ภาพรวมแนวทางจดการน ามนรวไหล (Oil Spill) ลงสทะเล

รองศาสตราจารย ดร.พสทธ เพยรมนกล (pisut.p@chula.ac.th)

ภาควชาวศวกรรมสงแวดลอม คณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

จากเหตการณทอน ามนดบขนาด 16 นวของบรษท พทท โกลบอล เคมคอล จ ากด (มหาชน) รวกลางทะเลใกลชายฝงมาบ

ตาพด จ.ระยอง เมอวนท 27 กรกฎาคม พ.ศ. 2556 ในขนตนไดมการประมาณวามน ามนดบรวประมาณ 50,000 –

70,000 ลตร (http://www.manager.co.th/daily) ลงสทะเล รวมถงไดสงผลใหเกดมคราบน ามนทชดเขาฝงบรเวณ

อาวพราว เกาะเสมด กนพนทยาว 400-500 รอยเมตร กวาง 30-40 เมตร (http://www.dailynews.co.th/politics)

ซงสงผลกระทบในวงกวางในพนท โดยเราอาจกลาวไดวาเหตการณดงกลาวเปนกรณน ามนรวไหลลงสทะเลครงใหญมาก

ทสดครงหนงของประเทศ ดงนน ประเดนในดานการจดการ การเตรยมความพรอม และดานประสบการณเกยวกบ

อบตเหตการรวไหลหรอการปนเปอนของน ามนทางทะเล จงเปนค าถามทหลากหลายภาคสวนใหความสนใจและตองการ

ทราบถงแนวทางการด าเนนการเพอรบมอกบสถานการณดงกลาว จากการทผ เขยนไดมโอกาสสอนและท าวจยเกยวกบ

การแยกและบ าบดน าเสยปนเปอนน ามน จงอยากแลกเปลยนแนวคดและประสบการณเกยวกบแนวทางการจดการ

โดยรวมซงจะประกอบไปดวย 8 ขนตอน ดงสรปไดรปดานลาง โดยแบงขนตอนตางๆ ออกเปน 3 ชวงหลก

1. การหยดการรวไหลของน ามนใหไดโดยเรวทสด (Stopping) โดยด าเนนการตามคมอการปฏบตการใน

สถานการณฉกเฉนหรออบตเหต อาท การหยดการสงน ามนและควบคมสถานการณดวยการปดวาลวทนท เพอ

ไมใหมการรวเพม การสงสญญาณหรอแจงสถานการณใหบคลากรรบทราบและใหความรวมมอ รวมไปถง

ปองกนการระเบดหรอลกไหมในบรเวณพนทโดยรวม เปนตน

2. การแจงเตอนและใหขอมลกบภาคสวนตางๆ (Information) โดยทนททเกดเหตการณขน เจาหนาทหรอ

องคกรทเกยวของจะตองรบด าเนนการแจงเตอนและใหขอมลโดยดวน เพอปองกนไมใหมผ เสยชวตหรอ

ผ ไดรบบาดเจบซงอาจประกอบไปดวย 1) เจาหนาททก าลงปฏบตงาน และ 2) เรอประมงหรอเรอโดยสารทอย

บรเวณโดยรอบ นอกจากน การด าเนนขางตนอยางเหมาะสมและทนทวงทนน ยงสงผลดตอการปองกน

ผลกระทบทางออมทอาจเกดขนอกดวยกลาวคอ ปญหาตอสขภาพของประชากรในระยะยาวทเกดขนจากการ

ปนเปอนของน ามนทรวไหลลงในสภาพแวดลอม (สตวน า พชน า และคณภาพน าทะเล) นอกจากน การประสาน

และรวมมอกบทมงานผ เชยวชาญนบวามความจ าเปนอยางยงในการวางแผนรบมอ และการคดเลอกแนว

ทางการด าเนนการในขนตอนตางๆ ใหเหมาะสมกบปรมาณน ามนทรวไหล และสภาพแวดลอมโดยรวม

3. การเกบตวอยางและวเคราะห (Sampling and Analysis) ในสวนนจะเกยวของกบการวเคราะหและเกบ

ขอมลทเกยวของกบผลกระทบทอาจจะเกดขน โดยทวไป มกจะแบงออกเปน 3 ดาน ไดแก

a. ขอมลดานปรมาณ (ปรมาณและอตราการไหลของน ามนทรวไหลลงสทะเล รวมถงความเขมขนของ

น ามนในเฟสของเหลว) โดยขอมลในสวนน จะมความส าคญอยางยงตอการประเมนผลลพธการ

ด าเนนการโดยรวม (เพอยนยนวาสามารถหยดการรวไหลของน ามนไดจรง) รวมไปถงการประยกตใช

เพอพจารณาแนวทางการแยก รวมไปถงการบ าบดและก าจดซงจะไดกลาวถงในสวนตอไป

b. ขอมลดานคณภาพ (คณภาพแหลงน า และลกษณะของสตวน า) ซงจะเปนขอมลเบองตนทส าคญใน

การเปรยบเทยบและประเมนผลกระทบตอสภาพแวดลอม มนษย และสงมชวตชนดตางๆ ทอาจเกดขน

ทงในระยะสนและระยะยาว

c. ขอมลดานปจจยทางกายภาพ (สภาพภมประเทศ สภาพอากาศ ความเรวลม ลกษณะคลน อณหภม

เปนตน) ซงจะเปนขอมลพนฐานทจ าเปนและความส าคญตอการออกแบบและปรบเปลยนแนวทางการ

จดการและแกไขปญหาทเกดขนอยางเหมาะสมและทนทวงท ในปจจบน กลาวไดวาขอมลทาง

ดาวเทยมจดเปนเครองมอหนงทเขามามบทบาทอยางมากตอการด าเนนการในกรณทเกดอบตเ หต

เกยวกบน ามนทางทะเล

4. การควบคมและจ ากดพนทของการปนเปอนน ามน (Contamination area Control) โดยจะเปนการ

รวบรวมและจ ากดปรมาณน ามนเอาไวบนผวน าในบรเวณทไกลจากพนททมความออนไหวใหมากทสด

โดยทวไป คราบน ามนถกควบคมโดยการใชทนลอยน า (Floating) หรอทนกกน ามน (Boom) ทมลกษณะของ

พนผวทเหมาะสมตอการดกจบคราบน ามน (ความไมชอบน าสงหรอมคาพลงงานพนผวต า ใกลเคยงกบของน า

ปนเปอนน ามน รวมไปถงมลกษณะผวทคอนขางขรขระ) เพอปองกนบง ปาชายเลน ฟารมเพาะเลยงสตวน า และ

พนทออนไหวอนๆ โดยในทางเดยวกน หนวยงานและชมชนทเกยวของหรอใกลเคยงกควรมการประสานระหวาง

กนโดยการประยกตใชขอมลดานปจจยทางกายภาพและขอมลทางดาวเทยม เพอกอสรางคนทรายหรอแนว

ปองกนบรเวณนอกชายฝงเพอเปนแนวปองกนน ามน รวมไปถงพจารณาหาแนวทางปองกนและแจงเตอน

ประชาชนอกทางหนง

ตวอยางการใชงานทนลอยน า (Boom) เพอควบคม

ไมใหคราบน ามนแผกระจาย ตวอยางการปองชายฝง

โดยอาจกลาวไดวาในกรณฉกเฉน (Emergency situation) อยางนอยการควบคมและจ ากดพนทของคราบ

น ามนใหมประสทธภาพสงทสดนน จดเปนการด าเนนการทมควรใหความส าคญเปนอยางยง เนองจากเรา

สามารถจ าแนกปรมาณและลกษณะของคราบน ามนซงโดยทวไปมกจะลอยตวอยบรเวณผวน าไดอยางชดเจน

นอกจากน การด าเนนการดงกลาวยงสงผลดตอกลไกการรวมตวของอนภาคน ามน ( Coalescence

mechanism) ท าใหเกดชนน ามนทมความหนาขน และท าใหงายตอการแยกน ามนปนเปอนดงกลาวออกจากน า

ทะเล ดวยขนตอนการแยกซงจะไดกลาวถงตอไป

5. การแยกน ามนปนเปอน (Oil Separation) ในทางปฏบต ขนตอนการแยกนมกจะมการด าเนนการควบคไป

กบขนตอนการควบคมและจ ากดพนททกลาวถงขางตน โดยจะควบคมและรวบรวมคราบน ามนใหมความหนา

หรอปรมาณเพมสงขน จากนนจะใชเครองมอเกบคราบน ามน หรอเรยกวาอปกรณสกมเมอร (Skimmer) เพอท า

การเกบคราบน ามนขนไปเกบในภาชนะทเตรยมไวบนเรอ ในปจจบน อปกรณ Skimmer มอย 2 แบบ ไดแก

a. แบบทใชระบบสบหรอแบบไฮดรอลค (Pumping or hydraulic devices) น ามนจะถกสบออกไปหรอ

สกดโดยอปกรณทควบคมดวยระบบไฮดรอลก เชน ฝายทสามารถปรบได (Adjustable weir) ปจจย

ทส าคญคอ ความหนาของชนน ามน ท าใหบางครงตองเพมกลไกทท าใหน ามนมความหนาขนกอนทจะ

เอาออกไป ยกตวอยางเชน สกมเมอรแบบสบ (Pump skimmer) และสกมเมอรแบบฝาย (Weir

skimmer) เปนตน

b. แบบทใชสมบตการดดซบ (Adsorption property) ไดแก ไดแก สกมเมอรแบบลกกลง (Drum

skimmer) สกมเมอรแบบดสก (Disc skimmer) สกมเมอรแบบสายพาน (Belt skimmer) เปนตน

อปกรณประเภทนจะอาศยการดดซบบนวสดของน ากบน ามนทแตกตางกน ซงเกยวกบแรงตงผว

(Interfacial tension) ของวสดนนๆ โดยทการเลอกใชวสดทมคาแรงตงผววกฤตต า คอ มคานอยกวา

คาแรงตงผวของน ามนมากๆ ยกตวอยางเชน วสดประเภท PTFE และฟลออโรคารบอน จะยงสงผลด

ตอประสทธภาพการแยก รวมไปถงการคดเลอกน ามนทดขน เนองจากคาพลงงานพนผวต ายงต าจะสง

ท าใหน ายงเกาะตดยากขน โดยเราอาจกลาวไดวาอปกรณประเภทนไดรบความนยมคอนขางมากใน

การประยกตใชงานในปจจบน นอกจากน ในปจจบนไดมชดอปกรณดดซบน ามนในกรณฉกเฉน

(Emergency oil spill kit) ซงจะประกอบไปดวยชนดผากรองหรอดดซบน ามนทบรรจอยอยในถง

พลาสตกเพอใหในการแยกน ามนปนเปอนออกจากเฟสน า [Rachu 2009]

ในการน เราอาจกลาวไดวาขนตอนการควบคมและขนตอนการแยก (ทกลาวถงขางตน) จดเปนการบ าบดขนตน

(Pre-treatment) ทมวตถประสงคหลกเพอน ากลบปรมาณน ามนออกจากเฟสน าใหไดปรมาณมากและรวดเรว

ทสด และเพอลดภาระความสกปรก (Loading) จากการปนเปอนของน ามนโดยดวน และชวยลดผลกระทบใน

ดานปรมาณสารเคม ดานพลงงาน ดานคาใชจาย และผลเสยระยะยาวทอาจเกดขนจากขนตอนการบ าบดและ

ก าจดซงจะไดกลาวถงในสวนตอไป ดงนน การเตรยมความพรอมในดานตางๆ ทเกยวของกบขนตอนการควบคม

และการแยก รวมไปถงการออกแบบ เลอกใชงานอปกรณ และเดนระบบอยางเหมาะสมและทนทวงทนบวาม

ความจ าเปนและส าคญอยางยงตอการรบมอกบอบตเหตเกยวกบการรวไหลหรอการปนเปอนของน ามนทาง

ทะเล

6. การบ าบดและก าจด (Treatment and Disposal) ส าหรบการด าเนนการในขนตอนนมกจะเกยวของกบการ

จดการกบปรมาณน ามนทหลงเหลอภายหลงจากขนตอนการควบคมและขนตอนการแยก หรอจดการกบอนภาค

น ามนทกระจายออกไปภายนอกบรเวณทไดท าการควบคมไว โดยจดเปนกระบวนการ Post-treatment โดย

เราอาจแบงรปแบบการด าเนนการ ทนยมใชงานในปจจบน (ตามความเขมขนและพนทปนเปอน) ออกเปน 4 วธ

ไดแก

a. วธการกระจายน ามน (Oil dispersion method) ส าหรบวธการน สารเคมจ าพวกสารลดแรงตงผว

(Surfactant) และสารกระจาย (Dispersant) ซงเปนสารเพมการกระจายตวของน ามนมกจะถก

น ามาใชเพอเรงกระจายตวของน ามนใหน ามนแตกตวเปนอนภาคขนาดเลกและสามารถยอยสลายได

งายดวยจลนทรย โดยการโปรยจากเครองบนและการฉดเขาไปทจดทมการรวไหลของน ามน ถงแมวา

นกวจยหลายคนจะยงมความกงวลเกยวกบผลขางเคยงของสารเคมนทงตอมนษยและสงแวดลอม แต

หลายหนวยงานกยงคงยนยงวาการใชสารเพมการกระจายตวของน ามนจะชวยใหจดการน ามนไดงาย

ขน และพษของสารเคมนกยงมนอยกวาน ามนเอง โดยเทคนคนไดมการประยกตใชงานสารกระจาย

น ามนจ าพวก Corexit : Corexit EC9500A และ Corexit EC9517A ในเหตการณการระเบดและลก

ไหมของแทนขดเจาะน ามน “ดป วอเตอร ฮอไรซน” (Deepwater Horizon) ของบรษทบรตช

ปโตรเลยม (บพ) ในอาวเมกซโก ประเทศสหรฐอเมรกา ในปจจบน ไดมการคดคนและออกแบบสาร

หรอชวภณฑทางธรรมชาตทประกอบไปดวยสารกระจายน ามนหรอสารลดแรงตงผวธรรมชาต (Bio-

surfactant) จลนทรย และเอนไซม ซงสามารถท าหนาททงการกระจายอนภาคน ามนใหมขนาดเลก

และเพมประสทธภาพการยอยสลายน ามน รวมไปถงชวยลดผลกระทบตอสภาพแวดลอมจากการใช

สารเคมอกทางหนงดวย

ตวอยางการการฉกพนสาร Dispersant

ในอาวเมกซโก

ตวอยางกลไกการท างานของสาร Dispersant

ในการท าใหหยดน ามนมขนาดเลกลง http://rdscience-news.blogspot.com/2010/05/blog-post.html

โดยทวไป วธการนควรใชจดการกบความเขมขนน ามนปนเปอนทคอนขางต าและมพนทปนเปอนของ

คราบน ามนในวงกวาง รวมไปถงอยหางไกลจากพนททมความออนไหว (ชมชน สถานททองเทยว หรอ

ฟารมเพาะเลยงสตวน า) นอกจากน ควรท าการวเคราะหขอมลดานกายภาพและขอมลดาวเทยมเพอ

ใชในการออกแบบ ตดตามการกระจายตวและการเคลอนทของอนภาคน ามน และควบคมการท างาน

อยางเหมาะสม

b. วธการดดซบน ามนและตกตะกอน (Adsorption and Sedimentation method) ส าหรบวธนจะ

อาศยกลไกการดดซบอนภาคน ามนใหมาเกาะตดอยทตวกลางดดซบน ามน (Oil adsorbent) จากนน

ปลอยตวกลางดงกลาวตกตะกอนลงสพนทะเลดานลางดวยแรงโนมถวงของโลก เพอรอใหเกดการยอย

สลายอนภาคน ามนทางธรรมชาต (Bio-degradable) ดวยจลนทรย โดยทวไป ตวกลางดดซบทใชงาน

มกจะท ามาจากวสดตามธรรมชาต รวมไปถงมขนาดและความถวงจ าเพาะทเหมาะสมตอการ

ตกตะกอน ในปจจบน ไดมการออกแบบสารดดซบธรรมชาตทประกอบไปดวยจลนทรยและเอนไซม

เพมประสทธภาพการยอยสลายน ามนอกทางหนงดวย โดยทวไป วธการนมกใชจดการกบความเขมขน

น ามนปนเปอนทคอนขางต าและมพนทปนเปอนของคราบน ามนในวงกวาง รวมไปถงอยใกลกบพนทท

มความออนไหว (ชมชน สถานททองเทยว หรอฟารมเพาะเลยงสตวน า) เชนเดยวกบวธการกระจาย

น ามนทกลาวถงขางตน ขอมลกายภาพและดาวเทยมนบวามความจ าเปนอยางยงตอการด าเนนการ

นอกจากน เราควรประยกตใชสารดดซบใหเหมาะสมกบผลการวเคราะหความเขมขนน ามนปนเปอนใน

พนทตางๆ ทงน เพอค านวณและควบคมปรมาณสารดดซบทจ าเปนตองใชอยางเหมาะสม เนองจาก

ในกรณทใชในปรมาณมากเกนไป สารดดซบดงกลาวจะกลายเปนชนตะกอนน ามนทพนทะเล รวมไป

ถงสงผลเสยตอสภาพแวดลอมและสงมชวตในทะเล และคาใชจายในการด าเนนการโดยรวม

c. วธการสบสงและบ าบด (Onsite pump and treat method) ส าหรบการด าเนนการดวยวธนกลาวไดวา

เราสามารถประยกตใชแนวทางการบรณาการระบบบ าบดน าเสยปนเปอนน ามน ซงโดยทวไปจะ

ประกอบไปดวย 4 ขนตอน เพอจดการบ าบดน าเสยปนเปอนน ามนทง 4 รปแบบ ไดแก 1) การท าลาย

เสถยรภาพของอมลชน (Demulsification) ในกรณทมการปนเปอนดวยสารลดแรงตงผวหรอในกรณท

มเสถยรถาพของอมลชนสง 2) การบ าบดหรอแยกเฟสน าและน ามนออกจากกนดวยกระบวนการ

กายภาพ (Physical treatment process) 3) การบ าบดน ามนทละลายไดในน าเสยและสวนน าใสทได

จากการบ าบดดวยวธทางกายภาพ โดยเปนการเพมคณภาพของน าทงทปลอยสสงแวดลอม

(Wastewater quality improvement) และ 4) การจดการสวนทเปนน ามนเขมขน (Oil layer

management) เพอน าน ามนสวนดงกลาวไปประยกตใชใหเกดประโยชนสงสด [Aurelle. 1995 และ

พสทธ เพยรมนกล. 2549] โดยทวไป วธการนมกใชจดการกบความเขมขนน ามนปนเปอนและมพนท

ปนเปอนของคราบน ามนปานกลาง รวมไปถงอยใกลกบพนททมความออนไหว (ชมชน สถานท

ทองเทยว หรอฟารมเพาะเลยงสตวน า) โดยอาจท าการตดตงระบบบ าบดน าเสยบนเรอทเคลอนทไปใน

ทะเล หรอตดตงระบบบ าบดบรเวณนอกชายฝง นอกจากน ผลการวเคราะหความเขมขนน ามน

ปนเปอนนบวาจ าเปนอยางยงตอการออกแบบและเลอกสภาวะการเดนระบบบ าบดอยางเหมาะสม ซง

จะสงผลดตอประสทธภาพการบ าบดและคาใชจายในการด าเนนการโดยรวม

d. วธการเผาท าลาย (Combustion method) จดเปนวธการด าเนนการทอาศยกลไกการเผาไหมเพอ

เปลยน รปของอนภาคน ามนทปนเ ปอนในเฟสน า ใ หกลายเ ปนผลตภณฑหลกไดแก กาซ

คารบอนไดออกไซด (CO2) และน า (H2O) โดยวธนไดมการประยกตใชงานในการก าจดน ามนออกจาก

เฟสน าทเกดจากเหตการณการระเบดและลกไหมของแทนขดเจาะน ามนของบรษทบรตช ปโตรเลยม

(บพ) ในอาวเมกซโก ประเทศสหรฐอเมรกา อยางไรกตาม ประเดนดานมลพษอากาศจากการเผาไหมท

ไมสมบรณ และการเกดมลพษประเภทออกไซดของซลเฟอร (SOx) และออกไซดของไนโตรเจน (NOx)

จดเปนสงทวศวกรและผทเกยวของควรใหความส าคญและพจารณาในการประยกตใชงานวธการเผา

ท าลาย นอกจากน ผลจากกาซ CO2 ทไดจากการเผาไหมยงเปนปจจยหลกตอการเกดปญหาการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศของโลก (Climate change) อกทางหนงดวย

ตวอยางการการประยกตใชวธการเผาท าลาย

(http://www.oilspillsolutions.org/controlledburning.htm)

โดยทวไป วธการนมกใชจดการกบความเขมขนน ามนปนเปอนทคอนขางสง และมพนทปนเปอนของ

คราบน ามนต า (อยในวงจ ากด) รวมไปถงอยหางไกลกบพนททมความออนไหว (ชมชน สถานท

ทองเทยว หรอฟารมเพาะเลยงสตวน า) โดยขอมลกายภาพ (ลม สภาพอากาศ) และดาวเทยมนบวาม

ความจ าเปนอยางยงตอการด าเนนการ นอกจากน ควรมการเตรยมอปกรณและแนวทางการควบคม

การเผาท าลายใหไดอยางเหมาะสมและทนทวงท เพอรบมอกบภาวะทไมคาดคด อาท การลกลามของ

เปลวไฟ เปนตน

7. การตดตามตรวจสอบ (Monitoring) ส าหรบการด าเนนการในขนตอนน จะเกยวของกบการตรวจสอบ

อปกรณและระบบ (Equipment and System) ทน ามาใชงาน โดยทวไป มกจะถกใชงานเปนระยะเวลา

คอนขางนานและอยในสภาพแวดลอมทแปรปรวน (ขนกบสภาพอากาศ คนหรอเจาหนาท และอบตเหตทอาจ

เกดขนไดเสมอ) นอกจากน ในขนตอนนยงสมพนธกบการเกบตวอยางและการวเคราะหผลการด าเนนการตาม

แนวทางทกลาวถงขางตน โดยจะเกยวของกบปรมาณและความเขมขนของน ามนทปนเปอนอยในองคประกอบ

สวนตางๆ อาท

a. เฟสของเหลว (Liquid phase) เกยวของกบมลพษทางน าในรปของน ามน สารเคม และสารอนทรยท

ยอยสลายไดยากทางชวต (Refractory organic substance) ในบรเวณพนทโดยรอบทไดรบ

ผลกระทบจากการปนเปอนของการวไหลของน ามน โดยเฉพาะอยางยงอนภาคน ามนสวนทละลายน า

ได (เชน โลหะหนก ไฮโดรคารบอนขนาดเลก ฯลฯ) ซงควรมการระบความเสยงในการสะสมในระบบ

นเวศนและระยะเวลาครงชวตในการยอยสะลาย (เพอใชเปนพารามเตอรตดตามสภาพการกระจายตว

ประเมนประสทธภาพของเจอจางทางธรรมชาต (Natural dilution) การยอยสลายตามธรรมชาต

และผลกระทบทางระบบนเวศนอนๆ

b. เฟสกาซ (Gas phase) เกยวของกบมลพษอากาศ เชน ปรมาณ NOx หรอ SOx รวมไปถงสารอนทรย

ระเหยงาย (VOCs) ทอาจเกดขนตามการเปลยนแปลงอณหภม และความดน

c. เฟสของแขง (Solid phase) เกยวของกบของเสยทตองมการจดการอยางเหมาะสม อาท ตะกอน

น ามนทพนทะเล ชนหน ชนทราย หรอแนวปะการง ทอาจเกดการปนเปอน

d. สตวน าและสงมชวต (Aquacultural living organism) เกยวของกบการปนเปอนของน ามนใน

สงมชวต ซงอาจสงผลกระทบทงทางตรงและทางออมสประชากร และการเปลยนแปลงระบบนเวศน

ของทะเลและชายฝงอยางไมเหมาะสม

การด าเนนการตดตามและเกบขอมลขางตนอยางตอเนองนน จะท าใหเราทราบถงสถานการณของปญหาการ

รวไหลของน ามน และประสทธภาพการด าเนนการไดอยางทนเหตการณ ซงจะสงผลดตอการวางแผนและ

ปรบเปลยนรปแบบการด าเนนการของแตละแนวทางทกลาวถงขางตน รวมไปถงการจดสรรทมงานไดอยาง

เหมาะสม นอกจากน ขอมลทไดขางตนยงสามารถถกประยกตใชเพอการจดท าสมดลมวล (Mass balance)

ของปรมาณน ามน ซงจะเปนประโยชนอยางยงตอการด าเนนการในขนตอนการฟนฟสภาพ (Remediation

method) ซงกลาวไดวาจะเปนขนตอนสดทายในการด าเนนการ อยางไรกตาม ขนตอนนมกจะถกมองขามหรอ

ถกใหความส าคญคอนขางนอยจากทมท างานหรอผทเกยวของ ดงนน ผ เขยนหวงวาบทความนจะท าใหหลายๆ

ภาคสวนเลงเหนถงความส าคญของการด าเนนการในขนตอนนตอไป

8. การฟนฟสภาพ (Remediation) ส าหรบการด าเนนการในขนตอนนกลาวไดวามกจะเปนขนตอนสดทาย

(Final Step) ของการด าเนนการเพอจดการกบน ามนทรวไหลในทะเล ดงนน กอนทจะเรมการด าเนนการใน

ขนตอนน เราควรทจะทราบใหแนชดถงขอมล ทเกยวของกบการด าเนนการในขนตอนตางๆ ทกลาวถงขางตน

โดยเฉพาะอยางยงประเดนทวา

เราสามารถหยดการรวไหลของน ามนจากแหลงก าเนดไดแลวหรอยง ?

ยงมปรมาณน ามนอกเทาไหรทแขวนลอยอยในทะเล ?

ประสทธภาพการแยก รวมไปถงการบ าบดและก าจดจะเปนอยางไร ?

ลกษณะการเคลอนท และระยะเวลาทจะเคลอนทเขาสฝงเปนเทาใด ?

เนองจากจะสงผลตอการวางแผนในการฟนฟสภาพ (อาจตองมการปดกนพนทเพอด าเนนการ) และการ

ประสทธภาพการด าเนนการโดยรวม นอกจากน การด าเนนการในขนตอนนยงตองการความรวมมอจ านวนมาก

จากหลากหลายภาคสวนทเกยวของไมวาจะเปนองคกรตนเหตของปญหา หนวยงานภาครฐ (สวนกลาง และ

สวนทองถน) นกวชาการและผ เชยวชาญในดานตางๆ รวมไปถงภาคประชาชน เนองจากเราคงปฏเสธไมไดวา

ไมวาจะมการด าเนนการในแตละขนตอนขางตนอยางเหมาะสมและเตมความสามารถอยางไรกตาม แตในความ

เปนจรงแลวกจะยงคงมอนภาคน ามนทสะสมหรอแขวนลอยอยในสภาพแวดลอม (โดยเฉพาะอยางยงสวนท

ปนเปอนอยบรเวณชายฝง ซงสงผลกระทบตอการใชชวตและการประกอบอาชพของประชากร) นอกจากน การ

โปรยและใสสารเคมหรอสารดดซบเพอจดการกบคราบน ามนนน กจดเปนอกองคประกอบหนงทสะสมอยใน

สภาพแวดลอมและสงผลตอระบบนเวศนของพนทโดยรวม ดงนน แนวทางการฟนฟสภาพทควรพจารณาและ

ความส าคญนน นาจะประกอบไปดวย

ตวอยางการการฟนฟสภาพ (Remediation) เพอจดการกบพนทบรเวณชายฝงอาวเมกซโก

a. การจดการกบพนทบรเวณชายฝง (Management of contaminated area / coast) โดยทวไป

มกจะเกยวของกบการจดเกบทรายทปนเปอนน ามนออกจากพนท และการท าความสะอาดพนท

โดยรอบ และจดการกบซากพชซากสตวทอาจกอใหเกดปญหาเรองกลนเหมนตามมา

b. การจดการกบตะกอนน ามนทพนทะเล (Oil sediment management) และการบ าบดน าเสยในพนท

ทมความออนไหว (Wastewater treatment) โดยควรมการด าเนนการในสองสวนอยางตอเนอง

ควบคไปกบการตดตามตรวจสอบ (Monitoring) อยางเปนระบบ

c. การจดอบรมและใหความร (Training) กบภาคสวนตางๆ เพอใหขอมลในดานตางๆ อาท ทมาและ

ผลกระทบทเกดขน แนวทางการด าเนนการและประเดนตางๆ ทควรพจารณาปรบปรง แนวปฏบต

ส าหรบเจาหนาทและประชาชนทวไป รวมไปถงค าแนะน าทเหมาะสมเกยวกบขอควรปฏบตในการฟนฟ

สภาพและระบบนเวศนโดยรวม

โดยสรป แมวาเมอเปรยบเทยบกบกรณทเกดขนกบแทนขดเจาะน ามน Deepwater Horizon ของบรษทบรตช

ปโตรเลยม (บพ) ในอาวเมกซโก ประเทศสหรฐอเมรกา เมอกวา 3 ปทผานมา (น ามนดบปรมาณมากถง 4.9 ลานบารเรล

(780,000 ลกบาศกเมตร) รวไหลออกสอาวเมกซโกเปนเวลานานถง 3 เดอน กอนทการรวไหลจะสามารถหยดได และตอง

ใชเวลานานถง 5 เดอน กวาทการปดตายบอน ามนอยางถาวร) เราอาจกลาวไดวาปรมาณการรวไหลของน ามนทเกดขนใน

ประเทศเราจะมคาทต ากวามากๆ (กวา 4000 เทา) แตกจะเหนไดวาผลกระทบทเกดขนจากน ามนรวไหลนน โดยเฉพาะ

อยางยงเมอขาดความชดเจนในการจดการ การเตรยมความพรอม และประสบการณ กสามารถสงผลเสยในวงกวางใหกบ

หลากหลายภาคสวนของประเทศ ดงนน การปองกนและการเตรยมความพรอมเพอรบมากบเหตการณทอาจจะเกดขน จง

เปนสงส าคญททกๆ ฝายตองใหความส าคญ รวมถงเราควรใหเหตการณทเกดขนเปนบทเรยนทจะตองไมเกดขนอก หรอถา

เกดขนอกกจะตองมแนวทางการบรหารจดการทดกวาน เพราะปญหาดงกลาวกระทบกบระบบเศรษฐกจ การทองเทยว

สงแวดลอม และเหนอสงอนใดของผลกระทบตอสขภาพของประชาชนคนไทย