0

ระบบเศรษฐกจการตลาด

เพอสงคมในประเทศเยอรมน Social Market Economy in Federal Republic of Germany

ทพยพาพร ตนตสนทร

โดยการสนบสนนของมลนธคอนราด อาเดนาวร

1

ระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม ในประเทศเยอรมน

Social Market Economy in Federal Republic of Germany

ทพยพาพร ตนตสนทร

2

ค าน า

ระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม อาจจะเปนเรองใหมส าหรบคนไทย และอาจคดวาเปนเรองทอาจเปนไปไดยากส าหรบประเทศไทย แตส าหรบประเทศทพฒนาแลวในกลมประเทศยโรปสวนมากไดพฒนาระบบเศรษฐกจของประเทศในแนวคดน และสรางความมนคงใหเกดขนในตวมนษย และในทางสงคมอกดวย ซงแนวคดดงกลาวนไดมพฒนาการในการตอส ทางความคดจากรากฐานปรชญาทางเศรษฐศาสตรททรงอทธพล คอ อดม สมธ (Adam Smith) ทเนนเสรภาพ-การพฒนาทน-พาณชยนยม และคารล มารกซ (Karl Marx) ทเนนการปรบปรงสภาพและการปลดปลอยสงคมออกจากการกดข ขดรด ทเกดจากระบบทนนยม ไปสการสรางสงคมทมระบบเศรษฐกจใหมทพฒนาจากทง 2 ขวความคดไปสแนวทางท 3 คอ การผสานของสองแนวคดใหเกดกลไกทางเศรษฐกจทมความเจรญเตบโตโดยอยบนพนฐานของความยตธรรมทางสงคม เพอความยงยนของสงคมประชาธปไตย ซงแนวคดดงกลาวน ผ เขยนไดศกษาและเรยบเรยงใหกระชบเพอใหอาน เขาใจงายจากประสบการณของสงคมเยอรมนหลงสงครามโลกครงท 2 ทตกอยในสภาวะทแมจะแรนแคนแสนสาหส แตกลบไมอบจนหนทางในการทจะ “คด เพอ ชาต” จากความสามคคของพวกเขาเองใหกลบมายนหยดไดอกครงอยางมนคงตราบจนปจจบน ประสบการณทปรากฏในหนงสอเลมเลกน ผเขยนหวงวาจะชวยจดประกายใหสงคมไทยไดมการถกเถยงวาการวางรากฐานทางการเมอง เศรษฐกจ และสงคมอยางรอบดาน โดยเฉพาะดานเศรษฐกจทควรปลดปลอยออกจากการยดถอแตเพยงการเจรญเตบโตทพวงทายดวยความอยตธรรมทางสงคม ไปสการสรางความเสมอภาคในโอกาสทงทางเศรษฐกจ และสงคม เพอสรางความยงยนในการ “อยเยน เปนสข และเปนธรรม” ของทกคนในสงคม

3

ขอขอบคณมลนธคอนราด อาเดนาวร ทสนบสนนการท างานในการเขยนครงนใหลลวง และน าสการเผยแพรสการแลกเปลยนในเรองนแกสาธารณชนตอไป ทพยพาพร ตนตสนทร ธนวาคม 2558

4

สารบญ

ระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม: ทมาและความหมาย…5

ระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม: การกอรปของแนวคด…10

ระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม: ใครตนคดและใครรวมคด…14

ระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม: สหลกการพนฐานทางารเมอง…19

ระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม: วสยทศนเพอความยงยนของสงคมเยอรมน…23

ระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม: บทสรป…28

บรรณานกรม...31

5

เรองเศรษฐกจเปนเรองใหญของสงคมทกประเทศ เนองดวยมน เกยวโยงกบเรองการกนอย เรองปากทอง เรองการท ามาหาเลยงชพของคนในสงคมใหสามารถเปนตวขบเคลอนและหลอเลยงเศรษฐกจใหหมนเวยนไมใหหยดนง และเปนเครองมอหนงทจะชวยสรางเสถยรภาพของสงคมทกสงคม ไมวาระบบการเมองใดกตาม ภาวะเศรษฐกจกระแสโลกทเนนการแขงขนในระบบเศรษฐกจแบบ ทนนยมเสรเกดปรากฏการณของความเสอมทรดของระบบ เชน การประทวงทสหรฐอเมรกากรณ Occupy Wall Street ซงเปนการประทวงตลาดทนทท าธรกจเอาเปรยบสงคม ละเลยคนทไมมโอกาส กรณภาวะเศรษฐกจถดถอยทงในอเมรกาและลามไปทวโลก ทงหมดสะทอนถงระบบเศรษฐกจการตลาดทเนนแขงขนเพอใหเกดการ กนรวบแบบตวใครตวมน ขณะทระบบเศรษฐกจแบบทนนยมเสรก าลงเปนปญหาในขณะน หลายประเทศก าลงหาทางแกไขใหออกจากบวงน และมการเรยกรองใหมการท าธรกจทแสดงออกถงความรบผดชอบตอมนษยชาตมากขน เพราะกจกรรมทางธรกจและอตสาหกรรมตางๆ ในระบบเศรษฐกจดงกลาวน ได

ระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม : (Social Market Economy)

ทมา และ ความหมาย

6

กลายเปนตวท าลายความเปนมนษยและสภาพแวดลอมของตวมนษยมากยงขน ซงหมายถงสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต ซงเปนหวงโซ ทงอาหาร ทอย-อาศย และอากาศของมนษยชาตอกดวย ประเทศไทยทเรมมการวางแผนพฒนาเศรษฐกจประเทศมาอยางเปนระบบจรงจงตงแตแผนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตครงแรกในป 2504 ไดเดนตามระบบเศรษฐกจแบบทนนยมเสรนบแตนนจนถงปจจบน เปนระบบเศรษฐกจทเนนการเจรญเตบโต การสรางรายไดทเปนตวเลขเยอะๆ องอยกบการขายแรงงานราคาถกๆ ในกจการอตสาหกรรม และขายทรพยากร -ธรรมชาตทมอยมากมายเหลอเฟอในยคสมยทประเทศไทยยงมประชากรไมมาก แตขณะนประชากรไทยเพมขนมาก ทรพยากรธรรมชาตกลดลง คาแรงกสงขน สงทเคยขายไดดในอดตก าลงสรางปญหาทท าไมไดอกแลวในปจจบน ค าถามคอ ในกระแสโลกาภวตน การแขงขนทางการคาและเศรษฐกจยงสง การจะพฒนาปรบเปลยนหรอเปลยนแปลงประเทศไทยอยางไรใหสามารถเผชญหนากบวกฤตการแขงขนทางเศรษฐกจทรนแรงได ภาวะวกฤตเชนนมแตตองหนมาพจารณาจากภายในประเทศเปนส าคญ จงจ าเปนตองทบทวนนโยบายเศรษฐกจทเคยสนบสนนการแขงขนแบบ “มอใครยาว สาวไดสาวเอา” เพอเหยยบคนอนขนไปรวยแบบไมรวายงมเพอนมนษยอยรวมสงคม กจกรรมทางเศรษฐกจทเกดขนในสงคมกควรเปนระบบทสนบสนนความรบผดชอบและหวงใยเพอนมนษยรวมถงสงคม เพอไมใหใครในสงคมตอง ตกหลนกลายเปนเพยงวตถไรคาทางเศรษฐกจโดยเฉพาะในสมยโลกาภวตน อนเปนยคทองแหงการพฒนาอยางรวดเรวของทนนยม ซงมอาวธพเศษคอเทคโนโลยดานไอท ท าใหการแขงขนของระบบทนนยมแพรกระจายแบบไรรฐมากขน นาสนใจวา แลวระบบเศรษฐกจแบบใดเลาทสามารถรกษาสภาพ- แวดลอมและผดงคณคาของมนษยอยางเสมอภาคไปพรอมๆ กบการสงเสรมเสรภาพในการแขงขนทางเศรษฐกจไดดวย ซงระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม (Social Market Economy) ทก าลงจะกลาวถงนอาจเปนแนวทางหนงทนาพจารณา เพอการศกษาเรยนรส าหรบประเทศไทยอยางยง

7

เมอวนท 11 สงหาคม 2558 มลนธคอนราด อาเดนาวร และ Thai National Shippers' Council ไดจดสมมนา เรอง “ระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม” ภาคเอกชนจะสรางการเปลยนผานสระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคมไดอยางไร (Social Market Economy : How the Private Sector can Contribute to the Transformation Towards the Social Market Economy?) งานดงกลาวน วทยากรทส าคญ คอ MP. Mark Hauptmann, ส.ส. กรรมาธการดานเศรษฐกจ และการพลงงาน จากรฐสภาประเทศเยอรมน (A member of the Christian Democratic Union of Germany and a member of the German Bundestag) คณศรรตน รษฐปานะ ทปรกษาส านกนายกรฐมนตร กลาวเปดงาน มวทยากรรวม คอ Mr. Rolf – Dieter Daniel จากสมาคมยโรปเพอธรกจและการพาณชย ดร.วนด กญชรยาคง จลเจรญ ประธานกรรมการและกรรมการผจดการใหญ บรษท เอสพซจ จ ากด (มหาชน) ดร.วฒพงษ เพรยบจรยวฒน ด าเนนรายการ และ Mr.Michael Winzer ผแทนมลนธคอนราด อาเดนาวร ไดกลาวตอนรบและกลาวถงความส าคญในการสนบสนนการจดงาน งานดงกลาวนมผรวมสมมนา 40 คน ซงมาจากภาคธรกจและภาคการศกษา ผลจากการสมมนาครงน กมแนวโนมทจะสรางกลมเพอปรกษาหารอรวมกนตอในการขบเคลอนแนวคดทวานอยางจรงจง เพอใหสามารถน าไปสความเขาใจและการปฏบตในสงคมไทยไดในอนาคต กอนเขาสรายระเอยดทมาของแนวคดน ตามทขนหวขอเรองไวในเบองตน จงอยากจะทบทวนถงความพยายามในการท างานเพอผลกดนแนวคดวาดวย “ระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม” จากประเทศเยอรมนสประเทศไทยไวเพอเปนขอมลดงน แนวคดระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคมน เรมน าสการถกเถยงในแวดวงนกวชาการ เทคโนแครตและผตดสนนโยบายมากอนหนานหลายปแลว ซงไดเรมจดสมมนาขนในประเทศไทยครงแรกเมอวนท 27-28 เมษายน 2533 โดยมลนธคอนราด อาเดนาวร รวมกบสถาบนนโยบายศกษา ทโรงแรมดสตธาน ครงนนมพลเอกประมาณ อดเรกสาร ซงด ารงต าแหนงรฐมนตรวาการ

8

กระทรวงอตสาหกรรม มากลาวเปดงาน มนกเศรษฐศาสตรระดบศาสตราจารยจากมหาวทยาลย Innsbruck ประเทศออสเตรย,จากมหาวทยาลย บอนน ประเทศเยอรมน สวนประเทศไทยกมนกวชาการทโดดเดนหลายทาน คอ ศ.ดร.ชยอนนต สมทวณช คณโฆสต ปนเปยมรษฎ คณมชย วระไวทยะ และคณศววงศ จงคศร ซงเปนปลดกระทรวงอตสาหกรรม และ Dr.Colin Durkop เปนผแทนมลนธคอนราด อาเดนาวร อยในขณะนน เรองทสมมนากนในครงนน สรางความเขาใจในเรองความสมพนธและการพงองพงกนระหวางระบบเศรษฐกจกบประชาธปไตย ประสบการณจากออสเตรย เยอรมน และประเทศไทย ซงมหลายเรองทน ามาเสนอแลกเปลยนกนในเวทนน คอเรองความส าคญของการกระจายรายได นโยบายเศรษฐกจและการวางแผนการสรางเศรษฐกจจากฐานรากในระดบชมชน ในรปแบบผประกอบการขนาดเลกและธรกจขนาดเลกในระดบภมภาค เปนตน จงนบวาเปนการเปดเวทแนวคดระบบการตลาดเพอสงคมอยางจรงจง และหลงจากนนอก 1 ป กจดในลกษณะนอก โดยม ศ.ดร.นคม จนทรวทร ไดมาน าเสนอเรองแรงงานไทยดวย ครงท 3 จดทโรงแรมปทมวน ปรนเซส มาบญครอง เมอวนท 9 กมภาพนธ 2555 ชองาน Conference on “Social and Ecological Market Economy” เปนการจดในภาวะวกฤตเศรษฐกจและความมนคงของระบบสถาบนการเงนทเกดขนโดยเฉพาะในประเทศอเมรกา ซงแสดงใหเหนถงจดออนของนโยบายตางๆ ทมอยทวโลกนน ไดสรางผลกระทบมากทสดใหกบกลมคนทมฐานะยากจนและปานกลาง ทงทางดานตลาดแรงงาน การบรการทางสงคม พรอมกบประเดนค าถามใหมในโลกเรองนโยบายการคมครองทางสงคม จะท าอยางไร ทามกลางทรพยากรธรรมชาตของโลกทลดลง การหาหลกเกณฑส าคญเพอประเมนคณภาพการเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศมการค านงถงความรบผดชอบทางสงคมหรอไม ค านงถงความสมดลของระบบนเวศและการแบงปนทางสงคมหรอไม ทงหมดคอค าถามทตงไวกบวงสมมนาทเกดขน พรอมกบการท าความเขาใจกบความรเรองระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม จะมประโยชนตอการแกปญหาดงกลาวกบประเทศไทยอยางไร

9

สวนการจดสมมนาลาสดทโรงแรมดสตธาน เมอวนท 11 สงหาคม 2558 ดงทกลาวเปดไวในตอนตน จงนบเปนการกลบมาทบทวนและทวงถามความกาวหนาในประเทศไทยเกยวกบแนวคดหรอ model ทางเศรษฐศาสตรทเรยกวา “ระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม” (Social Market Economy) ซงประเทศเยอรมนไดใชในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมตงแตหลงสงครามโลกครงทสอง จวบจนปจจบน โดยใชพลงของระบบตลาดเสรเปนแรงขบเคล อนในการพฒนาประเทศใหมความสมดลระหวางความกาวหนาทางเศรษฐกจกบการกระจายรายไดและความเปนธรรมในสงคม ดวยแนวคดนเองทไดสรางเสถยรภาพทางเศรษฐกจทแขงแกรงมาอยางตอเนอง แมในสภาวะทเศรษฐกจโลกผนผวนอยางมากมายในปจจบน

10

ดงไดกลาวไวแลววา การพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศเยอรมนมความแขงแกรงเปนอยางมากภายหลงสงครามโลกครงท 2 แมเพยงชวงทศวรรษเศษ นอกจากน ระบบการเมองและสงคมในเวลาเดยวกนนกมความมนคง สงคมเยอรมนมความเปนน าหนงใจเดยวกนเปนอยางยง เรยกไดวา แมจะเพงพนจากความพงพนาศทงประเทศจากพษภยมหาสงครามโลกทตนเองเปนผกอ แตกลบสามารถทจะลกขนมาผงาดอยางองอาจชนดทพลกความคาดหมายของชาตมหาอ านาจผชนะสงครามในซกฝงเยอรมนตะวนตก และยงเปนชวงเวลาของการสรางรากฐานของเยอรมนใหมททงมนคง มงคงและยงทอดระยะตามมาอยางยนยาวถงยคปจจบน นบวาเปนความยงยนของระบบเศรษฐกจใหมทคนพบ และสรางขนโดยชาวเยอรมน และเพอแผนดนเยอรมนในชวงสถานการณอนยากล าบากทสดในขณะนน เพยงระยะเวลา 15 ป หลงสงครามโลกสนสดนเอง ประวตศาสตรเยอรมนและของโลกจงจารกวา เปน “ยคเศรษฐกจมหศจรรย” (Economic Miracle Era) ซงเปนชวงทผน าเยอรมนยคใหม นามวา คอนราด อาเดนาวร (Konrad Adenauer) ด ารงต าแหนงเปนนายกรฐมนตรตดตอกนถง 3 สมย ซงมาจากพรรคครสเตยนเดโมแครต (Christian Democrat Union- CDU) อนเปนพรรคเกาแก และครองต าแหนงนายกรฐมนตรของประเทศเยอรมนมากทสด จวบจนถงปจจบน ยคสมยของเขาไดรบการจดจ าและยกยองวาเปน “ยคของอาเดนาวร” (Adenauer Era) ดวยเชนกน

ระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม : การกอรปของแนวคด

11

ประเทศเยอรมนตะวนตก ชวงสงครามโลกครงทสอง จงถกกอบกประเทศขนมาใหมดวยการเปลยนแนวคดใหมในการพฒนาประเทศ เพอแกไขความลมเหลว ความผดพลาด และความหายนะ ทงทเกดขนกบตนเองและตอมนษยชาต ทงดานการเมอง เศรษฐกจ และการศกษา

- ส าหรบดานการเมอง ประเทศเยอรมนทเคยตกอยภายใตระบบเผดจการเบดเสรจของระบอบนาซ ทน าโดยฮตเลอรนน เยอรมนไดถอเปนบทเรยนทางประวตศาสตรทตองจดจ า คนเยอรมนรนใหมหลงสงครามโลกจงเลอกทางเดนในระบอบทปฏเสธการผกขาดอ านาจ หรอเผดจการทางรฐสภา เขาสการสถาปนาระบอบประชาธปไตยแบบมสวนรวม (Participatory Democracy) ดวยการสงเสรมการใชเสรภาพอยางมความรบผดชอบของพลเมองในการก าหนดชะตากรรมของประเทศรวมกน เพอสรางสงคมทสนตและมความสามคค

- ดานการศกษานน ในยคของอาเดนาวร กสงเสรมการศกษาเพอสรางพลเมอง (Civic Education) เพอใหพลเมองใหมสวนรวมในทางการเมอง และมความรบผดชอบตอสวนรวมประเทศชาต ไมใหพลเมองเฉอยทางการเมองและหวลกลบไปสการครอบง าในทางการเมอง เชนทเกดขนในยคนาซอก การจดการศกษาในยคเรมตนของการสรางชาตน จงมงปลดแอกจากพนธนาการทางการศกษา การเรยนร และการกลอมเกลาในแบบสงคมเดม เปนการปฏเสธการครอบง าและการชน าทางความคดโดยสนเชง ระบบการศกษาใหมน จงใชการศกษาผานกระบวนการประชาธปไตยทสงเสรมเสรภาพการแสดงออก การคดวเคราะห การใชเหตผล และส านกรบผดชอบตอสงคมเปนส าคญ ดวยระบบใหมนจงสรางพลเมองเยอรมนใหมขนมาอกเชนกน

12

- ดานเศรษฐกจ กเปนอกปญหาใหญทอาจกลาวไดวาประเทศเยอรมนภายหลงสงครามโลกคร ง ทสองนน เปนประเทศทสนเนอประดาตว เพราะในยคของนาซ เยอรมนสรางพลงทางเศรษฐกจทมงไปสการสรางสงคราม รฐบาลนาซใชเงนในการสรางอาวธยทโธปกรณ การบรหารเศรษฐกจชวงนเปนการรวมศนยจากรฐบาลกลาง มสภาพการจางงานเตมทเพอผลตอาวธ แตดานการตลาดสนคาอนๆ มคณภาพต า และเกดตลาดสเทา (grey market) และตลาดมด (black market) อยทวไป

ตอเมอสนสดสงครามทแพยอยยบ ไมเพยงท าใหชาวเยอรมนตายไปประมาณ 8 ลานคน ประเทศถกแบงแยก และถกปกครองโดยชาตมหาอ านาจ คนเยอรมนจงถกแยกไปอยตามโซนทมหาอ านาจครอบครอง จ านวน 18 ลานคน อยฟากเยอรมนตะวนออก และอก 14 ลานคนอยฝงเยอรมนตะวนตก นบเปนสภาพของบานแตกสาแหรกขาด บานทอยอาศยถกท าลายยบเยน โรงงานอตสาหกรรม เสนทางคมนาคมขนสง และการขนสงทกชนดถกท าลาย สภาพทคนนบลานเผชญกบชะตาทขาดแคลน กดดน และหวโหย สงทพอหาไดกตองผาน “ตลาดมด” ทงอาหาร เสอผา ยารกษาโรค ฯลฯ

สภาพย าแยแบบน ผลกคอ การขาดความเชอมนในระบบเงนตรา และระบบเศรษฐกจในขณะนน

แผนปฏรประบบเศรษฐกจ ดวยการปฏรประบบการเงนตามแผนการความชวยเหลอภายหลงสงครามทเรยกวา แผนมารแชล (Marshall Plan) เพอฟนฟเยอรมนจงเรมขนในป 1947

แตอยางไรกตาม ปจจยส าคญอยางหนงหลงสงครามโลกครงทสองนน แมเยอรมนจะลมตายไปมากถง 8 ลานคน แตคณภาพและทกษะของความเปน “เยอรมน” ไมไดถกท าลาย ท าใหชาวเยอรมนทเหลออยสามารถทจะจดการกบตวเองไดภายใตสภาพความขาดแคลนและยากล าบาก จงไมตองสงสยเลยวา เยอรมนขณะนน เรยกไดวา “จน” (poor) แตขณะเดยวกน ทงทกษะและคณภาพ กไดถกพฒนา (developed) มาแลว

13

กระบวนการมสวนรวมในทกระดบในระหวางการปฏรประบบการเงนและเศรษฐกจ จงไดรบการจดการไปสการปฏบตทสงสมความส าเรจอยางเปนขนเปนตอน สการพฒนาแนวคดของระบบเศรษฐกจใหม ทเรยกวา “ระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม”

ทมา: http://pracob.blogspot.com/2009/04/blog-post_6451.html, 21 ต.ค.58

14

ภายหลงสงคราม ความหวงของสงคมเยอรมนสลายไปกบความ ทกขยากและหวโหย สงคมเยอรมนจงตองการการปฏรปทวดาน การสรางสงคมเยอรมนภายหลงสงครามโลกครง ทสอง ใหเปนประชาธปไตย พรอมกบการแกปญหาเศรษฐกจ แนวคดเรองเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม จงเกดขนในชวงวกฤตน และเปนทถกเถยงกนมากถงระบบเศรษฐกจยคนาซทรวมศนย (Centrally Planned Economy) และระบบเศรษฐกจการตลาดเสร (The pure market economy – the laissez- faire system) กจะไมสามารถตอบโจทยกบปญหาสงคมในเยอรมนทมากมายได จงมการคนคดทางออกทสามทเปนไปได

เรมแรกแนวคดทตองไมเหมอนเดม และเพอใหหลดจากปญหาเดมๆ คอ อลเฟรด มเลอร อารมค (Alfred Müller Armack)

นกคดทฤษฎน กลาววา เปนการประสานแนวคดเศรษฐกจการตลาดเสร เรองหลกการของเสรภาพ (principles of freedom) ใหเขากบความเทาเทยมทางสงคม (social equality)

เมอสงครามเปลยนทกสงอยาง จากเยอรมนทรงเรอง กกลบสจดศนย (point zero) กลายเปนประเทศผแพสงคราม การรอฟนเปลยนแปลงระบบการเมองและเศรษฐกจ จงไมใชเพยงแคไดรบการปรบปรงใหเกดเงอนไขเพอใหเศรษฐกจเดนหนาไดเทานน หากแต ณ โอกาสน จะตองสรางความยตธรรมใหมากขนกวาทเปน (fairer) และวางระเบยบทางสงคมทดยงกวาเดม (better-

ระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม : ใครตนคดและใครรวมคด

15

regulated society) คอ การทมรฐทมความรบผดชอบอยางยงทจะปรบปรงเงอนไขเศรษฐกจการตลาดใหเกดความสมดลทางสงคม (a social balance) เขาจงวางแนวคดเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม (Social Market Economy) น ใหเปนกรอบแนวคดเพอวางระเบยบทางนโยบายทจะเชอมใหเกดเสรของการประกอบการธรกจเขากบโครงการทางสงคม ซงหมายความวา นโยบายทางสงคมจะเปนคไปกบนโยบายทางเศรษฐกจ ซงเปนเปาหมายของสงคมการเมอง มากกวาการวางระเบยบเศรษฐกจเสรแตอยางเดยว หลกการค (dual principle) เรองเศรษฐกจและสงคมน จงเปนฐานของรปแบบเศรษฐกจใหมส าหรบสงคมเยอรมน ทชอวา “ระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม” นนเอง ดวยหวงวาจะเปนแนวทางทน าไปสสงคมของมนษยทมสนต มทางสายกลาง และมความสมานฉนท เพอเอาชนะความแตกตางทมอยในสงคม แนวคดนจงน าไปสการสรางระเบยบทางสงคมเพอความเปนมนษยใหสมบรณ คอ มเสรภาพทางเศรษฐกจ (economic freedom) และมความมนคงทางสงคม (social security) ซงจ าเปนตองเกดขนในรฐทเขมแขง

แนวคดนจงกลาวไดวา เปนการคนพบทมาจากรากฐานเศรษฐกจของสองแนวคด คอ ระบบเศรษฐกจการตลาดเสร (Laissez-faire Liberalism) ในดานหนง ทใหเสรภาพเตมทกบระบบการตลาดโดยทรฐจะเขามายงนอยทสด กบ แนวคดสงคมนยม (Maxism Socialism) ซงค านงถงความเทาเทยม ไมเหลอมล าทน ามาผสานกน โดยทยงมเสรภาพกบการแขงขนทางธรกจ แตตองค านงถงความมนคงทางสงคมอยางยงดวย จงเกดเปนทางท 3 (Third Way) ของระเบยบทางเศรษฐกจทคดคนโดยชาวเยอรมนนามวา อลเฟรด มเลอร อารมค (Alfred Müller Armack) ซงคนพบจากบทเรยนทางประวตศาสตร เศรษฐกจ การเมอง และสงคม ทเกดขนในโลก และคนหาแนวทางทเหมาะสมกบประเทศเยอรมนหลงวกฤตสงครามโลกครงทสอง ดวยคดวา แนวทางเศรษฐกจแบบเดมไมวาแบบเศรษฐกจรวมศนย หรอ แบบเศรษฐกจเสรนยม ไมอาจน าไปสการแกไขและปรบปรงสงคมเยอรมนใหดขนกวาเดมไดนนเอง

16

แนวคดท 3 ทวาน จงวางระบบรากฐานส าหรบกรอบแนวคดค ทงเศรษฐกจและสงคม (the socio-economic concept) เพอใหเสรภาพมอยคกบความเสมอภาค ซงมงหมายทจะเนนใหความส าคญกบมตทางสงคมมากขนนนเอง กรอบแนวคดน เปนการแสวงหาหนทางทจะรบประกนความคดรเรมของปจเจกชน การสรางโอกาสและเขาถงประโยชนของบคคล อนเปนการกระตนใหเกดพลงความคดรเรมทจะเปนประโยชนตอการสรางเศรษฐกจใหเจรญเตบโต แตในอกดาน กตองหลกเลยงการพฒนาทไมพงประสงค อาท เงนเฟอ การวางงาน และความยากจนในหมชน เปนตน ทงน เพอปกปองความสงบสขของสงคม (Social Peace) ไปพรอมๆ กบเสรภาพของปจเจก ซงมกฎหมายใหการรบรองไว เกณฑ 5 ประการของแนวคดน คอ

1. หลกการของการยอมรบเสรภาพของปจเจก (freedom of the individual) ซงระบบเศรษฐกจน จะตองใหมการกระจายการตดสนใจ กระตนใหมการแขงขน การสงเสรมใหเกดเศรษฐกจทมผประกอบการระดบเลกและกลางใหมาก (small and medium enterprise) เพราะยงมผประกอบการในระดบนมากเทาใด ความแขงแกรงยงมากเทาใด กจะเปนเศรษฐกจการตลาดในระดบฐานของสงคมมากเทานน

2. หลกการความเทาเทยมทางสงคม (social equality) โดยเปนนโยบายทางสงคมเพอการสรางโอกาสใหทกคนเขาถงกระบวนการทางเศรษฐกจอยางเทาเทยมและเพยงพอ พรอมทงตองปกปองผดอยโอกาส

3. การมนโยบายทสรางความเจรญเตบโตทรฐจะมทงกฎหมายและสงจ าเปนเพอสนบสนนอ านวยการตางๆ เพอกระตนใหเกดนวตกรรม การรเรมเทคโนโลยตางๆ ซงไมจ าเปนตองเปนบรษท

17

ใหญเทานน แตตองใหความส าคญกบธรกจขนาดกลางอยางมากดวย

4. การมโครงสรางนโยบายและกฎหมายทเพยงพอในการสนบสนนระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม ไมวาเรองตลาดแรงงาน การลดภาวการณวางงาน เปนตน

5. หลกความสอดคลองของตลาด หรอ การแขงขนทสอดคลอง ซงหมายถงวา มาตรการทางนโยบายเศรษฐกจควรใสใจตอความ เทาเทยมทางสงคม (social equality) เสถยรภาพทางเศรษฐกจ การเจรญเตบโต และความสมดลของโครงสรางทางเศรษฐกจทไปสเปาหมาย ไมปดกนการแขงขนในระบบตลาดโดยไมสมควร

ผน าแนวคดสการปฏบต : ลดวค แอรฮารด (Ludwig Erhard)

ความพยายามของนกคดทางเศรษฐศาสตรอาจไมเพยงพอทจะน าไปสความส าเรจ หากไมมการพยายามจะตความและแปลงไปสการปฏบต ไดจรง จากแนวคดดงกลาวขางตน นกการเมองแนวหนาผมชอเสยงโดงดงในยคนนนาม ลดวค แอรฮารด (Ludwig Erhard) ไดใหความสนใจและน าไปสการสรางนโยบายทางเศรษฐกจเสนอตอทประชมสภาเศรษฐกจในป 1948 และไดรบการยอมรบในพรรคครสเตยนเดโมแครต (Christian Democrat Union- CDU) ซงเปนพรรครฐบาลในเขตปกครองขององกฤษ เขายงไดน าเสนอแกผแทนฝายแรงงานและพรรคการเมองอนดวย เขาเหนวาแนวคดรปแบบทระบบเศรษฐกจการตลาด ควบคกบเศรษฐกจสงคม จะเปนทางออกและตอบโจทยของเยอรมนในชวงหลงสงครามโลกครงทสอง ซงแมมการปฏรประบบการเงนและเศรษฐกจ แตกมปญหามากมาย ไมสามารถสรางความ

18

เขมแขงทางเศรษฐกจและความมนคงทางสงคมได ซงตอมาไดกลายมาเปนหลกการของนโยบายเศรษฐกจของพรรคทเขาผลกดนผานการถกเถยงมาอยางตอเนอง “เศรษฐกจการตลาดเพอสงคม” จงเปนทงสงแรกและสงส าคญทสดส าหรบระบบเศรษฐกจการตลาดของประเทศ

ลดวค แอรฮารด ไดเคยพบปะกบนกคดทางเศรษฐศาสตรนาม มเลอร อารมค ครงแรกในป 1940 และมความประทบใจอยางมากทมเลอร ไมเพยงเปนนกทฤษฎ แตยงเปนผทเพยรพยายามจะถายทอดทฤษฎนไปสการปฏบตอยางจรงจง สวนตวของลดวค แอรฮารด กไดใชความพยายามทจะน าแนวคดนสสาธารณชน แมแตกบแวดวงเพอนของเขาเองกวพากษวจารณไมยอมรบ จนกระทงเมอผน าพรรคและนายกรฐมนตรชอ คอนราด อาเดนาวร ทเคยสงสยกบแนวคดน จงใหแอรฮารด น าเสนอแนวคดนใหกรรมการบรหารพรรคเมอ 24-25 กมภาพนธ 1949

ซงแนวคดนไดถกผลกดนสหลกการพนฐานทางการเมองครงส าคญของประเทศเยอรมนตอมา

19

การน าเสนอแนวคด “เศรษฐกจการตลาดเพอสงคม” น ไดสรางความ

มนใจใหแกคอนราด อาเดนาวร โดยเขาเชอวา พรรค CDU ควรสรางนโยบายทางเศรษฐกจทขนอยบนหลกการของแอรฮารด และกรรมการบรหารพรรคกเหนดดวย โดยให เปน ทงนโยบายพนฐานของพรรค และค าประกาศ (manifesto) เพอการหาเสยงในการเลอกตงครงหนาทจะมขน

ระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม (The Social Market Economy) จงถอเปนหลกส าคญของนโยบายดานเศรษฐกจของเยอรมน ซงสะทอนพนฐานของคณคาในความเปนมนษยของชาวครสเตยน ทใหความส าคญกบความเปนน าหนงใจเดยวกน (solidarity) และความเสมอภาคเทาเทยมกนในทางสงคม

เมอมการเลอกตงครงแรกเมอวนท 14 สงหาคม 1949 นน พรรค CDU ไดรบชยชนะ ซงคอนราด อาเดนาวร กลาววา

เปนเสยงทใหการสนบสนนแนวคดระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม ทเปนมากกวาระบบเศรษฐกจทมเสรภาพของการแขงขน แตหากขยายความ

ระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม : สหลกการพนฐานทางการเมอง

20

ไปถงการเปนระบบทสรางความมนคงทางสงคม และความเทาเทยมทางสงคมรวมอยดวย จดเนนของระบบนกคอ ความส าคญดานสงคมเทาเทยมกบดานเศรษฐกจนนเอง

ปจจยทางสงคมในระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม

ในระบบเศรษฐกจโดยทวไป พลงตลาดกอใหเกดการเตบโตทางเศรษฐกจอยางสง แตกลบไมกอใหเกดการกระจายการเตบโตซงสงผลในทางสงคม อาท การยกมาตรฐานการใชชวตของผมรายไดนอย และการปกปองสมาชกของสงคมทถกเอาเปรยบและมเศรษฐกจทยากล าบาก การจะบรรลเปาหมายสระบบเศรษฐกจใหม ซงเปนทางท 3 น จงตองวางวธการหลายๆ ทางไว ซงกลายเปนจดแขงทส าคญในการสรางความเขมแขงทางสงคมเพมมากขน คอ

- การเตบโตทางเศรษฐกจ ตองกระจายรายไดใหสงพอส าหรบทกคน - การมงานท าจากแรงงานทเตมใจจะท างาน (Employment for

those Willing to Work) ซงจะท าใหเกดสทธทจะมงานท า (The Rights to Work) ควรเปนวธการทจะทาทายทางศลธรรมทตระหนกในคณคาของการท างานมากกวาจะเปนการบงคบโดยรฐ ซงการมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจจะเปนปจจยสรางโอกาสใหเกดการสรางงานและการจางงาน

- การกระจายรายไดทเปนธรรม (Fair distribution of income) การมระบบคาจางทสมพนธกบผลประโยชน การมโครงสรางทสะทอนการกระจายความอยดมสขไปถงคนทดอยโอกาสทางสงคม และการมเสถยรภาพของราคาสนคา ทจะกระจายความยตธรรมทางสงคม ซงการจะท าใหเกดการกระจายรายไดทเปนธรรมน กจะตองท าใหเกดสงทเรยกวา เขาถงโอกาสท เทาเทยมกนดวย (Equal Opportunities) ซงสงคมเยอรมนเปนสงคมเปดทจ ากด

21

เรองความแตกตางทางชนชน จงไมสนบสนนระบบขนนาง (Aristocracy) หากแตสนบสนนใหผคนใชความสามารถเพอไปสความส าเรจ (Meritocracy) ซงหากมคณสมบตทเทาเทยมกนกควรไดรบโอกาสทเทาเทยมกน ไดแสดงออกซงความสามารถอยางเตมท และการทจะไดรบโอกาสทเสมอภาคเชนนได กจ าเปนทจะขนอยกบความเสมอภาคทางการศกษา (Equality in Education) อยางแทจรง ระบบการศกษาของเยอรมนนน รฐจงใหเรยนฟรตงแตเดกประถม มธยม และอดมศกษา ซงวธการนเปนการชวยใหสงคมกอตวไปสความส าเรจอยางสง ทสงคมนจะอดมไปดวยผทมคณภาพและสรางโอกาสแกสมาชกของสงคมอยางเทาเทยม

- การมระบบประกนสงคม (Social Insurance) เพอปองกนไมใหสมาชกของสงคมเผชญกบความเสยงจากการตกงาน การไดรบการดแลในดานตางๆ เชน การเจบปวย, อบต เหต และความ ชราภาพ เปนตน

- สรางสวสดการสงคม (Social Welfare) ซงรฐจะสมทบใหส าหรบผทขาดแคลนหรอมรายไดต ามากๆ

ระหวางทศวรรษ 1950 ถงทศวรรษ 1960 เศรษฐกจเยอรมนมความส าเรจตามนโยบายทวางอยบนหลกการเศรษฐกจการตลาดการตลาดเพอสงคม ไมวาเรองอตราการวางงานทลดลง การจางงานสงมากขนจากแรงงานอพยพ การกระจายรายไดดขน มการถอครองบาน ทดน มากขนอยางมาก เมอเทยบกบชวงเวลากอนหนาน การพฒนาแบบกาวกระโดดเชนน ประวตศาสตรจารกวา เปนชวงเศรษฐกจมหศจรรย (the Economic Miracle) ซงท าใหประเทศผแพสงครามอยางเยอรมนไดลกขนอยางสงเดนไดอกครงภายใตนกคดดานเศรษฐศาสตรผมนามวา อลเฟรด มเลอร อารมค และนกการเมองผ

22

ผลกดนแนวคดสการปฏบตใหไดผลอยางจรงจง คอ ลดวค แอรฮารด ซงเขาไดรบมอบหมายใหด ารงต าแหนงรฐมนตรเศรษฐกจในชวงทศวรรษเศษหลงสงครามโลก ในยคสมยของนายกรฐมนตรคนแรกของเยอรมนตะวนตก คอ คอนราด อาเดนาวร ผซงใหการยอมรบและสนบสนนเขาอยางเตมท ทงในพรรค CDU และในคณะรฐมนตร จงกลาวไดวา ลดวค แอรฮารด เปนผวางรากฐาน (founder) ในระบบนเปนการเฉพาะส าหรบสงคมเยอรมน ความส าเรจและความรงเรองของเยอรมนภายหลงสงครามโลกในยคอาเดนาวร ทกลาวขวญวาเปนยคของอาเดนาวร (Adenauer Era) นน มความส าเรจของแอรฮารด รวมดวยเชนกน

23

การออกแบบระบบเศรษฐกจกลไกการตลาดในชวงหวเลยวหวตอตองการความเหนพองทางการเมองรวมกน เพอผลกดนใหแนวคดและระบบดงกลาวกลายเปนเจตจ านงทางการเมอง (Political Will) ของพรรคและขยายสการเปนเจตจ านงของคนทงสงคม (General Will) ซงถอเปนชยชนะของสงคมเยอรมนทคดคนมาอยางยากล าบาก จากความแรนแคน ความตงเครยด และความขดแยงทางความคดเพอแกไขประเดนความขดแยงในทางปฏบตระหวางมตดานระบบเศรษฐกจการตลาด มตประชาธปไตย และความมนคงทางสงคม และผลของความส าเรจน นบไดวาเปนการบกเบกระบบการเมอง

เศรษฐกจ และสงคมในแนวทางเฉพาะ เพอสงคมเยอรมนในเวลาตอมา

ยครงเรองของอาเดนาวร (Adenauer Era) กคอยครงเรองของแอรฮารด (Erhard Era) ดวยเชนกน แมวาทงสองคนจะมความแตกตางกนทางความคดอยมากในชวงเรมสรางประเทศใหม แตเขากสามารถทจะแกไขปญหาทมอยมากลนในสถานการณทยากล าบากทสดในขณะนน ใหผานพนไปไดโดยมเปาหมายเพอสรางชาต ใหมใหแขงแกรงกวาเดม ทงทางเศรษฐกจ การเมอง และสงคม

ระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม : วสยทศนเพอความยงยนของสงคมเยอรมน

ทมา : http://www. onthisday.com/people/konrad-adenauer

24

ลดวค แอรฮารด เปนรฐมนตรเศรษฐกจในป 1949 และเปนรองนายกรฐมนตรในป 1957 และขนด ารงต าแหนงนายกรฐมนตร (Chancellor) ของเยอรมนตะวนตกในสมยตอจากคอนราด อาเดนาวร ในระหวางป 1963-1966 ซงสะทอนถงความตอเนองใน

การสรางระบบเศรษฐกจใหมน ในชวงสรางชาตเยอรมนอยางแขงขน

สมดบนทกความทรงจ าของลควค แอรฮารด ในระหวางยคนาซเขาเขยนวสยทศนเรองเศรษฐกจการตลาดของเยอรมนทจะไมรบการครอบง าและบงคบตามแบบนาซ เขามความชดเจนทจะเปลยนไปสระบบใหม วสยทศนนน าไปสการเปนสถาปนกระบบเศรษฐกจของประเทศเยอรมนตะวนตกภายหลงสงครามโลกครงท 2 เปนผวางรากฐานแนวคด ระบบเศรษฐกจกลไกตลาดทมพลวตใหไปกนไดกบระบบประชาธปไตยทมชวตชวา และการประสานกลมเกลยวทางสงคม อนกอใหเกดพลงเศรษฐกจเฟองฟอยางมากในระยะทศวรรษแรกหลงสงครามโลกครงท 2 และในระยะตอมาซงสรางความฉงนปนอจฉาแกนานาประเทศ โดยเฉพาะประเทศมหาอ านาจทแบงแยกและปกครองเยอรมนในขณะนน

หลกการความเจรญเตบโตทามกลางการเปลยนแปลง

หลกคดการตลาดเศรษฐกจเพอสงคม คอวสยทศนของประเทศทมองการเจรญเตบโตในเชงคณภาพมากยงขน ซงหมายความวาคนเรมตองการนโยบายทสงเสรมใหมความกาวหนาทางสงคมและลดการบรโภคทรพยากร ทศนคตทซบซอนกวาเดมนท าใหเกดความเปนไปไดทจะเกดสมดลระหวางการเจรญเตบโต ความยงยนและความเทาเทยมทางสงคม

คานยมหลกและสทธขนพนฐาน จ าเปนตองพจารณาอยางจรงจงตอการมนโยบายเศรษฐกจทใหความส าคญแกความเทาเทยมกนทางสงคม ซงมไดมแตคานยมหลกเรองความยตธรรม เสรภาพ และความเปนปกแผนทาง

ทมา: http://www. theapricity.com/forum/ showthread.php? 155231-Classify-a-former-German-Chancellor-Ludwig-Wilhelm-Erhard

25

สงคมเทานนทเปนตวผลกดนใหน านโยบายอยางน แตยงมาจากสทธขนพนฐานทมาจากขอตกลงใหทกชวตมมาตรฐานการด าเนนชพทเพยงพอ หรอการไดรบคาตอบแทนเทากนส าหรบงานทเหมอนกนหรอการไดรบการศกษาทมคณภาพและเทาเทยม เพอเปนหลกประกนวาจะมการพฒนาบคลกภาพของมนษยอยางเตมท สงคมในแนวทางประชาธปไตยทเกดขนในเยอรมน จงมงทจะท าใหเกดสงคมทองอยกบความเปนพลเมองทางสงคม (Social citizenship) ซงบคคลแตละคนตองไดรบหลกประกนวาจะไดรบการคมครองศกดศรแหงความเปนมนษยผานการสนบสนนดานปจจยทจ าเปน เพอใหมนใจวาทกคนสามารถมสวนรวมทงในสงคมและในระบอบประชาธปไตยได ไมวาจะประสบความส าเรจในทางวตถหรอไม

ในเยอรมน ความเทาเทยมทางสงคมในระเบยบเศรษฐกจถกก าหนดอยใน มาตรา 19 ของรฐธรรมนญ ซงใหค าจ ากดความสหพนธสาธารณรฐเยอมนวาเปน “สหพนธรฐทางสงคม” (Social Federal State) มาตรา 14 กก าหนดพนธะตอสงคมของผเปนเจาของทรพยสนสวนบคคลวา “ทรพยสนนนน ามาซงการมภาระผกพนบางอยาง การใชทรพยสนนนตองเปนไปเพอสาธารณประโยชนดวย” ในการท าธรกจทวไป ผจดการทงหลายมความรบผดชอบไมเฉพาะแกการจายเงนปนผลใหแกผถอหนเทานน แตตองรบผดชอบตอสวนรวมดวย ใครกตามทไดรบสวนแบงความมงคงทางสงคมในสดสวนทมาก ควรท าอะไรใหสงคมมากเชนกนเพอเปนการตอบแทน แนวคด

ทวา การเปนเจาของทรพยสนนน โยงกบความรบผดชอบตอสงคมถงขนเปนภาวะผกพนอยางน คอคณลกษณะเดนของสงคมประชาธปไตย ทยนยนมตทางส ง คม ค อ คว ามย ง ย น ท า ง ส ง คม หมายถง การมสวนรวมอยางถาวรของสมาชกทกคนในสงคม และเปนการปรองดองอยางยงยนจากความตงเครยดทางสงคม ดงนนการสงเสรมความ

26

เจรญเตบโตเชงคณภาพจงน าปจจยดานความเทาเทยมทางสงคมและความยงยนมารวมพจารณาในสดสวนเทาๆ กน และประสบการณของเยอรมนกเปนทชดเจนแลววาความเทาเทยมทางสงคมเปนเงอนไขหนงของเศรษฐกจทมพลวต นอกจากนความยงยนในสงแวดลอม กสามารถสงเสรมการเจรญเตบโตไดอกเหมอนกน สงเหลานน ามาซงสงคมทยตธรรม คอการทกระบวนการสรางมลคาทางเศรษฐกจเนนประโยชนแกทกคนถวนหนาและประชาชนมเสรภาพ สงเหลานไมสามารถเกดขนไดโดยค าสงของรฐ แตบรรลไดกตอเมอรฐกบประชาสงคมท างานรวมกน

พรรค CDU ซงเปนพรรคทครองอ านาจเปนรฐบาลมาตอเนองยาวนาน แมจะมพรรคอนสลบบางเปนบางชวง แตกยงเปนพรรคทยดแนวเศรษฐกจกลไกการตลาดเพอสงคม พรรคไมยอมรบปรชญาสงคมนยม และสทธกรรมสทธรวม (Collectivism) รปแบบอนๆ ทงยงไมยอมรบระบบทนนยมไรขดจ ากดทพงกลไกตลาดแตอยางเดยวโดยไมตอบโจทยปญหาสงคมทงหลายทมอย ระบบเศรษฐกจกลไกการตลาดเพอสงคมน จงยงคงเปนตนแบบของคนเยอรมน ส าหรบเยอรมนยครวมชาตและยคโลกาภวตน

ผน าทเปนนกประชาธปไตยและพรรคการเมองทเปนประชาธปไตยอยางสอดคลองกนเชนนจงน าพาการบรหารประเทศไปสความส าเรจทมหาอ านาจผชนะสงครามใหการยกยอง และยอมรบความเปนเยอรมนทพบหนทางของตนเองตราบจนปจจบน และระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคมนยงถอเปนนโยบายส าคญทงภายในประเทศและตางประเทศอกดวย

กวาจะมาเปนประเทศทมการเมองทมเสถยรภาพ มเศรษฐกจทมนคงและมงคงเชนทกวนน หวใจส าคญคอการพฒนาคนเยอรมนใหมคณภาพท

27

เพยงพอแกการขบเคลอนประเทศทงการเมองและเศษฐกจ นนคอ การจดการศกษาใหฟรทมคณภาพและเทาเทยมแกทกคน ทเรยกวา การศกษาเพอสรางพลเมอง (Civic Education) เพอปลกจตส านกคนเยอรมนรนใหมใหใสใจกบภาระทางสงคมรวมกน มความเปนพลเมองทางสงคม (Social Citizenship) อยางมความรบผดชอบ ดวยวลทยดถอรวมกน วา เสรภาพ ยตธรรม และสามคค

28

ระบบเศรษฐกจการตลาดเพอสงคม (Social Market Economy) ถกออกแบบมาใหอยบนพนฐานของการแขงขนทมประสทธภาพ ซ งเปนกระบวนการทดทสดทจะน าไปสความส าเรจทางเศรษฐกจอยางสง โดยมความพงพอใจกบนโยบายทางสงคมควบคไปดวย เปนการออกแบบระบบคทงทางเศรษฐกจและสงคมทไมสามารถแยกออกจากกนได และดวยระบบน กมความเชอดวยวาพลงทางเศรษฐกจไมใชสงชวราย บทบาทการแขงขนทางเศรษฐกจ กยงมอยเตมท ในการเปนผสงเสรม (promoter) ใหเกดความกาวหนาทางเทคโนโลยและนวตกรรมตางๆ ซงตรงขามกบระบบการผกขาด เสรภาพของการแขงขน คอ ปจจยพนฐานของระบบเศรษฐกจขนาดยอมทงหลาย และรฐจะเปนเพยงผเขามาสนบสนนความคดรเรมของเอกชน ดวยระบบการกระจายอ านาจทางเศรษฐกจไปสพนทตางๆ ของสงคม ไมใหเกดการผกขาดทงโดยเอกชนและโดยรฐเอง โดยท “การก ากบโดยรฐ” นน ใหมเทาท “จ าเปน” และการจะเปนเชนนได กจะตองเกดจากสงคมประชาธปไตยทตนตว ประชาชนมการศกษาทมคณภาพและยดโยงกบความรบผดชอบอยางยงตอสงคม ซงน าไปสการพฒนาเศรษฐกจใหเกดความเจรญเตบโต ทเนนคณภาพ ไมใชปรมาณ โดยถอเอาความมงคงและคณภาพชวตทสงเปนเปาหมายหลก ซงทกพรรคการเมองของเยอรมนตางมความชดเจนในเรองน

บทสรป

29

นบวาเปนเวลากวา 7 ทศวรรษทแนวคดนไดหยงรากลกลงในสงคมเยอรมน ซงกวาจะเหนความส าเรจเชนทกวนน สงคมเยอรมนตองใชความ กลาหาญอยางสงในการ “คดใหม ทไมเหมอนเดม” เพอพลกวกฤตของประเทศในขณะนน อยางสมครสมานสามคค ใหเปนโอกาสแหงอนาคตแกอนชนรนตอๆ มาจนถงปจจบน

ส าหรบประเทศไทยเลา เรากก าลงอยในวกฤตทไรทางออก แมเราจะยงมทรพยากรธรรมชาต แหลงขาวปลาอาหารทเพยงพอส าหรบทกๆ คน แตการปฏรปประเทศครงแลวครงเลา ทงทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม และแมแตการศกษา เรากยงย าเทาอยทเดม ทยงขาดความสามคค ขาดความยตธรรมทางเศรษฐกจ การศกษาทไมเทาเทยม และไรประสทธภาพ ท าใหเกดสงคม ปลาใหญกนปลาเลกเชนทกวนน

การเรยบเรยงขอเขยนทปรากฏในเลมน กเพอเปดพนทใหเกดมมมองใหมทตางไปจากการถกเถยงอยในปจจบน ซงไมจ าเปนตองลอกเลยนแบบสงคมเยอรมน หากแตเปนบทเรยนในอกมตทสามารถศกษาและแสวงหาตวตน-หนทางของสงคมไทยเอง จากความลมเหลว ไรประสทธภาพ ความออนแอ ทเกดขนในสงคมขณะน ซงอาจน ามาเปนตนทนทกาวออกจากสงเหลานไปใหได แตการจะเปนเชนนได สงคมไทยกเหมอนสงคมอนๆ ทตองการความกลาหาญในการ “คด เพอ ชาต” เพอลงมอท าใหไปสสงใหมทดกวาเดมจากคนทกกลม ทกรน ตงแตผน าประเทศ จนถงพลเมองผตนร ไดลกขนมาท าการศกษาและออกแบบสงคมไทยใหม ดวยความรบผดชอบอยางสงตอ ชนรนหนา เพอสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทมคณภาพคไปกบการสรางความยตธรรมทางสงคมใหเกดขน เพอความยงยนสถาพรของประเทศไทย

โดยเฉพาะแนวคดหรอปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (Sufficiency Economy) ทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระราชด ารสแกชาวไทยตงแตป พ.ศ. 2517 เปนตนมา และถกพดถงอยางชดเจนในวนท 4 ธนวาคม พ.ศ. 2540 นน ในทศนะของผเขยนแลว เหนวา เปนระบบทสรางความสมดลทงทางเศรษฐกจและความเปนธรรมของสงคม เพอผดงความยงยนของสงคม

30

เชนกน แตสงคมไทยกยงไมเขาใจลกซงเพยงพอแกการจะน าไปปฏบต แมแตรฐบาลเองกยงไมมนโยบายทางเศรษฐกจทสอดรบกนไดกบปรชญาน ซงควรเปนเรองทจะตองน ามาศกษาใหเกดแนวทางปฏบตขนในระบบเศรษฐกจ มหภาคของประเทศดวย

ผเขยนจงขอสนบสนนการจดประชมแลกเปลยน พดคยกนใหมากในประเดนทเสนอในหนงสอเลมน เพอสรางความเขาใจรวมกนอยอยางตอเนองในกลมตางๆ ดงทเคยรเรมและเกดขนมาแลวเปนระยะๆ โดยการสนบสนนของมลนธคอนราด อาเดนาวร ซงคาดหวงวาจะไดมความพยายามในการท าเรองนตอไปดวยความรเรม และสนบสนนโดยคนไทยเองดวย ไมวาจะมาจากฝายรฐบาล ฝายเอกชน หรอภาคประชาสงคม

31

Axel Borrmann, Karl Fasbender, Hans-Hagen Hartel, Manfred Holthus. (1990). Social Market Economy : Experiences in the Federal Republic of Germany and Considerations on its Transferability to Developing Countries. Germany : Wirtschaftsftsforschung Hamburg.

Christian L. Glossner, Devid Gregosz. (2011) The Formation and Implementation of the Social Market Economy by Alfred Müller-Armack and Ludwig Erhard. Germany : Konrad Adenauer Stiftung.

Colin Dürkop (ed.) (1990). Readings in Social Market Economy Paper presented to the dialogue seminar on economic policy issues sponsored by the Konrad-Adenauer-Foundation in Bangkok, April 1990. Bangkok : Konrad Adenauer Foundation.

Hans-Peters Schwarz. (2011). The Meaning of Adenauer. Germany.

บรรณานกรม

32

Josef Thesing (ed.) For Democracy and Social Justice : Documents and Recommendations of the Konrad Adenauer Foundation to the World Summit for Social Development in Copenhagen 1995. Germany : Konrad Adenauer Foundation International Cooperation.

Rolf H. Hasse Hermann Schneider and Klaus Weigelt (ed.). (2011). Social Market Economy Principles and Implementation Economic Policy from A to Z. Singapore : Konrad Adenauer Stiftung.

The Parliamentary Council. (1994). Basic Law for the Federal Republic Of Germany. Press and Information Office of the Federal Government, 53015, Germany : The Parliamentary Council.

Winfried Jung (ed.). (1991). Social Market Economy : An Economic System for Developing Countries. Germany : Konrad Adenauer Stiftung.

ซมอน เฟาท และคณะ. ตะวนชาย ชมสาย ณ อยธยา (แปล). (2558) เศรษฐศาสตรกบสงคมประชาธปไตย. หนงสอชดสงคมประชาธปไตย เลมท 2. กรงเทพฯ : มลนธฟรดรค เอแบรท.