดรบคาค าตอบทต า หรอเปนศนย - ลกษณะค าตอบของคาความเตมใจจายมคากระจายมาก ท าใหเกดความแปรปรวนสง - ผตอบอาจใชเวลาในการคดนานในการหาค าตอบ

ลกษณะค าถามปด รปแบบของค าถาม ขอด ขอเสย

Single Bounded Close-Ended

- รปแบบค าถามสามารถลดปญหาการตอบไมตรงกบความเปนจรงได - การเกบรวบรวมขอมลสามารถท าไดงาย

- การประมาณคาความเตมใจจายทไดมคาความแปรปรวนของคาเฉลยความเตมใจจายสง (ประกาย ธระวฒนากล,2550)

Double Bounded Close-Ended

- สามารถลดปญหาความแปรปรวนสง ท าใหคาประมาณคาทไดแมนย า - การเกบรวบรวมขอมลสามารถท าไดงาย - ผ ตอบแบบสอบถามสามารถตดสนใจในการตอบค าถามมากขน

- เปนการจ ากดคาความเตมใจจายสงสดของผตอบแบบสอบถาม ซงเปนความเอนเอยงท เกดจากคาเสนอเรมตน (Initial bid)

17 ตารางท 2.1 ขอดขอเสยของรปแบบของค าถามวธสมมตสถานการณใหประเมนคา (ตอ)

ลกษณะค าถามปด

รปแบบของค าถาม ขอด ขอเสย Bidding Game Question

- ลกษณะค าตอบท าใหไดคาความเตมใจจายสงสด ใกลเคยงกบการถามดวยค าถามแบบเปด

- ตองใชระยะเวลาทนานในการตอบค าถามเพอใหไดคาความเตมใจจาย - การเกบแบบสอบถามตองใชผสมภาษณในการคนหาคาความเตมใจจาย - ปญหาการตอบคาไมตรงความเปนจรง เนองจากคาทเสนอครงแรกมผลตอการตอบคาความเตมใจจาย

Contingent Activity Question

- ลกษณะค าถามใชความคดเหนการล าด บความส าคญในการค านวณมลคา

- ถามจ านวนโครงการการอนรกษทรพยากรธรรมชาตประเภทตาง ๆ ใหเรยงล าดบมากเกนไปอาจเกดป ญ ห า ก า ร เ ร ย ง ล า ด บ ข อ งความส าคญของโครงการ - คาทไดอาจไมตรงกบความเปนจรงเนองจากลกษณะโครงการทถามไป อาจไมใชโครงการทผตอบตองการสนบสนน

ทมา:รวบรวมโดยผศกษา

ทงนการประเมนมลคาทรพยากรธรรมชาตดวยวธสมมตสถานการณใหประเมนคาหรอวธ CVM เปนสวนหนงของรปแบบการส ารวจทศนคตของประชาชน Mitchell&Carson (1989) เสนอวาควรเกบแบบสอบถามอยางนอย 600 ตวอยางขนไป เพอลดความแปรปรวนของคาเฉลยความเตมใจจาย พจารณาไดจากคาเบยงเบนมาตรฐาน (SD) ซงในขนาดกลมตวอยางดงกลาวคาความคลาดเคลอนความเตมใจจายทประมาณได มคาไมเกนรอยละ 15

18

จากการทบทวนแนวคดดานเศรษฐศาสตรสวสดการกบการจดสรรทรพยากรธรรมชาตและการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร ผศกษาไดน ามาเปนแนวทางในการศกษามลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชน กรณศกษาบานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน โดยใชวธประเมนมลคาตลาด (Market Value) จากการเขาไปใชของปาในชมชน และ ใชวธสมมตเหตการณใหประเมนคา (CVM) จากการสมมตกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก เพอการสอบถามความเตมใจจาย (WTP) เพอกองทนฯ จากผอาศยในหมบานนากอก และไมไดอาศยในหมบานนากอกขอดของวธน คอ มพนฐานทางทฤษฏยอมรบ แตมความยงยากในการน าไปใชเชน การตงค าถามใหไดค าตอบทสะทอนความเตมใจจายจรง ๆ ของผตอบไมใหเกดการอคตหรอการตอบทไมตรงความเปนจรง ทงนเมอมการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปานน จะท าใหประชาชนไดรบรถงมลคาของปาชมชน และความส าคญในการดแลรกษาปาชมชนใหสมบรณเทยบเทาปาทวไป

2.1.3 แบบจ าลองการวเคราะหการถดถอยแบบ Interval Regression model

ในงานวจยในครงนผศกษาไดใชวธประเมนมลคา โดยวธ Double Bounded Close-Ended CVM และใชแบบจ าลอง Interval Regression Model ซงเปนรปแบบหนงของ Censored Regression Model ทเสนอโดย Cameron (1988) ในการวเคราะหหาคาเฉลยของความเตมใจจายทงจากการใชประโยชนและไมไดใชประโยชนจากปาชมชน ทงน Cameron&Trivedi (2010) ไดกลาววาแบบจ าลอง Interval Regression นน สามารถวเคราะหขอมลไดทง Interval data, Left-censored Data, Right-censored Data หรอ Point Data ซงเหมาะกบรปแบบค าถาม Double Bounded Close-Ended ทผศกษาไดน ามาใช สามารถประมาณคาเฉลยของความเตมใจจาย และคนหาปจจยทมผลตอความเตมใจจายดงกลาวได

19 2.2 แนวคดเกยวกบปาชมชน

2.2.1 ทมาและความหมายของปาชมชน

ปาชมชน (Community Forest) คอ รปแบบของการจดการทรพยากรปาไม โดยการน าความตองการพงพงปาของชมชนมาเปนวตถประสงคในการจดการปา ซงปาชมชนนนเปนพนทปาไมทใชสอยรวมกน หรอไดรบผลประโยชนแตกตางกนไป (โกมล แพรกทอง, 2534) กลาวไดวา ปาชมชนทด จะเปนพนทปาไมทประชาชนไดรบประโยชนและสามารถควบคมการใชประโยชนจากปาไม (Controlled Use) รวมกนไดทงทางตรงและทางออม เชน เปนแหลงไมใชสอย เปนแหลงของปาหรออาหารปา เปนตนก าเนดของแหลงน าเพอการอปโภคและบรโภค หรอเปนสถานทพกผอนหยอนใจของชมชนเมอง เปนตน ซงเปนรปแบบการกระตนและการกระจายอ านาจการบรหารปาไมสทองถน

นโยบายของรฐ เปนปจจยหนงทมความส าคญตอการจดการเพอพฒนาปาชมชน ส าหรบในประเทศไทย การพฒนาปาชมชนตามนโยบายของรฐมความคลายคลงกบหลาย ๆ ประเทศในทวปเอเชย ซงนโยบายของรฐทเกยวของการจดการปาชมชนในภมภาคเอเชย มพฒนาการ ประเดนและนโยบายรฐในการจดการปาไม รวมทงปจจยทก าหนดนโยบายโดยสรป (Lindayat, 2000) ดงน

พ.ศ. 2483-2513: ประชาชนยงไมมสวนรวมกบรฐ ขณะนนนโยบายของรฐเกดความไมไววางใจกนของรฐกบชมชน ท าใหรฐมองวาการจดการปาชมชนเปนภยคกคามตอรฐ และรฐมงหารายไดกบทรพยากรปาไม โดยปจจยทสอดคลองกบนโยบายของรฐในขณะนนคอ ตองการเงน ตองการสรางความเปนชาต

พ.ศ. 2513-2523: ในชวงเวลาน มแนวคดปาชมชนเกดขน นโยบายของรฐทใชมาตรการลงโทษประชาชนทอาศยอยในปา ไมอาจหยดท าลายปา จงเรมยอมรบในแนวทางการชวยเหลอประชาชนทยงพงพงปา และเรมปลกปาเพมพนทสเขยวแตใชประชาชนในพนทปลกปาเปนแรงงาน โดยมปจจยทมผลตอนโยบาย เชน การใหประชาชนเขาถงทรพยากรปาไมไดบาง รฐยงเหนวาประชาชนท าลายปาโดยไมไดเกดจากสมปทานปาไม

พ.ศ. 2525-2533: นโยบายของรฐยอมรบการท างานแบบลางขนบน (Bottom-up) โดยการทดลองโครงการปาชมชน และเรมด าเนนโครงการเพอประชาชนรอบพนทปาไม รวมทงใหประชาชนมสวนรวม (Participatory Methods) ในการจดการปาไม ปาชมชนจงเกดขนในหลายประเทศ ปจจยทมผลตอนโยบายรฐในชวงเวลาน คอ ปญหาดานสงแวดลอมซงเกดจากแนวทางทผดพลาดในอดต

20

พ.ศ. 2535-ปจจบน: นโยบายของรฐสามารถท าปาชมชนไดแพรหลาย เกดการขยายงานปาชมชน เพราะรฐมองวาปาชมชนส าคญตอกระบวนการจดการปาไม และท าใหผมสวนไดเสยหลายภาคสวนเขามามสวนรวมในจดการปาไม และยอมรบวาปาชมชนเปนทรพยากรทส าคญของประชาชนรอบพนทปาไม ซงสรางวถชวตและรกษาวฒนธรรมทองถน ปจจยทก าหนดนโยบาย ไดแก การพฒนาประชาธปไตย ปญหาและการเปลยนแปลงเศรษฐกจ การกระจายอ านาจของรฐ ความขดแยงระหวางประชาชนในเมองกบชนบทดานกระบวนการจดการปาไม

ทงน หลกการทส าคญในกระบวนการจดการปาชมชน คอ กระบวนการทเกดขนจากประชาชนท าเอง เพอใหสามารถพงพาตนเอง ปรบปรงคณภาพชวต จากการอาศยปาไมซงเปนทรพยากรทส าคญของชมชนโดยเฉพาะในชนบท ประชาชนและผมสวนไดเสยจากหลายภาคสวนจะมสวนรวมในการฟนฟ ดแลรกษา จดการ และใชประโยชนจากปาไมอยางยงยน โดยอาจด าเนนการเฉพาะรายบคคลหรอโดยชมชน บนพนทของรฐ พนทของชมชน หรอพนทของเอกชน เพอประโยชนตางๆ เชน เพอยงชพ เพอขาย เพอการแปรรปผลผลต หรอรกษาสงแวดลอม (FAO, 1978)

ปาชมชนในประเทศไทยนน เสนห จามรก และยศ สนตสมบต (2536) ไดแบงประเภทปาชมชน เปน 3 ประเภท ไดแก ปาตนน า ปาประเพณ และปาใชสอย ซงปาตนน า เปนปาธรรมชาตทอดมสมบรณ และไมอนญาตใหชาวบานเขาไปตดไมหรอใชประโยชนโดยมประเพณ ความเชอตาง ๆ ในบางพนทตองมการจดเวรยามคอยดแลไมใหบคคลภายนอกมาลกลอบตดไมในเขตตนน าของชมชน นอกจากปาตนน าแลว ปาประเพณ ความเชอและพธกรรม เชน ปาชา ปาตงหอผอารกษตาง ๆ ทตงพระธาต เปนตน สวนมากจะเลกกวาปาตนน า ตงอยใกลชมชน และมกอดมสมบรณเพราะชาวบานไมกลาเขาไปรบกวนเพราะกลวอ านาจสงศกดสทธเหนอธรรมชาต เชนเดยวกบปาตนน า นอกจากนปาทอนญาตใหชาวบานเขาไปใชประโยชนไดแก ปาใชสอย ชาวบานสามารถเขาไปเกบหาของปา สมนไพร เหด หรอฟนเปนตน มกมพนทขนาดเลกและกระจายในพนทหมบาน ชมชนมกมหลกเกณฑในการใชเพอปองกนไมใหปาใชสอยถกใชสอยมากเกนไป ปาประเภทนมกอยในเขตปาสงวนแหงชาต โดยแตละชมชนนน มกมการแบงขอบเขตปาชมชนเพอการใชสอยและอนรกษปาในพนทของชมชน ดงนนปาชมชนจงมรปแบบหลก ๆ คอ ปาชมชนเพอผลผลตถามการเขาไปใชประโยชนในปาชมชน เชน การหาของปา อาหาร สมนไพร ฟน และปาชมชนส าหรบการอนรกษสงแวดลอมอยางเชนปาตนน า และปาประเพณซงเปนผลประโยชนทางออมในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

ในกรณศกษาปาชมชนบานนากอกนนเปนปาทผสมผสานกนระหวางปาชมชนเพอการใชสอย และอนรกษปาไม เนองจาก มกฎระเบยบของปาชมชน มการมสวนรวมของชมชน

21 เพอประโยชนทงการอนรกษปาไมเพอรกษาแหลงตนน า และแบงพนทปาชมชนเพอการใชสอย อยางไรกตามกฎของปาชมชนบานนากอกอนญาตใหเขาปาเพอไปหาของปามาบรโภค และไมมการเกบคาธรรมเนยมในการใชปา แตไมอนญาตใหเขามาเกบของปาเพอการคาขาย และไมอนญาตใหคนนอกพนทเขามาใชประโยชน ผศกษาจงสนใจหามลคาจากการใชประโยชนของปาชมชนแหงนโดยการหามลคาจากใชประโยชนจากปาชมชน โดยสอบถามการเขาไปเกบหาของปา และสอบถามหาความเตมใจจายการบรจาครายป หากมกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก โดยสรางสถานการณสมมตในการหามลคาดงกลาว

2.2.2 แนวคดเกยวกบการวเคราะหผลประโยชนจากปาชมชนดานเศรษฐศาสตร

ธนวา จตสงวน (2535) ไดแบงผลประโยชนทางดานเศรษฐศาสตรของปาชมชน ไดแก ผลประโยชนทสามารถคดเปนมลคาได (Market Valued Benefit) หมายถง ผลประโยชนจากปาไมทสามารถวดมลคาออกมาเปนตวเงนตามราคาตลาด (Market Price) ได ยกตวอยางเชน ไมและผลตภณฑจากไม แหลงอาหาร แหลงสมนไพร ซงสามารถค านวณเปนมลคาตามราคาตลาดได และมลคาเหลานมกเปนมลคาเบองตนของทรพยากรปาขมขน และผลประโยชนทไมสามารถคดเปนมลคาตลาดได (Non-Market Value Benefit) ซงเปนผลประโยชนทคาดหวงจากปาชมชน แตไมสามารถจะวดออกมาเปนตวเงนไดอยางชดเจน เพราะเกดจากผลผลตทไมสามารถจะจบตองได ( Intangible Output) จงไมมระบบตลาดทกอใหเกดการตกลงราคาไดโดยตรง โดยแบงเปน 6 ประเภทไดแก แหลงอนรกษสภาพสงแวดลอม (Conservation of Environmental Resources), แหลงปองกนพนทซบน า (Watershed Protection) แหลงนนทนาการและทองเทยว (Recreation), แหลงความหลากหลายของสงมชวต (Biodiversity) แหลงการศกษาและวจย (Education and Research) และแหลงวฒนธรรมและทพงพงทางจตใจของชมชน (Cultural and Spiritual Area) ซงผลประโยชนเหลาน นบวามความส าคญเชนเดยวกบผลประโยชนจากปาไมทสามารถคดมลคาตลาดได

การศกษาครงน ผศกษามงเนนทรพยากรธรรมชาตในรปแบบปาชมชน ซงเปนทรพยากรธรรมชาตทประชาชนสามารถเขาไปใชประโยชนได ทงประโยชนทางตรง อาท การเกบของปามาใชบรโภค หรอประโยชนทางออมอยางการรกษาผนปาเพอความอดมสมบรณของระบบนเวศ กลาวโดยรวมกคอผลประโยชนของปาชมชนสามารถจะกอใหเกดผลดตอระบบเศรษฐก จของสงคมสวนรวม ปาชมชนสามารถสรางคณภาพทดของทรพยากรและสงแวดลอมใหแกชมชน กอใหเกดความสมดลและการพงพากนของระบบสงมชวตทงมนษย สตวและพช ซงลวนแตสงผลโดยรวมใหเกดคณภาพชวตทดของประชาชนในชมชนตดตามมาและผลสดทายจะน าไปสความเปนอยด ความสงบสข และความมนคงของชมชนในชนบท ทงน ผศกษาสนใจศกษาพนทปาชมชนในจงหวดนาน ซงใน

22 จงหวดนานนนมลกษณะของการตดไมท าลายปาเพอการเกษตรเชงเดยวเปนจ านวนมาก ในการศกษาการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชนนน นอกจากจะสามารถท าใหประชาชนในหมบานนากอกไดทราบมลคาทแทจรงของปาชมชน ปจจยทางดานเศรษฐกจ-สงคมทมผลตอการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชน ยงสงผลใหประชาชนทมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยวใน อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน ไดตระหนกถงทรพยากรธรรมชาต การสรางจตส านกการลดการตดไมท าลายปา และอนรกษใหคงอยตอไป

2.3 ผลงานวจยทเกยวของ

ในการศกษาเรองการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชน ไดมการศกษางานวจยทเกยวของอย 2 กลม ไดแก 1) งานวจยเกยวกบการประเมนมลคาทรพยากรธรรมชาตโดยการใชเทคนคการประเมนมลคาโดยการสมมตเหตการณ และ 2) งานวจยทเกยวของกบมลคาและการใชประโยชนจากปาชมชน

2.3.1 งานวจยเกยวกบการประเมนมลคาทรพยากรธรรมชาตโดยการใชเทคนคการประเมนมลคาโดยการสมมตเหตการณ (CVM)

ภทรกนย นาคะวรพนธ (2556) ศกษาเรองการประเมนมลคาแนวปะการงบรเวณรอบเกาะเสมด จงหวดระยอง โดยมวตถประสงคในการประเมนมลคาเชงนนทนาการ โดยใชวธตนทนการเดนทาง (TCM) และประเมนมลคาการฟนฟแนวปะการงบรเวณรอบเกาะเสมดโดยใชวธสมมตเหตการณ (CVM) รปแบบค าถามปลายปดชนเดยว (Single Bounded Close-Ended) ใชแบบจ าลองแบบโลจต (Logit Model) ส าหรบมลคาทใชประโยชน พบวาเปาหมายการเทยวในอก 5 ปขางหนา อาย และราคาเสนอ ของนกทองเทยว มนยยะทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 93 ตอความเตมใจจายเพอฟนฟแนวปะการงบรเวณเกาะเสมดเทากบ 922.30 บาทตอคนตอป มลคาการใชประโยชนโดยรวมของการใชประโยชนเทากบ 234.44 ลานบาทตอป และใชแบบจ าลองโพรบต (Probit Model) ส าหรบมลคาจากการไมไดใชประโยชน พบวาสถานภาพ การรบรความหลากหลายทางชวภาพ และราคาเสนอ ของประชากรวยแรงงานในกรงเทพฯ นยยะทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 93 ตอความเตมใจจายเพอฟนฟแนวปะการงบรเวณเกาะเสมดเทากบ 1,739.67 บาทตอคนตอป มลคาการไมไดใชประโยชนจงเทากบ 4.49 พนลานบาทตอป ดงนนมลคาโดยรวมของแนวปะการงเกาะเสมดเทากบ 4.72 พนลานบาทตอป

23

พชญศภร วสทธ และคณะ (2552) ท าการศกษาเรองการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของทรพยากรปะการง หมเกาะชาง จงหวดตราด โดยมวตถประสงคของการศกษาเพอประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร ท าการศกษาถงเกยวกบความเตมใจจายเพอความคงอยของทรพยากรปะการงจากนกทองเทยวไทย และการประเมนมลคาเชงนนทนาการของทรพยากรปะการง โดยใชวธการประเมนคาตนทนการเดนทาง (TCM) และวธสถานการณสมมต (CVM) โดยใชค าถามปลายปดขนเดยว (Single Bounded Close-Ended) เปนเครองมอในการเกบขอมล โดยใช Non Parametric Model

ผลการศกษาดานมลคาเพอความคงอยของทรพยากรธรรมชาต โดยใชวธการประเมนตนทนการเดนทาง (TCM) พจารณาเฉพาะคาใชจายในการด าน าตนตอวนของนกทองเทยวชาวไทย พบวาคาความเตมใจจายเทากบ 561.09 บาท/คน/ป คดเปนมลคาในชวง 23,814.90 – 35,416.56 ลานบาท/ป สวนดานมลคาเชงนนทนาการของทรพยากรปะการง พจารณาจากคาใชจายในการเดนทาง พบวามคาใชจายเทากบ 500 – 700 บาท/คน/ป คดเปนมลคาอยในชวง 217.15 – 304.00 ลานบาท/ป

นพจตร เหลอชอสร (2546) ท าการศกษาการประเมนมลคาปาชายเลนในเขตบางขนเทยน กรงเทพมหานคร โดยมวตถประสงคเพอประเมนมลคาปาชายเลนในเขตบางขนเทยนใหเปนตวเงน จากมลคาการใชประโยชนในอนาคต และมลคาการคงอยของปาชายเลนบางขนเทยน โดยใชแบบสอบถามในการเกบขอมลโดยมการประเมนมลคาโดยวธสมมตเหตการณใหประเมนคา โดยอาศยมลคาของความเตมใจจาย ใชวธก าลงสองนอยสด (OLS)

ผลการศกษาพบวาปจจยทมผลตอคาความเตมใจทจะจายเฉลยของผใชประโยชน ม 4 ตวแปร ประกอบดวย รายไดเฉลยตอเดอน สถานภาพ ระยะหางจากปาชายเลนบางขนเทยน และคณภาพของการสมภาษณ และผไมไดใชประโยชน ม 5 ตวแปร ประกอบดวย รายไดเฉลยตอเดอน ระดบการศกษา สถานภาพ ระยะหางจากปาชายเลนบางขนเทยน และคณภาพของการสมภาษณ

สทธนนท ววฒนาพรชย (2544) ท าการศกษาเรอง การประเมนมลคาจากการมไดใชประโยชนของสตวปาใกลสญพนธและทรพยากรธรรมชาตของเขตรกษาพนธสตวภเขยว จงหวดชยภม โดยมวตถประสงค เพอประเมนมลคาจากการมไดใชประโยชนของทรพยากรสตวปาใกล สญพนธของทรพยากรธรรมชาตทงหมดของเขตรกษาพนธสตวปาภเขยว ใชราคาตลาดของสตวปา, วธสมมตเหตการณใหประเมนคา (CVM) ในรปแบบค าถามปลายปดสองขน (Double Bounded Close-Ended) เพอถามความเตมใจจายของประชาชนทไมไดใชประโยชน โดยพบวาปจจยทสงผลตอ

24 ความเตมใจจายเพอการอนรกษกลมสตวปาใกลสญพนธ ไดแก ราคาเรมตน รายได จ านวนสมาชกในคร ว เ ร อน ประสบการณการ เคย เปนสมาชกหร อท า ง าน ใน โครงการ เก ย วกบอน ร กษทรพยากรธรรมชาต เทากบ 1,531.57 บาทตอคนตอป สวนความเตมใจจายเพอการอนรกษทรพยากรธรรมชาตทงหมดของเขตรกษาพนธสตวปาภเขยว เทากบ 1,929.83 บาทตอคนตอป โดยปจจยทสงผลประกอบดวย จ านวนเงนเรมตน, รายได, เพศ, การเปนนกเรยน/นกศกษา, การมภมล าเนาในภาคเหนอ, ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ, ภาคใต, การเคยไดยนชอของเขตรกษาพนธสตวปา ภเขยว และประสบการณการเคยเขาพนทอนรกษแหงอน

2.3.2 งานวจยทเกยวของกบมลคาและการใชประโยชนจากปาชมชน

Alemu Mekonnen (2000) ไดท าการศกษาเรอง Valuation of Community Forestry in Ethiopia: a Contingent Valuation Study of Rural Households โดยใชวธสมมตเหตการณใหประเมนคา (CVM) รวมถงหาปจจยทสงผลตอมลคาความเตมใจจาย และความเปนไปไดในการจดตงปาชมชน โดยใชค าถามปลายเปด (Open-Ended) และวเคราะหดวย Tobit Model ผลการศกษาดานปจจยพบวา ขนาดของครวเรอน, รายไดของครวเรอน, ระยะการเดนทางไปยงแปลงเพาะปลก, จ านวนของตนไมทเปนเจาของ และเพศของหวหนาครวเรอน มผลตอความเตมใจจาย

เจนจรา พวงมาล (2556) ท าการศกษาเรองมลคาการใชประโยชนของปาชมชนบานเขาเขยว ต าบลหวเขา อ าเภอเดมบางนางบวช จงหวดสพรรณบร โดยมวตถประสงคในการศกษาเพอเขาใจขอมลทางดานเศรษฐกจและสงคม การใชประโยชน และมลคาการใชประโยชนของปาของราษฎรในพนท โดยใชแบบสอบถามในการเกบขอมล

ผลการศกษาพบวาประเภทของปาทมการเกบหาม 9 ชนดไดแก ไมฟน ไมไผ หนอไม ผลไมปา พชผกปา เหด พชกนหว แมลงและผลผลตจากแมลง และสมนไพร มมลคาการใชประโยชนรวม 601,163.50 บาทตอป มลประโยชนสทธ 395,981.90 บาทตอป เฉลย 10,971.71 บาทตอครวเรอนตอป และมการเพมมลคาของปาคอหนอไมไผรวกจากปาชมชน เปนวตถดบในการแปรรปท าเปนอตสาหกรรมภายในครวเรอน มปรมาณทงหมด 650 กโลกรมตอป

ณฐดนย สนธนนทน (2552) ท าการศกษามลคาการใชประโยชนและความเตมใจจายคาธรรมเนยม กรณศกษาปาประกง อ าเภอนบพต า จงหวดนครศรธรรมราช โดยมวตถประสงค ประเมนมลคาผลผลตจากปาประเภททไมไดใชไม ทชาวบานเกบหาไดในป 2550 และประเมนมลคาความเตมใจทจะจายคาธรรมเนยมในการเขาไปใชประโยชนจากปา โดยใชแบบสอบถาม ทงนไดใชวธ

25 มลคาตลาด ในการประเมนมลคาผลผลต และใชวธสมมตเหตการณ ใหประเมนคา (CVM) ในการวเคราะหความเตมใจจายคาธรรมเนยมเขาไปใชประโยชนจากปา ใชค าถามปลายปดขนเดยว (Single Bounded Close-Ended) และวเคราะหดวย Binary Logistic Model

ผลการศกษาพบวามลคาการใชประโยชน เทากบ 1,593,581 บาทตอป โดยผลผลตทนยมใชทสดไดแก ลกประ สวนการหาคาความเตมใจจายคาธรรมเนยมตอวนในการเขาไปใชประโยชนจากปาพบวามเทากบ 26 บาทตอคนตอวน ส าหรบปจจยทมผลตอความเตมใจจายไดแก เพศ อตราคาธรรมเนยมเรมตน และจ านวนสมาชกในครวเรอน

ธญญาภรณ บญเสรม (2550) ท าการศกษาเรอง การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรจากการใชประโยชนของปาชมชน บานสามขา จงหวดล าปาง โดยมวตถประสงค เพอประเมนมลคาการใชประโยชนทางตรงและทางออมจากปาชมชนบานสามขา ศกษาปจจยทมผลตอความเตมใจจายจากการใชประโยชนทางออมจากปาชมชน รปแบบค าถามแบบเปด (Open-Ended) วเคราะหโดย Regression Analysis และศกษาจดแขง จดออน โอกาสและอปสรรคในการจดท าปาชมชนบานสามขา โดยใชแบบสอบถาม ในการรวบรวมขอมลจากชาวบานหมบานสามขา จงหวดล าปาง

ผลการศกษาพบวามลคาจากการใชประโยชนทางตรงจากปาชมชนมมลคารวม 1.15 ลานบาท ในรอบป 2547/2548 ประเมนดวยวธราคาตลาดในทองถน ดานมลคาความเตมใจจายเพอผลประโยชนทางออมของปาชมชน โดยสมมตโครงการจดตงกองทนในการดแลรกษาปาชมชน มมลคาเทากบ 27,791.82 บาทตอป ดานจดแขงในการจดการปาชมชนพบวาการมกฎระเบยบ ผน าชมชนทเขมแขง ความสามคค และการมจตส านกเกยวกบการอนรกษปา จดออนพบวา มความเสอมโทรมของปาในการเขาไปใชทรพยากร ขาดการชลประทาน และงบประมาณในการสอสารและดบไฟปา โอกาสพบวา สภาพภมอากาศเหมาะสมในการเปดเปนหมบานทองเทยวเชงอนรกษได การมพชสมนไพรเปนจ านวนมาก และอปสรรค พบวาชมชนยงขาดแคลนแหลงเกบน าเพอท าการเกษตรในชวงหนาแลง

วราวธ สวรรณรตน (2549) ท าการศกษาเรองปจจยทางเศรษฐกจและสงคมทมผลตอการใชประโยชนจากของปาของราษฎรทอาศยอยใกลเคยงพนทปาชมชนโคกบงปรอ ต าบลสระจระเข อ าเภอดานขนทด จงหวดนครราชสมา มวตถประสงคเพอศกษาปจจยทางเศรษฐกจและสงคมทมผลประโยชนจากของปาชมชนฯ โดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการสมภาษณหวหนาครวเรอน หรอผแทน และวเคราะหการถดถอยพหแบบขนตอน (Stepwise Multiple Regression)

26

ผลการศกษาพบวา สวนใหญเปนครอบครวเกษตรกร รายไดครวเรอนเฉลย 55,587.30 บาทตอครวเรอนตอป จ านวนสมาชกทเขาไปเกบของปา 1.74 คนตอครวเรอน ความถในการเดนปา 6.44 ครงตอป ใชเวลาเฉลย 3.40 ชวโมง การใชประโยชนแบงไดเปน 5 ประเภท ไดแก หนอไม เหดกนได พชผกปา ผลไมปา ดานปจจยทสงผลตอการใชประโยชนไดแกรายไดของครวเรอน และระดบความรความเขาใจเกยวกบการอนรกษทรพยากรปาไม และมลคาทไดจากการประเมนการใชประโยชนจากของปาทงหมดเทากบ 182,823 บาทตอป และมลคาสทธ (มลคาการใชประโยชนจากของปาลบจากคาใชจายในการเขาไปเกบหาของปา) ททงหมดทชมชนไดรบจากการใชประโยชนจากของปา (Use Value) เทากบ 165,563.7 บาทตอป

ศรหทย แทนแกว (2548) ศกษาเรองการใชประโยชนและการจดการปาชมชนโนนใหญ จงหวดศรสะเกษ มวตถประสงคเพอศกษาการใชประโยชนและมลคาทางดานเศรษฐกจจากปาชมชนโนนใหญ ความรความเขาใจของชาวบาน และปจจยทสงผลตอมลคาการใชประโยชนจากปาชมชน เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม และการสมภาษณผร วเคราะหโดยใชการถดถอยพหคณ (Multiple Regression) และสหสมพนธ (Correlation Analysis)

ผลการศกษาพบวา การใชประโยชนของกลมตวอยางเขาไปใชประโยชนจากปาไดถงรอยละ 79.89 สวนใหญเดนเทาเขาไปเกบและใชประโยชนในครวเรอนมากกวาการคา โดยแบงเปนประโยชนส าหรบสรางบานและของปา โดยมลคาเทากบ 2.58 ลานบาท อกทงปจจยทมผลตอมลคาการใชประโยชนในครวเรอนพบวามความสมพนธในทศทางเดยวกนกบระดบการศกษาและรายไดครวเรอนตอป

ประภาพรรณ ก าภ และ เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร (2546) ท าการศกษาถงการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของบางองคประกอบของปาดบชน กรณศกษา ปากราด อ าเภอนาทว จงหวดสงขลา มวตถประสงคของการศกษาเพอประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปากร าด ทงดานการใชประโยชน (Use Value) ประเมนดวยวธราคาตลาด, วธตนทนทดแทน, วธประเมนจากคาใชจายทงหมด,คาใชจายในการปองกน สวนมลคาเผอใชในอนาคตและการมไดใชประโยชน (Non-Use Value) ใชวธการสมมตเหตการณใหประเมนคา (CVM) โดยใชค าถามปลายเปด

ผลการศกษาการใชประโยชนโดยตรงพบวามลคาเนอไมทงหมดของปากราด เทากบ 286.69 ลานบาท ดานมลคาลกไมและกลาไมมมลคาเทากบ 47.11 ลานบาท ดานมลคาผลตในรปของปา เทากบ 675.04 แสนบาท ตอป โดยค านวณจากผลประโยชนรวมในการเกบหาผลผลตหกดวยตนทนในการด าเนนการ มลคาความเตมใจจายจากการใชประโยชนจากปากราด เทากบ 157.37 บาทตอครวเรอนตอป สวนมลคาจากการศกษาวจยมมลคาเทากบ 3.61 ลานบาท สวนการใช

27 ประโยชนโดยออมพบวา มลคาดานการดดซบ CO2 เทากบ 3.61 ลานบาทตอป ผลการศกษาพบวามลคาเผอใชประโยชนในอนาคต มมลคาความเตมใจจายเทากบ 141.77 บาทตอคนตอป สวนมลคาการคงอย มมลคาความเตมใจจายเทากบ 128.23 บาทตอคนตอป โดยใชแบบสอบถามสมภาษณกลมตวอยางทไมเคยเขาไปใชประโยชนจากปากราด

จฬาภรณ ขนแสน (2544) ท าการศกษาเรองความสมพนธระหวางปจจยเศรษฐกจสงคมกบการใชประโยชนจากของปาของชมชนทอยรายรอบอทยานแหงชาตแมจรม จงหวดนาน โดยมวตถประสงค เพอศกษาขอมลพนฐานทเกยวของกบสภาพทางเศรษฐกจ และสงคม โดยศกษาปรมาณ และมลคาการใชของปา รวมถงความคดเหนในการเกบหาของปามาใชประโยชน ศกษาความสมพนธระหวางปจจยทางเศรษฐกจ และสงคมทมตอการใชประโยชนของปาชมชนรอบอทยานแหงชาตแมจรม จงหวดนาน โดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอส าหรบการสมภาษณ

ผลการศกษาพบวา ประเภทของปาทมการน ามาใชประโยชน ไดแก หนอไม สมนไพร ผลไมปา พชผกปา แมลงกนได สตวปา และถาน ปรมาณทงหมดทชมชนเกบหามาใชเทากบ 207,101 กโลกรม คดเปนมลคาเทากบ 2.54 ลานบาทตอป สวนความคดเหนดานการใชประโยชนของปา ชมชนยงจ าเปนตองใชประโยชนจากปา เพราะมรายไดนอย ปญหาอปสรรคไดแกความเขมงวดของเจาหนาทของรฐ รวมถงการขยายตวของประชากร สวนปจจยทสงผลตอการใชประโยชนไดแก จ านวนสมาชกในครวเรอน รายไดครวเรอน และการถอครองทดน

จากการทบทวนงานวจยทเกยวของนน พบวามลคาของทรพยากรธรรมชาต แตกตางกนไปตามประเภทของทรพยากรธรรมชาต การใชประโยชนของปาชมชนนน และความตองการใชประโยชนปาชมชนของแตละภมภาค รวมถงประเภทของปาทอยในภมภาคนน ๆ ดานวธการประเมนมลคาทรพยากรธรรมชาตทวไปนน มกใชวธการสมมตเหตการณใหประเมนคา (CVM) และใชรปแบบค าถามท แตกต างกน ไป ด งสรป ในตางรางท 2 .1 งานว จ ย เก ยวกบการประเมนมลค าทรพยากรธรรมชาตโดยใช เทคนคการประเมนมลคาโดยการสมมตเหตการณ ( Contingent Valuation Method) อยางไรกตามงานวจยทเกยวของกบปาชมชนนน ดงสรปในตารางท 2.2 งานวจยทเกยวของกบมลคาและการใชประโยชนจากปาชมชน มกใชมลคาตลาดของปาทเขาไปเกบใช เปนการประเมนมลคาจากการใชประโยชนในปาชมชน และบางสวนทใชวธการสมมตเหตการณใหประเมนคา (CVM) เชน การศกษาของประภาพรรณและเสาวลกษณ (2546), ธญญาภรณ (2550) และ ณฐดนย (2552) ทใชค าถามแบบเปด (Open-Ended) ซงอาจท าใหเกดปญหามลคาความเตมใจจายไมสอดคลองกบความเปนจรง หรอเรยกวา “Strategic Bias” ได

28

การศกษาเรองการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชน กรณศกษา บานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนานในครงน แตกตางกบการศกษาในอดตไดแก การศกษาการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชน ในอดตนยมใชมลคาตลาด (Market Value) และวธสมมตเหตการณใหประเมนคา (CVM) ในรปแบบค าถามปลายเปด (Open-Ended) แตในการศกษาครงนผศกษาใชมลคาตลาด (Market Value) รวมกบวธสมมตเหตการณใหประเมนคา (CVM) ในรปแบบค าถามปลายปดสองขน (Double Bounded Close-Ended) ในการประเมนมลคาของปาชมชน จากความเตมใจจายเพอการอนรกษปาชมชน และการศกษาในครงนจะสอบถามจากผทอาศยในหมบานนากอก และผทไมไดอาศยในหมบานนากอก รวมถงวเคราะหปจจยทางเศรษฐกจและสงคมทสงผลตอมลคาดงกลาว อนจะน าไปสแนวทางส าหรบหนวยงานภาครฐในการบรหารจดการปาชมชน บานนากอกและการจดสรรงบประมาณเพออนรกษปาชมชนในอนาคตตอไป

สวนกรณศกษาบานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน ผศกษาเลอกพนทนเนองจาก หมบานนากอกมการจดตงกลมอนรกษปาในป 2550 โดยการตระหนกตอพนทปาตนน าส าคญทผลตน าใชในการเกษตรของชมชน ถาเสอมโทรมจะสงผลกระทบตอหมบาน และมแนวทางในการบรหารจดการและการใชปาชมชนรวมกน ซงเปนจดแขงของบานนากอก ตางจากหมบานรอบขาง ซงใหความส าคญดานปานอยกวา และยงไมมการจดตงกลมอนรกษอยางจรงจง ทงนกรณศกษา บานนากอกจะสงผลใหเหนถงกระบวนการทเปนรปธรรมในการอนรกษปาชมชน

2

29

ตารางท 2.2 งานวจยเกยวกบการประเมนมลคาทรพยากรธรรมชาตโดยใชเทคนคการประเมนมลคาโดยการสมมตเหตการณ (CVM)

ผวจย ชอการศกษา ลกษณะค าถาม การวเคราะห

ขอมล ปจจยทมผลตอการก าหนดมลคา

ภทรกนย นาคะวรพนธ

(2556)

การประเมนมลคาแนวปะการงบรเวณรอบเกาะเสมด จงหวดระยอง

ค าถามปลายปดชนเดยว (Single Bounded Close-

Ended)

Logit Model และ Probit Model

- มลคาจาการใชประโยชน -- เปาหมายการมาทองเทยวเกาะเสมดในอก 5 ป ขางหนา อาย และราคาเสนอ -ส าหรบมลคาจากการไมไดใชประโยชน -- สถานภาพ การรบรเรองความหลากหลายทางชวภาพ และราคาเสนอ

พชญศภร วสทธ และ คณะ

(2552)

การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของทรพยากรปะการง หมเกาะชาง จงหวดตราด

ค าถามปลายปดชนเดยว (Single Bounded Close-

Ended)

Non Parametric Model

ระดบการศกษา รายไดเฉลย

นพจตร เหลอชอสร (2546)

การประเมนมลคาปาชายเลนในเขตบางขนเทยน กรงเทพมหานคร

ค าถามปลายเปด Open-Ended

และค าถามปลายปด Closed-Ended

วธก าลงสองนอยสด (OLS)

ผใชประโยชน -- รายไดเฉลยตอเดอน สถานภาพ ระยะหางจากปาชายเลนบางขนเทยน และคณภาพของการสมภาษณ ผไมไดใชประโยชน -- รายไดเฉลยตอเดอน ระดบการศกษา สถานภาพ ระยะหางจากปาชายเลนบางขนเทยน และคณภาพของการสมภาษณ

สทธนนท ววฒนาพรชย

(2544)

การประเมนมลคาจากการมไดใชประโยชนของสตวปาใกลสญพนธและทรพยากรธรรมชาตของเขตรกษาพนธสตวปาภเขยว จ.ชยภม

ค าถามปลายปดสองขน (Double Bounded Closed- Ended)

Censored Logistic

Regression

จ านวนเงนเรมตน, รายได, เพศ, การเปนนกเรยน/นกศกษา, การมภมล าเนาในภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคใต, การเคยไดยนชอของเขตรกษาพนธสตวปาภเขยว และประสบการณการเคยเขาพนทอนรกษแหงอน

3

30

ตารางท 2.3 งานวจยทเกยวของกบมลคาและการใชประโยชนจากปาชมชน

ผวจย ชอการศกษา วธการศกษา การวเคราะหขอมล

ผลการศกษา

Alemu Mekonnen

(2000)

Valuation of community forestry in Ethiopia: a contingent valuation study of rural households

โดยใชวธสมมตเหตการณใหประเมนคา (CVM) ค าถามปลายเปด (Open-Ended)

Tobit Model ปจจยทมผลตอการก าหนดมลคาไดแกขนาดของครวเรอน, รายไดของครวเรอน, ระยะการเดนทางไปยงแปลงเพาะปลก, จ านวนของตนไมทเปนเจาของ และเพศของหวหนาครวเรอน

เจนจรา พวงมาล (2556)

มลคาการใชประโยชนของปาชมชนบานเขาเขยว ต าบลหวเขา อ าเภอเดมบางนางบวช จงหวดสพรรณบร

วธมลคาตลาด (Market Value)

มลคาสทธ มลคาการใชประโยชนรวม 601,163.50 บาทตอป มลคาการใชประโยชนสทธ 395,981.90 บาทตอป เฉลย 10,971.71 บาทตอครวเรอนตอป

ณฐดนย สนธนนทน

(2552)

มลคาการใชประโยชนและความเตมใจจายคาธรรมเนยม กรณศกษาปาประกง อ าเภอนบพต า จงหวดนครศรธรรมราช

วธมลคาตลาด วธสมมตเหตการณให

ประเมนคา (CVM) ค าถามปลายปดขนเดยว (Single Bounded Close-Ended)

Binary Logistic Model

ปจจยทมผลตอการก าหนดมลคาไดแกเพศ อตราคาธรรมเนยมเรมตน และจ านวนสมาชกในครวเรอน มลคาการใชประโยชนกบ 1,593,581 บาทตอป คาความเตมใจจายคาธรรมเนยมการเขาไปใชประโยชนจากปาพบวามเทากบ 26 บาทตอคนตอวน

ธญญาภรณ บญเสรม (2550)

การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรจากการใชประโยชนของปาชมชน บานสามขา จงหวดล าปาง

ค าถามปลายเปด (Open-Ended)

Regression Analysis

ปจจยทมผลตอการใชประโยชนไดแก การศกษา ประโยชนทางตรงจากปาชมชนมมลคารวม 1.15 ลานบาท มลคาความเตมใจจายเพอผลประโยชนทางออมของปาชมชน มมลคาเทากบ 27,791.82 บาทตอป

3

31

ตารางท 2.3 งานวจยทเกยวของกบมลคาและการใชประโยชนจากปาชมชน (ตอ)

ผวจย ชอการศกษา วธการศกษา การวเคราะหขอมล ผลการศกษา วราวธ

สวรรณรตน (2549)

ปจจยทางเศรษฐกจและสงคมทมผลตอการใชประโยชนจากของปาของราษฎรทอาศยอยใกลเคยงพนทปาชมชนโคกบงปรอ ต าบลสระจระเข อ าเภอดานขนทด จงหวดนครราชสมา

การวเคราะหความสมพนธ

(Relationship Analysis)

Stepwise Multiple Regression

ปจจยทมผลตอการใชประโยชนไดแก รายไดของครวเรอน ระดบความรความเขาใจเกยวกบการอนรกษทรพยากรปาไม มลคาสทธทงหมดทชมชนไดรบจากการใชประโยชนจากของปา (Use Value) เทากบ 165,563.7 บาทตอป

ศรหทย แทนแกว (2548)

การใชประโยชนและการจดการปาชมชนโนนใหญ จงหวดศรสะเกษ

วธราคาตลาด (Market Value)

Multiple Regression และ

Correlation Analysis

ปจจยทมผลตอการใชประโยชนไดแก ระดบการศกษาและรายไดครวเรอนตอป ประโยชนส าหรบสรางบานและของปา มลคาเทากบ 2.58 ลานบาท

ประภาพรรณ ก าภ

และ เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร

(2546)

การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของบางองคประกอบของปาดบชน กรณศกษา ปากราด อ าเภอนาทว จงหวดสงขลา

วธราคาตลาด, วธตนทนทดแทน, วธประเมนจากคาใชจายทงหมด,คาใช

จายในการปองกน,วธการ CVM

มลคาเนอไมทงหมด 286.69 ลานบาท มลคาลกไมและกลาไม 47.11ลานบาท มลคาของปา 675.04 แสนบาท /ป มลคาการศกษาวจย 3.61 ลานบาท มลคาการดดซบ CO2 3.61 ลานบาท/ป มลคาเผอใชประโยชนในอนาคต 141.77 บาท/คน/ป มลคาการคงอย 128.23 บาท/คน/ป

จฬาภรณ ขนแสน (2544)

ความสมพนธระหวางปจจยเศรษฐกจสงคมกบการใชประโยชนจากของปาของชมชน รายรอบอทยานแหงชาตแมจรม จงหวดนาน

การวเคราะห ความสมพนธ

(Relationship Analysis)

Chi-Square ปจจยทมผลตอการใชประโยชนไดแกจ านวนสมาชกในครวเรอน รายไดครวเรอน และการถอครองทดน มลคาเทากบ 2.54 ลานบาทตอป

32

บทท 3 วธการวจย

การศกษาเรอง การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชน กรณศกษา บานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน ก าหนดกรอบแนวคดในการศกษา และก าหนดวธการด าเนนการวจย ดงน

3.1 กรอบแนวคดในการศกษา

การศกษาในครงน ประกอบดวย 2 กลมตวอยาง ไดแก กลมตวอยางจากประชากร ในหมบานนากอก และกลมตวอยางประชาชนทไมไดอาศยในหมบานนากอก แตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยว ในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน โดยมกรอบแนวคดในการศกษาดงน

3.1.1 กลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก ไดแก การศกษามลคาทางเศรษฐศาสตร ทงมลคาการใชประโยชนจากของปาในปาชมชน และความเตมใจจายส าหรบการอนรกษปาชมชน ขนอยกบปจจย 4 กลมไดแก ปจจยทางดานเศรษฐกจและสงคม (Socio-Economic Factors) ไดแก เพศ, อาย, สถานภาพสมรส, อาชพเสรม, จ านวนสมาชกในครวเรอน, รายไดครวเรอนตอป, การถอครองพนทของครวเรอน, การเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไม, ความคดเหนการเปลยนแปลงปาชมชน และความคดเหนเกยวกบความเหนในการจดตงกองทน ปจจยทางดานพฤตกรรมการใชประโยชนจากปาชมชนบานนากอก ปจจยดานความรความเขาใจเกยวกบปาชมชน และปจจยดานความตระหนกทางเกยวกบทรพยากรธรรมชาต

3.1.2. กลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก แตมภมล าเนา ทองเทยว และท างาน ในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน ไดแก การศกษามลคาทางเศรษฐศาสตร ดานความเตมใจจายเพอสนบสนนกจกรรมอนรกษปาชมชน ขนอยกบปจจย 3 กลม ไดแก ปจจยทางดานเศรษฐกจและสงคม (Socio-Economic Factors) ไดแก เพศ อาย สถานภาพ อาชพ รายไดครวเรอนตอป ระดบการศกษา และความเกยวของในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน ปจจยดานความรความเขาใจเกยวกบปาชมชน และปจจยดานความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาต

จากกรอบแนวคดขางตนสามารถแสดงไดดงภาพท 3.1

33

กลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน

กลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก (มภมล าเนา, ทองเทยว, ท างาน อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน)

ปจจยทางเศรษฐกจและสงคม - เพศ - อาย - สถานภาพสมรส - อาชพเสรม - จ านวนสมาชกในครวเรอน - รายไดครวเรอนตอป - การถอครองพนทของครวเรอน - การเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไม - ความคดเหนการเปลยนแปลงปาชมชน - ความคดเหนเกยวกบความเหนในการจดตง

กองทน

ปจจยทางเศรษฐกจและสงคม - เพศ - อาย - สถานภาพสมรส - รายไดครวเรอนตอป - ระดบการศกษา - ความเกยวของในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน - การเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไม - ความคดเหนการเปลยนแปลงปาชมชน - ความคดเหนเกยวกบความเหนในการจดตง

กองทน

พฤตกรรมการใชประโยชนจากปา - การเคยเขาไปเกบใชของปา - ระยะเวลาทเดนเขาไปเกบของปา

ปจจยดานการรบรเกยวกบปาชมชน ปจจยดานการรบรเกยวกบปาชมชน ปจจยดานความตระหนกทางทรพยากรธรรมขาต ปจจยดานความตระหนกทางทรพยากรธรรมขาต

ความเตมใจจายการบรจาครายปเพอสนบสนนกองทนเพออนรกษปาชมชนบานนากอก

ความเตมใจจายการบรจาครายปเพอสนบสนนกองทนเพออนรกษปาชมชนบานนากอก

มลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชนบานนากอก

จงหวดนาน

มลคาการใชประโยชนของปาจากปาชมชน

ภาพท 3.1 กรอบแนวคดในการศกษา

34

3.2 วธการรวบรวมขอมล

ในการศกษาครงน ผศกษามการรวบรวมขอมล 2 ลกษณะ ดงน

3.2.1 การรวบรวมขอมลปฐมภม (Primary Data)

เปนขอมลทวไปทางดานเศรษฐกจ-สงคม ขอมลพนฐาน ปจจยทางความรความเขาใจเกยวกบปาชมชนและความตระหนกทางดานทรพยากรธรรมชาต และความเตมใจจาย ซงไดจากการเกบแบบสอบถามทสรางขนเพอสอบถามกลมตวอยาง โดยในการศกษาการประเมนมลคาปาชมชนบานนากอก ผศกษาไดสรางแบบสอบถาม 2 ชด ตามกลมตวอยาง 2 กลม ไดแก กลมผทอาศยในหมบานนากอก และกลมผทไมไดอาศยในหมบานนากอก แตมภมล าเนา, ท างาน หรอทองเทยว ในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน โดยใชวธการเลอกตวอยางทแตกตางกน ดงน

- กลมผทอาศยในหมบานนากอก ใชการสมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) โดยเลอกกลมตวอยางจากหวหนาครอบครวจากครวเรอนทงหมดของหมบานนากอก ซงในป 2558 หมบานนากอกมครวเรอนทงสน 91 ครวเรอน (องคการบรหารสวนต าบลภฟา อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน, 2557) ดงนนกลมตวอยางทเปนผทอาศยในหมบานนากอกทใชในการศกษานมจ านวน 91 ตวอยางของประชากรทงหมด อยางไรกตามกลมตวอยางน แบงแบบสอบถามทมคาเสนอเรมตน 3 จ านวน ดงนนจงใชกลมตวอยางเพยง 90 ตวอยาง เพอใหแตละคาเสนอมจ านวนเทากนหรอ 30 ชดตอคาเสนอเรมตน - กลมผไมไดอาศยในหมบานนากอก แตมภมล าเนา, ท างาน หรอทองเทยว ในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน ทงนเพอลดความแปรปรวนของขอมล Mitchell&Carson (1989) เสนอวาควรใชกลมตวอยางจ านวน 600 ตวอยาง แตเนองจากขอจ ากดทางดานเวลาและคาใชจาย ผศกษาจงเกบกลมตวอยางเพยง 300 ตวอยาง โดยใชการสมตวอยางแบบชนภม (Stratified Sampling) แบงเปนผมภมล าเนา จ านวน 100 ชด ท างาน 100 ชด และทองเทยว 100 ชด โดยแตละกลมจะแบงเปนแบบสอบถามทมคาเสนอเรมตน 4 คาเทา ๆ กน

3.2.2 การรวบรวมขอมลทตยภม (Secondary Data)

เปนขอมลทไดจากการรวบรวมขอมลทวไปเกยวกบปาชมชนบานนากอก เชน ความเปนมาและทรพยากรธรรมชาตของปาชมชนบานนากอก ประชากร และเศรษฐกจชมชน เปนตน ทบทวนเอกสาร หนงสอ งานวจย บทความทางวชาการโดยการรวบรวมจากหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ ทมการเผยแพร และสถตตาง ๆ ทใชในการวเคราะห

35

3.3 การสรางและทดสอบแบบสอบถาม

ในการสรางและทดสอบแบบสอบถามส าหรบการหามลคาความเตมจายจาก กลมตวอยางนน จ าเปนตองตรวจสอบความสมบรณและความนาเชอถอของแบบสอบถาม เพอปรบปรงแกไขขอผดพลาด และลดความเอนเอยงของการก าหนดคาเสนอเรมตนของมลคาความเตมใจจาย กอนทจะเรมท าการส ารวจ โดยในการศกษาครงน ผศกษาไดเลอกใชรปแบบค าถามปลายปด เสนอคาสองครง (Double Bound Close-Ended) ถงแมวาค าถามจะมขอควรระวงจากปญหา Implied Value Cues เนองจากผตอบแบบสอบถามไมคนเคยกบค าถาม หรอคาเสนอเรมตนไมเหมาะสม สงผลใหคาทไดมความเอนเอยง โดยขนตอนทดสอบแบบสอบถาม จะใชค าถามปลายเปด (Open-Ended) โดยน าคาความเตมใจจายทมความถสงสดน ามาเปนคาเสนอเรมตน

การน าแบบสอบถามไปทดสอบ (Pilot Test) ในการศกษาน แบงเปน 2 แบบสอบถาม โดยแบบสอบถามท 1 ใชสอบถามกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก โดยท าการทดสอบจ านวน 20 ชด และแบบสอบถามท 2 ส าหรบกลมผทไมไดอาศยในหมบานนากอก แตมภมล าเนา, ท างาน หรอทองเทยว ในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน ทดสอบจ านวน 40 ชด ทงนเพอหาจดบกพรอง และความนาเชอถอของแบบสอบถาม รวมถงคาเสนอเรมตน จ านวน 4 อนดบแรก เพอใชในการส ารวจจรง (Final Survey)

ผลการทดสอบแบบสอบถามจากกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกจ านวน 20 ตวอยาง จ านวนเรมตนเสนอทจะใชในการเกบแบบสอบถามมคาสงสด 3 อนดบ ซงไดจากคาฐานนยมสงสด 3 อนดบแรก ไดแก 20, 50 และ 110 บาทตอป โดยในการเกบรวบรวมขอมลจะแบงกลมตวอยางเทากน ในแตละระดบของราคาทเสนอเรมตน นนคอ 30 ตวอยาง ตอ 1 ราคาเสนอเรมตน รวมเปน 90 ตวอยาง

ผลการทดสอบแบบสอบถามกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอกจ านวน 40 ตวอยาง จ านวนเรมตนเสนอทจะใชในการเกบแบบสอบถามมคาสงสด 4 อนดบ ซงไดจากคาฐานนยมสงสด 4 อนดบแรก ไดแก 50, 100, 250 และ 500 บาทตอป โดยในการเกบรวบรวมขอมลจะแบงกลมตวอยางเทากน ในแตละระดบของราคาทเสนอเรมตน แบงเปน 75 ตวอยาง ตอจ านวนเงนเรมทเสนอ รวมเปน 300 ตวอยาง

36

3.4 การวเคราะหขอมล

ผศกษาไดแยกวธการวเคราะหขอมลเชงปรมาณแบงเปน 2 สวน ไดแก สวนแรกไดแก การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร ทงมลคาการใชประโยชนในปาชมชนบานนากอกทวดผลตอบแทนเปนเงน และความเตมใจจายเพอการบรจาคเงนเพอสนบสนนกจกรรมกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก ของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก สวนทสอง การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร จากความเตมใจจายเพอการบรจาคเงนเพอสนบสนนกจกรรมกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก ของกลมตวอยางผอาศยทไมไดอาศยในหมบานนากอก ทงนการประเมนมลคาการใชประโยชนในปาชมชนใชเทคนคการประเมนราคาตลาด (Market Price) สวนมลคาความเตมใจจายของทงสองกลมตวอยางนนใชเทคนคการประเมนมลคาแบบ Contingent Valuation Method (CVM) รปแบบค าถามปลายปด เสนอราคาสองครง (Double Bound Close-ended) ใชแบบจ าลอง Censored Regression ประมาณคาแบบชวง (Interval Model) แบงการวเคราะหขอมลดงน

- การวเคราะหขอมลเชงพรรณนา (Descriptive analysis) เพอใหทราบถงสภาพทวไปทางดานเศรษฐกจ สงคม สภาพการใชประโยชนของปาชมชนบานนากอก โดยน าเสนอในรปแบบของตารางและคาทางสถตตาง ๆ ไดแก รอยละ ความถ คาเฉลย

- การวเคราะหขอมลเชงปรมาณ (Quantitative analysis) เพอประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชนบานนากอก โดยประเมนโดยราคาตลาด และมลคาความเตมใจจายของกลมตวอยางทงหมดทเกยวของ

3.4.1 การศกษามลคาการใชประโยชนของปาชมชนบานนากอกใชเทคนคการประเมนราคาโดยราคาตลาด (Market Price) ใชแบบสอบถามค าถามปลายเปด มงประเมน เฉพาะคา Use Value ทเปน Direct Use Value เทานน คอการทกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก ในฐานะผบรโภคไดรบประโยชนโดยตรงจากปาชมชนบานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน โดยในแบบสอบถามจะถามการใชประโยชนในปาชมชน ดานมลคาผลผลตจากปา มลคาราคาตลาดของผลผลตจากปา วดผลตอบแทนทเปนตวเงน เพอใหทราบถงมลคาจากการใชประโยชน ในชวงป 2558 ในสวนนจะค านวณโดยใชราคาตลาดของผลผลตจากปาชมชนบานนากอก คณกบปรมาณผลผลตจากปาชมชนบานนากอก ทเกบหาได โดยใชสมการดงน

37

∑

โดยก าหนดให Value2558 = มลคาทางการตลาดรวมของผลผลตจากปาชมขนทกลมตวอยางเกบมาใช

ประโยชน ในชวงป 2558 Q = ปรมาณผลผลตจากปาชมชนทเกบมาใชประโยชนทงหมดในรอบป P = ราคาตอหนวยของผลผลตจากปาชมชนบานนากอก i = จ านวนครวเรอนทเขามาใชประโยชนจากปาชมชนบานนากอก (i = 1,2,3 …. n) j = จ านวนชนดของผลผลตจากปาชมชนบานนากอกทเกบมาใชประโยชน (j = 1,2,3 …. m)

3.4.2 ความเตมใจจายเพอกจกรรมสนบสนนกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน

3.4.2.1 การศกษาความเตมใจจายกจกรรมสนบสนนกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก ของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน โดยใชวธสมมตเหตการณใหประเมนคา (CVM) ในลกษณะแบบค าถามปลายปดสองชน (Double Bounded Close-Ended) โดยในแบบสอบถามความคดเหนกลมตวอยางชใหผตอบแบบสอบถามทราบถงผลประโยชนในการมปาชมชน และความส าคญในการอนรกษปาชมชน โดยการสอบถามความเตมจายเพอกจกรรมสนบสนนกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก

การออกแบบสอบถามจะใชวธค าถามปลายปดสองครง มความเปนไปไดของเหตการณทผตอบแบบสอบถามจะตอบสนองตอจ านวนเงนดงกลาวทงหมด 4 เหตการณ ตอจ านวนเงนเรมตน (Initial Bid) 3 คา ไดแก 20, 50 และ 110 บาทตอป และก าหนดใหคาเสนอถดมา (Follow-up Bids) มความหางของคาความเตมใจจายชวงละ 10, 20 และ 40 บาท ตามล าดบตอจ านวนเรมตนขางตน เพอโยงไปสคาความเตมใจจายเรมตนทใช และสามารถแสดงคาขอบลางและขอบบนไดดงภาพท 3.2

38

(ก) กรณมลคาเรมตนเทากบ 20 บาทตอป

(ข) กรณมลคาเรมตนเทากบ 50 บาทตอป

ภาพท 3.2 คาความเปนไปไดของเหตการณจากค าถามเปดสองชนของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก

Interval

Follow-up Bids

Initial Bid 20

10

0,10 10,20

30

20,30 30,∞

Interval

Follow-up Bids

Initial Bid 50

30

0,30 30,50

70

50,70 70,∞

No Yes

Yes Yes No No

No Yes

Yes Yes No No

39

(ค) กรณมลคาเรมตนเทากบ 110 บาทตอป

ภาพท 3.2 คาความเปนไปไดของเหตการณจากค าถามเปดสองชนของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก (ตอ) แบบจ าลองทใชในการศกษาความเตมใจจายของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก

WTP= ß0 + ß1Gender + ß2Age + ß3.1Status2 + ß3.2Status3 +ß4Addition Occupation + ß5FamilySize + ß6Income + ß7.1Education2 + ß7.2Education3 + ß7.3Education4 + ß7.4Education5 + ß8Land + ß9Use + ß10Time + ß11 Knowledge + ß12Concern + ß13Activity + ß14Change

โดยก าหนดลกษณะตวแปรและคาของตวแปรดงตารางท 3.1 ตารางท 3.1 ลกษณะของตวแปรและคาของตวแปรของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก

ตวแปร ลกษณะตวแปร คาของตวแปร

Gender เพศ มลกษณะเปนตวแปรเชงคณภาพ โดยแบงเปน 2 กลม ไดแก 1. หญง 2. ชาย

ก าหนดให Gender = 0 = หญง Gender = 1 = ชาย

Age อาย มลกษณะเปนตวแปรปรมาณ

มหนวยวดเปนป

Interval

Follow-up Bids

Initial Bid 110

70

0,70 70,110

150

110,150 150,∞

No Yes

Yes Yes No No

40

ตารางท 3.1 ลกษณะของตวแปรและคาของตวแปรของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก (ตอ)

ตวแปร ลกษณะตวแปร คาของตวแปร

Status สถานภาพ มลกษณะเปนตวแปรเชงคณภาพ โดยแบงเปน 3 กลม ไดแก Status1 = โสด (กลมอางอง) Status2 = สมรส Status3 = อน ๆ (หมาย, หยาราง)

ก าหนดให Status2 ถาใช = 1 ไมใช = 0 Status3 ถาใช = 1 ไมใช = 0

Addition Occupation

อาชพเสรม มลกษณะเปนตวแปรเชงคณภาพ โดยแบงเปน 2 กลม ไดแก 1. ไมมอาชพเสรม 2. มอาชพเสรม

ก าหนดให 0 = ไมมอาชพเสรม 1 = มอาชพเสรม

Family Size จ านวนสมาชกในครวเรอน มลกษณะเปนตวแปรเชงปรมาณ

มหนวยวดเปนจ านวนคน

Income รายไดครวเรอนตอป มลกษณะเปนตวแปรเชงปรมาณ

มหนวยวดเปนจ านวนบาท

Education ระดบการศกษา มลกษณะเปนตวแปรเชงคณภาพ แบงเปน 5 กลมไดแก Education1 = ไมไดเรยน (กลมอางอง) Education2 = ประถมศกษา Education3 = มธยมศกษาตอนตน, ปลาย, ปวช., ปวส. Education4 = ปรญญาตร Education5 = ปรญญาโท, ปรญญาเอก

ก าหนดให Educatio2 ถา ใช = 1 ไมใช =0 Education3 ถา ใช = 1 ไมใช =0 Education4 ถา ใช = 1 ไมใช =0 Education5 ถา ใช = 1 ไมใช =0

Land การถอครองพนทท ากนของครวเรอน มลกษณะเปนตวแปรเชงคณภาพ ไดแก 1. ไมมพนทท ากน 2. มพนทท ากน

ก าหนดให 0 = ไมมพนทท ากน 1 = มพนทท ากน

41

ตารางท 3.1 ลกษณะของตวแปรและคาของตวแปรของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก (ตอ)

ตวแปร ลกษณะตวแปร คาของตวแปร

Use การเขาไปใชประโยชนผลผลตจากปาชมชน มลกษณะเปนตวแปรเชงคณภาพ ไดแก 1. ไมเขาไปใชประโยชน 2. เขาไปใชประโยชน

ก าหนดให 0 = ไมเขาไปใชประโยชน 1 = เขาไปใชประโยชน

Time ระยะเวลาทใชเดนทางไปยงแหลงเกบของปา มลกษณะเปนตวแปรเชงปรมาณ

มหนวยวดเปนจ านวนนาท

Knowledge ความรความเขาใจเกยวกบปาชมชน มลกษณะเปนตวแปรเชงปรมาณ แบงออกเปน 5 กลมไดแก 1. ไมเคยรบร 2. รบรนอย 3. รบรปานกลาง 4. รบรบอย 5. รบรบอยทสด

ก าหนดให คาของตวแปรเปนคะแนนเฉลยของค าถามการรบรจ านวน 5 ขอ โดย ไมเคยรบร = 1 คะแนน รบรนอย = 2 คะแนน รบรปานกลาง = 3 คะแนน รบรบอย = 4 คะแนน รบรบอยทสด = 5 คะแนน

Concern ความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาต มลกษณะเปนตวแปรเชงปรมาณ แบงออกเปน 5 กลมไดแก 1. ไมเหนดวยอยางมาก 2. ไมเหนดวย 3. ปานกลาง 4. เหนดวย 5. เหนดวยอยางมาก

ก าหนดให คาของตวแปรเปนคะแนนเฉลยของค าถามการรบรจ านวน 5 ขอ โดย ไมเหนดวยอยางมาก = 1 คะแนน ไมเหนดวย = 2 คะแนน ปานกลาง = 3 คะแนน เหนดวย = 4 คะแนน เหนดวยอยางมาก= 5 คะแนน

Activity การเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไม มลกษณะเปนตวแปรเชงคณภาพ แบงออกเปน 2 กลมไดแก 1. ไมเคยเขารวมกจกรรมทเกยวของกบสงแวดลอม 2. เคยเขารวมกจกรรมทเกยวของกบสงแวดลอม

ก าหนดให 0 = ไมเคยรวมกจกรรม 1 = เคยรวมกจกรรม

42

ตารางท 3.1 ลกษณะของตวแปรและคาของตวแปรของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก (ตอ)

ตวแปร ลกษณะตวแปร คาของตวแปร

Change ความคด เหนการ เปล ยนแปลงป า ชมชนไปเปนสาธารณปการ หรอสาธารณปโภค มลกษณะเปนตวแปรเชงคณภาพ แบงออกเปน 2 กลมไดแก 1. ไมเหนดวย 2. เหนดวย

ก าหนดให 0 = ไมเหนดวย 1 = เหนดวย

3.4.2.2 การศกษาความเตมใจจายกจกรรมสนบสนนกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก ของกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน

การศกษาความเตมใจจาย โดยใชวธสมมตเหตการณใหประเมนคา (CVM) ในลกษณะแบบค าถามปลายปดสองชน (Double Bounded Close-Ended) โดยสอบถามกลมตวอยางจากประชาชนทไมไดอาศยในหมบานนากอก แตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยวในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน โดยในการสอบถามความคดเหนกลมตวอยางชใหผตอบแบบสอบถามทราบถงผลประโยชนในการมปาชมชน ณ บานนากอก และสมมตใหมการบรจาคเงนเพอสนบสนนกจกรรมกองทนอนรกษปาชมชนนน

การออกแบบสอบถาม จะมการดแสดงขอมลเกยวกบประโยชนของปาชมชนใหอาน จากนนถามค าถามปลายปดสองขน จากค าถามปดสองครงจะมความเปนไดของเหตการณทผตอบแบบสอบถามจะตอบสนองตอจ านวนเงนดงกรางทงหมด 4 เหตการณ ตอจ านวนเงนเรมตน ( Initial Bids) 4 คาไดแก 50, 100, 250 และ 500 บาทตอป และก าหนดใหคาเสนอถดมา (Follow-up Bids) มความหางของคาความเตมใจจายชวงละ 25, 50, 100 และ 200 บาท ตามล าดบตอจ านวนเรมเรมตนขางตน เพอโยงไปสคาความเตมใจจายเรมตนทใช และสามารถแสดงคาขอบลางและขอบบนไดดงภาพท 3.3

43

(ก) กรณมลคาเรมตนเทากบ 50 บาทตอป

(ข) กรณมลคาเรมตนเทากบ 100 บาทตอป

ภาพท 3.3 คาความเปนไปไดของเหตการณจากค าถามเปดสองชนของกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก แตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยวในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน

Interval

Follow-up Bids

Initial Bid 50

25

0,25 25,50

75

50,75 75,∞

Interval

Follow-up Bids

Initial Bid 100

50

0,50 50,100

150

100,150 150,∞

No Yes

Yes Yes No No

No Yes

Yes Yes No No

44

(ค) กรณมลคาเรมตนเทากบ 250 บาทตอป

(ง) กรณมลคาเรมตนเทากบ 500 บาทตอป

ภาพท 3.3 คาความเปนไปไดของเหตการณจากค าถามเปดสองชนของกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก แตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยวในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน (ตอ) แบบจ าลองทใชในการศกษาความเตมใจจายของกลมตวอยางทไมไดอาศยในหมบานนากอก

WTP = ß0 + ß1Gender + ß2Age + ß3.1Status2 + ß3.2Status3 + ß4.1Income2 + ß4.2Income3 + ß4.3Income4 + ß4.4Income5 + ß4.5Income6 + ß5.1Education2 + ß5.2Education3 + ß5.3Education4 + ß5.4Education5 + ß5.5Education6 + ß6.1Related2 + ß6.2Related3 + ß7Knowledge + ß8Concern + ß9Activity +ß10Change

Interval

Follow-up Bids

Initial Bid 250

150

0,150 150,250

350

250,350 350,∞

Interval

Follow-up Bids

Initial Bid 500

300

0,300 300,500

700

500,700 700,∞

No Yes

Yes Yes No No

No Yes

Yes Yes No No

45

โดยก าหนดลกษณะตวแปรและคาของตวแปรดงตารางท 3.2 ตารางท 3.2 ลกษณะของตวแปรและคาของตวแปรของกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก

ตวแปร ลกษณะตวแปร คาของตวแปร

Gender เพศ มลกษณะเปนตวแปรเชงคณภาพ โดยแบงเปน 2 กลม ไดแกt 1. หญง 2. ชาย

ก าหนดให Gender = 0 = หญง Gender = 1 = ชาย

Age อาย มลกษณะเปนตวแปรเชงปรมาณ

มหนวยวดเปนป

Status สถานภาพ มลกษณะเปนตวแปรเชงคณภาพ โดยแบงเปน 3 กลม ไดแก Status1 = โสด (กลมอางอง) Status2 = สมรส Status3 = อน ๆ (หมาย, หยาราง)

ก าหนดให Status2 ถาใช = 1 ไมใช = 0 Status3 ถาใช = 1 ไมใช = 0

Income รายไดครวเรอนตอป มลกษณะเปนตวแปรคณภาพโดย แบงเปน 6 กลมไดแก Income1 = ไมเกน 120,000 บาท (กลมอางอง) Income2 = 120,001 – 240,000 บาท Income3 = 240,001 – 360,000 บาท Income4 = 360,001 – 480,000 บาท Income5 = 480,001 – 600,000 บาท Income6 = ตงแต 600,001 บาท

ก าหนดให Income2 ถา ใช = 1 ไมใช = 0 Income3 ถา ใช = 1 ไมใช = 0 Income4 ถา ใช = 1 ไมใช = 0 Income5 ถา ใช = 1 ไมใช = 0 Income6 ถา ใช = 1 ไมใช = 0

Education ระดบการศกษา มลกษณะเปนตวแปรเชงคณภาพ แบงเปน 5 กลมไดแก Education1 = ไมไดเรยน (กลมอางอง) Education2 = ประถมศกษา Education3 = มธยมศกษาตอนตน, ปลาย, ปวช., ปวส. Education4 = ปรญญาตร Education5 = ปรญญาโท, ปรญญาเอก

ก าหนดให Educatio2 ถา ใช = 1 ไมใช =0 Education3 ถา ใช = 1 ไมใช =0 Education4 ถา ใช = 1 ไมใช =0 Education5 ถา ใช = 1 ไมใช =0

46

ตารางท 3.2 ลกษณะของตวแปรและคาของตวแปรของกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก (ตอ)

ตวแปร ลกษณะตวแปร คาของตวแปร

Related ความเกยวของในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน มลกษณะเปนตวแปรเชงคณภาพ แบงออกเปน 3 กลมไดแก Relate1 = ผมภมล าเนาในจงหวดนาน (กลมอางอง) Relate2 = ผทท างานในจงหวดนาน Relate3 = ผททองเทยวในจงหวดนาน

ก าหนดให Relate1 = ถา ใช = 1 ไมใช =0 Relate2 = ถา ใช = 1 ไมใช =0 Relate3 = ถา ใช = 1 ไมใช =0

Knowledge ความรความเขาใจเกยวกบปาชมชน มลกษณะเปนตวแปรเชงปรมาณ แบงออกเปน 5 กลมไดแก 1. ไมเคยรบร 2. รบรนอย 3. รบรปานกลาง 4. รบรบอย 5. รบรบอยทสด

ก าหนดให คาของตวแปรเปนคะแนนเฉลยของค าถามการรบรจ านวน 5 ขอ โดย ไมเคยรบร = 1 คะแนน รบรนอย = 2 คะแนน รบรปานกลาง = 3 คะแนน รบรบอย = 4 คะแนน รบรบอยทสด = 5 คะแนน

Concern ความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาต มลกษณะเปนตวแปรเชงปรมาณ แบงออกเปน 5 กลมไดแก 1. ไมเหนดวยอยางมาก 2. ไมเหนดวย 3. ปานกลาง 4. เหนดวย 5. เหนดวยอยางมาก

ก าหนดให คาของตวแปรเปนคะแนนเฉลยของค าถามการรบรจ านวน 5 ขอ โดย ไมเหนดวยอยางมาก = 1 คะแนน ไมเหนดวย = 2 คะแนน ปานกลาง = 3 คะแนน เหนดวย = 4 คะแนน เหนดวยอยางมาก = 5 คะแนน

Activity การเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไม มลกษณะเปนตวแปรเชงคณภาพ แบงออกเปน 2 กลมไดแก 1. ไมเคยเขารวมกจกรรมทเกยวของกบสงแวดลอม 2. เคยเขารวมกจกรรมทเกยวของกบสงแวดลอม

ก าหนดให 0 = ไมเคยรวมกจกรรม 1 = ไมเคยรวมกจกรรม

47

ตารางท 3.2 ลกษณะของตวแปรและคาของตวแปรของกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก (ตอ)

ตวแปร ลกษณะตวแปร คาของตวแปร

Change ความคด เหนการ เปล ยนแปลงป า ชมชนไปเปนสาธารณปการ หรอสาธารณปโภค มลกษณะเปนตวแปรเชงคณภาพ แบงออกเปน 2 กลมไดแก 1. ไมเหนดวย 2. เหนดวย

ก าหนดให 0 = ไมเหนดวย 1 = เหนดวย

ความหมายของตวแปรและความสมพนธทคาดหมาย

เพศ (Gender) (+/-) จากการทบทวนการศกษาของณฐดนย สทธนนท (2552) พบวาเพศชายมความเตมใจจายมากกวาเพศหญง อยางไรกตามจากเพศชายและเพศหญงตางมลกษณะทางกายภาพ ความสนใจรอบตวทแตกตางกนสงผลตอ ทศนคต คานยม ความคดเหนตอเรองตาง ๆ แตกตางกนไป ดงนนปจจยเพศชายอาจไมไดเปนปจจยทสงผลตอความเตมใจจายในกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก ดงนนความสมพนธทคาดหมายของตวแปรเพศของกลมตวอยางนอาจเปนบวกหรอลบ

อาย (Age) (+/-) การศกษาของภทรกนย นาคะวรพนธ (2556) พบวาอายทเพมขนจะสงผลตอความเตมใจจายทลดลง แตอายเปนปจจยหนงทผลตอทศนคต คานยม ความคดเหนตอเรองตาง ๆ เชนเดยวกบตวแปรเพศ ดงนนอายอาจมผลทลดลง หรอเพมขนตอความเตมใจจายในกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก ดงนนความสมพนธทคาดหมายของตวแปรอายของกลมตวอยางนอาจเปนบวกหรอลบ

สถานภาพ (Status) (+/-) จากการศกษาของนพจตร เหลองชอศร (2546) สถานภาพโสดหรอหมาย หรอหยาราง มความเตมใจจะจายมากกวาผทมสถานภาพสมรส อาจเปนเพราะสถานภาพโสดไมมภาระคาใชจายเทากบผทสมรสแลว ดงนนสถานภาพอาจสงผลตอความเตมใจจายในกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก ความสมพนธทคาดหมายของตวแปรสถานภาพของกลมตวอยางนจงมทงคาบวกและลบ ตามสถานภาพของแตละกลม

48

อาชพเสรม (Addition Occupation) (+) การมอาชพเสรมของของกลมตวอยาง แสดงใหเหนถงการมรายไดมากกวาหนงทางของครอบครว ดงนนกลมตวอยางทมอาชพเสรมนาจะมรายไดครวเรอนมากกวากลมตวอยางทไมมอาชพเสรมและอาจเปนปจจยหนงทสงผลตอความเตมใจจายในกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก ความสมพนธทคาดหมายของตวแปรอาชพเสรมของกลมตวอยางนอาจเปนบวก

จ านวนสมาชกในครวเรอน (Member) (+) จากการศกษาของณฐดนย สนธนนทน (2552) พบวาจ านวนสมาชกในครวเรอน เปนปจจยหนงทสงผลตอความเตมใจจายคาธรรมเนยมในการเขาไปใชประโยชนจากปา ดงนนจ านวนสมาชกในครวเรอนอาจสงผลตอความเตมใจจายในกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก ความสมพนธทคาดหมายของตวแปรจ านวนสมาชกในครวเรอนจงมคาบวก

ระดบรายไดของครวเรอนตอป (Income) (+) ระดบรายไดของครวเรอนของกลมตวอยางทเพมมากขน อาจจะมความเตมใจจายทสงเชนเดยวกน ทงงานของวราวธ สวรรณรตน (2549) ศรหทย แทนแกว (2548) นพจตร เหลอชอสร(2546), สทธนนท ววฒนาพรชย(2544) และจฬาภรณ ขนแสน (2544) ตางพบวาระดบรายไดมผลตอมลคาความเตมใจจาย ดงนนระดบรายไดของครวเรอนอาจสงผลตอความเตมใจจายในกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก ความสมพนธทคาดหมายของตวแปรระดบรายไดของครวเรอนจงมคาเปนบวก

ระดบการศกษา (Education) (+) ระดบการศกษาสงสดอาจท าใหกลมบคคลมทศนคต ความคด แตกตางกนไป อกทงผมระดบการศกษาสงอาจมการรบรสงตาง ๆ มากกวาผทมความรในระดบต ากวา สอดคลองกบงานวจยของพชญศภร วสทธ (2552) ทระดบการศกษานนเปนปจจยทก าหนดมลคา ดงนนความสมพนธทคาดหมายของตวแปรระดบการศกษา จงมเปนคาบวก

การถอครองทดน (Size) (+) การถอครองทดนหรอไมมการถอครองทดน ของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก อาจสงผลถงการมทท ากนและการมรายไดของครวเรอน และการถอครองทดนหมายถงการมฐานะของครวครวเรอน ปจจยการถอครองทดน อาจสงผลตอความเตมใจจาย ในกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก เชนเดยวกบการศกษาของจฬาภรณ ขนแสน (2544) ทการถอครองทดนเปนปจจยทก าหนดมลคา ดงนนความสมพนธทคาดหมายของตวแปรการถอครองทดน จงมคาเปนบวก

การเขาไปใชประโยชนจากปาชมชน (Use) (+) บคคลทอาศยในหมบานอาจมทงผทไมเคยเขาไปใชประโยชนในปาชมชนเลย หรอเขาไปใชประโยชนจากปาชมชน ดงนนการทบคคลเขาไปใชประโยชนอาจมความผกพนกบปาชมชนมากกวาผทไมเคยเขาไปใชประโยชนในปาชมชนเลย

49

ดงนนการเขาไปใชประโยชนจากปาชมชนอาจสงผลตอความเตมใจจายในกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก ความสมพนธทคาดหมายของตวแปรอาจมคาเปนบวก

ระยะเวลาในการเดนหาของปา (Time) (+/-) การทบคคลมระยะเวลาเขาไปใชประโยชนในปาชมชนทแตกตางกน อาจสงผลตอความตระหนกตอพนทปาชมชนแตกตางกน ดงนนระยะเวลาในการเดนทางหาของปาทแตกตางกนอาจสงผลตอความเตมใจจายในกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก ความสมพนธทคาดหมายของตวแปร ระยะเวลาในการเดนทางหาของปาจงมคาเปนบวกหรอลบกได

ความเกยวของกบอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน (Related) (+) บคคลทมภมล าเนา การเขามาท างาน หรอทองเทยว อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน อาจมทศนคตตอกองทนการอนรกษปาชมชนบานนากอกแตกตางกนไป และอาจเปนปจจยหน งทสงผลตอความเตมใจจายในกองทนฯ ดงกลาว ดงนนความสมพนธทคาดหมายของตวแปรจ านวนครงทเขาเกบหาของปาของกลมตวอยางนจงเปนคาบวก

ความรความเขาใจเกยวกบปาชมชน (Knowledge) (+) ระดบความรความเขาใจเกยวกบปาชมชน ของบคคลทแตกตางกนอาจสงใหความเตมใจจายในกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก ดงนนเมอกลมตวอยางมความความรความเขาใจทมากขนอาจสงผลใหมความเตมใจจายทมากขน ความสมพนธทคาดหมายของตวแปรความรความเขาใจเกยวกบปาชมชน ของกลมตวอยางนจงเปนคาบวก

ความตระหนกตอการอนรกษทรพยากรธรรมชาต (Concern) (+) ระดบความตระหนกตอการอนรกษทรพยากรธรรมชาตของบคคลทมความตระหนกมาก อาจสงผลตอความเตมใจจายเพอกองทนอนรกษปาชมชน มากกวาบคคลทมความตระหนกนอยกวา ดงนนความสมพนธทคาดหมายของตวแปรความตระหนกตอการอนรกษทรพยากรธรรมชาตจงมคาเปนบวก

การเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไม (Activity) (+) การเคยเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไมเปนผลโดยตรงตอทศนคตตอปาไมของผใหสมภาษณ โดยความสมพนธทคาดหมายของตวแปรน จงมคาเปนบวกเชนเดยวกบตวแปรความตระหนกตอการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

ความคดเหนการเปลยนแปลงปาชมชนไปเปนสาธารณปการ หรอสาธารณปโภค (Change) (-) ความคดเหนเกยวกบการเปลยนแปลงปาชมชนของผทเหนดวยอาจสงผลตอมลคาความเตมใจทลดลง ดงนนตวแปรดานความคดเหนในการเปลยนแปลงจงมคาเปนลบ

50

บทท 4 ผลการวจย

การศกษาเรองการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชน กรณศกษาบานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนานนน ประเมนดวยวธราคาตลาดในสวนของการใชประโยชนในปาชมชนของผทอยในหมบานนากอก และใชการประเมนมลคาปาชมชนดวยวธการสมมตเหตการณใหประเมนมลคา แบบเสนอราคาปดสองครง โดยวเคราะหจากการสมภาษณโดยตรงดวยแบบสอบถามจากกลมตวอยางทงหมด 390 ตวอยาง แบงเปนผทอาศยในหมบานนากอกจ านวน 90 ตวอยาง และผทไมไดอาศยในหมบานนากอกแตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยวในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนานจ านวน 300 ตวอยาง

ในสวนของผลการศกษาน จะแบงออกเปน 3 สวนหลกไดแก

1) ผลการศกษาสถตเชงพรรณนา ไดแก ขอมลโดยทวไป ความรความเขาใจเกยวกบปาชมชน การตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาต การเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไม และการใหความส าคญของโครงการอนรกษตาง ๆ ของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก และผทไมไดอาศยในหมบานนากอก แตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยวในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน

2) ผลการศกษาการประเมนของปาโดยราคาตลาดของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก

3) ผลการศกษาความเตมใจจายของผทอาศยในหมบานนากอก และผทไมไดอาศยในหมบานนากอกแตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยว เพอสนบสนนกองทนอนรกษปาชมชน บานนากอก และปจจยทก าหนดความเตมใจจายดงกลาว

51

4.1 การวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

4.1.1 การวเคราะหขอมลลกษณะทางสงคมและเศรษฐกจของกลมผตอบแบบสอบถาม

ตารางท 4.1.สภาพทางเศรษฐกจและสงคมของกลมผตอบแบบสอบถาม

ลกษณะทางเศรษฐกจและสงคม

ผทอาศยใน หมบานนากอก

ผทไมไดอาศยในหมบานนากอก

จ านวน(คน) คาเฉลย/ รอยละ

จ านวน(คน) คาเฉลย/ รอยละ

1.เพศ ชาย หญง รวม

37 53 90

41.11 58.89 100

164 136 300

54.67 45.33 100

2. อาย (อายเฉลย) 47.6 ป 39.2 ป 15 – 25 ป 26 – 35 ป 36 – 45 ป 46 – 55 ป 56 – 65 ป รวม

- 15 17 38 20 90

- 16.67 18.89 42.22 22.22 100

28 112 63 65 32 300

9.34 37.32

21 21.67 10.67 100

3. สถานภาพ โสด สมรส อน ๆ (หมาย หยาราง) รวม

9 74 7 90

10

82.22 7.78 100

120 163 17 300

40

54.33 5.67 100

52

ตารางท 4.1.สภาพทางเศรษฐกจและสงคมของกลมผตอบแบบสอบถาม (ตอ)

ลกษณะทางเศรษฐกจและสงคม

ผทอาศยใน หมบานนากอก

ผทไมไดอาศยในหมบานนากอก

จ านวน(คน) คาเฉลย/ รอยละ

จ านวน(คน)

คาเฉลย/ รอยละ

6. อาชพเสรม ไมม ม รวม - เกษตร - รบจาง - เลยงสตว - คาขาย รวม

59 31 90 5 18 7 1 31

65.56 34.44 100

100

- - -

- - -

7. จ านวนสมาชกในครวเรอน

จ านวนสมาชกในครวเรอนเฉลย - 4.01 คน - -

1 คน 2 คน 3 คน 4 คน 5 คน 6 คน 7 คน 8 คน รวม

2 6 25 30 16 6 4 1 90

2.22 6.67 27.78 33.33 17.78 6.67 4.44 1.11 100

- - - - - - - -

- - - - - - - -

53

ตารางท 4.1.สภาพทางเศรษฐกจและสงคมของกลมผตอบแบบสอบถาม (ตอ)

ลกษณะทางเศรษฐกจและสงคม

ผทอาศยใน หมบานนากอก

ผทไมไดอาศยในหมบานนากอก

จ านวน(คน)

คาเฉลย/ รอยละ

จ านวน(คน)

คาเฉลย/ รอยละ

8. ระดบรายไดครวเรอนตอป

ระดบรายไดครวเรอนเฉลยตอป 103,551.11บาท

ไมเกน 120,000 บาท 120,001 – 240,000 บาท 240,001 – 360,000 บาท 360,001 – 480,000 บาท 480,001 – 600,000 บาท ตงแต 600,001 บาท รวม

68 18 3 1 - -

90

75.57 19.99 3.33 1.11

- -

100

54 45 51 35 40 75 300

18.00 15.00 17.00 11.67 13.33 25.00 100

9. ระดบการศกษาสงสด ไมไดเรยน ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย / ปวช. ปวส. ปรญญาตร ปรญญาโท ปรญญาเอก รวม

30 34 10 11 - 5 - -

90

33.33 37.78 11.11 12.22

- 5.56

- -

100

10 30 20 35 23 157 24 1

300

3.33 10.00 6.67 11.67 7.67 52.33 8.00 0.33 100

10. การถอครองทดน ถอครอง ไมไดถอครอง รวม

75 15 90

83.33 16.67 100

- -

- -

54

ตารางท 4.1.สภาพทางเศรษฐกจและสงคมของกลมผตอบแบบสอบถาม (ตอ)

ลกษณะทางเศรษฐกจและสงคม

ผทอาศยใน หมบานนากอก

ผทไมไดอาศยในหมบานนากอก

จ านวน(คน) คาเฉลย/ รอยละ

จ านวน(คน)

คาเฉลย/ รอยละ

11. ความเกยวของในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน มภมล าเนา ท างาน ทองเทยว รวม

- - -

- - -

100 97 103 300

33.33 32.33 34.33 100

ทมา : จากการส ารวจ

จากการส ารวจขอมลดวยแบบสอบถามผทอาศยในหมบานนากอก จ านวน 90 ชด และแบบสอบถามกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอกแตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยวในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน 300 ชด พบวา

กลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกเปนเพศหญงมากกวาเพศชาย ในทางกลบกนกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก กลบมเพศชายมากกวาเพศหญง ทงนสองกลมตวอยางมเพศชายและเพศหญงในสดสวนทใกลเคยงกน เนองจากการแจกแบบสอบถามไมไดเจาะจงเพศ และเลอกกลมตวอยางตามสะดวก จงท าใหกลมตวอยางมการกระจายทงเพศชายและเพศหญง

สวนในชวงอายเฉลยของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกเทากบ 47.6 ป แตชวงอายเฉลยของกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอกเทากบ 39.2 ป อยางไรกตามกลมตวอยางทอาศยในหมบานนากอกสวนใหญเปนผสงวย แตกตางกบกลมผทไมไดอาศยในหมบานนากอกทสวนใหญอยในวยท างาน อายเฉลยจงนอยกวา ดงนนสถานภาพของทงสองกลมตวอยางพบวาสวนใหญมสถานภาพสมรส สอดคลองกบอายเฉลยทอยในชวงวยมครอบครว

จ านวนสมาชกในครวเรอนของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกพบวา มจ านวนในสมาชกครวเรอนเฉลย 4 คน มากถงรอยละ 33.33 รองลงมามจ านวนสมาชกในครวเรอนเพยง 3 คน ซงเปนครอบครวขนาดเลก และมการถอครองทดนเพอท าการเกษตรรอยละ 83.33 และอก 16.67 ไมมการถอครองทดน

55

ดานอาชพของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกสวนใหญมอาชพเกษตรกร กวารอยละ 85.56 และท าอาชพเสรมรอยละ 34.44 มากกวารอยละ 50 เปนอาชพรบจาง แตกตา งกบกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอกทสวนใหญมอาชพเปนพนกงานรฐวสาหกจ ขาราชการ และธรกจสวนตว/คาขาย

ระดบรายไดเฉลยตอปของครวเรอนของกลมผทอาศยในหมบานนากอกมรายไดเฉลยตอปเทากบ 103,551.11 บาท สวนใหญมรายไดเฉลยตอครวเรอนไมเกน 120,000 บาทตอป กลบกนผทไมไดอาศยในหมบานนากอกสวนใหญกลบมรายไดมากกวา 600,001 ตอป สอดคลองกบอาชพของกลมตวอยางของทงสองกลมทไดอธบายขางตน

กลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก มกอยในชวงประถมศกษาและไมไดรบการศกษา สอดคลองกบอายทอธบายไดขางตน เนองจากพนทอยหางไกลสงอ านวยความสะดวก แตกตางกบผทไมไดอาศยทสวนใหญทระดบการศกษาสงสดในระดบปรญญาตร ซงกลมผทไมไดอาศยนอาจจะอยในเมอง ซงเปนพนททมผจบการศกษาในระดบ และคานยมในการเรยนวาควรจบระดบปรญาตรขนไป เพอเพมทางเลอกในการประกอบชพสอดคลองกบขอมลอาชพขางตน

โดยความเกยวของในอ าเภอบอเกลอ ของกลมตวอยางทไมไดอาศยพบวา ผมภ มล าเนา ท างาน หรอทองเทยว มสดสวนทใกลเคยงกน เพอคนหาความคดเหนตอความเตมใจจายในกองทนฯ วาคนทมจดประสงคในการเขามาในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนานนน มความแตกตางกนหรอไม

4.1.2 การวเคราะหขอมลความรความเขาใจเกยวกบปาชมชน ตารางท 4.2 ความรความเขาใจเกยวกบปาชมชนของกลมผตอบแบบสอบถาม

ความรความเขาใจเกยวกบปาชมชน

กลมตวอยาง

1 (รอยละ)

2 (รอยละ)

3 (รอยละ)

4 (รอยละ)

5 (รอยละ)

รวม (รอยละ)

1. ปาชมชน หมายถง พนทปาไมทก าหนดไวใหเ ป นขอ ง ชมชน ม ก า รจดการ ดแลรกษา และใชประโยชนของคนในชมชน

ผอาศย 1

(1.11) 5

(5.56) 6

(6.67) 35

(38.89) 43

(47.78) 90

(100)

mean 4.267 S.D .897

ผไมอาศย 15 (5)

16 (5.33)

46 (15.33)

104 (34.67)

118 (39.67)

300 (100)

mean 3. 97 S.D 1.125

56

ตารางท 4.2 ความรความเขาใจเกยวกบปาชมชนของกลมผตอบแบบสอบถาม (ตอ)

ความรความเขาใจเกยวกบปาชมชน

กลมตวอยาง

1 (รอยละ)

2 (รอยละ)

3 (รอยละ)

4 (รอยละ)

5 (รอยละ)

รวม (รอยละ)

2. ปาชมชนเปนสวนหนงของปากนชนของพนทปาอนรกษ

ผอาศย 5

(5.56) 6

(6.67) 17

(18.89) 37

(47.11) 25

(27.78) 90

(100) mean 3.789

S.D 1.096

ผไมอาศย 13

(4.33) 28

(9.33) 68

(22.67) 101

(33.67) 90

(30.00) 300 (100)

mean 3.756

S.D 1.111 3. ปาชมชนชวยใหปาโดยทวไปไดรบการดแลรกษา

ผอาศย 1

(1.11) 9

(10.00) 20

(22.22) 44

(48.89) 16

(17.78) 90

(100)

mean 3.722 S.D .912

ผไมอาศย 14

(4.67) 26

(8.67) 67

(22.33) 124

(41.33) 69

(23.00) 300 (100)

mean 3.693

S.D 1.063 4. ปาชมชนชวยใหพนทปาถกบกรกนอยลง

ผอาศย 8

(8.89) 17

(18.89) 19

(21.11) 30

(33.33) 16

(17.78) 90

(100) mean 3.322 S.D 1.225

ผไมอาศย 14

(4.67) 30

(10.00) 84

(28.00) 104

(34.67) 68

(22.67) 300 (100)

mean 3.606 S.D 1.084

57

ตารางท 4.2 ความรความเขาใจเกยวกบปาชมชนของกลมผตอบแบบสอบถาม (ตอ)

ความรความเขาใจเกยวกบปาชมชน

กลมตวอยาง

1 (รอยละ)

2 (รอยละ)

3 (รอยละ)

4 (รอยละ)

5 (รอยละ)

รวม (รอยละ)

5. การจดการปาชมชนใหเกดประโยชนสงสดควรมการวางแผนการจดการ การก าหนดกจกรรมในการใชประโยชน และการดแลรกษา

ผอาศย - 5

(5.56) 24

(26.67) 32

(35.56) 29

(32.22) 90

(100) mean 3.944

S.D .904

ผไมอาศย 11

(3.67) 9

(3.00) 56

(18.67) 119

(39.67) 105

(35.00) 300 (100)

mean 3.993

S.D .995 6. ปาชมชนเปนสวนหนงของการจดการปาไมอยางยงยน

ผอาศย - 5

(5.56) 23

(25.56) 38

(42.22) 24

(26.67) 90

(100)

mean 3.900 S.D .862

ผไมอาศย 13

(4.33) 14

(4.67) 49

(16.33) 135

(45.00) 89

(29.67) 300 (100)

mean 3.91

S.D 1.016

ทมา : จากการส ารวจ

ในดานความรความเขาใจเกยวกบปาชมชน มจ านวนค าถามทงหมด 6 ค าถามโดยแบง

ค าตอบตามความคดเหนของกลมตวอยางโดย แบงเปนระดบความคดเหน คอ 1 = ความรความเขาใจนอยมาก 2 = ความรความเขาใจนอย 3 = ความรความเขาใจปานกลาง 4 = ความรความเขาใจมาก 5 = ความรความเขาใจมากทสด ซงสรปผลการศกษาทส าคญได ดงน

กลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก

ขอค าถามทมคะแนนเฉลยของความรความเขาใจเกยวกบปาชมชนสงส ดคอ ปาชมชน หมายถง พนทปาไมทก าหนดไวใหเปนของชมชน มการจดการ ดแลรกษา และใชประโยชนของคนในชมชน มคะแนนเฉลยสงสดเทากบ 4.267 รองลงมาไดแก การจดการปาชมชนใหเกดประโยชนสงสดควรมการวางแผนการจดการ การก าหนดกจกรรมในการใชประโยชน และการดแลรกษา มคะแนน

58

เฉลย 3.944 สวนขอทไดคะแนนเฉลยนอยทสดเทากบ 3.322 คอ ปาชมชนชวยใหพนทปาถกบกรกนอยลง

กลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก

ขอค าถามทมคะแนนเฉลยของความรความเขาใจเกยวกบปาชมชนสงสด ไดแก การจดการปาชมชนใหเกดประโยชนสงสดควรมการวางแผนการจดการ การก าหนดกจกรรมในการใชประโยชน และการดแลรกษา โดยมคะแนนเฉลยสงสดเทากบ 3.993 และถดมาไดแก ปาชมชน หมายถง พนทปาไมทก าหนดไวใหเปนของชมชน มการจดการ ดแลรกษา และใชประโยชนของคนในชมชน มคะแนนเฉลยสงสดเทากบ 3.97 ถดมาไดแก ขอทกลาววา ปาชมชนเปนสวนหนงของการจดการปาไมอยางยงยน มคะแนนเฉลย 3.91 และขอค าถามทไดคะแนนเฉลยนอยทสดเทากบ 3.61 คอ ปาชมชนชวยใหพนทปาถกบกรกนอยลง

ประเดนดานความรความเขาใจเกยวกบปาชมชนของกลมตวอยางทงสองกลมนน กลมผทอาศยในหมบานนากอกมความรความเขาในหวขอปาชมชน หมายถง พนทปาไมทก าหนดไวใหเปนของชมชน มการจดการ ดแลรกษา และใชประโยชนของคนในชมชน มระดบสงทสด แตกลมตวอยางทไมไดอาศยในหมบานนากอกมความรความเขาใจในหวขอ การจดการปาชมชนใหเกดประโยชนสงสดควรมการวางแผนการจดการ การก าหนดกจกรรมในการใชประโยชน และการดแลรกษา สวนประเดนทมระดบความรใกลเคยงทสดคอปาชมชนเปนสวนหนงของการจดการปาไมอยางยงยน และประเดนทมชวงคะแนนเฉลยตางกนมากทสดคอ ปาชมชนชวยใหพนทปาถกบกรกนอยลง โดยกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกมคะแนนเฉลย 3.322 แตกลมผทไมไดอาศยในหมบานนากอกมคะแนนเฉลย 3.61 ทงนกลมผทอาศยในหมบานนากอกอยใกลพนทมากกวารบรวาปาชมชนนนอาจถกบกรกจากการเขาไปใชประโยชนในปาชมชนเปนบางครง ซงแตกตางกบผทไมไดอาศยในหมบานนากอกทไมไดมการสมผสพนทปาชมชนจรง

59

4.1.3 การวเคราะหขอมลความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาต

ตารางท 4.3 ความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาตของกลมผตอบแบบสอบถาม

ความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาต

กลมตวอยาง

1 (รอยละ)

2 (รอยละ)

3 (รอยละ)

4 (รอยละ)

5 (รอยละ)

รวม (รอยละ)

1. ประเทศไทยควรเพมพนทปาไมใหมากขน เชน ปาตนน า ปาชายเลน ปาชมชน

ผอาศย - 1

(1.11) 3

(3.33) 26

(28.89) 60

(66.67) 90

(100)

mean 4.611

S.D 0.612

ผไมอาศย 1

(0.33) 1

(0.33) 11

(3.67) 89

(29.67) 198

(66.00) 300 (100)

mean 4.607

S.D 0.611

2. ทกคนควรใหการสนบสน นก ารอน ร กษพ นท ป า ไ ม ท ต น ไ ด ร บประโยชนทงทางตรงและทางออม

ผอาศย - 2

(2.22) 4

(4.44) 38

(42.22) 46

(51.11) 90

(100) mean 4.422

S.D 0.687

ผไมอาศย 1

(0.33) 1

(0.33) 24

(8.00) 110

(36.67) 164

(54.67) 300 (100)

mean 4.45 S.D 0.685

3. ทกคนควรใหการสนบสนนการอนรกษปาไ ม แ ม ว า จ ะ ไ ม ไ ด ร บประโยชนจากพนทปาไมเลยกตาม

ผอาศย 1

(1.11) 1

(1.11) 4

(4.44) 47

(52.22) 37

(41.11) 90

(100)

mean 4.311

S.D 0.713

ผไมอาศย 1

(0.33) 4

(1.33) 22

(7.33) 130

(43.33) 143

(47.67) 300 (100)

mean 4.366

S.D 0.708

60

ตารางท 4.3 ความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาตของกลมผตอบแบบสอบถาม (ตอ)

ความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาต

กลมตวอยาง

1 (รอยละ)

2 (รอยละ)

3 (รอยละ)

4 (รอยละ)

5 (รอยละ)

รวม (รอยละ)

4. ทกคนควรอนรกษพนทปาไม เพอเปนมรดกแกลกหลานในอนาคต

ผอาศย - - 6

(6.67) 26

(28.89) 58

(64.44) 90

(100)

mean 4.578

S.D 0.618

ผไมอาศย 1

(0.34) 2

(0.67) 17

(5.77) 82

(27.52) 196

(65.77) 298 (100)

mean 4.577 S.D 0.663

5. ใครทไมสามารถด าเนนกจกรรมอนรกษพนทปาไมไดโดยตรง ควรใหการสนบสนนทางการเงนแกช ม ช น ห ร อ อ ง ค ก ร ทสามารถด าเนนกจกรรมได

ผอาศย 2

(2.22) 5

(5.56) 20

(22.22) 35

(38.89) 28

(31.11) 90

(100)

mean 3.911

S.D 0.979

ผไมอาศย 4

(1.33) 9

(3.00) 64

(21.33) 118

(39.33) 105

(35.00) 300 (100)

mean 4.036

S.D 0.897 6. รฐบาลหรอองคกร ตาง ๆ ไมควรน าพนทปาไมเพอลงทนในโครงการส า ธ า ร ณ ป ก า ร ห ร อส า ธ า ร ณ ป โ ภ ค เ ช น โรงเร ยน โรงพยาบาล พพธภณฑ สวนสาธารณะ สนามกฬา

ผอาศย 7

(7.78) 8

(8.89) 14

(15.56) 39

(43.33) 22

(24.44) 90

(100)

mean 3.678

S.D 1.169

ผไมอาศย 6

(2.00) 23

(7.67) 45

(15.00) 130

(43.33) 96

(32.00) 300 (100)

mean 3.957 S.D 0.979

61

ตารางท 4.3 ความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาตของกลมผตอบแบบสอบถาม (ตอ)

ความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาต

กลมตวอยาง

1 (รอยละ)

2 (รอยละ)

3 (รอยละ)

4 (รอยละ)

5 (รอยละ)

รวม (รอยละ)

7. รฐบาลไมควรท าลายพนทปาเพอความเจรญทางเศรษฐกจและสงคม เชน เขตอตสาหกรรม เขตพาณชยกรรม

ผอาศย 4

(4.44) 7

(7.78) 18

(20.00) 38

(42.22) 23

(25.56) 90

(100)

mean 3.767

S.D 1.061

ผไมอาศย 10

(3.34) 19

(6.35) 38

(12.71) 117

(39.13) 115

(38.46) 299 (100)

mean 4.030 S.D 1.034

ทมา : จากการส ารวจ

ในดานความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาต มจ านวนค าถามทงหมด 7 ค าถามโดยแบงค าตอบตามความคดเหนของกลมตวอยางโดย แบงเปนระดบความคดเหน คอ 1 = ความตระหนกนอยมาก 2 = ความตระหนกนอย 3 = ความตระหนกปานกลาง 4 = ความตระหนกสง 5 = ความตระหนกสงมาก ซงสรปผลการศกษาทส าคญได ดงน

กลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก

ดานความตระหนกทกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกทมคะแนนเฉลยสงสดมคะแนนเฉลยเทากบ 4.611 ไดแก ประเทศไทยควรเพมพนทปาไมใหมากขน เชน ปาตนน า ปาชายเลน ปาชมชน รองลงมามคะแนนเฉลยเทากบ 4.578 ไดแกทกคนควรอนรกษพนทปาไมเพอเปนมรดกแกลกหลานในอนาคต สวนขอททกคนควรใหการสนบสนนการอนรกษพนทปาไมทตนไดรบประโยชนทงทางตรงและทางออม มคะแนนเฉลยเทากบ 4.422 และขอททกคนควรใหการสนบสนนการอนรกษปาไมแมวาจะไมไดรบประโยชนจากพนทปาไมเลยกตาม มคะแนนเฉลยเทากบ 4.311 และค าถามทมคะแนนเฉลยต าสดไดแก รฐบาลหรอองคกรตาง ๆ ไมควรน าพนทปาไมเพอลงทนในโครงการสาธารณปการหรอสาธารณปโภค เชน โรงเรยน โรงพยาบาล พพธภณฑ สวนสาธารณะ สนามกฬา

62

กลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก

ประเดนความตระหนกรทมคะแนนเฉลยมากทสด ไดแก ประเทศไทยควรเพมพนทปาไมใหมากขน เชน ปาตนน า ปาชายเลน ปาชมชน โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 4.607 รองลงมาทกคนควรอนรกษพนทปาไมเพอเปนมรดกแกลกหลานในอนาคต มคะแนนเฉลยเทากบ 4.578 ถดมาคอทกคนควรใหการสนบสนนการอนรกษพนทปาไมทตนไดรบประโยชนทงทางตรงและทางออม มคะแนนเฉลยรอยละ 4.45 และค าถามทมคะแนนเฉลยต าสด โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 3.957 ไดแก รฐบาลหรอองคกรตาง ๆ ไมควรน าพนทปาไมเพอลงทนในโครงการสาธารณปการหรอสาธารณปโภค เชน โรงเรยน โรงพยาบาล พพธภณฑ สวนสาธารณะ สนามกฬา

ประเดนดานความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาตของกลมตวอยางทงสองตวอยางนน มการคะแนนเฉลย และล าดบคะแนนของแตละหวขอใกลเคยงกน โดยกลมตวอยางทงสองใหคะแนนความตระหนกมากทสด ไดแก ประเทศไทยควรเพมพนทปาไมใหมากขน เชน ปาตนน า ปาชายเลน ปาชมชน โดยกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกมคะแนนเฉลยเทากบ 4.611 สวนกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอกมคะแนนเฉลยเทากบ 4.607 รองลงมาไดแก ทกคนควรอนรกษพนทปาไมเพอเปนมรดกแกลกหลานในอนาคต และทกคนควรใหการสนบสนนการอนรกษปาไมทตนไดรบประโยชนทงทางตรงและทางออม จะเหนไดวาความตระหนกของทงสองกลมตวอยางไมมความแตกตางกน ทกคนใหความตระหนกตอทรพยากรธรรมชาตในหวขอตาง ๆ ทใกลเคยงกน ไมวาจะเปนผทอยในพนทโดยตรงหรอผทเขามาในพนทเปนครงคราว

4.1.4 การเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไม ตารางท 4.4 การเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไม

การเขารวมกจกรรม ผทอาศยในหมบานนากอก ผทไมไดอาศยในหมบานนากอก

จ านวน(คน) รอยละ จ านวน(คน) รอยละ

ไมเคยรวม 6 6.67 118 39.33 เขารวม ปลกปา สรางฝาย ปลกหญาแฝก อาสาสมครปองกนไฟปา

84 83 58 28 52

93.33 98.81 69.05 33.33 61.90

182 152 79 24 39

60.67 83.52 43.41 13.19 21.43

63

ตารางท 4.4 การเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไม (ตอ)

การเขารวมกจกรรม ผทอาศยในหมบานนากอก ผทไมไดอาศยในหมบานนากอก

จ านวน(คน) รอยละ จ านวน(คน) รอยละ

เดนปา แคมปปง บ ารงรกษาปา

21 2 28

25.00 2.38 33.33

42 28 43

23.08 15.38 23.63

ทมา : จากการส ารวจ

ในการเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไม มจ านวนกจกรรมทงหมด 7 กจกรรม สรปผลไดโดยแบงตามกลมตวอยางดงน

ดานการเข าร วมกจกรรมท เ ก ยวของกบป า ไมของกล มต วอย างผ ท อาศยใน หมบานนากอกจ านวน 90 ตวอยาง มผทเคยเขารวมกจกรรม 84 คน คดเปนรอยละ 93.33 สวนผทไมเคยเขารวมกจกรรมมจ าวนวน 6 คน คดเปนรอยละ 6.67 ส าหรบกจกรรมทกลมตวอยางเขารวมมากทสด ไดแก กจกรรมปลกปา คดเปนรอยละ 98.81 รองลงมาคอ กจกรรมสรางฝายและอาสาสมครปองกนไฟปา คดเปนรอยละ 69.05 และรอยละ 61.90 ตามล าดบ สวนกจกรรมทมคนเขารวมนอยทสดคอกจกรรมแคมปปง คดเปนรอยละ 2.38

ดานการเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไมของกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก 300 ตวอยาง มผทเคยเขารวมกจกรรมคดเปนรอยละ 60.67 ทเหลอเปนผทไมเคยเขารวมกจกรรม คดเปนรอยละ 39.33 โดยกจกรรมปลกปาเปนกจกรรมทมคนเขารวมมากทสดคดเปน รอยละ 83.52 รองลงมาคอกจกรรมสรางฝายและกจกรรมบ ารงรกษาปา โดยมผเขารวมคดเปน รอยละ 43.41 และรอยละ 23.63 ตามล าดบ ส าหรบกจกรรมทมผเขารวมนอยทสดในกลมตวอยางนคอ กจกรรมปลกหญาแฝก โดยคดเปนรอยละ 13.19

กจกรรมปลกปา เปนกจกรรมททงสองกลมตวอยางมการเขารวมกจกรรมมากทสด อาจเปนเพราะในพนทจงหวดนาน มกมกจกรรมปลกปาอยบอยครงเนองจาก หนวยงานตาง ๆ จดกจกรรม CSR ในพนทดงกลาว และการปลกปาเปนกจกรรมทสอดคลองกบพนทมากทสด โดยรองลงมาเปนกจกรรมสรางฝายทสามารถท าควบคไปกบกจกรรมปลกปาได ทงนจ านวนผทไมไดอาศยในหมบานนากอกทไมเคยเขารวมกจกรรม จะมมากกวาผทอาศยในหมบานนากอก รอยละ 32.66

64

เนองจากคนทไมไดอาศยในหมบานนากอกอาจไดเขาพนทเปนครงคราวจงมโอกาสในการท ากจกรรมทเกยวกบปาไมนอยกวากลมผทอาศยในหมบานนากอกซงอยในพนทตลอดเวลา

4.1.5 การศกษาการใหความส าคญของโครงการอนรกษตาง ๆ

ตารางท 4.5 การใหความส าคญของโครงการอนรกษตาง ๆ ของกลมผตอบแบบสอบถาม

ประเภทกจกรรม กลมตวอยาง อนดบ 1 อนดบ 2 อนดบ 3 อนดบ 4 อนดบ 5

การอนรกษพนทปาตนน า ,การสรางฝายชะลอน า

ผอาศย 82

(91.11) 7

(7.78) - 1

(1.11) -

ผไมอาศย 186

(62.00) 73

(24.41) 32

(10.74) 7

(2.36) 1

(0.34)

การอนรกษปาชายเลน ผอาศย

- 8 (8.89)

28 (31.11)

39 (43.33)

15 (16.67)

ผไมอาศย 15

(5.00) 32

(10.70) 78

(26.17) 138

(46.62) 33

(11.15)

การอนรกษทรพยากรทางทะเลและปะการง

ผอาศย - 2

(2.22) 27

(30.00) 42

(46.67) 19

(21.11)

ผไมอาศย 30

(10.00) 51

(17.06) 92

(30.87) 91

(30.74) 32

(10.81)

การอนรกษพนธพชและสตวปา

ผอาศย 7

(7.78) 67

(74.44) 11

(12.22) 5

(5.56) -

ผไมอาศย 55

(18.33) 130

(43.48) 54

(18.12) 47

(15.88) 13

(4.39)

การพฒนาพนทปาในเมอง ผอาศย

1 (1.11)

6 (6.67)

24 (26.67)

3 (3.33)

56 (62.22)

ผไมอาศย 14

(4.67) 13

(4.35) 42

(14.09) 13

(4.39) 217

(72.31)

ทมา : จากการส ารวจ

การใหความส าคญในการเลอกสนบสนนประเภทกจกรรมโดยเรยงล าดบจากล าดบทส าคญทสด อบดบ 1 ถง อนดบ 5 สรปผลไดโดยแบงตามกลมตวอยางดงน

65

กลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก จ านวน 82 ตวอยาง หรอรอยละ 91.11 ใหความส าคญในการสนบสนนประเภทกจกรรมโดยเลอกเปนอบดบ 1 มากทสดไดแก การอนรกษพนทปาตนน า ,การสรางฝายชะลอน า รองลงมาคอการอนรกษพนธพชและสตวปา รอยละ 68.89 หรอ 62 คนซงสอดคลองกบบรบทพนททกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกอาศยอย เนองจากอ าเภอ บอเกลอ จงหวดนาน มปาไมซงเปนพนทปาตนน าของประเทศ รองลงมาไดแก การอนรกษปาชายเลน การอนรกษทรพยากรทางทะเลและปะการง และการพฒนาพนทปาในเมอง โดยใหระดบความส าคญคละกนไป เนองจากโครงการอนรกษเหลานอยหางไกลจากพนทกรณศกษาน

กลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก ใหความส าคญกบการสนบสนนประเภทกจกรรมการอนรกษพนทปาตนน า, การสรางฝายชะลอน า มาเปนอนดบ 1 จ านวน 186 คน คดเปนรอยละ 62 อนดบ 2 ไดแก กจกรรมการอนรกษพนธพชและสตวปา คดเปนรอยละ 43.33 หรอจ านวน 130 คน รองลงมาคอ กจกรรมการอนรกษทรพยากรทางทะเลและปะการง การอนรกษทรพยากรปาชายเลน และการพฒนาพนทปาในเมอง โดยใหความส าคญคละกนไป ซงสอดคลองกบกลมตวอยางเนองจากกลมตวอยางทท าแบบสอบถามเปนผทเคยท างาน เคยทองเทยว หรอมภมล าเนาในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน

ประเดนการใหความส าคญของโครงการอนรกษตาง ๆ ของกลมตวอยางทงสองตวอยางมความคลายคลงกนคอ ใหความส าคญในการสนบสนนกจกรรมกจกรรมการอนรกษพนทปาตนน า ,การสรางฝายชะลอน า และกจกรรมการอนรกษพนธพชและสตวปาเหมอนกน เนองจากกลมตวอยางทงสองกลมมความใกลชดกบพนทปาในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน ทงในฐานะผอาศย ผทเคยท างาน ผทเคยทองเทยว หรอผทมภมล าเนาอย

4.1.6 การศกษาความคดเหนการเปลยนสภาพปาชมชนไปเปนสาธารณปการหรอสาธารณปโภค

ตารางท 4.6 ความคดเหนการเปลยนสภาพปาชมชน ไปเปนสาธารณปการหรอ สาธารณปโภค

ความคดเหน ผทอาศยในหมบานนากอก ผทไมไดอาศยในหมบานนากอก

จ านวน(คน) รอยละ จ านวน(คน) รอยละ ไมเหนดวย 64 71.11 251 83.67

เหนดวย 26 28.89 49 16.33

ทมา : จากการส ารวจ

66

การสอบถามความคดเหนการเปลยนสภาพปาชมชนไปเปนสาธารณปการหรอสาธารณปโภค วากลมตวอยางเหนดวยหรอไม สรปผลไดโดยแบงตามกลมตวอยาง ดงน

กลมผทอาศยอยในหมบานนากอกจ านวน 90 ตวอยาง ไมเหนดวยกบการเปลยนสภาพปาชมชนรอยละ 71.11 ทเหลอเหนดวยกบการเปลยนสภาพปาชมชนคดเปนรอยละ 28.89

กลมผทไมไดอาศยอยในหมบานนากอกจ านวน 300 ตวอยาง ไมเหนดวยกบการเปลยนสภาพปาชมชนรอยละ 83.67 สวนทเหนดวยกบการเปลยนสภาพปาชมชนมรอยละ 16.33

ทงนประเดนการเปลยนสภาพปาชมชนไปเปนสาธารณปการหรอสาธารณปโภคของกลมตวอยางทงสองตวอยางมนน มแนวโนมไมเหนดวยกบการเปลยนสภาพปาชมชนไปเปนสาธารณปการหรอสาธารณปโภค และผศกษาไดเปดโอกาสใหผตอบแบบสอบถามไดแสดงความคดเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพปาชมชนวาเหนดวยหรอไมเหนดวยอยางไร พบวา

กลมตวอยางของผทอาศยในหมบานนากอก สวนใหญไมเหนดวยเนองจากตองการอนรกษปาชมชนไวเพอเปนแหลงอาหารและแหลงเรยนรเปนเหตผลทกลมตวอยางตอบมากทสด รองลงมาไดแกควรอนรกษปาไมไวจะดกวาท าลายปาเพอสาธารณปโภค ปาชมชนควรเปนแหลงหาอาหารและไมควรถกท าลาย และควรเกบสภาพปาไวจะดกวา อยางไรกตามกลมตวอยางของผทอาศยหมบานนากอกทเหนดวยในการเปลยนปาชมชนเปนสาธารณปการหรอสาธารณปโภค สวนใหญใหความเหนวาเปลยนเพอจะน าความเจรญมาสพนท รองลงมาเพอความสะดวกสบายและเพอประโยชนกบคนในชมชน

สวนกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก แตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยว ในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน เหตผลสวนใหญท ไม เหนดวยทจะเปลยนปาชมชนไปเปนสาธารณปโภคหรอสาธารณปการ ไดแก ควรจะอนรกษปาชมชนไวมากกว าการเปลยนแปลงเปนสาธารณปโภค เนองจากในหมบานนากอกมโรงเรยนอยในชมชน และไมไกลนกอ าเภอบอเกลอ มโรงพยาบาลตงอยดวย รองลงมาไดแกพนทปาในประเทศไทยเหลอนอยแลว ควรจะอนรกษปาไวมากกวา นอกจากนไดแกเพอรกษาสมดลของปา และ เพอเปนแหลงอาหารของคนชมชน

สวนกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอกทเหนดวยกบการเปลยนแปลงดงกลาว สวนใหญใหเหตผลวาเปลยนเปนประโยชนและความสะดวกสบายเพอสวนรวม นอกจากนใหเหตผลวาเพอความเจรญในพนทชมชน และชมชนรอบขางดวย

67

4.2 การวเคราะหขอมล การประเมนมลคาผลผลตของปาโดยราคาตลาดของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก

4.2.1 การวเคราะหการใชประโยชนของปาชมชน ตารางท 4.7 การใชประโยชนของปาชมชนของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกในป 2558

การใชประโยชนของปาชมชน จ านวน (คน) คาเฉลย/รอยละ

1.การใชประโยชนจากของปา ไมเคย เคย รวม

8 82 90

8.89 91.11 100

2.ระยะเวลาในการเขาไปหาของปา

ระยะเวลาเฉลย 26.03 นาท 10 นาท 15 นาท 20 นาท 25 นาท 30 นาท 35 นาท 40 นาท 45 นาท 50 นาท 60 นาท 90 นาท 120 นาท รวม

3 14 17 7 25 6 2 1 2 3 1 1 82

3.66 17.07 20.73 8.54 30.49 7.32 2.44 1.22 2.44 3.66 1.22 1.22 100

3. ประเภทการใชประโยชนจากของปา ฟน - ไมไดใชประโยชน - ใชประโยชน รวม

12 70 82

14.63 85.37 100

68

ตารางท 4.7 การใชประโยชนของปาชมชนของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกในป 2558 (ตอ)

การใชประโยชนของปาชมชน จ านวน (คน) คาเฉลย/รอยละ

พชหตถกรรม - ไมไดใชประโยชน - ใชประโยชน รวม

55 27 82

67.07 32.93 100

น าผง - ไมไดใชประโยชน - ใชประโยชน รวม

77 5 82

93.90 6.10 100

พชอาหาร - ไมไดใชประโยชน - ใชประโยชน รวม

12 70 80

14.63 85.37 100

4. การใชประโยชนในอนาคต ไมเขามาใชประโยชน เขามาใชประโยชน ไมแนใจ รวม

5 71 14 90

5.56 78.89 15.55 100

5. การใชประโยชนเพอการพกผอน ไมเคย เคย รวม

31 59 90

34.44 65.56 100

6. การใชประโยชนเพอการศกษา ไมเคย เคย รวม

68 22 90

75.56 24.44 100

ทมา : จากการส ารวจ

69

เพอส ารวจพฤตกรรมการใชประโยชนในปาชมชนของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน ของกลมตวอยาง 90 คน พบวากลมตวอยางรอยละ 90 มการเขาไปใชประโยชนในปาชมขน มเพยงรอยละ 10 เทานนทไมเคยเขาไปใชประโยชนในปาชมชนเลย

ระยะเวลาทเขาไปหาของปาของกลมตวอยาง พบวา ระยะเวลาเฉลยเทากบ 26.03 นาท โดยกลมตวอยางสวนใหญจะเขาไปใชประโยชนประมาณ 30 นาท คดเปนรอยละ 30.49 รองลงมาประมาณ 20 นาท คดเปนรอยละ 20.73 ทงนปาชมชนบานนากอก ทกลมตวอยางเขาไปใชประโยชนได ตงอยไมไกลจากทตงของชมชน และชาวบานมกเขาไปหาของปาบรเวณชายปามากกวาเขาไปเกบหาในปาลก

ดานประเภทการใชประโยชนจากของปาพบวา กลมตวอยางมการใชประโยชนจากฟนจ านวน 70 คน หรอรอยละ 85.37 จากกลมตวอยาง 82 คน สวนดานพชหตถกรรม หรอไผเหยะนน มการใชประโยชนแค 27 คน หรอรอยละ 32.93 จากกลมตวอยางผทเคยเขาไปใชในประโยชนในของปา ทงนกลมตวอยางเพยงรอยละ 6.10 มการใชประโยชนจากปาชมชนในการหาน าผง หรอเพยง 5 คนจากกลมตวอยางทงหมด อยางไรกตามพชอาหารเปนประประเภททมการใชประโยชนเทากบการใชประโยชนจากฟน เปนจ านวนถง รอยละ 85.37 โดยพชอาหารทกลมตวอยางเขาไปเกบหาบอยไดแก หนอไม หนอหวาย ผกกด เปนตน สวนผลไม และสมนไพร มการใชประโยชนแตเพยงสวนนอยเทานน

การใชประโยชนในอนาคต พบวารอยละ 78.89 คดวาในอนาคตจะกลบมาใชอกครง ถดมา ใหความคดเหนวาไมแนใจวาในอนาคตจะเขามาใชประโยชน รอยละ 15.59 สวนกลมตวอยางเพยงรอยละ 5.56 ใหความคดเหนวาจะไมมาเขามาใชประโยชนในอนาคต ซงขอมลในการเขาใชประโยชนจากปาชมชนในอนาคตสอดคลองกบการเขาไปใชประโยชนจากปาชมชนในปจจบน

การใชประโยชนเพอการพกผอน กลมตวอยางรอยละ 65.56 เคยเขาไปใชปาชมชนเพอพกผอนผอนหยอนใจ สวนการเขาไปศกษาแหลงธรรมชาตในปาชมชนพบวามกลมตวอยางเพยง รอยละ 24.44 ทเคยเขาไปใชประโยชนในการใชปาชมชนเปนแหลงศกษาทางธรรมชาต

4.2.2 การประเมนมลคาราคาตลาดของผลผลตในรปแบบของของปา

ในการหามลคาราคาตลาดของผลผลตจากปา วดผลตอบแทนทเปนตวเงน เพอใหทราบถงมลคาจากการใชประโยชน ในชวงป 2558 ในสวนนจะค านวณโดยใชราคาตลาดของผลผลตจากปา

70

ชมชนบานนากอก คณกบปรมาณผลผลตทเกบหาไดจากปาชมชนบานนากอก โดยใชสมการทเคยกลาวไวในบทท 3

ปรมาณของผลผลตเกบหาไดจากปาชมชน คอ ปรมาณของปาแตละชนดทแตละครวเรอนเกบหาไดในรอบป ซงผลผลตในรปของปาทเกบหาม 9 ชนดไดแก ฟน พชหตถกรรม น าผง หนอไม หนอหวาย ผกกด เหด มะขม มะไฟ สมนไพร โดยใชราคาในทองถน ซงชนดของปามหนวยวดปรมาณทแตกตางกน และมปรมาณทเกบมาใชประโยชนในป 2558 ดงแสดงไดดงตารางท 4.8

ตารางท 4.8 ปรมาณของผลผลตจากการใชประโยชนของปาชมชนในป 2558

ชนดของผลผลต จากปา

จ านวนการเขาไปเกบหา (ครง)

ปรมาณทงหมดของกลมตวอยาง

ปรมาณเฉลยตอกลมตวอยางทใชประโยชนจากปา

ชมชน (82 ครวเรอน)

ปรมาณเฉลยตอ ครวเรอนทงหมด

ตอป (91 ครวเรอน)

1.ฟน 238 5830 กก. 71.10 กก. 64.07 กก.

2. พชหตถกรรม 142 854 ล า 10.41 ล า 9.38 ล า. 3. น าผง 7 19 ขวด 0.23 ขวด 0.21 ขวด

4. พชอาหาร - หนอไม - หนอหวาย - ผกกด - มะขม - มะไฟ - เหดปา - สมนไพร

982 200 460 32 20 141 8

2255 กก. 291 กก.

412.5 กก. 41.5 กก. 35 กก.

164.5 กก. 24 กก.

27.5 กก. 3.5 กก. 5.03 กก. 0.51 กก. 0.42 กก. 2.0 กก. 0.29 กก.

24.78 กก. 3.20 กก. 4.53 กก. 0.46 กก. 0.38 กก. 1.81 กก. 0.26 กก.

ทมา : จากการส ารวจ

มลคาผลผลตจากการใชประโยชนของปาชมชน ผลประโยชนรวมจากปรมาณของปาแตละชนดรวมกบราคาตลาดในทองถนตอหนวยแยกตามชนดของปาไดดงตารางท 4.9

71

ตารางท 4.9 มลคาของผลผลตจากการใชประโยชนของปาชมชนในป 2558

ชนดของผลผลตจากปา

ปรมาณรวมทงหมด ราคาตลาดตอ

หนวย

มลคาผลประโยชนรวมของกลม

ตวอยาง

มลคาผลประโยชนเฉลยตอกลมตวอยางทเขาใชในปาชมชน

(บาทตอป) 1. ฟน 5830 กก. 13.75 บาท/กก. 80,162.50 977.59 2. พชหตถกรรม 854ล า/3

= 284.66 แผน 135 บาท/แผน 38,429.10 468.65

3. น าผง 19 ขวด 325 บาท/ขวด 6,175 75.30 4. พชอาหาร - หนอไม - หนอหวาย - ผกกด - มะขม - มะไฟ - เหดปา - สมนไพร รวมพชอาหาร

2255 กก. 291 กก.

412.5 กก. 41.5 กก. 35 กก.

164.5 กก. 17 กก.

3216.5 กก.

15 บาท/กก. 25 บาท/กก. 20 บาท/กก.

27.5 บาท/กก. 25 บาท/กก. 85 บาท/กก.

-

33,825 7,275 8,250

1,141.25 875

13,982.50 -

65,348.75

412.50 88.72 100.61 13.92 10.67 170.52

- 796.94

ผลประโยชนรวมของของปาทกชนด 190,115.35 2,318.48

ทมา : จากการส ารวจ

หมายเหต

1. ราคาตอหนวยของผลผลตจากปาน ามาจากการสอบถามจากราคาของผลผลตในทองถน

2. ราคาฟนเทยบกบราคาถานไม จากการหาคาความแตกตางของพลงงานระหวางฟนและถาน โดยปรมาณพลงงานฟน 1 กโลกรม เทยบเทาพลงงานถานไม 0.55 กโลกรม ทงนราคาซอขายถานไมในอ าเภอบอเกลอเทากบ 25 บาทตอกโลกรม ดงนนราคาฟน 1 กโลกรมจงเทากบ 13.75 บาท

3. พชหตถกรรม จะน ามาแปรรปกอนขาย ซงในการท าทตากยา 1 อน จะใชไผเหย ประมาณ 2 – 3 ล า และขายในราคา 120 -150 บาท

72

- ฟน เปนเศษไมทพบโดยทวไปในปา ซงคนในพนทน ามาใชเปนเชอเพลงในครวเรอน มหนวยวดเปนกโลกรม มปรมาณรวม 5,830 กโลกรม เมอรวมกบราคาตลาด 13.75 บาทตอกโลกรม จะไดมลคาผลประโยชนรวม 80,162.50 บาท ซงเปนมลคาผลประโยชนรวมสงทสดในชนดของปาทงหมดจากกลมตวอยาง

- พชหตถกรรม ในพนทปาชมชนบานนากอกคอ ไผเหยะซงชาวบานนยมน ามาท าเปนสงของหตถกรรม มหนวยวดเปนล า ปรมาณรวมเทากบ 854 ล า ทงนการน าไผเหยะมาแปรรปเปนตากยา 1 อน จะใชไผเหยะประมาณ 3 ล า ประมาณเปนตากยาจ านวน 284.66 แผน น ามาคดกบราคาขายตอชน 135 บาท รวมเปนมลคาผลประโยชนรวมเทากบ 38,429.10 บาท

- น าผง มหนวยวดปรมาณเปนขวด จากการส ารวจ มกลมตวอยางเขามาใชเพยง 5 คน ปรมาณรวม 19 ขวด ประเมนดวยราคาตลาดทองถน 325 บาทตอขวด ท าใหมมลคาผลประโยชนรวมทงสน 6,175 บาท

- หนอไม เปนพชอาหารทพบในปาชมชมไดมากในฤดฝน ชาวบานนยมเกบหนอไมแลวน ามาแปรรปเพอเกบรกษาไวบรโภคในระยะยาว มปรมาณรวมเทากบ 2,255 กโลกรม ประเมนกบราคาตลาดทองถน 15 บาทตอกโลกรม จะไดมลคาผลประโยชนรวมเทากบ 33,825 บาท

- หนอหวาย คอล าตนออนของหวาย เปนพชอาหารทมลกษณะคลายหนอไม มรสฝาดขม กอนน ามาประกอบอาหารตองตมใหหายขมเสยกอนจงน ามาปรงเปนอาหารได มปรมาณรวมทเกบได 291 กโลกรม สวนราคาตลาดทองถนกโลกรมละ 25 บาท คดรวมกนเปนมลคาผลประโยชนรวม 7,275 บาท

- ผกกด พชอาหารทพบไดทวไปในปาชมชนบรเวณพนทลมน า หรอพนททมความชมน า พบไดในทกฤด โดยเฉพาะฤดฝน นยมน ายอดและใบออนมาทานเปนอาหาร มปรมาณรวมเทากบ 4,125 กโลกรม ราคาตลาดทองถนกโลกรมละ 20 บาท คดเปนมลคาผลประโยชนรวม 8,250 บาท

- มะขม เปนผลไมปาชนดหนงทมลกษณะคลายเมลดเกาลด มรสหอมมน โดยน ามาตมกอนรบประทาน ปรมาณทน ามาบรโภครวมทงสน 41.5 กโลกรม โดยราคาตลาดในทองถนเทากบ 27.5 บาท ตอกโลกรม คดเปนมลคาผลประโยชนรวมเทากบ 1,141.25 บาท

- มะไฟ ผลไมปาอกชนดทพบในปาชมชน โดยกลมอยางน ามาบรโภคเพยง 35 กโลกรม โดยราคาตลาดทองถน 25 ตอกโลกรม ประเมนเปนมลคาผลประโยชนรวมเทากบ 875 บาท

73

- เหดปา เชน เหดไขเหลอง เหดแดง เหดเผาะ เปนชนดของเหดปาทชาวบานนยมเกบมาบรโภคในครวเรอน ราคาตลาดตอกโลกรมอยท 85 บาท มปรมาณรวม 164.5กโลกรม มลคาผลประโยชนรวมเทากบ 13,982.50 บาท

- สมนไพร เชน ขง ขมน ตนดงลง ขมรางวาน มากระทบโรง ใบรอบแรบ เปนพชอาหารทมคณสมบตของยาอยดวย มปรมาณการใชประโยชนรวม 17 กโลกรม (ไมมการซอขาย)

มลคาผลประโยชนรวมทงหมดของกลมตวอยางทใชประโยชนจากปาชมชนจงเทากบ 190,115.35 บาท และมลคาผลประโยชนเฉลยตอครวเรอนตอปทใชเทากบ 2,318.48 บาท

4.3 การศกษาความคดเหนการตงกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก, การวเคราะหขอมลความเตมใจจายในการอนรกษปาชมชนฯ และปจจยทก าหนดความเตมใจจาย

4.3.1 การศกษาความคดเหนการตงกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก

ตารางท 4.10 ความคดเหนการตงกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก

ความคดเหน ผทอาศยในหมบานนากอก ผทไมไดอาศยในหมบานนากอก

จ านวน(คน) รอยละ จ านวน(คน) รอยละ

ไมเหนดวย 27 30 34 11.33

- เพราะหนวยงานภาครฐมงบประมาณเพยงพอในการดแลรกษาปาอยแลว

7 7.78 3 1.00

- เพราะรายไดครอบครวไมเพยงพอจาย 13 14.44 9 3.00

- เพราะไมเชอวาการจดตงโครงการฯ จะชวยดแลรกษาปาชมชนไดจรง 6 6.67 17 5.67

- เพราะการอนรกษปาชมชนไมมคาหรอผลประโยชนตอทาน

1 1.11 5 1.67

- เหตผลอน ๆ - - - -

เหนดวย 63 70 266 88.67

- เพราะการอนรกษปาไมเปนหนาทของประชาชนคนไทยทกคน 20 22.22 122 40.67

74

ตารางท 4.10 ความคดเหนการตงกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก (ตอ)

ความคดเหน ผทอาศยในหมบานนากอก ผทไมไดอาศยในหมบานนากอก

จ านวน(คน) รอยละ จ านวน(คน) รอยละ

- เพราะคาดหวงวาการมโครงการฯ จะท าใหปาไมโดยรวมมจ านวนเพมขน

7 7.78 75 25.00

- เพราะลกหลานจะไดใชประโยชนในอนาคต

36 40.00 67 22.33

- เหตผลอน ๆ - เพราะเปนแหลงตนน า - สรางแรงจงใจในการอนรกษ

- - 2 0.67

รวม 90 100 300 100

ทมา : จากการส ารวจ

การสอบถามความคดเหนการตงกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก วากลมตวอยางเหนดวยกบกองทนฯ ดงกลาวหรอไม สรปผลไดโดยแบงตามกลมตวอยาง ดงตารางท 4.10

การตงกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอกของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก จ านวน 63 ตวอยาง หรอรอยละ 70 เหนดวยกบโครงการการตงกองทนฯ ดงกลาว เหตผลทไดรบเลอกมากทสดคอ เพราะลกหลานจะไดใชประโยชนในอนาคต รอยละ 40.00 เหตผลถดมาไดแก เพราะการอนรกษปาไมเปนหนาทของประชาชนคนไทยทกคน และเพราะคาดหวงวาโครงการการจดตงกองทนฯ จะท าใหปาไมโดยรวมมจ านวนเพมขน คดเปนรอยละ 22.22 และ รอยละ 7.78 ตามล าดบ สวนกลมตวอยางจ านวน 27 ตวอยางหรอรอยละ 30 ทไมเหนดวยกบการจดตงกองทนฯ เหตผลทไดรบเลอกมาทสด ไดแก เพราะรายไดครอบครวไมเพยงพอจาย รอยละ 14.44 รองลงมาไดแก เพราะหนวยงานภาครฐมงบประมาณเพยงพอในการดแลรกษาปาอยแลว เพราะไมเชอวาการจดตงโครงการฯ จะชวยดแลรกษาปาชมชนไดจรง และเพราะการอนรกษปาชมชนไมมคาหรอผลประโยชนตอทาน คดเปนรอยละ 7.78, รอยละ 6.67 และรอยละ 1.11 ตามล าดบ

การตงกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอกของกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก จ านวน 266 ตวอยาง หรอรอยละ 88.67 เหนดวยกบการตงกองทนฯ ดงกลาว เหตผลทไดรบเลอกมากทสดคอ เพราะการอนรกษปาไมเปนหนาทของประชาชนคนไทยทกคน รอยละ 40.67

75

เหตผลถดมาไดแก เพราะคาดหวงวาการมโครงการฯ จะท าใหปาไมโดยรวมมจ านวนเพมขน และเพราะลกหลานจะไดใชประโยชนในอนาคต คดเปนรอยละ 25.00 และรอยละ 22.33 ตามล าดบ สวนกลมตวอยางจ านวน 34 ตวอยางหรอรอยละ 11.33 ทไมเหนดวยกบการจดตงกองทน เหตผลทไดรบเลอกมาทสดไดแก เพราะไมเชอวาการจดตงโครงการฯ จะชวยดแลรกษาปาชมชนไดจรง รอยละ 5.67 รองลงมาไดแก เพราะรายไดครอบครวไมเพยงพอจาย เพราะการอนรกษปาชมชนไมมคาหรอผลประโยชนตอทาน และเพราะหนวยงานภาครฐมงบประมาณเพยงพอในการดแลรกษาปาอยแลว คดเปนรอยละ 3.0, รอยละ 1.67 และรอยละ 1.0 ตามล าดบ

กลมตวอยางทงสองกลมมแนวโนมเหนดวยกบการตงกองทนฯ มากกวาไมเหนดวย แตเหตผลทไดรบเลอกมากทสดแตกตางกนโดยผทอาศยในหมบานนากอกทเหนดวยกบการจดตงกองทนฯ เพราะวาลกหลานจะไดใชประโยชนในอนาคต ซงแตกตางกบผทไมไดอาศยในหมบาน นากอกทเหนดวยกบการจดตงกองทนฯ เพราะการอนรกษปาไมเปนหนาทของประชาชนคนไทยทกคน ทงนกลมตวอยางผทอาศยมกมการพงพาปาชมชนมากกวา กลมทไมไดอาศยทมองวาเปนหนาททควรจะชวยอนรกษมากกวาเพอใชในอนาคต อยางไรกตามเหตผลส าหรบการไมเหนดวยในการจดตงกองทนฯของผทอาศยในหมบานนากอกไดแก รายไดครอบครวไมเพยงพอจาย สอดคลองกบรายไดของกลมครวเรอนทมรายไดเฉลยครวเรอนนอย สวนกลมผทไมไดอาศยในหมบานนากอกทไมเหนดวยเพราะไมเชอวาการจดตงกองทนฯ จะชวยดแลปาชมชนไดจรง

4.3.2 ราคาเรมตนทเสนอและค าตอบจากการเสนอราคาครงแรก

กลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก

ตารางท 4.11 สดสวนจ านวนตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกทตอบรบและปฏเสธจายเงนจากจ านวนเรมตน

หนวย : คน (รอยละเมอเทยบกบจ านวนรวมในจ านวนเรมตน)

จ านวนทสอบถามครงแรก (บาทตอป) ตอบรบ ปฏเสธ รวม

20 25

(83.33) 5

(16.67) 30

(100)

50 18 (60)

12 (40)

30 (100)

76

ตารางท 4.11 สดสวนจ านวนตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกทตอบรบและปฏเสธจายเงนจากจ านวนเรมตน (ตอ)

หนวย : คน (รอยละเมอเทยบกบจ านวนรวมในจ านวนเรมตน) จ านวนทสอบถามครงแรก (บาทตอป) ตอบรบ ปฏเสธ รวม

110 12 (40)

18 (60)

30 (100)

รวม 55 (61.11)

35 (38.89)

90 (100)

ทมา : จากการส ารวจ

เพอสอบถามความเตมใจจายของการอนรกษปาชมชน ผศกษาไดสมมตเหตการณวาจะมการจดตงกองทนอนรกษปาชมชน เพอสอบถามความเตมใจจายของผตอบแบบสอบถามวามความเตมใจจายในชวงใด หรอไมมความเตมใจจายเลย โดยผศกษาไดเสนอระดบความเตมใจจายจ านวน 20, 50 และ 110 บาทตอป ตามล าดบ ซงผลการศกษาพบวา

ในชวงระดบความเตมใจจาย 20 บาทตอป มผตอบรบรอยละ 83.33 และผปฏเสธ รอยละ 16.67 ส าหรบในชวงระดบความเตมใจจาย 50 บาทตอป มผตอบรบรอยละ 60 ผปฏเสธ รอยละ 40 สวนในชวงระดบความเตมใจจาย 110 บาทตอป มผตอบรบรอยละ 40 และมผปฏเสธ รอยละ 60

ประเดนจ านวนตวอยางทตอบรบและปฏเสธทจะจายเงนจากจ านวนเรมตนของกลมตวอยาง มผตอบรบในชวงระดบความเตมใจจาย 20 บาทตอป และ 50 บาทตอป มากกวาชวงระดบความเตมใจจาย 110 บาทตอป โดยชวงระดบความเตมใจจาย 20 บาทตอป มผตอบรบมากทสด สวนในชวงระดบความเตมใจจาย 110 บาทตอป มผปฏเสธมากทสด จะเหนวาราคาเสนอเรมตนทเพมขนจะท าใหกลมตวอยางตอบรบนอยลง และปฏเสธมากขนเมอเทยบกบระดบราคาเสนอ

77

กลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก

ตารางท 4.12 สดสวนจ านวนตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอกทตอบรบและปฏเสธจายเงนจากจ านวนเรมตน

หนวย : คน (รอยละเมอเทยบกบจ านวนรวมในจ านวนเรมตน) จ านวนทสอบถามครงแรก (บาทตอป) ตอบรบ ปฏเสธ รวม

50 55

(73.33) 20

(26.67)

75 (100)

100 48

(64.00) 27

(36.00) 75

(100)

250 27

(36.00) 48

(64.00) 75

(100)

500 17

(22.67) 58

(77.33) 75

(100)

รวม 147

(49.00) 153

(51.00) 300 (100)

ทมา : จากการส ารวจ

เพอสอบถามความเตมใจจายของการอนรกษปาชมชน ผศกษาไดสมมตเหตการณวาจะมการจดตงกองทนอนรกษปาชมชน เพอสอบถามความเตมใจจายของผตอบแบบสอบถามวามความเตมใจจายในชวงใด หรอไมมความเตมใจจายเลย โดยผศกษาไดเสนอระดบความเตมใจจายจ านวน 50, 100, 250 และ 500 บาทตอป ตามล าดบ ซงผลการศกษาพบวา

ในชวงระดบความเตมใจจาย 50 บาทตอป มผตอบรบรอยละ 73.33 และผปฏเสธ รอยละ 26.67 ตอมาในชวงระดบความเตมใจจาย 100 บาทตอป มผตอบรบ รอยละ 64 และผปฏเสธ รอยละ 36 ส าหรบชวงระดบความเตมใจจาย 250 บาทตอป มผตอบรบรอยละ 36และผปฏเสธ รอยละ 64 สวนชวงความเตมใจจาย 500 บาทตอป มผตอบรบรอยละ 22.67 และผปฏเสธ รอยละ 77.33

ประเดนจ านวนตวอยางทตอบรบและปฏเสธทจะจายเงนจากจ านวนเรมตนของกลมตวอยาง มผตอบรบในชวงระดบความเตมใจจาย 50 บาทตอป และ100 บาทตอป มากกวาชวงระดบ

78

ความเตมใจจาย 250 บาทตอป และ 500 บาทตอป โดยชวงระดบความเตมใจจาย 50 บาทตอป มผตอบรบมากทสด สวนในชวงระดบความเตมใจจาย 500 บาทตอป มผปฏเสธมากทสด

4.3.3 ราคาเรมตนทเสนอและค าตอบจากการเสนอราคาสองครง

กลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก

ตารางท 4.13 สดสวนจ านวนตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกแบงตามลกษณะความเตมใจจายเสนอราคาสองครง

หนวย : คน (รอยละเมอเทยบกบจ านวนรวมในจ านวนเรมตน)

จ านวนทสอบถามครงแรก (บาทตอป)

ลกษณะความเตมใจจาย

เตมใจ ,เตมใจ

เตมใจ, ไมเตมใจ

ไมเตมใจ, เตมใจ

ไมเตมใจ, ไมเตมใจ

รวม

20

19 (63.33)

6 (20.00)

0 (0)

5 (16.67)

30 (100)

50 9

(30.00) 9

(30.00) 3

(10.00) 9

(30.00) 30

(100)

110 8

(26.67) 4

(13.33) 1

(3.33) 17

(56.67) 30

(100)

รวม 36

(40.00) 19

(21.11) 4

(4.44) 31

(34.45) 90

(100)

ทมา : จากการส ารวจ

การศกษาระดบมลคาความเตมใจจายเพอสนบสนนกองทนฯ โดยค าถามปลายเปดสองครง หรอ Double Bounded Closed-Ended โดยมลคาทไดจะขนอยกบคาต าสด และสงสดแตกตางกนไปตามระดบราคาทใชเสนอครงแรกตอจานวนเงนเรมตน (Initial Bid) 3 คา ไดแก 20, 50 และ 110 บาทตอป และก าหนดใหคาเสนอถดมา (Follow-up Bids) เมอกลมตวอยางตอบยอมรบและปฏเสธในครงแรก มความหางของคาความเตมใจจายชวงละ 10, 20 และ 40 บาทตอป ตามล าดบตอจ านวนเรมตนขางตน สรปไดดงตารางท 4.13

79

ในชวงระดบความเตมใจจาย 20 บาทตอป มผทตอบเตมใจ, เตมใจมากทสด รอยละ 63.33 ผทตอบเตมใจ, ไมเตมใจ รอยละ 20 และผทตอบไมเตมใจ, ไมเตมใจ รอยละ 16.67 และไมมผทตอบไมเตมใจ, เตมใจเลย

ในชวงระดบความเตมใจจาย 50 บาทตอป มผทตอบเตมใจ, เตมใจ ผทตอบเตมใจ, ไมเตมใจ และผทตอบไมเตมใจ, ไมเตมใจ มเทา ๆ กน คอ รอยละ 30 สวนทเหลอเปนผทตอบไมเตมใจ, เตมใจ รอยละ 10

ในชวงระดบความเตมใจจาย 110 บาทตอป มผทตอบไมเตมใจ, ไมเตมใจ มากทสด รอยละ 56.67 รองลงมาเปนผทตอบเตมใจ, เตมใจ และผทตอบเตมใจ, ไมเตมใจ รอยละ 26.67 และรอยละ 13.33 ตามล าดบ สวนผทตอบไมเตมใจ, เตมใจ มนอยทสด รอยละ 3.33

ประเดนจ านวนตวอยางแบงตามลกษณะความเตมใจจายของกลมตวอยาง ในชวงระดบความเตมใจจาย 20 บาทตอป และ 50 บาทตอป กลมตวอยางมแนวโนมในการตอบเตมใจ, เตมใจ มากทสดเหมอนกน แตเมอชวงราคาสงขน ค าตอบทไดมการเปลยนแปลงจากเดม โดยในชวงระดบความเตมใจจาย 110 บาทตอป กลมตวอยางมแนวโนมในการตอบไมเตมใจ, ไมเตมใจ มากทสด

กลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก

ตารางท 4.14 สดสวนจ านวนตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอกแบงตามลกษณะความเตมใจจายเสนอราคาสองครง

หนวย : คน (รอยละเมอเทยบกบจ านวนรวมในจ านวนเรมตน)

จ านวนทสอบถามครงแรก (บาทตอป)

ลกษณะความเตมใจจาย เตมใจ ,เตมใจ

เตมใจ, ไมเตมใจ

ไมเตมใจ, เตมใจ

ไมเตมใจ, ไมเตมใจ

รวม

50 47

(62.66) 8

(10.67) 3

(4.00) 17

(22.67) 75

(100)

100 31

(41.33) 17

(22.67) 11

(14.67) 16

(21.33) 75

(100)

250 19

(25.33) 8

(10.67) 11

(14.67) 37

(49.33) 75

(100)

80

ตารางท 4.14 สดสวนจ านวนตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอกแบงตามลกษณะความเตมใจจายเสนอราคาสองครง (ตอ)

หนวย : คน (รอยละเมอเทยบกบจ านวนรวมในจ านวนเรมตน)

จ านวนทสอบถามครงแรก (บาทตอป)

ลกษณะความเตมใจจาย เตมใจ ,เตมใจ

เตมใจ, ไมเตมใจ

ไมเตมใจ, เตมใจ

ไมเตมใจ, ไมเตมใจ

รวม

500 8

(10.67) 9

(12.00) 10

(13.33) 48

(64.00) 75

(100)

รวม 105 (35)

42 (14.00)

35 (11.67)

118 (39.33)

300 (100)

ทมา : จากการส ารวจ

การศกษาระดบมลคาความเตมใจจายเพอสนบสนนกองทนฯ โดยค าถามปลายเปดสองครง หรอ Double Bounded Closed-Ended โดยมลคาทไดจะขนอยกบคาต าสด และสงสดแตกตางกนไปตามระดบราคาทใชเสนอครงแรกตอจานวนเงนเรมตน (Initial Bid) 4 คา ไดแก 50, 100, 250 และ 500 บาทตอป และก าหนดใหคาเสนอถดมา (Follow-up Bids) เมอกลมตวอยางตอบยอมรบและปฏเสธในครงแรก มความหางของคาความเตมใจจายชวงละ 25, 50, 100 และ 200 บาทตอป ตามล าดบตอจ านวนเรมตนขางตน สรปไดดงตารางท 4.14

ในชวงระดบความเตมใจจาย 50 บาทตอป มผทตอบเตมใจ, เตมใจมากทสด รอยละ 62.66 รองลงมาคอผทตอบไมเตมใจ, ไมเตมใจ และผทตอบเตมใจ, ไมเตมใจ รอยละ 22.67 และ รอยละ 10.67 ตามล าดบ และมผทตอบไมเตมใจ, เตมใจนอยทสด รอยละ 4

ในชวงระดบความเตมใจจาย 100 บาทตอป มผทตอบเตมใจ, เตมใจมากทสด รอยละ 41.33 รองลงมาคอผทตอบเตมใจ, ไมเตมใจ และผทตอบไมเตมใจ, ไมเตมใจ โดยมสดสวนไลเลยกนทรอยละ 22.67 และรอยละ 21.33 ตามล าดบ ส าหรบมผทตอบไมเตมใจ, เตมใจ มนอยทสด รอยละ 14.67

ในชวงระดบความเตมใจจาย 250 บาทตอป มผทตอบไมเตมใจ, ไมเตมใจ มากทสด รอยละ 49.33 รองลงมาเปนผทตอบเตมใจ, เตมใจ และผทตอบไมเตมใจ, เตมใจ รอยละ 25.33 และรอยละ 14.67 ตามล าดบ ทเหลอเปนผทตอบเตมใจ, ไมเตมใจ รอยละ 10.67

81

ในชวงระดบความเตมใจจาย 500 บาทตอป มผทตอบไมเตมใจ, ไมเตมใจ มากทสด รอยละ 64 รองลงมาเปนผทตอบไมเตมใจ, เตมใจ และผทตอบเตมใจ, ไมเตมใจ รอยละ 13.33 และรอยละ 12 ตามล าดบ ส าหรบผทตอบเตมใจ, เตมใจ มนอยทสด รอยละ 10.67

ประเดนจ านวนตวอยางแบงตามลกษณะความเตมใจจายของกลมตวอยาง ในชวงระดบความเตมใจจาย 50 บาทตอป และ 100 บาทตอป ซงเปนชวงราคาทไมสงมาก กลมตวอยางมแนวโนมในการตอบเตมใจ , เตมใจ มากทสดเหมอนกน แตเมอชวงราคาสงขน ค าตอบจงมการเปลยนแปลงไป โดยในชวงระดบความเตมใจจาย 250 บาทตอป และ 500 บาทตอป กลมตวอยางมแนวโนมในการตอบไมเตมใจ, ไมเตมใจ มากทสด

4.3.4 การศกษาความคดเหนในการสนบสนนกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก

ในรปแบบอน ๆ

ตารางท 4.15 ความคดเหนในการสนบสนนกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอกในรปแบบอน ๆ ของกลมผตอบแบบสอบถาม

ประเภทกจกรรม ผทอาศยในหมบานนากอก ผทไมไดอาศยในหมบานนากอก

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ ไมยนดทจะสนบสนนเลย 7 7.78 22 7.33 สนบสนนดวยการเปนอาสาสมคร เชน ชวยในการปลกและดแลรกษาปา

76 84.44 164 54.67

สนบสนนดวยการจดหาวสดอปกรณเกยวกบการปลกและดแลรกษาปา

19 21.11 96 32.00

สนบสนนดวยการประชาสมพนธโครงการฯ 23 25.56 113 37.67

สนบสนนในรปแบบอน ๆ - ประสานกบทมวจยและบรการวชาการแมโจ

- - 1 0.33

ทมา : จากการส ารวจ

การสนบสนนกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอกในรปแบบอน ๆ นอกเหนอจากการสนบสนนเปนเงนตรา เชน การเปนจตอาสาในการลงมอปลก ดแลปา การจดหาวสดอปกรณ และการประชาสมพนธโครงการฯ สามารถสรปผลไดโดยแบงตามกลมตวอยางดงน

82

กลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก พบวาการสนบสนนดวยการเปนอาสาสมคร เชน ชวยในการปลกและดแลรกษาปานน เปนประเภทกจกรรมทกลมตวอยางใหความเตมใจในการสนบสนนนอกเหนอจากเงนตรามากทสดคอ 76 คน หรอรอยละ 84.44 รองลงมาไดแก สนบสนนดวยการประชาสมพนธโครงการฯ และ สนบสนนดวยการจดหาวสดอปกรณเกยวกบการปลกและดแลรกษาปา รอยละ 25.56 และรอยละ 21.11 ตามล าดบ สวนกลมตวอยางจ านวน 7 คน คดเปนรอยละ 7.78 ไมยนดทจะสนบสนนเลย

กลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก มประเภทกจกรรมทใหความเตมใจสนบสนนนอกเหนอจากเงนมากทสด ไดแก การสนบสนนดวยการเปนอาสาสมคร เชน ชวยในการปลกและดแลรกษาปา จ านวน 159 คน คดเปนรอยละ 53 ถดมาคอสนบสนนดวยการประชาสมพนธโครงการฯ สนบสนนดวยการจดหาวสดอปกรณเกยวกบการปลกและดแลรกษาปา และสนบสนนในรปแบบอน ๆ รอยละ 37.67, รอยละ 31.67 และรอยละ 0.33 ตามล าดบ ส าหรบกลมตวอยางทไมยนดทจะสนบสนนเลยมจ านวน 22 คน หรอรอยละ 7.33

โดยกลมตวอยางทงสองกลมนน ใหการสนบสนนดวยการเปนอาสาสมคร เชน ชวยในการปลกและดแลรกษาปา มความเตมใจทจะสนบสนนมากทสดเหมอนกน แตกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกจะมมากกวากลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก เนองจากการสนบสนนดวยการเปนอาสาสมคร ใชความรวมมอในกจกรรม เชนเดยวกบการสนบสนนดวยการประชาสมพนธ ทเปนกจกรรมทกลมตวอยางสนบสนนนรองลงมา อาจเปนเพราะทงสองกจกรรมไมมคาใชจาย เหมอนกจกรรมสนบสนนดวยการจดหาวสดอปกรณเกยวกบการปลกและดแลรกษาปา ซงทงสองกลมตวอยางเลอกทจะสนบสนนนอยทสด เพราะวสดอปกรณอาจมคาใชจายตามมา

4.3.5 การวเคราะหขอมลผลการศกษาปจจยทก าหนดความเตมใจจาย

จากการวเคราะหขอมลโดยการประมาณคาโดย Interval Regression Model พบวาปจจยทผลตอความเตมใจจายใหกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก แบงผลการศกษาตามกลมตวอยางดงน

83

กลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก

ตารางท 4.16 ปจจยทก าหนดมลคาความเตมใจจายของผทอาศยในหมบานนากอก

ตวแปร คาสมประสทธ คาคลาดเคลอน

มาตรฐาน คา P-Value

Gender : เพศชาย 16.4081* 8.4836 0.053

Age : อาย -0.5162 0.6396 0.420 Status สถานภาพ Status1: โสด (กลมอางอง) Status2: สมรส Status3: อน ๆ (หมาย, อยาราง)

9.3823 30.157

13.8820 18.9885

0.499 0.112

Addition Occupation อาชพเสรม -3.2207 9.2593 0.728

Family Size จ านวนสมาชกในครวเรอน 6.9135** 3.4779 0.047 Income รายไดครวเรอนตอป 41.9733*** 8.6148 0.000

Education ระดบการศกษา Education1 : ไมไดเรยน (กลมอางอง) Education2 : ประถมศกษา Education3 : มธยมศกษา,ปวช,ปวส. Education4 : ปรญญาตร

-13.1403 -25.2293 -10.0968

11.1116 16.4971 26.5896

0.237 0.126 0.704

Land: การถอครองทดน -5.4710 10.5689 0.605 Use: การเขาใชประโยชนในปาชมชน -23.3777 16.745 0.163 Time: ระยะเวลาทเขาใชประโยชน 0.7400** 0.2981 0.013

Average Knowledge :คาเฉลยความรความเขาใจของปาชมชน

0.0037 7.0905 1.000

Average Concern :คาเฉลยความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาต

-8.4979 8.4513 0.315

Action : การรวมกจกรรมเกยวกบปาไม 19.3740 16.1628 0.231

Change : การเปลยนแปลงปาชมชนเปนสาธารณปโภค สาธารณปการ

3.7551 8.6705 0.665

คาคงท (Constant term) 31.7452

ทมา : จากการประมวลผลโดยโปรแกรม STATA 14

84

หมายเหต: *** หมายถง มนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 99 ** หมายถง มนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 * หมายถง มนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 90

ในการประมาณคาความเตมใจจายจากแบบจ าลองแบบชวงของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก พบวาปจจยทมผลตอความเตมใจจายในกองทนฯ ทมนยส าคญทางสถต ไดแก เพศชาย, จ านวนสมาชกในครวเรอน, รายไดครวเรอนตอป และระยะเวลาในการเขาไปใชประโยชนในปาชมชน ดงตารางท 4.16 ทงนไดแยกพจารณาออกเปนปจจยตาง ๆ ดงน

เพศชาย (Gender) ตวแปรเพศชายมความสมพนธในทศทางเดยวกนกบความเตมใจจายเพอกองทนฯ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 90 หมายความวากลมตวอยางผทอาศยทเปนเพศชายมความเตมใจจายมากกวาเพศหญง ทงนอาจเปนเพราะ เพศชายอาจมการเขาไปใชประโยชนในปาชมชนมากกวาเพศหญง จงมความเตมใจจายทมากกวาสอดคลองกบงานของณฐดนย สนธนนทน (2556) ทเพศชายมความเตมใจจายมากกวาเพศหญง เนองจากการเขาไปเกบหาของปามากกวาเพศหญง

จ านวนสมาชกในครวเรอน (Family Size) ของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก มความสมพนธในทศทางเดยวกบความเตมใจจายเพอกองทนฯ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 90 หมายความวา กลมตวอยางทมจ านวนสมาชกในครวเรอนมากกวามแนวโนมวาจะเตมใจจายมากกวากลมตวอยางทมจ านวนสมาชกในครวเรอนนอยกวา เนองจากการมสมาชกในครวเรอนทมากขนมการพงพาการใชประโยชนจากปาชมชนมากกวา การเขาไปหาแหลง ฟน แหลงอาหารทมากกวากลมตวอยางทมสมาชกในครวเรอนนอย จงอาจสงผลใหมเตมใจจายทสงกวา สอดคลองกบผลการศกษาของ Alemu Mekonnen (2000) และณฐดนย สนธนนทน (2552) ทขนาดของครวเรอนเปนปจจยทมผลตอความเตมใจจายเพอปาชมชนของกลมตวอยาง แตในกรณของณฐดนย เปนความเตมใจจายคาธรรมเนยมในการเขาใชประโยชนในปาชมชน อยางไรกตามแสดงใหเหนวากลมตวอยางองจ านวนสมาชกในครวเรอนในการจายทเพมขน

รายไดครวเรอนตอป (Income) รายไดของครวเรอนตอปของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก มความสมพนธในทศทางเดยวกบความเตมใจจายเพอกองทนฯ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 99 หมายความวา รายไดครวเรอนตอปมากท าใหมความเตมใจทเพมขนดวย ซงงานวจยสวนใหญ ทงพชญศภร วสทธ (2552), Alemu Mekonnen (2000) และวราวธ สวรรณรตน (2549) พบวาปจจยทางดานรายไดครวเรอนนเปนปจจยหนงทมผลตอการก าหนดมลคา

85

ระยะเวลาการเขาไปเกบหาของปา (Time) ตวแปรระยะเวลาการเขาไปเกบหาของปามความสมพนธในทศทางเดยวกบความเตมใจเพอกองทนฯ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 หมายความวากลมตวอยางทใชระยะเวลาการเขาไปเกบหาของปา ในเวลาทมากกวา จะมแนวโนมทจะมความเตมใจจายเพอกองทนฯ มากกวากลมตวอยางทใชระยะเวลานอยกวา อาจเปนเพราะเขาไปใชประโยชนในปาชมชนทมากกวา อาจตระหนกถงการอนรกษตอทรพยากรธรรมชาตทมากกวา ทงนตวแปรระยะเวลาการเขาไปเกบหาของปา มคาสมประสทธเทากบ0.74 หมายถง ถาเวลาในการเกบหาของปาเพมขน 1 นาท กลมตวอยางจะเตมใจจายเพมขน 0.74 บาท

อยางไรกตามเมอมการปรบเปลยนตวแปรบางตวเชน ระดบการศกษาซงเปนตวแปรหน เปลยนเปนจ านวนปทไดรบการศกษาโดยประมาณจ านวนปจากระดบการศกษาในชวงนน ๆ พบวาปจจยทก าหนดมลคาความเตมใจจายนนยงคงเปนตวแปรเชนเดยวกบตวแปรขางตน (รายละเอยดในภาคผนวก)

ผทอาศยทไมไดอาศยในหมบานนากอก

ตารางท 4.17 ปจจยทก าหนดมลคาความเตมใจจายของผทไมไดอาศยในหมบานนากอก

ตวแปร คาสมประสทธ คาคลาดเคลอน

มาตรฐาน คา P-Value

Gender : เพศชาย 42.6916** 19.4519 0.028 Age : อาย 3.2174*** 1.1631 0.006 Status สถานภาพ Status1: โสด (กลมอางอง) Status2: สมรส Status3: อน ๆ (หมาย, อยาราง)

-3.1136 -4.9698

24.5080 52.7666

0.899 0.925

Income รายไดครวเรอนตอป Income1 : ไมเกน 120,000 บาท (กลมอางอง) Income2 : 120,001 – 240,000 บาท Income3 : 240,001 – 360,000 บาท Income4 : 360,001 – 480,000 บาท Income5 : 480,001 – 600,000 บาท

-12.2151 7.6076

-45.8771 2.0896

33.4931 35.2597 40.0406 39.7629

0.715 0.829 0.252 0.958

86

ตารางท 4.17 ปจจยทก าหนดมลคาความเตมใจจายของผทไมไดอาศยในหมบานนากอก (ตอ)

ตวแปร คาสมประสทธ คาคลาดเคลอน

มาตรฐาน คา P-Value

Income6 : ตงแต 600,001 บาท 13.7513 37.8879 0.717

Education ระดบการศกษา Education1 : ไมไดเรยน (กลมอางอง) Education2 : ประถมศกษา Education3 : มธยมศกษา,ปวช,ปวส. Education4 : ปรญญาตร Education5 : สงกวาปรญญาตร

47.79867 112.7357* 141.7318** 158.1122**

58.7547 58.50671 62.3233 69.003

0.416 0.054 0.023 0.022

Related ความเกยวของในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน Related1 : ภมล าเนา (กลมอางอง) Related2 : ท างาน Related3 : ทองเทยว

10.8795 15.8743

29.8056 31.8290

0.715 0.618

Average Knowledge :คาเฉลยความรความเขาใจของปาชมชน

14.8002 10.7523 0.169

Average Concern :คาเฉลยความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาต

17.1317 17.7529 0.335

Action : การรวมกจกรรมเกยวกบปาไม -33.6107* 19.5625 0.086

Change : การเปลยนแปลงปาชมชนเปนสาธารณปโภค สาธารณปการ

1.1882 25.5742 0.963

คาคงท (Constant term) -205.3589

ทมา : จากการประมวลผลโดยโปรแกรม STATA 14 หมายเหต: *** หมายถง มนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 99 ** หมายถง มนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 * หมายถง มนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 90

ในการประมาณคาความเตมใจจายจากแบบจ าลองแบบชวงของกลมตวอยางผทไม ไดอาศยในหมบานนากอก พบวาปจจยทมผลตอความเตมใจจายในกองทนฯ ทมนยส าคญทางสถตท

87

ไดแก เพศชาย, อายและจ านวนปในการศกษา ดงตารางท 4.17 ทงนไดแยกพจารณาออกเปนปจจยตาง ๆ ดงน

เพศชาย (Gender) ตวแปรเพศชายมความสมพนธในทศทางเดยวกนกบความเตมใจจายเพอกองทนฯ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 หมายความวากลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอกทเปนเพศชายมความเตมใจจายมากกวาเพศหญง ทงนอาจเปนเพราะ เพศชายอาจเคยเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไมมากกวา เชน กจกรรมเดนปา การตงแคมปปง ซงอาจจะมความตระหนกตอการอนรกษทรพยากรธรรมชาตมากกวาเพศหญง สอดคลองกบงานของ ณฐดนย สนธนนทน (2556) ทเพศชายมความเตมใจจายมากกวาเพศหญง เนองจากการเขาไปเกบหาของปามากกวาเพศหญง

อาย (Age) ตวแปรอาย มความสมพนธในทศทางเดยวกนกบความเตมใจจายเพอกองทนฯ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 99 หมายความวากลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอกทมอายมากกวาจะมแนวโนมทจะจายมากกวาผทมอายนอย ซงแตกตางจากงานของภทรกนย นาคะวรพนธ (2556) ทพบวาผทมอายมากกวาจะมความเตมใจจายทลดลง

ระดบการศกษา (Education) พบวา ระดบการศกษาตงแตมธยมศกษาขนไป มความสมพนธในทศทางเดยวกบเปนไปในทศทางเดยวกนกบความเตมใจจายเพอกองทนอยางมนยส าคญทางสถต หมายความวาผมการศกษาทสงขนจะมความเตมใจจายทสงขนไปดวย สอดคลองกบงานของพชญศภร วสทธ (2552) และนพจตร เหลอชอสร (2546)

การรวมกจกรรมเกยวกบปาไม (Action) พบวาตวแปรการเขารวมกจกรรมเกยวกบปาไมของกลมตวอยางผท ไมไดอาศยในหมบานนากอกมคาสมประสทธ เทากบ -33.6107 ซ งความสมพนธเปนไปในทศทางตรงกนขามกบความเตมใจจายเพอกองทนฯ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 90 หมายความวา ถากลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอกเขารวมกจกรรมเกยวกบปาไม มลคาความเตมใจจายเพอกองทนฯ จะลดลงเทากบ 33.61 บาท มขอสงเกตวาการเขารวมกจกรรมเกยวกบปาไม อาจท าใหกลมตวอยางมความเตมใจจายทเพมขน แตการศกษาในครงนพบวา กลมตวอยางมความเตมใจจายทลดลง อาจเปนเพราะ กจกรรมเกยวของกบปาไม เชน ปลกปา และสรางฝาย ซงเปนกจกรรมทกลมตวอยางเขารวมมากทสดนน เปนกจกรรมทอนรกษปาไมอยแลว จงมความเปนไปไดวา กลมตวอยางไดสนบสนนการอนรกษปาไมจากการท ากจกรรมแลว จงไมมความเตมใจจายในกองทนเพอการอนรกษปาชมชนบานนากอก

เชนเดยวกบการหาปจจยความเตมใจจายของผทอาศยในหมบานนากอก ผศกษาไดเปลยนแปลงตวแปรจากตวแปรเชงคณภาพ เปนตวแปรเชงปรมาณ ไดแก ตวแปรรายได ทใชคากลาง

88

ของชวงรายไดตอปทถามผตอบแบบสอบถาม แลวประมวลผลใหม พบวาตวแปรการเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไม ไมมมผลตอความเตมใจจาย (รายละเอยดในภาคผนวก)

4.3.6 การประมาณคาความเตมใจจาย

การประมาณคาเฉลยของความเตมใจจายของทงสองกลมตวอยางค านวณไดโดยใชคาสมประสทธทประมาณการจากตารางท 4.18 และ 4.19 และคาเฉลยของแตละตวแปรจากตารางท 4.1 โดยอาศยสมการตอไปน

กลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก = + 1Gender + 2Age + 3.1Status2 + 3.2Status3 + 4Addition Occupation + 5FamilySize + 6Income + 7.1Education2 + 7.2Education3 + 7.3Education4 + 7.4Education5 + 8Land + 9Use + 10Time + 11 Knowledge + 12Concern + 13Activity + 14Change

= 60.75 บาทตอคนตอป

ดงนน จ านวนเงนสงสดทประชาชนทอาศยในหมบานนากอกเตมใจจายเพอกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอกโดยเฉลยเทากบ 60.75 บาทตอคนตอป

ผทอาศยทไมไดอาศยในหมบานนากอก = + 1Gender + 2Age + 3.1Status2 + 3.2Status3 + 4.1Income2+ ß4.2Income3 + ß4.3Income4 + ß4.4Income5 + ß4.5Income6 + ß5.1Education2+ ß5.2Education3 + ß5.3Education4 + ß5.4Education5+ ß5.5Education6 + ß6.1Related2 + ß6.2Related3+ ß7Knowledge + ß8Concern + ß9Activity +ß10Change = 180.16 บาทตอคนตอป

ดงนน จ านวนเงนสงสดทประชาชนทไมไดอาศยในหมบานนากอกเตมใจจายเพอกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอกโดยเฉลยเทากบ 180.16 บาทตอคนตอป

จะเหนไดวามลคาเฉลยความเตมใจจายของผทไมไดอาศยในหมบานนากอกมมลคา

เทากบ 180 บาท ซงคาเฉลยนมมากกวากลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกถง 3 เทา โดยคาเฉลยความเตมใจจายของผทไมไดอาศยในหมบานนากอกเทากบ 60 บาท ทงนเปนเพราะสวนหนง

89

รายไดของกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก มระดบรายไดทสงกวากลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก รวมถงความแตกตางมากของราคาเสนอเรมตนในการถามคาความเตมใจจายเพอกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก ซงกลมผทไมไดอาศยในหมบานนากอกมระดบราคาเสนอเรมตนทสงกวาผทอาศยในหมบานนากอก โดยระดบราคาเสนอเรมตนสงสดของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกเทากบ 110 บาท ในขณะทระดบราคาเสนอเรมตนสงสดของกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอกเทากบ 500 มคามากกวากลมตวอยางมากกวากลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกประมาณ 5 เทา

อยางไรกตาม มลคาจากความเตมใจจายดงกลาวอาจจะสงกวาความเปนจรงเนองจากกลมตวอยางยงไมไดจายจรง เปนเพยงเหตการณทสมมตใหประเมนคาเพอสอบถามหาความเตมใจจายเทานน ยงไมมการจดตงกองทนอนรกษปาชมชน และด าเนนการเกบเงนเขากองทนฯ จรง ซงหากมการขอรบบรจาคเงนเพอเขากองทนฯ อาจมประชาชนบางกลมทไมเตมใจบรจาคเขากองทนดงกลาว และสงผลใหเมอมการขอรบบรจาคจรง จ านวนเงนทไดนอยลงจากการหามลคาความเตมใจจายจากการศกษาน

90

บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

ในบทท 5 น ประกอบไปดวยเนอหา 3 สวน โดยสวนแรกเปนการสรปผลการศกษา สวนทสองเปนขอเสนอแนะในเชงนโยบาย และสวนทสามเปนขอจ ากดในการศกษาและขอเสนอแนะส าหรบการศกษาในอนาคต

5.1 สรปผลการศกษา

การศกษาน มวตถประสงคเพอประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชน โดยเปน

กรณศกษาของหมบานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน แบงเปนการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชน ใหอยในรปของตวเงน โดยใชหลกทางเศรษฐศาสตรเกยวกบมลคาทางการตลาด (Market Value) และวธการสมมตเหตการณ (Contingent Valuation Method : CVM) เพอประเมนคาความเตมใจจาย (Willingness to Pay) ส าหรบการอนรกษปาชมชนบานนากอกของประชาชนทอาศยในหมบานนากอก และประชาชนทไม ไดอาศยในหมบานนากอก แตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยวในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน

กลมตวอยางทใชในการศกษาในครงนแบงเปน 2 กลมตวอยาง ไดแก ประชาชนทอาศยในหมบานนากอก จ านวน 90 ตวอยาง และ ประชาชนทไมไดอาศยในหมบานนากอก แตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยวในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน จ านวน 300 ตวอยาง โดยคาเสนอเรมตนส าหรบสอบถามความเตมใจจาย เพอกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก แบงเปนคาเสนอเรมตนของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกทงหมด 3 คา ไดแก 20, 50 และ 110 บาทตอป และคาเสนอเรมตนของกลมตวอยางผทไมไดอาศย ทงหมด 4 คา ไดแก 50, 100, 250 และ 500 บาทตอป

การศกษาขอมลโดยทวไปพบวา กลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกมอายเฉลยประมาณ 46.6 ป มากกวากลมทไมไดอาศยในหมบานนากอกทมอายเฉลยเพยง 39.2 ป สวนรายไดพบวากลมตวอยางทอาศยในหมบานนากอก มรายไดเฉลยต ากวาผทไมไดอาศยในหมบานนากอก อาจเปนเพราะอาชพและระดบการศกษาของทงสองกลมตวอยาง ซงผอาศยในหมบานนากอก สวนใหญมกเปนเกษตรกรไมมรายไดประจ าและจบในระดบประถมศกษาเปนสวนมาก แตผทไมไดอาศยในหมบานนากอกมกประกอบอาชพพนกงานรฐวสาหกจ ขาราชการ และธรกจสวนตว/คาขาย และส าเรจการศกษาสงสดในระดบปรญญาตร

91

ความรความเขาใจเกยวกบปาชมชนและความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาต ของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก และผทไมไดอาศยในหมบานนากอก แตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยว ในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน ทงสองกลมตวอยางมความรในเรองปาชมชนและความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาตในหวขอทเหมอนกน โดยกลมตวอยางทงสองกลมมความรความเขาใจเกยวกบปาชมชน หวขอปาชมชนหมายถง พนทปาไมทก าหนดไวใหเปนของชมชน มการจดการ ดแลรกษา และใชประโยชนของคนในชมชน และ หวขอการจดการปาชมชนใหเกดประโยชนสงสดควรมการวางแผนการจดการ การก าหนดกจกรรมในการใชประโยชน และการดแลรกษา สวนในดานความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาต พบวากลมตวอยางทงสองกลมมความตระหนกในหวขอประเทศไทยควรเพมพนทปาไมใหมากขน เชน ปาตนน า ปาชายเลน ปาชมชน และหวขอทกคนควรอนรกษพนทปาไมเพอเปนมรดกแกลกหลานในอนาคต ซงแสดงใหเหนวาทงสองกลมตวอยางมความรความเขาใจเกยวกบปาชมชนและความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาตนน มความใกลชดในทรพยากรธรรมชาต

การเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไม กลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก สวนใหญ เคยเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไม มากกวากลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก เพราะกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก มความใกลชดกบปาไมมากกวากลมตวอยางผทไมอาศยในหมบานนากอกทสวนใหญมกเปนคนทเขามาท างาน หรอทองเทยว โดยกจกรรมปลกปาเปนกจกรรมททงสองกลมตวอยางเขารวมมากทสด รองลงมาคอกจกรรมการสรางฝาย ทงนการเลอกสงเสรมกจกรรมโครงการอนรกษ ทงสองกลมตวอยางตางเลอกกจกรรมโครงการอนรกษปาตนน า สรางฝายชะลอน าเปนอนดบแรก รองลงมาไดแกโครงการอนรกษพชและสตวปา อยางไรกตามในการสอบถามในสวนของกจกรรมและความคดเหนในการเลอกโครงการอนรกษ ค าตอบทไดสอดคลองกบพนททศกษา โดยหมบานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนานนนเปนพนทปาตนน า ซงทงสองกลมตวอยางมความใกลชดจากการอยอาศย มภมล าเนา เขามาท างาน หรอทองเทยว อยางไรกตามการสอบถามความคดเหนเรองการเปลยนแปลงสภาพปาชมชนใหเปนสาธารณปการหรอสาธารณปโภค พบวาทงสองกลมตวอยางสวนใหญไมเหนดวยกบการแปลงสภาพปาชมชน โดยใหเหตผลวาควรอนรกษปาชมชนซงเปนสวนหนงของทรพยากรปาไมไวมากกวา

สวนหนงในการค านวณมลคาทางเศรษฐศาสตรนน คอการค านวณมลคาตลาด (Market Value) ของปาชมชนบานนากอก ซงจากการเกบขอมล พบวากลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกสวนใหญมการเขาใชประโยชนจากของปาทงหมด 4 ประเภท ไดแก ฟน พชหตถกรรม (ไผเหยะ) น าผง และพชอาหาร (หนอไม หนอหวาย ผกกด เหด ฯลฯ) โดยน ามาใชบรโภคเปนหลก ส าหรบการหามลคาตลาดไดน า ราคาตลาดมาค านวณกบปรมาณทกลมตวอยางใชประโยชน โดยมลคาตลาด

92

(Market Value) ของปาชมชนบานนากอกนน พบวามมลคารวมในป 2558 เทากบ 190,115.35 บาทตอป และท าใหกลมตวอยางสามารถลดคาใชจายในครวเรอนไดเทากบ 2,318.48 บาทตอครวเรอนตอป สวนของปาทกลมตวอยางน ามาใชประโยชนคดเปนมลคามากทสดคอ ฟน คดเปนมลคา 80,162.50 บาทตอป รวมปรมาณทเกบหามาทงหมด 5,830 กโลกรมตอป เฉลย 71.10 กโลกรมตอครวเรอนตอป รองลงมาไดแก พชอาหาร คดเปนมลคา 65,348.75 บาทตอป

ในสวนของการค านวณมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชนโดยรวม โดยสมมตเหตการณวา หากมโครงการจดตงกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก กลมตวอย างเหนดวยกบโครงการดงกลาวหรอไม และมความเตมใจจายมากนอยเพยงใด โดยพบวา ทงสองกลมตวอยางเหนดวยกบโครงการจดตงกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอกทสมมตเหตการณขน โดยใหเหตผลวาเพราะลกหลานจะไดใชประโยชนในอนาคตเปนเหตผลทกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกเลอกตอบมากทสด สวนกลมตวอยางทไมไดอาศยในหมบานนากอก แตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยวในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน ใหเหตผลวาเพราะการอนรกษปาไมเปนหนาทของประชาชนคนไทยทกคน

ในสวนของการสอบถามความเตมใจจายนน ถามโดยใชค าถามปลายปดสองขน (Double Bounded Close-Ended) หากกลมตวอยางตอบเตมใจจายตามราคาเสนอเรมตน จะถามระดบราคาถดไปทมากกวา หรอจะถามในระดบราคาทนอยกวาราคาเสนอเรมตนเมอกลมตวอยางปฏเสธราคาเสนอเรมตน ทงนในสวนของราคาเสนอเรมตนของทงสองกลมตวอยางไมเหมอนกน ดงน

กลมผทอาศยในหมบานนากอกแบงเปนราคาเสนอเรมตน 3 คาไดแก 20, 50 และ 110 บาทตอป ราคาทเสนอเรมตนมผลตอความเตมใจจายทแตกตางกน โดยกลมตวอยางทเผชญกบราคาเสนอเรมตนท 20 บาทตอป จะตอบรบในสดสวนทสงสด รองลงมาไดแกราคาเสนอเรมตน 50 บาทตอป และราคาเสนอเรมตนทกลมตวอยางเตมใจจายนอยสดไดแก 110 บาทตอป

กลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก แตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยวในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน ก าหนดราคาเสนอเรมตน 4 คา ไดแก 50, 100, 250 และ 500 บาทตอป ผลการศกษาพบเชนเดยวกบกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก ทวาราคาทเสนอเรมตนมผลตอความเตมใจจายทแตกตางกน โดยกลมตวอยางทเผชญกบราคาเสนอทนอยกวาจะตอบรบในสดสวนทสงกวา โดยราคาเสนอเรมตนท 50 บาทตอปเปนราคาเสนอเรมตนทกลมตวอยางเตมใจจายมากทสด รองลงมาไดแก ราคาเสนอเรมตนท 100 บาทตอป, 250 บาทตอป และ 500 บาทตอป ตามล าดบ

การประมาณคาสถตแบบจ าลอง Interval Regression Model ของวธสมมตเหตการณ (CVM) เพอประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชนของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก พบวาตวแปรอสระทสงผลทางบวกตอความเตมใจจาย ไดแกรายไดครวเรอน (Income), จ านวน

93

สมาชกในครวเรอน (Family Size), ระยะเวลาในการเขาไปใชประโยชน (Time) และเพศชาย (Gender) โดยมลคาความเตมใจจายเพอกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอกของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก เทากบ 60.75 บาทตอคนตอป

กลมตวอยางผทไมไดอาศยในปาชมชนบานนากอกพบวา ตวแปรอสระทสงผลทางบวกตอความเตมใจจาย ไดแก อาย (Age), เพศชาย (Gender) และระดบการศกษาตงแตมธยมตน และตวแปรอสระทสงผลทางลบตอความเตมใจจาย ไดแก การเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไม (Action) โดยมลคาความเตมใจจายเพอกองทนปาชมชนบานนากอกของกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก เทากบ 180.16 บาทตอคนตอป

ทงนจะเหนไดวาความเตมใจจายของผทไมไดอาศยในหมบานนากอกแตมภมล าเนา ท างาน หรอทองเทยวในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน มมลคามากกวากลมผทอาศยในหมบานนากอกถง 3 เทา เปนเพราะรายไดเฉลยของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกนอยกวารายไดเฉลยของกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก สวนปจจยส าคญทสงผลตอความเตมใจจายนนพบวาปจจยทางดานเพศชายนน สงผลตอความเตมใจจายมากกวาเพศหญง เหมอนกนทงสองกลมตวอยาง ทงนปจจยทางดานรายไดทผศกษาคาดวาจะสงผลตอความเตมใจจายของทงสองกลมตวอยาง พบวารายไดนนเปนปจจยทส าคญทสงผลใหกลมผทอาศยในหมบานนากอกมความเตมใจจาย ซงกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอกนนพบวาปจจยทางดานรายไดไมมผลตอความเตมใจจาย อยางไรกตามระดบการศกษาทผศกษาคาดวาจะมผลตอความเตมใจจายของทงสองกลมตวอยางนน กลายเปนระดบการศกษาเปนปจจยทสงผลใหผทไมไดอาศยในหมบานนากอกมความเตมใจจายทเพมขนเพยงกลมตวอยางเดยว ทงนอาจเปนเพราะกลมตวอยางนมระดบการศกษาทสงกวา สงผลใหกลมตวอยางนเหนถงประโยชนและความส าคญของการอนรกษปาชมชนไดมากกวา สวนปจจยจ านวนสมาชกในครวเรอน และระยะเวลาในการเขาไปใชประโยชน มผลตอความเตมใจจายสอดคลองกบทคาดการณความสมพนธวามผลทางบวกตอความเตมใจจาย แตมขอสงเกตส าหรบตวแปรการเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไมของกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอกพบวามความสมพนธเชงลบกบความเตมใจจาย ซงไมสอดคลองกบการคาดการณตวแปรไวกอนหนา กลาวคอกลมตวอยางทเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไมมความเตมใจจายทลดลง อาจเปนเพราะกลมตวอยางคดวาตวเองใชแรงงานในการสนบสนนกจกรรมเพอปาไมแลว (สวนใหญของกลมตวอยางมกรวมกจกรรมปลกปา) จงไมมความจ าเปนตองจายเงนเขากองทนอนรกษปาชมชนอก หรอสรปไดวากลมตวอยางมความเตมใจทจะสนบสนนการอนรกษปาไมจากแรงงานของตนเองในการรวมปลกปา มากกวาจายเงนเพอสนบสนนเขากองทนเพออนรกษปาชมชน

94

5.2 ขอเสนอแนะ 5.2.1 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

ขอเสนอแนะทางนโยบายทไดจากผลการศกษาดานการใชประโยชนของปาชมชนดงกลาวคอ หมบานนากอกน าของปามาใชประโยชนเพอการอปโภคบรโภคเพยงอยางเดยว จงมการน ามาใชในครวเรอน ไมไดน ามาจ าหนาย อยางไรกตาม การเกบของปานนเปนทรพยากรทไดมาโดยไมเสยคาใชจาย ไมตองลงทน ดงนนหนวยงานภาครฐทเกยวของ เชนกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช หรอกรมปาไม ควรสงเสรมใหประชาชนมความรเกยวกบการใชของปาในปาชมชนใหเกดประโยชนสงสด รวมถงสงเสรมใหมการปลกพชเสรมชนดทสามารถน ามาใชประโยชนได เพอทจะใหของปามใชอยางยงยน และคงความอดมสมบรณของปาชมชนตอไป

ผลการศกษาในการประมาณคาเฉลยของความเตมใจจาย (mean WTP) ของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก และผทไมไดอาศยในหมบานนากอก เทากบ 60.75 บาทตอป และ 180.16 บาทตอป โดยประมาณมลคาของปาชมชนบานนากอกจากคาเฉลยความเตมใจจายรวมเมอค านวณจากประชากรทงหมดในหมบานนากอก ไดเทากบ 20,412 บาทตอป สวนความเตมใจจายรวมของประชาชนทไมไดอาศยในหมบานนากอก แบงเปนความเตมใจจายรวมของผทมภมล าเนาในจงหวดนาน จ านวน 479,518 คน (ส านกทะเบยนจงหวดนาน,2558) เทากบ 86,389,962.88 บาทตอป แตเมอค านวณความเตมใจจายของประชาชนทไมไดมภมล าเนาในจงหวดนาน แตเขามาท างาน จ านวน 987 คน (สถตการยายถนจ าแนกตามเหตผลทเกยวกบหนาทการงาน, ส านกงานสถตจงหวดนาน, 2558) เทากบ177,817.92 บาท และผทเขามาทองเทยวในจงหวดนาน จ านวน 570,378 คน (กรมการทองเทยว, 2558) มความเตมใจจายรวมเทากบ 102,759,300.48 บาท

อยางไรกด มลคาทค านวณไดขางตนเปนมลคาทไดจากการค านวณบนขอสมมตทวาทกคนมความเตมใจทจะบรจาคเพอกองทนปาชมชนบานนากอก ในขณะทความเปนจรงประชาชนหลายคนอาจไมเตมใจจายเพอกองทนดงกลาว ดงนนผศกษาจงใชสดสวนทกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก เหนดวยกบการจดตงกองทนปาชมชนบานนากอกมาหามลคาอกครง เพอใหมลคาใกลกบความเปนจรงมากทสด โดยกลมตวอยางทเหนดวยมจ านวนรอยละ 85, 88 และ 93 ของกลมตวอยางทงหมดส าหรบผทมภมล าเนาในจงหวดนาน ผทท างานในจงหวดนาน และผทเขามาทองเทยวในจงหวดนาน ตามล าดบ การศกษาพบวา มลคาความเตมใจจายรวมของผทมภมล าเนาในจงหวดนาน เทากบ 73,431,468.448 บาท ขณะทมลคาความเตมใจจายรวมของผทท างานในจงหวดนาน และผทเขามาทองเทยวในจงหวดนาน มคาเทากบ 156,479.76 และ 95,566,149.44 บาท ตามล าดบ โดยมลคาดงกลาวสะทอนใหเหนวาประชาชนมความตระหนกและใหความส าคญ

95

กบการอนรกษปาชมชน รวมถงยนดจายเพอการอนรกษปาชมชนในมลคาทสงมาก ดงนนในอนาคตหากรฐบาลหรอหนวยงานทเกยวของ ตองการจดสรรงบประมาณเพอด าเนนโครงการตาง ๆ เพอเปนการอนรกษปาชมชน และถาสามารถด าเนนการไดดวยตนทนทนอยกวามลคาขางตน ถอวาเปนการด าเนนการทคมคา ซงสามารถน าขอมลทไดนไปใชในการด าเนนนโยบายดานการอนรกษสงแวดลอมตอไป อยางไรกตามการศกษาโดยการถามความเตมใจจายน อาจเปนเพยงค าตอบในทางทฤษฏ ซงในความเปนจรงนนการขอรบบรจาคเงนใหไดตามจ านวนเงนดงกลาวเปนไปไดไดยาก

นอกจากน เมอเปรยบเทยบมลคาการใชประโยชนจากของปาชมชนโดยตรง และมลคาความเตมใจจายเพอกองทนอนรกษปาชมชนบานนากอก พบวา มลคาของปาชมชนทไดจากการหาไดดวยวธตลาดสงกวามลคาทไดจากวธ CVM มากถง 167,880.85 บาท ซงผลทไดนเนองมาจากปจจยทางดานเศรษฐกจและสงคมของประชาชนทอาศยในหมบานนากอกมรายไดเฉลยตอครวเรอนตอปในระดบต ากวา 120,000 บาท ถอวามรายไดนอย จงพงพาและเขาไปใชประโยชนจากปาชมชนเปนจ านวนมาก ทงนจะเหนไดวามลคาทไดจากการหามลคาของทงสองวธแตกตางกนอยางมาก เนองจากการสอบถามความเตมใจจายจากวธ CVM เปรยบเสมอนเปนคาใชจายทกลมตวอยางตองจายเงนออกไป และการมขอจ ากดปจจยทางดานรายได จงท าใหก าลงในการเตมใจจายเปนตวเงนนอยลงไปดวยนนเอง ในขณะทมลคาตลาดของปาชมชน เปนมลคาจากการใชประโยชนจรง และเป นผลประโยชนทกลมตวอยางไดรบ ท าใหมลคาจากการประเมนดวยวธ CVM ต ากวาการใชประโยชนจรงอยางมาก จงเปนไปตามแนวคดทางเศรษฐศาสตรทผบรโภคยอมมความยนดจายส าหรบราคาสนคานอยกวาประโยชนทตนไดรบ ซงผลทไดในการศกษาครงน สะทอนใหเหน ไดอยางชดเจน อยางไรกตามถาท าการประเมนวธ CVM จากมลคาความเตมใจทจะรบคาชดเชย (Willingness to Accept: WTA) ผศกษาคาดวามลคาทไดจะสงกวามลคาทไดจากการศกษาในครงน เนองจากความเตมใจรบนน บคคลมกยนดทจะรบการชดเชยไดไมมทสนสด แตในขณะทความเตมใจจายถกจ ากดดวยรายได

อยางไรกตามมลคาความเตมใจจายเบองตนของกลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอกนน อาจจะใชเปนมลคาเรมตนในการเกบคาบ ารงรกษาปาชมชน เมอมประชาชนเขาไปใชประโยชนในปาชมชน เพอเปนการฟนฟใหปาชมชนใหอดมสมบรณเรวขน มากกวาการเขาไปใชแลวไมมใครดแลหรอปลกเสรม ดงนนเมอมการเกบคาบ ารงรกษาปาชมชนอาจตองดความเหมาะสมในการเกบเงนเชน ความถในการเขาไปใชประโยชนในปาชมชน หรอปรมาณของปาทประชาชนเกบมาบรโภค เปนตน

ในสวนของการบรจาคเพอกองทนอนรกษปาชมชนของกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอกนน กองทนอนรกษปาชมชนอาจเปนกจกรรมหนงทท าใหผทไมไดเกยวของโดยตรงกบปาชมชนไดมสวนรวมในการอนรกษปาชมชนมากขน ทงนชมชนผดแลกองทนฯ นนตองมเปาหมายท

96

ชดเจนในการน าเงนบรจาคนนไปใชเพออนรกษปาชมชน ไมใชเพอการอน เพอสรางความมนใจใหกบผบรจาคเงน และความยงยนของกองทนอนรกษปาชมชน ทจะน าไปสการอนรกษปาไมอยางมประสทธผลและประสทธภาพตอไป

ทงนมลคาทงหมดของปาชมชนทไดจากการศกษาน อาจใชมลคาตลาดของปาชมชนซงเปนมลคาจากการเขาไปใชประโยชนจรงเปนแนวทางในการเสนอของบประมาณเพอหางบประมาณมาดแลปาชมชนนอกเหนอจากงบประมาณจากภาครฐ เชนเดยวกบมลคาความเตมใจจายเพอกองทนปาชมชน โดยใชคาเฉลยคาความเตมใจจายตอคน เปนราคาเรมตนในการขอรบบรจาค ส าหรบการหางบประมาณเพอดแลปาชมชนบานนากอก อยางไรกตามมลคารวมทงหมดทไดจากการหาดวยวธ CVM นนเปนมลคาทประชาชนใหคณคาแกปาชมชน ทงผทอาศยในหมบานนากอก และผทไมไดอาศยในหมบานนากอก ซงเปนมลคาทไมแนนอน เพราะขนอยกบความเตมใจบรจาคของแตละบคคล ดงนนมลคาตลาด จงเปนมลคาทสะทอนความเปนจรงไดมากกวา อยางไรกตามเมอหนวยงานทเกยวของตองการสนบสนนอาจใชมลคาตลาดทไดจากการศกษาเปนงบประมาณเบองตนในการสนบสนนการอนรกษปาชมชนบานนากอก

อยางไรกตาม มลคาทไดจากการประเมนทางเศรษฐศาสตรในครงน เปนสงทแสดงใหเหนถงความส าคญของการคงพนไมปาไม การเปนแหลงอปโภค บรโภคของ การสรางสมดลใหระบบนเวศ การเปนแหลงทอยอาศยของสตวปา หรอความตระหนกและจตส านกในการอนรกษปาชมชนบานนากอก ทงประชาชนทอาศยในหมบานนากอก รวมถงประชาชนในพนทใกลเคยง

5.2.2 ขอจ ากดของการศกษาและขอเสนอแนะในการศกษาในอนาคต

ในการศกษาครงน ผศกษาไดประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชนบานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน ดวยระยะเวลา และงบประมาณทจ ากด ท าใหไมสามารถศกษาไดครอบคลมทกประเดน ดงนนในการศกษาในอนาคตควรมการศกษาเพมเตมดงน

5.2.2.1 ขอจ ากดในดานกลมตวอยางทงในกลมตวอยางผทอาศยในหมบาน นากอกทมจ านวนเพยง 90 ตวอยาง และกลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอกทมจ านวนเพยง 300 ตวอยาง ซงนอยมากเมอเปรยบเทยบกบการศกษาทใชวธสมมตเหตการณใหประเมนคา หรอ CVM ทวไป ดงนนในการศกษาการประเมนมลคาปาชมชนอน ๆ อาจมการเพมจ านวนของกลมตวอยางใหมากขนเพอทจะไดคาความเตมใจจายทมความนาเชอถอมากขน

5.2.2.2. ควรใชเทคนคการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของทรพยากรปาไม หรอปาชมชนในรปแบบอน ๆ เชน มลคาการดดซบ CO2 มลคาแหลงทอยอาศยของสตวปา มลคาใน

97

การเปนพนทปองกนน าทวมใหกบพนทอน เปนตน เพอสะทอนใหเหนมลคาทางเศรษฐศาสตรทไดนนใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด

5.2.2.3. มลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชนบานนากอกนเปนมลคาปจจบน ณ ป 2558 ซงอาจมการเปลยนแปลง เพราะทรพยากรปาไม รวมถงปจจยหรอขอมลตาง ๆ ทเกยวของมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ดงนนควรจะมการศกษาถงมลคาความเตมใจจายในอนาคตวามการเปลยนแปลงอยางไร หากตองการน ามลคาดงกลาวไปใช เพราะถาไมมการปรบมลคาตามระยะเวลา อาจท าใหเกดความผดพลาดในการน ามลคาดงกลาวไปใช

5.2.2.4 ผศกษาใชแบบสอบถามสมภาษณกลมตวอยางบางคนทไมสามารถอานเขยนได และกลมตวอยางมกใชภาษาทองถนในการสอสาร ซงบางครงผศกษาไมเขาใจ ดงนนเพอใหการศกษาในครงตอไปสมบรณมากขน ผศกษาควรมความรพนฐานดานภาษาถน เพอจะไดสอสารกนไดอยางเขาใจ และไดขอมลทถกตองยงขน

98

รายการอางอง หนงสอและบทความในหนงสอ กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช.(2557). รายงานสรปผลการด าเนนงาน โครงการปลกปา

กฟผ., แพร. โกมล แพรกทอง.(2534). ปาชมชนในประเทศไทย. กรงเทพฯ, กองการจดการทดนปาสงวนแหงชาต,

กรมปาไม, กระทรวงเกษตรและสหกรณ, ธนวา จตสงวน.(2535). เศรษฐกจการปาไมชมชน. นนทบร, เอกสารประกอบการสอนชดวชา การปา

ไมชมชน บทท 13, มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ปรชา เปยมพงศสานต.(2542).เศรษฐศาสตรสงแวดลอมและการจดการทรพยากรธรรมชาต.

กรงเทพฯ, เสนห จามรก และ ยศ สนตสมบต.(2536). ปาชมชนในประเทศไทย : แนวทางการพฒนา เลม 1 ปา

ฝนเขตรอนกบภาพรวมของปาชมชนในประเทศไทย. สถาบนชมชนทองถนพฒนา, สถาบนวจยและพฒนา มข.

ส านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดนาน.(2557) สรปการด าเนนงานวาระจงหวดนาน 2013-2017 "สรางเมองนานนาอย คปาตนน า" เรอง การจดการทรพยากรปาไม ไฟปาและหมอกควนจงหวดนาน. นาน.

Bateman, Ian J, et al..(2002) Economic Valuation with Stated Preference Techniques: A Manual. Cheltenham: Edward Elgar.

Camerin&Trivedi.(2010) Microeconomic Using Stata. Stata Press. USA Lindayat, R.(2000) Community Forest Policies in Selected Southern Asian countries.

IRDC, Prepared for the CBRNM Initiative of IRDC. Mitchell&Carson. (1989) Using surveys to value public goods: the contingent

valuation method Resources for the Future. Washington D.C.,. บทความวารสาร เรณ สขารมณ.(2541) “วธการสมมตเหตการณใหประเมนคาสนคาทไมผานตลาด.” วารสาร

เศรษฐศาสตรธรรมศาสตร,16(4),89-117.

99

Cameron, T. A. (1988). A new paradigm for valuing non-market goods using referendum data: maximum likelihood estimation by censored logistic regression. Journal of environmental economics and management, 15(3), 355-379.

FAO.(1978), Forestry for Local Community Development. Rome, FAO Forestry Paper No.7,

Hanemann, W.M.(1984) Welfare Evaluations in Contingent Valuation Experiments with Discrete Responses, American Journal of Agricultural Economics, 66, pp. 332-341.

Mekonnen, A. (2000). Valuation of community forestry in Ethiopia: a contingent valuation study of rural households. Environment and Development Economics, 5(03), 289-308.

งานวจยและวทยานพนธ ภทรกนย นาคะวรพนธ. (2556).การประเมนมลคาแนวปะการงบรเวณรอบเกาะเสมด จงหวดระยอง.

กรงเทพฯ, คณะพฒนาการเศรษฐกจ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. จฬาภรณ ขนแสน. (2544). ความสมพนธระหวางปจจยเศรษฐกจสงคมกบการใชประโยชนจากของ

ปาของชมชน รายรอบอทยานแหงชาตแมจรม จงหวดนาน. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, คณะวทยาศาสตร

เจนจรา พวงมาล. (2556). มลคาการใชประโยชนของปาชมชนบานเขาเขยว ต าบลหวเขา อ าเภอเดมบางนางบวช จงหวดสพรรณบร. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) มหาวทยาลย-เกษตรศาสตร, คณะวทยาศาสตร

ณฐดนย สนธนนทน. (2552). มลคาการใชประโยชนและความเตมใจจายคาธรรมเนยม กรณศกษาปาประกง อ าเภอนบพต า จงหวดนครศรธรรมราช. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, คณะเศรษฐศาสตร

ธญญาภรณ บญเสรม. (2550). การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรจากการใชประโยชนของปาชมชน บานสามขา จงหวดล าปาง. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) มหาวทยาลยแมโจ, คณะวทยาศาสตร

100

นพจตร เหลอชอสร. (2546). การประเมนมลคาปาชายเลนในเขตบางขนเทยน จงหวดกรงเทพมหานคร. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, คณะเศรษฐศาสตร

ประภาพรรณ ก าภ และ เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร. (2546). การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของบางองคประกอบของปาดบช น กรณศกษา ปากราด อ าเภอนาทว จงหวดสงขลา. มหาวทยาลยสงขลานครนทร, คณะการจดการสงแวดลอม

พชญศภร วสทธ. (2552). การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของทรพยากรปะการง หมเกาะชาง จงหวดตราด. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, คณะประมง

วราวธ สวรรณรตน. (2549). ปจจยทางเศรษฐกจและสงคมทมผลตอการใชประโยชนจากของปาของราษฎรทอาศยอยใกลเคยงพ นทปาชมชนโคกบงปรอ ต าบลสระจระเข อ าเภอดานขนทด จงหวดนครราชสมา. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, คณะวทยาศาสตร

ศรหทย แทนแกว. (2548). การใชประโยชนและการจดการปาชมชนโนนใหญ จงหวดศรสะเกษ. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, คณะวทยาศาสตร

สทธนนท ววฒนาพรชย. (2544) การประเมนมลคาจากการมไดใชประโยชนของสตวปาใกลสญพนธและทรพยากรธรรมชาตของเขตรกษาพนธสตวภเขยว จงหวดชยภม. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, บณฑตวทยาลย

สออเลกทรอนกส กรมการทองเทยว. (2558). สถตนกทองเทยวภายในประเทศ ป 2558 ภาคเหนอ. สบคนจาก

http://www.tourism.go.th/ กลยาณ พรพเนตพงศ. (2550). มลคาตนไม: แนวคด และการประเมนคา. สบคนจาก

http://www.economics.psu.ac.th ขอมลสถตกรมปาไม. (2557). ขอมลสถตกรมปาไมป 2557. สบคนจาก

http://forestinfo.forest.go.th/ ส านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดนาน. (2557).พ นทปาไม แยกรายจงหวด พ.ศ.

2557. สบคนจาก http://easyweb.mnre.go.th/ ส านกงานปาชมชน. (2559). ฐานขอมลปาชมชน. สบคนจาก

https://new.forest.go.th/community/th/

101

ส านกงานสถตจงหวดนาน. (2558). ขอมลสถตจ าแนกตามสาขา, สถตแรงงาน. สบคนจาก http://nan.nso.go.th/ ส านกทะเบยนจงหวดนาน. (2558). สถตจ านวนประชากรและบาน รายอ าเภอและรายเทศบาล ณ

วนท 31 ธนวาคม 2558. สบคนจาก http://wwwnno.moph.go.th Econ Digest. (2554). แนวคดวาดวยการจดการทรพยากรรวม. สบคนจาก

https://econdigest.wordpress.com

102

ภาคผนวก

103

ภาคผนวก ก แบบสอบถามผทอาศยในหมบานนากอก

เรองการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชน กรณศกษาบานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน แบบสอบถามชดนสรางขนเพอใชในการเกบขอมลประกอบการท าวทยานพนธ เรองการประเมน

มลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชน กรณศกษาบานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน ของ น.ส. พฒนนฤมล เดชข า นกศกษาโครงการเศรษฐศาสตรธรกจ คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร โดยมวตถประสงคเพอศกษามลคาการใชประโยชนในปาชมชน และมลคาความเตมใจจายเพอกองทนส าหรบอนรกษปาชมชน บานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน และศกษาปจจยทมผลตอความเตมใจจายดงกลาว

ผวจยหวงเปนอยางยงวาจะไดรบความรวมมอในการตอบแบบสอบถามเปนอยางด และจะเกบขอมลทไดรบการสมภาษณนไวเปนความลบ จงขอขอบพระคณมา ณ ทนดวย

ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย √ ลงใน หรอเตมขอความหรอตวเลขในชองวางทก าหนดให

สวนท 1 ขอมลลกษณะบคคล เศรษฐกจ และสงคม

1.ชอ ..........................................................................................................................................................

2. เพศ 1. ชาย 2. หญง

3. อาย ………………………. ป

4. สถานภาพ 1. โสด 2. แตงงาน 3. อน ๆ (ระบ)......................

5. อาชพหลก ………………………………………………………………………………………………………………………………….

6. อาชพเสรม ไมม ม (ระบ) ...................................................................................................

7. จ านวนสมาชกในครวเรอน จ านวน ..................... คน

8. รายไดรวมของครวเรอน …………………………………………………………บาทตอป

9. ระดบการศกษาสงสด 1. ประถมศกษา 2. มธยมศกษาตอนตน 3. มธยมศกษาตอนปลาย / ปวช.

4. ปวส. 5. ปรญญาตร 6. ปรญญาโท

6. ปรญญาเอก

10. ทานถอครองทดนหรอไม ไมไดถอครอง ถอครอง

สวนท 2 พฤตกรรมการใชประโยชนจากปาชมชน

11. ระยะเวลาทไดเขาไปเกบของปา .............................. นาท

104

12. ทานเคยใชประโยชนจากของปาหรอไม ไมเคย เคย

13. ใน 1 ปทผานมา ครวเรอนของทานเคยเขาไปใชประโยชนจากของปาอะไรบาง

ฟน / ถาน จ านวน...............ครง ครงละ(ปรมาณ)......................กโลกรม

พชหตถกรรม (ไผเหยะ) จ านวน...............ครง ครงละ(ปรมาณ)......................ล า

น าผง จ านวน...............ครง ครงละ(ปรมาณ)......................ขวด

พชผกอาหาร/สมนไพร (เชน หนอไม, เหด, หนอหวาย, ขง, ตะไคร เปนตน)

a. ชนด ................................... จ านวน...............ครง ครงละ(ปรมาณ)......................กโลกรม

b. ชนด ................................... จ านวน...............ครง ครงละ(ปรมาณ)......................กโลกรม

c. ชนด ................................... จ านวน...............ครง ครงละ(ปรมาณ)......................กโลกรม

d. ชนด ................................... จ านวน...............ครง ครงละ(ปรมาณ)......................กโลกรม

e. ชนด ................................... จ านวน...............ครง ครงละ(ปรมาณ)......................กโลกรม

การใชประโยชนในอนาคต

14. ทานคดวาในอนาคต ครวเรอนของทานจะเขามาใชประโยชนจากปาชมชนบานนากอกหรอไม

เขามาใชประโยชน ไมเขามาใชประโยชน ไมแนใจ

การใชประโยชนอน ๆ

15. ครวเรอนของทานเคยใชประโยชนจากปาชมชนบานนากอกเปนแหลงพกผอนหยอนใจหรอไม

ไมเคย เคย

16. ครวเรอนของทานเคยใชปาชมชนบานนากอกเปนแหลงศกษาทางธรรมชาตหรอไม

ไมเคย เคย

สวนท 3 ความรความเขาใจเกยวกบปาชมชน และความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาต

สวนท 3.1 ความรความเขาใจเกยวกบปาชมชน

ระดบความคดเหน 1. ไมเคยรบร 2. รบรนอย 3. รบรปานกลาง 4. รบรบอย 5. รบรบอยทสด

ขอ ประเดน ระดบความคดเหน

1 2 3 4 5 17 ปาชมชน หมายถง พนทปาไมทก าหนดไวใหเปนของชมชน

105

ขอ ประเดน ระดบความคดเหน

1 2 3 4 5 มการจดการ ดแลรกษา และใชประโยชนของคนในชมชน

18 ปาชมชนเปนสวนหนงของปากนชนของพนทปาอนรกษ

19 ปาชมชนชวยใหปาโดยทวไปไดรบการดแลรกษา 20 ปาชมชนชวยใหพนทปาถกบกรกนอยลง

21 การจดการปาชมชนใหเกดประโยชนสงสดควรมการวางแผนการจดการการก าหนดกจกรรมในการใชประโยชน และการดแลรกษา

22 ปาชมชนเปนสวนหนงของการจดการปาไมอยางยงยน

สวนท 3.2 ความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาต

ระดบความคดเหน 1. ไมเหนดวยอยางมาก 2. ไมเหนดวย 3. ปานกลาง 4. เหนดวย 5. เหนดวยอยางมาก

ขอ ประเดน ระดบความคดเหน

1 2 3 4 5 23 ประเทศไทยควรเพมพนทปาไมใหมากขน เชน ปาตนน า ปา

ชายเลน ปาชมชน

24 ทกคนควรใหการสนบสนนการอนรกษพนทปาไมทตนไดรบประโยชนทงทางตรงและทางออม

25 ชาวไทยควรใหการสนบสนนการอนรกษปาไมแมวาจะไมไดรบประโยชนจากพนทปาไมเลยกตาม

26 ทกคนควรอนรกษพนทปาไมเพอเปนมรดกแกลกหลานในอนาคต

27 ใครทไมสามารถด าเนนกจกรรมอนรกษพนทปาไมไดโดยตรง ควรใหการสนบสนนทางการเงนแกชมชนหรอองคกรทสามารถด าเนนกจกรรมได

28 รฐบาลหรอองคกรตาง ๆ ไมควรน าพนทปาไมเพอลงทนในโครงการสาธารณปการ หรอสาธารณปโภค เชน โรงเรยน โรงพยาบาล พพธภณฑ สวนสาธารณะ สนามกฬา

29 รฐบาลไมควรท าลายพนทปาเพอความเจรญทางเศรษฐกจและสงคม เชน เขตอตสาหกรรม เขตพาณชยกรรม

106

30. ในชวง 1 ปทผานมา ทานเคยเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไมหรอไม

1. ไมเคย

2. เคย ไดแก (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

ปลกปา สรางฝาย ปลกหญาแฝก อาสาสมครปองกนไฟปา

เดนปา แคมปปง บ ารงรกษาปา อน ๆ ระบ ................................

31. กรณาเรยงล าดบโครงการอนรกษททานยนทจะสนบสนน จากมากทสดไปนอยทสด (ระบหมายเลข 1 – 5)

……….. โครงการอนรกษปาตนน า, สรางฝายชะลอน า

……….. โครงการอนรกษปาชายเลน

……….. โครงการอนรกษทรพยากรทางทะเลและปะการง

……….. โครงการอนรกษพชและสตวปา

……….. โครงการพฒนาพนทปาในเมอง เชน สวนสาธารณะ

32. ทานเหนดวยหรอไม ถารฐบาลจะท าการเปลยนสภาพปาชมชนบานนากอก ไปเปนสาธารณปการหรอ สาธารณปโภค เชน โรงเรยน โรงพยาบาล พพธภณฑ สวนสาธารณะ สนามกฬา เปนตน

ไมเหนดวย เนองจาก (โปรดระบ) ...................................................................................................

เหนดวย เนองจาก (โปรดระบ) ....................................................................................................

สวนท 4 ความเตมใจจายเพอสนบสนนกองทนปาชมชนบานนากอก

สมมตวา ทางคณะกรรมการอนรกษปาบานนากอกมโครงการจดตงกองทนเพอเปนทนกองกลางส าหรบการ

อนรกษปาชมชน เชน เปนคาใชจายส าหรบฟนฟปาชมชน, คาใชจายส าหรบกลาไมเพอปลกเสรม เปนตน โดยการขอรบการสนบสนนเงนบรจาคเขากองทนดงกลาวเปนรายป เพอใหปาชมชนคงอยในสภาพเดม อดมสมบรณ และยงยนตอไป

33. จากสถานการณทกลาวมานน หากมโครงการจดตงกองทนส าหรบการอนรกษปาชมชนทานเหนดวยหรอไม

1. เหนดวย โปรดใหเหตผลหากทานเหนดวยเพยง 1 ขอ

เพราะการอนรกษปาไมเปนหนาทของประชาชนคนไทยทกคน

เพราะคาดหวงวาการมโครงการฯ จะท าใหปาไมโดยรวมมจ านวนเพมขน

เพราะลกหลานจะไดใชประโยชนในอนาคต

อน ๆ ระบ .........................................................................

107

2. ไมเหนดวย โปรดใหเหตผลหากทานเหนดวยเพยง 1 ขอ

เพราะหนวยงานภาครฐมงบประมาณเพยงพอในการดแลรกษาปาอยแลว

เพราะรายไดครอบครวไมเพยงพอจาย

เพราะไมเชอวาการจดตงโครงการฯ จะชวยดแลรกษาปาชมชนไดจรง

เพราะการอนรกษปาชมชนไมมคาหรอผลประโยชนตอทาน

อน ๆ ระบ .........................................................................

34. ภายใตระดบรายไดททานมอย หากใหทานสนบสนนเงนรายปเพอกองทนของหมบานส าหรบการดแลรกษา

ปาชมชน

ทานเตมใจทจะจายเพอบรจาคจ านวน 20 บาทตอปใหแกโครงการฯ นหรอไม

1. เตมใจจาย (ท าตอขอ 35) 2. ไมเตมใจจาย (ท าตอขอ 36)

35. ถาเพมจ านวนเงนเปน 30 บาทตอป ทานมความเตมใจจายเพอสนบสนนโครงการดงกลาวหรอไม

1. เตมใจจาย จ านวนเงนสงสดททานเตมใจจายเทากบ ............. บาทตอป

2. ไมเตมใจจาย

36. ถาลดจ านวนเงนเปน 10 บาทตอป ทานมความเตมใจจายเพอสนบสนนโครงการดงกลาวหรอไม

1. เตมใจจาย

2. ไมเตมใจจาย โดยท เตมใจจายเพยง .................. บาทตอป

ไมเตมใจจายเลย

37. หากทานไมยนดทจะสนบสนนในรปของเงน ทานยนดทจะสนบสนนโครงการฯ นอยางไรบาง

ไมยนดทจะสนบสนนเลย

สนบสนนดวยการเปนอาสาสมคร เชน ชวยในการปลกและดแลรกษาปา

สนบสนนดวยการจดหาวสดอปกรณเกยวกบการปลกและดแลรกษาปา

สนบสนนดวยการประชาสมพนธโครงการฯ

สนบสนนในรปแบบอน ๆ (โปรดระบ).........................................................

(จบแบบสอบถาม)

------------------------------------------------------------------------------------------------

108

ภาคผนวก ข แบบสอบถามผทไมไดอาศยในหมบานนากอก

แตมภมล าเนา ท างาน และทองเทยว ในอ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน

เรอง การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชน กรณศกษาบานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน

แบบสอบถามชดนสรางขนเพอใชในการเกบขอมลประกอบการท าวทยานพนธ เรองการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชน กรณศกษาบานนากอก อ าเภอบอเกลอ จงหวดนาน ของ น.ส.พฒนนฤมล เดชข า นกศกษาโครงการเศรษฐศาสตรธรกจ คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร โดยมวตถประสงคเพอศกษามลคาความเตมใจจายเพอการอนรกษ ปาชมชน บานนากอก จงหวดนาน และศกษาปจจยทมผลตอความเตมใจจายดงกลาว

ผวจยหวงเปนอยางยงวาจะไดรบความรวมมอในการตอบแบบสอบถามเปนอยางด และจะเกบขอมลทไดรบการสมภาษณนไวเปนความลบ จงขอขอบพระคณมา ณ ทนดวย

ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย √ ลงใน หรอเตมขอความหรอตวเลขในชองวางทก าหนดให

สวนท 1 ขอมลลกษณะบคคล เศรษฐกจ และสงคม

1. เพศ 1. ชาย 2. หญง

2. อาย ………………........ ป

3. สถานภาพ 1. โสด 2. สมรส 3. อน ๆ (ระบ)......................

4. อาชพ 1. ขาราชการ 2. พนกงานรฐวสาหกจ 3. พนกงานเอกชน

4. ธรกจสวนตว / คาขาย 5. เกษตรกร 6. นกเรยน – นกศกษา

7. อน ๆ (ระบ) ......................

5. รายไดของครวเรอนตอป ไมเกน 120,000 บาท 2. 120,001 – 240,000 บาท

– 360,000 บาท – 480,000 บาท

– 600,000 บาท ตงแต 600,001 บาท

6. ระดบการศกษาสงสด 1. ประถมศกษา 2.มธยมศกษาตอนตน 3. มธยมศกษาตอนปลาย / ปวช.

4. ปวส. 5. ปรญญาตร 6. ปรญญาโท 7. ปรญญาเอก

7. ทานมภมล าเนาอยใน อ าเภอบอเกลอ จงหวดนานหรอไม

ไมใช (โปรดท าในขอ 8 ) ใช (โปรดขามไปท าขอ 9)

8. ทานเดนทางมา อ าเภอบอเกลอ จงหวดนานเพอจดประสงคใด

1. ท างาน 2. ทองเทยว

109

สวนท 2 ความรความเขาใจเกยวกบปาชมชน และความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาต

สวนท 2.1 ความรความเขาใจเกยวกบปาชมชน

ระดบความคดเหน 1. ไมเคยรบร 2. รบรนอย 3. รบรปานกลาง 4. รบรบอย 5. รบรบอยทสด

ขอ ประเดน ระดบความคดเหน

1 2 3 4 5

9 ปาชมชน หมายถง พนทปาไมทก าหนดไวใหเปนของชมชน มการจดการ ดแลรกษา และใชประโยชนของคนในชมชน

10 ปาชมชนเปนสวนหนงของปากนชนของพนทปาอนรกษ 11 ปาชมชนชวยใหปาโดยทวไปไดรบการดแลรกษา 12 ปาชมชนชวยใหพนทปาถกบกรกนอยลง

13 การจดการปาชมชนใหเกดประโยชนสงสดควรมการวางแผนการจดการการก าหนดกจกรรมในการใชประโยชน และการดแลรกษา

14 ปาชมชนเปนสวนหนงของการจดการปาไมอยางยงยน

สวนท 2.2 ความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาต

ระดบความคดเหน 1. ไมเหนดวยอยางมาก 2. ไมเหนดวย 3. ปานกลาง 4. เหนดวย 5. เหนดวยอยางมาก

ขอ ประเดน ระดบความคดเหน

1 2 3 4 5 15 ประเทศไทยควรเพมพนทปาไมใหมากขน เชน ปาตนน า ปา

ชายเลน ปาชมชน

16 ทกคนควรใหการสนบสนนการอนรกษพนทปาไมทตนไดรบประโยชนทงทางตรงและทางออม

17 ทกคนควรใหการสนบสนนการอนรกษปาไมแมวาจะไมไดรบประโยชนจากพนทปาไมเลยกตาม

18 ทกคนควรอนรกษพนทปาไมเพอเปนมรดกแกลกหลานในอนาคต

19 ใครทไมสามารถด าเนนกจกรรมอนรกษพนทปาไมไดโดยตรง ควรใหการสนบสนนทางการเงนแกชมชนหรอองคกรทสามารถด าเนนกจกรรมได

20 รฐบาลหรอองคกรตาง ๆ ไมควรน าพนทปาไมเพอลงทนในโครงการสาธารณปการหรอสาธารณปโภค เชน โรงเรยน

110

โรงพยาบาล พพธภณฑ สวนสาธารณะ สนามกฬา

21 รฐบาลไมควรท าลายพนทปาเพอความเจรญทางเศรษฐกจและสงคม เชน เขตอตสาหกรรม เขตพาณชยกรรม

22. ในชวง 1 ปทผานมา ทานเคยเขารวมกจกรรมทเกยวของกบปาไมหรอไม

1. ไมเคย

2. เคย ไดแก (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

ปลกปา สรางฝาย ปลกหญาแฝก อาสาสมครปองกนไฟปา

เดนปา แคมปปง บ ารงรกษาปา อน ๆ ระบ ...............................

23. กรณาเรยงล าดบโครงการอนรกษททานยนทจะสนบสนน จากมากทสดไปนอยทสด (ระบหมายเลข 1 – 5)

……….. โครงการอนรกษปาตนน า, สรางฝายชะลอน า

……….. โครงการอนรกษปาชายเลน

……….. โครงการอนรกษทรพยากรทางทะเลและปะการง

……….. โครงการอนรกษพนธพชและสตวปา

……….. โครงการพฒนาพนทปาในเมอง เชน สวนสาธารณะ

24. ทานเหนดวยหรอไม ถารฐบาลจะท าการเปลยนสภาพปาชมชนบานนากอก ไปเปนสาธารณปการหรอ สาธารณปโภค เชน โรงเรยน โรงพยาบาล พพธภณฑ สวนสาธารณะ สนามกฬา เปนตน

ไมเหนดวย เนองจาก (โปรดระบ) ...................................................................................................

เหนดวย เนองจาก (โปรดระบ) ....................................................................................................

สวนท 3 ความเตมใจจายเพอการอนรกษปาชมชน

สมมตวา หมบานนากอกมโครงการจดตงกองทนส าหรบการอนรกษปาชมชน บานนากอก (โปรดดการด

ประกอบ) เพอเปนทางเลอกหนงในการเพมงบประมาณในการใชฟนฟปาไม โดยมชมชนดแลรกษาปาไม และการมสวนรวมของประชาชนทวไป

111

25.จากสถานการณทกลาวมานน หากมโครงการจดตงกองทนส าหรบการอนรกษปาชมชนทานเหนดวยหรอไม

1. เหนดวย โปรดใหเหตผลหากทานเหนดวยเพยง 1 ขอ

เพราะการอนรกษปาไมเปนหนาทของประชาชนคนไทยทกคน

เพราะคาดหวงวาการมโครงการฯ จะท าใหปาไมโดยรวมมจ านวนเพมขน

เพราะลกหลานจะไดใชประโยชนในอนาคต

อน ๆ ระบ .........................................................................

2. ไมเหนดวย โปรดใหเหตผลหากทานเหนดวยเพยง 1 ขอ

เพราะหนวยงานภาครฐมงบประมาณเพยงพอในการดแลรกษาปาอยแลว

เพราะรายไดครอบครวไมเพยงพอจาย

เพราะไมเชอวาการจดตงโครงการฯ จะชวยดแลรกษาปาชมชนไดจรง

เพราะการอนรกษปาชมชนไมมคาหรอผลประโยชนตอทาน

อน ๆ ระบ .........................................................................

26. ภายใตระดบรายไดททานมอย หากใหทานเขารวมโครงการจดตงกองทนส าหรบการอนรกษปาชมชนบาน

นากอก เพอใชเปนงบประมาณในการสนบสนนการดแลปาไม ผานกระบวนการปาชมชนเพอไมใหปาชมชนถกรกรานกลายเปนพนทท ากน และยงคงมความอดมสมบรณเทยบเทาปาทวไป ถงแมวาทานจะไมไดประโยชนในการใชปาชมชนแหงนกตาม

ทานเตมใจทจะจายเพอบรจาคจ านวน 50 บาทตอปใหแกโครงการฯ นหรอไม

1. เตมใจจาย (ท าตอขอ 27) 2. ไมเตมใจจาย (ท าตอขอ 28)

27. ถาเพมจ านวนเงนเปน 75 บาทตอป ทานมความเตมใจจายเพอสนบสนนโครงการดงกลาวหรอไม

1. เตมใจจาย จ านวนเงนสงสดททานเตมใจจายเทากบ ............. บาทตอป

2. ไมเตมใจจาย

28. ถาลดจ านวนเงนเปน 25 บาทตอป ทานมความเตมใจจายเพอสนบสนนโครงการดงกลาวหรอไม

1. เตมใจจาย

2. ไมเตมใจจาย โดยท เตมใจจายเพยง .................. บาทตอป

ไมเตมใจจายเลย

112

29. หากทานไมยนดทจะสนบสนนในรปของเงน ทานยนดทจะสนบสนนโครงการฯ นอยางไรบาง

ไมยนดทจะสนบสนนเลย

สนบสนนดวยการเปนอาสาสมคร เชน ชวยในการปลกและดแลรกษาปา

สนบสนนดวยการจดหาวสดอปกรณเกยวกบการปลกและดแลรกษาปา

สนบสนนดวยการประชาสมพนธโครงการฯ

สนบสนนในรปแบบอน ๆ (โปรดระบ).........................................................

(จบแบบสอบถาม)

------------------------------------------------------------------------------------------------

113

ภาคผนวก ค การดประกอบแบบสอบถาม

114

ภาคผนวก ง ผลการประมวล

กลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก

. intreg low_depvar1 up_depvar2 gender age status2 status3 add_occupation familysize income education2 education3 education4 land use time knowledge concern action change

.

77 interval observations

0 right-censored observations

13 uncensored observations

Observation summary: 0 left-censored observations

sigma 31.66922 2.589285 26.98006 37.17336

/lnsigma 3.455345 .0817603 42.26 0.000 3.295098 3.615592

_cons 31.74522 46.38572 0.68 0.494 -59.16913 122.6596

change 3.755189 8.670586 0.43 0.665 -13.23885 20.74923

action 19.37403 16.16289 1.20 0.231 -12.30465 51.05272

concern -8.497924 8.451309 -1.01 0.315 -25.06219 8.066338

knowledge .0037177 7.090511 0.00 1.000 -13.89343 13.90086

time .740026 .2981975 2.48 0.013 .1555696 1.324482

use -23.37777 16.745 -1.40 0.163 -56.19737 9.441832

land -5.471057 10.56898 -0.52 0.605 -26.18587 15.24376

education4 -10.09681 26.58961 -0.38 0.704 -62.21148 42.01786

education3 -25.22933 16.4971 -1.53 0.126 -57.56305 7.104392

education2 -13.14031 11.11163 -1.18 0.237 -34.9187 8.638073

income 41.97339 8.614829 4.87 0.000 25.08863 58.85814

familysize 6.913531 3.477988 1.99 0.047 .0967992 13.73026

add_occupat~n -3.220792 9.259376 -0.35 0.728 -21.36884 14.92725

status3 30.15734 18.98853 1.59 0.112 -7.059493 67.37418

status2 9.382368 13.88204 0.68 0.499 -17.82592 36.59066

age -.5162729 .6396875 -0.81 0.420 -1.770037 .7374915

gender 16.40815 8.483692 1.93 0.053 -.2195842 33.03588

Coef. Std. Err. z P>|z| [95% Conf. Interval]

Log likelihood = -181.63709 Prob > chi2 = 0.0000

LR chi2(17) = 56.57

Interval regression Number of obs = 90

Iteration 4: log likelihood = -181.63709

Iteration 3: log likelihood = -181.63709

Iteration 2: log likelihood = -181.63978

Iteration 1: log likelihood = -182.55958

Iteration 0: log likelihood = -194.60423

Fitting full model:

Iteration 3: log likelihood = -209.92143

Iteration 2: log likelihood = -209.92143

Iteration 1: log likelihood = -209.99652

Iteration 0: log likelihood = -219.03596

Fitting constant-only model:

115

กลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก

. intreg low_depvar1 up_depvar2 gender age status2 status3 income2 income3 income4 income5 income6 education2 education3 education4 education5 relation2 relation3 knowledge concern action change

.

258 interval observations

0 right-censored observations

42 uncensored observations

Observation summary: 0 left-censored observations

sigma 146.3344 6.509088 134.1172 159.6646

/lnsigma 4.985895 .0444809 112.09 0.000 4.898714 5.073076

_cons -205.3589 111.114 -1.85 0.065 -423.1384 12.42066

change 1.188283 25.57429 0.05 0.963 -48.93641 51.31298

action -33.61072 19.5625 -1.72 0.086 -71.95251 4.731065

concern 17.13175 17.753 0.97 0.335 -17.66348 51.92698

knowledge 14.80025 10.75237 1.38 0.169 -6.273999 35.8745

relation3 15.87434 31.82902 0.50 0.618 -46.50939 78.25807

relation2 10.87954 29.80566 0.37 0.715 -47.53849 69.29756

education5 158.1122 69.003 2.29 0.022 22.86877 293.3556

education4 141.7318 62.32333 2.27 0.023 19.58033 263.8833

education3 112.7357 58.50671 1.93 0.054 -1.935336 227.4067

education2 47.79867 58.75478 0.81 0.416 -67.35858 162.9559

income6 13.75136 37.88799 0.36 0.717 -60.50775 88.01046

income5 2.089661 39.76294 0.05 0.958 -75.84427 80.02359

income4 -45.87712 40.04063 -1.15 0.252 -124.3553 32.60107

income3 7.607666 35.25974 0.22 0.829 -61.50016 76.71549

income2 -12.21513 33.49318 -0.36 0.715 -77.86055 53.4303

status3 -4.969812 52.76668 -0.09 0.925 -108.3906 98.45099

status2 -3.11363 24.50808 -0.13 0.899 -51.14858 44.92132

age 3.217464 1.163104 2.77 0.006 .9378228 5.497105

gender 42.6916 19.4519 2.19 0.028 4.566581 80.81662

Coef. Std. Err. z P>|z| [95% Conf. Interval]

Log likelihood = -755.6328 Prob > chi2 = 0.0016

LR chi2(19) = 42.41

Interval regression Number of obs = 300

Iteration 4: log likelihood = -755.6328

Iteration 3: log likelihood = -755.6328

Iteration 2: log likelihood = -755.633

Iteration 1: log likelihood = -756.36846

Iteration 0: log likelihood = -810.32839

Fitting full model:

Iteration 3: log likelihood = -776.83794

Iteration 2: log likelihood = -776.83796

Iteration 1: log likelihood = -777.04369

Iteration 0: log likelihood = -824.314

Fitting constant-only model:

116

กลมตวอยางผทอาศยในหมบานนากอก

ผลการประมวลขอมลโดยแกกลมการศกษาเปนจ านวนปการศกษา

. intreg low_depvar1 up_depvar2 gender age status2 status3 add_occupation familysize income education_ land use time knowledge concern action change

.

77 interval observations

0 right-censored observations

13 uncensored observations

Observation summary: 0 left-censored observations

sigma 31.94008 2.612486 27.20905 37.49372

/lnsigma 3.463862 .0817934 42.35 0.000 3.303549 3.624174

_cons 27.28883 46.92343 0.58 0.561 -64.6794 119.2571

change 4.88092 8.611741 0.57 0.571 -11.99778 21.75962

action 20.25024 16.15205 1.25 0.210 -11.4072 51.90768

concern -8.355347 8.551632 -0.98 0.329 -25.11624 8.405544

knowledge -1.89043 6.991576 -0.27 0.787 -15.59367 11.81281

time .7113384 .3014083 2.36 0.018 .120589 1.302088

use -22.01802 16.54652 -1.33 0.183 -54.4486 10.41257

land -2.979335 10.45861 -0.28 0.776 -23.47783 17.51916

education_ -1.481488 1.411586 -1.05 0.294 -4.248145 1.28517

income 44.08412 8.560227 5.15 0.000 27.30638 60.86186

familysize 6.13692 3.437858 1.79 0.074 -.6011574 12.875

add_occupation -3.527298 9.303933 -0.38 0.705 -21.76267 14.70808

status3 30.3805 19.09305 1.59 0.112 -7.041191 67.80218

status2 7.71085 13.7054 0.56 0.574 -19.15124 34.57294

age -.3666756 .6285359 -0.58 0.560 -1.598583 .865232

gender 14.85052 8.449844 1.76 0.079 -1.710869 31.41191

Coef. Std. Err. z P>|z| [95% Conf. Interval]

Log likelihood = -182.43387 Prob > chi2 = 0.0000

LR chi2(15) = 54.98

Interval regression Number of obs = 90

Iteration 4: log likelihood = -182.43387

Iteration 3: log likelihood = -182.43387

Iteration 2: log likelihood = -182.43656

Iteration 1: log likelihood = -183.28025

Iteration 0: log likelihood = -195.34029

Fitting full model:

Iteration 3: log likelihood = -209.92143

Iteration 2: log likelihood = -209.92143

Iteration 1: log likelihood = -209.99652

Iteration 0: log likelihood = -219.03596

Fitting constant-only model:

117

กลมตวอยางผทไมไดอาศยในหมบานนากอก

ผลการประมวลขอมลโดยแกกลมการศกษาเปนจ านวนปการศกษา และรายไดเปนคาเฉลยของกลมรายไดทตงไว

. intreg low_depvar1 up_depvar2 gender age status2 status3 income_ education_ relation2 relation3 knowledge concern action change

.

258 interval observations

0 right-censored observations

42 uncensored observations

Observation summary: 0 left-censored observations

sigma 146.65 6.520374 134.4114 160.0031

/lnsigma 4.988049 .0444621 112.19 0.000 4.900905 5.075193

_cons -219.8008 99.80836 -2.20 0.028 -415.4216 -24.17998

change 3.17577 25.31219 0.13 0.900 -46.43521 52.78675

action -28.76222 19.25515 -1.49 0.135 -66.50162 8.97719

concern 16.06165 17.54466 0.92 0.360 -18.32525 50.44854

knowledge 15.29857 10.62933 1.44 0.150 -5.534524 36.13167

relation3 3.983497 31.68103 0.13 0.900 -58.11018 66.07718

relation2 -3.885677 29.87685 -0.13 0.897 -62.44322 54.67187

education_ 9.774891 3.127375 3.13 0.002 3.645348 15.90443

income_ 2.803301 6.715429 0.42 0.676 -10.3587 15.9653

status3 -8.554262 49.86896 -0.17 0.864 -106.2956 89.1871

status2 -.8453357 24.31225 -0.03 0.972 -48.49647 46.8058

age 3.174332 1.126334 2.82 0.005 .9667579 5.381906

gender 42.1167 19.09077 2.21 0.027 4.699483 79.53391

Coef. Std. Err. z P>|z| [95% Conf. Interval]

Log likelihood = -756.31239 Prob > chi2 = 0.0000

LR chi2(12) = 41.05

Interval regression Number of obs = 300

Iteration 4: log likelihood = -756.31239

Iteration 3: log likelihood = -756.31239

Iteration 2: log likelihood = -756.31251

Iteration 1: log likelihood = -756.96371

Iteration 0: log likelihood = -808.9186

Fitting full model:

Iteration 3: log likelihood = -776.83794

Iteration 2: log likelihood = -776.83796

Iteration 1: log likelihood = -777.04369

Iteration 0: log likelihood = -824.314

Fitting constant-only model:

118

ประวตผเขยน

ชอ นางสาวพฒนนฤมล เดชข า วนเดอนปเกด วนท 17 ตลาคม พ.ศ.2532 วฒการศกษา ปการศกษา 2554 : สงคมสงเคราะหศาสตรบณฑต

มหาวทยาลยธรรมศาสตร ต าแหนง วทยากรระดบ 5

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย ประสบการณท างาน 2555 – ปจจบน : วทยากร

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย