เอกสารประกอบการอบรม หลกสตรการพฒนาศกยภาพบคลากรทเกยวของกบ การจดการศกษาส าหรบคนพการในระดบอดมศกษา

เรอง การชวยเหลอและอ านวยความสะดวกอยางสมเหตสมผล

และเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก ส าหรบนกศกษาพการ

Reasonable Accommodations and Assistive Technology Accommodating Students with Disabilities

in Higher Education

ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

2555

เอกสารประกอบการอบรม หลกสตรการพฒนาศกยภาพบคลากรทเกยวของกบการจดการศกษา

ส าหรบคนพการในระดบอดมศกษา

เรอง

การชวยเหลอและอ านวยความสะดวกอยางสมเหตสมผล

และเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก

(Reasonable Accommodations and Assistive Technology Accommodating Students with Disabilities in Higher Education)

พมพครงท 1 กนยายน 2553 จ านวนทพมพ 500 เลม พมพครงท 2 ตลาคม 2555 จ านวนทพมพ 1,000 เลม จ านวน 45 หนา จดพมพเผยแพรโดย ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ส านกสงเสรมและพฒนาศกยภาพนกศกษา กลมสงเสรมการเรยนรประสบการณกบชมชน 328 ถนนศรอยธยา เขตราชเทว กรงเทพฯ 10400 โทรศพท 0-2610-5417 0-2610-5467 โทรสาร 0-2354-5532, 0-2354-5460 เวบไซต http://www.mua.go.th

ค าน า

ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาในฐานะทเปนหนวยงานกลางระดบนโยบายดานการอดมศกษาตระหนกถงความส าคญของการจดการศกษาส าหรบคนพการหรอ ผทมความจ าเปนพเศษในระดบอดมศกษา เพอใหสามารถศกษาเลาเรยนไดอยางมความสขตามเจตนารมยของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 จ งไดมการจดท าเอกสารประกอบการอบรมหลกสตรการพฒนาศกยภาพบคลากรทเกยวของกบการจดการศกษาส าหรบคนพการในระดบอดมศกษา ซงเปนเอกสารทพฒนาขนจากความรวมมอของส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาและUniversity of Northern Colorado (UNC) เพอประกอบการจดโครงการฝกอบรมหลกสตรดงกลาว โดยมวตถประสงคในการพฒนาศกยภาพบคลากรทเกยวของกบการจดการศกษาส าหรบคนพการในระดบอดมศกษา เพอสงเสรมและสนบสนนการพฒนาบคลากรทเกยวของกบการจดการศกษาส าหรบคนพการในสถาบนอดมศกษาใหมความร ความสามารถ และมศกยภาพในการบรการนกศกษาพการไดอยางมประสทธภาพ ซงจะสงผลใหนกศกษาพการไดรบการชวยเหลอใหศกษาไดเตมศกยภาพ

เปาหมายของการจดอบรมหลกสตรดงกลาวเรอง การชวยเหลอและอ านวยความสะดวกอยางสมเหตสมผลและเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกส าหรบนกศกษาพการ (Reasonable Accommodations and Assistive Technology Accommodating Students with Disabilities in Higher Education) เพอใหบคลากรทปฎบตงานกบนกศกษาพการในระดบอดมศกษา โดยเฉพาะอยางยงเจาหนาทประจ าศนยบรการสนบสนนนกศกษาพการระดบอดมศกษา (Disability Support Services Center : DSS Center) น าความรเกยวกบการชวยเหลอนกศกษาพการไปใชในการจดบรการสนบสนนทางการศกษาแกนกศกษาพการอยางสมเหตสมผลตามบรบทของสถานศกษา และน าความรเกยวกบสงอ านวยความสะดวกหรอเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกไปใชในการตดสนใจเลอกใชใหเหมาะกบความตองการจ าเปนและขอจ ากดของนกศกษาพการแตละบคคล

ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาใครขอขอบพระคณผเขยนเอกสาร คณะท างานจดท าหลกสตรการอบรมดงกลาว และผทเกยวของทกทานทไดมสวนรวมให เอกสารฉบบนมความสมบรณและส าเรจลลวงไปไดดวยด และหวงวาเอกสารประกอบการอบรมฉบบนจะเปนประโยชนตอการด าเนนงานดานการจดการศกษาส าหรบคนพการในระดบอดมศกษาของสถาบนอดมศกษาอยางมประสทธภาพตอไป

ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กนยายน 2555

สารบญ

หนา ค าน า เอกสารประกอบการอบรม 1 การชวยเหลอและอ านวยความสะดวกอยางสมเหตสมผล และเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกส าหรบนกศกษาพการ บทน า 3

1. ความส าคญของการชวยเหลอและอ านวยความสะดวก 3 2. แนวทางการชวยเหลอและอ านวยความสะดวก 5

3. ประเภทการชวยเหลอและอ านวยความสะดวก 7

4. ความส าคญของเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก 9

5. ระดบและประเภทของเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก 11 6. แนวทางการจดบรการสนบสนนนกศกษาพการในประเทศไทย 33

บรรณนานกรม 38

เอกสารประกอบการอบรม การชวยเหลอและอ านวยความสะดวกอยางสมเหตสมผลและ เทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกส าหรบนกศกษาพการ

การชวยเหลอและการจดสงอ านวยความสะดวกหรอเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก

ส าหรบนกศกษาพการจ าเปนตองอาศยการท างานรวมกนของผจดบรการ อาจารยผสอน ผบรหาร รวมถงตวนกศกษาทจะบอกความตองการจ าเปนและขอจ ากดทแทจรงของตนเอง นอกจากน ผจดบรการจ าเปนตองมความรพนฐานเกยวกบเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกและเปนผทพรอมจะศกษาเรยนรและตดตามเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกทพฒนาขนมาใหมอยเสมอ เมอจบบทเรยนแลวผเขารบการอบรมจะ

1. น าความรเกยวกบการชวยเหลอนกศกษาพการไปใชในการจดบรการสนบสนนทางการศกษาแกนกศกษาพการอยางสมเหตสมผลตามบรบทของสถานศกษา

2. น าความรเกยวกบสงอ านวยความสะดวกหรอเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกไปใชในการตดสนใจเลอกใชใหเหมาะกบความตองการจ าเปนและขอจ ากดของนกศกษาพการแตละบคคล

3. มแนวทางในการศกษาคนควา วจยและเรยนรนวตกรรมทเกยวของกบสงอ านวยความสะดวกหรอเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกส าหรบนกศกษาพการ เวลาในการจดอบรม

หนวยการเรยนนใชเวลาในการอบรม 3 ชวโมงโดยประมาณ ดงแสดงเนอหาการอบรมในตารางตอไปน

หวขอ เวลา 1. การชวยเหลอและอ านวยความสะดวกอยางสมเหตสมผล 1.5 ชวโมง 2. เทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก 1.5 ชวโมง

หมายเหต ควรจดกจกรรมสาธตและน าเสนอการชวยเหลออยางสมเหตสมผลและสงอ านวยความสะดวกหรอเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกส าหรบนกศกษาพการในประเทศไทย

2

สอประกอบการสอน 1. เอกสารประกอบการอบรม 2. เอกสารประกอบการบรรยาย 3. ตวอยางการชวยเหลอและอ านวยความสะดวกและเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก 4. แบบฝกหรอกจกรรมทายบทเรยน

การวดและประเมนผล

1. การเขารวมกจกรรมของผเขารบการอบรม 2. การน าเสนอผลการอภปรายกลม 3. ผลงานจากแบบฝกหรอกจกรรมทายบทเรยน

3

การชวยเหลอและอ านวยความสะดวกอยางสมเหตสมผลและ เทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกส าหรบนกศกษาพการ

Reasonable Accommodations and Assistive Technology Accommodating Students with Disabilities in Higher Education

บทน า

กระทรวงศกษาธการไดออกกฎกระทรวงวาดวยการก าหนดเกณฑและวธการใหคนพการมสทธรบสงอ านวยความสะดวก สอ บรการและความชวยเหลออนใดทางการศกษา พ.ศ. 2550 ตามความในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตการศกษาแหงชาต (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545โดยมใจความส าคญก าหนดใหคนพการทไดจดทะเบยนตามกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพคนพการหรอบคคลทสถานศกษารบรองมสทธไดรบสงอ านวยความสะดวก สอ บรการและความชวยเหลออนใดทางการศกษาตามบญชทายกฎกระทรวงน ดงตอไปน

1. ขอยมสงอ านวยความสะดวก และสอทางการศกษา 2. ขอยมเงนเพอจดซอสงอ านวยความสะดวก สอ บรการ และความชวยเหลออนใดทาง

การศกษา 3. ขอรบสงอ านวยความสะดวก สอ บรการ และความชวยเหลออนใดทางการศกษา

สถานศกษาตามทระบไวในกฎกระทรวงฯ หมายรวมถงสถานศกษาทจดการศกษาใหแก คนพการในระดบอดมศกษาดวยเชนกน ดงนนการจดสงอ านวยความสะดวก สอ บรการ และความชวยเหลออนใดทางการศกษาจงถอเปนหนาทหนงของสถาบนอดมศกษาทจ าเปนตองตระหนกถงรปแบบและวธการจดสงเหลานใหสอดคลองกบความตองการจ าเปน ลกษณะเฉพาะ และขอจ ากดของผมารบบรการเปนเฉพาะบคคล รวมถงค านงถงความสมเหตสมผลในการจดบรการตามบรบทและศกยภาพของหนวยงาน การชวยเหลอและอ านวยความสะดวกอยางสมเหตสมผล

กฎหมายคนพการชาวอเมรกน (Americans with Disabilities Act: ADA, 1990 อางถงใน Han, K.) กลาวถง การชวยเหลออยางสมเหตสมผล (reasonable accommodation) บนพนฐานของสทธและความเทาเทยมกนของคนพการในฐานะสมาชกของสงคม โดยมวตถประสงคหลกในการก าหนดมาตรฐานการจดความชวยเหลอทเหมาะสมและสมเหตสมผลส าหรบบคคลพการ เพอลดปญหาการแบงแยกบคคลเหลานจากบคคลอนในสงคม

นอกจากน Americans with Disabilities Act ไดก าหนดใหหนวยงานทเกยวของจดสงอ านวยความสะดวก บรการ การสอสาร รวมถงอปกรณชวยเหลอใดๆ ทเขาถงคนพการไดอยางแทจรง อาจกลาวไดวา การชวยเหลออยางสมเหตสมผลในทางการศกษา หมายถง การจดสภาพแวดลอมในการ

4

เรยนรทสรางโอกาสทางการศกษาทเทาเทยมกนใหแกบคคลพการ สถานศกษาจะท าหนาทลดหรอก าจดขอเสยเปรยบหรออปสรรคใดๆ ทเกดจากความบกพรองหรอพการและการจดการศกษา เพอใหบคคลสามารถเรยนรและรบบรการทางการศกษาไดตามศกยภาพและความสามารถของตนเอง ในทนมไดหมายถงการจดสทธพเศษหรอก าหนดเกณฑในการประเมนผลการเรยนทแตกตางจากเพอนรวมช นแตอยางใด

Dr.Robin Brewer ไดกลาวถง การชวยเหลอและการอ านวยความสะดวก ไววา Accommodation คอ การอ านวยความสะดวกหรอการเปลยนแปลงหรอการปรบ เพอใหนกศกษาพการสามารถเขาถงการเรยนรได ซงในการจดการศกษาทเออตอนกศกษาพการจะหมายถง การปรบหรอประยกตเพอใหนกศกษาสามารถเขาถงการเรยนรไดดขน ซงเปนการปรบเปลยนทขนอยกบวธการเรยนรของนกศกษาแตละคน เปาหมายของการอ านวยความสะดวกคอเพอเปนการลดผลกระทบอนเกดจากความพการใหนกศกษาพการสามารถเขาถงการเรยนการสอนได โดยไมลดเนอหาของหลกสตรและไมเปลยนแปลงความคาดหวงทมตอนกศกษาในการเรยนวชานนๆ

ส าหรบในประเทศไทย ส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต ได

กลาวไวในความตอนหนง ในคมอกฎหมายการปฏบตงานเพอการสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ (๒๕๕๒) ในหวขอ “สทธคนพการในการเขาถงสงอ านวยความสะดวก” วาความสามารถในการเขาถงและใชประโยชนไดจากสงอ านวยความสะดวกส าหรบคนพการ ประกอบดวย 3 มต ไดแก

1. การออกแบบทเปนสากลและเปนธรรม หรอ Universal Design เปนหลกใหญใชครอบคลมทงหมดและเปนอดมคต

2. การจดสงอ านวยความสะดวกหรอเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก หรอเรยกวา Assistive Technology เปนหลกเฉพาะทมาตอบโจทกเฉพาะกจ เฉพาะบคคล หรอเฉพาะกลมคน

3. การชวยเหลออยางสมเหตสมผลหรอ Reasonable Accommodation เปนเรองมนษยตอมนษย เปนการชวยเหลออยางมเหตมผล ผใหกเตมใจ ผรบกยนด เปนการชวยเหลออยางพอเพยงไม วาจะอยในสถานการณใด

จากขอมลดงกลาวแลวทงหมด แสดงใหเหนถงสาระส าคญในเรองของการจดสงอ านวยความสะดวกอยางสมเหตสมผลนน เปนเรองทรฐตองใหความส าคญ และมการก าหนดใหหนวยงานทเกยวของ ไมวาหนวยงานดานการศกษา อาชพ หรอสวสดการสงคม ตองจดสงอ านวยความสะดวกในรปแบบทคนพการสามารถเขาถงและใชประโยชนไดอยางแทจรง และการจดสงอ านวยความสะดวกดงกลาวตองครอบคลมมตในดานการออกแบบทเปนสากลและเปนธรรม การจดสงอ านวยความสะดวกตางๆรวมถงและเทคโนโลย อปกรณ เครองชวยเหลออยางสมเหตสมผล และค านงถงสทธความเทาเทยมและความตองการจ าเปนเปนรายบคคล

5

แนวทางการชวยเหลอและอ านวยความสะดวกอยางสมเหตสมผลส าหรบนกศกษาพการ อาจกลาวไดวา การอ านวยความสะดวกใหแกนกศกษาพการ เปนสวนหนงของการ

ชวยเหลออยางสมเหตสมผล เพอใหนกศกษาสามารถเขาถงการจดการศกษาและเรยนรไดตามศกยภาพของตนเอง ดงนนการชวยเหลออยางสมเหตสมผลจงถอเปนพนธกจทมหาวทยาลยจะตองจดการชวยเหลอและจดสงอ านวยความสะดวกทเหมาะสมและสอดคลองกบความตองการจ าเปนของนกศกษาทมสทธรบบรการตามกฎหมายและมาขอรบบรการ การตดสนใจในการจดบรการและการใหการชวยเหลอน

หลกการในการพจารณาวาการจดสงอ านวยความสะดวกเปนไปอยางเหมาะสม ตองมหลกการพจารณาดงน

1. อปสรรคหรอขอจ ากดทเกดขน เปนผลมาจากปฏสมพนธระหวางลกษณะความตองการจ าเปนของนกศกษากบสภาพแวดลอมของมหาวทยาลย

2. การจดสงอ านวยความสะดวกจะตองชวยลดอปสรรคหรอขอจ ากดดงกลาวลง 3. การจดสงอ านวยความสะดวกจะตองไมกระทบกบสาระส าคญของวชา โปรแกรม

บรการหรอการอ านวยความสะดวกอนๆ 4. การจดสงอ านวยความสะดวกจะตองไมเปนภาระเกนควรกบมหาวทยาลย หนวยบรการสนบสนนนกศกษาพการหรอหนวยงานทมหาวทยาลยมอบหมาย ควรม

หนาทในการชวยเหลอตงแตส ารวจพบวามนกศกษาเหลานเขารบการศกษา โดยการส ารวจและรวบรวมขอมลจากบคลากรของมหาวทยาลยเกยวกบมาตรฐานและขอก าหนดตางๆของวชา โปรแกรม บรการและสงอ านวยความสะดวกตางๆ ขอมลเกยวกบสทธและความตองการจ าเปนของนกศกษาเพอประเมนการใหความชวยเหลอทางการศกษาตามเหตผลอนสมควรทจะสนบสนนใหนกศกษาเขาถงการจดการศกษาไดอยางเทาเทยมกบนกศกษาทวไป เชน

- การพฒนาหรอปรบใชนวตกรรมการเรยนรและเทคนคการสอนเพอใหสอดคลองกบความตองการจ าเปนและลกษณะเฉพาะของนกศกษา

- การจดขอก าหนดของรายวชาใหสอดคลองกบความตองการจ าเปนของนกศกษาเปนเฉพาะบคคล

- การใหทางเลอกอนในการเรยนรและการปฏบตงานเพอใหนกศกษาผานขอก าหนดของรายวชาตางๆ

- การจดการชวยเหลอ การใหค าปรกษาแนะแนว การตว และเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก

- การปรบกระบวนการทดสอบเพอวดและประเมนความสามารถทางการวชาการของนกศกษาอยางแทจรง โดยไมมขอจ ากดจากความบกพรองหรอพการแตอยางใด

6

ทงนรวมถงความจ าเปนเฉพาะบคคลอนใด เชน ขอมลเกยวกบการดแลสขภาพเฉพาะบคคลของนกศกษา เปนตน

เมอนกศกษาพการเขาเรยนในรายวชาตางๆ และอาจารยผสอนไดรบขอมลหรอสงเกตเหนวานกศกษามความบกพรองหรอพการใดๆ ทควรไดรบการชวยเหลอเปนกรณพเศษ อาจารยผสอนควรเรมจากการพจารณาสภาพแวดลอมในการเรยนรทจดใหอ านวยความสะดวกและเหมาะส าหรบนกศกษาหรอไม ทงนอาจารยผสอนตองตระหนกเสมอวาขอมลเกยวกบความบกพรองหรอพการและการใหการชวยเหลอเปนกรณพเศษส าหรบนกศกษาเปนความลบทนกศกษามสทธตามกฎหมายทจะอนญาตใหเปดเผยหรอไมกได อาจารยผสอนอาจพจารณาใหการชวยเหลอทสมเหตสมผลแกนกศกษาพการ ดงตอไปน

- การจดเวลานดหมายเฉพาะ เพอใหนกศกษามารบค าปรกษาเกยวกบการเรยน - การปรบงานและ/หรอวธการประเมนผลใหสอดคลองกบความตองการจ าเปนและ

ลกษณะความพการของนกศกษา โดยยงคงวตถประสงคการเรยนรและเกณฑของรายวชาเชนเดยวกบนกศกษาทวไป

- การประสานงานกบหนวยงานทมหาวทยาลยมอบหมายใหดแลเรองบรการสนบสนนส าหรบนกศกษาพการ เพอแลกเปลยนขอมลและวสดอปกรณตางๆ ทเปนประโยชนตอการเรยนรของนกศกษา

อยางไรกตาม นกศกษาพการจ าเปนตองตระหนกรถงหนาทของตนเองในการสนบสนน

การเรยนรของตนเอง เมอแรกเขารบการศกษานกศกษาควรส ารวจวามหาวทยาลยมหนวยงานใดทรบผดชอบดแลเรองบรการสนบสนนทางการศกษาส าหรบนกศกษาพการหรอไม และแจงใหหนวยงานรบทราบถงความจ าเปนในการรบบรการสนบสนนตางๆ โดยเฉพาะนกศกษาพการทมลกษณะความบกพรองหรอพการของตนไมปรากฏชดเจน เชน ความบกพรองทางการเรยนร ภาวะออทซม ภาวะสมาธสน เปนตน นอกจากนนกศกษาพการและหนวยงานและอาจารยผสอนควรแลกเปลยนขอมลใดๆ ทจะเปนประโยชนตอการเรยนรของตนเอง เชน สงอ านวยความสะดวก สอ บรการ การฝกอบรม ขอมลขาวสาร รวมถงความตองการการชวยเหลอในการเรยนหรอการสอบเปนกรณพเศษ เชน ผ ชวยจดค าบรรยาย (notetaker) การบนทกเสยงค าบรรยาย เอกสารเบรลล เอกสารขยายตวอกษรขนาดใหญ ลามภาษามอ ผอานขอสอบ เปนตน

7

ประเภทของการชวยเหลอและอ านวยความสะดวกอยางสมเหตสมผล การชวยเหลอและอ านวยความสะดวก แบงเปน 5 ประเภท ดงน

1. การจดการเวลา (Timing) การอ านวยความสะดวกดานเวลา เปนการปรบขยายเพมเวลาเพอใหนกศกษาพการสามารถ

ท าขอสอบหรอท างานตามทไดรบมอบหมายได โดยปราศจากขอจ ากดจากสภาพความบกพรองหรอพการ หรอมขอจ ากดนอยทสด ทงนจะพจารณาความตองการจ าเปนพเศษเปนเฉพาะบคคล ดงตวอยางตอไปน

- การเพมเวลาในการอาน (extra reading time) ส าหรบนกศกษาทมความบกพรองทางการเหน และนกศกษาทมความบกพรองทางการไดยน ในการสอบอานจะม โดยอาจจดใหนกศกษาเรมสอบกอนหรอขยายเวลาสนสดการสอบออกไป ทงนขนอยกบระดบความบกพรองหรอพการและธรรมชาตของวชาทสอบ

- การเพมเวลาในการท างาน (extra working time) ส าหรบนกศกษามความบกพรองหรอพการในระดบมากถงรนแรง นกศกษาและผเกยวของพจารณาแลววาขอจ ากดในการเขยนจะมผลตอการสอบ โดยระยะเวลาทขยายเพมเตมในการสอบอาจพจารณาตามขอมลลกษณะการปฏบตงานดานการเขยนของนกศกษาคนนน

- การเพมเวลาทไมใชเวลาในการท างาน (extra non-working time) เปนการจดชวงเวลาใหกบนกศกษาพการไดพกในกรณทไมสามารถนงสอบอยในทาเดมไดนานตามก าหนดเวลาทงหมดในการสอบ เชน ในกรณนกศกษาทเปนอมพาตทอนลาง หรอบาดเจบทหลง นกศกษาจะไดรบอนญาตใหพกไดหานาทในทกๆ ครงชวโมง

- การเพมในชวงระหวางตารางสอบ (extra time between scheduled tests/exam) โดยจ าแนกเปนขยายเพมเวลาในการสอบ และขยายเวลาในการเขยนรายงานและสงงานส าหรบนกศกษาทมความบกพรองทางการเหน นกศกษาทมความบกพรองทางการไดยน นกศกษาทมความบกพรองทางพฤตกรรมหรออารมณ นกศกษาทมความบกพรองทางรางกายหรอสขภาพ นกศกษาทมความบกพรองทางการเรยนรและ/หรอสมาธสน และนกศกษาบาดเจบทางสมอง

งานวจยเกยวกบการอ านวยความสะดวกดานขยายเวลาสอบใหกบนกศกษาทมความบกพรองทางการเรยนร (Hill, 1984, Runyan, 1991, Ofiesh, 1997, Shoemaker & Mazurek, 1998) พบวาการขยายเวลาการสอบมผลเพมคะแนนของนกศกษาเหลานอยางมนยส าคญทางสถต แตไมมผลตอคะแนนของนกศกษาทวไป ผลการศกษาเหลานแสดงวาการขยายเวลาในการสอบแกนกศกษาทมความบกพรองทางการเรยนรจะชวยใหนกศกษาไดมโอกาสน าความรทตนเองมมาใชในการสอบมากกวาจะเปนการไดเปรยบตอกลมนกศกษาอน

8

2. การจดสภาพแวดลอม (Setting) เปนการปรบสภาพแวดลอมในหองเรยน หองสอบหรอสถานททนกศกษาท างานเปนกลม

นกศกษาพการบางคนอาจตองการหองทเงยบหรอมขนาดเลกในการท างาน เชน - การจดหองสอบเฉพาะส าหรบนกศกษาทมความบกพรองทางการเหนทใชโปรแกรมอาน

จอภาพ หรอเครองพมพดดเบรลล ซงมเสยงดงอาจตองสอบทหองอนเพอไมใหเสยงไปรบกวนนกศกษาอนๆ

- การปรบเปลยนต าแหนงส าหรบนกศกษาทมการเหนเลอนรางใหนงในจดทไมมแสงกระทบกระดานหรอจดทเหมาะกบลกษณะการเหนของนกศกษาแตละบคคล

- การจดใหนกศกษาทมบกพรองทางการไดยนนงใกลกบผสอน - การจดโตะเรยนนกศกษาทนงใชเกาอลอเลอนสามารถนงเรยนไดสะดวก - การปรบต าแหนงทนงและจดพนทในการเคลอนทส าหรบนกศกษาทมความบกพรองทาง

รางกายทตองการเคลอนไหวรางกายเปนระยะเพอใหสามารถนงไดนานๆ หรอนกศกษาทตองใชเกาอลอเลอน (wheelchair) 3. การจดตารางเวลา/ก าหนดการ (Scheduling)

เปนการปรบตารางในการเรยน การสอบ การท ากจกรรมใหเหมาะสม เชน - การอนญาตใหนกศกษาไดลงทะเบยนกอนนกศกษาทวไป - การปรบเปลยนตารางเวลาเรยนส าหรบนกศกษาบางคนทตองรบประทานยาทจ าเปนกบ

ลกษณะความบกพรองหรอพการซงท าใหงวงซมและไมสามารถตนเชาได - การจดแบงตารางการปฏบตงานและการสอบเปนสวนๆ หรอจดเวลาพกเปนระยะๆ

ส าหรบนกศกษาทมภาวะสมาธสน - การจดเวลาเผอใหระหวางคาบเรยนหรอตารางสอบส าหรบนกศกษาทมความบกพรอง

ทางรางกายและการเคลอนไหว เพอใชในการเคลอนทจากทหนงไปยงอกทหนง 4. การน าเสนอ (Presentation)

เปนการปรบรปแบบสอทใชในการเรยนการสอนใหมความหลากหลายและทกคนสามารถเขาถงได (Universal Design) เชน

- การอธบายและการใชค าสงเปนขนตอนประกอบสอการน าเสนอทเหนภาพชดเจน เชน โปรแกรมคอมพวเตอร PowerPoint

- การใชค าทเขาใจงายในเอกสารประกอบการเรยนการสอน - การน าเสนอค าบรรยาย (Caption) ประกอบสอประสม ส าหรบนกศกษาพการทมปญหา

ในการอานและการฟง - การจดโปรแกรมอานจอภาพส าหรบนกศกษาทมความบกพรองทางการเหน และอนญาต

ใหน าคอมพวเตอรเขาไปในหองเรยนได

9

- การจดลามภาษามอ และ ผชวยจดค าบรรยายหรอพมพขอความลงเครองคอมพวเตอรแบบพกพา

- การจดเอกสารประกอบการเรยนการสอนใหนกศกษาทกคนไดมโอกาสอานมากอนลวงหนา

- การผลตเอกสารอกษรเบรลลและการบนทกเสยงค าบรรยายส าหรบนกศกษาทมความบกพรองทางการเหน

- การจดอปกรณคอมพวเตอรหรอโปรแกรมคอมพวเตอรทจ าเปนส าหรบนกศกษาพการ - การจดเอกสารหรอหนงสอทใชในการเรยนการสอนใหอยในรปแบบทนกศกษาบกพรอง

ทางการเหนหรอการเรยนรสามารถเขาถงได เชน หนงสอเสยง CD หรอใน Web Page 5. การจดวธการตอบสนองหรอการปฏบตงาน (Response)

เปนการปรบเปลยนรปแบบและวธการการมสวนรวมในการเรยนการสอนโดยการใหทางเลอกแกนกศกษาในการท างานทอาจารยมอบหมาย รวบทงในการสอบของนกศกษาพการ

- การอนญาตใหนกศกษาใชเทปบนทกเสยงในการตอบขอสอบ หรอการเขยนค าตอบ หรอการเขยนรายงานแทนการสอบขอเขยนส าหรบนกศกษาทมความบกพรองทางการเรยนรนกศกษาออทสตก นกศกษาทมความบกพรองทางการเหน

- การจดคอมพวเตอรใหใชพมพค าตอบแทนการเขยน - การจดผชวยเขยนเพอเขยนค าตอบตามทนกศกษาในกรณทนกศกษามความบกพรอง

ทางการเคลอนไหวหรอมความบกพรองทางการเรยนร เทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก ความหมาย

ตามพระราชบญญตการจดการศกษาส าหรบคนพการ พ.ศ. 2551 ใหค าจ ากดความ “เทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก” (Assistive Technology) ไววา เปนเครองมอ อปกรณ ฮารดแวร ซอฟตแวร หรอบรการทใชส าหรบคนพการโดยเฉพาะ หรอทมการดดแปลงหรอปรบใชใหตรงกบความตองการจ าเปนพเศษของคนพการแตละบคคล เพอเพม รกษา คงไว หรอพฒนาความสามารถและศกยภาพทจะเขาถงขอมล ขาวสาร การสอสาร รวมถงกจกรรมอนใดในชวตประจ าวนเพอการด ารงชวตอสระ”

ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (2547) ใหความหมายวา “เทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก” เปนวทยาการทมงพฒนาคณภาพชวตคนพการใหพนจากอปสรรคทท าใหคนพการมสมรรถนะทดอยกวาคนปกต ทงในดานการด าเนนชวตประจ าวน การศกษา และการประกอบอาชพ วทยาการของ เทคโนโลยดานน จงตองค านงถงสภาพความพการ อนไดแก ความพการทางกาย ทางการเหน ทางการไดยน ทางสตปญญา และทางการเรยนรในการสรางสงอ านวยความ

10

สะดวกใหตรงกบความตองการเฉพาะของผพการแตละประเภท การพฒนาสงอ านวยความสะดวก จ าเปนตองอาศยความรวมมอ ของผทเกยวของหลายสาขา นอกจากความรเทคโนโลยแกนหลกแลวยงตองใชความรทางดานการแพทย การบ าบด การศกษาพเศษ วศวกรรมการฟนฟสมรรถภาพ (rehabilitation engineering) รวมทงการออกแบบผลตภณฑ ทตองค านงถงสวนตดตอใชงาน (user interface) กบผพการซงมความตองการพเศษ

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (2550) ใหความหมายวา “เทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก” หมายถง เครองมออปกรณทชวยสนบสนนทางกายภาพส าหรบคนพการทจะเขาถงขอมล สารสนเทศ และการสอสารของคนพการได

คกและฮสซ (Cook, A. & Hussy, S., 2002) ใหความหมายวา “เทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก” หมายถง เครองมอ บรการ เทคนควธการ และการฝกหดอยางกวางๆ เพอทจะน ามาคด ประยกตใชใหตรงกบปญหาทคนพการประสบอยในขณะนน

พวงแกว กจธรรม (2547) ใหความหมายวา “เทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก” หมายถง หลายสงหลายอยาง ไดแก ชนสวนของอปกรณ หรอผลตภณฑ ซงมวางจ าหนายทวไป หรอไดดดแปลง หรอผลตเฉพาะบคคลเพอน ามาใชในการด ารงชวตอยางอสระ สามารถพฒนาศกยภาพของผพการทใชอปกรณนนๆ

เบญจา ชลธารนนท (2546) ใหความหมายวา “เทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก” หมายถง เทคโนโลยทคนพการใช ซงไดมการพฒนาและการใชประโยชนจากเทคโนโลย เพอชวยใหคนพการสามารถด ารงชวตอสระ (independent living) ปฏบตงานและผลตงานออกมาไดอยางมประสทธภาพมากขน

Dr.Robin Brewer ไดกลาวถง เทคโนโลยสงอ านวยวามสะดวก วา เทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก คอ อปกรณ หรอ software หรอสงทชวยสนบสนนนกศกษาพการในการเรยนร เพอชวยใหนกศกษาไดเขาถงการเรยนการสอนหรอขอมลขาวสาร ตวอยางเชน

- Scribe คอ ผชวยจดส าหรบนกศกษาพการทไมสามารถเขยนได ซงจะเขยนค าตอบทกอยางทนกศกษาบอกลงในขอสอบ จะแตกตางจาก Note taker ซงจะจดบรรยายและสรปเนอหาการเรยนในหองเรยน

- Screen reader โปรแกรมอานจอภาพส าหรบคนพการทางการเหน เพอชวยใหนกศกษาสามารถเขาถงคอมพวเตอรไดดวยตนเอง

- Switches ปมตางๆ ทใชส าหรบบนทกขอมลอเลคทรอนกส เชน สวตชส าหรบเกาอรถเขนเพอเดนทางสะดวก สวตชส าหรบการสอสาร หรอสวตชทใชควบคมอปกรณเครองใช ไฟฟาตางๆการด ารงชวตอสระ เชน ใชเปด-ปดไฟ

- Talking calculators เครองคดเลขพดได ส าหรบคนพการทางการเหน หรอ ผทมปญหาอปสรรคในการคดเลข

11

- Voice Recognition Technology โปรแกรมสงงานดวยเสยง - Word-prediction software โปรแกรมเดาค าศพท

กลาวโดยสรป “เทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก” หมายถง บรการ เครองมอ อปกรณ

ผลตภณฑระบบใดๆ ทน ามาปรบและน ามาใช โดยมจดประสงคเพอใหบคคลใชความสามารถ ทดแทนปญหาความบกพรอง ดงตอไปน

1) ปรบปรงความสามารถในการปฏบตงาน (functioning capability) 2) เพมความสามารถในการปฏบตงาน 3) รกษาระดบความสามารถในการปฏบตงาน 4) การสนบสนนใหเกดความรความเขาใจเนอหาและรายละเอยดของกจกรรมตางๆ ทงใน

ดานการเรยนร การด ารงชวตและการพงพาตนเองอยางอสระได ระดบและประเภทของเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก

เทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกมระดบการใชงานทซบซอนแตกตางกน ซงอาจจดแบงเปน 2 ระดบใหญๆ ไดดงน

1. เทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกทไมใชเทคโนโลย (no technology) เชน ดามจบดนสอ กระดาษขนาดพเศษ

รปท 1 ดามจบดนสอ

2. เทคโนโลยระดบพนฐาน (low technology) หมายถง เทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก

ทใชงานงาย มราคาถก ไมจ าเปนตองใชเวลาในการเรยนร พฒนาทกษะและความช านาญเฉพาะดาน สวนมากเทคโนโลยระดบนเปนพนฐานของเทคโนโลยระดบสง ตวอยางเชน แผนกระดานสอสาร (communication boards) แทนวางหนงสอ แผนรองเขยน (Slate) และ ดนสอเขยนอกษรเบรลล (stylus) เปนตน

12

รปท 2 แผนรองเขยน และดนสอเขยนอกษรเบรลล

3. เทคโนโลยระดบสง (high technology) หมายถง เทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกทตองใชไฟฟา มการท างานทซบซอน มราคาแพง บางอปกรณจ าเปนตองมความเชยวชาญและมการพฒนาทกษะในการใชงาน แตสวนมากจะใชงานงาย ทงนอาจเปนเครองมอทสามารถหาซอไดทวไป หรอเปนเครองมอทมการออกแบบเปนพเศษเฉพาะบคคล ตวอยางเชน เกาอลอเลอนไฟฟา เครองชวยฟง เครองแสดงผลของจอคอมพวเตอรเปนอกษรเบรลล (braille display) เปนตน

รปท 3 เครองแสดงผลของจอคอมพวเตอรเปนอกษรเบรลล

การจดหมวดหมและประเภทของเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกจะชวยใหเรามอง

ภาพรวมของเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกไดเขาใจงายและชดเจนขน ซงอาจแบงตามกฎหมายการจดการศกษาส าหรบคนพการ (Individuals with Disabilities Education Acts: 20 U.S.C. Part A, Section 602) ซงแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1) อปกรณเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก (assistive technology device) หมายถง สงของ อปกรณและระบบผลตภณฑทชวยรกษาหรอเพมความสามารถในการปฏบตงานของบคคลทมความบกพรองหรอพการ

2) บรการเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก (assistive technology service) หมายถง บรการทชวยใหบคคลทมความบกพรองหรอพการเลอก การจดหาและการใชอปกรณเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก ไดแก

2.1 การประเมนความตองการ ของผเรยนในสภาพแวดลอมตางๆ

13

2.2 การจดและการขอรบ อปกรณ AT ในรปแบบการซอ การเชา 2.3 การเลอก การออกแบบ การปรบ การน ามาใช การดแลรกษา การซอมแซม หรอการใช

อปกรณทดแทนส าหรบการท ากจกรรมตางๆ 2.4 การประสานงานและการบรการ รปแบบตางๆ ไดแก การบ าบด การชวยเหลอ การใช

บรการ 2.5 การอบรมและการชวยเหลอดานเทคนค วธการใชส าหรบบคคลทมความบกพรองหรอ

พการและครอบครว 2.6 การอบรม-การชวยเหลอ นกวชาชพ บคลากร และ/หรอ ผเกยวของกบการด าเนนชวต

ของบคคลทมความบกพรองหรอพการ

นอกจากการจดแบงเปนกลมอปกรณและบรการตามกฎหมายการจดการศกษาส าหรบคนพการดงกลาวขางตนแลว การจดแบงประเภทอปกรณเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกนนสามารถแบงไดเปน 2 กลมใหญ คอ

1. การจดแบงตามประเภทการใชงาน 2. การจดแบงตามประเภทความบกพรองหรอพการ

1. การจดแบงตามประเภทการใชงาน (Assistive Technology Link Library, 2004) ดงน

1) อปกรณชวยในการสอสาร (communication aids) หมายถง อปกรณและเครองมอชวยบคคลทมความบกพรองทางการพดหรอบคคลทม

ปญหาในการเขยนเพอการสอสาร ทงนครอบคลมตงแตอปกรณงายๆ เชน แผนกระดาษทมภาพหรอตวอกษรเพอใหบคคลชตวเลอกทตนตองการสอสาร ไปจนถงโปรแกรมกระดานสอสารบนหนาจอคอมพวเตอร (on-screen communication board)

2) อปกรณชวยในการเขาถงคอมพวเตอร (computer access aids) หมายถง ฮารดแวรและซอฟตแวรทชวยใหบคคลทมความบกพรองหรอพการเขาถงและใชงาน

อปกรณคอมพวเตอรได ทงนรวมถงการปรบแปนพมพ หนาจอ สวทช และเมาส โปรแกรมคอมพวเตอรสงเคราะหเสยง เปนตน

3) อปกรณชวยในการใชชวตประจ าวน (daily living aids) หมายถง อปกรณชวยเหลอบคคลทมความบกพรองหรอพการในกจกรรมในชวตประจ าวน

เชน การแตงตว การดแลรกษาความสะอาด การอาบน า การประกอบอาหาร การรบประทานอาหาร ทงนรวมถงอปกรณชวยหยบจบสงของ เสอผาทปรบพเศษ เกาอและอปกรณปรบพเศษชวยในหองน า

14

4) อปกรณชวยในการศกษาและการเรยนร (education and learning aids) หมายถง อปกรณชวยในการฝกและพฒนาทกษะ อปกรณและโปรแกรมคอมพวเตอรชวย

ในการคด การตดสนใจ การแกปญหา การจ า การเดาค าศพท /การเขยน (word prediction/completion software)

5) อปกรณชวยในการเขาถงสภาพแวดลอม (environmental aids) หมายถง การปรบสภาพแวดลอมและโครงสรางทางกายภาพของอาคารสถานท เพอลด

อปสรรคในการเขาถงอาคารสถานทของบคคลทมความบกพรองหรอพการ ทงนหมายรวมถงการกอสราง การปรบโครงสรางทางสถาปตยกรรม การวางแผงวงจรควบคมสภาพแวดลอมในอาคารสถานท

6) อปกรณชวยในการปฏบตงาน (ergonomic aids) หมายถง เครองมอและอปกรณเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกพนฐานทออกแบบเพอ

ลดความเสยงการบาดเจบหรอการเกดแผลกดทบจากการท างาน เชน การปรบทนง ไฟ ทวางหนนแขนหรอขอมอ ทพกหลง อปกรณชวยเขยน เปนตน

7) อปกรณชวยในการไดยนและการฟง (hearing and listening aids) หมายถง อปกรณชวยการไดยนและการฟงของบคคลทมความบกพรองทางการไดยน เชน

เครองชวยฟง ระบบขยายเสยง FM loop ระบบสญญาณเตอน เครองแสดงขอความบนโทรศพท โทรศพทมอถอรนทสามารถสงภาพเคลอนไหวได เปนตน

8) อปกรณชวยในการเคลอนไหวและการเดนทาง (mobility and transportation aids) หมายถง อปกรณชวยการเคลอนไหวของบคคลทมความบกพรองทางรางกายหรอบคคลท

มความบกพรองทางการเหน เพอใหบคคลเหลานสามารถเคลอนทหรอเดนทางไดอยางอสระ เชน อปกรณพยงเดน เกาอลอเลอน ทางลาดเอยง ไมเทาขาว เปนตน

9) กายอปกรณและกายอปกรณเสรม (prosthetics and orthotics) หมายถง กายอปกรณทใชทดแทนหรอเสรมอวยวะทสญเสยหรอบกพรองไปส าหรบบคคล

ทมความบกพรองทางรางกาย 10) อปกรณชวยในกจกรรมนนทนาการและงานอดเรก (recreation and leisure aids) หมายถง อปกรณชวยใหบคคลทมความบกพรองหรอพการสามารถมสวนรวมในกจกรรม

กฬา กจกรรมทางสงคมและกจกรรมนนทนาการอนๆ เชน การปรบอปกรณกฬา อปกรณเครองเลน/เกม ค าบรรยายใตภาพในภาพยนตร/รายการโทรทศน เปนตน

11) อปกรณชวยในการนงและการเคลอนท (seating and positioning aids) หมายถง อปกรณชวยใหบคคลทมความบกพรองทางรางกายสามารถท ากจกรรมใน

ชวตประจ าวนดวยทาทางทเหมาะสม เชน อปกรณหนนรองนง อปกรณลดการกดทบ อปกรณชวยทรงตวในการนง

15

12) อปกรณชวยในการเหนและการอาน (vision and reading aids) หมายถง อปกรณทออกแบบเพอชวยบคคลทมความบกพรองทางการเหนในการอาน เชน

อปกรณเสยง อปกรณ/ระบบชวยการอาน ระบบแสกนไฟลขอความ เครองมอ/อปกรณในชวตประจ าวนทมเสยง เครองขยายตวอกษรระบบโทรทศนวงจรปด (closed circuit television: CCTV) เครองขยายจอภาพ หนงสอขยายตวอกษรขนาดใหญ เปนตน 2. การจดแบงตามประเภทความบกพรองหรอพการ

เทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกกบประเภทความพการตามกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย 6 ประเภท ดงน

1) ความพการทางการเหน 2) ความพการทางการไดยนหรอสอความหมาย 3) ความพการทางการเคลอนไหวหรอทางรางกาย 4) ความพการทางจตใจหรอพฤตกรรม หรอออทสตก 5) ความพการทางสตปญญา 6) ความพการทางการเรยนร

1) เทคโนโลยสงอ ำนวยควำมสะดวกกบควำมพกำรทำงกำรเหน ความพการทางการเหนจะมผลกระทบตอการใชการเหนทเหลออย กลาวคอ ในการ

เคลอนไหวรางกายคนพการทางการเหนสามารถใชการเหนสวนรอบนอก (peripheral vision)ในขณะทการอานมกจะใชการเหนสวนกลาง ดงนนคนทสญเสยการเหนสวนกลาง เชน คนทจอรบภาพเสอม (macular degeneration) อาจจะใชการเหนดานการอานหนงสอไมได แตใชการเหนทางการเคลอนไหวได และในทางกลบกน คนทเปนโรคเกยวกบจอรบภาพ (retinues pigmenta) จะสญเสยลานสายตา กอาจมปญหาในการเคลอนไหวแตอาจไมมปญหาในการอานอกษรตวพมพปกต เปนตน คนทสญเสยการเหนหรอมความบกพรองจ าเปนตองไดรบการสอนใหใชประโยชนจากการเหนทเหลออย โดยชวยใหคนเหลานใชเครองมอตางๆ ทชวยเพมการเหนทเหลออยเพอใชประโยชนในดานตางๆ อนไดแก เทคโนโลยระดบพนฐาน ตวอยางเชน

ไมเทาขาว (white cane)

16

แวนขยายส าหรบบคคลทมการเหนเลอนราง

หนงสออกษรเบรลล เครองเขยนอกษรเบรลล (slate and stylus) เครองพมพดดเบรลล (brailler)

แผนภาพนน ภาพตางสมผส สอการสอนรปทรงเรขาคณต

17

writing guide เปนแผนกระดานทมกรอบก าหนดบรรทดหรอพนท raised lines กระดาษทมบรรทดนนชวยบคคลทมการเหนเลอนรางในการเขยนหนงสอ แทนวางหนงสอหรอกระดานลาดเอยง เพอชวยบคคลทมการเหนเลอนรางในการอานหนงสอ เครองท าภาพนนดวยมอ (tactile image enhancer)

ลกคด ชวยในการค านวณเลข

18

เทคโนโลยระดบสง ตวอยางเชน เครองอดส าเนาภาพนน (thermoform) โทรทศนวงจรปดขยายตวอกษร/ภาพ (closed circuit television: CCTV) ระบบโทรทศนวงจรปดเพอชวยขยายภาพส าหรบบคคลทมการเหนเลอนราง ไมเทาเลเซอร (laser cane) ซงเปนไมเทาทมระบบตรวจจบ (sensor) กลองสองทางไกลส าหรบดปายถนนทอยในระยะไกล

แผนปายแบบมเสยง (talking sign) เปนแผนปายบอกทางตางๆ ทมเสยงพดประกอบ

ไฟฉายมมกวาง (wide angle mobility light: WAML) ส าหรบอ านวยความสะดวกในการเดนทาง

19

เครองจดบนทกอกษรเบรลล (braille notetaker) เปนคอมพวเตอรแบบพกพาส าหรบผทมความบกพรองทางการเหน ซงมแปนพมพแบบแปนพมพบนเครองพมพดดเบรลล และสามารถแปลงรหสเบรลล เปนอกษรธรรมดาได สามารถอานออกเสยงได และมฟงกชนการท างานเหมอนเครองบนทกสวนบคคล (organizer) และบนทกการพมพขอความไดเหมอนตวประมวลค า (word processor) เครองอานธนบตร (bank note reader) เปนเครองทสามารถอานออกเสยงใหฟงวาเปนธนบตรอะไร รวมทงสามารถบอกไดวาเปนธนบตรปลอมหรอไม

อปกรณทเปนฮารดแวร ตวอยางเชน

เครองพมพอกษรเบรลลดวยระบบคอมพวเตอร (braille printer)

เครองแสดงผลอกษรเบรลล (braille display) เปนเครองแสดงผลขอมลจากจอภาพคอมพวเตอรเปนอกษรเบรลลอเลกทรอนกส 6 – 8 จด ตอ 1 ชอง ประกอบดวย จดแสดงอกษรเบรลล 6 จด และ จดแสดงcursor 2 จด

เครองเลนหนงสอเสยงชนดแผนระบบเดซ

แปนพมพเปนอกษรเบรลล

20

Touch tablet คอ สวนทเปน tablet ทวางตดอยกบเครองคอมพวเตอรทจะมขอบนนหรอเสนนนขนมาเหมอนบนหนาจอ และเมอใชมอแตะตรงสวนไหน คอมพวเตอรกจะอานขอความตรงนนใหโปรแกรมคอมพวเตอร ตวอยางเชน

1. โปรแกรมแปลสอสงพมพเปนอกษรเบรลล และแปลอกษรเบรลลเปนสอสงพมพ เชน TBT, TBTW, Duxbury

2. โปรแกรมอานจอภาพคอมพวเตอร (screen reader) เปนโปรแกรมทสามารถแปลงไฟลคอมพวเตอร ใหเปนเสยงสงเคราะห เพออานขอความทปรากฏบนหนาจอคอมพวเตอร สามารถชวยใหคนตาบอด ใชคอมพวเตอรไดเหมอนคนปกตทกอยาง เพราะทราบวา จะท างานทโปรแกรมไหน และเลอกฟงกชน ไดตามเสยงสงเคราะหทไดยน เชน โปแกรม JAWS, WINDOW – EYE ตาทพย วาจา

3. โปรแกรมอานเวบเพจ (IBM homepage rader) สามารถอานเวบเพจทงขอความภาษาไทยและภาษาองกฤษดวยเสยงสงเคราะหโดยมแถบสเลอนตามขอความทก าลงอาน

4. โปรแกรมสงเคราะหเสยง (speech synthesizer) ใชเปลงเสยงพดตามทโปรแกรมคอมพวเตอรก าหนด เชน TJA, Microsoft – text – to – speech – engine

5. โปรแกรมคอมพวเตอรอานหนงสอ (electronic book reader) เปนโปรแกรมทใชกบหนงสอเสยงระบบเดซและเครองเลนแผนระบบเดซ เพออานหนงสอ สงพมพทแสดงผลเปนเสยง เชน โปรแกรม TAB Player, Playback2000, D-Reader และใชโปรแกรม Sigtuna, LP Pro เปนโปรแกรมอดเสยง

6. โปรแกรมท าสอกราฟกนน เชน TGD เมอสรางภาพเสรจพมพภาพดวย Braille Printer 7. โปรเเกรมขยายจอภาพ (Screen Magnifier) โปรแกรมชวยในการขยายการแสดงผลทาง

หนาจอใหใหญขนเพอใหบคคลสามารถอานขอความได เชน Zoom Text, Magic 8. โปรแกรมรจ าอกขระดวยแสง (optical character recognition: OCR) "Optical Character

Recognition: OCR" แปลเปนภาษาไทยไดวา "การรจกอกขระดวยแสง" OCR เปนโปรแกรมรจ ารปแบบตวอกษร เทคโนโลยสงอ ำนวยควำมสะดวกกบควำมพกำรทำงกำรไดยนหรอสอควำมหมำย

ความพการทางการไดยน ใชความรนเเรงมากนอยของการสญเสยการไดยนมาเปนเกณฑในการเเบงระดบความพการ ในทางการศกษาไดแบงประเภทความพการทางการไดยนเปน 2 ประเภท คอ

1) คนหหนวก หมายถง คนทสญเสยการไดยนมากจนไมสามารถรบขอมลผานทางการไดยน ไมวาจะใสหรอไมใสเครองชวยฟงกตาม

21

2) คนหตง หมายถง คนทมการไดยนเหลออยพอเพยงทจะรบขอมลผานทางการไดยน โดยทวไปจะใสเครองชวยฟง

ซงในการใชประโยชนเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกส าหรบคนหหนวกและคนหตงนน ตองค านงถงประเภทของการสอสารและการไดยนทหลงเหลออยของคนๆนน กลาวคอ ส าหรบคนหหนวก เนองจากเปนบคคลทไมสามารถรบขอมลผานทางการไดยน เราจงตองค านงถงวาจะใชวธใดทดแทนการไดยนทจะชวยใหสามารถเขาถงขอมล แตส าหรบคนหตงเราอาจจะชวยในเรองของการเพมการไดยนของเขา แตในปจจบน ทงคนหหนวกและคนหตงใชเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกทมอยรวมกนซงขนอยกบสถานการณและความพงพอใจของแตละบคคล เ

เทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกส าหรบคนหหนวกและคนหตง อาจแบงไดดงน เ ทคโนโลยระดบพนฐาน

ภาษามอ เปนวธสอความหมายของบคคลทมความบกพรองทางการไดยนใชแทนการพด เชน การใชสญญาณผานการเหนและระบบการเตอน (visual signaling and alerting system) เปนการเปลยนระบบสญญาณเตอนทเปนเสยงเปนสญญาณผานการเหนหรอการสนสะเทอน ระบบนชวยใหบคคลทมความบกพรองทางการไดยนสามารถตอบสนองตอสถานการณไดอยางถกตอง บางระบบมสญญาณเตอนภายในตวเครองมอ หรอเครองชวยโดยตรง แตบางระบบอาจใชโคมไฟหรอดวงไฟเปนเครองสงสญญาณโดยแสดงเปนไฟกระพรบเตอน และบางระบบเปนระบบรวมมตว รบโดยเฉพาะ ซ งตดไวกบตวผ ใช ซ งส งสญญาณเปนการสนสะเทอน ผใชสามารถดทเครองมอ/อปกรณไดวาสญญาณทสงออกมาเปนเครองชวยชนใด เชน โทรศพท เสยงกรงประต เปนตน นอกจากน ยงมนาฬกาทมการปรบใหสามารถเสยบปลกเขากบโคมไฟหรอเครองสนสะเทอนได ซงเครองสนสะเทอนอาจน าไปใสในทนอนเมอนาฬกาปลอกดงขนกจะมแสงหรอการสนสะเทอนเกดขนเพอปลกใหผใชตน

22

สอโสตทศน (audio visual media) เชน การเขยนค าบรรยาย (captioning) ซงจะคลายกบบทบรรยายภาษาไทย เมอเราดภาพยนตรเปนภาษาองกฤษโดยทวไปจะจดเปนค าบรรยายแบบวงจรปด (closed captioned) ซงใชตวรบเปดเขาไปหาค าบรรยาย ระบบการใชสญญาณ FM (FM application system) เปนอปกรณชวยการไดยน ในกรณทมเสยงแวดลอมดงรบกวน อปกรณนจะชวย ลดเสยงรบกวนได ไมวาระยะทางระหวางผพดและผฟงจะใกลหรอไกล อปกรณนท างานโดยผฟงจะพกตวรบสญญาณ (receiver) และผพดจะพกไมโครโฟนตดตว และผฟงสามารถปรบสญญาณเสยงของผพดไดเชนกน เครองโทรสาร (fax machine) หรอ ระบบสงขอความผานสญญาณ (visual paging systems) เปนอปกรณทมใชกนอยทวไป ซงบคคลทมความบกพรองทางการไดยนสามารถน าไปใชได เชน เครองโทรสาร ทใชสงขอความและภาพโดยไมตองใชเสยง เครองชวยฟง (hearing aids) เปนอปกรณทประกอบดวยสวนรบเสยงท าหนาทรบเสยงและเปลยนเปนพลงงานไฟฟา สวนขยายเสยงท าหนาทขยายพลงงานไฟฟา และสวนล าโพงท าหนาทเปลยนพลงงานไฟฟาเปนเสยงสงตอเขาไปในหของผใช เพอใหไดยนเสยงตางๆ ไดชดเจนยงขน อปกรณนสามารถปรบระดบความดงของเสยงทรบเขาไดดวย

โทรศพทส าหรบคนหหนวก (telecommunication device for the deaf: TDD) เปนเครองโทรศพททมระบบการใชโดยการยกหโทรศพทวางลงในทวางของตวเครอง แลวหมนหมายเลขโทรศพท เมออกฝายรบกจะวางหโทรศพทลงในทวางของตวเครอง จากนนกจะเรมสนทนากนได โดยคสนทนาผลดกน

23

พมพขอความลงไป เมอเสรจแลวกพมพตวอกษร GA (go ahead) เพอใหอกฝายทราบวาเขาสามารถพมพขอความตอบกลบมาไดแลว และเมอยตการสนทนา ฝายใดฝายหนงพมพตวอกษร SK (stop keying)

โทรศพทขยายเสยง (telephone amplifier) เปนโทรศพทส าหรบบคคลทมความบกพรองทางการไดยนประเภทหตง ตวเครองจะมเครองขยายเสยงในตวใหขยายเสยงตามความตองการจ าเปนของผใชเปนเฉพาะบคคล ระดบการขยายเสยงจะมากนอยขนอยกบระดบการสญเสยการไดยน

ความพการทางการสอความหมาย บคคลทมความพการในลกษณะนมกจะมความอดอดคบของใจในการสอสารกบบคคล

ทวไป ดงนนเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกทจดใหจงมจดประสงคหลกเพอเปนทางเลอกอนในการสอสาร เรยกวา Augmentative and Alternative Communication: AAC หรอเรยกวา “การสอสารทางเลอกอน” หมายถง การใชวธการสอสารอนแทนการสอสารดวยการพด ซงแบงเปน 2 สวน คอ

1) Augmentative Communication หมายถง วธการอนทน ามาใชสนบสนนทกษะการพดใหมประสทธภาพสงขน ซงไมไดใชแทนความสามารถในการสอสาร แตใชเพอสนบสนนความสามารถ กลาวคอ วธทน ามาใชจะท างานไดสอดคลองกบความสามารถทมอยแลว ดงนน วธ การสอสารแบบ Augmentative Communication นจงใชกบคนทมความจ ากดในการสอสารดวยการพด

2) Alternative Communication หมายถง วธการทน ามาใชทดแทนการสอสารดวยการพด ส าหรบคนทไมสามารถใชภาษาพดไดเลย

การสอสารทางเลอกอน ทใชในปจจบนแบงไดเปน 3 ระบบ คอ 1. การสอสารโดยธรรมชาต เชน การใชทาทางของแตละบคคล การออกเสยง การ

แสดงออกทางสหนา การบอกสญญาณโดยไมใชการพด 2. การใชสญลกษณ เชน ภาษาทาทาง รปภาพ สญลกษณสากลหรอสญลกษณทตกลง

รวมกน 3. การใชเครองชวยสอสาร เชน แผนกระดานสอสาร สมดจดเพอการสอสาร ซองภาพ

อปกรณและระบบชวยสอสารทมเสยงพดแทน (speech output)

24

เทคโนโลยระดบพนฐาน ตวอยางเชน

กระดานสอสาร (communication board) เปนอปกรณในรปแบบของแผนกระดานซงมสญลกษณตางๆ ทจดไวเปนหมวดหมตามความจ าเปนในการใชงาน เมอตองการจะสอสาร ผใชจะชทรปทตองการสอความหมายแทนการพด

เครองมอชวยสอสารส าหรบคนทพดไมได (โอภา) เปนอปกรณชวยสอสาร (communication aids) ทไดรบการพฒนามาจากแนวคดเรองการใชอปกรณเพอทดแทนเสยงพด ทงนเนองจากมบคคลทมความตองการพเศษทไมสามารถพดไดอนมสาเหตมาจากการบกพรองของอวยวะทใชในการพดหรอสมองสวนควบคมกลามเนออวยวะในการพดบกพรองไป

เทคโนโลยระดบสง ตวอยางเชน

1) โปรแกรมชวยสอสารส าหรบคนทพดไมได (ปราศรย) เปนโปรแกรมชวยสอสารทมแนวคดเชนเดยวกบโอภา แตเปนโปรแกรมคอมพวเตอรทท างานบนเครองคอมพวเตอร โดยการบนทกเสยงขอความลงในชองแตละชอง ผใชจะตองเปนผทยงสามารถพดสอสารได ลกษณะการใชงานผใชจะเลอกขอความจากรปทแทนขอความทจะสอสาร โดยการเลอนเมาสไปทรปทตองการ แลวคลกทชองรปนน โปรแกรมกจะเปลงเสยงขอความทบนทกไวออกมา ท าใหสามารถพดคยกบผอนผานโปรแกรม

2) โปรแกรมคอมพวเตอรชวยสอน (CD-ROM)

เทคโนโลยสงอ ำนวยควำมสะดวกกบควำมพกำรทำงกำรเคลอนไหวหรอทำงรำงกำย การจดเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกส าหรบคนพการทางการเคลอนไหวหรอทาง

รางกายจดประสงคหลกในการจดทนงและการจดทาทาง (seating and positioning) ใหสวนตางๆ ของรางกายอยในทาทางทเหมาะสม เพอลดแรงกดผวหนง ลดอาการเกรงของกลามเนอ ชวยใหทรงทาไดดขน เชน การเสรมเบาะรองนง การเสรมอปกรณพยงดานขางล าตว การประคองศรษะ เปนตน นอกจากนรวมถงการจดทาทางอนๆ ใหเหมาะสมดวย เชน การยน การนอน เปนตน

25

อปกรณทชวยสงเสรมหรอทดแทนการท างานของอวยวะทบกพรองหรอสญเสยไปม 2 ประเภท คอ

1) กายอปกรณเสรม (orthosis) คอ อปกรณทชวยสงเสรมการท างานของอวยวะนนๆ ใหสามารถใชงานได เชน เหลกทดามขา 2) กายอปกรณเทยม (prothesis) คอ อวยวะเทยมทใชแทนอวยวะทสญเสยไป หรอไมสามารถท างานไดเปนปกต การใชแขน ขาเทยม

เทคโนโลยระดบพนฐาน ตวอยางเชน

อปกรณชวยในการนงและการเคลอนยายตว เชน เบาะรองนงสบลม โตะเขยนหนงสอและเกาอทสามารถปรบระดบได แผนชวยในการเคลอนยายตว (transfer board) แผนกนลน อปกรณชวยในการรบประทานอาหาร เชน จานรบประทานอาหารแบบพเศษ ชอน สอม แกวน าแบบดดแปลงพเศษ

26

อปกรณชวยในการเขยนหนงสอ ประกอบดวย splints อปกรณพยงขอใชเพยงเวลาเขยนหนงสอ แผนกระดานทมกรอบก าหนดบรรทดหรอพนท เพอชวยในการเขยน ปากกายางลบทมแทงใหญ

เทคโนโลยระดบสง ตวอยางเชน Control Interface หมายถง เครองควบคมการท างานทคนพการทางรางกาย

สามารถควบคมอปกรณตางๆ ทอยรอบตวไดโดยไมตองพงพาความชวยเหลอจากผ อน เชน การเชอมตอเครองควบคมทงหลายอยในแผงเดยวกน สามารถบงคบหรอควบคมปมทท าหนาทตางๆ กนได โดยใชตวควบคมเปน Switch กรณทมอหรอขาใชได ซงอาจเปน single หรอ dual switch โดยใชแขนหรอขากด

Special electronics on a wheelchair เปนเครองมอบงคบควบคมรวมทสามารถควบคมการ

ท า ง านของ เก า อ เ ข น รวมท ง อปกรณ แวดล อม คอมพวเตอร หรออปกรณการสอสารอนๆ ได เครองควบคมนสามารถจายพลงงานใหกบคอมพวเตอรแบบพกพาซงตอไวกบรถเขนโดยใชแบตเตอรของรถเขนได

Automobile Control

เปนเครองควบคมรถยนตซงดดแปลงใหใชกบผใชทตองการขบรถดวยตวเอง

27

Functional Electric Stimulation เปนอปกรณทผทมความตองการพเศษทไดรบบาดเจบทกระดกสนหลง สามารถเดนไดโดยใชอปกรณนผานคอมพวเตอร

Robotic Aids เปนอปกรณทชวยลดภาระการดแลผทมความบกพรองทางรางกายและสขภาพ โดยใชการท างานของหนยนต เชน ชวยเปดหนาหนงสอ ยกหโทรศพท ถอหโทรศพทให หยบของจากตเยน ปอนอาหาร

Environmental Control Units เปนอปกรณส าหรบผทมความบกพรองทางรางกายระดบรนแรง โดยชวยบงคบควบคมเตยงนอน โทรศพท โทรทศน และอปกรณไฟฟาตางๆ โดยไมตองลกจากท นอกจากนยงสามารถควบคมลฟตทตดต ง อปกรณสญญาณอนฟาเรดไดดวย

เกาอลอเลอน (wheel chair) อปกรณชวยใหผทมความบกพรองทางรางกายและสขภาพทมปญหาในการเคลอนท สามารถเคลอนทไดคลองตวมากยงขนโดยพงพาผอนใหนอยทสด

ฮารดแวร ตวอยางเชน Alternative Keyboards เปนการดดแปลงแปนพมพ ใหเขา

กบลกษณะขอจ ากดของแตละบคคล เชน มการปรบขนาด ความสง มม อาจจะมการปรบตวอกษรบนแปนใหวางตามความถของการใชหรอแบบ Dvorak เพอเพมความเรวในการพมพ

28

IntelliKey เปนแปนคยบอรดแบบสมผสทออกแบบมา กระดานลขต มลกษณะคลายกบ Intellikey เปนแปนคยบอรดแบบสมผสเปนคยบอรดทออกแบบมาส าหรบผทมความบกพรองทางรางกาย โดยสามารถปรบลกษณะแปนพมพได ใชงานรวมกบโปรแกรมภาพลขต Mini keyboard แปนคยบอรดทมขนาดเลก เหมาะส าหรบผทสามารถขยบมอ หรอนวมอไดในระยะใกลๆ

FlexKeys adjustable keyboard เปนคยบอรดทแบงครงและสามารถยกขนในมม 45องศาได เพอผทมปญหาในการใชมอพมพดด

BigKeys เปนคยบอรดทมตวหนงสอขนาดใหญส าหรบผทไมถนดในการกดแปนคยบอรดเลกๆ

คยการด (Key Guard) และคยบอรด เปนแผนพลาสตกใสท

เจาะชองตามจ านวนของแปนพมพ โดยน าแผนพลาสตกมาครอบลงไปบนคยบอรดปกต เพอปองกนการกดปมตวอกษรผดพลาด ใชกบผทมอาการเกรง มอสน หรอมความยากล าบากในการกดปมตวอกษรตางๆบนแปนพมพ

Arm Rests อปกรณส าหรบวางแขนเพอชวยในการพยงแขนเวลาพมพคอมพวเตอร

จอภาพแบบสมผส (touch screen) เปนจอมอนเตอรแบบสมผส ผใชสามารถใชนวกดทหนาจอไดเลย

29

Head stick การน าแทงพลาสตกยดตดกบศรษะโดยมสายรด เพอใชศรษะบงคบแทงพลาสตกกดทคยบอรดเพอพมพงาน ในกรณทผใชไมสามารถใชมอได แทงพลาสตก เรยกวา stick ถาน าแทงพลาสตกไปยดตดกบอวยวะสวนใดของรางกายจะเรยกชอตามอวยวะนนๆ เชน การน าแทงพลาสตกยดตดกบแขนเรยกวา Arm stick

Adapted mouse คออปกรณทท าหนาทแทนเมาส มการดดแปลงใหเหมาะสมกบบคคลทมความบกพรองหรอพการ เชน Joystick อปกรณทท าหนาทควบคมลกศรบนจอภาพ แทน

เมาสโดยใชการโยกแทง Joystick แทนการเลอนเมาส

Track ball อปกรณทท าหนาทควบคมลกศรบนจอภาพ แทนเมาสโดยใชการกลงลกบอลแทน เชน Easy Ball, Kensington Expert Mouse

Headmouse คออปกรณทท าหนาทควบคมลกศรบนจอภาพ โดยใชศรษะควบคมการท างาน

Infared or Ultrasonic Transmission เปนเครองมอบงคบควบคมอปกรณ เชน คอมพวเตอรโดยใชการเคลอนไหวของสายตา หรอใช dental plate สวมไวในปาก และควบคมโดยการใชลนแตะ

Hand free Mouse อปกรณทท าหนาทควบคมลกศรบนจอภาพโดยใชเทาในการเลอนเมาสแทน เหมาะส าหรบผทใชแขนทงสองขางไมถนดหรอใชการไมได

Electronic Appliance Switch สวตชตางๆ เชน สวตชเดยว

Micro Light switch เปนสวตชทไวตอการสมผส โดยกด

สวตช เพยงเบาๆกจะตด ถากดตดจะม เสยงตอบรบ ส าหรบผทมอาการออนแรงของกลามเนอ

30

สวตชรวมแบบ Star เปนสวตชทมสวตชเดยวรวมกน 5 สวตช มลกษณะคลายเลขบวก

สวตชรวมแบบ Wafer เปนสวตชทมสวตชเดยวรวมกน 5 สวตชเรยงกน

สวตชแบบดดและเปา (Sip and Puff Switch) เชน

Pneumatic เปนสวตชทควบคมการท างานของลกศรโดยการดดและเปา ส าหรบผทไมสามารถใชแขนขาได

Chin switch มไวทดแทนเมาส ส าหรบผทแขนทงสองขางใชการไมได อปกรณจะตอกบเครองคอมพวเตอรแลวใชคางในการเลอนลกศรไปยงปมทตองการในจอภาพ สามารถกด enterไดโดยใชคางแตะเบาๆทแผนอปกรณ

อปกรณพวงเชอมตอสวตช เชน Symbi-key computer Interface (1-SKCI) และสวตชเดยว

อปกรณ1-SKCI เปนตวปรบคยบอรดใหสามารถใชงานรวมกบสวตช เดยวไดโดยตอเขากบคยบอรดโดยตรงส าหรบผทไมสามารถใชปมบนคยบอรดปกตได สามารถตอพวงกบสวตชเดยวได 9 สวตช

USB Mouse Mover และสวตชเดยว หรอสวตชรวม อปกรณใชงานรวมกบสวตชเดยวได 6 สวตช ทท าหนาทควบคมทศทางการเคลอนทของลกศรบนจอภาพ และการคลกเมาสแทนเมาส

Switch Interface Box เปนอปกรณทเชอมตอสวตชเขากบคอมพวเตอร

อปกรณตดตงสวตช เชน Universal Switch Mounting System Lever มลกษณะคลายขาตงมกานยาว สามารถปรบได 360 องศาเพอใชยดสวตชใหตดกบอปกรณตางๆเชน wheelchair หรอโตะ เพอใหรางกายกดสวตชไดสะดวก

31

โปรแกรมคอมพวเตอร (Software) 1) Speech Recognition เปนโปรแกรมหนงทชวยให ผใชเลอกวธการทจะปอนขอมลเสยง

ใหกบคอมพวเตอร โดยทเครองจะรบค าสงจาก เสยงพดของผใช เชน ค าสงการใชงานเบองตนของ DOS หรอ Windows ปจจบนซอฟตแวรน มการพฒนาใหสามารถรบเสยงไดโดยไมจ ากดเพศและวย

2) Word Prediction เปนโปรแกรมทชวยในการพมพงาโดยสามารถลดจ านวนของการพมพ เพราะโปรแกรมสามารถเดาวาค าทจะพมพนนเปนค าอะไร เพยงแตผใชคยอกษรขนตนเทานน โปรแกรมจะเลอกกลมค าศพททขนตนดวยอกษรนนๆ มาใหเลอกใช

3) On Screen Keyboard โปรแกรมแสดงแปนพมพบนจอภาพ สามารถใชรวมกบ head mouse, Joystick สวตชตางๆ เชน Wivik, V-Key เทคโนโลยสงอ ำนวยควำมสะดวกกบควำมพกำรทำงจตใจหรอพฤตกรรม หรอออทสตก ควำมพกำร

ทำงสตปญญำ และควำมพกำรทำงกำรเรยนร ทกษะการสอสารและทกษะทางสงคมเปนปญหาทบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา

ทางการเรยนร บคคลออทสตก และบคคลทมความบกพรองทางพฤตกรรมหรออารมณ ตอไปนเปนตวอยางเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกทเหมาะส าหรบชวยเหลอ ทดแทนและพฒนาทกษะทบคคลทมความบกพรองเหลาน เทคโนโลยระดบพนฐาน ตวอยางเชน

อปกรณชวยพฒนาทกษะทางการสอสาร เชน กระดานสอสาร บตรภาพ บตรค า หนงสออานงายเปนหนงสอทใชในการเลานทานใหเดกฟงเพอใหเขาใจไดงายโดยจะมรปภาพและตวหนงสอประกอบ เพอพฒนาการสอสารกบผอน

อปกรณสอการเรยนการสอนชนดพเศษ เชน สเทยนแทงใหญ ปากกาเนนขอความ ดามจบดนสอ

เทคโนโลยระดบสง ตวอยางเชน เครองมอชวยสอสารส าหรบคนทพดไมได (โอภา) Quicktionary Reading Pen มลกษณะคลายปากกา ใชส าหรบสแกนเอกสารทเราตองการอานเปนบรรทด หรอเปนค า อปกรณจะท าหนาทอานขอความนนออกมาเปนเสยง แปลความหมายของค าดวยโปรแกรมทม dictionary ในตว และใชงานไดถง 17ภาษา

32

ฮารดแวร ตวอยางเชน 1) Alternative Keyboards - Intellikey คยบอรดแบบสมผส - กระดานลขต 2) จอภาพแบบสมผส (Touch Screen) เปนจอมอนเตอรแบบสมผส ผใชสามารถใชนวกด

ทหนาจอไดเลย 3) Adapted mouse คออปกรณทท าหนาทแทนเมาส มการดดแปลงให เหมาะสมกบลกษณะ

ขอจ ากดของผใช เชน - Joystick - Track Ball เชน Easy Ball 4) Electronic appliance switch สวตชตางๆ เชน - สวตชเดยว - สวตชรวมแบบ Wafer 5) อปกรณพวงเชอมตอสวตช เชน - Symbi-key computer Interface (1-SKCI) และสวตชเดยว - USB Mouse Mover และสวตชเดยว หรอสวตชรวม - Switch Interface Box - Pen mouse เมาสแบบปากกา

โปรแกรมคอมพวเตอร ประกอบดวย

โปรแกรมปราศรย (รายละเอยดตามทระบไวขางตน) โปรแกรมคอมพวเตอรชวยสอน (Computer Assisted Instruction: CAI) โดยใชสอประสม

(multimedia) ซงผลตออกมามากมายเพอชวยเรยบเรยงเรองราวและสอนใหรจกรวบรวมความคดในการล าดบเรองราวและเวลาไดถกตอง ผใชสามารถฝกทกษะตางๆ ผานโปรแกรมดวยตนเองในระยะเวลาตามทตนเองสะดวกใชงานได

โปรแกรมพจนานกรม อรรถาภธานและการตรวจสอบตวสะกด เปนโปรแกรมชวยใหผใชปรบปรง/แกไขงานทเกยวของการการเขยนของตนเองไดดขน และอาจชวยพฒนาทกษะการเขยนในขณะเดยวกน

โปรแกรมรงสรรคภาพ เปนโปรแกรมชวยการเขยนทจดท าขนส าหรบเดกเลกในระดบปฐมวยถงประถมศกษาตอนตน (ประถมศกษาปท 4 โดยประมาณ) นกวจยไดน าแนวคดเรองการรอยเรยงรปภาพมาเปนวธการเรยบเรยงเรองราวส าหรบเดกทเพงเรมตนใชคอมพวเตอรส าหรบงานเขยน ประกอบดวย 3 โปรแกรม คอ โปรแกรมรจนา โปรแกรมรตนา โปรแกรมพจนา แตละโปรแกรมท า

33

หนาทตางกน กลาวคอ (1) โปรแกรมรจนา เปนโปรแกรมทออกแบบใหเดกไดน าภาพมารอยเรยงเปนเรองราว (2) โปรแกรมรตนา เปนโปรแกรมทคร/ผปกครองสามารถชวยกนสรางชดแบบภาพใหเดก เพอจ ากดวงค าศพทและภาพในการคนหา (3) โปรแกรมพจนา เปนโปรแกรมส าหรบการอานโดยท าหนาทอานเรองราวทรอยเรยงไวในแตละหนา

โปรแกรม Kurzweil 3000 เปนโปรแกรมทใชเปนเครองมอในการชวยพฒนาทกษะในการอานและการเขยนภาษาองกฤษ

โปรแกรมภาพค าศพท เปนโปรแกรมสอประสมทบรรจคลงค าศพท ประกอบดวยค าศพทภาษาไทย ภาษาองกฤษพรอมภาพและเสยงประกอบ นกวจยไดน าแนวคดเรองการน ารปภาพมาเปนสอในการสอนส าหรบเดกทเพงเรมตนใชคอมพวเตอรส าหรบการสงเสรมการเรยนร ภาพค าศพทจะชวยสรางเสรมทกษะทางภาษาใหกบเดกทมความตองการพเศษไดเรยนรค าศพทเบองตนจากภาพประกอบพรอมกบเสยงอาน นอกจากนภาพค าศพทไดรบการออกแบบใหน าเสนอในรปแบบการส งเสรมและสนบสนนการเรยนรทเหมาะกบเดกทตองการเรยนรค าศพทเบองตน

นบวาเปนเรองส าคญทเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกนนๆ ไมใชเปนการบงคบใหบคคลทมความบกพรองหรอพการปรบเปลยนตวเองใหเหมาะกบเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวก แตควรจดใหเหมาะกบแตละบคคล เชน เกาอลอเลอนคนหนงสามารถใชงานทโรงเรยนไดดแตอาจจะไมเหมาะทจะน าไปใชทบาน เพราะฉะนนเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกทเหมาะสมจะตองสามารถท างานไดบนพนฐานหลายอยางรวมกน การตดสนใจในการสรางเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกนนบางครงตองสรางขนเฉพาะบคคล เพราะถงแมบคคล 2 คนทมความบกพรองหรอพการประเภทเดยวกน แตมไดหมายความวา ทงสองคนจะตองใชเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกชนดเดยวกน ทงนขนอยกบทกษะตางๆ และความชอบและความตองการของแตละบคคลดงกลาวไวแลวขางตน

แนวทางการจดบรการสนบสนนนกศกษาพการในประเทศไทย เมอมนกศกษาพการเขาศกษาในมหาวทยาลย ควรมการจดบรการสนบสนนนกศกษาพการ

ตลอดระยะเวลาทศกษาอย ทงในกจกรรมการเรยนการสอน กจกรรมการวดและประเมนผล และกจกรรมนกศกษา เพอชวยใหนกศกษาเหลานสามารถเขาถงกจกรรมตางๆ ไดโดยไมควรเปลยนแปลงมาตรฐานของหลกสตร นอกจากนจะตองท าความเขาใจกบอาจารยผสอน รวมถงสรางความตระหนกรวานกศกษาเหลานจ าเปนตองไดรบการอ านวยความสะดวกในรปแบบใด อยางไรและปรมาณเทาใดจงจะสอดคลองกบความตองการจ าเปนของนกศกษาพการแตละบคคล

กระบวนการในการขอรบสงอ านวยความสะดวก นกศกษาพการตระหนกถงสทธหนาทของตนเอง (student self – advocacy) แสดงความ

ตองการของตนตามลกษณะความตองการพเศษและขอจ ากดของตนเองและมตองการจ าเปนตองขอรบ

34

บรการสนบสนนดานการเรยนการสอนและดานอนๆ อยางไรบาง สถานศกษาอาจจดขนตอนการรบบรการสงอ านวยความสะดวกใหแกนกศกษา ดงน

1. นกศกษาลงทะเบยนเพอขอรบบรการ ณ หนวยงาน (registration with disability support services)

2. นกศกษาและเจาหนาทประสานงานศนยบรการสนบสนนส าหรบนกศกษาพการ (disability support services: DSS) รวมกนวางแผนการรบบรการสนบสนน (student accommodation plan) โดยเจาหนาทจะชวยใหนกศกษาส ารวจหาจดเดนและ/หรอศกยภาพของนกศกษา รวมถงขอจ ากดทเปนผลจากความตองการพเศษ และเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกทเหมาะสม

3. การท างานกบอาจารยผสอน (instructors role working) นกศกษาควรน าแผนการจดบรการทจดท าขนไปแจงหรอขอรบค าปรกษากบอาจารยผสอน นอกจากนอาจเขยนจดหมายถงอาจารยผสอนดวยตนเองเพอใหเกดความเขาใจถงความตองการและความคาดหวงระหวางนกศกษาและอาจารย และนกศกษาตองสามารถอธบายเหตผลและความจ าเปนในการขอรบการอ านวยความสะดวกได ทงนเจาหนาทประสานงานศนยบรการสนบสนนส าหรบนกศกษาพการอาจชวยแนะน าวธการสอสารกบอาจารยใหนกศกษาน าไปใชไดอยางเหมาะสม รวมถงเจาหนาทควรตดตามผลวานกศกษาสามารถท าไดเหมาะสมหรอไมอยางไร

การจดบรการสนบสนนส าหรบนกศกษาพการ ผจดใหจะตองค านงถงหลกการชวยเหลอและอ านวยความสะดวกอยางสมเหตสมผล (reasonable accommodation) บนพนฐานของความแตกตางในสภาพความตองการจ าเปนตามลกษณะความบกพรองหรอพการของแตละคน โดยเนนการพฒนาความเปนเพอนคคด (partnership) ระหวางนกศกษา อาจารยและเจาหนาทผจดบรการ เพอชวยใหนกศกษาพการไดรบโอกาสทเทาเทยมในการศกษาระดบอดมศกษา ตวอยำงกำรจดบรกำรสนบสนนส ำหรบนกศกษำพกำรประเภทตำงๆ

1. นกศกษาทมความตองการบกพรองทางการเหน - บอกชอของผพด เมอการมปฏสมพนธกบนกศกษาทมความบกพรองทางการเหน และ

เมอจบการสนทนาบอกลาและแนใจวาเขารบทราบวาผพดจะไปแลว - พดกบนกศกษาโดยตรงในการใหความชวยเหลอสนบสนนแกเขาทกกรณ - ในกลมอภปราย ตองก าหนดกตกาการพด เพอชวยนกศกษาไดมสวนรวม และใหตดตาม

การเรยนการสอนอยางตอเนองใหนกศกษาแนะน าตวเองกอนพด - ชวยเปนผน าทาง (sighted guide) โดยถามความตองการของนกศกษากอน หากนกศกษา

ยนดรบการชวยเหลอ ผน าทางใชมอของตนสมผสกบมอของนกศกษา ซงนกศกษาจะเลอนมอมาจบแขนแลวเดนตามผน าทางไปเอง

- บอกเลาเชงพรรณนาหรอใหรายละเอยดเมอมเนอหาทตองใชการเหนประกอบความเขาใจ เชน การสาธตการใชชนสวนของอปกรณ

35

- หากมผบรรยายหลายคน ใหผบรรยายแตละคนแนะน าตวเอง เนองจากเสยงของผบรรยายแตละคนจะมลกษณะเฉพาะตว ซงชวยใหนกศกษาสามารถแยกแยะผพดไดดยงขน

- สงทให (ขอมล หรอ ขาวสาร) ควรใชประโยชนไดหลากหลายและเหมาะกบลกษณะขอจ ากดของนกศกษา เชน เอกสารขยายตวอกษรขนาดใหญ แถบบนทกเสยง คอมพวเตอรทม ระบบสงเคราะหเสยง เอกสารอกษรเบรลล เปนตน

- จดทนงโดยค านงถงความตองการจ าเปนของนกศกษา เพอใหนกศกษารบสารและเขาถงสอไดตามความเหมาะสม

- จดเตรยมเนอหาวชาไวใหลวงหนา เพอใหนกศกษาไดศกษาหรอเตรยมความพรอมในดานสออปกรณอ านวยความสะดวกในการเรยนของตนเอง

- อนญาตใหนกศกษาบนทกเสยงการบรรยาย หรอ ใชคอมพวเตอรแบบพกพาส าหรบบนทกเนอหา

2) นกศกษาทมความบกพรองทางการไดยน กรณทนกศกษาตองใชลามภาษามอ - ผสอนควรพดกบนกศกษาโดยตรง ดกวาพดกบลามภาษามอ - สรปค าบรรยายหรอเขยนเนอหาใหแกนกศกษาและลามภาษามอลวงหนา - ลามภาษามอไมควรตอบค าถามในบทเรยนแทนนกศกษาหรอแทนอาจารยผสอน แตให

นกศกษาและอาจารยผสอนสอสารกนโดยตรงผานการลาม - ลามภาษามอไมควรยนบงกระดานหรอสอทอาจารยผสอนใชประกอบการเรยนการสอน กรณทนกศกษาอานรมฝปากได - จดใหนกศกษานงใกลกบผบรรยาย - จดใหนกศกษานงในต าแหนงทอาจารยผสอนสามารถมองเหนหรอสบตากบนกศกษาได - ผบรรยายควรพดใหเปนธรรมชาตและชดเจน โดยหลกเลยงการเนนรปปากเกนความ

จ าเปนหรอการตะโกน - อาจารยผสอนอาจลดความเรวในการบรรยายหรอกจกรรมการเรยนการสอนตามความ

เหมาะสม 3) นกศกษาทมความบกพรองทางรางกายหรอสขภาพ - กรณมขอจ ากดในการใชอวยวะรางกายสวนบน ควรจดใหมผชวยจดค าบรรยาย หรอใช

การบนทกเสยง และขยายเวลาท าขอสอบหรอจดผชวยจดบนทกค าตอบในการสอบ - นกศกษาทมรางกายสวนบนออนแรงไมสามารถขยบยกมอ รวมแสดงความคดเหนรวม

ในการอภปรายในหองเรยนได ใหจดพนทเพอใหเขาไดสอสารผานสหนาทาทาง รวมเรยนรได หรอเขาถงไดเมอเขาตองการความชวยเหลอ

36

- หลกเลยงการกาวกายพนทสวนบคคลของนกศกษา เชน เกาอลอเลอน ยกเวนกรณทนกศกษาขอความชวยเหลอ และควรจดทนงใหเหมาะสม แตไมจ าเปนตองจดใหสงกวาทนงอน

- ท าความเขาใจในเหตผลทเกนความคาดหมาย อาท นกศกษาอาจจะเขาหองเรยนสาย เนองจากขอจ ากดในการเคลอนท อปสรรคดานสถาปตยกรรม ของอาคาร ระบบขนสงสาธารณะ และควรมการปรบตารางเวลาเผอเวลาไวประมาณ 15 นาทกอนเรมเรยนวชาใหม เพอใหเวลานกศกษาในการเดนทาง

4) นกศกษาทมความบกพรองทางการเรยนร - ปรบวธการน าเสนอ โดยการใหค าสงแบบทละขนตอน มตวแบบหรอตวอยางประกอบ - ควรจดใหนกศกษาท างานเปนกลมยอย - จดพนทสวนตวเพอท าขอสอบหรองานทไดรบมอบหมาย อนเนองจากถกรบกวนสมาธ

ไดงาย - ควรขยายเวลาในการสอบใหนกศกษา เพอใหนกศกษามเวลาในการท างานใหสมบรณขน

ผจดสอบควรแจงรายละเอยดบางประการใหนกศกษาทราบลวงหนา เชน หวขอทจะสอบ เงอนไขและก าหนดเวลา

- ชวยจดหาเอกสารค าบรรยายให เพอใหนกศกษามนใจวาจะเขารวมกจกรรมการเรยนการสอนไดเทาเทยมกบเพอนรวมเรยน

- ควรแจงใหอาจารยผสอนทราบถงขอจ ากดอนเนองมาจากความบกพรองทางการเรยนรของนกศกษา เชน ปญหาในการอาน ปญหาในการเขยน ปญหาในการคดค านวณ ปญหาในการใชความคดระดบสง

- ตระหนกเสมอวา การเปดเผยลกษณะความตองการพเศษของตนเปนสทธสวนบคคลของนกศกษา

- แจงรายละเอยดทงในดานรปแบบ วธการและขนตอนในการขอรบบรการสนบสนนจากหนวยงานบรการสนบสนน รวมถงการพบอาจารยทปรกษา

5) นกศกษาออทสตก - จดตารางเวลาทแสดงล าดบและก าหนดเวลา (time limit) ของกจกรรม เพอใหนกศกษาได

ทราบและเตรยมตวตนเองลวงหนา - เมอมกจกรรมกลม ควรบอกใหนกศกษาทราบถงบทบาทหนาทของแตละคนและบอก

ความคาดหวงของกลมและเปาหมายของงานใหนกศกษาทราบอยางชดเจน - เมอจะมการเปลยนกจกรรม จะตองบอกใหทราบโดยการเตอนหรอใหสญญาณลวงหนา - อนญาตใหนกศกษาน าคอมพวเตอรมาใชในการเรยน และการท างานทไดรบมอบหมาย

37

6) นกศกษาทมความบกพรองทางพฤตกรรมหรออารมณ - จดบรรยากาศการเรยนท เ อออ านวยตอการเรยนร ลดความเสยวท เปนสาเหตของ

พฤตกรรมทเปนปญหาของนกศกษา - ใสใจศกษารายละเอยดและขอจ ากดของนกศกษา รวมถงอาการขางเคยงทอาจเกดขนใน

สถานการณตางๆ เชน เมออยในสถานการณการสอบ กจกรรมหองเชยร กจกรรมรบนอย - ฝกฝนและสงเสรมใหนกศกษาตระหนกในหนาทของตนเองทตองกระท าในสถานการณ

ตางๆ เชน สงจดหมายลาเมอขาดเรยน รบผดชอบตดตามเนอหาและงานทไดรบมอบหมายหลงจากขาดเรยน รวมถงตระหนกและเหนคณคาของการชวยเหลอทคนรอบขางมอบให

38

บรรณนานกรม ภาษาไทย กลมสอเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกทางการศกษาส าหรบคนพการ ส านกงานการศกษาพเศษ

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, กระทรวงศกษาธการ. (2546). คมอรายการสงอ านวยความสะดวก สอ บรการ และความชวยเหลออนใดทางการศกษา ประจ าป 2546 บญช (ก) (ข) (ค)

การสงเสรมการเขาถงขอมลและเทคโนโลยสารสนเทศส าหรบคนพการ , คณะกรรมการ. (2546). แนวทางการสงเสรมการเขาถงขอมลขางสาร การสอสาร ตลอดจนเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกส าหรบคนพการ. กรงเทพ.

เบญจา ชลธารนนท . (2546). เทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกส าหรบคนพการ. กรงเทพ : วารสารวชาการ.

พวงแกว กจธรรม. (2547). เทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกส าหรบคนพการในประเทศไทย . เขาถงผาน http://www .tddf.or.th [ออนไลน]

วนทนย พนธชาต. (2547). ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาตกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย . เขาถงผาน http://www2.nstda.or.th/pr/press/feb03/hrh_act.htm [ออนไลน]

วทยาลยราชสดา, มหาวทยาลยมหดล (2551). เอกสารประกอบการอบรมโครงการพฒนาศกยภาพบคลากรประจ าศนยบรการนกศกษาพการ. เดอนพฤษภาคม 2551.

ศรยา นยมธรรม. (2539). การศกษาพเศษและการเรยนรวม. ทศวรรษการจดการเรยนรวม. กรงเทพ: ส านกงานการประถมศกษา.

ส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต, กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. (2552). คมอกฎหมายการปฏบตงานเพอการสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ. กรงเทพ: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

39

ภาษาองกฤษ Assistive Technology Link Library. (2004, March 24).What is Assistive Technology? Retrieved from

http://www.rehabtool.com/at.html. Cook, A. & Hussy, S. (2002). Assistive Technologies: Principles and Practice. New York: Mosby. Galvin, J.C. & Langton, A.J. (1998). Design and delivering: Quality Assistive Technology Services.

CARF: The Rehabilitation Accreditation Commission. Han, K. “Reasonable accommodation” and “reasonable modification” in the context of the

Americans with disabilities act are two distinct terns imposing different legal obligation. Retrieved from http://ash.org/disabletreaty2.doc.

Langton, A.J. (1998). Guide to using Assistive Technology in Assessment and Vocational Evaluation. Center for Rehabilitation Technology Services SC Vocational Rehabilitation Department.

Office of Equal Opportunity and Diversity, the University of Iowa. (2004). Assisting students with disabilities: a guide for instructors. Retrieved from http://www.uiowa.edu.

Robin, D.B. (2008). Accommodations and Assistive Technology Accommodating Students with Disabilities in Higher Education.

Scherer, M.J. (2002). Assistive Technology Matching Device and Consumer for Successful Rehabilitation. Washington D.C.: American Psychological Association.

Walker, M. H. (2004). Students with disabilities in higher education [Powerpoint Slides]. The United States: University of North Carolina at Pembroke, Disability Support Services. Retrieved from http://www.uncp.edu.

รายนามคณะผจดท า เอกสารประกอบการอบรม

เรอง การชวยเหลอและอ านวยความสะดวกอยางสมเหตสมผล และเทคโนโลยสงอ านวยความสะดวกส าหรบนกศกษาพการ

ทปรกษา ผชวยศาสตราจารย ดร.สรรค วรอนทร รองเลขาธการคณะกรรมการการอดมศกษา

คณะผพจารณาเอกสารประกอบการอบรม ผชวยศาสตราจารย ดร.พมพา ขจรธรรม คณะท างานพฒนาบคลากรทเกยวของกบ การจดการศกษาส าหรบคนพการใน สถาบนอดมศกษา

ผเขยนเอกสารประกอบการอบรม ผชวยศาสตราจารย ดร.พมพา ขจรธรรม และทมงานวทยาลยราชสดา มหาวทยาลยมหดล

ผประสานงานและจดท าเอกสารประกอบการอบรม 1. นายบรรลอ วศษฎอนพงษ ส านกสงเสรมและพฒนาศกยภาพนกศกษา 2. นางสาวมาลน รตนนนทพฒน ส านกสงเสรมและพฒนาศกยภาพนกศกษา 3. นางสาวพรหมมณ สงหรตน ส านกสงเสรมและพฒนาศกยภาพนกศกษา 4. นางสาวลกขตา ศาสตรานรกษกล ส านกสงเสรมและพฒนาศกยภาพนกศกษา