คณภาพชวตสมรสของคสมรสในเขตตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร

โดย นางลดาวลย สาแดง

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาชมชน

ภาควชาจตวทยาและการแนะแนว บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2550 ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

คณภาพชวตสมรสของคสมรส ในเขตตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร

โดย นางลดาวลย สาแดง

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาชมชน

ภาควชาจตวทยาและการแนะแนว บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2550 ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

MARRITAL QUALITY AMONG THE MARRIAGE COUPLES IN THAMBOL THUNGLUANG AMPHOE OF PAKTHO CHANGWAT RATCHABURI

By

Ladawan Sumdang

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree MASTER OF ARTS

Department of Psychology and Guidance Graduate School

SILPAKORN UNIVERSITY 2007

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “ คณภาพชวตสมรสของคสมรสในเขตตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร ” เสนอโดย นางลดาวลย สาแดง เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาชมชน

……........................................................... (รองศาสตราจารย ดร.ศรชย ชนะตงกร)

คณบดบณฑตวทยาลย วนท..........เดอน.................... พ.ศ...........

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1. ผชวยศาสตราจารยสรรตน บรณวณณะ 2. ผชวยศาสตราจารย ดร.นวลฉว ประเสรฐสข 3. รองศาสตราจารยลขต กาญจนาภรณ คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ .................................................... ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.สมทรพย สขอนนต) ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ (นางอมาพร วารนล ) (ผชวยศาสตราจารยสรรตน บรณวณณะ) ............/......................../.............. ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.นวลฉว ประเสรฐสข) (รองศาสตราจารยลขต กาญจนาภรณ) ............/......................../.............. ............/......................../..............

ง

46256315 : สาขาวชาจตวทยาชมชน คาสาคญ : คณภาพชวตสมรส/คสมรส/การอบรมเลยงดดานความรกความอบอน/แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลใน

ครอบครว/ การรบรบทบาทหนาทสาม ภรรยา/ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ ลดาวลย สาแดง : คณภาพชวตสมรสของคสมรสในตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร.อาจารยทปรกษา

วทยานพนธ: ผศ.สรรตน บรณวณณะ, ผศ. ดร.นวลฉว ประเสรฐสข และรศ.ลขต กาญจนาภรณ .118 หนา.

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษา 1) ระดบการไดรบการเลยงดดานความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว การรบรบทบาทหนาทสาม ภรรยา ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย เพศหญงตามประเพณ และ ระดบคณภาพชวตสมรสของคสมรส ในเขตตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร 2)เปรยบเทยบคณภาพชวตสมรสของคสมรสตาบลทงหลวงจาแนกตามขอมลสวนบคคล 3) การไดรบการเลยงดของสามดานความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว การรบรบทบาทหนาทสาม ภรรยา ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย เพศหญงตามประเพณ เปนปจจยทสงผลตอคณภาพชวตสมรสของสาม 4)การไดรบการเลยงดของภรรยาดานความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว การรบรบทบาทหนาทสาม ภรรยา ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย เพศหญงตามประเพณ เปนปจจยทสงผลตอคณภาพชวตสมรสของภรรยา 5) การไดรบการเลยงดของคสมรสดานความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว การรบรบทบาทหนาทสาม ภรรยา ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย เพศหญงตามประเพณ เปนปจจยทสงผลตอคณภาพชวตสมรสของคสมรส กลมตวอยางทใชในการศกษาเปน คสมรสในเขตตาบลทงหลวง 658 คน จานวน 329 ค ไดมาโดยวธการสมอยางงายแบบชนภมรายหมบานและเทยบบญญตไตรยางค

ผลการวจยพบวา 1.ระดบการไดรบการเลยงดดานความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว การรบร

บทบาทหนาทสาม ภรรยา ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย เพศหญงตามประเพณ และ ระดบคณภาพชวตสมรสของคสมรส อยในระดบมาก

2.คสมรสทงสามและภรรยาทมลกษณะครอบครว อายทตางกน มคณภาพชวตสมรสไมแตกตางกน สวนคสมรสทมการใชเวลารวมกนในครอบครว ระดบการศกษา เศรษฐกจของครอบครว ระยะเวลาการสมรส และจานวนบตรตางกน มคณภาพชวตสมรสทแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

3.แรงสนบสนนทางสงคมของบคคลในครอบครวและการรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยาสามารถรวมกนทานายคณภาพชวตสมรสของสามไดรอยละ 53.5 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.001

4.แรงสนบสนนทางสงคมของบคคลในครอบครว การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย เพศหญงตามประเพณ สามารถรวมกนทานายคณภาพชวตสมรสของภรรยาไดรอยละ 49.2อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001

5.แรงสนบสนนทางสงคมของบคคลในครอบครว การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย เพศหญงตามประเพณ และการไดรบการเลยงดดานความรกความอบอนสามารถรวมกนทานายคณภาพชวตสมรสของคสมรสไดรอยละ 50.9 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001 .และ ระดบ.01 ภาควชาจตวทยาและการแนะแนว บณฑตวทยาลย มหาวทยาวทยาลยศลปากร ปการศกษา2550 ลายมอชอนกศกษา…………………………….. ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1………………………..2………… …………………3……………………….…

จ

46256315 :MAJOR: COMMUNITY PSYCHOLOGY KEYWORD:MARRITAL QUALITY / MARRIAGE COUPLES /CHILD – REARING WITH LOVE AND SUPPORT/ FAMILY SUPPORT /PERCEIVED THE ROLE OF HUSBAND AND WIFE / BELIEFE ABOUT THE ROLE OF SEX MALE – FEMALE LADAWAN SUMDANG : MARRITAL QUALITY AMONG THE MARRIAGE COUPLES IN THAMBOL THUNGLUANG, AMPHOR PAKTHO, CHANGWAT RATCHABURI. THESIS ADVISORS : ASST. PROF. SUREERAT BURANAWANNA, ASST.PROF.

NUANCHAVEE PRASERTSUK ,Ph .D, ASSOC. PROF. LIKHIT KARNCHANAPORN.118 pp.

The purposes of this reseach were :- 1) to study child-rearing experiences with love and support, family support, role perceived as husband - wife, belief in male – female roles according to tradition and marital quality among the marriage couple in Thambol Thungluang, Amphor Paktho, Changwat Ratchaburi 2) To compare the marital quality as classified by family’s status as husband – wife, age, educational level, family’s sharing time together, family acconomic status, types of family, marriage duration and number of children. 3) To determine husband’s child-rearing experiences with love and support, family support, role perceived as husband - wife, belief in male – female roles according to tradition as predictors of husband’s marital quality 4) To determine wife’s child-rearing experiences with love and support, family support, role perceived as husband - wife, belief in male – female roles according to tradition as predictors of wife’s marital quality 5) To determine child-rearing experiences with love and support, family support, role perceived as husband - wife, belief in male – female roles according to tradition as predictors of marital quality. Samples were 329 marriage couple in Thambol Thungluang derived by stratified random sampling technique - Instruments used to collect data were questionnaires constructed by the researcher. Data were analyed for percentage, mean, standard distribution, t-test, ONE-WAY ANOVA,and Stepwise Multiple Rgression The results found that :

1.Child-rearing experiences with love and support , family support, role perceived as husband -wife, belief in male – female role according to tradition and marital quality were prevalent at the high level

2.Thear were no statistical difference in Marrital quality as compared among family’s status and age, while family’s sharing time together, educational level, family’s economic status,marriage duration and number of children were difference statististically significant at .05

3.Family support and role perceived as husband - wife predicted husband’s marrital quality at the percentage of 53.5 % with a statistical significant at.001

4. Family support , role perceived as husband – wife, belief in male – female role according to tradition predicted wife’s marrital quality at the percentage of 49.2 % with a statistical significant at.001.

5. Family support , perceived the of husband - wife, beliefed in male – female role according to tradition and child-rearing experiences with love and support predicted marrital quality at the percentage of 50.9 % with a statistical significant level of .001 and child-rearing experiences with love and support significant at .01

Department of Psychology and Guidance Graduate School Silpakorn Univesity Academic Year2007 Student’s signature……………………………………………. Thesis Advisor’ signature 1. ………………………….2……………………….3…………………………..

ฉ

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบน สา เรจลงไดดวยดดวยความกรณาจากทานผชวยศาสตราจารย สรรตน บรณวณณะ รองศาสตราจารย ลขต กาญจนาภรณ ผชวยศาสตราจารย ดร. นวลฉว ประเสรฐสข ซงเปนอาจารยผควบคมวทยานพนธ และ ผชวยศาสตราจารย ดร. สมทรพย สขอนนต เปนประธานกรรมการสอบวทยานพนธ คณาจารยทกทานไดใหความกรณาตอผวจย ในการใหคาแนะนา ปรกษา ชวยตรวจสอบและแกไขขอบกพรองตาง ๆผวจยรสกซาบซงในพระคณเปนอยางยง และขอกราบขอบพระคณไว ณโอกาสน ขอกราบขอบพระคณ คณอมาพร วารนล ซงเปนผเชยวชาญในการตรวจสอบและคอยควบคมดแลงานวจยครงนเปนอยางดคอยใหการชวยเหลอใหกาลงใจ และคอยตรวจสอบขอบกพรองตางๆในการทาวทยานพนธ ขอขอบคณ ครอบครว สาแดงทกคน ทสนบสนนใหผวจยไดมโอกาสมาศกษาตอในครงน โดยเฉพาะ จ.ส.อ. เดช สาแดง ทเปนผคอยใหการชวยเหลอสนบสนนเสยสละเวลา กาลงกาย และวสดอปกรณใหกาลงใจรวมทงการชวยเหลอเลยงดบตรแทนผวจยตลอดระยะเวลาทผานมาเปอยางด ขอขอบคณ เพอนๆ พๆ และนองๆ ชาวจตวทยาชมชนทกคนโดยเฉพาะคณ อรชร โวทว ทใหคาแนะนา ชวยเหลอ และเปนกาลงใจใหผวจย ทงในชวงเวลา ของการเรยน และในการทาวทยานพนธ ขอขอบคณ อสม. และผนาชมชนในเขต ตาบลทงหลวง ทกคน ทใหความชวยเหลอ ในการเกบขอมล และขอขอบคณผรวมงาน ทชวยรบภาระงานแทนผวจยในขณะทตองใชเวลา บางสวนในเรองของการศกษาและการทาวทยานพนธ คณคาและประโยชนทเกดจากวทยานพนธฉบบน ผวจยขอบชาพระคณบดา มารดา คณาจารย ตลอดจนผทมพระคณทกทาน รวมทงทไมไดกลาวนามมาไวในทน ททาใหผวจยไดประสบผลสาเรจในการศกษาในครงน

ช

สารบญ หนา บทคดยอภาษาไทย………………………………………………………….…………………... ง บทคดยอภาษาองกฤษ…………………………………………………………………………... จ กตตกรรมประกาศ………………………………………………………………………………. ฉ สารบญตาราง………………………………………………………………………………….… ฌ บทท

1. บทนา ความเปนมาและความสาคญของปญหา…………………………………………… 1 วตถประสงคของการวจย………………………………………………………….. 5 ปญหาของการวจย………………………………………………………………. . 5 สมมตฐานการวจย………………………………………………………………… 6

ขอบเขตการวจย…………………………………………………………………... 7 คานยามศพท……………………………………………………………………… 7 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ………………………………………………………... 9

2. แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ................................................................................ 11 แนวคดทฤษฎและงานวจยเกยวกบคณภาพชวตสมรส……………………………. 11

ความหมายของคณภาพชวตสมรส………………………………………........ 11 องคประกอบของคณภาพชวตสมรส....................…………………………… 13 แนวคดเกยวกบความพงพอใจในชวตสมรส………………………………… 17 ความมนคงในชวตสมรส………………………………….………………… 20

แนวคดทฤษฎและงานวจยเกยวกบการอบรมเลยงด……………………………..… 21 ความสาคญของการอบรมเลยงด………………………………….…………. 21

ความหมายของการอบรมเลยงด………………………………..…………… 21 ประเภทของการอบรมเลยงด.................................………....................................... 21 งานวจยทเกยวของ…………………………………………………………... 24

แนวคดทฤษฏและงานวจยเกยวกบการสนบสนนทางสงคม..................................... 25 แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวกบความเชอในบทบาทเพศชาย เพศหญง............. 29 ความคดเกยวกบบทบาททางเพศ............................................................................... 33 แนวคดทฤษฎและงานวจยเกยวกบบทบาทหนาทของสาม ภรรยา.......……………. 34 แนวคดเกยวกบลกษณะครอบครว............................................................................ 40

ซ

บทท หนา ความหมายของครอบครว……………………………………………………. 40

ประเภทของครอบครว……………………………………………………….. 41 งานวจยทเกยวของกบตวแปรทศกษา.............................................................................. 44 บรบทของตาบลทงหลวง................................................................................................. 47

3 การดาเนนการวจย................................................................................................................. 51 ประชากรและกลมตวอยาง……………………………………………………… 51 ตวแปรทศกษา………………………………………………………………….. 53 เครองมอในการวจย……………………………………………………………. 54 การสรางและพฒนาเครองมอ………………………………………………….. 57 การเกบรวบรวมเครองมอ……………………………………………………… 58 การวเคราะหขอมล…………………………………………………………….. 59

4 การวเคราะหขอมล ……………………………………………………………………….... 62 ตอนท 2 ศกษาระดบประวตการไดรบการเลยงดดานความรกความอบอนของคสมรส...... 64 ตอนท 3 เปรยบเทยบความแตกตางของคณภาพชวตสมรส................................................. 65 ตอนท 4 การวเคราะหตวแปรไดแก ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของสามดาน ความรก ความอบอน............................................................................................. 72 ตอนท 5 การวเคราะหตวแปรไดแก ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของภรรยาดาน ความรก ความอบอน……………………………………………………………. 74 ตอนท 6 การวเคราะหตวแปรไดแก ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรสดาน ความรก ความอบอน............................................................................................. 76 5 สรป อภปรายผล และการแนะแนว............................................................................................. 79 สรปผลการวจย................................................................................................................... 80 อภปรายผลการวจย............................................................................................................. 82 ขอเสนอแนะ....................................................................................................................... 94 บรรณานกรม.................................................................................................................................... 99 ภาคผนวก......................................................................................................................................... 100 ภาคผนวก ก แบบสอบถามสาหรบการวจย..................................................................... 101 ภาคผนวก ข การวเคราะหตวแปรทใชในการวจยเปนรายขอ.......................................... 112 ประวตผวจย..................................................................................................................................... 118

ฌ

สารบญตาราง ตารางท หนา

1 แสดงกลมประชากรและกลมตวอยางของคสมรสในเขตตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร.................................................................................. 52 2 แสดงจานวนและรอยละของขอมลสวนบคคลของคสมรสทเปนกลมตวอยาง ในเขตตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร............................................... 62 3 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบ ประวตประวตการไดรบ การเลยงดดานความรกความอบอนของคสมรส , การ สนบสนนทางสงคมจาก บคคลในครอบครว, ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-หญง ตามประเพณ การรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา,และคณภาพชวตสมรสของคสมรส คณภาพชวตสมรสของสามและคณภาพชวตสมรสของภรรยา…………….….… 64 4. แสดงผลเปรยบเทยบคณภาพชวตสมรสของคสมรสจาแนกตาม สถานภาพ

ของคสมรสในเขตตาบลทงหลวงอาเภอปากทอ จงหวดราชบร…………….…… 65 5 แสดงผลเปรยบเทยบคณภาพชวตสมรสจาแนกตาม การใชเวลารวมกนในครอบครว ของคสมรสในเขตตาบลทงหลวงอาเภอปากทอ จงหวดราชบร…………………. 65 6 แสดงผลเปรยบเทยบคณภาพชวตสมรสของคสมรสจาแนกตาม ลกษณะครอบครว

ของคสมรสในเขตตาบลทงหลวงอาเภอปากทอจงหวดราชบร………………….. 65 7 แสดงแสดง คาเฉลย ( X ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และคาระดบ คณภาพชวตสมรสของคสมรสในเขตตาบลทงหลวงจาแนกตามอาย……………. 66 8 แสดงผล การทดสอบความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบคณภาพชวตสมรส ของคสมรส จาแนกตาม อาย................................................................................... 66 9 แสดงคาเฉลย ( X ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และคาระดบคณภาพชวตสมรส ของคสมรสในเขตตาบลทงหลวง จาแนกตามระดบการศกษา…………………… 66 10 แสดงการทดสอบความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบคณภาพชวตสมรส

ของคสมรสจาแนกตามระดบการศกษา.................................................................. 67 11 แสดงผลเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของคณภาพชวตสมรสของคสมรส

ทมระดบการศกษาแตกตางกน…………………………………………………… 67 12 แสดงคาเฉลย ( X ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และคาระดบ

คณภาพชวตสมรสของคสมรสในเขตตาบลทงหลวง จาแนกตาม สภาพเศรษฐกจของครอบครว…………………………….……………………… 68

ญ

ตารางท หนา

13 แสดงการทดสอบความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบคณภาพชวตสมรสของคสมรส จาแนกตามสภาพเศรษฐกจของครอบครว ……………………………………… 69

14 เปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของคณภาพชวตสมรสของคสมรส ทมสภาพเศรษฐกจแตกตางกน……………….………………………………… 69

15 แสดง คาเฉลย ( X ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และคาระดบคณภาพชวตสมรส ของคสมรสในเขตตาบลทงหลวง จาแนกตามระยะเวลาการสมรส..................... 69

16 การทดสอบความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบคณภาพชวตสมรสของคสมรส จาแนกตามระยะเวลาการสมรส......................................................................... 70

17 เปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของคณภาพชวตสมรสของคสมรส จาแนกตามระยะเวลาการสมรส ทแตกตางกน................................................... 70

18 ตารางแสดง คาเฉลย( X ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน(S.D.) และคาระดบคณภาพชวตสมรสของคสมรสในเขตตาบลทงหลวง จาแนกตามจานวนบตรทมชวต………………………..………….…………… 71

19 แสดงผลการทดสอบความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบคณภาพชวตสมรสของคสมรส จาแนกตามจานวนบตรทมชวต ………………………………………………. 71

20 แสดงผลเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของคณภาพชวตสมรสของคสมรส จาแนกตามจานวนบตรทมชวต………………………………………………. 72

21 แสดงสมประสทธสหสมพนธระหวางประวตการเลยงดของสาม ดานความรกความอบอนแรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย- หญง ตามประเพณ การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา ตอคณภาพชวตสมรสของสาม ……. 72

22 แสดงผลการวเคราะหการถดถอยพหคณของตวแปรอสระ ประวตการเลยงดของสาม ดานความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย- หญง ตามประเพณ การรบรบทบาทหนาท ของสาม ภรรยา ทสงผลตอคณภาพชวตสมรสของสาม โดยใชวธการถดถอย พหคณตามลาดบความสาคญของตวแปรทนาเขาสมการ .................................. 72

ฎ

ตารางท หนา 23 แสดงสมประสทธสหสมพนธระหวางประวตการเลยงดของภรรยา

ดานความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย- หญง ตามประเพณ การรบรบทบาทหนาท ของสามภรรยาทสงผลตอคณภาพชวตสมรสของภรรยา………………………. 74

24 แสดงการวเคราะหการถดถอยพหคณของตวแปรอสระ ประวตการเลยงดของภรรยาดานความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย- หญง ตามประเพณ การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา ทมอทธพลตอคณภาพชวตสมรสของภรรยา โดยใชวธการถดถอยพหคณตามลาดบความสาคญของตวแปรทนาเขาสมการ… 75

25 แสดงสมประสทธสหสมพนธระหวางประวตการเลยงดของคสมรสดาน ความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย- หญง ตามประเพณ การรบรบทบาทหนาท ของสาม ภรรยา ทสงผลตอคณภาพชวตสมรสของคสมรส................................. 76

26 แสดงผลการวเคราะหการถดถอยพหคณของตวแปรอสระ ประวตการเลยงด ของคสมรสดานความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคม จากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย- หญง ตามประเพณ การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา ทมอทธพลตอคณภาพชวตสมรสของค สมรสโดยใชวธการถดถอย พหคณตามลาดบความสาคญของตวแปรทนาเขา สมการ.................................................................................................................. 77

บทท 1 บทนา

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

สถาบนครอบครวมความสาคญอยางยง จดเปนสถาบนแรกทเปนรากฐานของทกสงคม เปนการรวมกลมกนแบบปฐมภม ครอบครวเปนจดกาเนดของการเลยงดและหลอหลอมใหสมาชกปฏบต หรอประพฤตตามกรอบของวฒนธรรมของครอบครว โดยการถายทอดคานยมทางวฒนธรรมแกชนรนหลง จงอาจกลาวไดวาครอบครวเปนสถาบนแหงแรกทวางมาตรฐานพฤตกรรมและเสรมสรางบคคลกภาพใหกบสมาชกในครอบครว เพราะบคคลทไดรบการดแลจากครอบครวอยางด มพนฐานชวตทมนคง จะเปนบคคลทมคณภาพ ไมสรางภาระใหสงคม หากวาเปนครอบครวดมคณภาพ ยอมสามารถสรางความเจรญกาวหนาใหแกสงคมและประเทศชาตได

สามและภรรยาเปนจดเรมตนของสมพนธภาพทสาคญทสดในครอบครว ถาสามและภรรยามความรกใครเขาใจซงกนและกน พยายามปรบตวเขาหากน มสมพนธภาพทดตอกน เตมใจรวมทกขรวมสขกนในครอบครว มการสอสารทดตอกน ตลอดจนรบผดชอบและแกไขปญหาตางๆภายในครอบครวรวมกนแสดงถงคณภาพชวตสมรสทดของคสามภรรยาแตในทางตรงกนขาม หากสามภรรยามสมพนธภาพทไมดตอกน ขาดความเขาใจซงกนและกน ไมรกใครปรองดองกน และขาดความรบผดชอบรวมกนแลว ยอมเกดความขดแยงกนอนอาจรนแรงถงขนทาใหครอบครวตองแตกแยกสลายลง หรอถาไมถงกบแตกสลายกจะทาใหครอบครวขาดความสขและมปญหา ซงนาไปสปญหาสงคมในทสด สงคมจงควรตระหนกและใหความสาคญอยางตอเนองกบการสรางความมนคงของสถาบนครอบครวเพอใหครอบครวเปนจดกาเนดหลอหลอมแลสรางสรรคทรพยากรมนษยใหกบประเทศชาต

จากสภาพสงคมสงแวดลอมและวฒนธรรมทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวในปจจบนสงผลกระทบตอการดาเนนชวตและคณภาพชวตของคนในสงคม และกระทบตอความสมพนธครอบครวโดยดชนสมพนธภาพของครอบครวมแนวโนมลดลง จากรอยละ77.5 ในป2540 เปน 70.8 ในป 2545พบวา ผสงอายถกทอดทง ไมไดรบการดแลมจานวนเพมขน จาก 115,508 คน ในป 2538 เปน 242,543 คน ในป 2542 และผสงอายในสถานสงเคราะหมเพมขนอยางตอเนองคอม 2,804คน ในป 2544 เพมเปน 2,991คน ในป 2546 และยงพบปญหาเดกเรรอน เดกทถกทอดทงและเดกกาพราอยตามสถานทตางๆเปนจานวนมาก(ลขต กาญจนาภรณ 2547:3)

1

2

จากการสารวจสวสดการสงคมของครวเรอนในชมชนและเขตเทศบาลทวประเทศของกรมพฒนาสงคมและสวสดการ(ลขต กาญจนาภรณ 2547:3) พบวาเดกถกทอดทงและเดกกาพรามจานวนเพมขน จาก 462,644 คน ในป 2538 เปน 489,947 คน ในป 2542 เนองจากสถาบนครอบครวมแนวโนมไปสครอบครวเดยวเพมมากขน จากการสารวจทวประเทศไทยสนป 2545 พบวามครอบครวเดยว 15-16 ลานครอบครว มอตราหยารางรอยละ 20 คดเปน 3 ลานครวเรอนทวประเทศ

ปญหาทสงผลกระทบตอครอบครว คอ ทาใหสมาชกในครอบครว มความเครยดจากการศกษาลกษณะทางจตและพฤตกรรมของนกเรยนวยรนทอยในสภาวะเสยงของครอบครว ของ ดวงเดอน พนธมนาวนและคณะ (อางถงใน งามตา วนนทานนทและคณะ 2545:122) พบวาความสมพนธของสมาชกในครอบครวทไมราบรน ทะเลาะเบาะแวงกนบอย ไมสามคคปรองดองกน แตยงทนอยดวยกน สรางความเครยดใหกบสมาชกในครอบครวและทาใหวยรนมพฤตกรรมเบยงเบนสงผลเสยตอจตใจและพฤตกรรมของเดก โดยเดกทอยในสภาพครอบครวเครยดมกมความวตกกงวลสง ปรบตวทางอารมณและ สงคมไดไมด และอาจกลายเปนคนกาวราว ตรงกนขามกบเดกทอยในครอบครวทพอแมรกใครสามคคกนเดกจะเตบโตเปนเดกทมสขภาพจตด ปรบตวทางอารมณสงคมด ไมกาวราว ไมเกบกด คบเพอนด นอกจากนนครอบครวทมความเครยดจะบนทอนคณภาพชวตวยรนไทย และผลการศกษายงพบวาสงสาคญทจะทาใหความสมพนธระหวางคสมรสราบรนและยงยนไดนน คอ สามภรรยาตองมความใกลชดผกพนกน รวมทกขรวมสขชวยเหลอกน รวมแกปญหา และใหความสาคญกบครอบครว รกและพอใจในครอบครว รบรถงฐานะทางเศรษฐกจของครอบครวเปนอยางด ในปจจบนหลายหนวยงานทรบผดชอบเรองครอบครวไดตระหนกถงความสาคญของสถาบนครอบครว ดงจะเหนไดจากนโยบายและแผนพฒนาระยะยาว ในการพฒนาสถาบนครอบครว พ.ศ.2538-2548 (คณะอนกรรมการพฒนาครอบครวและแกไขความรนแรงตอเดกและสตร 2540:20-21) ไดกาหนดนโยบายไวดงนคอ สนบสนนใหสถาบนครอบครวมความมนคงปฏบตหนาทไดอยางสมบรณตามคณลกษณะของครอบครวไทยทพงประสงค สงเสรมใหสมาชกในครอบครวไดเขาใจบทบาทของสามภรรยา บดา มารดา ลกหลาน และผสงอาย ประสานและเกอกลความสมพนธภายในครอบครว ปรบปรงกฎหมาย กฎระเบยบทเกยวกบครอบครว เพอใหเกดความสมพนธอนด เคารพในคณคาและสทธ ของกนและกนของสมาชกภายในครอบครว รณรงคใหมการคมครองครอบครว ตลอดจนสวสดการและบรการตางๆเพอพฒนาครอบครว สงเสรมการศกษาวจยดานครอบครวใหมากยงขน รวบรวมและวเคราะหขอมลเกยวกบครอบครว การจดการ การประสานงาน การตดตามและประเมนผลงาน สนบสนนใหองคกรเอกชน องคกรชมชน

3

และประชาคม รวมทงเดกและเยาวชน ผใหญมสวนรวมในการพฒนาครอบครวอยางตอเนองโดยเหตผลทวา "ครอบครวเปนกญแจสาคญในการปองกน และแกไขปญหาสงคม ทงในระยะสนและระยะยาว” สรย กาญจนวงค (2523:21-23) ไดศกษาพบวา คสมรสทมชวตในวยเดก อยในครอบครวทมความรกความอบอน บดาเปนแบบอยางทด มกมความสขและประสบความสาเรจในชวตสมรส และจากพนฐานการเปนคสมรส หากคสามหรอภรรยาทมประวตการเลยงดดานความรกความอบอนมาแตกตางกนยอมทจะทาใหการดาเนนชวตสมรสแตกตางกนไป และถาแตกตางกนมากกอาจทาใหเกดความขดแยงกนไดทาใหชวตการสมรสไมราบรน บางคนไมไดรบการดแลดวยความรกและขาดความอบอน ถกปลอยปละละเลย หรอเขมงวดเกนไป จากประสบการณทไดรบดงกลาวจะสงผลใหคสมรสนามาใชกบครอบครวของตนเองตามทเคยรบรมา จากการศกษาของ ไซมอนสและคณะ( Simons et al.1991:187, อางถงใน ปรย ญาณวาร 2545:48) พบวาบคคลทไดรบการเลยงดในสภาพแวดลอมดานลบ เชนมกถกลงโทษ ไมไดรบการเอาใจใส หรอถกควบคมมากเกนไป จะกลายเปนบดาหรอมารดาทมแตความเครยด และรสกเปนศตรกบคสมรส นอกจากนบทบาทของสามและภรรยา ยงมความเกยวของ กบความเชอเกยวกบ บทบาทเพศชาย-เพศหญงตามประเพณเดม คอถามความเชอวาเพศชายเปนเพศทตองหารายไดเลยงครอบครว สวนเพศหญงเปนเพศทตองดแลงานบานและคอยเลยงลกอยในบาน หากมการแบงบทบาทหนาทกนตามความเชอประเพณเดมอยางเครงครดกจะมผลตอความเครยดของคสมรส เนองจากปญหาคาใชจายในครอบครวทสงขน โดยลาพงเพศชายฝายเดยวหารายไดไมเพยงพอตอคาใชจายในครอบครวฝายหญงจงมความจาเปนตองทางานนอกบานเพอจนเจอรายไดของครอบครว สงผลตอความสมพนธในครอบครว ขดแยงตอจารตประเพณดงเดมและอาจมผลตอชวตสมรสในดานอบรมเลยงดลกและความใกลชดผกพนของสมาชกในครอบครวและความมนคงในครอบครวลดลง นอกจากนการไดรบการสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว เปนอกปจจยหนงท ทาใหสมาชกในครอบครวมกาลงใจ รสกวาไดรบการตอบสนองดานความรกความเอาใจใส การยกยองและมองเหนคณคา รสกวาตนเปนสวนหนงของสงคม การทคสมรสมการแลกเปลยนใหความชวยเหลอในดานตางๆทาใหเกดความพงพอใจในชวตสมรส ปญหาความขดแยงนอยลง ทาใหชวตสมรสมความสข(เฉลยว บญยงค 2526:2, อางถงใน นฤพนธ จาระนย 2543:38) การรบรบทบาทหนาทของสาม-ภรรยาของคสมรส ถาคสมรสมการรบรเกยวกบบทบาทของสาม-ภรรยาจะทาใหคสมรสอยดวยกนในครอบครวอยางมความสขเพราะจะทาใหทงสามและภรรยาไมปฏบตในสงทไมเหมาะสมไมสรางความขดแยงในชวตสมรส ไมนาปญหาความเดอดรอนมาสครอบครว ทาใหชวตสมรสราบรนและยงยนเปนแบบอยางทดแกสมาชกในครอบครวและสงคมตอไป

4

จากขอมลดงกลาวและผวจยซงปฏบตหนาทรบผดชอบในงานสขภาพจตในชมชนในเขตตาบลทงหลวงจงเหนความสาคญของคณภาพชวตสมรสของคสมรสซงสงผลกระทบถงความสขของสมาชกในครอบครว จงสนใจศกษาในกลมประชากรในตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร เกยวกบ ปจจยทสงผลตอคณภาพชวตสมรสในดาน ประวตการไดรบการอบรมเลยงดดานความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญง ตามประเพณและการรบรบทบาทหนาทสาม ภรรยา วาจะสงผลตอคณภาพชวตสมรสของคสมรสหรอไม โดยศกษาจากคสมรสในเขตตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร ตาบลทงหลวงเปนตาบลหนงของอาเภอปากทอจงหวดราชบร มพนทเปนภเขาและทราบเหมาะสาหรบการเพาะปลกแตการประกอบอาชพเกษตรกรมจานวนนอยเนองจาก ตาบลทงหลวง อยหางจากโรงงานหองเยนไมไกลนก คนในชมชนสวนมากประกอบอาชพรบจางในโรงงานและรบจางในสถานประกอบการและรบจางเกบผกในชมชน จากการสารวจขอมล จปฐ.ของตาบลทงหลวง ป พ.ศ. 2548 พบวามอาชพรบจางโรงงานรอยละ 50 และรบจางเกบผกในชมชน รอยละ 20 และอาชพรบจางทวไป รองลงมา การไปทางานในโรงงานเปนลกษณะ ไป-กลบ ทกวนไมไดคางคน ลกษณะการรบจางจะเปนชวงเวลา กลางวนและกลางคน และถาครอบครวททางานโรงงานกจะเลอกทางานสลบกนกบระหวางสามและภรรยาเพราะจะไดมคนอยดแลบานและเลยงลก ซงทาใหไมมเวลาทจะทากจกรรมรวมกน และบางครอบครวประกอบอาชพรบจางทงสามและภรรยา ปลอยใหลกอยบานตามลาพงและลกๆไมไดใกลชดกบพอแมเทาทควร ถงแมวาครอบครวของชมชนตาบลทงหลวงเปนชมชนชนบท แตประชาชนยงขาดการตระหนกถงความสาคญของครอบครว นอกจากนนการสอสารกนในคสามภรรยาของประชาชนในตาบลทงหลวง มการพดคยกนโดยใชคาพดรนแรง และมการสอสารกนนอยมากทาใหไมคอยเขาใจกนและมความขดแยงกนบอยๆ และหลายๆครอบครวกยงมการทะเลาะเบาะแวงกนบอยเนองจากความไมรบผดชอบในบทบาทหนาทของสามหรอภรรยาหรอทงสองฝาย ทาใหเกดความเครยดในครอบครว จงทาใหระบายความเครยดสคนในครอบครว จากการสารวจขอมลสถานภาพครอบครว โดย อสม.ในเขตตาบลทงหลวง (ขอมลจากสถานอนามยในเขตตาบลทงหลวงในปงบประมาณ 2548) พบวามคสมรสทงหมดจานวน 2,300 ค มปญหาครอบครวครอบครวททะเลาะเบาะแวงกนเปนประจา จานวน 112 ค และสงผลกระทบตอครอบครวทาใหครอบครวขาดความอบอน เกดความรนแรงในครอบครว จนกลายเปนครอบครวแตกแยก เกดการหยาราง มคสมรสทอยาราง จานวน 420 ค ปญหาตามมากคอ ผสงอาย เดก ผดอยโอกาสและผพการทชวยเหลอตวเองไมได ขาดคนดแล เกด

5

ปญหาทางสขภาพกายและสขภาพจต รวมถงปญหาวยรน เกดปญหาสงคม และปญหาทางดานเศรษฐกจตามมา วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษา ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรสดานความรกความอบอน การสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ การรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา และ ระดบคณภาพชวตสมรสของคสมรสในเขตตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร

2. เพอเปรยบเทยบ คณภาพชวตสมรสของคสมรสจาแนกตาม สถานภาพ อาย การศกษา การใชเวลารวมกนในครอบครว สภาพทางเศรษฐกจของครอบครว ลกษณะครอบครว ระยะเวลาสมรส จานวนบตรทมชวตของคสมรส

3. เพอศกษา ประวตการไดรบการอบรมเลยงด ดานความรกความอบอน การนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ การรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยาของสาม เปนปจจย ทสงผลตอคณภาพชวตสมรสของสามในเขตตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร

4. เพอศกษา ประวตการไดรบการอบรมเลยงดดานความรกความอบอน การสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ การรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา ของภรรยา เปนปจจยทสงผลตอคณภาพชวตสมรสของภรรยาในเขตตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร

5. เพอศกษา ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรส ดานความรกความอบอน การสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ การรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา เปนปจจยทสงผลตอคณภาพชวตสมรสของคสมรสในเขตตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร

ปญหาของการวจย

1. ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรสดานความรกความอบอน การสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ การรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา และ คณภาพชวตสมรสของคสมรสในเขตตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบรอยในระดบใด

6

2. คสมรสในเขตตาบลทงหลวงทมสถานภาพ อาย การศกษา การใชเวลารวมกนในครอบครว สภาพทางเศรษฐกจของครอบครว ลกษณะครอบครว ระยะเวลาการสมรส จานวนบตรทมชวตของคสมรส ทตางกนมคณภาพชวตสมรสแตกตางกนหรอไม อยางไร 3. ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของสามดานความรกความอบอน การสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ การรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา เปนปจจยทสงผลตอคณภาพชวตสมรสของสามหรอไม อยางไร

4. ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของภรรยาดานความรกความอบอน การสนบสนน ทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ การรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยาเปนปจจยทสงผลตอคณภาพชวตสมรสของภรรยาหรอไมอยางไร 5. ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรสดานความรกความอบอน การสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ การรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา เปนปจจยทสงผลตอคณภาพชวตสมรสของคสมรสหรอไม อยางไร สมมตฐานการวจย

1. คสมรส ทมสถานภาพตางกน มคณภาพชวตสมรสแตกตางกน 2. คสมรส ทม อาย ทตางกน มคณภาพชวตสมรสแตกตางกน 3. คสมรส ทม การศกษา ทตางกน มคณภาพชวตสมรสแตกตางกน 4. คสมรส ทใชเวลารวมกนในครอบครว ตางกน มคณภาพชวตสมรสแตกตางกน 5. คสมรส ทม สภาพทางเศรษฐกจของครอบครวตางกน มคณภาพชวตสมรสแตกตางกน 6. คสมรส ทม ลกษณะครอบครวตางกน มคณภาพชวตสมรสแตกตางกน 7. คสมรส ทม ระยะเวลาสมรสตางกน มคณภาพชวตสมรสแตกตางกน 8. คสมรส ทมจานวนบตรทยงมชวตอยตางกนมคณภาพชวตสมรสแตกตางกน 9. ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของสามดานความรกความอบอน การสนบสนนทาง

สงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทของเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ การรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา เปนปจจยทสงผลตอคณภาพชวตสมรสของสาม 10.ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของภรรยาดานความรกความอบอน การสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทของเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ การรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา เปนปจจยทสงผลตอคณภาพชวตสมรสของภรรยา

7

11. ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรสดานความรกความอบอน การสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทของเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ การรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา เปนปจจยทสงผลตอคณภาพชวตสมรสของคสมรส ขอบเขตของการวจย

ขอบเขตดานประชากรและกลมตวอยาง ประชากร ไดแกคสมรสทอยกนดวยกน ในเขตตาบลทงหลวงอาเภอปากทอ จงหวด

ราชบร ทงหมด16 หมบาน จานวน 2,300 ค กลมตวอยาง กาหนดขนาดกลมตวอยางโดยใชตารางสาเรจรปของ Krejcie & Morgan

(อางถงใน ยทธ ไกยวรรณ,2548:100-101) ไดกลมตวอยาง 329 ค หรอ 658 คนกลมตวอยางไดมาโดยการสมแบบแบงชนภม ( Stratified Random Sampling) โดยจาแนกตามหมบาน

ขอบเขตดานตวแปรทศกษา ตวแปรอสระ ไดแก

1. ขอมลสวนบคคล ประกอบดวย สถานภาพ อาย ระดบการศกษา การใชเวลาอยรวมกนในครอบครว สภาพทางเศรษฐกจของครอบ ลกษณะของครอบครว ระยะเวลาการสมรส จานวนบตรทมชวต

2. ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรสดานความรกความอบอน 3. การสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว 4. ความเชอเกยวกบบทบาทของเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ 5. การรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา

ตวแปรตาม ไดแก คณภาพชวตสมรส

นยามศพทเฉพาะ เพอใหเขาใจความหมายของคาทใชในการวจยครงนใหตรงกน ผวจยจงไดนยาม

ความหมายของคาตาง ๆ ไวดงน 1. คสมรส หมายถง ชายและหญงในเขตตาบลทงหลวงทใชชวตรวมกนเปนสาม-ภรรยา

โดยชอบดวยกฎหมาย หรอตามจารตประเพณ หรอตามพฤตนย ทมความผกพนกนและมความสมพนธทางพฤตนยในฐานะของคสมรส

8

2. คณภาพชวตสมรส หมายถง ลกษณะทางดานคณภาพและปรมาณของการปฏสมพนธและการทาหนาทของคสมรส แบงเปน 6 ดานคอ

2.1การชนชมคณคาของคสมรสของตนหมายถงการเหนคณคาซงกนและกนความรสกภมใจตอกน รกกน และใหเกยรตกนของคสมรสและไดรบการยอมรบจากญาตของทงสองฝาย

2.2การมเวลาอยรวมกนของคสมรส หมายถงการทคสมรสพรอมทจะใหเวลาพดคยกน การใชเวลาพกผอนหยอนใจ ชวยกนทางานบานดวยกนในยามวางดวยกน รบประทานอาหารเยนรวมกน และการมความพงพอใจกบการมเพศสมพนธรวมกน

2.3การเตมใจรวมทกขรวมสขในคสมร หมายถงการทคสมรสใหความหวงใย พรอมทจะรบฟงปญหาตางๆ ในยามทเจอปญหาเดอดรอน พรอมจะอยเคยงขางคอยชวยเหลอกน และไมทอดทงฝายใดเพยงลาพง

2.4 การตดตอสอสารระหวางกนในคสมรส หมายถงกระบวนการถายทอดขอมลขาวสาร การพดคย ขอเทจจรง แสดงความคดเหนหรอแสดงความรสกอยางตรงไปตรงมาได การรบรหรอเขาใจความรสกตอกนโดยไมตองพด การแสดงทาทวายงรกใครกนของคสมรส

2.5 การมศรทธาและปฏบตตอศาสนาของคสมรส หมายถงการทคสมรสศรทธามความเชอในคาสอนทางศาสนาและเลอมใสศรทธาตอการทาดและคดดตอตนเองและผอน และมการเขาวดทาบญในวนพระ หรอการเขาวดฟงเทศน

2.6 ความสามารถในการจดการกบวกฤตในครอบครวอยางสรางสรรค หมายถง การทคสมรสพยายามหาวธการทดในการตดสนใจแกไขปญหาหรอขจดความขดแยงทเกดขนใหหมดไป ไววางใจกนในการรวมกนแกปญหา มความเชอมนในความสามารถจดการกบปญหาเฉพาะหนาได เปนผทมองวาปญหาทกปญหามทางออก 3. ลกษณะของครอบครว หมายถง รปแบบครอบครวของคสมรสในเขตตาบลทงหลวงแบงเปน

3.1 ครอบครวขยาย หมายถงครอบครวทประกอบดวยคสามภรรยาทอาศยอยรวมกนกบญาตพนองอยางใกลชด แมมครอบครวใหมแลวกยงอยรวมกน

3.2 ครอบครวเดยว หมายถงครอบครวทพกอาศยอยกนเฉพาะคสามภรรยาและลก 4. ระยะเวลาการสมรส หมายถงจานวนปทคสมรสใชชวตรวมกน ตามกฎหมายหรอ

ตามพฤตนยจน ถงปจจบน 5. จานวนบตรทมชวต หมายถงจานวนบตรทยงมชวตอย ซงเกดจากคสมรสทอยกน

รวมกน ฉนสาม-ภรรยา คนปจจบน

9

6. ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรสดานความรกความอบอน หมายถงคสมรสไดรบการเลยงดดงแตเยาววยจนถงกอนการสมรสดวยความรกความอบอน ความหวงใย การใหกาลงใจ ใหการยกยองชมเชย จากพอแมและ ใหโอกาสแสดงความคดเหนอยางเตมท รวมถงมสวนรบรและรวมรบผดชอบภาระกจตางๆของครอบครวดวย

7. การสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว หมายถงการทคสมรสไดรบการสนบสนนชวยเหลอ จากบคคลในครอบครว ไดแก บตรหรอ ญาต ในครอบครว แบงเปน 3 ดาน คอ

7.1 การสนบสนนทางดานจตใจ หมายถง การใหกาลงใจ การใหความหวงใย การยอมรบนบถอ การไดรบความไววางใจ การใหอภยกน การใหเวลาทากจกรรมรวมกน 7.2 การสนบสนนทางดานวสดสงของ หมายถงการใหการชวยเหลอทางดานการเงนทอง ชวยเหลอดานแรงงาน หรอการใหวสดสงของตาง ๆ 7.3 การสนบสนนทางดานขอมลขาวสาร หมายถงการใหคาแนะนา การใหคาปรกษา การตกเตอนเมอมการกระทาใดทไมเหมาะสม

8. ความเชอเกยวกบบทบาทของเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ หมายถง ความเชอเกยวกบอานาจและหนาทของเพศชายและเพศหญงตามประเพณเดม โดยมการยดถอ ความแตกตางระหวางเพศเปนตวกาหนด เพอใหสอดคลองกบสงคมสมยกอน โดยการมองวาเพศชายเปนเพศทมความแขงแรง มความเคลอนไหวทรวดเรววองไว เหมาะสมกบการทางานทเกยวของกบวตถของหนก การทางานนอกบาน การทาหนาทหาเลยงครอบครว สวนเพศหญง เปนเพศทตองตงครรภ และใหนมบตร สมควรเปนแมบานแมเรอน ดแลเลยงดบตร ใหความรกความอบอน แกคนในครอบครว 9. การรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา หมายถง การทคสมรสมความนกคด รและเขาใจ และเหนความสาคญของบทบาทและหนาทของตน คนทเปนสามกรบรและเหนความสาคญของบทบาทหนาทของตนในฐานะสาม รวมถงเหนความสาคญของภรรยา คนทเปนภรรยากรบรและเหนความสาคญของบทบาทของตนในฐานะภรรยารวมถงเหนความสาคญของสาม ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. เพอไดแนวคดเกยวกบประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรสดานความรกความอบอน ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-หญง แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว การรบรในบทบาทหนาทสาม ภรรยา ทงทางดานทฤษฎ และการวจยทเกยวของ อนเปนแนวทางในการศกษาและวจยคณภาพชวตสมรสระหวางคสมรสตอไป

2. ไดแนวคดรายละเอยดเกยวกบคณภาพชวตสมรส และปจจยทสงผลใหมคณภาพชวตสมรสเพอจะไดนาไปเผยแพร และนาไปปฏบตเพอการมชวตสมรสทยงยนแกคสมรสตอไป

10

3. เพอนาผลทไดจากการวจยมาใชเปนแนวทางในการพฒนาหรอแกไขพฤตกรรมของคสมรส และผทจะสมรส ตลอดจนนามาประยกตใชเพอพฒนาความสมพนธระหวางคสมรสและผทจะสมรสตอไป

4. ไดผลการวจยเพอเปนขอมลของ อ.บ.ต.และสถานอนามย หรอหนวยงานทเกยวของ สาหรบใชในการวางแผนแกไขปญหาครอบครวในตาบลทงหลวงตอไป

บทท 2

แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ การศกษาครงน เปนการศกษาประวตการไดรบการอบรมเลยงดดานความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทของเพศชาย-หญงตามประเพณ และการรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา ทสงผลตอคณภาพชวตสมรส โดยผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของมรายละเอยดตามลาดบดงน

1. แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบคณภาพชวตสมรส 2. แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบการอบรมเลยงดดานความรกความอบอน 3. แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบการสนบสนนทางสงคมจากบคลในครอบครว 4.แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบความเชอเกยวกบเพศชาย-เพศหญงตาม

ประเพณ 5. แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบบทบาทหนาทของสาม ภรรยา 6. แนวคดเกยวกบลกษณะครอบครว

7. งานวจยทเกยวของกบตวแปรสวนบคคล 8. บรบทของตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร 1. แนวคด ทฤษฎและงานวจยเกยวกบคณภาพชวตสมรส

ชวตสมรสเปนความสมพนธแบบใกลชดระหวางคสมรสและเปนชวตแหงการปรบตวเขาหากน มความพงพอใจในชวตสมรส เพอใหการอยกนรวมกนอยางมความสขมความเจรญรงเรอง และอยกนอยางยนยาวในชวตสมรสและ ถาคสมรสมคณภาพสมรสทดมความรกความอบอนในครอบครว ปญหาตางๆในครอบครวกจะลดนอยลงและทาใหครอบครวมความสข

ความหมายของคณภาพชวตสมรส ลวอสและสแปนเนยร (Lewis and Spanier 1979, อางถงใน มลลกา สมสกล 2543: 19)

ไดกลาวไววาคณภาพชวตสมรสคอการทคสมรสสามารถปรบตวไดเปนอยางด มการสอสารกนอยางมคณภาพ มความสขในชวตสมรส มความพงพอใจในชวตสมรส มความขดแยงตา มการประสานกนระหวางคสมรสเปนอยางด

งามตา วนนทานนท(2545:14) กลาววา คณภาพชวตสมรส คอ ลกษณะทงดานคณภาพและปรมาณของปฏสมพนธ และการทาหนาทของคสมรสหลายดาน เชนการปรบตวเขากนไดด ม

11

12

การสอสารระหวางกนอยางเหมาะสม มความสมพนธทดตอกน มความสขและความพงพอใจในชวตสมรสมาก เปนตน โดยสรป คณภาพชวตสมรส หมายถงการทคสมรสมการปรบตวไดอยางด การสอสารกนอยางมคณภาพ รสกวาชวตสมรสมความมนคง พงพอใจในชวตค และคสมรสรสกมความสขในชวตค องคประกอบของคณภาพชวตสมรส

เบอร (Burr 1976, อางถงใน มลลกา สมสกล 2543:23)กลาววาองคประกอบคณภาพชวตสมรส ประกอบดวยการปรบตวในชวตสมรส ความพงพอใจในชวตสมรส ความสขในชวตสมรส ความสาเรจในชวตสมรส

งามตา วนนทานนท(2545:24)ไดสรปจากผลการวจยหลายๆฉบบพบวาการวดคณภาพชวตสมรสของสาม-ภรรยาไทย สามารถวดไดหลายวธเชน

1. ความสมพนธระหวางคสมรส หมายถง ความสมพนธของผเปนสามและภรรยากบคสมรสของตน ทงทางดานดและไมด เกยวกบการแสดงความเหนใจซงกนและกน การชวยเหลอกนมา ตลอดจนปรมาณความขดแยง หางเหน ไมเขาใจกน มนอยลง

2. การปรบตวระหวางคสมรส หมายถงปรมาณความสมพนธระหวางกนจากการรายงานของสามหรอภรรยา 4 ดาน คอ การมความคดการกระทาทสอดคลองกน ความพงพอใจตอกน การยดเหนยวผกพนกน และการแสดงความรกใครตอกน

เกษม ตนตพลาชวะ (2540, อางถงใน มลลกา สมสกล 2543:20) ไดกลาวถงปจจยพนฐานของการเสรมสรางชวตครอบครวใหมคณภาพ 10 ประการดงน

1.รกอยางม เหตผลครอบครวควรเ รมตนจากรากฐานของความรกรกอยางม เหตผลไมใชความหลงใหล ซงไมจรงยงยน คนทจะมรกอยางมเหตผลไดนนตองมวฒภาวะพอสมควร และอยในวยสามารถเขาใจเหตผล ของการมครอบครวและบทบาทหนาทในครอบครว

2.ไมแตงงานดวยเหตผลทางการหาผลประโยชนจากกนเปนหลก เชนฐานะการเงน ความมชอเสยง ตาแหนง ยศ ฯลฯ เปนการอยรวมกนแบบมเงอนไข ไมมความจรงใจตอกน ชวตคสมรสจะไมประสพความสข ความสาเรจได

3. มความเขาใจซงกนและกนความเขาใจเกดขนดวยความสนใจ และใสใจความรสกของคนอน และมการรบฟงสมาชกในครอบครวตองสามารถแสดงความรสกไดอยางเปดเผยไมปดบงกนและพรอมจะชวยเหลอกนเพอลดปญหาขอของใจตางๆทเกดขน การทคนเราเขาใจกนและกนจะลดปญหาขอขดแยงได

13

4. เหนประโยชนของครอบครวมากกวาประโยชนสวนตน สมาชกในครอบครวตองมความเสยสละไมเหนแกตว พรอมทจะเปนผใหมากกวาผทจะเปนผรบ คนทแตงงานแลวแตยงเทยวเตร หาความสขตามลาพง ถอไดวาขาดคณลกษณะทจะนาครอบครวใหมความสขได เปนการกระทาทเหนแกตว ถาตองการใหครอบครวมความสข บางครงตองลดละสงทเปนสวนตวลงบาง

5. มการสงเสรมซงกนและกน สมาชกของครอบครวตองสงเสรมสนบสนนและยนดในความสาเรจของคนในครอบครวทกคนไมอจฉารษยาหรอชงดชงเดนกน โดยถอวาความสาเรจของเขาเหมอนความสาเรจของเราดวย

6. มความซอสตยตอกนสมาชกของครอบครวตองประพฤตตนใหเปนทเชอถอไววางใจ ไมโกหกหลอกลวง เปนตวอยางทดของลกหลาน สรางคณธรรมใหครอบครวและสงคม

7.ใหเกยรตและไววางใจกน สมาชกของครอบครว ตองยกยองใหเกยรตกนอยางสมาเสมอ ไมกาวกายหนาทในการงานและเคารพสทธของกนและกน เมอมขอขดแยงกนเกดขนไมควรถกถยงกนตอหนาผอน แมแตลกตนเอง ตองอดทนตองกลาวถงกนแตในแงด

8.ใหความเคารพบพการของกนและกน การปฏบตตอญาตสาม หรอภรรยา เสมอนหนงญาตของตนเอง ชวยใหเกดความรกกลมเกลยวกนมากขน ความขดแยงอาจเกดขนหากไมยอมรบเรองครอบครวเดมของกนและกน

9.แสวงหาความสอดคลองใหมาก คนแตละคนอาจมภมหลงแตกตางกน แตเมอแตงงานกนแลวกควรหาจดรวม ทมความสอดคลองคลอยตามกนใหมากทสด ไมวาจะเปนคานยม ความเชอ ความคดเหนทางการเมอง ศาสนา วฒนธรรม รสนยม และงานอดเรกถาสามารถปรบเขาหากนไดตงแตแรกกจะทาใหครอบครวราบรนลดความขดแยงลงได

10. สรางความมนคงใหกบครอบครว การสรางครอบครวตองคานงถงความมนคง โดยหวงผลระยะยาว อยาคดแบบนกลงทนทหวงทากาไรระยะสนเทานน เพราะชวตครอบครวนนยาวไกล หากกระบวนการของครอบครวขาดความมนคง ความเสอมถอยตางๆจะเกดขนในครอบครว จงควรคดอยางรอบคอบ เพอชวตครอบครวอยไดอยางยงยน

สตนเนท(Stinnette1983 27-28, อางในจสมน สวรรณชพ 2544:12)กลาวไววาคณสมบตของครอบครวทมคณภาพนนมอย 6 ประการ คอ 1. การชนชมคณคาของคนในครอบครว ซงความพงพอใจ ชนชม และเหนคณคาซงกนและกนนนควรมการแสดงออกอยางชดเจน เมอคนในครอบครวแสดงความรสก หรอกระทาวามความพงพอใจในกนและกน ตระหนกถงคณคาซงกนและกน มความอบอนใจและรกตวเอง เหนคณคาของตนเองและจะสงผลใหครอบครวอบอนและความมนคงของครอบครว อกทงยงชวยหลอหลอมสมาชกของครอบครวใหมทศนคตในแงดตอสงคมสวนรวมดวยบคคลนนกจะ มความสข

14

2. การมเวลาอยรวมกน หมายถง การทสมาชกในครอบครวไดรวมกนทากจกรรมตางๆ และเปนกจกรรมททกคนเตมใจและพงพอใจ ไมใชเพราะถกบงคบ หรอโดยบงเอญ กจกรรมดงกลาว ไดแกการรบประทานอาหารรวมกนอยางพรอมหนา เลนกฬา ไปเทยวชมสถานทตางๆ หรออาจมงานอดเรกรวมกน

3. การมพนธะตอความสขและสวสดภาพของครอบครวรวมกน คอ คนในครอบครวตองมหนาทสงเสรมใหสมาชกคนอนไดรบความสขและมสวสดภาพทด เปนการหวงใยกนและกนอยางแทจรง ในชวตประจาวนทกวนน ทกคนวนวายกบการทางาน หรอการเรยนของแตละคนไมมเวลาวาง แมในครอบครวทมคณภาพกประสบปญหานดวยเชนกน แตวาทกในครอบครวจะมานงลงพรอมหนาและเลาสกนฟงถงสงทตนไดทาหรอพบเจอมา แสดงใหเหนวา ความจรงแลวไมไดเปนอปสรรคของการหวงใยสวสดภาพซงกนและกน

4. การตดตอสอสารระหวางกนเปนอยางด ครอบครวทมคณภาพจะมการตดตอสอสาร ระหวางกนทดมากครอบครวทวๆ ไปทมปญหาเนองจากไมมเวลาพดคยกนแตในครอบครวทมคณภาพจะมการตดตอสอสารกนโดยตรง มเวลาสาหรบพดคยปรกษาหารอกนอยเสมอ สมาชกในครอบครวตางเปนผฟงทด และมความไววางใจซงกนและกน เมอมความขดแยงเกดขน กจะนามาพดคยกนไมปกปด ไมเกบไวในใจ แตพยายามรวมกนรบรความรสกของกนและกน แลวเลอกวธทดทสดสาหรบทกคน

5. การมศรทธาตอศาสนา ครอบครวทมคณภาพ ไมวาจะนบถอศาสนาใดกตาม สมาชกในครอบครวจะมความศรทธาตอศาสนานนในระดบสง และมกมกจกรรมทางศาสนารวมกน เชนไปทาบญ เขาวด ฟงเทศนรวมกน การทคนในครอบครวมศรทธาตอศาสนา ทาใหมสต มความอดทนตอกน มการใหอภยตอผอน ควบคมความโกรธได และรจกทจะชวยเหลอผอนในสงคม ซงเปนพนฐานของความรบผดชอบ ตอสงคมโดยสวนรวม

6. การมความสามารถในการจดการกบภาวะวกฤตในครอบครวไดด เปนการปองกนปญหาสงคมไดอกทางหนง กลาวคอครอบครวทมคณภาพจะมวธการทดในการแกไขปญหาหรอกอบกสถานการณทวกฤตใหกลบคนสสภาพดไดดงเดม ถงแมวาการประสบปญหา ความทกขยาก จะเปนธรรมชาตของทกคน แตครอบครวทมคณภาพจะจดการกบปญหาตางๆไดด แมในยามลาบากทสดกตาม คนในครอบครวจะมความมนใจและไววางใจตอกนใหกาลงใจซงกนและกน รวมกนตอสกบปญหาจนปญหาคลคลาย ไมทอถอย หรอแตกแยกไปคนละทาง

ไวทและคณะ (White et al 1996, อางถงใน งามตา วนนทานนทและคณะ 2545:66) ไดพฒนาเครองมอวดวฒภาวะดานความใกลชดผกพนของสามภรรยาโดยการวด 5 มต คอ

15

1)ความสมพนธแบบทวไป 2)การมความรกและหวงใยซงกนและกน 3)การมวฒภาวะดานเพศสมพนธ 4)การมความรกและภกด 5)การมการตดตอสอสารอยางใกลชดและเปดเผยตอกนทาการศกษาในคสามภรรยา ทมอาย 25-29 ป พบวา ปรมาณการบรรลนตภาวะดานความใกลชดผกพนของฝายสาม มบทบาทสาคญในการทานาย การปรบตวในชวตสมรสของฝายสามและภรรยา คานยมดานชวตครอบครว เปนอกตวหนง ทมการวจย พบวาสงผลกระทบตอคณภาพชวตสมรส ในสงคม คานยม ซงคสมรสแตละฝายนาตดตวมาตงแตเดมจากครอบครวของตน เปนสงสาคญและสงผลตอการสรางสมพนธภาพและการปรบตวระหวางกนในการครองชวตค โสภา ชปลมนท (2534, อางถงใน มลลกา สมสกล 2543:21 )กลาวไววา ชวตสมรสทประสบความสาเรจมลกษณะดงน

1.มชวตสมรสทยงยน สมดงคาอวยพรของไทยทวา “ใหอยดวยกนจนแกจนเฒา ถอไมเทายอดทองกระบองยอดเพชร” แมวาคสมรสจะผานเหตการณเลวราย บางอยาง เชนความยากจนแสนสาหส การทะเลาะเบาะแวง แตถาไมถงขนททาใหคสมรสแตกหก หรอหยารางกน กนบไดวาเปนคสมรสทยงยน

2. มชวตสมรสทผาสก ทงสามภรรยาตองยอมรบวา ตนมความสขและรสกวาคสมรสมความสข และเมอถามถงความรสกของสมาชกคนอนในครอบครว ตลอดจนคนนอกครอบครวกเหนพองตองกนวาคสมรสมความสข

3. มความพงพอใจในชวตสมรสของตนคสมรสทมความพงพอใจในชวตสมรสของตนมกเขากนไดดและมความสข เขาจะตอบรบเมอมผถามคาถามวา “สมมตวาคณกลบเปนโสด ใหมไดคณจะเลอกแตงงานกบคสมรสคนปจจบนของคณหรอไม” คสมรสทตอบรบวา ใช ในคาถามขางตนเขาอาจมความขดแยงกนบาง แตอาจมสงทพอใจมากวาสงทไมพอใจกนและกน และสงทคสมรสไมพอใจกนนนอาจไมสาคญจนคสมรสมองขามเสยได โดยสรปวา คณภาพชวตสมรส มผลมาจากปจจยทงภายนอกและภายในครอบครวของสามและภรรยาโดยเฉพาะการปรบตวของทงสองฝาย เนองจากชวตมการเปลยนแปลงตลอดเวลา การเปดเผยตอกน และการกระชบความสมพนธกนในครอบครว รวมทงการใชวธการจดการความขดแยงดานบวกมากกวาดานลบ

ความพงพอใจในชวตสมรส ความหมายของความพงพอใจในชวตสมรส

เบอร( Burr 1973:14, อางถงใน นฤภรณ ถรภทรพนธ 2545:40 ) ไดกลาววาความพงพอใจในชวตสมรสหมายถง ความสขทไดรบการตอบสนองของบคคลกบสถานการณในชวตสมรส เชน

16

ความพงพอใจทางเพศ หรอพงพอใจในความเปนคชวต ความพงพอใจเปนความรสกแบบอตวสย หรอนามธรรมของบคคล รอช( Roach1981:537-539 ,อางถงใน นฤภรณ ถรภทรพนธ 2545:40) ไดใหความหมายของความพงพอใจในชวตสมรสวา เปนการรบรของบคคลทมตอสมพนธภาพในครอบครวในชวงระยะเวลาหนงๆวามากหรอนอยเพยงใดและสามารถเปลยนแปลงไดตามสภาพครอบครว

สรปไดวา ความพงพอใจในชวตสมรสคอระดบการรบรตอสมพนธภาพในครอบครว ความรสกทคสมรสรสกเพลดเพลน มความสข มความสบายใจ และรสกวามความมนคงในชวตสมรส และมความพอใจในกนและกนและมความรสกวาตนมความสข เบอร (Burr 1976, อางถงใน มลลกา สมสกล 2543:21) ไดรวบรวมปจจยตางๆ ทมผลตอความพงพอใจในชวตสมรส ไดแก ความลงรอยระหวางความคาดหวงทางบทบาท พฤตกรรมทางบทบาท ความสมานฉนทกบความคาดหวงบทบาท ความเขาใจคสมรสอยางถกตองความเสยเปรยบสมพทธ ความเปนเพอนคชวต การสอสารทด ความพอเพยงของรายได การมบตร และระดบการศกษา

นชอยส( Nichois1988, อางถงใน อมาภรณ ตรงคสมบต 2545:25) ไดกลาวไววามภาระกจหลายอยางทคสมรสตองปฏบตใหครบถวน เพอใหชวตสมรสเตบโตและพฒนาไปไดอยางเหมาะสมสงผลตอความพงพอใจในชวตสมรส โดยแบงวงจรชวตสมรสไดเปน 4 ระยะดงนคอ

1. ระยะเรมสรางครอบครว เปนเวลาทหญงชายเรมสรางความผกพนตอกนมการเลอกค การแตงงาน และครอบครวใหมเกดขน เปนชวงเวลาทคสมรสตองทาความรจกกนและปรบตวเขาหากน คสมรสดแลเอาใจใสกน สามารถสอสารความตองการและความคดเหนของกนไดด รจกแกไขความขดแยง ประนประนอมและปรบความคาดหวงทมตอกนใหเหมาะสมตลอดจนสรางความสมพนธทดตอครอบครวเดมของแตละฝาย

2. ระยะมลกเปนระยะทครอบครวมสมาชกใหมเพมขนมานนคอลกซงความสมพนธระหวางสามภรรยา และบทบาทหนาทของแตละคนจะเปลยนแปลงไปจากเดม ซงในระยะนอาจเกดปญหาขดแยงระหวางหนาทการงานและชวตครอบครวไดมากและความสมพนธระหวางคสมรสอาจแยลงหากไมสามารถปรบตวกบความเปลยนแปลงทเกดขน

3. ระยะทลกโตและแยกจากครอบครว เปนระยะทลกเตบโตและแยกจากไป การเลยงดลกทเปนวยรนเปนภาระทหนก พฤตกรรมของลกอาจนามาซงความขดแยงระหวางสามภรรยาและบอยครงทปญหาของลกทาใหเกดความขดแยงรนแรงขนในชวตสมรส ในชวงทลกกาลงเตบโตนน พอแมกาลงอยในชวงทเกดปญหาทางอารมณและความสมพนธระหวางกนไดงายและ

17

จดเปน " ภาวะวกฤตในวยกลางคน " การจดการขอบเขตสวนบคคลทเหมาะสมจะทาใหความสมพนธดาเนนไปดวยด 4. ระยะหลงการเลยงลก ระยะนภาระในการเลยงลกสนสดลง ครอบครวจะกลบมาเหลอเพยงสามและภรรยาเทานน คสมรสตองปรบความสมพนธใหมอกครง การทลกจากไปอาจทาใหเกดการเปลยนแปลงได 2 ทางนนคอ คสมรสมความขดแยงและเหนหางกนมากขน หรอคสมรสกลบมาใกลชดสนทสนมและมความพงพอใจกนมากขน

จากแนวคดวงจรชวตสมรส 4 ระยะนจะเหนวา ความสมพนธระหวางคสมรสมการเปลยนแปลงไป ทาใหเหนไดวาในชวงเวลาตางๆนน คสมรสตองเตรยมพรอมทจะปรบตว และปรบความสมพนธระหวางกนใหเหมาะสม เพอชวตสมรสทด

แนวคดทเกยวของกบความพงพอใจในชวตสมรส โฟรมน (Fromm, อางถงใน สายสร จตกล 2539: 15-24) ไดเสนอแนวคดไววา ความพงพอใจชวตสมรสจะเกดขนไดเมอคสามภรรยามพฤตกรรมตอกนดงตอไปน คอ 1. ตองเอาใจใสดแลและเอออาทรตอกน ไดแก การเอาใจใสดแลความเปนอยทกอยาง เชน การเอาใจใสดแลสขภาพ ชวตประจาวน การใชจายเงนทอง ความสะอาด ฯลฯ 2. ตองรจกคนทเรารก หมายความวา ภรรยาและสามตองรจกและเขาใจกนใหด รวาคสมรสของตนชอบหรอไมชอบอะไร มความแตกตางหรอเหมอนกนตรงไหน 3. ตองเคารพกนและกน หมายความวา คสมรสใหความเคารพนบถอกน รจกรบฟงกนในการแสดงความคดเหน ทงทเหนดวยและไมเหนดวย รจกการเกรงใจกน 4. ตองมความรบผดชอบ หมายความวา ตองแสดงบทบาทคสมรสทด หากมการแสดงบทบาทไมเหมาะสมตองแสดงความรบผดชอบ ไมละเลยตอการกระทาทไมถกตอง 5. ตองมความไววางใจกน หมายถง ระหวางคสมรสตองมความเชอถอและความไววางใจกน คสมรสตองมความรสกสบาย หรอไมมความหวาดกลวตอกน 6.ใหกาลงใจกน อาจเปนคาพดรวมดวยทาทางพรอมทจะสนบสนนเสมอ ชมเชยในสงทไดทาถกตอง ชแนะทางออกหลาย ๆ ทาง ใหมทางเลอกและใหคสมรสเลอกเองได 7. ตองใหอภยกน วธการคอ การใหเวลาแกตนเองในการคลายความโกรธ และพดกนอยางมเหตผลเมอเขาใจแลวกใหอภยกน อยาพยายามทจะเอาชนะหรอเอาเปรยบกน 8. ตองรจกสอสารในครอบครวใหถกตองตามกาลเทศ 9. ตองใชเวลาดวยกนอยางมคณคาและมคณภาพ 10. ตองมการปรบตวตามภาวะทเปลยนแปลงของสมาชกในครอบครว

18

11. ตองรจกภาระหนาทในครอบครว และใหความชวยเหลอกน 12. ตองมความใกลชดทางสมผส

ลวอสและสแปนเนยร (Lewis and Spanier 1979, อางถงใน สมเกยรต เบญจศาสตร 2541: 20-22) กลาววามปจจย ทมความสาคญตอคณภาพชวตสมรส 3 ประการ ดงนคอ

1.ปจจยกอนการสมรสเปนปจจยสวนบคคลและปจจยทางสงคมของคสมรส ประกอบดวย 1.1 ความคลายคลงกนของคสมรส เชน เชอชาต สถานภาพทางเศรษฐกจ สงคม ศาสนา สตปญญา อายคสมรสทมความคลายคลงกนในลกษณะดงกลาวยอมมคณภาพชวตสมรสทดกวา 1.2 คณลกษณะของคสมรส ไดแก ระดบการศกษา สขภาพทางกายและสขภาพจต อายแรกสมรส ชนชนทางสงคม ความคนเคยกนระหวางผชายและผหญง 1.3 แบบอยางจากบดามารดา หมายถง คณภาพชวตสมรสของครอบครวของคสมรส ความสขในวยเดก และความสมพนธระหวางคสมรสกบบดามารดา 1.4 สงสนบสนนอน ๆ เชน การเหนดวยของบดามารดาในคสมรสของบตร

2.ปจจยการสมรสเปนปจจยทมบทบาทตอความพงพอใจในชวตสมรสและความสมพนธระหวางคสมรส ประกอบดวย 2.1 สถานภาพทางเศรษฐกจและสงคม ไดแก สถานภาพทางอาชพของผชายและผหญง ความมนคงทางเศรษฐกจในครอบครวและรายไดของครอบครว 2.2 การทางานของภรรยา จะเกยวของกบความพงพอใจในงานของฝายหญง และ ความเหนพองของสามตองานของภรรยา 2.3 องคประกอบในครวเรอน ไดแก การมบคคลอนอาศยอยรวมกนกบคสมรส หรอการทคสมรสอาศยอยกบครอบครวเดม คสมรสสามารถตดสนใจในเรองตาง ๆ ดวยตนเองไดหรอไม 2.4 อทธพลของสงคมรอบตวคสมรส ไดแก ความเหนพองของเพอน และญาตพนองในการสมรส การตดตอสมพนธกบเพอนของคสมรส ความแออดในครอบครว 2.5 การมทศนคตทดตอชวตสมรส เชน ความคลายคลงในการรบร การสอสารระหวางคสมรส การประเมนคณคาของบคคลอน ความสอดคลองกนของคานยมระหวางคสมรส 2.6 ความพงพอใจระหวางคสมรส ถาหากคสมรสมความรสกพงพอใจสง จะเปนผลดตอคณภาพชวตสมรส ซงอาจเกดจากความสอดคลองกนในดานเพศสมพนธ และมรสนยมทางเพศตรงกน ความรกและความนบถอทมตอกน

19

2.7 ประสทธภาพการสอสารระหวางคสมรส หมายถง การมประสทธภาพสงในการสอสาร เพราะสามารถสอสารใหเขาใจกนไดโดยใชคาพด และไมใชคาพด ความเขาใจกนระหวางคสมรส ความเหนอกเหนใจกน 2.8 การมบทบาททสอดคลองกนระหวางคสมรส จะทาใหชวตสมรสมคณภาพด เชน มการแบงหนาทความรบผดชอบ การมบคลกภาพทคลายกน เปนตน 2.9 การมปฏสมพนธระหวางคสมรส ไดแก การอยรวมกนฉนทเพอน โดยการมกจกรรมรวมกนและชวยกนแกไขปญหา ความมอทธพลตอจตใจและอารมณซงกนและกน 3.แรงผลกดนจากภายนอกและแรงดงดดจากทางเลอกถอเปนปจจยควบคมความสมพนธระหวางคณภาพชวตสมรสกบความมนคงในชวตสมรสอกทหนงแบงเปน 2 ปจจย ดงน 3.1 แรงผลกดนจากภายนอก ไดแก บรรทดฐานทางสงคม แรงบงคบจากสถาบนอน ๆ เชน กฎหมาย สงคม ศาสนา ฯลฯ

3.2 แรงดงดดจากทางเลอก ทเกดจากการเปรยบเทยบผลไดและผลเสยในชวตสมรส ผลได หมายถง สงทดงดดใหคสมรสมโอกาสอยรวมกน สวนผลเสย ไดแก ความเครยด ความขดแยง ปญหาในการสอสารระหวางคสมรส การขาดความกลมเกลยวกน ซงทงผลไดและผลเสยจะเปนสงบงบอกถงคณภาพชวตสมรส และเปนเครองมอในการตดสนใจของคสมรส และชใหเหนถงความมนคงในชวตสมรสดวย ชวตสมรสโดยทวไปเรมตนจากคนสองคน ซงเตบโตมาจากครอบครวทแตกตางกน มประสบการณในชวตทไมเหมอนกน เมอมาใชชวตอยดวยกนยอมเกดความขดแยงในเรองตาง ๆ ความแตกตางเหลานอาจเปนสาเหตททาใหชวตสมรสลมเหลวได จากทฤษฎดงกลาวขางตน พบวา ความพงพอใจในชวตสมรสขนอยกบตวแปรในดานตาง ๆ ทงทเปนตวแปรกอนการสมรส ซงเปนตวแปรสวนบคคล และตวแปรทางสงคมของคสมรส รวมทงตวแปรการสมรส ประกอบดวยความคลายคลงกนทางอาย อายแรกสมรส ระยะเวลาการสมรส จานวนบตร ความคลายคลงกนทางการศกษา ระยะเวลาความคนเคยกอนการสมรส รายไดของครอบครว ภาวะสขภาพ แบบอยางจากชวตสมรสของบดามารดา ประสทธภาพการสอสาร ความเปนเพอนคชวต ความดอยเปรยบสมพทธ ความสมานฉนททางบทบาทและความสขในดานเพศสมพนธ ความพงพอใจในชวตสมรสจาเปนตองมความพรอมของครอบครว การเตรยมตวเปนครอบครวใหม รวมทงการกาหนดบทบาทของคนในครอบครว และทกคนรบรและปฏบตตามบทบาทหนาท และคสมรสมความคาดหวงตอกน รวมทงมการปรบบทบาทเพอความสมพนธอยางตอเนองและลดความขดแยง ทาใหครอบครวเกดความมนคงและทาใหชวตสมรสมคณภาพตอไป

20

ความมนคงในชวตสมรส ลวอส และสแปนเนยร ( Lewis and Spanier1979-1980, อางถงใน งามตา วนนทานนทและคณะ2545:14)ไดกาหนดปจจยทเปนตวอธบายคณภาพชวตสมรสและการมความมนคงในชวตสมรส ได 3 ขอ ดงนคอ 1. มทรพยากรทางสงคมและทรพยากรสวนบคคลในดาน

1.1 ความคลายคลงทางดานเชอชาต ศาสนา สถานภาพทางเศรษฐกจและสงคม 1.2 ความพรอมดานวตถและจตใจ เชน ความพรอมดานวตถและจตใจ ระดบการศกษา ระดบชนทางสงคมของบคคล ทกษะการสรางความสมพนธระหวางบคคล การมองตนในแงด การรจกซงกนและกนกอนสมรส

1.3 การเหนแบบอยางชวตสมรส เชนคณภาพชวตสมรสของบดา มารดา 1.4 การสนบสนนจากบคคลทมความสาคญ เชน บดามารดา เพอนสนท ญาตพนอง เปน

ตน 2. มความพงพอใจในชวตสมรส ในดาน

2.1.ความพรอมทางเศรษฐกจของคสมรส เชนรายได ของครอบครว ความพงพอใจในอาชพททาอย 2.2 ความพงพอใจของสามตอสถานภาพการทางานนอกบานของภรรยา 2.3 ระยะเวลาของการแตงานและการมบตร 2.4 การมสวนรวมทางสงคมของคสมรส 3.ไดรบรางวลจากปฏสมพนธตอกนของคสมรส 3.1ไดรบการมองในแงดจากคสมรสการชนชมใหกาลงใจและความสมพนธทางเพศ 3.2 ไดรบการตอบสนองทางอารมณจากคสมรส 3.3 ไดรบการสอสารระหวางคสมรสอยางมประสทธภาพ 3.4 การปฏบตหนาทไดอยางเหมาะสม 3.5 การปลอดจากความขดแยง และประสทธภาพในการแกไขปญหา การทากจกรรมรวมกน การเขารวมพธทางศาสนา โดยสรปไดวา ความมนคงในชวตสมรสเกดมาจากการทคสมรสมความพรอมในดานตางๆดงนคอ พนฐานทางสงคมของคสมรสทคลายคลงกน ความพรอมทางดานจตใจ ความพรอมทางดานสภาพเศรษฐกจ รายได และการไดรบการสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว และการยอมรบสภาพปญหาของครอบครว การสรางความสมพนธระหวางบคคล การสอสารกนอยางมประสทธภาพของคสมรส และการปฏบตหนาทตอกนอยางเหมาะสม มกจกรรมรวมกนในครอบครว การไดรบการ

21

ตอบสนองทางอารมณจากคสมรส และการชนชมการใหกาลงใจกน และความสมพนธทางเพศตอกนของคสามภรรยา ซงจะสงผลใหเกดความพงพอใจในชวตสมรส ทาใหชวตสมรสมคณภาพนอกจากน คณภาพชวตสมรสยงมผลมาจากปจจยทงภายนอกและภายในครอบครวของสามและภรรยาโดยเฉพาะการปรบตวของทงสองฝาย เนองจากชวตมการเปลยนแปลงตลอดเวลา การเปดเผยตอกน และการกระชบความสมพนธกนในครอบครว รวมทงการใชวธการจดการความขดแยงดานบวกมากกวาดานลบ

2. แนวคดทฤษฎและงานวจย เกยวกบการอบรมเลยงด ดานความรกความอบอน ความสาคญของการอบรมเลยงด

ปญหาทงหลายของเดก โดยเฉพาะปญหาเกยวกบสขภาพจตสวนใหญแลวเกดจากการเลยงดจากพอแม เพราะประสบการณทเกดขนจากความสมพนธกบพอแมในครอบครวไดหลอหลอมจตใจของเดกอยางเหนยวแนน จนทาใหเกดลกษณะนสยเฉพาะของตนเอง มเดกจานวนไมนอยทมปญหาทางดานสขภาพจต เนองจากพอแมทเลยงลกแบบรกและตามใจมากเกนไป และเดกบางคนกมปญหาสขภาพจตเพราะขาดความรกและการเอาใจใสจากพอแมตงแตเยาววย การเลยงดจากพอแมจดวาเปนสภาพแวดลอมทสาคญยงในการสงเสรมการเจรญเตบโตและพฒนาการในทกๆดาน อนไดแกพฒนาการทางดานรางกาย พฒนาการทางอารมณ พฒนาการทางเชาวนปญญา และพฒนาการทางสงคม และประเดนสาคญทมอทธพลเหนอพฤตกรรมการเลยงลก คอทศนคตทพอแมมตอลกและความรความเขาใจเกยวกบการเลยงลกทเหมาะสม

ความหมายของการอบรมเลยงด เครก( Craig, อางถงใน สมคด อสระวฒน 2542:9 ) ใหความหมายการอบรมเลยงด หมายถง

กระบวนการทบคคลไดเรยนรเกยวกบการพฒนาทศนคต ความเชอ คานยม ความรและความหวง ของสงคม ตลอดจนปฏบตตนใหเหมาะสมกบบทบาทของงานในสงคมนนๆดวย

ดวงเดอน พนธมนาวน (2528:3 ) ใหความหมายของการอบรมเลยงด วาหมายถง การทผใกลชดมการตดตอเกยวของกบเดกทงทางดานคาพดการกระทา ซงเปนการสอความหมายตอเดกทงดานความรสกและอารมณของผกระทา ดวยการปฏบตตอเดก 4 ดาน ไดแก การควบคมเดก การเปนตวอยางแกเดก การใหรางวล และการลงโทษเดก ประเภทของการอบรมเลยงด

ดวงเดอน พนธมนาวน และคณะ (2531:2-27 ) กลาววารปแบบของการอบรมเลยงดบตรม 5 ประการคอ แบบรกสนบสนน แบบใชเหตผล แบบลงโทษทางกาย แบบควบคม แบบฝกใหพงควบคมตนเอง

22

1. การอบรมเลยงดแบบรกสนบสนน หมายถง การทบดามารดาปฏบตตอบตรโดยการใหความรก การเอาใจใสในทกขสขของลก มความใกลชดและทากจกรรมตางๆรวมกบบตร ใหความเปนกนเองกบบตร แสดงใหบตรเหนวา ผเลยงดรกและหวงดกบเดก ยอมรบและยกยองตามโอกาสอนควร ฉะนนบดามารดาทเลยงดบตรดวยวธน จงเปนผทบตรรกและเหนความสาคญ ซงทาใหบตรยอมรบการอบรมสงสอนตาง ๆ ของบดามารดาไดงาย และยอมรบบดามารดาเปนแบบอยาง การอบรมเลยงดแบบรกสนบสนนน เปนพนฐานสาคญในการทบดาสามารถถายทอดลกษณะตางๆไปสเดก

2. การอบรมเลยงดแบบใชเหตผลมากกวาอารมณ หมายถง การทบดา มารดาอธบายเหตผลใหแกบตร มการสงเสรมหรอขดขวางการกระทาของบตร หรอลงโทษบตร นอกจากนบดามารดา ยงใหรางวลและลงโทษบตรอยางเหมาะสมกบการกระทาของบตรมากกวาทจะปฏบตตอบตรตามอารมณตนเอง การกระทาเชนนเปนเครองชวยใหบตรไดเรยนร และรบทราบถงสงทควร และไมควรทา นอกจากนนยงชวยใหบตรสามารถคาดการณไดวาตนจะไดรบรางวลหรอลงโทษจากบดามารดามากนอยเพยงใด จากการทตนกระทาพฤตกรรมตางๆ ซงการอบรมเลยงดแบบใชเหตผลเปนสงทนกวชาการพบวา มความสาคญตอจตใจและพฤตกรรมของเดก โดยเฉพาะทเกยวกบจรยธรรม ความเชออานาจในตน และการมงอนาคต 3. การอบรมเลยงดแบบลงโทษทางกาย หมายถง การลงโทษเมอเดกทาผดใหความสาคญตอวธการทบดามารดาใชลงโทษเดกเปนอนดบแรก ตงแตเรมตนเมอเปนทารก เชนในกระบวนการหยานม การฝกขบถาย และการหามปรามการกระทาของเดก เปนตน การลงโทษ แบงออกเปน 2 ประเภท คอการลงโทษดวยการเฆยนทบต ใหเจบกาย และการลงโทษทางจตใจคอ การดวาแสดงอาการ ไมพอใจ ทาเมนเฉย แสดงอาการไมสนใจ ตดสทธบางอยาง ผลของการลงโทษทางกายมผลเสยตอเดกมาก ทาใหเดกกาวราว รงแกขมเหงผทออนแอกวา ทาใหเดกมพฤตกรรมความรนแรง สวนการลงโทษทางจตไดผลดในการเสรมสรางจรยธรรมของเดกอยบาง 4. การอบรมเลยงดแบบควบคม หมายถงการปฏบตของผเลยงดตอเดก ในทานองการออกคาสงใหเดกปฏบตตาม สอดสองตรวจตราการกระทาของเดก ดงนน การควบคมมาก หมายถงการออกคาสงใหเดกทาตามแลวผใหญคอยตรวจตราอยางใกลชดวาเดกไดทาตามตองการหรอไม ถาเดกไมทาตามกจะลงโทษเดก สวนการควบคมนอย หมายถงการปลอยใหเดกรจกตดสนใจเองวาควรทาหรอไม ควรทาสงใด และเปดโอกาสใหเดกเปนตวของตวเองบาง โดยไมเขาไปยงเกยวกบเดกมากนก เปนการอบรมเลยงดทเหมาะสมกบเดกวยรน 5. การอบรมเลยงดแบบใหพงตนเอง หมายถง การเปดโอกาสใหเดกไดทากจกรรมตางๆในชวตประจาวนดวยตนเอง ภายใตการแนะแนวการฝกฝนจากบดา มารดา หรอผเลยง ซงจะทาใหเดกชวยตนเองไดเรว และไมพงพาผอน มากและนานเกนไป

23

พรรณ เออวฒนา (2542:32-33) ไดแบงประเภทของการอบรมเลยงดในมตของความเหมาะสมและไมเหมาะสมดงน

1. ลกษณะการอบรมเลยงดทเหมาะสม เปนการอบรมเลยงดทชวยใหเดกมพฤตกรรมทพงประสงค พอแมตองมความคงเสนคงวา ไมเขมงวดจนเกนไป การอบรมลกษณะนมวธการ 3 แบบดวยกนคอ การเสรมแรงทางบวก การเสรมแรงทางลบหรอการลงโทษ และการใหตวแบบ

2. ลกษณะการอบรมเลยงดทไมเหมาะสมแบงออกเปน 6 รปแบบไดแกปกปองทะนถนอมมากเกนไป ตามใจเกนขอบเขต วตกกงวล เขมงวดกวดขน ไมคงเสนคงวา ทอดทงปฏเสธ

เลขา ปยอจฉรยะ( 2542:138-140)แบงประเภทการอบรมเลยงดออกเปน 5 แบบไดแก 1. แบบรกสนบสนน เปนการอบรมเลยงดแบบเปนกนเองกบเดก แสดงใหเดกเหนวา ผเลยงรกและหวงด กบเดก ยอมรบและยกยองเดกตามโอกาสอนควร 2. แบบควบคม ม 2 ลกษณะ คอควบคมมากและควบคมนอย โดยแบบควบคมมากนนผดแลจะบงคบขเขญใหเดกทาตามเมอเดกไมปฏบตตามดลงโทษ สวนแบบควบคมนอยผดแลจะใหอสระแกเดกมาก ตามใจ ไมสนใจและไมลงโทษ 3. แบบใชเหตผล ผเลยงดจะหลกเลยงการใชอารมณในการใหรางวล หรอการลงโทษเดก การใหรางวลการลงโทษมความสมาเสมอ เหมาะสมกบปรมาณการกระทาผดของเดก มการอธบายเหตผล ชแนะผลด ผลเสยทเกดจากการกระทาของเดกแทนการบงคบขเขญเดก 4. แบบลงโทษ ม 2 ลกษณะ คอการลงโทษทางกายและการลงโทษทางใจไดแก การใชวาจาวากลาว การแสดงความไมพอใจ ผดหวงในการกระทาของเดก การแสดงสหนาเพกเฉย ตอการกระทาของเดก รวมถงการตดสทธบางประการทเดกเคยไดรบ 5. แบบประชาธปไตย เปนการนาเอาหลกการอบรมเลยงดมาผสมผสานรวมกน 3 แบบไดแก แบบควบคมนอย แบบใชเหตผล และแบบลงโทษทางใจ โบวมไรด (Baumrind1987, อางถงใน ปรย ญาณวาร2545:16-17) แบงการอบรมเลยงดของพอแมออกเปน3 รปแบบไดแก

1. แบบเผดจการ พอแมจะใชเหตผลกบเดกนอย มกใชอานาจในการอบรมเดกดวยการบงคบใหเดกทาตามกฎเกณฑ หรอมาตรฐานทพอแมสรางขน คาดหวงวาเดกจะทาตามมาตรฐานเหลานนอยางไมมขอโตแยงสงสย ไมกระตนใหเดกแสดงความคดเหน หรอตดสนใจดวยตนเอง ตองการใหเดกใหความเคารพและเชอฟงคาสงสอนของพอแม 2. แบบประชาธปไตยหรอใชอานาจอยางมเหตมผล พอแมจะควบคมเดกดวยเหตผลและเรยกรองใหเดกมวฒภาวะโดยการเปดโอกาสใหเดกแสดงความคดเหนและตดสนใจดวยตนเอง

24

แลกเปลยนความคดเหนรวมกบเดก โดยใชการตดตอสอสารทมประสทธภาพ มความชดเจนดวยการอธบายเหตผลและเงอนไขของกฎเกณฑขอบงคบทตงขนใหเดกเขาใจ

3. แบบปลอยตามใจเดก พอแมจะใหอสระแกเดกอยางมากและมกไมกระตนใหเดกพงพาตนเอง ขาดการควบคมอบรมใหเดกยอมรบกฎเกณฑตางๆทางสงคม ฟาวและเบลคน ( Faw and Belkin,อางถงใน ดษฏ โยเหลา 2535 : 18-19 )ไดแบงการอบรมเลยงดไดเปน 4 แบบคอ

1.แบบประชาธปไตย เปนการอบรมเลยงดท พอแมใหความอบอนและเสรภาพในการแสดงความคดเหนแกเดก ทาใหเดกมบคลกภาพทคลองตว เปนอสระและมความคดรเรมสรางสรรค

2.แบบใหความอบอนแตควบคมอยางเขมงวด การอบรมเลยงดลกษณะน จะทาใหเดกมลกษณะชวยเหลอตนเองไดนอยและมความคดรเรมสรางสรรคนอยกวาเดกอนๆ

3.แบบปฏเสธและควบคมเดก เปนการอบรมเลยงดทพอแมใหความรกความอบอนแกเดกนอย แตมการควบคมสง ทาใหเดกขาดความเชอมน ในตนเอง การลงโทษตวเอง จตใจไมมนคงและหนหางจากสงคม

4.แบบปฏเสธและปลอยตามใจ พอแมใหความอบอนแกเดกนอย ไมสนใจจะควบคมหรอใหการอบรมแกเดก ทาใหเดกมลกษณะกาวราว และมความสามารถในการควบคมตนเองตา สรป การอบรมเลยงดบตรมความสาคญตอพฤตกรรม และอารมณของบตรเพราะการอบรมทเหมาะสมจะสงผลใหบตรมพฤตกรรมและอารมณทเหมาะสมไมกาวราวรนแรง สงผลตอการดาเนนชวตในวยผใหญ มความมนคงทางอารมณและเปนผทมเหตผล มความรก และเหนความสาคญของชวตสมรสและชวตครอบครว งานวจยทเกยวของ สรย กาญจนวงศ ( 2523, อางถงใน นฤพนธ จาระนย 2543:37) ไดสรปผลการศกษาพบวา คสมรสทมชวตในวยเดก อยในครอบครวทมความอบอน บดามารดามชวตสมรส เปนแบบอยางทด มกมความสขและความสาเรจในชวตสมรสทเปนสข สมพร บษราทจและคณะ( 2524, อางถงใน นฤพนธ จาระนย 2543:37) ไดศกษาพบวาบคคลทมสขภาพด และมชวตทมความสขในวยเดก มกมชวตสมรสทราบรน สวนบคคลทมความทกขมปญหาในวยเดกและมสขภาพทไมดมกมชวตสมรสทไมราบรน ไซมอนส(Simons2000, อางถงใน นฤพนธ จาระนย 2543:37) ไดศกษาพบวา บคคลทไดรบการเลยงดในสภาพแวดลอมดานลบ เชนมกถกลงโทษ ไมไดรบความเอาใจใสหรอถกควบคม

25

มากเกนไป ภายหลงบคคลดงกลาวจะกลายเปนบดามารดา ทมแตความเครยด และรสกเปนศตรกบคสมรส การอบรมเลยงดดานความรกความอบอนในวยเดก เดกจะรสกรกใคร ไววางใจมารดา และเมอโตขนจะแผขยายความรสกรกใครไววางใจไปยงผอน และสภาพแวดลอมอนทแปลกใหม ทาใหเดกสามารถปรบตวไดดในระยะตอมา ซงเกยวของกบการมสขภาพจตทดของเดกโดยตรง จงอาจสรปไดวา ผทไดรบการอบรมการอบรมเลยงดแบบรกสนบสนนมาก จะเปนบคคลทมคณธรรมและจรยธรรมสง มสขภาพจตทด มงอนาคตสงและมความเขาใจผอน ไมทาผดระเบยบวนยหรอกฎหมายบานเมอง ฉะนน การอบรมเลยงดแบบรกสนบสนนมากตงแตเดกจงมผลตอชวตครอบครวและชวตสมรสเมอเตบโตขนในอนาคตทาใหมชวตสมรสราบรน ดงนนผวจยจงคาดวาประวตการอบรมเลยงดดานความรกความอบอนนาจะสงผลตอคณภาพชวตสมรสของคสมรส 3. แนวคดทฤษฎและงานวจย เกยวกบการสนบสนนทางสงคม จากบคคลในครอบครว การสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว หมายถงการทบคคลในครอบครว ไดรบการชวยเหลอจากบคคลในครอบครวในดานตางๆประกอบดวยการไดรบความใกลชด สนทสนม การมสวนรวมในครอบครว การไดมโอกาสชวยเหลอครอบครว ไดรบการยอมรบจากครอบครว การไดรบขอมลขาวสาร และการไดรบการชวยเหลอดานวตถสงของ การเงน เวลาและแรงงาน เปนสงทมผลตอพฤตกรรมของมนษย ความหมายของการสนบสนนทางสงคม ไดมผศกษาไวดงน

คอบบ (Cobb 1976, อางถงใน จฬาลกษณ ศรคงอย 2546:72 )ไดใหความหมายของการสนบสนนทางสงคมไววา การสนบสนนทางสงคมคอการทบคคลทไดรบมความรสกวามบคคลใหความรก ความเอาใจใส มนยกยอง และมองเหนคณคา รสกวาตนเปนสวนหนงของสงคม มความผกพนซงกนและกน ในฐานะทเปนสวนหนงในเครอขาย มการตดตอสอสารและหนาททมตอกน

ภทรพงศ ประกอบผล( 2528, อางถงใน จฬาลกษณ ศรคงอย 2546:74 )ไดใหความหมายของการสนบสนนทางสงคม หมายถงการท การทบคคลไดรบการสนบสนนจากบคคลอนในเครอขายทางสงคม ทงการสนบสนนดานวตถสงของ บรการ ขอมลขาวสาร การยอมรบ การยกยอง และเหนคณคา รวมทงการสนบสนนดานอารมณ ซงแรงสนบสนนเหลานน มผลทาใหบคคลสามารถชวยใหตนเองบรรลเปาหมายตามทเขาตองการได และเปนขมพลงทจะชวยเหลอใหบคคลตอบสนองตอความตองการของตนในสถานการณหนงๆ ไดอยางเหมาะสมนนเอง

26

บญเยยม ตระกลวงษ (2528,อางถงใน นฤพนธ จาระนย ,2543:19) สรปวา เปนสงทผรบแรงสนบสนนไดรบการชวยเหลอดานขอมลขาวสาร วสดสงของ หรอการสนบสนนดานจตใจจากผใหการสนบสนน ซงอาจเปนบคคลหรอกลม แลวมผลทาใหผรบไปปฏบตในทศทางทผรบตองการ ซงหมายถง การมสขภาพอนามยทดและมสขภาพจตด

เฉลยว บญยงค (2526, อางถงใน นฤพนธ จาระนย 2543:38) กลาววาในการอยรวมกนของคนในครอบครวเปนครอบครวใหญ หรอบางทกมการแยกไปสรางครอบครวใหม เปนครอบครวอสระ แตยงมการนบถอครอบครวเดมเปนญาต มการชวยเหลอกนตามจาเปน ดงนน การมญาตพนองใหการสนบสนนทางสงคมในดานตางๆ จงเปนสงทสรางความอบอนทางใจใหแกคสมรสและสมาชกในครอบครวและญาตผใหญทงสองฝายจะคอยไกลเกลยเพอลดปญหาความขดแยง ในครอบครวทาใหครอบครวมความสขซงสงผลตอความพงพอใจในชวตสมรสของคสมรสดวย จากความหมายของการไดรบการสนบสนนทางสงคมตางๆทกลาวมา สรปไดวา การสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว หมายถงการทบคคลในครอบครวมการสนบสนนชวยเหลอกนในดานตางๆทงทางดานรางกายและจตใจ อารมณ สงคม เปนการชวยเหลอในรปแบบตาง ๆ เชน ขอมลขาวสาร เงนทอง กาลงงาน กาลงใจ การยอมรบ ซงจะเปนการ ชวยเหลอคนในครอบครวเพอใหครอบครวมความสขได และไมมปญหาขดแยงกนในครอบครว นอกจากนนแนวคดนยงแสดงใหเหนวา การสนบสนนทางสงคมเปนโครงสรางหลายมต รายละเอยดดงน 1. แหลงของการสนบสนนทางสงคม

บคคลในสงคมไมไดเปนแหลงของการสนบสนนทางสงคมทงหมด นอกจากผทจดอยในระบบหรอเครอขายทางสงคม ซงเปนกลมยอยของกลมสงคมทงหมดทสามารถเชอถอไดวาจะใหการสนบสนนทางสงคมได แหลงของการสนบสนนทางสงคม มความสาคญตอชนดและปรมาณของการสนบสนนทางสงคมทไดรบ เนองจากชนดของการสนบสนนทางสงคม จะเปลยนไปตามแหลงทใหการสนบสนนทางสงคม นอกจากนนแหลงของการสนบสนนยงสามารถบอกถงขนาดของเครอขายทางสงคม อนเปนตวกาหนดปรมาณการสนบสนนทางสงคมทบคคลไดรบดวย ซงสวนใหญแลวการสนบสนนทางสงคม มทมาจากครอบครว ญาต เพอนสนท คสมรส กลมสงคมในระดบชมชน เชน เพอนบาน ผรวมงาน บคลากรในวชาชพ อาสาสมคร เพอชวยเหลอชมรมตาง ๆ ทตงขนในสงคมทบคคลนนอาศยอย(จรยาวตร คมพยคฆ 2531: 99) 2 ชนดของการสนบสนนทางสงคม คอบบ (Cobb 1976, อางถงใน นฤพนธ จาระนย 2543:19) แบงการสนบสนนเปน 3 อยาง คอ

27

1. การสนบสนนดานอารมณ (emotional support) คอ การใหความรกและการดแลเอาใจใส ซงมกจะไดจากความสมพนธทใกลชด และความผกพนทลกซงตอกน 2. การใหการยอมรบและเหนคณคา คอการชวยใหบคคลรวาตนเปนคนทมคณคา เปนทยอมรบของบคคลอน 3. การมสวนรวมและเปนสวนหนงของสงคม คอการทาใหบคคลรบรวาตนเปนสวนหนงของสงคม มการชวยเหลอกน

งามตา วนนทานนท (2545:33-34) แบงการสนบสนนเปน 5 อยาง คอ 1. การสนบสนนทางอารมณ เชน การแสดงความรก เหนอกเหนใจ และหวงใย

2. การสนบสนนดานเกยรตและศกดศร เชน การยกยองนบถอในคณภาพ ความเชอ ความสามารถ ตลอดจนความถกตองของความคด ความรสกและการกระทาของบคคล

3.การสนบสนนดานขอมลขาวสารทสาคญ เชน การบอกความจรง การใหคาปรกษา และการประเมนสถานการณใหทราบ 4.การใหความชวยเหลอดานวตถสงของ เชน ชวยเหลอดานการเงน ทพกอาศย และชวยทากจกรรมตางๆ 5. การเปนเพอนคใจ การมเจตนาด ใหความเอาใจใสหวงใย คาหน (Kahn 1975, อางถงใน ปรย ญาณวาร 2545:14) แบงการสนบสนนเปน 3 ประเภท คอ 1. ความผกพนทางดานอารมณ และความคด เปนการแสดงออกถงอารมณทางบวกของบคคลหนงทมตอบคคลหนง ทแสดงออกในรปของความผกพน การยอมรบ การเคารพ หรอดวยความรก 2. การยนยนและการรบรองเหนพองพฤตกรรมซงกนและกน เปนการแสดงออกถงความเหนดวย การยอมรบในความถกตอง ทงในการกระทาและความคดของบคคล 3. การใหความชวยเหลอ เปนปฏสมพนธทมตอบคคลอน โดยการใหสงของอาจเปนวตถเงนทอง ขอมลขาวสาร หรอการชวยเหลอโดยตรง ทอยส (Thoits 1982, อางถงใน นฤพนธ จาระนย 2543:19) กลาวถงการสนบสนนทางสงคมตามแนวคดของแคปแลนวา เปนระดบของความตองการพนฐานทางสงคม ของบคคลซงเกดจากการตดตอสมพนธกบบคคลอนในสงคม และแบงการสนบสนนไว 5 อยาง คอ 1. ดานอารมณ หมายถงขอมลททาใหทกคนเชอวา เขาไดรบความรกและการดแลเอาใจใส ซงมกไดรบความสมพนธทใกลชด และมความผกพนลกซงตอกน 2. ดานการยอมรบและเหนคณคา หมายถง ความรสกทบอกใหทราบวาบคคลนนมคณคา และเปนทยอมรบของบคคลอน

28

3. ดานการเปนสวนหนงของสงคม หมายถง การแสดงออกทบอกใหรวาบคคลนนเปนสมาชก หรอเปนสวนหนงของสงคม และมความผกพนระหวางกน 4. ดานขอมลขาวสาร หมายถง การใหคาแนะนาในการแกปญหา หรอการใหขอมลเกยวกบพฤตกรรม และการกระทาของบคคล 5. ดานสงของ หมายถง การใหความชวยเหลอในดานสงของ เงนทอง หรอบรการ

งานวจยทเกยวของ จรยาวตร คมพยคฆ ( 2531, อางถงใน นฤพนธ จาระนย 2543:38) ครอบครวเปน

แหลงใหการสนบสนนทางสงคมทมความสาคญและใกลชดกบบคคลมากทสด โดยเฉพาะการสนบสนนทางอารมณจากคสมรส รองลงมาจะเปนกลมญาตพนองและกลมเพอน ซงความตองการสนบสนนจากแหลงตางๆจะมากหรอนอยขนอยกบภาวะทางสงคม เศรษฐกจและความตองการของบคคล

อบล นวตชย (2527:285 ) การสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครวเดมของคสมรสมบทบาทมากทสดตอคสมรสเพราะเปนกลมทมความสมพนธทางสายโลหตกบคสมรส และเปนการสนบสนนทางสงคมตอกนตามธรรมชาตตงแตเกดจนตาย งามตา วนนทานนทและคณะ(2545:34) ไดศกษาคณภาพชวตสมรสของคสมรสในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล พบวา ความสมพนธทางสงคมของคสมรสและการสนบสนนทไดรบจากบดามารดาในการสรางความสมพนธกบครกตงแตเรมแรกมความเกยวของทางบวกกบความผกพนและความมนคงของคสมรส และในขณะเดยวกนการทบดามารดาเขามาแทรกแซงความสมพนธระหวางคสมรสมผลทาใหความสมพนธของคสมรสลดนอยลงทงกอนและหลงแตงงาน

พททแมน และลอยด( Pittman and Lioyd1988, อางถงใน งามตา วนนทานนท และคณะ 2545:28) ไดศกษาดชนการสนบสนนทางสงคม และทรพยากรในครอบครว พบวา คสมรสทไดรบการสนบสนนทางสงคม และทรพยากรในครอบครวมากเทาใด กมคณภาพชวตสมรสมากขนเทานน

จากการรวบรวมผลงานวจยขางตนพบวา การไดรบการสนบสนนทางสงคม จากบคคลในครอบครว ไมวาจะเปนการสนบสนนทางรางกายและทางดานจตใจ หรอวตถสงของ รวมทงการสนบสนนดานขอมลขาวสาร การใหกาลงใจมผลตอผรบอยางแนนอน เพราะคนเราไมสามารถแยกกายและใจออกจากกนไดอยางสนเชง ฉะนนการสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว จงเปนสวนหนงทมความสาคญและชวยใหคสมรสเกดความพงพอใจในชวตสมรสได ดงนนผวจยจงคาดวาการสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครวนาจะสงผลตอคณภาพชวตสมรสของคสมรส

29

4. แนวคดทฤษฎ และงานวจยทเกยวกบความเชอในบทบาทเพศชาย-เพศหญง เนองจากการทบคคลมความเชอในสงใดกจะเกดความมนใจและคลอยตามและปฎบตเชนนน ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย เพศหญงมผลตอคณภาพชวตสมรส เพราะวาถาในสงคมหรอในครอบครวมความเชอวาเพศชายเปนเพศทเขมแขง แขงแกรง และเปนผนาครอบครว กจะทาใหหนาทเกยวของกบทางดานวตถ เรองภายนอกบาน รวมทงดานการหาเลยงครอบครว เพศหญงจะตองเปนฝายคอยดแลภายในบาน อบรมเลยงดบตร ใหความรกความอบอนแกบตร เรองภายในครอบครวกจะตกเปนภาระของเพศหญงทาใหเกดความเครยด เมอปฏบตหนาทไดไมด อาจมความขดแยงขนในครอบครวไดทาใหคณภาพชวตสมรสไมราบรน

บคโคเฟน(Bachofen1981)และมอรแกน (Morgan1851-1877,อางถงใน ปราน วงษเทศ,2544:3) เชอวา ในยคแรกของพฒนาการของมนษย สงคมโลกจะถกปกครองดวยระบบทผหญงมอานาจเหนอผชาย จากหลกฐานตางๆทพบในสงคมผหญงมบทบาทสาคญในการผลตอาหาร ทบางสงคมมการสบสายทางฝายหญง ผหญงถกกดกนออกจากกจกรรมทางเศรษฐกจและการเมองทสาคญ เๆนองจากบทบาทของความเปนแม และภรรยาจะสมพนธกบอานาจในสงคมทผชายเปนใหญ

สงคมในอดตมการแบงแยกอานาจหนาทระหวางสามภรรยา อยางชดเจน โดยยดถอความแตกตางระหวางเพศเปนตวกาหนดซงเรยกวา ความเชอและบทบาทหนาทตามประเพณ เพอใหสอดคลองกบสงคมในสมยกอน ทตองอาศยการลาสตวเพอการยงชพ จงสมควรใหเปนเพศชายซงเปนเพศทมกาลงกายด และความแขงแรง มการเคลอนไหวทรวดเรววองไว เปนเพศทเหมาะสมตอการออกจากบานไปลาสตว สวนเพศหญงเปนเพศทตองตงครรภ และใหนมบตร ทาใหไมสะดวกตอการเดนทางไปในทไกลๆ จงตองดแลบานและรบผดชอบงานตางๆภายในครอบครว และกจกรรมททาไมหางไกลบานมากนก เพศหญงหรอภรรยาจงเปนเพศทเหมาะสมทจะทาหนาทเปนแมบานแมเรอน รวมทงอบรมเลยงดบตร สวนเพศชายหรอสามเปนเพศทเหมาะสมทจะทาหนาทเปนผหาเลยงครอบครว ซงเปนบทบาททมความสาคญ สามจงไดรบการยกยองใหเปนผนาครอบครว และเปนใหญกวาภรรยา แตในปจจบนผหญงทลกแลวและลกโตจนเขาโรงเรยนแลว กตองออกจากบานเพอไปหางานทา โดยทางานเตมเวลาเชนเดยวกบสาม จงเปนการเปลยนแปลงอดมการณจากการหาเลยงครอบครวคนเดยวเปนชวยกนหาเลยงชพทงสามและภรรยา นอกจากผหญงตองรบภาระหนกในการดแลครอบครว และการเลยงลก แลวยงตองมาหาเลยงครอบครวดวยอกบทบาทหนง ในขณะทผชายไมตองเพมเวลา ในสวนน ถงแมจะมกระแสในการมสวนรวมทตองดแลลกและกจกรรมในครอบครว ของผหญงกยงไมเทาเทยมผชายเหมอนกบการเขาไปมสวนรวม ในแรงงานเชงเศรษฐกจในตลาดแรงงาน ทตองทาเตมเวลาเหมอนผชาย จากบทบาทดงกลาว สงคมไทยกยงยดถอปฏบต ซงมการเปลยนแปลงนอยมาก

30

ทฤษฎโครงสรางหนาทของ พารสน (1950, อางถงใน นฤภรณ ถรภทรพนธ2545:44) กลาวไววา ผชายเปน"ผหาเลยง" ดวยอาชพนอกบาน และผหญงเปน "แมบาน" พฤตกรรมและบคลกภาพและคณสมบตทางอารมณของผชายจะสอดคลองกบบทบาททพารสน เรยกวา "Masculine instrumental role" ไดแก ความกาวราว ความคดรเรม ความมเหตผล สวนผหญงจะมลกษณะในเชงหวออน วางาย ใหความสาคญเรองอารมณ ความรสก มากกวาความมเหตผล เพอใหเหมาะสมกบบทบาท " Feminine expressive role" ซง พารสน(1950, อางถงใน นฤภรณ ถรภทรพนธ2545:44) ใหเหตผลวา บทบาททางเพศหญงและเพศชาย คอความจรงทวา เพศหญงคอผใหกาเนดและเลยงดลก ซงเปนความสมพนธระหวางแมกบลก ทมความหมายสาคญทสด ตามสภาพทางชววทยา ซงผชายไมตองทาหนาทดงกลาว

ปจจบนการคาดหวงวาสามจะตองเปนผนา และมอานาจเหนอกวา ภรรยาตองเปนฝายยอมตาม สามเปนฝายทตองรบผดชอบดานเศรษฐกจของครอบครว และภรรยาเปนฝายพงพงนน ไดเปลยนแปลง มการยอมรบ "ความเทาเทยมกน" ของสามและภรรยามากขน แมในการปฏบตยงมปญหาอยบางแต คสมรสกพยามหาจดทพอเหมาะเพอความเทาเทยมกนทเหมาะสม การเหนความสาคญของสามภรรยา ทาใหผหญงมความคาดหวงทจะเปนตวของตวเองมากขน มการพงพงนอยลง และมชองทางทจะพฒนาตนเองไดอยางเตมทในชวตสมรส ในขณะทฝายชายไมตองคานงถงการแบกภาระทางเศรษฐกจของครอบครวแตเพยงผเดยว และมโอกาสมสวนรวมในการเลยงดบตรและงานบานอนๆไดมากขน ถงแมบทบาทของสามภรรยาจะเปลยนแปลงไป ในสงคมชนบทกยงคงยกยองใหผชายเปนผนาครอบครว และภาระในบานยงตองเปนของภรรยา ผหญงจานวนมากทตองทางานดวยและตองอบรมเลยงดบตรดวย ซงเปนภาระทหนกพอสมควร

เลสลและคณะ( Lesely et. al.1991,อางถงใน นฤภรณ ถรภทรพนธ 2545:45) ไดทาการศกษา ผลกระทบจากบทบาทเพศในการรบผดชอบของพอแมในการดแลลก พบวา ภาระการเลยงลกยงคงเปนของผหญง เพยงเพศเดยวเทานน ถงแมจะทางานนอกบานเตมเวลากตาม ผลการศกษายงแสดงใหเหนวาความเชอเกยวกบบทบาทการหาเลยงครอบครว เกยวของกบความมนคงทางการเงนของครอบครวสรปไดวา ทศนคตของสาม ในบทบาทของผหาเลยงครอบครวถอวาเปนความรบผดชอบทยงใหญ ถงแมภรรยาจะชวยทางานหาเลยงครอบครวดวยกตาม การผกขาดอานาจทางสงคมของผชายเปนลกษณะสากลทเกดขนในแทบทกสงคมวฒนธรรมทวโลก ยศ สนตสมบต ( อางถงใน ปราน วงษเทศ 2544:5) ไดสรปหลกฐานทางมานษยวทยา โดยพจารณาจากระบบทางสงคมในประเดนตางๆดงน 1.ระบบเครอญาตและการแตงงาน จากการสารวจระบบเครอญาตและการแตงงานของมนษยในสงคมตางๆทวโลก พบวา75% ของสงคมโลก เมอรดอกและไวท(Merdoc&Wirt 1969, อางถงใน ปราน วงษเทศ 2544:5) ผหญงจะยายเขาไปอยกบครอบครวของสามภายหลงการ

31

แตงงานมเพยง 25% ของสงคมทงโลกทผชายจะยายเขาไปอยกบครอบครวภรรยาภายหลงการแตงงานซงมผลทาใหผหญง ทตองยายไปอยในครอบครวของฝายชายตกอยในสภาพ ทเสยเปรยบ ตองปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอม ทแปลกใหมตองยอมอยใตอานาจของครอบครวของสามแบกรบภาระหนาท ทไดรบมอบหมาย จากครอบครวผชายปราศจากญาตมตรทคอยดแลปลอบโยนยามทกขยากตดขาดจากกลมทจะสนบสนน และใหอานาจตอรองเมอเกดความขดแยงภายในครอบครว 2.ในการสบสกล เดกๆจะสบสกลขางพอมากกวาขางแมถงหาเทา และแมแตในสงคมในมาตาลย เชน พวกโทรเบรยนส ทเดกสบสกลขางแม เดกผชายจะอยกบนาหรอลงทเปนนองชายหรอพชายของแม ซงจะเปนผมอานาจสทธขาดในตวเดกไมใชแมหรอยาย

การแตงงานทมคสมรสไดมากกวาหนงคน กพบมากในเพศชายมากกวาเพศหญง การมภรรยาหลายคนเปนสงธรรมดาสามญทเหนไดในสงคมตางๆทวโลก ในขณะทการมสามหลายคนเปนลกษณะพเศษทไมคอยพบบอยนก การแตงงานมกจะเปนการแลกเปลยนผหญง ในหมเพศชาย โดยฝายชาย(เจาบาว)มกจายคาสนสอดใหฝายหญง(เจาสาว) เปนคาตอบแทนผหญงในสงคมแบบนจะถกกาหนด "ราคา" โดยสนสอดทไดรบการแลกเปลยนในหมผชาย 3.ระบบการเมองการปกครอง แสดงใหเหนลกษณะเหลอมลาทางเพศอยางเหนไดชดหวหนากลม หวหนาเผา กษตรย ผนาประเทศมกจะเปนผชายมากกวาผหญง ซงแสดงใหเหนวาอานาจในการตดสนใจ อยในมอของเพศชายมากกวาเพศหญง 4.ระบบความเชอและศาสนา หมอผและผมอานาจในทางไสยศาสตรเวทมนตรคาถามกเปนเพศชายมากกวาเพศหญง ศาสนาและองคกรทางศาสนามกจะไดรบการผกขาดและชนาโดยเพศชาย นอกจากนนกฎเกณฑขอหามทางศาสนายงแสดงใหเหนถงความแตกตางทางเพศในศาสนาคาทอลกและพทธศาสนา ขอหามทกดกนผหญงมใหบวชเปนพระสงฆ ในหลายสงคม ชนเผา เพศหญงถกมองวาเปนเพศทสกปรกมมลทนตรงกนขาม อสจของเพศชายทเปนสญลกษณของการเจรญพนธและถกนาไปใชในพธกรรมทางศาสนาทชวยเรงเราผลผลตทางการเกษตร 5.การแบงแยกงาน ผหญงจะทางานหนกเทาหรอมากกวาผชายตงแต ดแลบานเรอน เลยงลก หกรางถางพง ขดผลหมากรากไม ผาฟน แตผหญงมกถกขนานนามวาเปนแมบานแมเรอนในขณะทผชายเปนผหาเลยงครอบครว เปนผสมควรมสทธอานาจการเปนหวหนาครอบครว โรซลโด( Rosaldo, อางถงใน ปราณ วงษเทศ2534:14) กลาววา เมอผหญงตองจากดตวเองอยกบขอบขายของงานบานยอมทาใหไมมโอกาสเขาถงอานาจชอเสยงและคานยมทางวฒนธรรมทกลายเปนอภสทธของผชายเทานน และจากความไมทดเทยมของบทบาทของหญงและชายดงกลาว ทาใหเมอใดกตามทผหญงสามารถยดครองหรอแสวงหาอานาจได กจะถกมองเสมอวา

32

เปนแมมดบาง ดงนน วถทางทผหญงจะไดรบการยอมรบ รวมทงความรสกทางคณคาตางๆกจะถกหลอหลอมและจากดอยแตเฉพาะโลกของงานบานทผหญงไดสมพนธดวยเทานน ประสบการณวยเดกของผหญงเปนกระบวนการทตอเนองตลอดชวต ไมวาในความเปนจรงจะมความยากลาบากเพยงไรทผหญงตองพบกบกระบวนการอบรมเลยงด วฒนธรรมสวนใหญกยงเชอวาการเตบโตเปนเดกสาว ยงเปนกระบวนการทงายกวาการเปนเดกหนม เพราะเดกชายจะตองถกกดกนออกจากกจกรรมในบานทเขาเคยใชชวตในวยเดกมาตลอด โดยผานพธกรรมหรอพธแรกรบทจะสอนใหเดกชายไมไววางใจและรงเกยจโลกของผหญง เพอทเขาจะสามารถแสวงหาความเปนผชายของตนเองนอกบานได ผหญงสามารถเปนผหญงไดงายกวาโดยการเลยนแบบแมของตนเอง แตเดกผชายตองถกแยกออกจากประสบการณน เพราะเขาตองพสจนตวเองวามความเปนผชายในหมเพอนของตวเอง จงจะไดรบการยกยองจากสงคมวาเปนผใหญแลว และแมวาเดกชายทกคนอาจประสบความสาเรจทจะเปนผชายเตมตวไดรปแบบวฒนธรรมตางๆ กมกเอนเอยงทจะเหนวาพฒนาการของการเตบโตเปนเดกผชาย เปนความสามารถสวนบคคลทตองพยายามแสวงหาเอาเอง ในขณะทสถานภาพของผหญงดเหมอนเปนสถานภาพทไดมาโดยกาเนด

ผหญงไดรบการนยามวาเปนสาวพรหมจาร ซงมความจาเปนตอการสบเผาพนธของกลม และถกจากดสทธตางๆแตกสามารถใชอทธพลทกวถทางอยางไมเปดเผย แตตราบใดทผหญงยงกอใหเกดความรสกขดแยงดงกลาวผหญงยงคงถกมองวาผดปกตไมมระเบยบอนตราย นารงเกยจ สกปรก มมลทน เหมอนสงของทไมควรอยใกลชดดวย

หลายสงคมทมการสบสายทางฝายผชาย ผหญงถกมองวาเปนเพศทไมมประโยชน และเปนสวนเกน แตบางครงกมความสาคญมากตอผชาย เพราะผชายตองมภรรยาและในฐานะของผใหแรงงานและใหกาเนดสมาชกใหมทเปนแรงงานและทายาทของกลมตอไปดวย เนองจากผหญงมความสาคญจงมอานาจแตเปนอานาจทตรงกนขามกบบรรทดฐานทเปนทางการของสงคมตวอยางเชน ผหญงอาจทาหนาทเปนสอกลางระหวางกลมญาตของตวเองกบญาตของผชายทเธอแตงงานดวย การจดการและการเลอกแตงงานกบผชายกลมไหน ถอเปนเรองทสาคญมากตอกลมญาตในสถานการณดงกลาว กจกรรมของผหญง จะถกมองวาเปนอนตรายและนากลวได ตวอยางเชน พวก เลเล ในเขตแอฟรกาใต ทตองขนอยกบการจดการทางการเมองของผหญง จะกลวไมกลากนอาหารทผหญงเปนประจาเดอนเปนคนทา และจะงดการมเพศสมพนธกอนประสบเหตการณสาคญใดๆอยางเดดขาด ในบางกลมของนวกน ความกลวมลทนของเลอดประจาเดอนมมาก เพราะเชอวาเปนสาเหตของโรคภยตางๆแมการแตงงานกเหนวาเปนสงทเปนอนตรายอยางยง การหลกเลยงมลทนจากการเกดของเดก ทาใหผชายตองรอเวลาใหครบ 3 เดอน จงกลามองหนาเดกทเกดใหม

33

ความเชอเรองความบรสทธและมลทน ทมกมผลตอการจากดกจกรรมของผหญง บางครงกอาจใชเปนพนฐานในการอางสทธของผหญงทจะมความเปนหนงอนเดยวกน สรางอานาจ และคาความนยมเฉพาะกลมของตนเองได ดงจะเหนวาผหญงทนากลวมกจะมอานาจ ผชายชาวนวกนจะคอยระแวดระวง กลวภรรยาทโกรธแคนจะเสรฟอาหารใหเวลามประจาเดอน หรอเดนขามปลอยใหประจาเดอนหยดถกตวขณะทตนเองหลบนอน ผหญงอาจจะรวมตวกนอยในกระทอมแยกตางหากมประจาเดอน จงเปนโอกาสทไดพกผอนและนนทา สรางโลกทเปนอสระจากการควบคมของผชาย หรอดงท เลวส (Lewis ) ชใหเหนวา ผหญงทผดปกตและไมมอานาจในสวนตางๆของโลกมกจะเปนทรงหรอทสงอยของผตางๆในแงนผหญงสามารถสรางกลมความเชอ โดยกอตงลทธตางๆทเปนคแขงกบการจดองคกรทางศาสนาของผชายได ผหญงโสเภณมกมองวามทงความนากลวและปรารถนา ทาใหอยในฐานะทมอานาจอยางแทจรง ดงเราจะพบผหญงคณกาทสงสอยตามวหารมากมาย

ความคดเกยวกบบทบาททางเพศ ความคดเกยวกบบทบาททางเพศ หมายถงทศนหรอมมมองทเกยวกบขอกาหนดทางบรรทดฐานของพฤตกรรมระหวางเพศชายและเพศหญงหรอทศนคตทมองวาบทบาทหรอพฤตกรรมอยางไรทเหมาะสมและถกตองตอความเปนหญงและเปนชาย ซงความเชอเกยวกบบทบาทเพศมผลตอพฤตกรรมการแสดงออกตอครอบครวและสงผลตอชวตสมรส

โบรเคนและคทเนอร(Brokenand Kutner1976, อางถงใน ปนสย รฐกจวจารณ ณ นคร 2542:17)กาหนดแนวคดเกยวกบบทบาททางเพศดงน คอ ความคดเกยวกบบทบาทเพศอยางเสมอภาค หมายถงการยอมรบวาผหญงสามารถออกไปทางานนอกบานในฐานะผหาเลยงครอบครวเชนเดยวกบผชายและผชายกสามารถทางานบานเชนเดยวกบผหญงไดเชนกน นอกจากนยงยอมรบวาผหญงมความเสมอภาคทางอานาจ เทา เทยมกบผชาย เชนการทผหญงสามารถเปนหวหนาหรอดารงตาแหนงทสงกวาผชายได และอกแนวคดหนงเกยวกบบทบาททางเพศคอแบบประเพณหรอแบบไมเสมอภาค คอมความเหนวาผหญงเหมาะทจะทางานอยแตภายในบาน และไมควรมอานาจเทาเทยมกบผชาย

แสกนโซน (1976, อางถงใน เจรญพงษ อนไข 2541:7) ศกษาระบบครอบครว โดยใชมโนทศนของการจาแนก ความแตกตางระหวางบทบาท หมายถงการแบงแยกและกาหนดบทบาทในสถานภาพทางสงคมอยางชดเจนและแนนอน พบวาบทบาทสาคญของสามและภรรยาคอ สามมความรบผดชอบตอบทบาทในครอบครวทจะตองเกยวของกบสงภายนอก ดานวตถ และการหาเลยงครอบครว สวนภรรยาจะรบผดชอบตอบทบาทเฉพาะภายในครอบครวในดาน ความรก ความอบอนและการดแลเอาใจใสบคลในครอบครว

34

ความเชอเกยวกบบทบาทเพศหญงเพศชายตามประเพณถอวาเปนความเชอทมมาตงแตอดตกาล เปนเรองทเกดมาตามธรรมชาต ความมอานาจ และเปนคานยม ซงอาจไมสอดคลองกบสงคมปจจบนและถาคสมรสมความเชอดงกลาวแลวและถอปฏบตตามอยางเครงครดอาจมความขดแยงและเกดปญหาตอชวตสมรสได

5. แนวคดทฤษฎและงานวจยเกยวกบบทบาทหนาทของสาม ภรรยา ชวตครอบครวของสามภรรยานน นอกจากความรกความเขาใจ และความเหนอกเหนใจ ใหอภยกน รจกชวยเหลอเกอกลแลว ถามการปฏบตบทบาทหนาทในครอบครวเปนอยางด ชวตสมรสของสามภรรยากจะยงยนและเปนสขได

จากการศกษาของ เดอนเพญ วอนเพยร (2531, อางถงใน เจรญพงษ อนไข 2541:8) ไดกลาวถงแนวคดพนฐานทเกยวของกบความเขาใจตอบทบาทคสมรส วาประกอบดวยแนวคดระบบสงคม และทฤษฎบทบาท ซงนาไปสการวเคราะหบทบาทระหวางคสมรสโดยอธบายวาในสวนของแนวคดระบบสงคม ถอวาองคประกอบพนฐานของระบบสงคมประกอบดวย บรรทดฐาน บทบาท และตาแหนงหรอสถานภาพ โดยไดอธบายวา องคประกอบแตละสวน มความสมพนธกน โดยพจารณาจากหนวยทเลกทสด ของโครงสรางทางสงคม คอ "บรรทดฐาน" ซงเปนแนวทางสาหรบการแสดงพฤตกรรมหรอมาตรฐานสาหรบการประเมนพฤตกรรมวามความเหมาะสมอยางไรโดยบคคลจะรบรมาจากการขดเกลาทางสงคม เมอพจารณาใน "บทบาท" คอโครงสรางทางระบบสงคมอกหนวยหนงทประกอบดวยบรรทดฐานทเชอมโยง กนสาหรบการทาหนาททจาเพาะเจาะจงของระบบ "สวนตาแหนง" หรอสถานภาพเกดจากการเชอมโยงของบทบาท ชดหนงในอนทจะแสดงใหเหนถง ทตงของบคคลนนๆ ในระบบทางสงคม สงททาหนาทเปนตวเชอมโยงสวนตางๆของระบบเขาดวยกนกคอ ลกษณะการกระทาทางบทบาท ซงหมายถง การกระทาบทบาทหนงพาดพงหรอกาหนดใหมการกระทาอกบทบาทหนง ตวอยางเชน บทบาทของสาม จะพาดพงหรอกาหนดใหมการกระทาของอกบทบาทของภรรยาหรอบทบาทของพอแม จาเปนตองมบทบาทของ ลก เปนตน ดงนนในการปฎสงสรรคกน ของบคคลจะตองอาศยความคาดหวงดงกลาวทผกพนมากบสถานภาพของตนมาเปนเครองแนะแนวของตน จากแนวคดดงกลาว สามารถเขาใจถงแบบแผนความสมพนธของคสมรส กลาวคอเมอพจารณาครอบครวในฐานะทเปนระบบหนงทางสงคม ซงประกอบไปดวยบคคลในตาแหนงตางๆ เชนสาม ภรรยา และบตร เปนตน ซงบคคลเหลานจะมปฏสมพนธ เชอมโยงซงกนและกนจากการแสดงบทบาทตางๆ ตามตาแหนงหรอสถานภาพของแตละบคคลโดยตาแหนงหรอสถานภาพทแตกตางกนนอาจมบทบาททแตกตางกนแตการศกษาครงนมงเนนการศกษาเฉพาะบทบาทของค

35

สมรสของ เดอนเพญ วอนเพยร (2531, อางถงใน เจรญพงษ อนไข 2541:8) โดยสรปแนวความคดเกยวกบการวเคราะหบทบาทระหวางคสมรสจากทฤษฎตางๆทางสงคมวทยาใหเขาเปนหมวดหมโดยแบงออกเปน 3 แนวคดคอ 1. แนวคดบทบาทระหวางคสมรสตามประเพณเดม แนวคดดงกลาว เปนการพจารณาบทบาทขอจากดระหวางคสมรส กลาวคอ สามไมตองรบผดชอบงานภายในบาน แตจะเปนผจดหาสงสนองตอบตอความจาเปนตอการยงชพของสมาชก ซงไดมาจากภายนอกครอบครว ทฤษฎทมแนวคดเชนนไดแกทฤษฎจาแนกความแตกตางระหวางบทบาท ทฤษฎการแลกเปลยนผลประโยชน และทฤษฎทรพยากร 1.1 ทฤษฎการจาแนกความแตกตางระหวางบทบาท เปนการวเคราะหระหวางคสมรส โดยอาศยการแบงแยกความแตกตางระหวางเพศเปนพนฐานโดยอธบายวา สามจะมความรบผดชอบตอบทบาททตองเกยวของกบสงภายนอกสวนภรรยาจะรบผดชอบตอบทบาทภายในครอบครวซงเปนการแบงแยกกนอยางชดเจน 1.2 ทฤษฎการแลกเปลยนผลประโยชน เปนการวเคราะหใหเหนวาบทบาทระหวางสาม และภรรยาเกดจากการแลกเปลยนผลประโยชนระหวางกน โดยทสามมบทบาทในการหารายไดเลยงครอบครว สวนภรรยาเปนผใหความรกและดแลบาน เปนการแลกเปลยนความรบผดชอบระหวางกน 1.3 ทฤษฎทรพยากร โดย บลดและวอลฟ (1960, อางถงใน ปนสย รฐกจวจารณ 2542:9) อธบายวา การจาแนกหนาทระหวางสามภรรยา อยบนพนฐานแหงทรพยากรของคสมรส ทฤษฎนสรางขนจากคาถามทวา "ทาไมสามและภรรยาจงมความรบผดชอบตอครอบครวในหนาททแตกตางกน" และ "ทาไมการจาแนกหนาทภายในครอบครวจงแปรเปลยนไปตามสภาพของการประกอบอาชพระหวางสามและภรรยา" ซงผลการศกษาพบวา ความรบผดชอบภายในครอบครวของสามจะมความสมพนธกลบกนกบระยะเวลาทตองทางานนอกบาน 2. แนวคดบทบาทระหวางคสามภรรยา ในลกษณะการเอารดเอาเปรยบ

จรต ตงศภทย และสชาล ตนชยนนท( 2529, อางถงใน ปนสย รฐกจวจารณ 2542:10)ไดศกษาบทบาทระหวางคสมรส ทมงเนนความเสมอภาคเรองสทธและบทบาทของสตรเปนสาเหตสาคญซงเรยกวา ทฤษฎเฟมนสต โดยกลมเฟมนสตเสรนยม ไดพจารณาหนาทรบผดชอบตองานบาน การอบรมเลยงดบตร ซงถอเปนงานทดอยเกยรต และไมใชงานทกอใหเกดรายไดเหมอนเชนงานอน แนวคดนจงเรยกรองใหมการปรบปรงระบบครอบครวไปสหลกแหงความเสมอภาคในการใชอานาจและความรบผดชอบตอหนาทระหวางคสมรสในสถาบนครอบครวใหมากขน

เดอนเพญ วอนเพยร (2531, อางถงใน ปนสย รฐกจวจารณ2542:10)ไดกลาวไววา คณสมบตของผหญงทแตกตางจากชายนนอาจเกดจากพลงทสาคญของการเปลยนแปลงความสมพนธระหวางมนษยชาต จงเปนกระแสทางทฤษฎทมงเนนคนควาการสรางสรรควฒนธรรมของผหญงทเปนเอกเทศขน

36

3. แนวคดเกยวกบการเปลยนแปลงบทบาทของสามภรรยา เปนการเสนอแนวคดเพอใหทงสามและภรรยารวมกนทาบทบาทในการหาเลยงครอบครว และบทบาทความรบผดชอบภายในครอบครวดวยความประนประนอมระหวางกน

การจาแนกความแตกตางระหวางบทบาท หมายถง การแบงแยกและกาหนดบทบาทในสถานภาพหนง ๆทางสงคมอยางชดแจงและแนนอน และเมอพจารณาบทบาทระหวางคสมรสจะเหนไดวา บทบาททสาคญของสามและภรรยากคอ สามมความรบผดชอบตอบทบาทหนาทของครอบครวทตองเกยวของกบสงภายนอกบาน สวนภรรยาจะรบผดชอบตอบทบาท เฉพาะภายใน ครอบครว และในบาน พารสนและเบลส (Parsons&Bales1955, อางถงใน นฤพนธ จาระไน 2543:15) ไดแบงแยก บทบาทของคสมรส ออกเปน 2 ประเภท คอ บทบาทอนเปนเปาหมายทางวตถ และบทบาทในการตอบสนองทางจตใจ สาหรบบทบาทอนเปนเปาหมายทางวตถ หมายถงบทบาททคสมรสจะตองกระทาเพอยงชพ โดยเฉพาะอยางยงคอบทบาทในการประกอบอาชพ ซงเปนบทบาทสาคญทกอใหเกดการเปลยนแปลงภายในสถาบนครอบครว สวนบทบาทในการตอบสนองทางจตใจ เปนบทบาททเกยวของกบจตใจอนไดแก การอบรมเลยงบตร การใหความรกความอบอนแกสมาชกในครอบครว บทบาททง 2 ประเภทน ไดแบงแยกโดยยดถอความแตกตางระหวางเพศเปนพนฐานสาคญ กลาวคอบทบาทอนเปนเปาหมายทางวตถเปนบทบาทของสาม ซงเปนบทบาทของเพศชาย และบทบาทในการสนองทางจตใจ เปนบทบาทของภรรยา ซงเปนบทบาทของเพศหญง พารสน และเบล (1955, อางถงใน ปนสย รฐกจวจารณ 2542:8) แนวคดเกยวกบการแบงแยกบทบาทระหวางคสมรส แนวคดดงกลาวจะมลกษณะทเดนชดคอ ระบบความสมพนธระหวางคสมรสเปนสงทมลกษณะคงท ยดถอเปนขอตกลงเบองตนและมการเปลยนแปลงไดนอย เพราะบทบาทตาง ๆ อยในลกษณะของการตอบสนองซงกนและกนอยางมสมดล นอกจากน Straus เปนอกผหนงทไดจาแนกบทบาทระหวางคสมรสออกเปน 2 ประเภท คอบทบาทในการใชอานาจกบบทบาทในการสนบสนนชวยเหลอ สตรส(Strust1964, อางถงใน ปนสย รฐกจวจารณ 2542:1) ) โดยอธบายวา ผมบทบาทในการใชอานาจภายในครอบครวซงเปนอานาจโดยชอบธรรมตามสทธทสงคมกาหนดให คอสาม และผททาหนาทในการสนบสนนชวยเหลอ คอภรรยา แนวความคดดงกลาว จงเปนการแบงแยกบทบาทระหวางคสมรสทมลกษณะคงท สถานการณในปจจบนมการเปลยนแปลง โดยฝายหญงมโอกาสรบผดชอบตอบทบาทในการประกอบอาชพเพมขนในขณะทฝายชายมการชวยทางานภายในบานเพมมากขนซงเปนการแสดงใหเหนถงความรบผดชอบตอบทบาทภายในครอบครวเพมมากขนดวย ดงเชนท สมทและ เรด ( อางถงใน วชรา คลายนาทร 2526 : 13 ) ไดกลาววา “ ภาพพจนของสถาบนครอบครวในปจจบนมแนวโนมไปสการแสดงบทบาทรวมระหวางคสมรสโดยเฉพาะบทบาทในการหาเลยงครอบครว “ และพจารณาตอไป อนาคตของสถาบนนจะมแนวโนมไปสความเสมอภาค ซงหมายถงความเทาเทยมกนของคสมรสในการรบผดชอบตอบทบาทตาง ๆของ

37

ครอบครวรวมกน ทงทเปนบทบาททเกยวของกบระบบภายนอกครอบครวและระบบภายในครอบครว เชน ทงทเปนบทบาทในการหาเลยงครอบครว ความรบผดชอบตองานบานหรอการอบรมเลยงดบตร เปนตน สวนบทบาททสามภรรยา ตองกระทาตอกนนนพระพทธองคทรงแสดงไวในปจฉมทศ คอทศตะวนตกซงเปนทศหนงใน ทศทง 6 กรมพระยาวชรญาณวโรรส(2530:79-82 )กลาวไววา ปจฉมทศ คอทศเบองหลงอนเปนแนวปฏบตทสาม ภรรยา พงกระทาแกกนและกนดงน หนาทสามตอภรรยา 1. สามตองยกยองใหเกยรตสมกบฐานะทเปนภรรยา การใหเกยรตตอกนทงตอหนาและลบหลง จะชวยใหชวตคอยราบรน เพราะปญหาอปสรรคของชวตคทเหนอยบอยๆสวนหนงกมาจากการไมใหเกยรตกน เชน จดทะเบยนสมรสตามกฎหมาย แนะนาใหเปนทรจกแกเพอนฝงและบคคลทเกยวของ 2. สามตองไมดหมนภรรยา เชน ไมทบต ใชคาพดทสภาพออนโยน เมอทาผดกตกเตอนอยางละมนละมอม ไมดหมนเหยยดหยามภรรยาและญาตมตรของเขา ไมเปรยบเทยบหญงอนใหแสลงใจ

3. วางตนเปนหวหนาครอบครว และหารายไดเลยงครอบครวอยางสมาเสมอ 4.ไมประพฤตนอกใจเชนไมนอกใจไปนยมหญงอนยกเวนอยกนไมไดจรงๆกเลกกนไป 5. ยนยอมใหภรรยาประกอบอาชพททาอยแลวกอนการสมรส 6. มอบความเปนใหญให เชน มอบใหภรรยาเปนแมบาน ควบคมดแลทรพยสมบตและกจการ

ภายในบาน 7. ใหเครองแตงตวและอปการะเลยงด แสดงความเอาอกเอาใจทกโอกาสและใหของขวญตาม

โอกาสดวย 8. ใหการดแลรกษาพยาบาลเมอภรรยาเจบปวย อปการะเลยงดเมอพการหรอทพพลภาพ โดยสรป ผเปนสามจะมบทบาทหนาทเกยวกบการเปนหวหนาครอบครวเปนสามทด

เปนบดา และเปนผสรางบรรยากาศทดใหแกครอบครว

หนาทภรรยาตอสาม 1. ภรรยาตองรจกการงานด เชน เอาใจใสจดระเบยบบาน เลยงดญาตมตรตามโอกาส

เอาใจใสการกนอยของสาม 2. สงเคราะหคนขางเคยงของสาม เชน ใหความเคารพนบถอ และสงเคราะหญาตมตรของสาม 3.ไมประพฤตนอกใจ เชน ไมนอกใจไปนยมชายอน ไมสรรเสรญชายอน ใหแสลงใจสาม เมอกระทาผดควรสารภาพและขอโทษ

38

4. รกษาทรพยสนทสามหาได ไมเลนการพนน รจกประหยดมธยสถ ไมปดบงสามในเรองเงน 5. ขยนขนแขง ไมเกยจครานในกจการทงปวง หมนตรวจตราดแลเอาใจใส ทอยอาศย หมนหาความรใสตวดวย

โดยสรป ผเปนภรรยาทาหนาทเปนภรรยา เปนมารดา เปนแมบาน และชวยเสรมสรางความสขในครอบครวอยางสมาเสมอ

หลกธรรมในพทธศาสนา( กรมพระยาวชรญาณวโรรส,2530:79-82)ไดกลาวไววาสามและภรรยาควรงดเวนการประพฤตในอบายมข 6 ประการ อนจะนามาซงความยงยากในครอบครวดงน

1. ดมนาเมามโทษ 6 ประการ 1.1 ทาใหเสยทรพย 1.2 เปนตนเหตของการทะเลาะววาท 1.3 ทาใหเกดโรค 1.4 ตองตเตยน 1.5 ไมรจกอาย 1.6 ทอนกาลงปญญา 2. เทยวกลางคน

2.1 ชอวาไมรกษาตว 2.2 ชอวาไมรกษาลกเมย 2.3 ชอวาไมรกษาสมบต

2.4 เปนทระแวงของคนทงหลาย 2.5 มกถกใสความ 2.6 ไดรบความลาบากมาก

3. เทยวดการละเลน มโทษตามวตถทไปด 6 ประการไดแก 3.1 ราทไหน ไปทนน

3.2 ขบรองทไหน ไปทนน 3.3 ดดสตเปาทไหน ไปทนน 3.4 เสภาทไหน ไปทนน 3.5 เพลงทไหน ไปทนน 3.6 เถดเทงทไหน ไปทนน

39

4. เลนการพนนมโทษ 6 ประการ คอ 4.1 เมอชนะยอมกอเวร

4.2 เมอแพยอมเสยดายทรพยทเสยไป 4.3 ทรพยยอมฉบหาย 4.4 ไมมใครเชอถอถอยคา 4.5 เปนทหมนประมาทของเพอน 4.6 ไมมใครประสงคจะแตงงานดวย

5. คบคนชวเปนมตร มโทษตามบคคลทคบ 6 ประการ คอ 5.1 นาใหเปนนกเลงการพนน 5.2 นาใหเปนนกเลงเจาช 5.3 นาใหเปนนกเลงเหลา 5.4 นาใหเปนคนลวงเขาดวยของปลอม

5.5 นาใหเปนคนลวงเขาซงหนา 5.6 นาใหเปนคนหวไม

6. เกยจครานการทางาน มโทษ 6 ประการ คอ 6.1 มกอางวา หนาวนก แลวไมทาการงาน 6.2 มกอางวา รอนนก แลวไมทาการงาน 6.3 มกอางวา เวลาเยนแลว แลวไมทาการงาน 6.4 มกอางวา ยงเชาอย แลวไมทาการงาน 6.5 มกอางวา หวนก แลวไมทาการงาน 6.6 มกอางวา กระหายนก แลวไมทาการงาน ครอบครวพงเวนจากการประพฤตในอบายมข ทง 6 ประการนซงจะนาความเสอม

เสยมาสตน วงศตระกล และครอบครวในทสด ซงในชวตจรงเราจะพบเหนไดมากมายวา ครอบครวทมพอบานแมบาน ตงตวอยในความประมาท นาตวเองเขาสอบายมขเหลานจะนาไปสปญหาพนฐาน ของครอบครวหลายประการ เชน การทาใหเสยทรพยสน การทาใหทรพยสนทหามาได เสยหายไปโดยไมเปนประโยชนทางสรางสรรค ทาใหเสยสขภาพ ทาใหเกดการทะเลาะกนในครอบครว ไมมเวลาอบรมเลยงดลก ครอบครวขาดความอบอน ทาใหเกดหนสนและขาดความนาเชอถอจากวงสงคมทวไป ไมมความกาวหนาในหนาทการงาน และบางครงอาจตองถกไลออกจากงานหรอตองเปลยนงานใหม ตนเหตสาคญของการเกดอบตเหตและตายกอนถงวยอนควร หรออาจทาใหเกดโรคภยไขเจบหรอโรคตดตอ และอาจแพรกระจาย ไปยงคสามภรรยา และลกได การท

40

พอแมไมเปนแบบอยางทดแกลก และไมสามารถทาใหลกเอาอยางในทางทเหมาะสมไดกจะไมมความภาคภมใจ ขาดการไดรบการนบถอตวอยางทดตอกนระหวาง พอ แม และลก ในสงคมปจจบนบทบาทหนาทของสาม- ภรรยา ในครอบครว อาจจะแยกไมออก เนองจากทงสามและภรรยาตอง ชวยกนทางานเพอหารายไดใหเพยงพอตอการใชจายในครอบครว แตบทบาทหนาททถอเปนบทบาทสาคญ ทคสาม-ภรรยาควรตระหนกและใหความสาคญ คอบทบาทการปฏบตตนฐานะสาม- ภรรยา ในชวตสมรส ไมนอกใจซงกนและกน และใหกาลงใจ ใหเกยรตกน ชวยเหลอเกอกลกน ทาใหชวตสมรสมความสขได 6. แนวคดเกยวกบลกษณะครอบครว ความหมายของครอบครว

สถาบนทางสงคมแหงแรกทมนษยสรางขนจากความสมพนธทมตอกนเพอเปนตวแทนของสถาบนสงคมภายนอก ทปลกฝง ความเชอ คานยม และทศนคต กบสมาชกรนใหมทเกดขนคอครอบครว สพตรา สภาพ (2525,อางถงใน กตตมา รวแดง 2545:49)กลาวไววา

1. ครอบครวเปนสถาบนสาคญทสดของสงคมประกอบดวยคนตงแต 2 คนขนไป มารวมกนโดยการสมรส หรอเปนความผกพนทางสายเลอด หรอการมบตรบญธรรม

2. เปนหนวยยอยของสงคมทมความสมพนธและรวมมอกนอยางใกลชด มการตดตอโตตอบระหวางบคคล เชนสาม ภรรยา พอ แม ลก พ นอง โดยสมาชกแตละคนจะมปฏกรยาเชงสมพนธตอกน เชน รกกน เอาใจใสกน สงสอนกน และมจตใจทผกพนตอกน 3 . เปนสถาบนทสมาชกในครอบครวอาจอยรวมกนตลอดหรออาจจแยกกนไปทางานอยตางหากกได แตกนานๆกลบมาเยยมบานสกครง 4.ครอบครวจะถายทอดและรกษาวฒนธรรม สมาชกในครอบครวจะเปนผถายทอดและรบรปแบบของความประพฤตและปฏบตตอกนและถาผสมผสานกบวฒนธรรมทนอกเหนอไปจากครอบครว กจะไดแบบความประพฤตแบบใหมทปฏบตตอกน

คณะกรรมการสงเสรมและประสานงานสตรแหงชาต( 2537:6) กลาววา ครอบครวหมายถงกลมบคคลทมความผกพนธทางอารมณและจตใจ มการดาเนนชวตรวมกนรวมทงพงพงกนทางเศรษฐกจและสงคม ทางกฎหมาย และสายโลหต

ลขต กาญจนภรณ (2547:223) กลาววาครอบครวเปนพนฐานของชวต เปนแหลงของการอบรมเลยงด และพฒนาบคลกภาพแหงแรกของชวต ครอบครวมความหมาย 2 อยางคอ ประการแรก โครงสรางทประกอบดวยบคคล 3 ฝาย คอ พอ แม ลก เปนพนฐานของครอบครว ประการท 2 กระบวนการตางๆทอยในครอบครวหมายถง บรรยากาศของครอบครว สมพนธภาพ

41

ระหวางบคคล และวธการอบรมเลยงดหรออกความหมายหนงครอบครวอาจประกอบดวยบคคลทมากกวาพอแมและลก อาจรวมพอแมของฝายชายและฝายหญง หรอเครอญาตของทงสองฝายรวมเขาดวยกน ประเภทของครอบครว

ควน ( Queen 1967,อางถงใน พรรทพย ศรวรรณบศย 2534:17)กลาววา แมครอบครวจะมหลายรปแบบ ไมสามารถบอกไดวาครอบครวแบบใดดทสด เพราะลกษณะของครอบครวแตละแบบนนเหมาะสมกบสภาพของสงคมแตละสงคม แตละกลมอาจคดวาครอบครวของตนเองดทสด ครอบครวของสงคมอนแปลกและผด เพราะไมเหมอนของเรา โดยทวไปอาจแบงครอบครวออกไดเปน 3 แบบใหญคอ 1. ครอบครวขยาย คอลกษณะครอบครวทมสมาชกจานวนมากทงโดยสายเลอดและ โดยการสมรสซงประกอบดวยครอบครวเดยวตงแตสองครอบครวขนไปอาศยอยในครวเรอนเดยวกน ลกษณะของครอบครวถอญาตพนองจะอยรวมกนอยางใกลชด แมมครอบครวใหมแลวกยงอยรวมกนเมอเปรยบเทยบความสมพนธระหวางสมาชกในครอบครวของครอบครวขยาย จะไมแนนแฟนเทากบครอบครวเดยวเนองจากการทาหนาทสามารถทดแทนหรอสบเปลยนกนไดเชนเดกๆไมไดมแตพอแมเทานนทคอยเลยงดแตอาจเปนบคคลอนในครอบครวชวยเลยงดดวย รวมทงการถายทอดพฤตกรรมตางๆ การขดเกลาทางสงคม แกสมาชกรนเยาวกเชนกน ความยงยนของครอบครวขยายจะเปนแบบไมมกาหนดเวลาวาจะสลายตวเมอไร เพราะจะมสมาชกเพมขนเรอยๆ โดย แบงออกไดเปน 3 รปแบบ

1.1 ครอบครวขยายญาตพนอง คอครอบครวทอยรวมกน ตงแตป ยา ตา ยาย พอ แม และญาตพนองทใกลชด ครอบครวขยายแบบนมลกษณะพเศษของการอยรวมกนคอ

1.1.1 ครอบครวขยายญาตทางฝายชาย ครอบครวชนดนจะมผชายเปนใหญ ไดแก ป หรอ บดา และญาตทอาศยอยเปนญาตของฝายชาย เชนครอบครวสมยเกา และบางครอบครวในปจจบน

1.1.2 ครอบครวขยายญาตฝายหญง ครอบครวชนดน ญาตทอาศยอยเปนทางฝายหญง ฝายหญงอาจมอานาจเปนหวหนาครอบครว เชน ชาวเขาบางเผา หรอฝายชายอาจไดรบมอบหมายใหเปนหวหนาครอบครว

1.2 ครอบครวขยายเผาพนธ เปนครอบครวทคนหมชน เผาพนธเดยวกน อยรวมกน มความคดเหนรวมกน โดยมหวหนาครอบครวเพยงคนเดยวเปนผดแลรบผดชอบ ความเปนอยของสมาชก ครอบครวเชนนไดแก ครอบครวยบซ เปนตน 1.3ครอบครวขยายรวมกลม ครอบครวชนดนประกอบดวยครอบครวหลายครอบครวรวมกน หวหนาครอบครวเปนเสมอนหวหนาหมบานเปนผรบผดชอบทางเศรษฐกจ ตลอดจนการเลอกคครอง ใหกบสมาชกในครอบครว คนทงหมบานอยรวมกน มความรบผดชอบ

42

รวมกน ครอบครวเชนนไดแกครอบครวจนโบราณ ครอบครว ชาวยว หรอครอบครว โรมานซ ในสมยแรกเรมของยโรปและอเมรกา

2. ครอบครวเดยวหรอครอบครวพนฐาน คอครอบครวทประกอบดวยบคคลทมความสมพนธอยางใกลชด อนประกอบดวย พอ แม ลก ซงมทอยอาศยตามลาพงเอง หาเลยงครอบครวดวยตนเอง ทกคนในครอบครวตองมความรวมมอและชวยเหลอกนทามาหากนโดยสามอาจตองทางานนอกบานเพอหารายไดเพอเลยงครอบครว สวนภรรยากทางานในบานเชนงานบานงานครวและเตรยมสงของเครองใชในบาน ดแลลกในบาน หรออาจมการแบงงานกนทาตามความสามารถพเศษของสามและภรรยาเพอสรางหลกฐานความมนคงแกครอบครว นอกจากนนแลวบตรทโตแลวกจะเปนแรงงานทชวยเหลอพอแมไดอกทางหนง ลกๆในครอบครวเดยวจะมความสมพนธกนอยางใกลชด โดยพๆจะชวยเลยงนอง และถายทอดวธการเลน และการทางาน รวมทงการเลยนแบบพฤตกรรมของนองจากพๆ และจากการพจารณาความสมพนธของสมาชกในครอบครวพบวาสมาชกแตละคนมความสมพนธโยงใยตอกนในทกๆคนสายสมพนธในลกษณะนทาใหสมาชกในครอบครวมความสนทสนมผกพนกนอยางลกซงเปนผลดตอครอบครวและไดรบความรวมมอในกจกรรมตางๆเปนอยางด ครอบครวสวนใหญในซกโลกตางๆสมยปจจบนนมลกษณะเปนครอบครวเดยว ซงมอย 2 แบบคอ

2.1 ครอบครวเดยวชายเปนหวหนาครอบครว ครอบครวชนดนผชายซงเปนหวหนาครอบครวมหนาทรบผดชอบการพฒนาของครอบครว และอานาจการตดสนใจอยทผชาย

2.2.ครอบครวเดยวหญงเปนหวหนาครอบครว ครอบครวชนดนผหญงเปนใหญและมอานาจตดสนใจปญหาตางๆของครอบครว มหนาทรบผดชอบเศรษฐกจของครอบครวดวย

3. ครอบครวกลมหรอครอบครวซอน ไดแกครอบครวทประกอบดวยครอบครวเดยวมากกวาหนงครอบครว หรอครอบครวทสามหรอภรรยามากกวา 1 คน อาจเปนสามคนเดยวภรรยาหลายคน หรอภรรยาคนเดยว สามมากกวา 1 คน หรอสามภรรยากได แบงออกไดเปน 3 รปแบบคอ

3.1 สามคนเดยวภรรยาหลายคน ไดแก ครอบครวกลมซงมสามหวหนาครอบครวเพยงคนเดยว แตภรรยาอยรวมมากวา 1 คน อาจเปน 2 คนหรอมากกวา 2 คนกได โดยทสามจะตองเปนคนดแลรบผดชอบสมาชกในครอบครวทกคน 3.2ครอบครวภรรยาคนเดยวสามหลายคนไดแกครอบครวทมภรรยาเปนผรบผดชอบ ครอบครวเดยวแตมสามตงแต 2 คนขนไป ในรปแบบนภรรยาตองเปนผรบผดชอบคาใชจายในครอบครว

43

3.3ครอบครวบานหลงเลก ไดแกรปแบบของครอบครวทสามเปนหวหนาคนเดยวแตมบานหลงเลก และมภรรยาเอกเพยงคนเดยว สวนคนอนๆนนมไดรบการยกยองวาเปนภรรยา อาจมฐานะเปนเพยงภรรยานอย ผมหนาทใหบรการเปนกรณพเศษเทานน ครอบครวในโลกนอาจแบงไดจากครอบครวเดยวไปจนถงครอบครวขยาย จากครอบครวโบราณจนถงครอบครวสมยใหม แตครอบครวทกรปแบบพฒนาความสมพนธพนฐาน 4 ประการเหมอนกนคอ

1.ในทกครอบครวความสมพนธระหวางแมกบลกจะพฒนาอยางแนนแฟนเมอเยาววย 2.ครอบครวสวนมากมกมชายเปนหวหนาครอบครวและครอบครวแบบสามภรรยาคเดยว

เปนครอบครวไดรบการยอมรบมาก เพราะมภาระจากครอบครวนอยกวาชนดอน 3.ครอบครวทกชนดมหนาทหลกทตองรบผดชอบรวมกนระหวางสมาชกในครอบครว โอกเบรนและนมกอฟฟ (Ogburn and Nimkoff, อางถงใน สมาคมนกสงคมสงเคราะหแหงประเทศ

ไทย ม.ป.ป.:154-155 ) กลาวถงหนาทของครอบครวไวดงน ดงนคอ 3.1 หนาทใหความรกความอบอน และความมนคงหรอเสถยรภาพทางใจ แกสมาชก

ในครอบครว เรมตงแตบดา มารดา บตร สาม ภรรยาและบคคลอนๆในครอบครว ตางมความรกตอกนเพอใหครอบครวมความอบอนและมความสข

3.2 หนาททางเศรษฐกจ ผเปนหวหนาครอบครวจาเปนตองรบผดชอบ ในความเปนอยของสมาชกครอบครว โดยแสวงหาทรพยากรมาใชสอย เพอบาบดความตองการของครอบครว เพอใหครอบครวอยไดอยางมความสข รวมทงการแบงหนาทความรบผดชอบแกสมาชกในครอบครวเพอใหสมาชกในครอบครวปฏบตหนาทของตนไดอยางสมบรณ และการดแลรกษาสมบตของครอบครว

3.3 หนาทเกยวกบสนทนาการ โดยการเสรมสรางใหสมาชกในครอบครวกอสนทนาการตางๆเพอสรางความสขในครอบครวและสนองสงคม

3.4 หนาทในการคมครองปองกนและใหความปลอดภยแกสมาชกครอบครว โดยผเปนหวหนาครอบครวตองมหนาทปองกนและคมครองมใหสมาชกในครอบครวไดรบอนตรายจากภายนอกหรอไดรบความเดอดรอน จงถอเปนหนาทของครอบครวตองดแลและเอาใจใส

3.5 หนาทเกยวกบศาสนา โดยบดามารดาทาหนาทในการอบรมสงสอนสมาชกในครอบครว ใหรจกศาสนาและเขาถงศาสนา เพอความสงบเรยบรอยของครอบครว

3.6 หนาทในดานใหการศกษา ถอเปนหนาทของบดา มารดาทตองสงเสรมใหบตรหรอสมาชกในครอบครวไดรบการศกษาทงโดยตรงและโดยออมเพอใหสามารถดารงชวตอยในสงคมไดอยางดและมความสข

44

3.7 หนาทในการใหกาเนดทายาทเพอสบสกล ทงนสบเนองจากความตองการทางเพศของสามและภรรยา หรอเปนแหลงสรางสรรคสมาชกใหม

3.8 หนาทสงเสรมความเจรญสวนบคคลใหแกลกๆ ดวยการเลยงดอยางถกตองดงาม 3.9 หนาทใหการอบรมสงสอนผอยในความอปการะ ใหรมรรยาท ระเบยบสงคม

ขนบธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรม ตลอดจนการรจกการใชเครองมอเครองใชตางๆ 3.10 สรางอดมคตและแรงจงใจใหทายาทของครอบครว ดวยการทาตนเปนแบบอยาง

ทดทางานตางๆ ใหสาเรจลลวงอยางมประสทธภาพ ยกฐานะหรอตาแหนงใหสงขน 3.11 ปลกฝงนสยทดงาม โดยการอบรมสงสอนสมาชกใหรจกการอยรวมกบบคคล

อนในสงคมอยางมความสข 4.การพฒนาครอบครวมขนตอนและเปนระบบ โดยพบวาครอบครวทกลกษณะจะม

กระบวนการวฏจกรของครอบครวใกลเคยงกน นนคอการเรมพฒนาครอบครวจากการเลอกคครองและสนสดทการแตกแขนงออกเปนครอบครวใหมหรอสนสดการเปนครอบครวดวยการหยารางกน หรอตายจากกน

ครอบครวทกครอบครวถาสมาชกในครอบครวไดทาหนาทหลกทตองรบผดชอบ และมการพฒนาครอบครวอยางเปนระบบ มความรกเอออาทร ใหความรกความอบอนตอกน ใหกาลงใจกนและกน ปลกฝงจรยธรรมแกสมาชกในครอบครว กจะทาใหสมาชกของครอบครวอยรวมกนอยางมความสข

7.งานวจยทเกยวของกบตวแปรสวนบคคล จากการทบทวนงานวจยทเกยวของกบตวแปรสวนบคคลและคณภาพชวตสมรสพบวามงานวจยทเกยวของดงน สถานภาพ จสมน สวรรณชพ (2544) ทาการศกษาความพงพอใจในชวตสมรสของคสมรสในกรงเทพมหานครพบวา สามมระดบความพงพอใจในชวตสมรสสงกวาภรรยา อาย

จากการศกษาของ วราภรณ เนาวรงษ และคณะ(2546:51) พบวาอายมความสมพนธทางบวกกบคณภาพชวตสมรส ลเวนสน และคณะ(Levenson et. al1993, อางถงใน วราภรณ เนาวรงษ และคณะ2546:51) ไดศกษาความพงพอใจในชวตสมรสของคสมรสทอยกนกนเปนเวลานาน พบวา เมอ

45

เปรยบเทยบกบคสมรสในวยกลางคน คสมรสในวยสงอายจะมความสขรวมกนมากขนในเรองตางๆ เนองจากมวฒภาวะทางอารมณมากขน สภาพทางเศรษฐกจของครอบครว

สายสร จตกล (อางถงใน คณะกรรมการดานครอบครว,2537) กลาววา เศรษฐกจของครอบครวเปนพนฐานและปจจยเพอการมคณภาพชวตทดในครอบครวระดบหนง ปญหาทเกยวเนองในครอบครวมหลายประการ เชนเมอมรายไดไมเพยงพอตามความตองการพนฐานของครอบครว ทาใหครอบครวมความทกขยากลาบาก ทาใหเกดการระหองระแหงทะเลาะเบาะแวง หงดหงด เปนสาเหตของความขดแยงกน ของคนในครอบครว

คทไรท( Cutright1971, อางถงใน มลลกา สมสกล 2543:38)ไดศกษาเกยวกบครอบครว พบวา รายไดของครอบครวมผลกระทบตอความพงพอใจในชวตสมรส และคสมรส ทมรายไดสง จะมความมนคงในชวตสมรสมากกวาคสมรสทมรายไดตากวา รายไดของครอบครวจงมความสมพนธกบความพงพอใจในชวตสมรส

บญประคอง ภานรตน (2531, อางถงใน จสมน สวรรณชพ 2544) ไดศกษาพบวารายไดไมมความสมพนธกบความไมมนคงในชวตสมรส ระดบการศกษา

บลดและวลฟ (Blood and Wolf1960, อางถงใน นฤพนธ จาระนย 2543) ไดศกษาพบวา คสมรสทมการศกษาเทาเทยมกน จะมความพงพอใจในชวตสมรสมากกวาคสมรสทมการศกษาไมเทากน

บมพาสและสวท (Bumpass and Sweet1972,อางถงใน นฤพนธ จาระนย2543) พบวา คสมรสยงมการศกษาตางกนเทาใดยอมทาใหเกดความไมพงพอใจในชวตสมรสมากขนเทานน โดยเฉพาะภรรยาทมระดบการศกษาทสงกวาสาม จะมอตราหยารางสงกวากลมคสมรสทสามมระดบการศกษาสงกวาภรรยา และกลมสามภรรยาทมระดบการศกษาเทากน

บธและไวท (Booth and White1980, อางถงใน บญประคอง ภาณรตน2531)พบวา ผทมระดบการศกษาสงจะเปนผทมความรมาก สามารถมองเหนปญหา และมแนวทางในการแกไขปญหาไดมากกวาผทมระดบการศกษาตา ซงเปนสงทสนบสนนใหเกดสมพนธภาพทดในครอบครว รวมทงกอใหเกดความพงพอใจในชวตสมรสดวย การใชเวลารวมกนของคสมรส

การใชเวลารวมกนของคสมรสมผลตอความสมพนธกนในครอบครว ซงจะทาใหเกดความใกลชดสนทสนมทาใหครอบครวมความผกพนกนและคสมรสมเวลาทจะพดคยกนมากขนทาใหมความเขาใจกนในชวตสมรสทงสาม และภรรยา

46

โสภา ชปลมนท (2534, อางถงใน มลลกา สมสกล 2543:39) ไดกลาวถงครอบครวทมคณภาพ และมความพงพอใจในชวตสมรส คอการทสามและภรรยาไดมโอกาสทากจกรรมรวมกน เชนการการรบประทานอาหารรวมกนหรอกจกรรมสนกสนานรวมกน เชนการไปเทยว ดหนง ฟงเพลงดวยกน

กรมสขภาพจต (2540, อางถงใน มลลกา สมสกล 2543:39) กลาวถงบทบาทของสามภรรยา ทจะสงเสรมใหชวตคดาเนนไปอยางทความสข องคประกอบทสาคญประการหนงไดแก การใชเวลาวางและการนนทนาการ รวมกน โดยการทากจกรรมรวมกนเมอมโอกาส เชนชม ภาพยนตร ปลกตนไม รบประทานอาหารนอกบาน พดคยในสงทสนใจรวมกน กจกรรมเหลาน จะทาใหสองฝายตางมความรสกมความตองการซงกนและกน มความเปนหนงเดยวกน ลกษณะทางครอบครว

ลกษณะทางครอบครวมความสมพนธกบคณภาพชวตสมรสเนองจากการมลกษณะครอบครวทเปนครอบครวทง 3 ประเภท ดงเชน ครอบครวเดยว จะเปนครอบครวทตองอยรวมกนระหวาง พอ แม และลก จงมความสนทสนมและใกลชดผกพนมากกวาครอบครวขยายซงเปนผลดตอครอบครวไดรบความรวมมอในกจกรรมตางๆเปนอยางด เนองทกสงทกอยางตอง สวนครอบครวขยายหรอครอบครวกลมนนมผลตอการปรบตวของคสมรส และการทจะมเวลารวมทากจกรรมในครอบครวไมเหมอนกน รวมทงโอกาสทจะเกดความขดแยงในครอบครวและการดาเนนกจกรรมอนๆทสงผลตอคณภาพชวตกตางกน ระยะเวลาการสมรส

จสมน สวรรณชพ( 2544:193) ไดศกษาพบวาระยะเวลาสมรสมผลตอระดบความพงพอใจในชวตสมรส

อบลรตน พชญชยะนนท( 2531) ไดศกษาพบวา ระยะเวลาการสมรสมความสมพนธกบความพงพอใจในชวตสมรส

สมเกยรต เบญจศาสตร (2541)ไดศกษาสภาวะความไมมนคงในชวตสมรสในจงหวดนครราชสมา พบวาระยะเวลาสมรสมความสมพนธเชงลบกบความไมมนคงในชวตสมรสกลาวคอระยะเวลาสมรสมากขนความไมมนคงในชวตสมรสจะลดลงสวนระยะเวลาสมรสทสนกวาความไมมนคงในชวตสมรสจะสง

กรนสตน (Greenstien1996, อางถงใน สมเกยรต เบญจศาสตร2541) ไดศกษาปจจยตางๆทมผลตอความมนคงในชวตสมรส พบวา คสมรสทคงทนอยอยางนอย 5 ป มแนวโนมวาการสมรสนนจะคงอย แตหากระยะเวลาสมรสอยระหวาง 2-5 ป โอกาสการสมจะสนสดลง จะสงกวาชวงแรกของการสมรส

47

จานวนบตร การมบตรของคสมรสมผลตอคณภาพชวตสมรส เพราะการมบตรเปนการสราง

ครอบครวใหมความสมบรณ และบตรกเปนสงยดเหนยวความสมพนธของคสมรสอกทางหนง พรรณทพย ศรวรรณบศย( 2536:9) กลาวไววาการมบตรเปนการชวยเยยวยา

ความสมพนธทอาจแตกราวได ทาใหเกดแรงจงใจทจะประนประนอมกนมากขน ความเสยงในการหยารางนอยลง แตวาเมอใดทมบตรกยอมมคาใชจายมากขน คสมรสกมภาระเพมมากขน มเวลาใหกนนอยลง ยงมบตรมากขนจะยงมเวลาใหกนนอยลง

บาร (Bahr1989, อางถงใน จสมน สวรรณชพ2544)ศกษาพบวา ความพงพอใจในชวตสมรส จะเปลยนไปตามลาดบขนของชวต เมอมบตรความพงพอใจในชวตจะคอยๆลดลง จากตอนทเรมแตงงานใหม จนกระทงบตรพนจากการดแลไปแลว ความพงพอใจในชวตสมรสจะคอยๆเพมขน

ฟกเลย(Figley 1981, อางถงในจสมน สวรรณชพ2544) ไดศกษาพบวา ความพงพอใจในชวตสมรส ทมบตรจะตากวาคสมรสทไมมบตร แฮคเกล( Hackel1984, อางถงในจสมน สวรรณชพ2544) ไดศกษาเกยวกบการเปลยนแปลงของสมพนธภาพในชวตสมรสในชวงทคสมรสกาลงเปลยนสถานภาพไปเปนพอแม พบวา ในชวงหลงคลอดบตรนน ทงหญงและชายตางมความพงพอใจในชวตสมรสลดลง เมอคสมรสของตนไมคอยมเวลาอยเคยงขาง และไมคอยแสดงความรกความหวงใยตอกนเทาทควรและมงานวจยของ อบลรตน พชญชยะนนท และงานวจยของ สภาวด เดชาเกรยงศกด ( อางถงใน จสมน สวรรณชพ2544) พบวา การมบตรมความสมพนธกบความพงพอใจในชวตสมรส สรป จากการทบทวนงานวจยเกยวกบตวแปรสวนบคคลพบวามตวแปรทสงผลตอคณภาพชวตสมรสทงทางบวกและทางลบดงนน ผวจยจงสนใจทจะศกษาตวแปรสวนบคคลอนประกอบดวย สถานภาพ อาย การศกษา การใชเวลารวมกนในครอบครว สภาพเศรษฐกจของครอบครว ลกษณะครอบครว ระยะเวลาการสมรส และจานวนบตรทมชวต ของคสมรสในเขตตาบลทงหลวง ซงคาดวาจะสงผลตอคณภาพชวตสมรสของคสมรสในเขตตาบลทงหลวง 8. บรบทของตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร ตาบลทงหลวงเปนตาบลหนงของอาเภอปากทอจงหวดราชบร อยทางทศตะวนตกเฉยงเหนอของอาเภอปากทอ หางจากอาเภอปากทอ ประมาณ 25 กโลเมตร(จากขอมลของ อบต.ทงหลวง ปงบประมาณ 2548 )มโรงเรยนประถมศกษา จานวน 8 โรง โรงเรยนมธยมศกษา จานวน 1 โรง มวทยาลยการอาชพ ระดบชน ปวช. และ ปวส. จานวน 1 โรง มวด จานวน9 แหง สานกสงค 3 ท มสถานอนามย 3 แหง มหนวยงาน อบต อยในเขตชมชน สถานตารวจภธร 1 แหง ซงเปน

48

ตาบลทมพนทมากทสดในอาเภอปากทอ คอมจานวน หมบาน 16 หมบาน มประชากรทงหมด ประมาณ 13,500คน เพศชาย ประมาณ 53% ของประชากรทงหมด (จากขอมลของ อบต.ทงหลวง ปงบประมาณ 2548 ) ความมชอเสยงของตาบลทงหลวงคอ มมะมวงหลากหลายพนธ และเปนมะมวงทถกคดเลอกแลวพบวาดทสดของอาเภอปากทอ และมการผลตเพอการสงออก อาเภอปากทอจงม งานวนมะมวง เปนงานประจาปของอาเภอและมะมวงทนามาออกงานคอมะมวงของตาบลทงหลวง รวมทงผลตภณฑอาหารมะมวงแปรรป เชนมะมวงดอง มะมวงแชอม มะมวงกวน ซงกทาใหกลมแมบานมการรวมกลมจดทาผลตภณฑมะมวงเปนสนคา หนงผลตภณฑหนงตาบล

พนทของตาบลทงหลวง เปนภเขาและทราบเหมาะสาหรบการเพาะปลกและมสถานประกอบการ หลายแหงดวยกนเชน ฟารมสกร ฟารมเลยงไก และมการขดบอลกรง มโรงงานปนขาว ซงสงผลใหเกดมลพษในชมชน สรางความเดอดรอนแกคนในชมชน แตตาบลทงหลวง อยหางจากโรงงานหองเยนไมไกลนก คนในชมชนสวนมากจงมกประกอบอาชพรบจางในโรงงานใกลชมชนและรบจางทวไปในชมชนในชมชนสวนมากไปทางาน โดยการเดนทางไปเชา-เยนกลบ หรอบางทกทางานชวงกลางคน ซงทาใหไมมเวลาเพยงพอทจะทากจกรรมรวมกนในชวตคสมรส บางครงไมเขาใจกนทาใหมปญหาในครอบครว และผลจากการประกอบอาชพรบจางทงสามและภรรยา ปลอยใหลกอยบานตามลาพงและไมไดใกลชดกบพอแมเทาทควร และถาครอบครวททางานงานโรงงานกจะเลอกทางานสลบกนกบระหวางสามและภรรยา ทาใหลกไมมโอกาสทจะไดพบหนาพอแมพรอมกน สวนงานรบจางอนๆในชมชนเชนการรบจางเกบผก กตองตนแตเชา ต 3 ต 4 กวาจะเสรจกสายประมาณ 9.00-10.00 น บางครอบครวตองใหลกหงหาอาหารกนเองกอนไปโรงเรยน รวมทงจดการเตรยมตวไปโรงเรยน เองตงแตอายยงนอย เดกทเรยนชนประถมศกษาอาย 7-12 ป บางทไมไดรบประทานอาหารเชาโดยพอแมใหเงนไปซอกนทโรงเรยนทาใหเดกเครยด เดกขาดอาหาร เปนโรคและสงผลใหเดกเรยนไมรเรอง สวนเดกเลกทยงไมไดเรยนหนงสอ กถกปลอยให ตา ยาย เปนผเลยงดเพอพอแมไดไปทางาน และการเลยงดหลานของผสงอายกจะตามใจหลาน ประคบประหงมอยางด จนบางทถาพอแมตองทาโทษลกเมอกระทาผดกจะทาใหตายายไมพอใจและนอยใจไมพดคยหรอบางทกดาวาพอแมของเดก ทาใหเกดการทะเลาะกน และปญหาทพบทวๆไปของชวตครอบครวของบางครอบครวคอ การทพอแมของสามและภรรยา จะเขาขางลกของตนเองไมวาจะผดจะถกกตามและจะเขาไปจดการ มหลายครอบครวตองแยกทางกนเพราะพอแมไมชอบลกเขยหรอลกสะใภ ในกรณนพบประมาณรอยละ10 ของครอบครวหยาแยก และหลายครอบครวทสามทางานราชการภรรยาทางานรบจางในชมชน ทาใหสามมโอกาสเทยว หองอาหารดมเหลาเมาและตดผหญงทาใหมการใชความรนแรง ทะเลาะเบาะแวงกนบางทถงขนตบตกนและสวนมากภรรยาจะถกต ประมาณรอยละ 5 ของคสมรสทงหมด

49

ตาบลทงหลวงมจานวนคสมรสทงหมดทอยกนดวยกนในปจจบนมจานวน 2,300 ค ลกษณะครอบครวของชมชนตาบลทงหลวงเปนชมชนชนบท ไมคานงถงความสาคญของครอบครวเทาทควร สวนมากอยกนแบบครอบครวขยายเพราะอยางนอยครอบครอบครวของลกคนเลกกจะอยกบบานเดม คอมพอแมอยดวย หรอบางบานกมหลาน ( ลกของญาต)มาอาศยอยดวย เนองจากพอแมแยกทางกน พอหรอแม ไปทางานทอน ฝากลกไวกบญาตใหชวยเลยงด สวนการสอสารกนในคสามภรรยาของประชาชนในตาบลทงหลวง ยงมการใชคาพดแบบรนแรง มการพดคยกนนอยลงทาใหไมเขาใจกนและมความขดแยงกนบอยๆ

สถานการณสภาพครอบครวของตาบลทงหลวงพบวา และหลายๆครอบครวกยงมการทะเลาะเบาะแวงกนเนองจากความไมรบผดชอบในบทบาทหนาทของตนในครอบครว หรอไมชวยเหลอกนทามาหากน และสามหรอภรรยาตดสรา ทาใหอกฝายเกดความเครยด จงทาใหระบายความเครยดสคนในครอบครว จากการสารวจขอมลสถานภาพครอบครวของอสม.ในเขตตาบลทงหลวง ขอมลจากสถานอนามย ในเขตตาบลทงหลวง ปงบประมาณ 2548 มปญหาครอบครวหยาราง จานวน 420 ค ครอบครวททะเลาะเบาะแวงกนเปนประจา จานวน 112 คสงผลกระทบตอครอบครวทาใหครอบครวขาดความอบอน เกดความรนแรงในครอบครว จนกลายเปนครอบครวแตกแยก ปญหาตามมากคอ ผสงอาย เดก ผดอยโอกาสและผพการทชวยเหลอตวเองไมได ขาดคนดแล เกดปญหาทางสขภาพกายและสขภาพจต รวมถงปญหาวยรน เกดปญหาสงคม และปญหาทางดานเศรษฐกจตามมา

จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของดงทกลาวมาแลวขางตน สรปไดวา คณภาพชวตสมรสของคสมรส เปนเรองทนาสนใจศกษาเนองจากมผลตอการดาเนนชวตครอบครว ลดความขดแยงกนในครอบครว สงเสรมสมพนธภาพในชวตสมรส สงผลใหเกดความพงพอใจในชวตสมรสทาใหครอบครวมความสขลดปญหาการหยารางกนในครอบครวและชวยแกปญหาเดกและคนชราถกทอดทง ซงเปนปญหาสงคม ผวจยในฐานะทปฏบตงานอยในชมชนและรบผดชอบงานสขภาพจตในชมชน ปญหาครอบครวเปนเรองสาคญ เนองจากนโยบายของสถาบนพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย มงเนนทจะพฒนาครอบครวและความสมพนธของคสามภรรยาซงเปนพนฐานของครอบครว จงสนใจทจะศกษา คณภาพชวตสมรสของคสมรส โดยเฉพาะอยางยงในความสมพนธกนในครอบครว สงทจะสงผลใหชวตสมรสของคสมรสในเขตตาบลทงหลวงมคณภาพนนคสมรสหลาย ๆ คยงจดการไมได ทงน ปจจยหลายๆดานทนาสนใจนาศกษาเชนประวตการอบรมเลยงดดานความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากคนในครอบครว ความเชอเกยวกบเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ การรบรในบาบาทหนาทของสาม-ภรรยา วามผลตอคณภาพ

50

ชวตของคสมรสหรอไมและเพอเปนแนวทางในการพฒนาความสมพนธระหวางคสามภรรยาและสถาบนครอบครวใหดขน อนจะสงผลไปสการพฒนาสงคมตอไป

แผนภมท 1 กรอบแนวคดในการวจย ตวแปรอสระ ตวแปรตาม

ขอมลสวนบคคล - สถานภาพ - อาย - ระดบการศกษา - การใชเวลาอยรวมกนใน

ครอบครว - สภาพเศรษฐกจในครอบครว - ลกษณะครอบครว - ระยะเวลาสมรส - จานวนบตรทมชวต

- ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของ

คสมรสดานความ รกความอบอน - การสนบสนนจากบคคลในครอบครว - ความเชอเกยวกบบทบาทของ เพศ ชาย-เพศหญงตามประเพณ - การรบรในบทบาทหนาทของ สาม- ภรรยา

คณภาพชวตสมรส

บทท 3

การดาเนนการวจย

การวจยเรอง คณภาพชวตสมรสของคสมรสในเขตตาบลทงหลวงอาเภอปากทอ จงหวดราชบร เปนการวจยเชงพรรณนา (Descriptive Research ) โดยมคสมรส ในเขต ตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร เปนหนวยของการวเคราะห ( Unit of Analysis )มการดาเนนการวจยดงน

1. ประชากรและกลมตวอยาง 2. ตวแปรทศกษา 3. เครองมอทใชในงานวจย 4. การสรางและพฒนาเครองมอ 5. การรวบรวมขอมล 6. การวเคราะหขอมล

1. ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรทศกษา ไดแก คสมรสทอยกนดวยกน อาศยอยในเขตของตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร ทงหมด 16 หมบาน จานวน 2,300 ค (ขอมลจากสถานอนามยในเขตตาบลทงหลวง ป 2549)

กลมตวอยางทใชในการวจยครงน กาหนดขนาดของกลมตวอยางโดยการเปดตารางสาเรจรปของ Krejcie and Morgan ( อางถงใน ยทธ ไกยวรรณ2548:100-101) ไดกลมตวอยาง329 ค จานวน 658 คน และทาการสมตวอยางดวยวธสมแบบแบงชนภม ( Stratified Random Sampling) โดยจาแนกตามหมบาน ดงแสดงไวในตารางท 1

51

52

ตารางท 1 แสดงกลมประชากรและกลมตวอยางของคสมรสในเขตตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร

ชอหมบาน หมท จานวนคสมรสทงหมด จานวนคสมรสทเปนกลมตวอยาง บานหนองไร 1 200 29 บานหนองขอย 2 151 22 บานทงหลวง 3 119 17 บานพคาย 4 210 30 บานหนองโสน 5 176 25 บานหนองไผ 6 133 19 บานหนองนาใส 7 210 30 บานเขาพระเอก 8 194 28 บานหนองกอก 9 133 19 บานหนองตาจร 10 80 12 บานหนองววดา 11 159 23 บานพยาง 12 69 10 บานเขากลอย 13 53 7 บานเดน-ไซโล 14 199 28 บานเหลามะละกอ 15 134 19 บานเนน 16 80 11

รวม 2,300 329

53

2.ตวแปรทศกษา ตวแปรทใชในการศกษาวจยในครงนมดงน

1. ตวแปรอสระ 1.1 ขอมลสวนบคคล ไดแก

1.1. 1 สถานภาพ แบงเปน สาม ภรรยา

1.1.2 อาย แบงเปน แบงเปน ตากวา 20 ป 20-29 ป 30-49 ป 50ป ขนไป

1.1.3 ระดบการศกษา แบงเปน ชนประถมศกษาหรอตากวา ชนมธยมศกษาตอนตน ชนมธยมศกษาตอนปลาย/ ปวช. ชน. ปวส./อนปรญญา ระดบ ปรญญาตรและสงกวา

1.1.4 การใชเวลาอยรวมกนในครอบครว แบงเปน เพยงพอ ไมเพยงพอ

1.1.5 สภาพเศรษฐกจในครอบครว แบงเปน พอใช แตไมเหลอเกบ พอใชเหลอเกบ ไมพอใช

1.1.6 ลกษณะครอบครว แบงเปน ครอบครวเดยว ครอบครวขยาย

54

1.1.7 ระยะเวลาการสมรส แบงเปน ตากวา 5 ป 5-10 ป มากกวา 10 ป

1.1.8 จานวนบตรทมชวต แบงเปน ไมมบตร 1-2 คน ตงแต 3 คนขนไป

1.2 ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรสดานความรกความอบอน 1.3 การสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว 1.4 ความเชอเกยวกบบทบาทของเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ 1.5 การรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา

2. ตวแปรตาม คณภาพชวตสมรส

3.เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเพอการศกษาวจยครงนเปนแบบสอบถามทผวจยสรางขนจากการทบทวน แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ โดยแบงออกเปน 6 สวน ดงน สวนท 1 แบบสอบถามเกยวกบขอมลสวนบคคลของคสมรส ไดแก สถานภาพ อาย ระดบการศกษา การใชเวลาอยรวมกนในครอบครว สถานการณทางเศรษฐกจ ลกษณะครอบครว ระยะเวลาการสมรส จานวนบตร ลกษณะแบบสอบถามเปนปลายปดแบบตรวจสอบรายการ (Checklist) จานวน 8 ขอ

สวนท 2 แบบสอบถามเกยวกบประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรสดานความรกความอบอน ลกษณะแบบสอบถามเปนขอคาถามแบบเลอกตอบ จานวน 22 ขอ และมขอคาถามทตรงกนขามคอขอ 15,16 และขอ 17 เปนแบบมาตราสวนประมาณคา(rating scale ) ม 5 ระดบดงน

นอยทสด หมายถง ขอความนนตรงกบความเปนจรงของผตอบนอยทสด นอย หมายถง ขอความนนตรงกบความเปนจรงของผตอบนอย ปานกลาง หมายถง ขอความนนตรงกบความเปนจรงของผตอบปานกลาง มาก หมายถง ขอความนนตรงกบความเปนจรงของผตอบมาก มากทสด หมายถง ขอความนนตรงกบความเปนจรงของผตอบมากทสด

55

เกณฑการใหคะแนนขอความทแสดงถงการไดรบการอบรมเลยงดดานความรกความอบอน หากตอบมากทสดจนถงนอยทสดจะใหคะแนน 5, 4,3, 2 และ 1 ตามลาดบ สวนขอความทตรงกนขามจะใหคะแนนกลบกน(ขอ 15,16และขอ 17) หากตอบมากทสดถงนอยทสดจะใหคะแนน1,2,3,4และ5 ตามลาดบ

สวนท 3 แบบสอบถามเกยวกบแรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ลกษณะแบบสอบถามเปนขอคาถามแบบเลอกตอบ จานวน17 ขอ ลกษณะคาถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) ม 5 ระดบ คอ

นอย ทสด หมายถง ขอความนนตรงกบความเปนจรงของผตอบนอยทสด นอย หมายถง ขอความนนตรงกบความเปนจรงของผตอบนอย ปานกลาง หมายถง ขอความนนตรงกบความเปนจรงของผตอบปานกลาง มาก หมายถง ขอความนนตรงกบความเปนจรงของผตอบมาก มากทสด หมายถง ขอความนนตรงกบความเปนจรงของผตอบมากทสด

เกณฑการใหคะแนนขอความทแสดงถงการไดรบการสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครวหากตอบมากทสดจนถงนอยทสดจะใหคะแนน 5,4,3, 2 และ 1 ตามลาดบ

สวนท 4. แบบสอบถามเกยวกบความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญง ตามประเพณ ลกษณะแบบสอบถามเปนขอคาถามแบบเลอกตอบจานวน 22 ขอ ลกษณะคาถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) ม 5 ระดบ คอ นอยทสด หมายถง ขอความนนตรงกบความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงตาม ประเพณ ของผตอบนอยทสด นอย หมายถง ขอความนนตรงกบความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญง ตามประเพณ ของผตอบนอย ปานกลาง หมายถง ขอความนนตรงกบความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ ของผตอบปานกลาง มาก หมายถง ขอความนนตรงกบความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญตามประเพณ ของผตอบมาก

มากทสด หมายถง ขอความนนตรงกบความเชอเกยวบทบาทกบเพศชาย-เพศ หญง ตามประเพณ ของผตอบมากทสด เกณฑการใหคะแนนขอความทแสดงถงการมความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญง ตาม ประเพณ หากตอบมากทสดจนถงนอยทสดจะใหคะแนน 5,4,3, 2 และ 1 ตามลาดบ

56

สวนท 5 แบบสอบถามเกยวกบการรบรในบทบาทหนาทของสาม- ภรรยา ลกษณะแบบสอบถามเปนขอคาถามแบบเลอกตอบจานวน27ขอลกษณะคาถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา(Rating scale) ม 5 ระดบ คอ

นอยทสด หมายถง ขอความนนตรงกบความจรงของผตอบนอยทสด นอย หมายถงขอความนนตรงกบความจรงของผตอบนอย ปานกลาง หมายถง ขอความนนตรงกบความจรงของผตอบปานกลาง มาก หมายถง ขอความนนตรงกบความจรงของผตอบมาก มากทสด หมายถง ขอความนนตรงกบความจรงของผตอบมากทสด

เกณฑการใหคะแนนขอความทแสดงถงการมการรบรในบทบาทหนาทของสาม- ภรรยา หากตอบมากทสดจนถงนอยทสดจะใหคะแนน 5,4,3, 2 และ 1 ตามลาดบ

การแปลความหมายคะแนนประวตการไดรบการอบรมเลยงดดานความรกความอบอน,แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว,ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ, การรบรบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา ผวจยไดกาหนดเกณฑการแปลความหมายคะแนนโดยใชวธคานวณจากสตรอนตรภาคชน ดงน

อนตรภาคชน = คะแนนสงสด – คะแนนตาสด ระดบคะแนน = 5– 1 = 0.8 5

คาเฉลย 1.00 –1.80 หมายถง ผตอบแบบสอบถามมประวตการไดรบการอบรมเลยงดดาน ความรกความอบอน,แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว,ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ, การรบรบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา ในระดบ นอยทสด

คาเฉลย 1.81 –2.60 หมายถง ผตอบแบบสอบถามมประวตการไดรบการอบรมเลยงดดาน ความรกความอบอน,แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว,ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงหญงตามประเพณ, การรบรบทบาทหนาทของสาม-ภรรยาในระดบ นอย

คาเฉลย 2.61– 3.40 หมายถง ผตอบแบบสอบถามมประวตการไดรบการอบรมเลยงด ดานความรกความอบอน,แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว,ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงหญงตามประเพณ, การรบรบทบาทหนาทของสาม-ภรรยาในระดบ ปานกลาง

คาเฉลย3.41– 4.20 หมายถง ผตอบแบบสอบถามมประวตการไดรบการอบรมเลยงดดาน ความรกความอบอน,แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว,ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงหญงตามประเพณ, การรบรบทบาทหนาทของสาม-ภรรยาในระดบ มาก

57

คาเฉลย 4.21- 5.00 หมายถง ผตอบแบบสอบถามมประวตการไดรบการอบรมเลยงดดาน ความรกความอบอน,แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว,ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงหญงตามประเพณ, การรบรบทบาทหนาทของสาม-ภรรยาในระดบ มากทสด

สวนท 6 แบบสอบถามเกยวกบคณภาพชวตสมรส ลกษณะคาถามเปนการแสดงความรสกและการกระทาตอคสมรสจานวน 30 ขอ ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) ม 5 ระดบคอ นอยทสด หมายถง ขอความนนตรงกบความรสกและการกระทาตอคสมรสของผตอบนอยทสด นอย หมายถง ขอความนนตรงกบความรสกและการกระทาตอคสมรสของผตอบนอย ปานกลาง หมายถง ขอความนนตรงกบความรสกและการกระทาตอคสมรสของผตอบปานกลาง มาก หมายถง ขอความนนตรงกบความรสกและการกระทาตอคสมรสของผตอบมาก มากทสด หมายถง ขอความนนตรงกบความรสกและการกระทาตอคสมรสของผตอบมากทสด

เกณฑการใหคะแนนขอความทแสดงถงความรสกและการกระทาตอคสมรสหากตอบมากทสดจนถงนอยทสดจะใหคะแนน 5,4,3, 2 และ 1 ตามลาดบ การแปลความหมายเกยวกบความคดเหนตอคสมรส ผวจยไดกาหนดเกณฑการแปลความหมายคะแนน ดงน

คาเฉลย 1.00 –1.80 หมายถง คสมรสมคณภาพชวตสมรสอยในระดบนอยทสด คาเฉลย 1.81 –2.60 หมายถง คสมรสมคณภาพชวตสมรสอยในระดบนอย คาเฉลย 2.61 – 3.40 หมายถง คสมรสมคณภาพชวตสมรสอยในระดบปานกลาง คาเฉลย 3.41 – 4.20 หมายถง คสมรสมคณภาพชวตสมรสอยในระดบมาก คาเฉลย 4.21 – 5.00 หมายถง คสมรสมคณภาพชวตสมรสอยในระดบมากทสด

4. การสรางและพฒนาเครองมอ ในการวจยครงน ผวจยไดสรางและพฒนาเครองมอโดยดาเนนการตามขนตอน ดงน

1. ศกษาคนควาเอกสาร งานวจย และวรรณกรรมทเกยวของกบประวตการอบรมเลยงดดานความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-หญงตามประเพณ การรบรในบทบาทหนาทของสาม และภรรยา คณภาพชวตสมรส เพอนามากาหนดเปนกรอบโครงสรางของเครองมอและขอบเขตของเนอหาเพอสรางแบบสอบถามทใชในการวจย

58

2. สรางแบบสอบถามทมเนอหาครอบคลมตามวตถประสงคของการวจย และตรวจสอบความเทยงตรงของเนอหา (Content Validity) โดยนาแบบสอบถามทผวจยสรางขน เสนออาจารยผควบคมวทยานพนธและผทรงคณวฒ จานวน 3 ทาน 3. นาแบบแบบสอบถามทสรางขนและไดรบการปรบปรงแกไขแลวไปทดลองใช (Try out) กบกลมตวอยางกบคสมรสในเขตตาบลทงหลวงทไมใชกลมตวอยางในการวจย จานวน 30 คน

4. หาความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถาม เกยวกบประวตการไดรบการอบรมเลยงดดานความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาททางเพศชาย-เพศหญง ความตระหนกในบทบาทหนาทของสาม ภรรยา โดยใช สมประสทธอลฟา ของครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficient) ไดคาความเชอมนของแบบสอบถาม ดงน 4.1.ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรสดานความรกความอบอนไดคาความเชอมน เทากบ .7488 4.2. แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ไดคาความเชอมน เทากบ .8793 4.3 ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ ไดคาความเชอมน เทากบ .8813 4.4 การรบรในบาทหนาทของสาม -ภรรยา ไดคาความเชอมน เทากบ .9467 4.5 คณภาพชวตสมรสของคสมรส ไดคาความเชอมน เทากบ .9655 5. การเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมลในการวจยครงน ผวจยเกบขอมลดวยตนเองรวมกบผชวยวจย ใชการจายแบบสอบถามคสมรสตามแบบทผวจยสรางขน ตลอดจนตรวจสอบความครบถวนของขอมล โดยมขนตอนการเกบรวบรวมขอมล ดงน 1.ผวจยตดตอประสานงานกบเจาหนาทสาธารณสขของสถานอนามยในเขตตาบลทงหลวงและประธาน อสม ประจาหมบาน(ยกเวนหมท 1. เนองจากผวจยเกบขอมลเอง) ในเขตตาบลทงหลวง ใหเปนผชวยเกบขอมลเพอประชมชแจงและทาความเขาใจเกยวกบการเกบรวบรวมขอมล วธการเกบขอมล

2. ผวจยและผชวยเกบขอมล นาแบบสอบถามฉบบสมบรณ ไปดาเนนการเกบรวบรวมขอมลโดยสอบถามคสมรสในเขตตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร กลมตวอยาง 329 ค จานวน 658 คน

3. ผวจยตรวจสอบความถกตองของขอมลในแบบสอบถามพบวามความสมบรณทกฉบบ จานวน 658 ชด คดเปนรอยละ 100 จงนามาลงรหสในแบบสอบถาม และทาการวเคราะหตามวธทางสถต

59

6. การวเคราะหขอมล การวจยครงนผวจยทาการประมวลผลและวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมสาเรจรป(SPSS) ดงน 1. วเคราะหขอมลสวนบคคล ประกอบดวย สถานภาพ อาย ระดบการศกษา การใชเวลาอยรวมกนในครอบครว สภาพทางเศรษฐกจของครอบครว ลกษณะครอบครว ระยะเวลาสมรส จานวนบตรทมชวต โดยใชการแจกแจงความถ คาเฉลย และคารอยละ 2. วเคราะหหาระดบ ของประวตการไดรบการอบรมเลยงดดานความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ และการรบรในบทบาทหนาทของสาม - ภรรยา จาแนกตามขอมลสวนบคคล โดยใชคาเฉลย X สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D) และการจดระดบ 3.วเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของคณภาพชวตสมรสของคสมรสกบปจจยสวนบคคลประกอบดวย สถานภาพ การใชเวลาอยรวมกนในครอบครว ลกษณะครอบครว ตางกน โดยใชคาการทดสอบคา ท ( t-test Independent) และคสมรสทม อาย ระดบการศกษา สภาพทางเศรษฐกจของครอบครว ระยะเวลาสมรส จานวนบตรทมชวต ตางกน โดยใชคาสถตทดสอบความแปรปรวนทางเดยว (One – Way ANOVA) ซงหากพบขอแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต จะทดสอบความแตกตางรายคโดยวธ Scheffe' 4. วเคราะหปจจยทสงผลคณภาพชวตสมรส ของสาม ของภรรยา และของคสมรส ไดแก ประวตการไดรบการอบรมเลยงดดานความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงและการรบรในบทบาทหนาทของสาม - ภรรยา โดยใชการวเคราะหการถดถอยพหคณตามลาดบความสาคญของตวแปรทนาเขาสมการ (Stepwise Multiple Regression Analysis)

บทท 4

การวเคราะหขอมล

การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา (Descriptive Research) เพอใหเปนไปตามวตถประสงคของการวจย ผวจยจงไดนาเสนอผลการวเคราะหขอมลในการวจย เรอง คณภาพชวตสมรสของคสมรสในเขตตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร ทไดจากการตอบแบบสอบถามของกลมตวอยาง 329 ค จานวน 658 คน คดเปนรอยละ 100 ของกลมตวอยาง ผวจยไดนาเสนอผลการวเคราะหโดยจาแนกเปน 6 ตอน ดงน ตอนท 1 ศกษาลกษณะขอมลสวนบคคลของคสมรส ในเขตตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร โดยการแสดงจานวนและรอยละ ดงแสดงในตารางท 2 ตอนท 2 ศกษาระดบประวตการไดรบการอบรมเลยงดดานความรกความอบอน การไดรบการสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-หญงตามประเพณ การรบรในบทบาทหนาทสาม-ภรรยา คณภาพชวตสมรสของสาม, ภรรยา และคสมรส โดยการแสดงคาเฉลย ( X) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และคาระดบ ดงแสดงในตารางท 3 ตอนท 3 ศกษาเปรยบเทยบความแตกตางของคณภาพชวตสมรสของคสมรสจาแนกตาม สถานภาพ การใชเวลารวมกนในครอบครว ลกษณะครอบครว โดยใชคาการทดสอบคาท (t – test) อาย ระดบการศกษา สภาพทางเศรษฐกจของครอบครว ระยะเวลาสมรส จานวนบตรทมชวต โดยใชคาสถตทดสอบความแปรปรวนทางเดยว (One – way ANOVA) ดงแสดงในตารางท 4-20

ตอนท 4 วเคราะหตวแปร ไดแก ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของสาม ดานความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-หญงตามประเพณ การรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา เปนปจจยทมอทธพลตอคณภาพชวตสมรสของสาม โดยใชการวเคราะหถดถอยพหคณตามลาดบความสาคญ (Stepwise Multiple

Regreeion) ตารางท 21-22 ตอนท 5 วเคราะหตวแปร ไดแก ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของภรรยาดาน

ความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-หญงตามประเพณ การรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา เปนปจจยทมอทธพลตอ

60

61

คณภาพชวตสมรสของภรรยา โดยใชการวเคราะหถดถอยพหคณตามลาดบความสาคญ( Stepwise

Multiple Regreeion) ดงตารางท 23-24 ตอนท 6 วเคราะหตวแปร ไดแก ประวตการไดรบการอบรมเลยงด ของคสมรสดาน

ความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-หญงตามประเพณ การรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา เปนปจจยทมอทธพลตอคณภาพชวตสมรสของคสมรสโดยใชการวเคราะหถดถอยพหคณตามลาดบความสาคญ ( Stepwise Multiple Regreeion) ดงตารางท 25-26 สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล ในการวเคราะหขอมลและแปลความหมายของการวเคราะหขอมล เพอใหเกดความเขาใจตรงกน ผวจยไดกาหนดสญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล ดงน X1 แทน ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรส X2 แทน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว X3 แทน ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-หญงตามประเพณ X4 แทน การรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา Y แทน คณภาพชวตสมรสของคสมรส Y(1) แทน คณภาพชวตสมรสของสาม Y(2) แทน คณภาพชวตสมรสของภรรยา n แทน จานวนกลมตวอยาง X แทน คาเฉลย (Mean) S.D. แทน คาเบยงเบนมาตรฐาน F แทน คาสถตทใชพจารณาใน F-distribution t แทน คาสถตทใชพจารณาใน t-distribution df แทน องศาอสระ (degree of freedom) SS แทน ผลรวมของคากาลงสองของคาเบยงเบน (Sum of square) MS แทน คาเฉลยความเบยงเบนกาลงสอง (Mean square) Multiple R (R) แทน สมประสทธสหสมพนธพหคณ R square แทน ประสทธภาพในการทานาย adjusted R squareแทน สมประสทธในการทานายทปรบแลว R2 Change แทน คา R2 ทเพมขนเมอเพมตวแปรอสระเขาสมการถดถอย SE est แทน ความคลาดเคลอนมาตรฐานในการทานาย (Standard Error of the Estimate)

62

b แทน คาสมประสทธถดถอย (Regression Coefficients) Beta แทน คาสมประสทธความถดถอยของตวทานายในรปคะแนนมาตรฐาน (Standard Regression Coefficients) constant แทน คาคงท ผลการวเคราะหขอมล ตอนท 1 ศกษาลกษณะขอมลสวนบคคลของคสมรสทเปนกลมตวอยางในเขตตาบลทงหลวง อาเภอปากทอ จงหวดราชบร ขอมลสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม จานวน 329 ค 658 คน โดยจาแนกตาม สถานภาพ อาย ระดบการศกษา การใชเวลารวมกนในครอบครว สภาพเศรษฐกจในครอบครว ลกษณะครอบครว ระยะเวลาการสมรส จานวนบตรทมชวต วเคราะหโดยการแจกแจงความถ และคารอยละ ดงแสดงในตารางท 2 ตารางท 2 จานวนและรอยละของขอมลสวนบคคลผตอบแบบสอบถาม

ขอมลสวนบคคล จานวน รอยละ สถานภาพ สาม 329 50.00 ภรรยา 329 50.00

รวม 658 100.00 อาย ตากวา 30 ป 103 15.66 30-49 ป 361 54.86 50 ปขนไป 194 29.48

รวม 658 100.00 ระดบการศกษาสงสด ประถมศกษาหรอตากวา 490 74.46 ชนมธยมศกษาตอนตน 78 11.85 ชนมธยมศกษาตอนปลาย/ปวช 58 8.82 ชน ปวส./อนปรญญาและสงกวา 32 4.87

รวม 658 100.00

63

ตารางท 2 (ตอ) ขอมลสวนบคคล จานวน รอยละ

การใชเวลาอยรวมกนในครอบครว เพยงพอ 566 86.02 ไมเพยงพอ 92 13.98

รวม 658 100.00 สภาพเศรษฐกจในครอบครว พอใชแตไมเหลอเกบ 386 58.67 พอใชเหลอเกบ 164 24.92 ไมพอใช 108 16.41

รวม 658 100.00 ลกษณะครอบครว ครอบครวเดยว 454 69.00 ครอบครวขยาย 204 31.00

รวม 658 100.00 ระยะเวลาการสมรส ตากวา 5 ป 89 13.53 5-10 ป 139 21.12 มากกวา 10 ป 430 65.35

รวม 658 100.00 จานวนบตรทมชวต ไมมบตร 77 11.70 1-2 คน 439 66.72 ตงแต 3 คนขนไป 142 21.58

รวม 658 100.00 จากตารางท 2 พบวา กลมตวอยางทศกษาม จานวน 329 ค สวนมากมอายอยระหวาง 30-49 ป คดเปนรอยละ 54.86 มการศกษา ระดบประถมศกษาหรอตากวา คดเปนรอยละ 74.46 มเวลาอยรวมกนในครอบครว เพยงพอ คดเปนรอยละ 86.02 มสภาพเศรษฐกจในครอบครวอยระดบพอใชแตไมเหลอเกบ คดเปนรอยละ 58.67 สวนมากอาศยเปนลกษณะครอบครวเดยว คดเปนรอยละ 69.00 มระยะเวลาสมรสมาแลว มากกวา 10ป คดเปนรอยละ 65.35 และสวนมาก มบตร 1-2คนคดเปนรอยละ66.72

64

ตอนท 2 ศกษาระดบประวตการไดรบการอบรมเลยงดดานความรกความอบอนของคสมรส การสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-หญงตามประเพณ การรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา และคณภาพชวตสมรสของคสมรส คณภาพชวตสมรสสาม คณภาพชวตสมรสภรรยา ทเปนกลมตวอยาง โดยการแสดงคาเฉลย (X) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และคาระดบ ดงแสดงในตารางท 3 ตารางท 3 แสดง คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบ ประวตการไดรบการอบรม เลยงดดานความรกความอบอนของคสมรส การสนบสนนทางสงคมจากบคคลใน ครอบครวความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-หญง ตามประเพณ การรบรในบทบาท หนาทของสาม-ภรรยา และคณภาพชวตสมรสของคสมรส คณภาพชวตสมรสของ สามและคณภาพชวตสมรสของภรรยาทเปนกลมตวอยาง

ตวแปร X S.D. คาระดบ ประวตการไดรบการอบรมเลยงดดานความรกความอบอนของคสมรส 3.47 .57 มาก

การ สนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครวของคสมรส

3.53 .60 มาก

ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงตามประเพณของคสมรส

3.45 .55 มาก

การรบรในบทบาทหนาทของสาม-ภรรยา ของคสมรส 4.14 .65 มาก คณภาพชวตสมรสของคสมรส 3.75 .64 มาก คณภาพชวตสมรสของสาม 3.74 .63 มาก คณภาพชวตสมรสของภรรยา 3.76 .66 มาก

จากตารางท 3 พบวา กลมตวอยางมการรบรในบทบาทหนาทของสามภรรยา การ

ไดรบการสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ประวตการไดรบการอบรมเลยงดดานความรกความอบอนของคสมรส และความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญงตามประเพณ อยในระดบมาก ( X =4.14 , 3.53, 3.47 และ3.45ตามลาดบ) คณภาพชวตสมรสของคสมรสของสามและของภรรยาพบวาอยในระดบมาก( X =3.75,3.74และ3.76ตามลาดบ)

65

ตอนท 3 เปรยบเทยบความแตกตางของคณภาพชวตสมรสของคสมรสจาแนกตาม ขอมลสวนบคคล 3.1 เปรยบเทยบคณภาพชวตสมรสจาแนกตาม สถานภาพ การใชเวลารวมกนในครอบครว ลกษณะครอบครว โดยการทดสอบคาท (t – test )ดงแสดงในตารางท 4-6 ตารางท 4 เปรยบเทยบคณภาพชวตสมรสของคสมรสจาแนกตาม สถานภาพ ของคสมรส

สถานภาพ n X S.D. t สาม 329 3.74 .63

ภรรยา 329 3.76 .66 .25

จากตารางท 4 พบวาคณภาพชวตสมรสของคสมรสทงสามและภรรยามไมแตกตางกน ตารางท 5 เปรยบเทยบคณภาพชวตสมรสจาแนกตาม การใชเวลารวมกนในครอบครวของคสมรส

การใชเวลารวมกนในครอบครว n X S.D. t เพยงพอ 566 3.80 .62 ไมเพยงพอ 92 3.46 .74

4.77*

*p < .05 จากตารางท 5 พบวาคสมรสทมการใชเวลาอยรวมกนในครอบครวทตางกน มคณภาพ

ชวตสมรส แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.05 โดยคสมรสทใชเวลาอยรวมกนในครอบครวเพยงพอมคาเฉลยคะแนนคณภาพสมรสสงกวาคสมรสทใชเวลาอยรวมกนในครอบครวไมเพยงพอ( X =3.80และ3.46 ตามลาดบ)

ตารางท 6 เปรยบเทยบคณภาพชวตสมรสของคสมรสจาแนกตาม ลกษณะครอบครวของคสมรส

ลกษณะครอบครว n X S.D. t ครอบครวเดยว 454 3.76 .60

ครอบครวขยาย 204 3.74 .74 .25

66

จากตารางท 6 พบวา คณภาพชวตสมรสของคสมรสทมลกษณะครอบครวทตางกนไมแตกตางกน 3.2 เปรยบเทยบคณภาพชวตสมรสของคสมรสจาแนกตามอาย ระดบการศกษา สภาพ

ทางเศรษฐกจของครอบครว ระยะเวลาสมรส จานวนบตรทมชวต โดยการทดสอบความแปรปรวนทางเดยว (One – way ANOVA) ดงแสดงในตารางท 7 - 20

ตารางท 7 แสดง คาเฉลย ( X ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และคาระดบคณภาพชวตสมรส ของกลมตวอยาง จาแนกตามอาย

อาย n X S.D. ระดบ ตากวา30 ป 103 3.87 .57 มาก

30-49 ป 361 3.74 .63 มาก 50 ปขนไป 194 3.72 .70 มาก

จากตารางท 7 พบวา กลมตวอยางทมอาย ตากวา 30 ป อาย 30-49 ป และอาย 50 ปขนไปม คณภาพชวตสมรสอยในระดบมากโดยกลมทมอายตากวา 30 ปมคาเฉลยของคะแนนคณภาพชวตสมรสสงกวา กลมทมอาย 30- 49 ป และ กลมทมอาย 50 ปขนไป( X = 3.87 , 3.74และ 3.72 ตามลาดบ)

ตารางท 8 การทดสอบความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบคณภาพชวตสมรสของคสมรสจาแนกตาม อายของคสมรส

แหลงความแปรปรวน df SS MS F ระหวางกลม 2 1.67 .84 ภายในกลม 655 272.20 .42

2.01

รวม 657 273.88 จากตารางท 8 พบวา คสมรส ทมอายแตกตางกน มคณภาพชวตสมรส ไมแตกตางกน ตารางท 9 ตารางแสดง คาเฉลย ( X ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และคาระดบคณภาพชวต สมรสของคสมรสในเขตตาบลทงหลวงทเปนกลมตวอยาง จาแนกตามระดบการศกษา

ระดบการศกษา n X S.D. ระดบ ระดบประถมศกษาหรอตากวา 490 3.68 .64 มาก ระดบชนมธยมศกษาตอนตน 78 3.76 .56 มาก ระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย/ปวช 58 3.99 .63 มาก ระดบ ปวส/อนปรญญาขนไป 32 4.36 .57 มากทสด

67

จากตารางท 9 พบวากลมตวอยางทมระดบการศกษาชนมธยมศกษาตอนปลาย/ปวช. ระดบชนมธยมศกษาตอนตน ระดบการศกษาประถมศกษาหรอตากวา มคาเฉลยคะแนนคณภาพชวตสมรสอยในระดบมาก( X =3.99, 3.76, และ3.68 ตามลาดบ) สวนคสมรสทมระดบการศกษาระดบปวส/อนปรญญาขนไป มคาเฉลยคะแนนคณภาพชวตสมรสอยในระดบมากทสด( X = 4.36)

ตารางท 10 การทดสอบความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบคณภาพชวตสมรสของคสมรสจาแนก ตามระดบการศกษา

แหลงความแปรปรวน df SS MS F ระหวางกลม 3 17.64 5.88 ภายในกลม 654 256.25 .39

15.00*

รวม 657 273.88 * p < .05 จากตารางท 10 พบวาคสมรส ทมระดบการศกษาตางกนมคณภาพชวตสมรสแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.05 จงทาการเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคดวยวธของScheffe′ดงตารางท11 ตารางท 11 เปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของคณภาพชวตสมรสของ คสมรสทมระดบการศกษา แตกตางกน

ระดบการศกษา ประถมศกษาหรอตากวา( X =3.68)

มธยมศกษา-ตอนตน

( X =3.76)

มธยมศกษาตอนปลาย/ปวช

( X =3.99)

ปวส./อนปรญญาขนไป

( X =4.36) ประถมศกษาหรอตา

กวา( X =3.68) -

มธยมศกษาตอนตน( X =3.76)

.08 -

มธยมศกษาตอนปลาย/ปวช ( X =3.99)

.31* .23 -

ปวส./อนปรญญาขนไป( X =4.36)

.68* .60* .37 -

* p < .05

68

จากตารางท 11 ผลการทดสอบความแตกตางของคณภาพชวตสมรส จาแนกตามระดบการศกษาของคสมรส พบวา คสมรสทมระดบการศกษาชนประถมศกษาหรอตากวา มคณภาพชวตสมรสตากวาคสมรสทมการศกษาระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย/ปวชและตากวาคสมรสทมการศกษาระดบ ปวส./อนปรญญาขนไป.อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.05 และคสมรสทมระดบการศกษาชนมธยมศกษา-ตอนตนมคณภาพชวตสมรสตากวาคสมรสทมการศกษาระดบ ปวส./อนปรญญาขนไป อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวนคอนไมพบความแตกตาง ตารางท 12 แสดง คาเฉลย ( X ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และคาระดบคณภาพชวตสมรส ของกลมตวอยาง จาแนกตามสภาพเศรษฐกจของครอบครว

เศรษฐกจของครอบครว n X S.D. ระดบ พอใชเหลอเกบ 164 3.92 .66 มาก พอใชแตไมเหลอเกบ 386 3.75 .59 มาก ไมพอใช 108 3.49 .72 มาก

จากตารางท 12 พบวากลมตวอยางทมสภาพเศรษฐกจของครอบครว พอใชเหลอเกบ

พอใชแตไมเหลอเกบ และไมพอใช มคณภาพชวตสมรสอยในระดบมาก โดยคสมรสทมฐานะทางเศรษฐกจของครอบครวพอใชเหลอเกบมคาเฉลยคะแนนคณภาพชวตสงทสด รองลงมาคอสภาพเศรษฐกจพอใชแตไมเหลอเกบ และสภาพเศรษฐกจไมพอใชตามลาดบ ( X = 3.92, 3.75, และ 3.49 ตามลาดบ) ตารางท 13 ทดสอบความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบคณภาพชวตสมรสของคสมรส จาแนกตาม สภาพเศรษฐกจของครอบครว

แหลงความแปรปรวน df SS MS F ระหวางกลม 2 12.35 6.18 ภายในกลม 655 261.53 .40

15.47*

รวม 657 273.88 *p < .05

69

จากตารางท 13 พบวาคสมรส ทมสภาพเศรษฐกจในครอบครวแตกตางกนมคณภาพชวตสมรสแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.05 จงทาการเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคดวยวธของ Scheffe′ ดงตารางท 14 ตารางท14 การ เปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของคณภาพชวตสมรส ของคสมรส ทมสภาพ เศรษฐกจแตกตางกน

สภาพเศรษฐกจ ไมพอใช ( X =3.49)

พอใชแตไมเหลอเกบ ( X =3.75)

พอใชเหลอเกบ ( X =3.92)

ไมพอใช ( X =3.49)

-

พอใชแตไมเหลอเกบ ( X =3.75)

.26* -

พอใชเหลอเกบ ( X =3.92)

.44* .17* -

* p < .05 จากตารางท 14 พบวา คสมรส ทมสภาพเศรษฐกจของครอบครวไมพอใชมคณภาพชวตสมรสตากวาคสมรสทมสภาพเศรษฐกจของครอบครวพอใชแตไมเหลอเกบและตากวาคสมรสทมสภาพเศรษฐกจของครอบครวพอใชเหลอเกบ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และคสมรสทมเศรษฐกจของครอบครวพอใชแตไมเหลอเกบมคณภาพชวตสมรสตากวาคสมรสทมสภาพเศรษฐกจของครอบครวพอใชเหลอเกบอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ตารางท 15 แสดง คาเฉลย ( X ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และคาระดบคณภาพชวตสมรส กลมตวอยาง จาแนกตามระยะเวลาการสมรส

ระยะเวลาการสมรส n X S.D. ระดบ ตากวา 5 ป 90 4.03 .63 มาก 5-10 ป 142 3.72 .58 มาก มากกวา 10 ป 426 3.70 .66 มาก

จากตารางท 15 พบวา คณภาพชวตสมรสของกลมตวอยางทมระยะเวลาการสมรส ตากวา 5 ป

ระยะการสมรส 5- 10 ป และ ระยะเวลาการสมรสมากกวา 10 ป อยในระดบมาก โดยกลมตวอยางทมระยะเวลา

70

สมรสตากวา 5ป มคาเฉลยของคะแนนคณภาพชวตสมรสสงทสดรองลงมาไดแกกลมตวอยางทมระยะการสมรส 5- 10 ป และกลมตวอยางมระยะเวลาการสมรสมากกวา 10 ป (X = 4.03, 3.72 และ 3.70 ตามลาดบ ) ตารางท 16 ทดสอบความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบคณภาพชวตสมรสของคสมรส จาแนกตาม ระยะเวลาการสมรส

แหลงความแปรปรวน df SS MS F ระหวางกลม 2 8.09 4.04 ภายในกลม 655 265.80 .41

9.96*

รวม 657 273.88 *p < .05 จากตารางท 16 พบวา คสมรส ทมระยะเวลาการสมรสทตางกนมคณภาพชวตสมรสแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท ระดบ .05 จงทาการเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคดวยวธของ Scheffe′ ดงตารางท 17 ตารางท 17 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของคณภาพชวตสมรสของคสมรส จาแนกตาม ระยะเวลาการสมรส ทแตกตางกน

ระยะเวลาการสมรส มากกวา 10 ป ( X =3.70)

5-10 ป ( X =3.72)

ตากวา 5 ป ( X =4.03)

มากกวา 10 ป ( X =3.70)

-

5-10 ป ( X =3.72)

.01 -

ตากวา 5 ป ( X =4.03)

.33* .31* _

* p < . 05 จากตารางท 17 พบวา คสมรส ทมระยะเวลาการสมรสตากวา 5 ป มคณภาพชวตสมรสสงกวาคสมรส ทมระยะเวลาการสมรสมากกวา 10 ป อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และคสมรสทมระยะเวลาการสมรส ตากวา 5 ป มคณภาพชวตสมรสสงกวาคสมรสทมระยะเวลาการสมรส 5- 10 ป อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวนคอนๆไมพบความแตกตาง

71

ตารางท 18 ตารางแสดง คาเฉลย( X ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน(S.D.) และคาระดบคณภาพชวต สมรสของ กลมตวอยาง จาแนกตามจานวนบตรทมชวต

จานวนบตรทมชวต n X S.D. ระดบ ไมมบตร 72 3.93 .60 มาก 1-2 คน 442 3.76 .58 มาก ตงแต 3 คนขนไป 144 3.63 .82 มาก

จากตารางท 18 พบวา คณภาพชวตสมรสของกลมตวอยางทไมมบตร มบตร 1-2 คน

และ มบตรตงแต 3 คนขนไปอยในระดบมาก โดยคสมรสทไมมบตร มคณภาพชวตสมรสสงทสดรองลงมาไดแก คสมรสทมบตร 1-2 คนและ ตงแต 3 คนขนไป( X =3.93, 3.76, 3.63ตามลาดบ)

ตารางท 19 ทดสอบความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบคณภาพชวตสมรสของคสมรสจาแนกตาม จานวนบตรทมชวต

แหลงความแปรปรวน df SS MS F ระหวางกลม 2 4.54 2.27 ภายในกลม 655 269.34 .41

5.52*

รวม 657 273.88 *p < .05 จากตารางท 19 พบวาคสมรสทมจานวนบตรทตางกนมคณภาพชวตสมรสแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.05 จงทาการเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคดวยวธของScheffe′ดงตารางท 20 ตารางท 20 เปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของคณภาพชวตสมรสของกลมตวอยางจาแนกตาม จานวนบตรทมชวต

จานวนบตร 3 คนขนไป( X =3.63) 1-2 คน( X =3.76) ไมมบตร( X =3.93) 3 คนขนไป( X =3.63) - 1-2 คน( X =3.76) . 14 - ไมมบตร( X =3.93) .30* . 17 -

* p < .05

72

จากตารางท 20 พบวา คสมรสทมจานวนบตรตงแต 3 คนขนไปมคณภาพชวตสมรสตากวาคสมรส ทไมมบตรอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.05 สวนคอนๆไมพบความแตกตาง ตอนท 4 การวเคราะหตวแปรไดแก ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของสามดานความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย- หญง ตามประเพณ การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา เปนปจจยทมอทธพลตอคณภาพชวตสมรสของสาม โดยใชการวเคราะหการถดถอยพหคณตามลาดบความสาคญของตวแปรทนาเขาสมการ (Stepwise Multiple Regression Analysis) ดงแสดงในตารางท 21-22 ตารางท 21 แสดงสมประสทธสหสมพนธระหวางประวตการไดรบการอบรมเลยงดของสามดาน ความรกความอบอน(X1) แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2 ) ความ เชอเกยวกบบทบาทเพศชาย - เพศหญง ตามประเพณ(X3)การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา (X4) ตอคณภาพชวตสมรสของสาม (Y1)

ตวแปร X1 X2 X3 X4 (Y1) X1 1.000 X2 .445** 1.000 X3 .016 .234** 1.000 X4 .110* .459** .261** 1.000

(Y1) .348** .696** .203** .518** 1.000 * p < .05 , ** p < .01

จากตารางท 21 เมอพจารณาความสมพนธระหวางตวแปรอสระและตวแปรตาม พบวา ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของสามดานความรกความอบอน(X1)แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2)ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญง ตามประเพณ (X3) การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา (X4) มความสมพนธทางบวก กบ คณภาพชวตสมรสของสาม(Y1) อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.01 (r=.348,.696,.203,และ.518ตามลาดบ) โดยแรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2)มความสมพนธกบคณภาพชวตสมรสของสาม(Y1)มากทสด (r=.696 )

เมอพจารณาความสมพนธระหวางตวแปรอสระดวยกนเองพบวา ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของสามดานความรกความอบอน(X1)มความสมพนธทางบวกกบ แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2 )การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา(X4) อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และ .05 (r =.445 . 110 ตามลาดบ) แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2 )มความสมพนธทางบวกกบความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญง ตามประเพณ(X3) และการรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา

73

(X4)อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01(r= .234, .459ตามลาดบ) การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา(X4)มความสมพนธทางบวกกบความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญง ตามประเพณ(X3)อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.01( r =.261) ตารางท 22 การวเคราะหการถดถอยพหคณของตวแปรอสระ ประวตการไดรบการอบรมเลยงด ของสามดานความรกความอบอน(X1)แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว (X2) ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย- หญง ตามประเพณ(X3 )การรบรบทบาทหนาท ของสาม ภรรยา (X4) ทสงผลตอคณภาพชวตสมรสของสาม (Y1)โดยใชวธการถดถอย พหคณตามลาดบความสาคญของตวแปรทนาเขาสมการ(Stepwise multiple regression analysis)

ลาดบทของตวแปรทไดรบคดเลอกเขาสมการ R R2 adj R2 R2

change b Beta t

แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2 )

.696

.484

.483

.484

.595

.580

13.643***

การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา (X4)

.731

.535

.532

.051

.300

.252

5.929***

Constant = .409 S.E. est = .431 F overall = 187.203***

*** P < .001 จากตารางท 22 แสดงผลการวเคราะหการถดถอยพหคณตามลาดบความสาคญของตวแปรทนาเขาสมการ พบวา แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2 )เปนตวแปรทไดรบการเลอกเขาสมการเปนลาดบท 1 มประสทธภาพในการทานายคณภาพชวตสมรสของสาม (Y1)รอยละ 48.4

การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา (X4) เปนตวแปรทไดรบการเลอกเขาสมการเปนลาดบท 2 มประสทธภาพในการทานายคณภาพชวตสมรสของสามเพมขนรอยละ 5.00 โดยแรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2 )กบการรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา (X4) มประสทธภาพในการทานายรวมกนตอคณภาพชวตสมรสของสามรอยละ 53.5 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.001 โดยมความคลาดเคลอนในการทานายเทากบ .431 สามารถเขยนเปนสมการทานายไดดงน

สมการการทานายในรปคะแนนดบ Y1 = .409+.595 (X2)+ .300(X4)

สมการการทานายรปคะแนนมาตรฐาน Z1 = .580 (X2) +.252(X4)

74

ตอนท 5 การวเคราะหตวแปรไดแกประวตการไดรบการอบรมเลยงดของภรรยาดานความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย- หญง ตามประเพณ การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา เปนปจจยทมอทธพลตอคณภาพชวตสมรสของภรรยา โดยใชการวเคราะหการถดถอยพหคณตามลาดบความสาคญของตวแปรทนาเขาสมการ (Stepwise Multiple Regression Analysis) ดงแสดงในตารางท 23-24 ตารางท 23 สมประสทธสหสมพนธระหวางประวตการไดรบการอบรมเลยงดของภรรยาดาน ความรกความอบอน(X1) แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2 ) ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย- หญง ตามประเพณ(X3 )การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา (X4)ทสงผลตอคณภาพชวตสมรสของภรรยา (Y2)

ตวแปร X1 X2 X3 X4 Y2 X1 1.000 X2 .506** 1.000 X3 .145** .232** 1.000 X4 .165** .341** .210** 1.000 Y2 .372** .601** .348** .505** 1.000

** p < .01 จากตารางท 23 เมอพจารณาความสมพนธระหวางตวแปรอสระและตวแปรตาม พบวา ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของภรรยาดานความรกความอบอน(X1) แรง-สนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2 )ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญง ตามประเพณ และการรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา(X4)มความสมพนธทางบวก กบ คณภาพชวตสมรสของภรรยา (Y2 ) อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 (r=.372, .601, .348และ.505 ตามลาดบ) โดยแรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในคอบครว มความสมพนธกบคณภาพชวตสมรสของภรรยามากทสด (r =.601)

เมอพจารณาความสมพนธระหวางตวแปรอสระดวยกนเองพบวาตวแปรอสระทกตวมความสมพนธทางบวก อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 โดยคทมความสมพนธมากทสดคอ แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2)กบประวตการไดรบการอบรมเลยงดของภรรยาดานความรกความอบอน(X1) (r = .506 )

75

ตารางท 24 วเคราะหการถดถอยพหคณของตวแปรอสระ ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของ ภรรยาดานความรกความอบอน(X1) แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2 ) ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย- หญง ตามประเพณ(X3) การรบรบทบาทหนาทของ สามภรรยา (X4) ทมอทธพลตอคณภาพชวตสมรสของภรรยา(Y2)โดยใชวธการถดถอย พหคณตามลาดบความสาคญของตวแปร ทนาเขาสมการ(Stepwise multiple regression analysis) ลาดบทของตวแปรทไดรบ

คดเลอกเขาสมการ R R2 adj R2

R2 change b Beta t

แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2)

.601 .361 .359 .361 .520 .453 10.599***

การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา (X4)

.680 .463 .460 .102 .369 .313 7.376***

ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-หญง ตามประเพณ(X3 )

.701 .492 .487 .029 .211 .177 4.314***

Constant = -.329 S.E. est = .474 F overall = 104.921***

*** p < .001 จากตารางท 24 แสดงผลการวเคราะหการถดถอยพหคณตามลาดบความสาคญของตว

แปรทนาเขาสมการ พบวา แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2) เปนตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการเปนลาดบท 1 มประสทธภาพในการทานายคณภาพชวตสมรสของภรรยา (Y2) รอยละ 36.1

การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา (X4) เปนตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการเปนลาดบท 2 มประสทธภาพในการทานายคณภาพชวตสมรสของภรรยา เพมขนรอยละ 10.2โดยแรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2)กบการรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา (X4) มประสทธภาพในการทานายรวมกนตอคณภาพชวตสมรสของภรรยา(Y2)โดยรวม รอยละ 46.3

ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย- หญง ตามประเพณ(X3 ) เปนตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการเปนลาดบท 3 ประสทธภาพในการทานายคณภาพชวตสมรสของภรรยา เพมขนรอยละ 2.9 โดยทแรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2) การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา (X4)และความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-หญงตามประเพณ(X3)มประสทธภาพในการทานายรวมกนตอคณภาพชวตสมรสของภรรยา(Y2)รอยละ 49.2

76

ทงนแรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2) การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา (X4)และความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญง ตามประเพณ (X3 )เปนตวแปรทมประสทธภาพในการทานายรวมกนตอคณภาพชวตสมรสของภรรยา อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001 โดยมความคลาดเคลอนในการทานายเทากบ .474 สามารถเขยนเปนสมการทานายไดดงน สมการการทานายในรปคะแนนดบ Y2 = -.329 + .520(X2 ) + .369 (X4 ) + .211 (X3 ) สมการการทานายในรปคะแนนมาตรฐาน Z2 = .453 (X2) + .313 (X4 ) + .18 (X3 ) ตอนท 6 การวเคราะหตวแปรไดแก ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรสดานความรกความอบอน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย- หญง ตามประเพณ การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา เปนปจจยทมอทธพลตอคณภาพชวตสมรสของคสมรสโดยใชการวเคราะหการถดถอยพหคณตามลาดบความสาคญของตวแปรทนาเขาสมการ (Stepwise Multiple Regression Analysis)ดงแสดงในตารางท 25-26 ตารางท 25 แสดงสมประสทธสหสมพนธระหวางประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรส ดานความรกความอบอน(X1) แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2) ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย - เพศหญง ตามประเพณ(X3)การรบรบทบาทหนาท ของสามภรรยา (X4)ทสงผลตอคณภาพชวตสมรสของคสมรส(Y3)

ตวแปร X1 X2 X3 X4 (Y3) X1 1.000 X2 .469** 1.000 X3 .076 .233** 1.000 X4 .120** .397** .219** 1.000

(Y3) .349** .647** .273** .511** 1.000 ** P < .01

จากตารางท 25 เมอพจารณาความสมพนธระหวางตวแปรอสระและตวแปรตาม พบวา ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรสดานความรกความอบอน(X1)แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2) ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญง ตามประเพณ(X3) การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา(X4)

77

มความสมพนธทางบวก กบ คณภาพชวตสมรสของคสมรส(Y3) อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 (r=.349, .647, .273 และ.511ตามลาดบ) โดยแรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2)มความสมพนธกบคณภาพชวตสมรสของคสมรส(Y3)มากทสด ( r = .647) เมอพจารณาความสมพนธระหวางตวแปรอสระดวยกนเองพบวา ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรสดานความรกความอบอน(X1)มความสมพนธทางบวกกบ แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2 )การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา(X4) อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 (r = .469, .120 ตามลาดบ) แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2 )มความสมพนธทางบวกกบความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญง ตามประเพณ(X3) และการรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา(X4)อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01( r = .233, .379 ตามลาดบ) การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา(X4)มความสมพนธทางบวกกบความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-เพศหญง ตามประเพณ(X3)อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.01 (r=.219) ตารางท 26 การวเคราะหการถดถอยพหคณของตวแปรอสระ ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรส ดานความรกความอบอน(X1) แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2)ความเชอ เกยวกบบทบาทเพศชาย- หญง ตามประเพณ(X3)การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา (X4) ทมอทธพลตอคณภาพชวตสมรสของคสมรส(Y3)โดยใชวธการถดถอยพหคณตามลาดบ ความสาคญของตวแปรทนาเขาสมการ (Stepwise multiple regression analysis)

ลาดบทของตวแปรทไดรบคดเลอกเขาสมการ R R2 adj R2 R2

change b Beta t

แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2)

.647 .419 .418 .419 . 506 .466 13.642***

การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา (X4)

.704 .496 .494 .076 .345 .293 9.692***

ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-หญง ตามประเพณ(X3 )

.709 .503 .501 .008 .108 .093 3.280***

ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรสดานความรกความอบอน(X1)

.714 .509 .506 .006 .107 .091 2.894**

Constant = -.194 S.E. est = .454 F overall = 169.541***

**p< .01 *** p < .001

78

จากตารางท 26 แสดงผลการวเคราะหการถดถอยพหคณตามลาดบความสาคญของตวแปรทนาเขาสมการ พบวา แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2) เปนตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการเปนลาดบท 1 มประสทธภาพในการทานายคณภาพชวตสมรสของคสมรส รอยละ 41.9 การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา(X4) เปนตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการเปนลาดบท 2 มประสทธภาพในการทานายคณภาพชวตสมรสของคสมรส เพมขนรอยละ 7.6 โดยทแรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2) กบการรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา(X4) มประสทธภาพในการทานายรวมกนตอคณภาพชวตสมรสของคสมรส รอยละ49.6 ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-หญง ตามประเพณ(X3) เปนตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการเปนลาดบท 3 มประสทธภาพในการทานายคณภาพชวตสมรสของคสมรส เพมขนรอยละ 0.8 โดยทแรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว (X2) กบการรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา(X4) และ ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-หญงตามประเพณ(X3) มประสทธภาพในการทานายรวมกนตอคณภาพชวตสมรสของคสมรส รอยละ50.3 ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรสดานความรกความอบอน(X1) เปนตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการเปนลาดบท 4 มประสทธภาพในการทานายคณภาพชวตสมรสของคสมรส เพมขนรอยละ 0.6 โดยทแรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2) กบการรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา(X4) ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย-หญงตามประเพณ(X3) และประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรสดานความรกความอบอน(X1) มประสทธภาพในการทานายรวมกนตอคณภาพชวตสมรสของคสมรส รอยละ50.9 ทงน แรงสนบสนนทางสงคมจากบคคลในครอบครว(X2) การรบรบทบาทหนาทของสาม ภรรยา(X4) ความเชอเกยวกบบทบาทเพศชาย- หญง ตามประเพณ(X3) เปนตวแปรทมประสทธภาพตอคณภาพชวตสมรสของคสมรส อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001 ประวตการไดรบการอบรมเลยงดของคสมรสดานความรกความอบอน เปนตวแปรทมประสทธภาพตอคณภาพชวตสมรสของคสมรส อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01โดยมความคลาดเคลอนในการทานายเทากบ .454 สามารถเขยนเปนสมการทานายไดดงน

สมการการทานายในรปคะแนนดบ Y3 = -.194 + .506 (X2) + .345 (X4)+.108(X3)+.107(X1) สมการการทานายในรปคะแนนมาตรฐาน Z3 = .466 (X2) + .293 (X4)+.093(X3)+.091(X1)