โครงการ

กระบวนการสรางวฒนธรรมความปลอดภย

ทางถนนของนกศกษาและชมชนรอบ

มหาวทยาลยอบลราชธาน ระยะท 1

โดย

กาญจนา ทองทว และคณะ

เมษายน 2555

รายงานวจยฉบบสมบรณ

รายงานฉบบสมบรณ

โครงการกระบวนการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนของ

นกศกษาและชมชนรอบมหาวทยาลยอบลราชธาน ระยะท 1

ตามสญญาเลขท ACC3 54008

โดย

นางสาวกาญจนา ทองทว และคณะ

ไดรบทนสนบสนนโดยศนยวชาการความปลอดภยทางถนน (ระยะ 3)

สานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

เดอนเมษายน ป 2555

บทสรปผบรหาร

รายงานฉบบสมบรณ โครงการ “กระบวนการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนของ

นกศกษาและชมชนรอบมหาวทยาลยอบลราชธาน” เลมน เปนการจดทารายงานฉบบสมบรณระยะท 1 ของ

โครงการ เรมตงแตวนท 1 เมษายน 2544 จนถงวนท 30 เดอนเมษายน 2555 โดยมเปาหมายทสาคญของ

โครงการระยะท 1 คอ คนหาภาค เครอขาย เพอจดทาฐานขอมลคนทางาน ขอมลความรเพอศกษา

สถานการณ สรางความรวมมอระหวางหนวยงาน องคกรทเกยวของทงระดบพนทและจงหวด ไดมารวมกน

แลกเปลยนเรยนรประสบการณการทางานดานอบตเหต แสวงหาและพฒนาศกยภาพแกนนา Change Agent

และพฒนาใหเกดโครงการยอย 4 โครงการรวมทงการพฒนาเครอขายใหเปนนกขาวอาสาเพอใชการสอสาร

สาธารณะในการสรางกระแสและขบเคลอนประเดนวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนเพอใหสอดคลองกบ

สถานการณและบรบทของพนท

ผลจากการดาเนนโครงการในระยะท 1 ทสาคญสามารถสรปไดดงน

1. การ เกดกลไกเพอสนบสนนการขบเคลอนงานโครงการ ทมาจากภาค เครอขายและหนวยงานท

เกยวของ ไดแก กลไกการประสานงานภายในโครงการ กลไกการประเมนภายใน กลไกกลาง กลไกระดบ

พนท และกลไกการสอสารสาธารณะโดยกลไกแตละประเภทจะมการทางานเชอมโยงและประสานกนซง

กลไกทเกดขนมาจาก 2 สวน ไดแก สวนแรก เปนผมจตอาสาและมความตองการแกไขปญหาดาน

อบตเหต ซงประกอบดวย ผน าชมชน นกวชาการ นกศกษาและชาวบาน รวมทงสอมวลชนบางคน

ขณะท สวนทสอง เปนตวแทนของหนวยงานทมภาระงานทเกยวของดานอบตเหตทงในระดบพนทและ

จงหวดซงพบวากลไกทงสองสวนนตางเออประโยชนและเตมเตมซงกนและกนอนเนองมาจากกระบวนการ

ดาเนนงานโครงการไดทาใหทงสองสวนโอกาสเขามามสวนรวมในการทางานรวมกน ดงนน จงถอวาการ

กอเกดของกลไกขางตนเปนจดเรมตนของการมสวนรวมในการทางานการสรางวฒนธรรมความปลอดภย

ทางถนนของจงหวดอบลราชธานของกลมคนทมความแตกตางและหลากหลายซงจะสงผลถงการดาเนนงาน

ในระยะท 2 ตอไป

2. ไดเกดโครงการยอย จานวน 4 โครงการ ประกอบดวย

1) โครงการวจย กระบวนการจดการความปลอดภยทางถนนของมหาวทยาลยอบลราชธาน

ซงเปนโครงการวจยทตองการการสรางวนยจราจรแกนกศกษาผานกระบวนการสรางจตสานก การจดการ

เรยน การสอน กจกรรมเสรม การแกไขจดเสยง และการออกกฎระเบยบและขอบงคบของมหาวทยาลย

เพอสนบสนนการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนในมหาวทยาลยอบลราชธาน ซงมอาจารยจกเรศ

อฐรตน อาจารยจากคณะศลปศาสตร เปนหวหนาทมวจย

ข

2) โครงการรปแบบมาตรการการสรางความปลอดภยบนทองถนนอยางมสวนรวมการ

สรางมาตรการความปลอดภยทางถนนโดยการมสวนรวมของชมชน นกศกษา อปท.และหนวยงานท

เกยวของ เปนโครงการทเนนการใชมาตรการทางสงคมควบคไปกบมาตรการทางกฎหมายเพอสราง

วฒนธรรมความปลอดภยบนถนนสาย 24 ชวงระหวางสแยกตลาดเจรญศร ถงเทศบาลตาบลเมองศรไค ซง

ม อาจารย พ.ต.ท.กตตวฒน ฉตรศรโพธ อาจารยจากคณะนตศาสตรเปนหวหนาทม

3) โครงการ พฒนาสอสงคม สอสาธารณะ เพอการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทาง

เปนโครงการทตองการสรางนกสอสารชมชนเพอนาเสนอขอมล ขาวสาร และความรดานอบตเหตแกคนใน

ชมชน ผานกจกรรมการเพมทกษะการผลตสอ การสรางเครอขายสอมวลชน การนาเสนอผไดรบผลกระทบ

จากอบตเหตในชมชนสสาธารณะในรปแบบตางๆ เชน การจดรายการวทย สกปขาว เครอขายสงคม

ออนไลน และเวทสาธารณะ ซงโครงการนมนายรพนทร ยนยาว ซงมประสบการณการทางานดานสอ เปน

หวหนาโครงการ

4) โครงการเสรมสรางการมสวนรวมของชมชน เพอรวมสรางวฒนธรรมความปลอดภย

ทางถนนการ เปนโครงการทตองการแกไขปญหาจดเสยงโดยการมสวนรวมของชมชนและอปท. ผาน

กจกรรมการสารวจจดเสยง การวเคราะหจดเสยง การปฏบตการแกไขจดเสยง การสรางผนาการ

เปลยนแปลงและการ-เชอมโยงการทางานกบอปท. ซงโครงการนมนายสงกา สามารถ นกพฒนาจาก

มลนธประชาสงคมจงหวดอบลราชธานเปนหวหนาโครงการ

3. เกดความรวมมอระหวางหนวยงานภาครฐ เอกชนและองคกรปกครองสวนทองถนในการ

สนบสนนใหเกดกจกรรมการสรางวฒนธรรมความปลดภยทางถนนโดยการสนบสนนวสดอปกรณในการ

จดกจกรรม อาทเชน หมวกนรภย ปายไวนล เปนตน

อยางไรกตาม พบวาการดาเนนโครงการะยะท 1 สามารถบรรลผลสาเรจในระดบการสรางการม

สวนรวมของภาค เครอขาย การเชอมรอยผคนใหมาทางานรวมกน ทาใหได คนทมใจ มารวมกนทางาน

ดานความปลอดภยทางถนนจนเกดเปนกลไกในระดบตางๆดงกลาวมาแลว แตเนองจากการสรางวฒนธรรม

ทางถนนตองอาศยเวลาและความตอเนองในการดาเนนงาน ดงนน การดาเนนงานโครงการในระยะท 2 จง

มงเนนไปทการตดตามและสนบสนนการดาเนนงานของทง 4 โครงการยอย การพฒนาศกยภาพแกนนา

(Change Agent) ควบคไปกบการสรางเครอขายการเรยนรในดานวฒนธรรมความปลอดภยบนทองถนนใน

ระดบพนทและในระดบจงหวด ตลอดจนการสงเคราะหขอมลของโครงการวจย และใชประโยชนจากการ

สงเคราะหขอมล เพอนาไปสการเผยแพรเปนสอในรปแบบตางๆ ไดแก วดทศน หนงสอ เวทสาธารณะ

และผลกดนเขาสนโยบายในระดบตางๆ

คานา

รายงานฉบบสมบรณฉบบนเปนการนาเสนอผลการดาเนนงานโครงการกระบวนการสราง

วฒนธรรมความปลอดภยทางถนนของนกศกษาและชมชนรอบมหาวทยาลยอบลราชธาน ตาม

สญญาเลขท ACC 3 54008 ในชวงระยะเวลาตงแตวนท 1 เมษายน 2554 – วนท 31 มนาคม 2555

เนอหาในรายงานประกอบดวย บทนา รายละเอยดของกระบวนการวจย ผลการดาเนนงาน

บทเรยน ขอคนพบ ปญหาอปสรรค และแผนการทางานในระยะท 2 ซงจะมงเนนในเรองของการ

การสรางเครอขายภาคองคกรทเกยวของในประเดนความปลอดภยบนทองถนน การตดตามหนน

เสรมโครงการวจยในพนท เพอพฒนาใหโครงการวจยในพนททง 4 โครงการเพอสามารถเปนพนท

ตนแบบในดานการสรางวฒนธรรมความปลอดภยบนทองถนนในสถาบนอดมศกษาและชมชน

รอบมหาวทยาลยซงจะนาไปสการขยายผลในพนทอนๆ ตลอดจนสามารถผลกดนผลการวจยไปส

การขบเคลอนในระดบนโยบายของทองถนตอไป

กาญจนา ทองทวและคณะ

สารบญ

หนา

บทสรปผบรหาร

คานา สารบญ

ก

ค

ง

บทท 1 บทนา 1

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา 1

1.2 หลกการสาคญ 3

1.3 วตถประสงค 3

1.4 พนทเปาหมาย 4

1.5 กลมเปาหมาย 5

1.6 ระยะเวลาในการดาเนนงาน 5

1.7 แผนการดาเนนงาน 5

1.8 ผลทคาดวาจะไดรบ 6

1.9 ผเสนอโครงการ 7

1.10 ทปรกษาโครงการ 7

1.11 ผรบผดชอบโครงการ 7

1.12 ทมประเมนภายใน 7

1.13 หนวยงาน/องคกรภาคทรวม 7

บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ 9

2.1 แนวคดเกยวกบวฒนธรรมความปลอดภย (Safety Culture) 9

2.2 แนวคดเกยวกบอบตเหต 11

2.3 แนวคดพฤตกรรมของผขบขยานพาหนะ 18

2.4 แนวคดทฤษฎเกยวกบการมสวนรวมของชมชน 20

2.5 แนวคดเกยวกบการจดการ ‘จดเสยง’ ทางถนนในชมชน 28

2.6 แนวคดทฤษฏเกยวกบภาวะผนาการเปลยนแปลง 50

2.7 ผลงานวจยทเกยวของ 54

หนา

บทท 3 กระบวนการดาเนนงาน 57

3.1 กระบวนการคนหาคณะทางานหลก 57

3.2 กระบวนการคนหาและชกชวนแกนนา (Change Agent) 58

3.3 กระบวนการพฒนาแกนนา 60

3.4 เครองมอและเทคนคทใชในการพฒนาแกนนา 63

3.5 กระบวนการพฒนาโจทยวจยโครงการยอย 63

3.6 กระบวนการเชอมประสานภาคเครอขายในพนท 64

3.7 กระบวนการเชอมโยงโครงการทางานของชดโครงการ 65

3.8 แหลงขอมล และวธการเกบขอมล 66

3.9 การวเคราะหและประมวลผลขอมล 66

บทท 4 ผลการดาเนนงานในระยะท 1 67

4.1 การกอเกดของกลไกการดาเนนงานโครงการ 68

4.2 การคนหา ภาค เครอขาย 73

4.3 การสรางความเขาใจรวมกน 75

4.4 การพฒนาศกยภาพของแกนนา 78

4.5 การพฒนาโครงการยอยในชดโครงการ 80

4.6 ชดขอมลความรเบองตนในพนทดาเนนการทง 6 อปท. 90

4.7 ตารางสรปผลการดาเนนงานรายกจกรรม 100

บทท 5 สรปบทเรยนและแผนการดาเนนงานในระยะท 2 118

5.1 บทเรยนทไดจากการดาเนนโครงการ 119

05.2 ขอจากดในการดาเนนงานโครงการ 120

5.3 การเปลยนแปลงทเกดขนหลงจากเรมดาเนนงานโครงการ 120

5.4 ปจจยเงอนไขความสาเรจและไมสาเรจ 121

5.5 สถานะผลการดาเนนงานของโครงการยอยทง 4 โครงการ 122

5.6 ปญหา อปสรรค 125

5.7 แผนการดาเนนงานในระยะท 2 126

บรรณานกรม 134

ภาคผนวก 136

บทท 1 บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา

อบตเหตทางทองถนนไดคราชวตของผคนลงอยางนาเศราสลดในทกประเทศทวโลก ตาม

รายงานสถานภาพโลกในดานความปลอดภยทางถนนขององคการอนามยโลกในป 2551 ไดระบ

วาในแตละปมผคนจานวนมากกวา 1.2 ลานคนเสยชวตจากอบตเหตตามทองถนนและมผคน

จานวน 20 – 50 ลานคนไดรบบาดเจบ การบาดเจบจากการจราจรทางถนนยงคงระบาดเพมขน

เรอยๆ และยงเปนปญหาดานสาธารณสขทวโลกโดยเฉพาะประเทศกาลงพฒนาทประชาชนม

รายไดต าและปานกลาง นอกจากน ยงพบวาผเสยชวตจากอบตเหตบนทองถนนครงหนงเปนคน

เดนถนน คนขรถจกรยานและรถจกรยานยนตทองคการอนามยโลกมองวาเปนกลม “ผใชถนนทม

ภาวะความเสยงสง”และควรตองไดรบการเอาดแลเอาใจใสเปนพเศษจากภาครฐ

ประเทศไทยเปนประเทศหนงทมปญหาดานความปลอดภยทางถนนหรออบตเหตทาง

การจราจร ดงจะเหนจากรายงานสถตคดอบตเหตจราจรของสานกงานตารวจแหงชาตในชวงเวลา

10 ปทผานมา คอ ระหวางป พ.ศ. 2542 – 2552 พบวา อตราการเสยชวตจากอบตเหตทางถนนของ

ประเทศไทยเฉลยเปนปละ 20 คนตอประชากรหนงแสนคน และจากรายงานการศกษาของกรม

ทางหลวงเมอป 2550 พบวามมลคาความสญเสยทางเศรษฐกจจากปญหาอบตเหตจราจรทางบกรวม

ทงสนปละ 232,855 ลานบาท หรอประมาณรอยละ 2.81 ของผลตภณฑมวลรวมทงประเทศ ซงจาก

ตวเลขของการสญเสยดงกลาว แสดงใหเหนวาอบตเหตไดนามาซงความสญเสยอยางมหาศาลของ

ประเทศชาต

จงหวดอบลราชธาน เปนอกจงหวดหนงทกาลงเผชญปญหาอบตเหตทางถนน ดงจะเหน

ไดจากรายงานสถตการเกดอบตเหตทางถนนของสถานตารวจภธรจงหวดอบลราชธาน ในชวงเดอน

มกราคม 2553 ถงตลาคม 2553 พบวามการเกดอบตเหตทางถนน จานวน 499 ราย มผไดรบ

ความเสยหาย จานวน 847 คน แยกเปนเสยชว ต 148 คน บาดเจบ 699 คน มทรพยเสยหายรวม

ทงสน จานวน 9,551,070 บาท โดยอาเภอวารนชาราบ มทรพยสนเสยหายมากทสด จานวน

3,375,270 บาท ประเภทรถทเกดอบตเหตมากทสด คอ รถจกรยานยนต จานวน 462 ราย

สาเหตการเกดอบตเหตมากทสด คอ การขบรถเรวเกนอตรา โดยอาเภอเมองอบลราชธานเกด

อบตเหตมากทสด จานวน 145 ราย รองลงมา คอ อาเภอวารนชาราบ จานวน 101 ราย โดย

แตละปจงหวดอบลราชธานจะสญเสยมลคาทางเศรษฐกจไมตากวา สบลานบาท

นอกจากผขบขยานพาหนะทไดรบความเสยหายแลว พบวามผโดยสารทไดรบผลกระทบ

จากอบตเหตทางถนนจานวนไมนอยทเดยวทตองเผชญกบความสญเสยเชนกน ดงจะเหนไดจากอ

รายงานการศกษาของกลมนกศกษาแพทยชนปท 5 และคณาจารยประจาศนยวจยโรงพยาบาล

2 สรรพสทธประสงค จงหวดอบลราชธานทไดศกษาเรองพฤตกรรมของผโดยสารรถจกยานยนต

กบความรนแรงของการบาดเจบจากการเกดอบตเหตรถจกรยานยนตในผปวยทเขารบการรกษาท

โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค จงหวดอบลราชธานในชวงเดอนมนาคม ถงเดอนสงหาคม 2553

ซงผลการศกษาพบวาพฤตกรรมของผโดยสารรถจกรยานยนตทมผลตอความรนแรงของการ

บาดเจบ ไดแก การนงขาง 4.8% การสวมหมวกนรภย 4.3% การดมแอลกอฮอล 37.2% การ

สวมใสเสอผาทเหมาะสม 39.6% สวนชวงอายทไดรบบาดเจบอยระหวาง 15 – 59 ป และชวงอาย

ทเกดอบตเหตมากทสดอยในชวงวยรนซงสวนใหญเปนนกเรยนและนกศกษา

มหาวทยาลยอบลราชธาน เปนสถาบนอดมศกษาแหงหนงในจงหวดอบลราชธานทกาลง

เผชญกบปญหาอบตเหตทางถนนของนกศกษา เนองมาจากมหาวทยาลยอบลราชธานตงอยบน

ถนนสายวารนชาราบ – เดชอดม ทมรถยนตสญจรไปมาจานวนมากทงรถบรรทกหกลอ สบลอและ

รถพวงเนองจากเปนถนนสายหลกทใชในการขนสงผลผลตทางการเกษตรทสาคญจากอาเภอน ายน

ซงเปนอาเภอทอยตดกบชายแดนและมการปลกพชเศรษฐกจเขาสตวเมองอบลราชธานและสงตอไป

ยงจงหวดตางๆ การขบขทใชความเรวสงและการบรรทกสนคาเกนน าหนกทาใหสภาพถนนชารด

เปนหลมเปนบอ ซงเปนอนตรายและเสยงทจะเกดอบตเหต ประกอบกบพฤตกรรมการขบข

รถจกรยานยนตของนกศกษาทอาจารยและเจาหนาทกองกจการนกศกษามหาวทยาลยอบลราชธาน

ไดทาการศกษาพบวา นกศกษาทไดรบอบตเหตทางถนนมกมพฤตกรรมไมเคารพกฎจราจร ขบข

ยอนศร ดมเครองดมแอลกอฮอล ขบขไมสวมหมวกนรภย ตกแตงและดดแปลงรถจกรยานยนต

และขบขดวยความประมาท

จากสถานการณปญหาดงกลาว ทาใหกองกจการนกศกษามหาวทยาลยอบลราชธาน

พยายามแกไขปญหาการเกดอบตเหตทางถนนของนกศกษาโดยการจดกจกรรมเพอลดการเกด

อบตเหต ไดแก การจดอบรมใหความรเกยวกบกฎจราจรและการขบขอยางปลอดภยแกนกศกษา

การเขาคายพเศษสาหรบเดกนกศกษาทกระทาผดวนยจราจร การจดทาโครงการ UBU WATCH

รวมกบตารวจเพอตรวจจบรานเหลา การจดเวรยามสายตรวจดแลความปลอดภยของนกศกษา การ

จดตงชมรมสรางวนยเพอปองกนภยตนเอง เปนตน อยางไรกตาม พบวาการจดกจกรรมดงกลาว

สามารถแกไขปญหาไดระดบหนง แตการเกดอบตเหตทางถนนของนกศกษากยงปรากฏใหเหนอย

เรอยมา

นอกจากนกศกษามหาวทยาลยอบลราชธานทไดรบอนตรายจากอบตเหตทางถนนแลว

พบวาชาวบานทอาศยอยโดยรอบมหาวทยาลยอบลราชธานซงมทงหมด 11 หมบาน กไดรบความ

เสยหายทงชวตและทรพยสนจากอบตเหตทางถนนดวยเชนกน โดยเฉพาะบนถนนทเชอมตอ

ระหวางหมบานทอยภายใตการดแลขององคกรปกครองสวนทองถนนน พบวามการเกดอบตเหต

เพมขน ดงจะเหนไดจากรายงานสถตของการเกดอบตเหตจราจรทางถนนของสถานตารวจภธร

จงหวดอบลราชธาน ในชวงเดอนมกราคม ถงตลาคม 2553 พบวามการเกดอบตเหตบนถนนของ

3 องคกรปกครองสวนทองถนซงดแลโดยเทศบาลและองคการบรหารสวนตาบล มากถง 178 ราย

เมอเปรยบเทยบกบอบตเหตทเกดขนบนถนนทางหลวง จานวน 60 ราย สถตดงกลาวสอดคลอง

กบการรายงานการเกดอบตเหตของประเทศในชวงป 2546 – 2550 ทพบวาสถตการเสยชวตบน

ถนนทางหลวงหรอถนนสายหลกของประชาชนไดลดลง แตกลบพบวามการเสยชวตบนถนน

องคกรปกครองสวนทองถนหรอถนนสายรองทอยในชมชนเพมมากขนอยางตอเนอง ซง

สถานการณดงกลาวแสดงใหเหนวา การแกไขปญหาอบตเหตมความจาเปนตองเรงสรางวฒนธรรม

ความปลอดภยบนถนนใหกบประชาชน โดยชมชน และทองถน ตองเขามามสวนรวมในการแกไข

ปญหาอบตเหตของถนนในชมชนของตนเอง

ดงนน การทจะแกไขปญหาอบตเหตจราจรทางถนนไดอยางมประสทธภาพและลดการ

สญเสยชวตและทรพยสนของประชาชนไดอยางแทจรงนน โครงการจงมความเหนวาทกๆฝายท

เกยวของท ง ผ บรหาร อาจารย นกศกษา เจาหนาท องคกรปกครองสวนทองถน ชมชน

หนวยงานในระดบจงหวดและเครอขายภาคในการปองกนอบตเหตของจงหวดอบลราชธานตองเขา

มามสวนรวมในการขบเคลอนการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนใหเกดขนอยางจรงจง

และตอเนองทงในระดบพนทและระดบนโยบาย

1.2 หลกการสาคญ

1. เนนพฒนากระบวนการพฒนานโยบายสาธารณะเรองวฒนธรรมความปลอดภยทางถนน

โดยเนนกระบวนการรวมคด รวมทา จากเครอขายทกภาคสวนควบคไปกบประสานกบองคกร

ปกครองสวนทองถนและสถาบนการศกษา

2. เนนการมสวนรวมในการขบเคลอนงานจาก 3 ภาคสวน ไดแก ภาควชาการ - ภาครฐ

ภาคการเมองทองถน และภาคประชาชนหรอประชาสงคม โดยเนนการทางานรวมกนดวย

ความสมพนธในแนวราบตามศกยภาพและบทบาทของแตคนแตละองคกร

3. ใชฐานขอมลและกระบวนการวจยเพอทองถนเปนเครองมอสาคญในการขบเคลอนให

เกดวฒนธรรมความปลอดภยทางถนน

4. รวมสรางขอเสนอ ขอตกลง ทไดรบการยอมรบรวมกนจากทกภาคสวน และสามารถ

นาไปปฏบตไดจรงตามบทบาทหนาทของแตละภาคสวน

1.3 วตถประสงค

1. เพอสนบสนนใหนกวชาการ นกศกษาและบคลากรในมหาวทยาลยอบลราชธาน

รวมทงภาค เครอขาย ชมชน อปท.รอบๆมหาวทยาลยเขามามสวนรวมในการดาเนนการแกไข

ปญหาความปลอดภยทางถนนของนกศกษาและชาวบาน

4

2. เพอพฒนาใหเกดระบบการจดการฐานขอมลทเหมาะสมเรองความปลอดภยทางถนน

อยางมสวนรวมของภาคเครอขาย

3. เพอแสวงหา และพฒนาศกยภาพแกนนา Change Agent ในดานการสรางวฒนธรรม

ความปลอดภยทางถนนในพนท อปท. 6 แหง

4. เพอสนบสนน ตดตามและหนนเสรมใหเกดโครงการและงานวจยเพอทองถนดานการ

สรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนใหไดอยางนอย 4 โครงการ

5. เพอวเคราะหและสงเคราะหชดความรจากการดาเนนโครงการทง 4 โครงการเพอ

ขบเคลอนสการสรางกระบวนการนโยบายสาธารณะดานความปลอดภยทางถนน

1.4 พนทเปาหมาย

1. มหาวทยาลยอบลราชธาน อาเภอวารนชาราบ จงหวดอบลราชธาน

2. ชมชนทอยบรเวณพนทโดยรอบมหาวทยาลยอบลราชธาน อาเภอวารนชาราบ จงหวด

อบลราชธาน จานวน 11 หมบาน

3. พนท อปท. 6 แหง ไดแก เทศบาลตาบลศรไค อบต.ธาต อบต.โพธใหญ อบต.คาขวาง

เทศบาลตาบลแสนสข อบต.คเมอง อาเภอวารนชาราบ จงหวดอบลราชธาน

4. ถนนวารน-เดช ชวงตงแตตลาดอบลเจรญศร ถงเทศบาลตาบลศรไค อาเภอวารนชาราบ

จงหวดอบลราชธาน

5 1.5 กลมเปาหมาย

1. นกศกษาทกชนปของมหาวทยาลยอบลราชธาน

2. อาจารยและบคลากรของมหาวทยาลยอบลราชธาน

3. ชมชน 11 หมบานรอบมหาวทยาลยอบลราชธาน

4. องคการบรหารสวนทองถนในเขตพนทรอบมหาวทยาลยอบลราชธาน

1.6 ระยะเวลาในการดาเนนงาน

ระยะท 1 เปนเวลา 12 เดอน

ระยะท 2 เปนเวลา 16 เดอน

1.7 แผนการดาเนนงาน

ในการดาเนนโครงการจะมการดาเนนงานใน 6 แผนงานดงน

1. แผนงานพฒนากลไกการลดอบตเหตในมหาวทยาลยอบลราชธาน

2. แผนงานพฒนาโครงการและงานวจย การตดตาม หนนเสรม

3. แผนงานพฒนาศกยภาพคนทางาน

4. แผนงานผลกดนสนโยบายสาธารณะ

5. แผนงานสอสารสาธารณะ

6. แผนประเมนผลภายใน

7. แผนงานบรหารจดการ

ระยะท1 จะเปนการคนหาภาค เครอขาย เพอจดทาฐานขอมล คนทางาน ขอมลความรเพอ

ศกษาสถานการณ สรางความรวมมอระหวางหนวยงาน องคกรทเกยวของทงระดบพนทและจงหวด

ไดมารวมกนแลกเปลยนเรยนรประสบการณการทางานดานอบตเหต แสวงหาและพฒนาศกยภาพ

แกนนา Change Agent และพฒนาใหเกดโครงการ งานวจย 4 โครงการทสามารถพฒนาให

มหาวทยาลยอบลราชธานไปสการเปนพนทตนแบบในดานการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทาง

ถนนไดรวมทงการพฒนาเครอขายใหเปนนกขาวอาสาเพอใชการสอสารสาธารณะในการสราง

กระแสและขบเคลอนประเดนวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนใหเปนนโยบายสาธารณะใน

ทองถน

ระยะท 2 เนนการตดตาม สนบสนนงานทง 4 โครงการ พฒนาศกยภาพโครงการโดยการ

ประเมนแบบเสรมพลงเพอใหเกดการเรยนร แกไข ตดสนใจรวมกนในการดาเนนโครงการ และจด

ใหมเวทสาธารณะเพอสอสารกบสงคม จดกระบวนการผลกดนแผนงาน กระบวนการการสราง

วฒนธรรมความปลอดภยทางถนนสนโยบายสาธารณะในระดบทองถน จงหวด

6 แผนผงกรอบแนวคด

1.8 ผลทคาดวาจะไดรบ

1. เกดตนแบบและภาคเครอขายลดอบตเหตการทางานดานอบตเหตจราจรโดยการมสวน

รวมใน สถาบนการศกษาและพนทของภาคเครอขาย

2. เกดการสรางกระบวนการเรยนรและภาคเครอขายในการแกไขอบตอยางมสวนรวมใน

มหาวทยาลยอบลราชธานและเขตพนทองคกรปกครองสวนทองถนรอบๆมหาวทยาลย

3. เกดกลมวทยากร แกนนา เปนผนาในการเปลยนแปลง(change Agent) ทมาจาก สอจร.

,อปท. ,ภาคเครอขาย นกศกษา อาจารย เจาหนาท ในมหาวทยาลยอบลราชธาน

4. เกดระบบการจดการฐานขอมลทเหมาะสมในเรองความปลอดภยบนทองถนนอยางม

สวนรวมระหวางองคกรปกครองสวนทองถน ชมชน และหนวยงานทเกยวของ

7

5. เกดชดความรในการสรางวฒนธรรมความปลอดภยบนถนน

6. เกดขอเสนอเชงนโยบายสยทธศาสตรขององคกรปกครองสวนทองถนและระดบจงหวด

1.9 ผเสนอโครงการ

สถาบนวจยเพอการพฒนาชมชนทองถน มลนธประชาสงคมจงหวดอบลราชธาน

1.10 ทปรกษาโครงการ

1. นายสรพล สายพนธ ผวาราชการจงหวดอบลราชธาน

2. นายแพทยนรนดร พทกษวชระ กรรมการสทธมนษยชน

3. รศ.ดร.นงนตย ธระวฒนสข อธการบดมหาวทยาลยอบลราชธาน

1.11 ผรบผดชอบโครงการ

1. นางสาวกาญจนา ทองทว ผอานวยการสถาบนวจยเพอการพฒนาชมชนทองถนฯ

2. นางชตมา จนทรมณ เจาหนาทสถาบนวจยเพอการพฒนาชมชนทองถนฯ

ทอย 126 อปราช อ.เมอง จ.อบลราชธาน 34000

1.12 ทมประเมนภายใน

ผศ.ดร.อนทรา ซาฮร คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธานและคณะ

1.13 หนวยงาน/องคกรภาคทรวม

1. คณะกรรมการสนบสนน ปองกนอบตเหตทางถนนระดบจงหวด (สอจร.)

2. อาจารย นกวชาการ นกศกษามหาวทยาลยอบลราชธาน

3. องคการบรหารสวนจงหวดอบลราชธาน

4. สานกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวดอบลราชธาน

5. สถานตารวจภธรจงหวดอบลราชธาน

6. สถานตารวจภธรวารนชาราบ จ.อบลราชธาน

7. สานกงานขนสงจงหวดอบลราชธาน

8. สานกงานแขวงการทางจงหวดอบลราชธาน

9. สานกงานทางหลวงชนบทจงหวดอบลราชธาน

10.โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค อบลราชธาน

11. องคการบรหารสวนตาบลธาต อ.วารนชาราบ จ.อบลราชธาน

12. องคการบรหารสวนตาบลโพธใหญ อ.วารนชาราบ จ.อบลราชธาน

8

13. องคการบรหารสวนตาบลคเมอง อ.วารนชาราบ จ.อบลราชธาน

14. เทศบาลตาบลเมองศรไค อ.วารนชาราบ จ.อบลราชธาน

15. เทศบาลตาบลแสนสข อ.วารนชาราบ จ.อบลราชธาน

16. เทศบาลตาบลคาขวาง อ.วารนชาราบ จ.อบลราชธาน

17. โรงพยาบาลวารนชาราบ อ.วารนชาราบ จ.อบลราชธาน

18. ศนยอนามยท 7 อบลราชธาน

19. ชมรมศษยพระอรหนตจกง

20. มลนธสวางบชาธรรมสถาน

21. มลนธการกศลจงหวดอบลราชธาน (จตมเกาะ)

23. บรษทกลางคมครองผประสบภยจากรถ จากด

24. ศนยบรการทางการแพทยฉกเฉน 1669

บทท 2

แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ

ในการศกษา เรอง “โครงการกระบวนการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนของ

นกศกษาและชมชน รอบมหาวทยาลยอบลราชธาน”ในครงน ผศกษาไดรวบรวมแนวคด ทฤษฎ

ตลอดจนเอกสารตาง ๆ ทเกยวของ เพอนามากาหนดเปนกรอบ และแนวทางในการศกษาดงตอไปน

2.1 แนวคดเกยวกบวฒนธรรมความปลอดภย

2.2 แนวคดเกยวกบอบตเหต

2.3 แนวคดพฤตกรรมของผขบขยานพาหนะ

2.4 แนวคดทฤษฎเกยวกบการมสวนรวมของชมชน

2.5 แนวคดเกยวกบการจดการจดเสยงทางถนนในชมชน

2.6 แนวคดทฤษฏเกยวกบภาวะผนาการเปลยนแปลง

2.7 ผลงานวจยทเกยวของ

2.1 แนวคดเกยวกบวฒนธรรมความปลอดภย (Safety Culture)

จากการศกษาประเทศทประสบความสาเรจดานการจดการความปลอดภยทางถนนพบวาม

พนฐานรวมกนสงหนงคอการปฏเสธทจะยอมรบโดยสงคมวาการบาดเจบและการตายอนเนองมา

จากอบตเหตทางถนนเปนผลลพธทไมสามารถแกไขได แนวคดดงกล�าวนาไปส�การแสวงหา

ทางออกของสงคมเพอการแกปญหาจากทกภาคสวนทเกยวของในการทจะเดนหนาไปสเปาหมาย

ในการลดการตายและการบาดเจบบนทองถนน และมงสความพยายามทจะเข�าไปมสวนรวมใน

การกาหนดนโยบายทเกยวของกบความปลอดภยทางถนน โดยไม�จากดเฉพาะการแกปญหาทคน

หรอถนน หรอยานพาหนะ แตเปนการทางานรวมกนของทกปจจย

ดงนน อาจจะกลาวไดว�าแนวคดเรองวฒนธรรมความปลอดภยได�สะทอนภาพการ

ทางานในลกษณะดงกลาวของประเทศทประสบความสาเรจ โดย Wiegmann และคณะ (2002) ได

ให�นยาม วฒนธรรมความปลอดภยไววา “วฒนธรรมความปลอดภยเปนคณคาความปลอดภยท

คงอย�และถกกาหนดไว�ในจตสานกของทกคน จากทกกล�ม และในทกระดบขององคกร

วฒนธรรมไดบงชถงบคคลหรอกลมบคคลทมความม�งมนในอนทจะรกษา สงเสรม และสอสาร

เกยวกบความปลอดภยภายในบคคลหรอองค�กร และแสวงหาแนวทางเพอพฒนาการเรยนร�

ปรบเปลยนหรอปรบปรงการกระทาซงได� จากการเรยนร�จากขออผดพลาด และได�รบ

ผลตอบแทนในคณค�าทมงหวงไว�” สาหรบความปลอดภยทางถนนนน การสรางวฒนธรรม

ความปลอดภยหมายถงการสรางความเข�าใจถงผลลพธ�ทคาดว�าจะตามมาจากการกระทา

10

หรอการตดสนใจของ คนหรอองค�กร ซงสงผลตอความปลอดภยทงกบตนเองและผ�อน ตวอย

�างช�น

1. วศวกรทมหน�าทในการออกแบบถนนจะต�องคานงถงข�อจากดของผ�ขบขใน

การจะเลอกวาง แนวทางของถนน หรอการกาหนดป�ายทเหมาะสมเพอลดความผดพลาดทอาจ

เกดขนได�ทงจากอนตรายทเกดขนกบผ�ขบขเองหรอกบผใช�ถนนคนอนๆ

2. การสร�างสงคมแห�งการมน าใจทยอมรบการแบงปนพนทถนนให�กบผใชรถใช

ถนนทกประเภทให�สามารถใช�ถนนได�โดยปลอดภย

3. การทผ�ซอรถได�รบข�อมลเพอช�วยในการตดสนใจในการเลอกรถทปลอดภย

และเหมาะสมกบงบประมาณทมอย�ได

แนวคดเรองระบบทเออต�อความปลอดภย (Safe System)

ร�างกายของมนษย�มววฒนาการจากการเป�นสงมชวตทเดนสองขามาเป�นระยะ

เวลานานหลายแสนป� ความเคยชนต�อการเดนทางทไม�เกนจากขดจากดทร�างกายของ

มนษย�จงเป�นสงทถกคาดหวงว�าจะเป�นเช�นนน จนกระทงมการพฒนายานพาหนะ

ขนมา ยานพาหนะทาให�มนษย�สามารถเดนทางได�เรวกว�าทขดจากดของร�างกาย

มนษย�ทธรรมชาตได�ออกแบบไว� ความเรวทตองการการประมวลผลของสายตา สมอง กล

�ามเนอของร�างกายทแม�นยาและถกต�องอย�ตลอดเวลา ทาให�มนษย�ไม�

สามารถตอบสนองได�ทนและมโอกาสทจะเกดความผดพลาดขนมาได� ความผดพลาดท

เกดขนเป�นความผดพลาดทมผลลพธในขนรนแรง และเกนกว�าร�างกายมนษย�จะทนต�

อ แรงกระทาเหล�านนได การสร�างสมดลภายใต�หลกคดทยอมรบขดจากดของมนษย� ทงใน

เชงความผดพลาดทเกดขน จากการขบข และความบอบบางของร�างกายมนษย� เป�

นหลกการขนพนฐานของ แนวคดระบบทเออต�อความปลอดภย (Safe System) อนหมายถง

ระบบทออกแบบเพอรองรบความผดพลาดทเกดขนจากการขบข และการปองกนอนตรายทจะส�

งผลต�อร�างกายของมนษย�ทไม�สามารถทนต�อแรงกระทาทเกดขนได� แนวคดเชง

ระบบทเออต�อความปลอดภยเชอวาหากมระบบทเออตอความปลอดภยแล�ว การบาดเจบ

รนแรง หรอเสยชวตอนเนองมาจากความผดพลาดทอาจเกดขนไดกจะลดลงไปเช�นเดยวกน

“คนขบขทมคณภาพระดบ (เคารพในกฎหมาย) ทขบขอย�บนยานพาหนะทมความ

ปลอดภยระดบห�าดาว บนถนนทมคณภาพในระดบห�าดาว ทมการกาหนดขดจากดความเรวท

เหมาะสมกบสภาพแวดล�อมดานข�างของถนนในระดบหาดาว ทงผ�ขบขหรอผ�ใช�ถนน

ไมควรต�องเสยชวตเพยงเพราะสาเหตจากความผดพลาดเพยงเลกน�อยจากคนเหล�านน”

แนวคดระบบทเออต�อความปลอดภย เน�นการป�องกนป�ญหาความบาดเจบจาก

แรงกระทาท

11

เกนขดจากดทร�างกายมนษยจะทนได� โดยม�งเป�าไปทอบตเหตเฉพาะกลมทมความ

รนแรงสง และให�ความสาคญกบการควบคมหรอสนบสนนให�มปจจยทเออต�อการลดการ

บาดเจบรนแรง ระบบดงกล�าวชให�เหนถงความสาคญของสงต�อไปน

1. การวเคราะหการชนและการพฒนาความเขาใจถงสาเหตเชงลกของการชนเป�นสงท

จาเปนและหน�วยงานดานความปลอดภยทางถนนตองดาเนนการอย�างตอเนอง

2. เพอการเดนทางทปลอดภย กฎเกณฑ�ในการใชถนนอย�างปลอดภยและมาตรการ

ในการ

บงคบใช�เปนสงจาเป�นเพอให�เกดการปฏบตตาม

3. มระบบในการดแลด�านคณภาพของการออกใบขบข

4. การจดการความร�แก�ชมชนทม�งเนนการสอสารเพอให�ความร และการ

ตระหนกถงความสาคญดานความปลอดภยทางถนนเปนสงจาเปน เพอรกษาระบบการขนส�งท

ปลอดภยให�คงไว�

2.2 แนวคดเกยวกบอบตเหต

2.2.1 ความหมายของอบตเหต

อบตเหต : อบตเหตตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตสถาน พ.ศ. 2525 หมายถงเหตการณท

เกดขนโดยไมคาดคดโดยความบงเอญ ซงองคการอนามยโลกไดใหคาจากดความของ อบตเหต วา

An accident is an unpremeditated event resulting in recognizable damage

อบตเหตจากการขนสงหรอการจราจร (transportation or traffic accidents) หมายถงเหตท

เกดขนเนองจากการคมนาคม หรอการขนสง ไดแก (สาธต อนตา, 2546)

1. อบตเหตจากรถยนตในการจราจร

2. อบตเหตจากรถไฟ

3. อบตเหตในการขนสงทางนา

4. อบตเหตในการขนสงทางอากาศ

ในจานวนนอบตเหตทกอใหเกดปญหามากทสดในดานปรมาณคอ อบตเหตจากยานยนต

ในการจราจร การสญเสยจากการเกดอบตเหตกอใหเกดการสญเสยหายขนไดหลายทาง คอ

1. ความสญเสยทางกาย (human loss) ในทนหมายถง

1.1 ผประสบอบตเหตถงแกชวต (death)

1.2 ผบาดเจบ

2. ความสญเสยทางจตและสงคม (psychological and social loss)ความสญเสยทางจตและ

สงคมน กลาวไดวาเปนความสญเสยทไมอาจเหนไดดวยตาเราเพราะเปนนามธรรม ขนอยกบ

ความคด ความรสก ของผประสบอบตเหต หรอของสงคมนน ๆความสญเสยทางจตและสงคมน

12

ไดแก ความเจบปวย ความเสยใจ ความเปนทกข ความหวาดกลวการเสยขวญ การเสยจรต จตฟน

เฟอน การถกตดออกจากสงคม และการถกทอดทงใหโดดเดยว เปนตน ความสญเสยเหลานไมอาจ

ทดแทนกนไดดวยเงน และยงเปนผลใหไมอาจทางาน หรอ ดารงชวตไดตามปกตอกดวย

3. ความสญเสยทางดานเศรษฐกจของชาต (economic loss) ซงไดมการประเมนออกมาเปน

จานวนเงนหลายพนลานบาท และนอกจากนการเกดอบตเหตในแตละครง ทาใหเสยเวลาฟองรอง

เปนคดความ เสยเวลาในการทางาน เสยรายได รวมทงเปนผลใหการจราจรตดขดดวยบางครง

นอกจากนสามารถแบงความสญเสยทเกดจากอบตเหตออกเปน 2 ประเภท คอ(วทยา มาก

ปาน, 2547 อางถงใน คณะกรรมการปองกนอบตภย, ม.ป.ป., หนา 22)

1. ความสญเสยโดยตรง (direct loss) ไดแก คาบรการฉกเฉน คารกษาพยาบาลใน

โรงพยาบาล คาดแลผไดรบบาดเจบภายหลงออกจากโรงพยาบาล คาใชจายในการฟนฟสภาพคาทา

ศพ คาชดเชยในระหวางเจบปวย คาชดใชความพการ คาทรพยสนเสยหาย เหลาน เปนตน

2. ความสญเสยทางออม (indirect loss) เปนคาเสยเวลาของเจาหนาทตารวจในการ

ชวยเหลอผไดรบบาดเจบ และการวเคราะหสาเหตการหยดชะงกของโรงงานชวคราวเพอชวยเหลอ

ผบาดเจบ ผลตภณฑทตองเสยหายในระหวางเครองจกรหยดทางาน หากมการตาย และมการพการ

เกดขน กตองคานงถงการลงทนสญเปลา ทไดใหการศกษาอบรม และการอนามยให แกผเสยชวต

และผพการ การสญเสยโอกาส (opportunity loss) ของคนตาย และพการ หากไมไดรบบาดเจบและ

สามารถหารายไดอกตอไป เปนตน รวมทงการสญเสยซงเกดจากความเจบปวด ความโศกเศรา

เสยใจ ของครอบครวและผเปนทรก ซงประเมนคามได

ดงนนจะเหนไดวาความสญเสยทมองเหนโดยตรงนน มคานอยกวาความสญเสยใน

ทางออมทมองไมเหนมากมายนก เปรยบเสมอนกอนภเขาน าแขงทลอยขนมาพนน าใหเรามองเหน

นน มเพยงนอยนดเมอเปรยบเทยบกบสวนทจมอยใตน า และมองไมเหน ไดมการศกษาเรองนใน

ประเทศบราซล โดยทมงานจากมหาวทยาลย จอหน ฮอพกนส พบวาคาของความสญเสยโดยตรงม

เพยงรอยละ 6.00 ของความสญเสยทงหมดเทานน

สรปไดวา อบตเหต หมายถง เหตการณทเกดขนโดยไมไดตงใจใหเกดขนไมมไมมการ

วางแผนไวลวงหนา และไมสามารถควบคมยบย งได

อบตตเหตทางจราจร หมายถง อบตเหตทเกดขนจากยานพาหนะ เชน อบตจากรถยนต

อบตจากจกรยานยนต อบตเหตจากรถไฟ เปนตน ซงอบตเหตสงผลกระทบแบงออกไดเปน 3 ดาน

คอ

1. ผลกระทบตอตนเอง ทาใหบาดเจบ เสยชวต หรอ พการ เปนตน

2. ผลกระทบตอครอบครว ทาให เกดความโศกเศราเสยใจในการสญเสยบคคลสาคญ เชน

เปนหวหนาครอบครว เปนบตร เปนภรรยา เปนตน

13

3. ผลกระทบตอสงคม ในการเกดอบตเหตในแตละครงเกดการสญเสยงบประมาณในการ

ชวยเหลอในดานตาง ๆ เชน คารกษาพยาบาล คาใชจายในการฟนฟสภาพคาทาศพ คาชดเชยใน

ระหวางเจบปวย คาชดใชความพการ คาซอมแซมถนนทเสยหายจากอบตเหต เปนตน

2.2.2 ปจจยทเกยวของกบการเกดอบตเหตการจราจร

ปจจยทเกยวของกบการเกดอบตเหตการจราจร แบงได ประการ (สาธต อนตา, 2546)

1. เกดจากการทาทไมปลอดภย (unsafe acts) ไดแก พฤตกรรมตาง ๆ ทเกดอบตเหตขนได

เชน ความประมาทเลนเลอ ความมกงาย การฝาฝนกฎจราจร หรอกฎระเบยบทวางไว เปนตนสาเหต

ขอนเกดจากอปนสย หรอทศนคตของแตละบคคลทถกปลกฝง หรอสงสอนมาในสภาพแวดลอมท

ไมเหมอนกน ระดบการคานงถงความปลอดภยของตนเอง และของผอนแตกตางกนจงควรมการ

ออกระเบยบปฏบตอยางเครงครดในการขบขนายพาหนะ

2. จากสภาวะทไมปลอดภย (unsafe condition) ไดแก สภาพแวดลอมทกอใหเกดอบตเหต

ได เชน ถนนรน แสงสวางไมเพยงพอ ถนนทไมมปายสญญาณบอกทางโคง ไฟทายรถเสยสภาวะท

ไมปลอดภยเปนสาเหตดานกายภาพของอบตเหตทแกไขไดงายกวาปญหาดานพฤตกรรมการเกด

อบตเหตการจราจรสวนมากนนไมใชเปนความบงเอญ หรอปราศจากสาเหตทเกดทเกด นกวชาการ

หลายสาขาไดศกษาถงสาเหตของการเกดอบตเหตจราจรในแงของวทยาการระบาด ซงมการจาแนก

ตาม เพศ วย ชนดของยานพาหนะ วน เวลา สถานท อน ๆ แตสาเหตของการเกดอบตเหต ไม

สามารถมองเหนไดลวงหนา ดงนนจงไมสามารถคาดเดาเหตการณได

ครรชต ผวนวล (อางถงใน วเชยร มรจนทร, 2541, หนา 24-25) ใหขอสงเกตถงปจจยการ

เกดอบตเหตไดวา ผใชรถใชถนนเปนตนเหตสาคญของการเกดอบตเหตจราจร โดยประมาณรอยละ

90.00 ของจานวนอบตเหตทเกดขนทงหมด มสาเหตมาจากความบกพรองของคน

1. อายของผขบข (driver’s age)

จากการรายงานของ 23 รฐในสหรฐอเมรกา เมอป ค.ศ.1986 พบวา อายมความสมพนธกบ

การเกดอบตเหตจราจร ผขบข 67 คนใน 100,000 คน จะเกยวของกบอบตเหตรายแรง และผขบขทม

อายระหวาง 20-24 ป จะเปนกลมทเกยวของกบอบตเหตรายแรงสงสด สาหรบประเทศไทย สถต

อบตเหตระหวางป พ.ศ. 2518-2522 พบวาผขบขทมอายระหวาง 18-22 ป เกยวของกบการเกด

อบตเหตสงสด สวนผขบขทมอายระหวาง 23-27 ป เกยวของกบการเกดอบตเหตสงสดเปน อนดบ

รองลงมา

2. เพศของผขบข (driver’s sex)

เพศของผขบขเปนอกปจจยหนงทมสวนเกยวของกบการเกดอบตเหตจราจร จากการศกษา

ในสหรฐอเมรกา เมอ ป ค.ศ. 1968 พบวา ผขบขเพศชายมจานวนรอยละ 59.00 ของจานวนผขบข

ทงหมด อบตเหตเกดจากผขบขเพศชายมจานวนรอยละ 75.00 ของจานวนอบตเหตทเกดขนทงหมด

14

พบวาอตราการเกดอบตเหตของผขบขทเปนเพศชายสงกวาผขบขเพศหญงถง 1.3เทา แตหากชาย

และหญงขบรถดวยประมาณเทา ๆ กน จานวนอบตเหตทเกดขน ผขบขเพศหญงจะมสงกวาจานวน

อบตเหตทเกดจากผขบขเพศชาย ทงนอาจเปนเพราะความสามารถในการตดสนใจและปฏกรยา

ตอบสนองในการขบขยวดยานของชายและหญงไมเทากน

3. ระดบการศกษาของผขบข (driver’s education)

จากการศกษาอบตเหตบนทางดวนของประเทศไตหวน พบวาพนฐานของการศกษาของผ

ขบขยานพาหนะมผลตอการเกดอบตเหตจราจร จานวนอบตเหตทเกดขนรอยละ 18.90 มาจาก ผทม

การศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย รอยละ 18.10 มาจากผทมการศกษาในระดบมธยมศกษา

ตอนตน และรอยละ 43.40 มาจากผทมการศกษาอยในระดบชนประถมศกษา จงเหนไดวาพนฐาน

การศกษาของผขบขมผลตอการเกดอบตเหตจราจร

4. สภาพสมาธของผขบข (medical condition)

สภาพสมาธของผขบขสามารถแบงเปนระบบตาง ๆ คอ ระบบสายตา ซงอาจมสาเหตมาจากการดม

สรา มสายตาผดปกต ตาบอดส สายตาสน เปนตน ระบบห เกยวกบการไดยนผดปกตระบบของ

หวใจ ระบบสมอง มโรคประจาตว เชน โรคลมบาหม และโรคเบาหวาน

สรปไดวาสาเหตททาใหเกดอบตเหตทางจราจร อาจจะแบงได 4 ดาน คอ คน รถ ถนน

และสงแวดลอม โดยหากมองลกลงไปจะพบวา สาเหตหลก ๆ ททาใหเกดอบตเหตกคอ คน ทขาด

วนยจราจร ไมสวมหมวกนรภย เมาแลวขบ ขบรถยอนศร ขบรถฝาไฟแดง เปน

2.2.3 ทฤษฎโดมโน (Domino Theory)

เฮนรช (Heinrich) ซงเปนผศกษาทฤษฎโดมโน (เกรยงศกด กองพลพรหม, 2537,หนา 43-

44 อางถงใน คณะกรรมการปองกนอบตภย, ม.ป.ป. หนา 17-18) กลาววา การบาดเจบและความ

เสยหายตาง ๆ เปนผลทสบเนองโดยตรงมาจากอบตภย เปนผลมาจากการกระทาทไมปลอดภย

(หรอสถานการณทไมปลอดภย) ซงเปรยบเทยบไดเหมอนกบตวโดมโนทเรยงกนอย 5ตวใกลกน

เมอตวหนงลมลงยอมมผลใหตวโดมโนถดลมตามกนไปดวย ตวโดมโนทง 5 ตว ไดแก

1. สภาพแวดลอมหรอภมหลงของบคคล (social environment of background)

2. ความบกพรองผดปกตของบคคล (defects of person)

3. การกระทาหรอสถานการณทไมปลอดภย (unsafe acts / unsafe condition)

4. อบตภย (accident)

5. การบาดเจบหรอเสยหาย (injury / damage)

ทฤษฎโดมโนน มผเรยกชอใหมเปน “ลกโซของอบตเหต” (accident chain) การปองกน

อบตภยตามทฤษฎโดมโน หรอลกโซของอบตภย เมอโดมโนตวท 1 ลม ตวถดไปกลมตาม ดงนน

หากไมใหโดมโนตวท 4 ลม (ไมใหเกดอบตภย) กตองเอาโดมโนตวท 3 ออก (กาจดการกระทาหรอ

สถานการณทไมปลอดภย) การบาดเจบ หรอความเสยหาย กจะไมเกดขนดวยการปองกนอบตภย

15

ตามทฤษฎโดมโน หรอลกโซอบตภย กคอ การตดลกโซอบตภยโดยกาจดการกระทา หรอ

สภาพการณทไมปลอดภยดวยวธการตาง ๆ อบตภยกไมเกดขน การทจะแกไขปองกนทโดมโนตวท

1 (สภาพแวดลอมของสงคม หรอภมหลงของบคคล) หรอตวท 2 (ความบกพรองผดปกตของบคคล)

เปนเรองแกไขไดยากกวา เพราะเปนสงทเกดขน และปลกฝงเปนสมบตสวนบคคล

2.2.4 แนวคดการปองกนอบตเหต

ปรชา วหคโต และคณะ (2540, หนา 17) ใหความหมาย การปองกนอบตเหต (accident

prevention) หมายถง กระบวนการควบคมไมใหเกดอบตเหตจากความหมายดงกลาวแลวขางตน จะ

พบวา การปองกนอบตเหต เปนกระบวนการซงหมายถง กจกรรม (activity) ททาอยางมขนตอน

และกจกรรมททานนมวตถประสงคเพอไมใหอบตเหตเกดขน หรอเกดซ าขนอกสวนคาวา การ

ควบคม หมายถง การทาใหสาเหตของความปลอดภยใหเกดขนและระงบสาเหตของอบตเหตไมให

เกดขน เชน ถาจากการศกษาพบวา ความรเรองกฎจราจร เปนสาเหตของการขบรถยนตทปลอดภย

และการเมาสราเปนสาเหตของอบตเหตการขบรถยนตชนกน ดงนนกระบวนการททาใหผขบข

รถยนตมความรเรองกฎจราจร และไมใหผขบขรถยนตเมาสรา นบเปนการควบคมอบตเหตการขบ

รถยนตชนกน

ขอบขาย หลกการ และรปแบบของการปองกนอบตเหต (ปรชา วหคโต และคณะ

(2540,หนา 17-19)

ขอบขายของการปองกนอบตเหต

ขอบขายของการปองกนอบตเหต จาแนกไดตามสาเหตของการเกดอบตเหตดงภาพตอไปน

(การปองกนทางตรง) (การปองกนทางออม)

ภาพท 1 ขอบขายของการปองกนอบตเหต

จากภาพ อบตเหตทเกดขน หากใชเกณฑของความสามารถในการแกไขแลว แนวทางแกไข

อบตเหต จาแนกเปน 2 ประเภทไดแก

1. สภาพทสามารถแกไขไดสะดวก ไดแกอบตเหตทเกดจากขาดการจดทา เชน ไมมฝา

ครอบปลกไฟทาใหไปดดนกเรยน วธการปองกนทาไดสะดวกดวยการนาฝาครอบปลกไฟมาครอบ

การทาราวกนระเบยงบนได การตรวจเชคสภาพรถยนตใชขบข เปนตน

2. สภาพทยากแกการแกไขไดโดยตรง ไดแก อบตเหตทเกดจากธรรมชาต เชน อบตเหตท

เกดจาก ฟาผา นาทวม ความชน หรออบตเหตทยากแกการแกไข เชน จานวนรถยนตทเพมมากขน

สภาพทสามารถแกไขไดสะดวก

อบตเหต

สภาพทยากแกการแกไขไดโดยตรง

16

และลกษณะนสยเหมอลอย อยางไรกตาม สภาพเหลานเปลยนแปลงโดยตรงไดยาก แตสามารถหา

วธปองกนทางออมได หรอหลกเลยงได

จากความสามารถในการแกไขอบตเหตดงกลาว แนวทางการปองกนอบตเหตจงทาไดทง

การปองกนทางตรง และการปองกนทางออม

หลกการของการปองกนอบตเหต

จากขอบขายแนวทางปองกนอบตเหต ตามความสามารถในการปองกนอบตเหตดงกลาว

จงไดหลกการของการปองกนอบตเหตดงภาพตอไปน

ภาพท 2 หลกปองกนอบตเหต

จากภาพหลกการปองกนอบตเหต จาแนกตามความสามารถในการปองกนอบตเหตไดเปน

2 หลกการ ไดแก

1. หลกการขจดสภาพทไมปลอดภย (unsafe condition) หมายถง การปองกนอบตเหตท

ตองการการปองกนทางตรง เชน การนาฝาครอบปลกไฟมาครอบ เพอปองกนไฟฟาดดนกเรยนการ

ทาราวกนระเบยงบนไดเพอปองกนนกเรยนตกจากชนบนลงชนลาง การตรวจเชคสภาพเบรกของ

รถยนตทใชขบข เพอปองกนการชนกนเมอเบรกรถไมหยด เปนตน

2. หลกการขจดการกระทาทไมปลอดภย (unsafe act) หมายถง การปองกนอบตเหตท

ตองการปองกนทางออม หรอทเกดจากการกระทาทไมปลอดภย และการกระทาทไมตงใจใหเกด

เชน การหยอกลอกนขณะเลนทาใหหกลม หรอมนสยชอบเสยงจงวงตดหนารถยนต การกระทาท

ไมปลอดภยน อาจเกดจาก 1) ขากความรความชานาญ 2) มเจตคตทไมถกตอง และ 3) สภาพรางกาย

ไมสมบรณ หรอไมเหมาะสมกบกจกรรมททา

รปแบบของการปองกนอบตเหต

จากหลกการปองกนอบตเหต สามารถกาหนดรปแบบการปองกนอบตเหตได 3 รปแบบ

ไดแก รปแบบใหการศกษา (education) รปแบบการบงคบ (enforecment) รปแบบการปองกนและ

แกไขทางวศวกรรม (engineering) หรอเรยก 3 รปแบบนวา 3’E ของรปแบบการปองกนอบตเหต

ดงภาพตอไปน

สภาพทสามารถแกไขไดสะดวก

อบตเหต

สภาพทยากแกการแกไขไดโดยตรง

สภาพทสามารถแกไขไดสะดวก สภาพทสามารถแกไขไดสะดวก

17

ภาพท 3 รปแบบของการปองกนอบตเหต

1. รปแบบการใหการศกษา หมายถง รปแบบทโรงเรยนจดขนเพอใหความร และเจตคต

และฝกทกษะการปองกนอบตเหตใหกบนกเรยนโดยตรง เชนจดสอนวชาสวสดศกษาในวชาตาง ๆ

เชญวทยากรมาบรรยายเรองการปองกนอบตเหต เปนตน

2. รปแบบการบงคบ หมายถง รปแบบทโรงเรยนจดขนเพอใหนกเรยนตระหนก และ

ควบคมใหนกเรยนตองปฏบต เชน การออกกฎระเบยบของโรงเรยนในการขามทางมาลาย การ ทา

ปายเตอนใหระมดระวงการเลนในสนามเดกเลน การจดสารวตรนกเรยนชวยนกเรยนขาม ทางเทา

หนาโรงเรยน เปนตน

3. รปแบบการปองกนและแกไขทางวศวกรรม หมายถง รปแบบทตองใชความรทาง

วศวกรรมมาชวยการปองกนอบตเหต เชน พนของสนามบาสเกตบอลททาใหนกเรยนลมแลวไม

บาดเจบ

มาตรการปองกนอบตเหต

มาตรการสากลทใชปองกนอบตเหตจราจร ประกอบดวยมาตรการหลก 3 ประการ คอ

(คณะกรรมการปองกนอบตภย, ม.ป.ป., หนา 22)

1. การใหการศกษาอบรม (education) เพอใหประชาชนทกระดบชน ตงแตเดกเลกขนมา

จนถงประชาชนทวไป มความรในการปองกนตนเองจากอบตเหตได และใหเกดความสานกใน

ความปลอดภย (selffty conciousness)

สภาพทสามารถแกไขไดสะดวก

อบตเหต

สภาพทยากแกการแกไขไดโดยตรง

สภาพทสามารถแกไขไดสะดวก สภาพทสามารถแกไขไดสะดวก

การปองกนแกไขทางวศวกรรม การใหการศกษา และการใช

18

2. การบงคบตามกฎจราจร (enforecment) เพอใหผใชรถใชถนนปฏบตตามกฎจราจรซง

เปนกฎแหงความปลอดภย รวมทงกฎหมายอน ๆ ทเกยวของ เชน การตรวจสภาพรถ การสอบตอ

ใบอนญาตขบข การสวมหมวกนรภย และการใชเขมขดนรภย เปนตน

3. การวศวกรรม (engineering) การปรบปรงแกไขทางดานวศวกรรม โดยศกษาขอมลจาก

ลกษณะ และสาเหตของอบตเหตทเกดขน และใชวธการทางดานวศวกรรมเขามาปรบปรงแกไขทง

สภาพของทาง และสภาพสงแวดลอมของทาง และการปรบปรงยานพาหนะ

สรปไดวา มาตรการปองกนอบตเหต แบงได 3 ประการ คอ

1. อบรมใหความรเกยวกบกฎหมายจราจร หรอจดกจกรรมในการปองกนแกไข

อบตเหตรวมกนระหวางหนวยงานของภาครฐและเอกชน องคกรภาคประชาชน เขามาสราง

ภมคมกนดานอบตเหต

2. การบงคบใชกฎหมายจราจรอยางมประสทธภาพ โดยใหตารวจ จบ ปรบ คม

ความประพฤต ผททาผดกฎหมาย เชน ไมสวมหมวกกนนอค ดดแปลงสภาพรถ เมาแลวขบ เปนตน

3. วศวกรรมทางถนน การปรบปรงแกไขใหสภาพถนนปลอดภย โดยศกษาสภาพ

การเกดอบตเหตในแตละครง วามสวนใดของถนนบาง ทาใหเกดอบตเหต เชน ถนนชารด เปนหลม

เปนบอ ทางโคงเยอะ ไมมปายบอกทาง ถนนลน เปนตน

2.3 แนวคดพฤตกรรมของผขบขยานพาหนะ

สานกงานคณะกรรมการการจดระบบการจราจรทางบก กองพฒนาระบบการจราจร

(จรพฒน โชตไกร, 2531, หนา 13) ไดรวบรวมพฤตกรรมของผขบขยานพาหนะไววา สมรรถภาพ

ของแตละคนมความแปรปรวนแตกตางกนขนอยกบ อาย ประสบการณ ความชานาญ ความแขงแรง

ของรางกาย เชน ดมของมนเมา กนยากดประสาท ทากจกรรมอนรวมกบการขบรถ หรอขบรถ

ตดตอกนเปนเวลานานหลายชวโมง และสภาพแวดลอมของทางทขบรถผานไป

การมองเหน (vision)

ความสามารถของตาคนปกต ในขณะอยกบทจะมองเหนภาพในลกษณะเปนกรวยจอกวาง

(peripheral) มขอบเขตทามม 120-160 องศา เมอมการเคลอนทขอบเขตของการมองเหนชดเจนจะ

ลดลง เชน ทความเรว 40 กโลเมตร/ชวโมง มมมการมองเหนไดชด 100 องศา ทความเรว 75

กโลเมตร/ชวโมง มมมการมองเหนไดชด 60 องศา และทความเรว 75 กโลเมตร/ชวโมง มมมการ

มองเหนไดชด 40 องศาสภาพการมอบเหนในเวลากลางคน ถามแสงสวางเขาตาเราจากรถทแลน

สวนทางมา หรอจากการสะทองของกระจกมาเขาตามเรา จะทาใหตามเกดการพรามวชวขณะ ตาม

ของมนษยจะตองใชเวลาปรบตวขยายหรอหดมานตา ถาผานจากทมดออกสทสวางใชเวลาประมาณ

3 วนาท และถาผานจากทสวางเขาทมด ใชเวลาประมาณ 6 วนาท

การไดยน (hearing)

19

ผขบขใชหฟงรวมกบตามอง เพอบอกทศทางของยาพาหนะคนอน ในขณะเปลยนทศทาง

หรอในขณะแซง แตคนหหนวกกสามารถขบรถไดอยางปลอดภยและมอบตเหตคอนขางตา เพราะ

จะเพมความระมดระวงตวสงขนกวาคนปกต ประเทศไทยอยในเขตรอน รถยนตสวนใหญจะตอง

ตดเครองปรบอากาศ ทาใหตองปดกระจกรถยนต ซงทาใหการไดยนของผขบขลดลงได และหากม

การทากจกรรมอน ๆ ในขณะขบรถทาใหประสทธภาพการไดยนลดลง ซงมผลตอความปลอดภย

ในขณะขบรถ

เวลาในการรบร และการตอบสนอง (perception and reaction time)

รางกายสามารถรบรไดจากทางตา ห และการสมผส สภาพการรบรจะถกสงไปยงสมอง

และสมองกจะสงการใหมอ และเทาทาหนาทตามทสมองกาหนดอกทอดหนง ระยะเวลาทตามเรม

มองเหนวตถและสมองสงการใหเทาเหยยบทเบรก และยกเทาไปเหยยบทเบรก ประกอบดวย

ระยะเวลาตาง ๆ ตามทฤษฎของ PIEW ดงน Perception time ระยะเวลาทมองเหนวตถชดเจนและ

รบทราบสถานการณ Intellection time ระยะเวลาทใชในการพจารณา วเคราะหใหทราบวาสงท

มองเหนคออะไรEmotion time ระยะเวลาทใชในการตดสนใจวาจะทาอยางไรตอไปกบสถานการณ

หรอสงทเหนนน Violation time ระยะเวลาทใชในการปฏบตการตามทสมองสงการในสภาพ

รางกายของคนปกต จะไมมอาการเมอยลาจากการขบรถนาน ไมดมของมนเมาหรอเสพยากด

ประสาท การตอบสนองของผขบขทถกกระตนโดยสภาพการจราจรนน ตามมาตรฐานของประเทศ

สหรฐอเมรกา (AASHTO) แนะนาใหใชเวลาประมาณ 2.5 วนาท แตถาสภาพรางกายของเราเกด

เหนอยลาจากการเดนทางไกล หรอพบปญหาทยากตอการตดสนใจ ระยะ เวลาในการตอบสนอง

อาจเพมเปน 4 วนาท องคประกอบทมผลตอการตอบสนองในการจราจรมดงน (จรพฒน โชตไกร,

2531)

1. สถานะของผขบข เชน อาย ประสบการณ และความชานาญ ไหวพรบ เพศ

2. สภาพของรางกาย เชน ความเมอยลา ความแขงแรง ดมของมนเมา กนยากระตนประสาท

ขาดความรบผดชอบในการควบคมตนเอง

3. สภาพแวดลอม เชน ความรอน ฝนตก ทศนวสย สภาพการจราจร ทวทศนขางทาง

4. ความรบเรง ทาใหเกดความประมาท ขาดความรอบคอบ ขบรถเรว

5. อารมณ เกดจากสภาพการจราจรทไมเปนระเบยบ ความรอนจด หรอจากคนขางเคยงทา

ใหเกดโมโห ขาดสตย งคด หรอคกคะนอง

6. ความกลวตอการถกจบ และตออบตเหตทเกดขน มผลใหขบรถชาลงเมอผานตารวจทาง

หลวง หรอในถนนทมรถบรรทกแลนสวนทางมามาก ทาใหเพมความระมดระวง

สรปไดวา พฤตกรรมของผขบขยานพาหนะของผใชถนนใชถนนจะมสมรรถนะทแตกตาง

กน ขนอยกบ อาย ประสบการณ ความชานาญในการขบรถ สภาพรางกายทแขงแรง ไมมโรคภยไข

เจบประจาตว ซงอาจแบงองคประกอบทมผลตอการตอบสนองในการจราจรมดงน

20

1. ความบกพรองของคน ในตวมนษยนนประกอบดวยกายกบจต ถาหากมความบกพรอง

สวนใดสวนหนงเกดขน กจะเปนสาเหตทจะทาใหเกดอบตเหตได

1.1 ความบกพรองทางกาย ไดแกความผดปกตของอวยวะตาง ๆ ของรางกาย เชน

สายตาสน ตาบอดส หตง มโรคประจาตว เชน โรคหวใจ โรคลมซก โรคเบาหวาน หรอโรคอน ๆ ท

ทาใหเกดการตอบสนองชากวาปกต ซงเปนสาเหตสาคญในการเกดอบตเหตทางจราจร

1.2 ความบกพรองทางจตแลอารมณ ผมอารมณขนมว, โกรธ, แคนเคองและ

ผดหวง จะแสดงออกทางการกระทา ตาง ๆ ทไมปลอดภย การเสพสารเสพตดชนดตาง ๆ จะทาใหม

การเปลยนแปลงทางรางกายและจตใจเชน การใชยากระตนเพอใหรางกายทางานไดนานกวาปกต

ไมงวง (ทานกาแฟ,กะทงแดง,M150) สามารถขบรถ ไดนานขนนน ทาใหสมองและรางกายเกดการ

กระตนอยเสมอ โดยไมไดรบการพกผอน เมอรางกายเกดทางานหนกอยตลอดเวลา กจะทาให

รางกายเกดอาการลา ประสทธภาพทางานลดลง ทาใหเกดประสาทหลอน คมคลง เกดการ

ตอบสนองทางรางกายชาลง นาไปสการเกดอบตเหตไดงาย

2. ความบกพรองของรถ สวนประกอบของรถเกดสภาพชารดทรดโทรม เชน ยางเกา

ระบบหามลอไมดเครองจกรกลไดมาตรฐานชารด เสอมสภาพ เปนตน

3. การขาดความร10 ความรเทาไมถงการณนน จะเปนอกสาเหตททาใหเกดอบตเหต เชน การ

ดดแปลงสภาพรถ ไมมความรเรองกฎหมายจราจร เปนตน

4. สภาพดน ฟา อากาศและสงแวดลอม10 ไดแก ฝนตก พายเขา ฟาผา น าทวม หมอกจด ควน

ไฟหนาทบ ถนนทชารด เปนสาเหตของการเกดอบตเหตขนาดใหญได

5. พฤตกรรมและนสยทไมปลอดภย9 การขบขดวยความคกคะนอง มนสยประมาท เลนเลอ

ขบขตามใจชอบ ขาดความตระหนกถงความปลอดภยของตนเองและผอน ขาดวนยจราจร เปนตน

2.4 แนวคดทฤษฎเกยวกบการมสวนรวมของชมชน

2.4.1 ความหมาย

การมสวนรวมของชมชนนนมนกวชาการหลายทานไดใหความหมายไวดงน

โคเฮนและอฟฮอฟ (Cohen and Uphoff. 1981 : 6) ไดใหความหมาย การมสวนรวมของชมชน

วา สมาชกของชมชนตองเขามามสวนเกยวของใน 4 มต ไดแก

1. การมสวนรวมการตดสนใจวาควรทาอะไรและทาอยางไร

2. การมสวนรวมเสยสละในการพฒนา รวมทงลงมอปฏบตตามทไดตดสนใจ

3. การมสวนรวมในการแบงปนผลประโยชนทเกดขนจากการดาเนนงาน

4. การมสวนรวมในการประเมนผลโครงการ

โดยสรางโอกาสใหสมาชกทกคนของชมชนไดเขามามสวนรวมชวยเหลอและเขามาม

อทธพลตอกระบวนการดาเนนกจกรรมในการพฒนา รวมถงไดรบผลประโยชนจากการพฒนา

21

นนอยางเสมอภาค องคการสหประชาชาต (United Nation. 1981 : 5) และ รเดอร (Reeder. 1974

: 39) ไดใหความหมายเจาะจงถงการมสวนรวม วาการมสวนรวมเปนการปะทะสงสรรคทางสงคม

ทงในลกษณะการมสวนรวมของปจเจกบคคล และการมสวนรวมของกลม

นอกจากน สชาดา จกรพสทธ (ออนไลน. 2547) ศกษาเรองชมชนกบการ มสวนรวม

จดการศกษา สรปไดวา การมสวนรวมของชมชน แบงไดออกเปน 2 ลกษณะ ไดแก

1. ลกษณะการมสวนรวมจากความเกยวของทางดานเหตผล โดยการเปดโอกาสให

สงคม องคกรตางๆ ในชมชน ประชาชนมบทบาทหลกตามสทธ หนาทในการเขามามสวนรวมใน

การดาเนนงาน ต งแตการคดรเรม การพจารณาตดสนใจ วางแผน การรวมปฏบตและการ

รบผดชอบในผลกระทบทเกดขน รวมทงสงเสรม ชกนา สนบสนนใหการดาเนนงานเกดผล

ประโยชนตอชมชนตามจดมงหมายทกาหนดดวยความสมครใจ

2. ลกษณะการมสวนรวมจากความเกยวของทางดานจตใจ เปนการมสวนรวมของชมชน ท

การเกยวของทางดานจตใจ อารมณ รวมทง คานยมของประชาชนเปนเครองชนาตนเองใหเขามาม

สวนรวม แสดงความคดรเรมสรางสรรค การกระทาใหบรรลวตถประสงคทกาหนดไว ทาใหผท

เขามามสวนรวม เกดความผกพน มความรสกรบผดชอบตอกจกรรมทดาเนนงานดวยความ

สมครใจ

Reeder (1963 : 39) กลาววา การมสวนรวมของประชาชน หมายถง การรวมกนในการ

ปะทะสงสรรคทางสงคม ซงรวมทงการมสวนรวมของปจเจกบคคลและการมสวนรวมเปนกลม

WHO / UNICEF (1978 : 4-8) ใหความหมายวา การมสวนรวมคอการทกลมของประชาชน

กอใหเกดการรวมตวทสามารถจะกระทาการตดสนใจใชทรพยากร และมความรบผดชอบใน

กจกรรมทกระทาในกลม

Peter Oakley and David Marsden (1991 : 17-20) กลาวถงความหมายของการมสวนรวม

ของประชาชนไปสมพนธกบเรองการสรางประชาธปไตยทางการเมอง หรอมฉะนนกเอาไป

เกยวพนกบกระบวนการเปลยนแปลงทางสงคม หรอการเตบโตตามคาวา “พฒนา” ชนา หรอทใช

กนบอยๆ คอ ในแงทรฐบาลจะเขาไปกบสภาพของการ “มสวนรวม” ทรฐบาลใช

ความหมายของการมสวนรวมอยางกวางๆ เชน การมสวนชวยเหลอโดยสมครใจ การให

ประชาชนเขารวมกบกระบวนการตดสนใจและกระบวนการดาเนนการของโครงการ ตลอดจนรวม

รบผลประโยชนจากโครงการเหลาน ลวนเปนขอความทดจะมความคลองตว ดเปนการปฏบตงานท

จรงจง ซงบงบอกวาโครงการหรอแผนงานนน การมสวนรวมจะมการกาหนดวตถประสงคและ

ขนตอนการดาเนนงานอยางไร สาหรบความหมายของการมสวนรวมทระบคอนขางเฉพาะเจาะจง

เชน การทจะใหประชาชนมทงสทธและหนาททจะเขารวมแกปญหาของเขา ใหเขาเปนผมความรเรม

และมงใชความพยายามและความเปนตวของตวเองเขาดาเนนการและความคมทรพยากรและระเบยบ

ในสถาบนตางๆ เพอแกปญหาเหลาน กเปนการแสดงถงความหมายทบอกถงสภาพการมสวนรวมท

22

เนนใหกลมรวมดาเนนการ และมจดสาคญทจะใหการมสวนรวมนนเปนการปฏบตอยางแขงขน มใช

เปนไปอยางเฉยเมยหรอมสวนรวมพอเปนพธเทานน

ยวฒน วฒเมธ (2526 : 20) กลาววา การมสวนรวม หมายถง การเปดโอกาสใหประชาชน

ไดมสวนรวมในการคดรเรม การพจารณาตดสนใจ การรวมปฏบตและรวมรบผดชอบในเรองตางๆ

อนมผลกระทบถงตวประชาชน

นรนดร จงวฒเวศย (2527 : 183) กลาววา การมสวนรวม หมายถง การเกยวของทางดานจตใจ

และอารมณ (Mental and Emotional involvement) ของบคคลหนงในสถานการณกลม (Group

situation) ซงผลของการเกยวของดงกลาวเปนเหตเราใจใหกระทาการให (Contribution) บรรล

จดมงหมายของกลมนน กบทงทาใหเกดความรสกรวมรบผดชอบกบกลมดงกลาวดวย

ทวทอง หงษววฒน (2527 : 2) ใหคาจากดความของการมสวนรวมของประชาชนวาหมายถง

การทประชาชนหรอชมชนพฒนาขดความสามารถของตนเองในการจดการและควบคม การใชและ

กระจายทรพยากร และปจจยการผลตทมอยในสงคม เพอประโยชนตอการดารงชพทางเศรษฐกจ

และสงคม ตามความจาเปนอยางสมศกดศรในฐานะสมาชกสงคม

ไพรตน เตชะรนทร (2527 : 6) กลาววา การมสวนรวมของประชาชน หมายถง

กระบวนการทรฐบาลทาการสงเสรม ชกนา สนบสนน การสรางโอกาสใหประชาชนในชมชนทง

รปแบบสวนบคคล กลมชนสมาคม มลนธ และองคการอาสาสมครรปแบบตางๆ ใหเขามามสวน

รวมในการดาเนนงานเรองใดเรองหนงหรอหลายเรองรวมกน

ปรชญา เวสารชช (2528 : 5) ใหความหมายของการมสวนรวมของประชาชนวาหมายถง

การทประชาชนเขามาเกยวของ โดยการใชความพยายามหรอใชทรพยากรบางอยางสวนตน ใน

กจกรรมซงมงสการพฒนาของชมชน

สญญา สญญาววฒน (2528 : 288) ใหความหมายของการมสวนรวมของประชาชนวา

หมายถง พฤตกรรมอนกอรปดวยการรวมและสมยอมตามพฤตกรรมทคาดหวงของกลมทางการและ

ไมใชทางการ หรอในความหมายกคอ การทประชาชนกอใหเกดสงตางๆ รวมกนนนเอง

สรปไดวา การมสวนรวม ของประชาชน หมายถง กระบวนการของประชาชนในรปแบบ

ตางๆ ไมวาจะเปนการรวมคดรวมปฏบตรวมรบผดชอบโดยกระทาเพอประโยชนของตนหรอของ

กลมซงแสดงออกผานกลม หรอผานกระบวนการการมสวนรวม ซงประกอบไปดวย 4 อยาง คอ

1. การมสวนรวมในการคดและระดมปญหา

2. การมสวนรวมในการวางแผนนโยบายหรอกาหนดแผนงาน

3. การมสวนรวมในการตดสนใจ

4. การมสวนรวมในการควบคมตดตามและประเมนผล

23

2.4.2 เงอนไขและปจจยทมผลตอการมสวนรวม

การทชมชนจะตดสนใจเขามามสวนรวมกนในงานยตธรรมชมชน และรวมรบผดชอบ

ในโครงการหรอกจกรรมตาง ๆ ทงระบบนน ขนอยกบเงอนไขและปจจยหลายประการ ทงปจจย

สวนบคคล ปจจยทางเศรษฐกจและสงคม ซงเปนคณลกษณะภายในของบคคล ซงเปนการรบร

ขอมลทเกดขนจากภายนอก ดงมผใหความเหนไว ดงตอไปน

Cohen and Uphoff (1877 : 17-19) เสนอวาบคคล 4 ฝายมสวนสาคญในการมสวนรวม

ในโครงการพฒนาสงแวดลอมชนบท ประกอบดวย ประชาชนในทองถน ผนาทองถน เจาหนาท

ของรฐ และบคคลภายนอก สาหรบการมสวนรวมของประชาชนนนยงมปจจยหลายปจจยทมสวน

รวมเกยวของ ไดแก

1. อายและเพศ

2. สถานภาพในครอบครว

3. ระดบการศกษา

4. สถานภาพทางสงคม เชน ชนทางสงคม ศาสนา

5. อาชพ

6. รายไดและทรพยสน

7. ระยะเวลาในทองถน และระยะเวลาทอยในโครงการ

8. ทดนถอครองและสถานภาพแรงงาน

ทดดาว บญปาล (2530 : 27) กลาวไววา การมสวนรวมทางสงคมของชมชนของบคคล

นน มปจจยทเกยวของ คอ สถานภาพทางสงคม สถานภาพทางเศรษฐกจ สถานภาพทางอาชพ

และทอยอาศย โดยบคคลทมสถานภาพทางสงคมและเศรษฐกจตกตา จะเขารวมกจกรรมตาง ๆ

ของชมชนนอยกวาบคคลทมสถานภาพทางสงคมและเศรษฐกจสง นอกจากนนแลวไดมการแหลง

อานาจและการตดสนใจในการเขารวมกจกรรมตาง ๆ ของชมชน 13 ตวแปร ซงจากการศกษา

แสดงใหเหนวา ความรความเชยวชาญเฉพาะดาน คอ ดานการศกษา และการเงนเปนสงหนงท

แสดงถงสถานภาพทางสงคม แหลงอานาจทงสองชนดน ถาผใดไดครอบครองหรอมไว กจะเปนผ

ทมบทบาทสงในชมชน โดยเฉพาะในการมสวนรวมในการดาเนนกจกรรมตาง ๆ ของชมชน

นอกจากฐานะทางเศรษฐกจและระดบการศกษาแลว คณลกษณะทางสงคม ไมวาจะ

เปนความเชอ คานยม ตลอดจนนสย ประเพณในชมชน กอาจมผลตอการมสวนรวมของชมชน

เชนเดยวกน

ขนตอนของการมสวนรวมของประชาชน

Cohen and Uphoff (1980) กลาวถงขนตอนของการมสวนรวมของประชาชนวามดงน

1. การมสวนรวมในการวเคราะหปญหา (Analysis)

2. การมสวนรวมในการเลอกวธการแกไขปญหา (Decision Making)

24

3. การมสวนรวมในการดาเนนการแกไขปญหา (Implementation)

4. การมสวนรวมรบผลประโยชนจากโครงการ (Benefits)

5. การมสวนรวมในการประเมนผล (Evaluation)

ทศนย ไทยาภรมย (2526) ไดแบงขนตอนการมสวนรวมของประชาชนเปน 4 ขนตอน

ดงน

1. รวมคด : สภาพปญหาทมอย และสาเหตปญหา

2. รวมวางแผน : วเคราะหสาเหต จดลาดบความสาคญของปญหาพจารณาทางเลอก

3. รวมดาเนนการ : ดาเนนงานตามโครงการและแผนกาหนดโครงการและแผนงาน

4. รวมตดตามประเมนผล : ประเมนผลความสาเรจหรอลมเหลวเปนระยะๆ และแกไข

2.4.3 แนวทางการจดการการมสวนรวมของประชาชน

สมลกษณา ไชยเสรฐ (2549 : 142-149) ไดแบงแนวทางการจดการการมสวนรวมของ

ประชาชนเปน 3 ดานหลก คอ ดานประชาชน (Pubblic) ดานการมสวนรวม (Participation)

และดานภาครฐ โดยการมสวนรวม (Participation) มวตถประสงคหลกเพอใหประชาชนทเปน

บคคลหรอคณะบคคลเขามามสวนรวมในขนตอนตางๆ ในการดาเนนการพฒนา ชวยเหลอ

สนบสนนทาประโยชนในเรองตางๆ หรอกจกรรมตางๆ ต งแตรวมคด รวมตดสนใจ รวม

ดาเนนการ รวมรบผลประโยชน และรวมประเมนผล เพอใหเกดการยอมรบ และกอใหเกด

ผลประโยชนสงสดกนทกฝาย ดงน

1. การรบร (Perception)

ตองสรางสานกใหทงภาครฐและประชาชน มความตระหนก การรบร การยอมรบใน

สทธหนาทและสวนรวมของทกกลมทกฝาย โดยภาครฐนน เจาหนาทของรฐจะตองสรางสานกใหม

วากจการทตนรบผดชอบไมใช “รฐกจ” หรอ “กจการของรฐ” ทตนเทานน มสทธตดสนใจ แตเปน

สาธารณกจทสาธารณชนชอบทจะมสวนรวมในการคด รวมกระทาหรอตรวจสอบ หากเจาหนาท

ของรฐไมปรบทศนคตใหไดเชนน กจะตองเผชญกบสภาวะทอาจเกดขอขดแยงกบประชาชนกลมท

ตองการมสวนรวมได สวนภาคประชาชน การตระหนก การรบรและยอมรบในสทธและหนาท

ตลอดจนการมสวนรวมนน ตองเขาใจวาตนและผอน ตางกมสทธหนาทและสวนรวมเสมอกนตาม

หลกการเทาเทยมกน ดงน นผทเกยวของทกฝายตองยอมรบการ “รอมชอม” และ “ประสาน

ประโยชน” มฉะนนความแตกตางในผลประโยชนและจดยน จะนาไปสความขดแยงและความ

รนแรงในทสด

2. ทศนคต (Attitude)

ตองสรางความเขาใจและปรบทศนคตของบคลากรภาครฐและภาคประชาชนทงสอง

ฝาย ใหมทศนคตทดตอการมสวนรวมของประชาชน กลาวคอ ภาครฐจะตองเหนการมสวนรวม

ของประชาชนเปนเรองทตองสงเสรมเพอประโยชนหลายประการ อาท เพอการไดขอมล

25

ขอเทจจรงและความคดทหลากหลาย รวมทงบคลากรภาครฐผรบผดชอบดานการมสวนรวม จะตอง

มทศนคตทดตอประชาชนและตอกระบวนการมสวนรวม มการปรบปรงบทบาทและคานยม

ตลอดจนตองมความอดทนในการทางานกบประชาชน เพราะการมสวนรวมตองใชระยะเวลา

ยาวนาน ตองทาอยางตอเนอง และมความจรงใจตอประชาชน ในขณะเดยวกนภาคประชาชนเองก

ควรมทาททเขาใจความสาคญของการมสวนรวมของประชาชน และจะตองมทศนคตทดตอ

กระบวนการมสวนรวมและตอเจาหนาทเชนเดยวกน กอใหเกดความสมพนธอนดระหวาง

ประชาชนและเจาหนาท ทาใหเกดความไววางใจซงกนและกนมากขน สงผลใหกจกรรมการม

สวนรวมบรรลเปาหมายไดอยางมประสทธภาพ ดงนน หากทงสองฝายตางมทศนคตทดตอการม

สวนรวมและตอกนแลว ความรวมมอ “ประชารฐ” กจะพฒนาไดดยงขน

3. การเปนตวแทน (Representation)

การสรรหาและคดเลอกตวแทน จะตองคานงถงประชาชนทกกลม ทกฝาย เพอให

ประชาชนกลมตาง ๆ ทหลากหลายทกกลมน นมตวแทนเขาไปรวมดวย จะได ประสาน

ผลประโยชนกนจนลงตวและเกดความเปนธรรมขน รวมทงควรคานงถงคณสมบตของตวแทนท

ตองการดวย โดยพจารณาจากคณสมบตในดานตาง ๆ เชน ทกษะและความสามารถทเกอหนนกน

ความสอดคลองของเทคโนโลย วตถประสงค คานยม และวฒนธรรมองคกร การตอบสนองซงกน

และกน ความรบผดชอบ ความมนคงดานการเงน ความสามารถในการสรางความเชอมน เปนตน

นอกจากน กลมทเปนตวแทนจะตองมความนาเชอถอจากลมทงหลายหรอ ผมสวนไดเสย และ

มปจจยทสาคญอกประการหนงทตองตระหนกถง คอสมาชกทเปนตวแทนตองมความรสกทจะตอง

อาศยซงกนและกน

4. ความเชอมนและไววางใจ (Trust)

การมสวนรวมนน ตองสรางใหสมาชกมความเขาใจและมความจรงใจในการเขารวม

สงทจะไดตามมาคอความเชอมนและไววางใจ (Trust) ในองคกร โดยการสรางความเชอมนและ

ไววางใจกนนน ตองแสดงใหเหนอยางชดเจน กาหนดใหเปนรปธรรมและเปนวฒนธรรมของ

องคกร ซงการสรางความเชอถอ ศรทธา ความไววางใจกนและกน เปนเงอนไขสาคญทจะทาให

กระบวนการมสวนรวมประสบความสาเรจหรอลมเหลว การสรางความเชอถอไววางใจอาจทาไดคอ

การแลกเปลยนขอมลขาวสาร การดาเนนกจกรรมการมสวนรวมอยางตอเนอง และนาเสนอขอมล

ขอเทจจรงอยางตรงไปตรงมาครบถวน รวมทงตองมการตดตอระหวางสมาชกอยางสมาเสมอบอยครง

และทาอยางตงใจทงทเปนทางการและไมเปนทางการภายในองคกร ซงเปนสงทจะทาใหเกด

ความสาเรจในการสราง และดารงไวซงความเชอมนและความไววางใจการรวมมอซงกนและกน

5. การแลกเปลยนขอมลขาวสาร (Information-sharing)

สรางกลไกเพอการแลกเปลยนขอมลขาวสาร เนองจากการมสวนรวมเปนกระบวนการ

ททาใหขอมลขาวสาร ทงดานทเปนขอเทจจรงและดานทเปนความคด ความรสก ความคาดหวง ได

26

ถกแสดงออกมาอยางหลากหลายลมลกและสมบรณครบถวนมากขน ซงจะทาใหการวนจฉยปญหา

และการเสนอทางเลอกในการแกไขปญหามหลากหลาย และตรงกบความตองการมากขน ผลท

ตามมาคอทาใหการตดสนใจในการกาหนดนโยบาย และการวางแผนดาเนนไปไดอยางรอบร

รอบคอบและรอบดานยงขน โดยการทประชาชนจะมสวนรวมไดอยางมประสทธภาพนน จาเปนท

จะตองมความร และมขอมลขาวสารเพยงพอ ในนโยบายทตนตองการมสวนรวม ขอมลขาวสาร

เหลานสวนใหญแลวมกจะเปนของหนวยงานทเปนผรเรมนโยบาย บางสวนเกดจากการศกษาของ

นกวชาการและองคกรพฒนาเอกชน ดงนนประชาชนทสนใจการมสวนรวมกบนโยบายใดอาจไป

ขอความรวมมอและขอมลจากบคคลและองคกรเหลานน

6. ฉนทามต (Consensus)

การมสวนรวมเปนการสรางฉนทามต โดยการใหประชาชนและผทเกยวของทกภาค

สวนเขารวม ในการหาวธแกไขปญหาทยงยากซบซอนรวมกน หาทางออกสาหรบการแกไขปญหา

ตาง ๆ ในทางสนต เปนทยอมรบหรอเปนฉนทามตของประชาสงคม ซงทกคนยนยอมเหนพอง

ตองกนในทก ๆ ขนตอนของกระบวนการมสวนรวม โดยเสาหลกของการมสวนรวมทดกคอการท

ประชาชนสามารถทจะรวมมอกน ลดความขดแยง สรางขอตกลงทมนคงยนยาว การยอมรบ

ระหวางกลม และหาขอสรปรวมกนไดทกฝาย แมวาอาจจะมความเหนทแตกตางกนกตาม กตอง

สามารถทจะปรบความเหนทตางกน โดยการเจรจาหาขอยตททกฝายยอมรบกนไดอยางสนตวธ

เพอนาไปสขอสรปทเหนพองหรอฉนทามตรวมกนไดทกฝาย

7. การมปฏสมพนธ (Interaction)

องคกรการมสวนรวมตองสรางใหเกดการมปฏสมพนธระหวางกนในองคกร คอ

จะตองจด กจกรรมททาใหมการพบปะ พดคย แลกเปลยนขอมลขาวสาร ความคดเหนของกนและ

กนเปนการสอสารแบบ 2 ทาง (Two Ways Communication) กอใหเกดความสมพนธทดระหวางกน

ซงจะนาไปสการลดอคตทมตอกนและเกดความเขาใจทดขนระหวาง ผทเขารวม สงเหลานนบวา

เปนกลไกทจะชวยปองกนความขดแยง ทอาจจะเกดขนหรอกรณทมความขดแยงเกดขนแลวกจะ

เปนกลไก ทชวยบรรเทาความขดแยงใหลดระดบความรนแรงลงได ซงการมปฏสมพนธใน

กระบวนการการมสวนรวมของประชาชนก เพอทจะใหเกดการตดสนใจทดขนและรบการ

สนบสนนจากสาธารณชน ซงเปาหมายของกระบวนการมสวนรวมของประชาชนกคอ การให

ขอมลตอสาธารณชน และใหสาธารณชนแสดงความคดเหนตอโครงการทนาเสนอหรอนโยบายรฐ

รวมทงมสวนรวมในการแกปญหาเพอหาทางออกทดทสด ตลอดจนสรางความสมพนธทดสาหรบ

ทก ๆ คน

8. ความประสงคหรอความมงหมาย (Purpose)

ตองกาหนดความประสงคหรอความมงหมายในการมสวนรวมไวอยางชดเจนวาเปนไป

เพออะไร ผเขารวมจะไดตดสนใจถกวา ควรเขารวมหรอไม การมความมงหมายทตองการบรรล

27

ชดเจน จะนาทางใหสมาชกผเขารวมไดเขาใจตรงกนและเดนไปในทศทางเดยวกน ซงจะสะทอนให

เหนความเปนเอกภาพทางความคดเหน เอกภาพในการดาเนนกจกรรม และความเขมแขงของ

องคกร นอกจากน การมสวนรวมตองมกจกรรมเปาหมาย ในการใหประชาชนเขามสวนรวมตอง

ระบลกษณะของกจกรรมวา มรปแบบและลกษณะอยางไร เพอทประชาชนจะไดตดสนใจวา ควร

เขารวมหรอไม รวมทงขนตอนของกจกรรมจะตองระบวาในกจกรรมแตละอยางมกขนตอน และ

ประชาชนสามารถเขารวมในขนตอนใดบาง

9. การประเมนผล (Appraisal)

ตองมระบบการประเมนผล เนองจากการประเมนผลเปนขนตอนหนงในกระบวนการม

สวนรวม และถอเปนเครองมอสาคญอยางหนงของผบรหารในการบรหารทรพยากรบคคลใหเกด

ประโยชนสงสด องคกรใดทมการประเมนผลการปฏบตงานทเปนธรรม โปรงใส และขจดทศนคต

สวนตวออกไดมากทสด ถอวาองคกรนนใชเครองมอนอยางไดผลและเกดประโยชน ในทานอง

เดยวกนการประเมนผลการปฏบตงานของบคลากรในองคกร ยอมสงผลถงประสทธภาพและ

ประสทธผลขององคกรไดเชนเดยวกน ซงผลของกระบวนการประเมนผลกจะกลายเปนปจจยนาเขา

ในกระบวนการมสวนรวมในขนตอนการวางแผน เพอนาปญหาอปสรรคทเกดขนในทางปฏบตมา

ปรบปรงแกไขและพฒนาผลการดาเนนงานใหมประสทธภาพยงขน ดงนนการมสวนรวมของ

ประชาชนในการประเมนผลงาน (Performance Appraisal) จงตองเรมตงแตการเขารวมควบคม รวม

ตดตาม รวมประเมนผล รวมบารงรกษาโครงการและกจกรรมทจดทาไวทงโดยเอกชนและรฐบาล

ใหใชประโยชนไดตลอดไป

10. ความโปรงใส (Transparency)

ปรบปรงกลไกการทางานขององคกรการมสวนรวมใหมความโปรงใส เนองจากการม

สวนรวมนน เปนกระบวนการททาใหประชาชนมโอกาสตรวจสอบการใชดลยพนจ สาหรบการ

ตดสนใจของรฐบาลและหนวยงานของรฐ ซงจะกอใหเกดความโปรงใสในการดาเนนการ ลดการ

ทจรตและขอผดพลาดของนโยบาย แผน โครงการลงได โดยการสรางความไววางใจซงกนและกน

ของคนในองคกร ซงความโปรงใสเปนองคประกอบหนงของการบรหารกจการบานเมองทด

ประกอบดวย ความไววางใจ การเปดเผยขอมล การเขาถงขอมล และกระบวนการตรวจสอบ

11. ความเปนอสระ (Independence)

องคกรการมสวนรวมจะตองมความเปนประชาธปไตย โดยการใหเกยรต ยอมรบความ

คดเหนของกนและกน สมาชกทกคนในองคกรมอสระทางความคด การทสมาชกมสวนรวมในการ

เสนอความคดเหนและตดสนใจ จะเปนปจจยใหเกดความรสกรบผดชอบรวมกน ซงหลกการและ

เงอนไขสาคญของการมสวนรวมประการหนงคอ ความเปนอสระ หรอความสมครใจทจะเขารวม

หรอไมเขารวม การบงคบไมวาจะอยในรปแบบของการคกคาม การระดม และการวาจาง ไมถอวาเปน

การมสวนรวม

28

12. กาวไปขางหนาอยางตอเนอง (Onward-doing)

องคกรการมสวนรวม ตองเปดโอกาสประชาชนเขามามสวนรวมอยางตอเนอง

สมาเสมอ เนองจากการมสวนรวมของประชาชน ทาใหเกดประสบการณ การเรยนรใหม ความคด

ใหมททาทายอยางตอเนอง ดงนน เพอใหเกดการมสวนรวมของภาคประชาชนทกาวไปขางหนา

อยางตอเนอง ภาครฐจะตองเตรยมประชาชนใหมความพรอมและเหนประโยชนของการมสวนรวม

ดวยการใหความร และการสรางความเขาใจในบทบาทของการมสวนรวมภาคประชาชน รวมทงม

การพดคยแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกนอยางตอเนอง โดยความสมพนธระหวางสมาชกจะ

เปนตวกาหนดทสาคญ ทจะทาใหการมสวนรวมของประชาชนเปนไปอยางตอเนองสมาเสมอ และ

การมสวนรวมของประชาชนอยางตอเนอง จะเปนปจจยสาคญทจะบงบอกถงความเขมแขงของการ

มสวนรวม รวมทงจะทาใหเกดความมนใจไดวา การเปลยนแปลงจะเปนไปในทศทางทพงปรารถนา

กอใหเกดประโยชนสงสดตอชมชนและสงคม

13. เครอขาย (Network)

สงเสรมใหมการผนกกาลงรวมกนของท งภาครฐ และภาคประชาชนในลกษณะ

เครอขายคอ การทจะตองมาทาความเขาใจกน มาผนกกาลงกนเปนหนงเดยวทสาคญตองเปนไปเพอ

สรางผลประโยชนในเชงการทางานรวมในรปกจกรรม โครงการ แผนงาน ทจะตองอาศยความ

รวมมอกน ตองผนกกาลงขอความรวมมอ หรออาศยการทากจกรรมรวมมอกนหลายองคกร ซง

เครอขายความรวมมอจะตองเกดขนจากวธคดของสมาชก ผบรหาร และบคคลในชมชนเปนหลก

โดยเครอขายความรวมมอนน จาเปนตองใหมตวแทนของประชาชนมาพบปะพดคยเพอกอตวและ

กลาวถงวตถประสงครวมกน ดงนน เครอขายการมสวนรวมจงเปนกระบวนการเชอมโยงสมาชกใน

กลมหรอเชอมโยงองคกรการมสวนรวมกบสมาชก ประชาชน และกลม / องคกรตาง ๆ ในชมชน

เขาดวยกน โดยมรปแบบความสมพนธการมสวนรวมในแนวราบขององคการการมสวนรวมและ

ชมชน รวมทงเปนกระบวนการสงเสรมสนบสนนประชาชนใหสามารถพฒนาชมชนของตนเอง

โดยอาศยเครอขายการมสวนรวมในการทางานของคนในชมชน เพอรวมกนแกไขปญหาของคน

และปญหาสวนรวมในชมชน ซงการดาเนนงานของเครอขายจะนาไปสการพฒนาการมสวนรวมท

ย งยนไดในทสด

2.5 แนวคดเกยวกบการจดการ ‘จดเสยง’ ทางถนนในชมชน

จดเสยง หรอ จดเสยงอนตราย คอ ตาแหนงทเกดอบตเหตบอยครงมความสญเสยจาก

อบตเหตสง จะสงเกตจดเสยงไดจากราวกนอนตรายจะเหนรองรอยการชนนบครงไมถวนจะเหน

ไดวาถนนกวางวงไดเรวมทางแยกไฟแดงขนาดใหญซอนตวอยในหลม เมอขบมาจะมองไมเหนวาม

แยกไฟแดงอยขางหนา หรอสแยกวดใจ ซงเปนบรเวณทเกดอบตเหตบอยครงในชมชนนอกจากจะ

29

ไมรวาใครควรจะไดไปกอนเพราะไมรวาทางไหนทางเอกทางไหนทางโทยงมองไมเหนวาอกทางม

รถวงสวนมาหรอไม หรอทางโคงหกศอกในชมชน ซงมกจะมรถวงหลดโคงไปชนตนไม

2.5.1 การจดการหวงโซอบตเหต

ในประเทศทถนนพฒนาไปไกลแลวอยางประเทศออสเตรเลย พบวา อบตเหตไมไดเกดจาก

ดวง หรอความโชครายตามทเรามกไดยนกน แตมาจาก 3 ปจจยทเกยวเนองกน ซงรวมกนทาใหเกด

หวงโซของเหตการณซงนาไปสอบตเหต ไดแก

1. ปจจยจากคน (ประมาณ 95 ครงในการชน 100 ครง)

2. ปจจยจากสงแวดลอมบนถนน (ประมาณ 28 ครงในการชน 100 ครง)

3. ปจจยจากรถ (ประมาณ 8 ครง ในการชน 100 ครง)

คน(95%)

ถนนและสงแวดลอม

(28%)

รถ(8%) อบตเหตเกดจาก 3 ปจจยเกยวเนองกน

ตวอยางหวงโซอบตเหต

แดงเมาขบรถเรว+เขาโคงหกศอกในชวงฝนตกถนนลน+ลอรถดอกยางสกหรอมาก ผลคอ

แดงหลดโคงและชนเสาไฟฟาขางทาง เสยชวต

67% 24%

4%

30

ถาลองเปรยบเทยบระหวางถนนในบานเราและในประเทศออสเตรเลย คงไมนาจะเปนไป

ไดทถนนในบานเราจะปลอดภยมากกวา ดงนน ปจจยจากสงแวดลอมบนถนน คงเกยวเนองมากกวา

28 ครงในการชน 100 ครง

ดงนน ถาเราพยายามตดหวงโซอบตเหตดวยการปรบปรงถนนใหปลอดภย ความเสยงทจะ

เกดอบตเหตกจะลดลงดวยหรออยางนอยกลดความรนแรงลงไดอยางแนนอน เชน ตดตงราวกน

อนตรายบรเวณทางโคง และตดตงหลกนาโคงใหมองเหนทางโคงอยางชดเจน

มารวมกนทาบญ โดยการปรบปรงจดเสยงอนตรายเพอตดหวงโซอบตเหตกนเถอะไมตอง

ลงทนมากกชวยชวตคนได

2.5.2 ขนตอนในการจดการจดเสยงอนตราย

ขนตอนในการจดการจดเสยงอนตรายประกอบไปดวยขนตอนหลกงายๆ 4 ขนตอน ซง

สามารถทาไดโดยคนในชมชนไดแก การคนหา การวเคราะห การปรบปรง และการเฝาระวงตดตาม

ผล คนหา วเคราะห ปรบปรง ประเมนผลตดตามผลเฝาระวง

1. การคนหาจดเสยงอนตราย เปนการระบตาแหนงจดเสยงอนตรายทตองการทาการ

ปรบปรงแกไข

2. การวเคราะหจดเสยงอนตราย เปนการคนหาปจจยททาใหเกดอบตเหต เพอทาแผนการ

ปรบปรงจดเสยงอนตราย

3. การปรบปรงจดเสยงอนตราย เปนขนตอนทชมชนชวยกนลงมอปรบปรงจดเสยง

อนตรายตามแผนทไดวางไว

4. การเฝาระวงตดตามผล หลงจากทาการปรบปรงแกไข ตองมการตดตามผลการ

ดาเนนงาน โดย

• ตดตามสถตอบตเหตบรเวณจดเสยงทไดรบการปรบปรง

• กาหนดแผนปฏบตการจดเสยงเขาสแผนประจาปของชมชน

• เฝาระวงจดเสยงบรเวณใหมทเกดขนในชมชน

ฝนตกโคง

อนตราย

เมาขบรถซง รถดอกยางสก

หรอ ตายคาท

31

2.5.3 การคนหาจดเสยงอนตราย

ชมชนสามารถคนหาจดเสยงไดโดยการรวมกนสรางแผนทจดเสยงจากแผนทชมชนโดย

สามารถทาตามขนตอนดงน

1. แผนทชมชน

แกนนารวมกนสรางแผนทชมชนขนาด A0 (841 x 1189 มลลเมตร หรอประมาณ 1

ตารางเมตร) โดยอาจขยายแผนททมอยเดม หรอชวยกนเขยนขนใหม แผนทควรประกอบดวย ถนน

และสถานทสาคญ เชน วด โรงเรยน ททาการผใหญบานหนองน า และบานสมาชกในชมชนสง

สาคญคอ การทแกนนาสามารถอธบายแผนทชมชนใหแกเพอนสมาชก เพอใหสามารถคนหา

ตาแหนงตางๆ ในแผนทไดถกตอง อาจทดสอบดวยการใหสมาชกคนหาตาแหนงสถานทสาคญ

ตางๆ ตาแหนงทจดเวทหมบาน ตาแหนงปากทางเขาออกหมบาน ตาแหนงบานของเพอนสมาชก

เปนตน

2. สรางแผนทจดเสยง

เมอไดทาความเขาใจแผนทรวมกนแลว สมาชกในชมชนสามารถรวมกนสรางแผนทจด

เสยง โดยชวยกนระบตาแหนงจดเกดอบตเหตในรอบ 3 ปตอไปน ลงบนแผนทเปลา ตาแหนงทม

ผเสยชวต ตาแหนงทมผบาดเจบสาหส ตาแหนงทมผบาดเจบเลกนอย (ทายาหมองยาแดง) และจด

ฮยาร (บรเวณทมประสบการณการเกอบเกดอบตเหต เกอบลม เกอบชน) โดยการกาหนดตาแหนง

อาจใชสตกเกอรหลากสหรอเขมหมดตดลงบนแผนท โดยอาจกาหนดให

สแดง แทนจดเกดอบตเหตทมผเสยชวต

สเขยว แทนจดเกดอบตเหตทมผบาดเจบสาหส

สเหลอง แทนจดเกดอบตเหตทมบาดเจบเลกนอย และจดฮยาร(จดทเกดเหตการณเสยงใน

การเกดอบตเหต เกอบเกดอบตเหต)

3. คดเลอกจดเสยงเพอปรบปรงแกไข

เมอไดแผนทจดเสยงทเกดจากการกระจกตวของสดงแสดงในรป ชมชนสามารถรวมกน

คดเลอกบรเวณทตองการทาการปรบปรงแกไขกอนหลง และยงสามารถใชแผนทจดเสยงตดในท

เหนไดชด ใหเปนเครองเตอนใจคนในชมชนถงจดเสยงอนตรายในชมชนทไดรวมกนคนหาและเฝา

ระวงจดเสยงใหมๆ ทจะเกดขนในชมชน

2.5.4 การวเคราะหจดเสยงอนตราย

ชมชนรวมกนวเคราะหจดเสยงทคดเลอกไว โดย

• คนหารปแบบอบตเหตทเกดขนบอยๆ

• สรปปจจยทเกยวของ โดยเนนปญหาดานถนนและสงแวดลอมเพอทาการปรบปรง

• วางแผนปฏบตการ

32

1. การคนหารปแบบอบตเหตทเกดขนบอยๆ

หาขอมลลกษณะอบตเหตบรเวณจดเสยงทตองการทาการแกไข จากการระดมความ

คดเหน ชวยกนตอบคาถามงายๆ เพอทาความเขาใจรวมกนถงลกษณะของอบตเหตบรเวณจดเสยง

อนตราย เชน ใคร เมอใด ทไหน อยางไรทาไม

2. สรปปจจยทเกยวของ

จากการตอบคาถามวา ทาไมจงเกดอบตเหต จะสามารถชวยกนสรปไดวา อบตเหตท

เกดบอยๆ มาจากปจจยใดบาง (จากคน จากรถ จากถนนและสงแวดลอม) แตละปจจยมสวนทาให

เกดอบตเหตมากนอยเพยงใด ขอมลเหลานสามารถนาไปหาแนวทางปรบปรงและปองกนอบตเหต

ตวอยาง กรณจดเสยงบรเวณทางแยกในหมบานซงมกมการชนกนททางแยกในเวลา

กลางคนพบวา

• ปจจยจากคน เกดจากเดกวยรนในหมบานขรถเรว ไมชะลอรถเมอถงทางแยก

ชอบซง เมาสรา ชอบเอาสงของขนาดใหญวางในตะแกรงหนารถบงไฟหนารถ

• ปจจยจากรถ พบวา รถจกรยานยนตไฟเสย รถอแตกไมมไฟทาย รถอนมองไม

เหน

• ปจจยจากถนน พบวา ผขบขไมทราบวาขางหนาเปนทางแยก บรเวณทางแยกมด

ไมมไฟฟาสองสวาง มองไมเหนรถทมาอกทาง

ขอสงเกต โดยมากชมชนจะสามารถตอบคาถามจากปจจยของคนไดอยางงายดาย

เพราะเรามกโทษวาอบตเหตเกดจากคน บางครงกวาเกดจากดวงของแตละคนทงทจรงๆ แลว ปจจย

จากถนนกมสวนททาใหเกดอบตเหต แตเรามกไมโทษถนน เรามกจะไมสงเกตเหนและมองขาม

จดเสยง ทไหน

ใคร

ทาไม

อยางไร

เมอใด

เพศ วย อาชพ เปนคนพนท ความรนแรง เจบ ตาย

เวลาไหน วนไหน เดอนไหน ฝนตก มด สวาง

สถานทเกดการชน ทางโคง ทางตรง สแยก

ลกษณะการชน ชนประสานงา ชนดานหลง เบยดกน

สาเหตการชน ปจจยจาก คน รถ ถนนทบกพรอง

33

ปจจยจากถนนไป ถนนสามารถปรบปรงใหปลอดภยขนไดโดยคนในชมชนเอง ดงนน มาคนหา

ปจจยจากถนนและสงแวดลอมและปรบปรงใหปลอดภยกนเถอะ

3. วางแผนปฏบตการ

เมอทราบสภาพปญหาทมาจากปจจยจากถนนและสงแวดลอม ขนตอนตอไปคอการ

วเคราะหหาทางแกไข โดยมแนวทางการจดการปญหากวางๆ งายๆ 2 แนวทางไดแก

• กาจดปญหาใหหมดไป เชน เคลอนยายวตถอนตรายออกจากทางโคงตดสาง

ตนไม

• หากไมสามารถกาจดปญหาใหหมดไปไดในระยะสน ใหทาปญหาใหเหนเดนชด

โดยการเตอนผขบขใหรบทราบถงปญหาลวงหนาพอทจะสามารถระมดระวงตว เชน ทาสสะทอน

แสงทวตถอนตรายใหเหนอยางเดนชด เปนตน เมอไดแนวทางแกปญหาแลว สามารถจดทา

แผนปฏบตการแกไขปญหา โดยระบแนวทางแกไข วธดาเนนการ รวมทงผรบผดชอบดาเนนการ

ตวอยางการแกปญหาททาในชมชน

ชดท แนวทางแกไข วธดาเนนงาน ผรบผดชอบ

1 ตดตนไมตดสาง

พมไม

-ประสานงานการไฟฟาฝายผลตมาดาเนนการตด

สางตนไม

-จดทาปายสญญาณจราจรจากแผนปายตดประกาศ

ทไมไดใชประโยชนแลว

-ทาหลกนาทางไม ทาส

-ประชาคมหมบานขอความรวมมอจากเจาของทดน

ตดสางกงไม

-ขอความรวมมอประสานเทศบาล ขอยางมะตอยทา

ลกระนาด

ชมชน

2.5.5 ปจจยทางถนนและสงแวดลอม

เพออานวยความสะดวกในการสงเกตลกษณะของถนนและสงแวดลอมทบกพรอง แบง

ปญหาทพบบอยๆในถนนชมชน เปน 4 ลกษณะ ไดแก ปญหาบรเวณทางแยก บรเวณทางโคง

บรเวณทางตรง และปญหาเรองความเรว

34

1. บรเวณทางแยก

คนหาวาเมอขบรถเขาสทางแยกอนตรายในชมชน มลกษณะเหลานหรอไม

ปญหาบรเวณทางแยกทพบบอยในถนนชมชน

การมองเหนทางแยก

สามารถมองเหนทางแยกและรบรวาเปนทางแยกขางหนาหรอไม รหรอไมวา

แยกขางหนามลกษณะอยางไรเปนสามแยก สแยก มการเตอนทางแยกหรอไม

ตวอยาง ทางแยกในภาพ เมอขบขมาในระยะไกล จากสภาพถนนจะมองไมเหนวา

ขางหนาเปนทางแยก ไมมการเตอนผขบขวามทางแยกขางหนาผขบขจะรวาขางหนาเปนทางแยก

ลกษณะคลายสแยกกเมอมองเหนรถทวงผานทางแยก แตเมอเขาใกลทางแยกจะพบวา แทจรงแลว

บรเวณดงกลาวเปนทางเชอมกบถนนใหญทมเกาะกลางลกษณะเปนคระบายน าขนาดใหญ

(Depressed Median) ลกษณะทหลอกสายตาดงกลาวอาจทาใหผขบขเกดอบตเหตได

ตวอยาง ทางแยกบางทางแยกมการเตอนทางแยกดวยปายและเครองหมายจราจรท

เหมาะสม แตขาดการบารงรกษา เชน ปายสซดจางไมสามารถมองเหนไดในเวลากลางคน หรอปาย

ถกบดบงดวยพมไมหรอปายโฆษณา

35

แนวทางแกปญหาอยางงาย

• ถามองไมเหนทางแยก อาจเตอนผขบขวามทางแยกขางหนาดวยปายทางแยก

และ เลอกใชปายทเหมาะสม ใหสามารถสะทอนลกษณะของทางแยก โดยหากทาปายขนเอง ควร

ทาปายใชสสะทอนแสงเพอใหสามารถมองเหนปายไดทงในเวลากลางวนกลางคน หรอถามปาย

เตอนอยเดม พจารณาวามอะไรบดบง สามารถกาจดออกไดหรอไม เชน การตดแตงพมไมทบดบง

หรอกาจดปายโฆษณาทบดบงปายจราจร

ตวอยาง ปายเตอนทางแยกเตอนทางแยกดวยปายททาจากปายเกาในชมชน

• ถามองไมเหนทางแยก อาจเตอนผขบขวามทางแยกขางหนาดวยการสรางความ

แตกตางและสรางความโดดเดนใหทางแยก ใหสามารถสงเกตเหนไดงาย ไดชดเจนยงขนสรางความ

แตกตาง สรางความโดดเดนใหทางแยกชมชนสรางความโดดเดนใหทางแยกดวยหลกลาย

ทศวสยในการมองเหน

เมอขบรถเขาสทางแยกมองเหนรถทเขาสทางแยกในทศทางอนๆ หรอไม? มอะไร

ทบดบงการมองเหนรถในทศทางอนๆ?

ตวอยาง บรเวณทางสามแยกสแยก ทมแนวกาแพง มพมไมบดบงรถในทศทาง

อนๆ พบไดบอยครงในหมบาน ซงสภาพดงกลาว ทาให ผขบขเขาทางแยก ไมสามารถมองเหนรถ

ทมาจากทศทางอนๆนาไปสการชนกนททางแยก ทางแยกทมแนวกาแพงและพมไมบดบงการ

มองเหนรถในทศทางอนๆ

แนวทางแกปญหาอยางงาย

• ถามองไมเหนรถอกทาง ทาใหมองเหนรถทเขาสทางแยก โดยการเพมระยะ

มองเหน เชน ตดแตงกงไมบรเวณมมทางแยก ตดตงกระจกสะทอน ทากาแพงมมทางแยกใหโปรง

ลบมมกาแพงททางแยกจากการขอบรจาคทดน

• ถามองไมเหนรถอกทางและไมสามารถกาจดสงกดขวาง ใหควบคมทางแยกดวย

ปายหยดททางโท หรอลดความเรวของรถทเขาสทางแยกดวยปาย หรอระนาดชะลอความเรวททาง

โท

สภาพพนผวทางลนเปนหลม

บรเวณทางแยกมสภาพผวทางทลนเปนหลมเปนบอเปนอปสรรคในการขบข

หรอไม

ตวอยาง ทางแยกในภาพมสภาพทกอใหเกดอนตรายจากผวทางทลนจากเศษหน

และเปนหลมบอ โดยสภาพผวทางดงกลาวอาจทาใหผขบขเกดอบตเหตบรเวณทางแยก ซงเปน

บรเวณทคบขน ทางแยกทมผวทางลนเปนหลมบอ

ตวอยาง วตถอนๆ บรเวณทางแยก สามารถเปนสาเหตของอบตเหต เชน สภาพฝา

ทอระบายน าในรปอาจทาใหรถจกรยานยนตทขผานเสยหลกลมบรเวณทางแยกโดยเฉพาะอยางยง

36

ในเวลากลางคน ซงไมสามารถมองเหนความตางระดบไดอยางชดเจนฝาทอระบายน าตางระดบ

บรเวณทางแยก

แนวทางแกปญหาอยางงาย

• ลดปญหาทางแยก ลน เปนหลมเปนบอ โดยการทาความสะอาด ทาสหรอทา

เครองหมายบรเวณหลมบอ ใหผใชทางสามารถสงเกตไดอยางชดเจน

สภาพพนทการเกดอบตเหต

หากเกดอบตเหตททางแยกมสภาพอนตรายขางทางบรเวณทางแยกอะไรบางทจะ

ทาใหอบตเหตมความรนแรงมากขน

ตวอยาง วตถอนๆ บรเวณทางแยกสามารถเปนสาเหตของอบตเหตหรอเพมความ

รนแรงของอบตเหตบรเวณทางแยกเชน ทอระบายน าคอนกรตแบบเปดในรปอาจเพมความรนแรง

ของอบตเหตหากรถทเสยหลกพงเขาชน หรอตกลงในทอระบายน า รางระบายน าคอนกรตแบบเปด

บรเวณทางแยกในชมชนอาจเพมความรนแรงของอบตเหต

แนวทางแกปญหาอยางงาย

• กาจดสภาพอนตรายบรเวณทางแยก เชน ทาฝาครอบทอระบายน า หรอหากไม

สามารถกาจด พจารณาสรางการมองเหนของวตถอนตรายเพอเตอนผขบขใหระมดระวง

2. บรเวณทางโคง

คนหาวาเมอขบรถเขาสทางโคง ทางโคงในชมชนมลกษณะทไมปลอดภยตอไปน

หรอไม

37

ปญหาบรเวณทางโคงทพบบอยในชมชน

การมองทางโคง

มองเหนวาเปนแนวทางโคงหรอไม ทราบหรอไมวาโคงมาก โคงนอยมหลายโคง

ตอกนหรอมทางเชอมบรเวณทางโคงมการเตอนทางโคงและลกษณะของทางโคงหรอไม

ตวอยาง เมอขบรถเขาสทางโคงในภาพในเวลากลางคน จะไมสามารถสงเกตเหน

ไดวาเปนทางโคง หรอแมแตในชวงเวลากลางวน กไมสามารถสงเกตไดวาเปนทางโคงทมความโคง

มาก/นอยเพยงใด ทงททางโคงในภาพซายเปนทางโคงหกศอกทมทางเชอมอยกลางโคง และทาง

โคงภาพขวาเปนทางโคงสลบทาง (ทางโคงทมสองโคงอยตดกน ในทศทางตรงกนขาม) ลกษณะ

ดงกลาว อาจทาใหผขบขใชความเรวในการเขาโคงอนตรายทไมเหมาะสม และเกดอนตรายขนได

แนวทางแกปญหาอยางงาย

• ถามองไมเหนเปนโคง ตดตงปายเตอนโคง ใหผขบขทราบวาใกลถงทางโคง โดย

เลอกรปแบบปายทสามารถสะทอนลกษณะของทางโคง ใหผขบขเขาใจสภาพของทางโคง วาทาง

โคงขางหนาเปนทางโคงลกษณะใดเตอนทางโคงดวยปายททาจากปายเกาไมใชแลวในชมชน

• ถาไมเหนเปนโคง ตดถางตนไมบรเวณโคงใน และตดตงหลกนาโคงและวสด

สะทอนแสงบนหลกนาโคง ใหสามารถมองเหนแนวทางโคงในยามคาคน ตดถางพมไมบรเวณ

โคงดานในและตดตงหลกนาโคง ตดถางพมไมและตดตงหลกนาโคงบรเวณโคงทมทางเชอม

• อยางไรกตาม การตดตงหลกนาโคงในชมชน ควรระมดระวงเรองความ

สมาเสมอของหลกนาโคง ใหสามารถมองเหนเปนแนวทางโคงไดอยางชดเจน แตปญหาทพบบอย

เมอตดตงหลกนาโคงในชมชนคอ ไมสามารถตดตงบรเวณทางเขาออกบานไดหลกนาโคงทไม

สมาเสมอเนองจากทางเขาออกบานพก

ทศนวสยในการมองเหน

มองเหนรถทแลนสวนมาหรอไม มอะไรบดบงรถทสวนมาหรอไม หากมเหต

ฉกเฉนจะสามารถหยดรถไดทนหรอไม

ตวอยาง เมอขบรถเขาสทางโคงในภาพ จะไมสามารถสงเกตเหนตลอดแนวโคง

จนถงหลงโคงได และมองไมเหนรถทวงสวนทางมา ซงอาจกอใหเกดอนตรายในกรณทตองหยดรถ

กะทนหน เชน มรถอกคนวงตดโคงสวนทางมา

แนวทางแกปญหาอยางงาย

• หากมองไมเหนรถทสวนมา ทาใหมองเหนรถทแลนสวนมาโดยการตดถาง

ตนไมบรเวณโคงดานในเพอเพมระยะการมองเหน ถอยรนแนวกาแพงหรอทากาแพงใหโปรงให

สามารถสามารถมองเหนรถทสวนมา หรอตดกระจกเพอใหมองเหนอกดาน

38

ตวอยาง โคงในภาพ จากการประชาคมหมบานสามารถขอความรวมมอเจาของท

เอกชน ใหสามารถตดถางพมไมบรเวณโคงดานในเพอเพมระยะการมองเหนในทางโคงการตดสาง

พมไมเพอเพมระยะมองเหนในโคง การตดสางพมไมบรเวณโคงดานในเพอเพมระยะมองเหนใน

โคง

สภาพพนผวทางลนเปนหลม

บรเวณทางโคงมเศษดนเศษหนทาใหลนผวทางลนเปนหลมเปนบอขอบทางโคง

ตางระดบสงกวาหรอตากวาดนขางทางหรอไม

ตวอยาง ขอบดานในทางโคงในรป มระดบทแตกตางกบพนดนขางทางลกษณะ

ดงกลาวอาจเกดอนตรายกบผขบขทมกมพฤตกรรมขบรถตดทางโคงหรอผขบขทหลบรถขนาดใหญ

ทขบสวนทางมาโดยเฉพาะอยางยงทางโคงในถนนชมชนทมผวทางแคบไมมเสนขอบทางชวยเตอน

และมด เนองจากไมมไฟฟาสองสวางอยางเพยงพอขอบทางโคงดานในตางระดบกบดนขางทาง

แนวทางแกปญหาอยางงาย

• ลดปญหาทางโคง ลน เปนหลมเปนบอ ในระยะส นควรทาความสะอาด ทาส

หรอทาเครองหมายบรเวณหลมบอ ใหผใชทางสามารถสงเกตไดอยางชดเจน

• ลดปญหาทางโคง ตางระดบ โดยการตเสนขอบทางทชดเจน ใหสามารถมองเหน

ขอบทางไดชดเจน หรอปรบดนขางทางใหไดระดบเดยวกนกบผวทาง

สภาพพนทการเกดอบตเหต

ถามอบตเหตบรเวณทางโคง เชนหลดโคงหรอชนประสานงาในทางโคงจะมสภาพ

ขางทางททาใหเกดอนตรายมากขนหรออบตเหตมความรนแรงมากขนหรอไม เชนหลดโคงไปชน

เขากบตนไมเสาไฟ หรอตกลงแองนาในบรเวณทางโคง

ตวอยาง ทางโคงในภาพ มสภาพอนตรายขางทางบรเวณโคงดานนอก ซงหากผขบ

ขเสยหลกหลดออกนอกโคง อาจชนเขากบทอคอนกรตซงมองไมเหนในเวลากลางคนหรอ รถอาจ

พงตกลงในนา เพมความรนแรงของอบตเหตทเกดขนทางโคงมสภาพอนตราย บรเวณโคงนอก (ทอ

คอนกรตและบอนา)

แนวทางแกปญหาอยางงาย

• หากมสภาพทอนตราย ใหกาจดออกจากบรเวณโคง หรอเตอนวตถอนตราย

บรเวณทางโคง ดวยการทาใหสามารถมองเหนวตถอนตรายอยางชดเจนทงในเวลากลางวนและ

กลางคน การเตอนวตถอนตรายบรเวณทางโคง

3. บรเวณทางตรง

คนหาวาเมอขบรถผานบรเวณอนตรายในชวงทเปนทางตรง มลกษณะทไมปลอดภย

ตอไปน หรอไม

39

ความสมาเสมอของถนน

หนาตดถนนกวางสมาเสมอหรอไมมการควบคมการเตอนเมอหนาตดถนน

เปลยนไป เชน เมอมทางแคบทางชารดทางกอสรางหรอไม

ตวอยาง เมอขบขมาบนถนนในรป รถจกรยานยนตซงมกใชพนทบรเวณไหลทาง

(พนทนอกเสนสขาว) ในการสญจรจะไมสามารถขบขไดอยางตอเนอง เนองจากไหลทางหายไป

อยางกะทนหนบรเวณทอลอดระบายน า ลกษณะดงกลาว หากไมมการเตอนใหดพอ (สามารถ

มองเหนไดทงในเวลากลางวนและกลางคน) อาจทาใหผขบขเสยหลกตกลงในทอลอดระบายน า

หรอเบยงเขาใชชองจราจรดานในอยางกะทนหนและเกดเฉยวชนกบรถทวงตรงตามมาหนาตดถนน

ทไมสมาเสมอโดยไหลทางขาดหายไปในชวงทอลอดระบายนา

ตวอยาง ลกษณะเดยวกนกบตวอยางกอนหนา คอมหนาตดถนนไมสมาเสมอ โดยมไหล

ทางแคบลงในชวงเชงสะพานหนาตดถนนไมสมาเสมอ โดยไหลทางแคบลงกะทนหนในชวงเชง

สะพาน

แนวทางแกปญหาอยางงาย

• หากมบรเวณทมหนาตดไมสมาเสมอ เชน เมอมทางแคบ ทางชารด ทางกอสราง

ควรมการเตอนผขบขลวงหนา เชน การทาสสะทอนแสงบรเวณเชงสะพานใหสามารถมองเหน

บรเวณหนาตดทเปลยนไปไดในเวลากลางคนอยางชดเจน

ผวทางเปนรองหลมหรอไม?

ผวทางเปนหลมเปนบอหรอไม?

เปนรอยรองลอตามแนวยาวหรอไม?

ขอบทางตางระดบกบดนขางทางหรอไม?

มฝาตะแกรงเหลกฝาทอระบายนาคอนกรตทตางระดบกบผวทางหรอไม?

40

แนวทางแกปญหาอยางงาย

• ทาความสะอาด ทาสหรอทาเครองหมายบรเวณหลมบอ หรอบรเวณทตางระดบ

ใหผใชทางสามารถสงเกตไดอยางชดเจน การทาสใหสญลกษณบรเวณทผวจราจรมความตางระดบ

4. ความเรว

คนหาวาถนนในชมชน มลกษณะการใชความเรวทเปนอนตรายเหลานหรอไม

• รถวงเรวเขาโคง? บรเวณทางโคงอนตรายในหมบาน รถวงเขาโคงดวยความเรว

และมกแหกโคงเกดอบตเหต ใชหรอไม

• รถวงเรวเขาแยก? บรเวณทางแยกอนตรายในหมบาน รถวงเขาทางแยกดวย

ความเรวโดยไมชะลอเปนสาเหตใหเกดอบตเหตบรเวณทางแยก ใชหรอไม

• รถวงเรวในหมบาน? รถในหมบานมกวงเรว เปนอนตรายตอผอยอาศย 2 ขางทาง

และเดกเลกทเลนอยรมถนน ใชหรอไม

• รถวงเรวผานหมบาน? ในหมบานมถนนทเปนทางเชอมตอไปยงทอนๆหรอ

หมบานอนๆ และมกมรถตางถนใชเสนทางวงผานหมบานเพอไปยงหมบานอนๆ รถเหลานมกวง

เรว สรางฝ น มลพษ เกดอบตเหต ทาอนตรายตอผอยอาศยสองขางทางและเดกเลกในหมบาน ใช

หรอไม

แนวทางแกปญหาอยางงาย

ใชเทคนคการยบย งการจราจรหรอการสยบการจราจร (Traffic Calming) และปาย

เตอน ในการลดความเรวของรถในชมชน

ตวอยาง การตดต งปายเตอน เขตชมชนลดความเรว เพอเตอนใหผ ข บขลด

ความเรวเมอเขาเขตชมชน แตจากภาพจะเหนไดวา แมมปายแตขาดการบารงรกษาปลอยใหพมไม

ขนบดบง ผขบขกไมสามารถมองเหนปายเตอนไดอยางชดเจน จากระยะไกลปายเตอนเขตชมชนลด

ความเรวทขาดการบารงรกษา

41

ตวอยาง การจดทาทางเขาชมชน เพอเตอนใหผขบขลดความเรวเมอเขาสเขต

ชมชนโดยจากภาพ ชมชนใชลกษณะภมทศน เชน ศาลา 2 ขางทางและทอคอนกรตทาสขาวและ

ขอความใหลดความเรว ในการเตอนเพอลดความเรว ซงหากสามารถทาใหลกษณะภมทศน

สามารถมองเหนไดอยางชดเจนทงในเวลากลางวนและในเวลากลางคน กสามารถบบปากทางเขา

ชมชนใหเปนคอคอด (ถนนแคบลง) เพอบงคบใหผขบขเขาชมชนตองลดความเรว

ตวอยาง การใชเนนชะลอความเรวเพอลดความเรวของยวดยาน ขอควรระวงใน

การจดทาเนนชะลอความเรวคอ ความสงและการมองเหนของเนน

2.5.5 แนวคดเชงกระบวนการ

กระบวนการจดการจดเสยงอนตราย เปนกระบวนการทเรมตนจากฐานของชมชนทองถน

ทประสบภยปญหาการประสบอบตเหตจากถนนภายในชมชน หรอจากถนนทเปนจดเชอมตอ

ระหวางชมชน ความรนแรงของอบตเหตมระดบความรนแรงแตกตางกนไปตามสภาพของถนน

หรอปญหาของผใชรถใชถนน ซงกลมเปาหมายซงประสบกบอบตเหตมกจะเปนทงคนในทองถน

และคนภายนอกทองถน ดงนนการสรางคมอกระบวนการจดการจดเสยงอนตรายในทองถนชมชน

จงเรมจากกระบวนการศกษาชมชนการวเคราะหชมชน และการปฏบตการเพอแกไขจดเสยง

อนตราย โดยมกระบวนการดงตอไปน

1. กระบวนการศกษาชมชน (Community Study) โดยจาแนกกระบวนการการศกษา

ชมชนไดดงน

1.1 การสารวจพนทปฏบตการเพอแกไขจดเสยง (กรณศกษามหาวทยาลยมหาสารคาม)

โดยกาหนดหลกเกณฑของการสารวจพนทเบองตนไวดงน

• เปนเขตพนททตงอยโดยรอบมหาวทยาลยมหาสารคามทมการขยายตวของความ

เปนเมองคอนขางสง มการกอสรางหอพกและอาคารรานคาเพอรองรบกบความตองการของนสต

และบคคลากรของมหาวทยาลย ซงมจานวนมาก และมการเพมขนของปรมาณรถจกรยานยนต รถ

ขนดนจากการกอสราง สงผลใหอตราการเกดอบตเหตคอนขางสง

• เปนพนทพบจดเสยงของการเกดอบตเหตในชมชน และยงไมมมาตรการในการ

แกไขจดเสยงทงในระดบองคกรปกครองสวนทองถน และระดบชมชน

• พนทจดเสยงดงกลาว มกจะเปนถนนในชมชน ซงมความคาบเกยวในการจดการกบหนวยงานท

เกยวของ เชน ถนนของทางหลวงชนบท หรอถนนของเทศบาลตาบล อนเปนพนททยากตอการ

จาแนกสภาพของความเปนเจาของอยางชดเจน

1.2 การสมภาษณผนาชมชนเบองตน (Informal Interview) เพอทราบถงสถานการณ

ความรนแรงของปญหา สรางการมสวนรวมของชมชนในการเขามามสวนรวมในการจดการแกไข

ปญหาจดเสยงของชมชนตนเอง อกท งเพอเปนการสรางความเปนเจาภาพรวมในการดาเนน

42

โครงการ ในฐานะของผมสวนได สวนเสย (Stakeholder) และเปดโอกาสใหชมชนไดตดสนเลอกท

จะเขารวมโครงการหรอไม

1.3 การสารวจเพอคนหานกวจยทองถน และแกนนาการสารวจเพอคนหานกวจย

ทองถนตงอยบนฐานของวเคราะหถงผมสวนไดสวนเสยของการดาเนนโครงการ ดวยการให

ความสาคญในบทบาทหนาทของนกวจย ทองถน ทนกวจยดงกลาวจะตองเปนบคคลทมบทบาท

สาคญตอการพฒนาทองถนหรอ ชมชน อาจจะโดยโครงสรางหนาท หรอโดยตาแหนงในการ

รบผดชอบ โดยคาดหวงวาบทบาทของนกวจยทองถนจะเปนกาลงสาคญของการนาพาชมชน

ขบเคลอนเพอแกไขปญหาจดเสยงในชมชน ดวยการใชขอมลจากการศกษาชมชน และขอมลในการ

วเคราะหจดเสยง เปนฐานในการปฏบตการเพอแกไขปญหา โดยผวจยไดคดเลอกนกวจยทองถน

อนประกอบดวย กานน, ผอานวยการโรงพยาบาลชมชน, ปลดองคการบรหารสวนตาบล ในขณะท

แกนนาชมชนมกระบวนการคดเลอกแกนนาชาวบานโดยเรมจากการเขาไปพดคยกบผนาชมชนถง

สถานการณอบตเหตในชมชน การพจารณาคนหาแกนนาชาวบานทจะสามารถเปนแกนนาชมชน

ในการปฏบตการ แกไขปญหา โดยเนนการคดเลอกจากคณะกรรมการชมชนและผมสวนเกยวของ

ไดแก ผใหญบาน, อสม, อปพร., สมาชกจากกลมสตร, แมบาน, ผชวยผใหญบานซงโดยบทบาท

หนาทแลวมความสาคญตอการบาบดทกขบารงสขแกประชาชนในทองถนในขณะเดยวกน กลม

แกนนาดงกลาวยงมบทบาทในการขบเคลอนการแกไขปญหาจดเสยงในชมชนอยางตอเนอง

เนองจากเปนกลมบคคลทมบทบาทสาคญเกยวของกบบรหารจดการเงนกองทนของชมชนเพอการ

ปรบปรงจดเสยงในอนาคตไดและทางทมวจยคาดหวงวา แกนนาชาวบานจะสามารถนาเอาความร

จากการวเคราะหจดเสยงมาประยกตใชในพนทของตนเอง ทงในแงของการปรบปรงจดเสยงเชง

กายภาพและกระบวนการทางสงคม เชน การรณรงคการขบขอยางปลอดภยการออกกฎระเบยบของ

ชมชนเพอการใชรถใชถนนรวมกนอยางปลอดภย

1.4 การศกษาชมชนเบองตนการศกษาบรบทชมชนทาใหสามารถเหนภาพของชมชนได

ทกมต โดยกระบวนการนาเอานสตสาขาวชาเอกการพฒนาชมชนรวมกบชาวบานในการเกบขอมล

ชมชนใน 8 มตดวยกน ไดแก ขอมลดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานสาธารณสขและอบตเหตใน

ชมชน ดานศาสนา ประเพณวฒนธรรม ดานการเมองการปกครอง ดานทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม ดานการศกษา ซงจากการศกษาขอมลชมชนเบองตน

นามาสการจดเวทสะทอนขอมลสชมชน ทาใหสามารถเหนศกยภาพปญหาตางๆในชมชน ใน

ขณะเดยวกนกนามาสการสรางการพดคยเบองตนถงปญหาอบตเหต และจดเสยงทพบเหนในชมชน

ตลอดจนขอมลความถของการเกดอบตเหตในชมชน เพอใชในการเปนฐานของการวเคราะหจด

เสยงในชมชน

43

1.5 การประชมเพอชแจงโครงการในระดบแกนนาและระดบชมชนการประชมชแจง

โครงการ เปนกระบวนการทมความสาคญในแงของการสรางการเปนเจาภาพรวมกนของการจดการ

โครงการ อนเปนภารกจทตองใหความสาคญ ใน 4 ประการรวมกน คอ

1. การใหความสาคญของสถานการณอบตเหตในชมชนทจาเปนตองเรงแกไข

โดยการสรางการมสวนรวมและความเขมแขงของชมชนในการแกไขปญหา

2. การสรางความเขาใจตอภารกจรวมของโครงการ รวมถงประโยชนทจะไดรบ

จากโครงการ

3. การเสนอหรอการคดเลอกแกนนาชมชนทเหมาะสมตอการดาเนนโครงการ

4. การระดมขอมลสถานการณจดเสยงเบองตนของแตละชมชน เพอสรางการ

แลกเปลยนเรยนรรวมกน และแสวงหาความรวมมอเบองตน

1.6 การฝกอบรมและศกษาดงานของแกนนาชาวบานและนกวจยทองถนฝกอบรมเปน

กระบวนการในการพฒนาศกยภาพและองคความรของนกวจยทองถนและแกนนาชมชนใหมองค

ความรเบองตนในการวเคราะหจดเสยง โดยแบงรปแบบการอบรม เปนสองสวนดวยกน ไดแก

ภาคทฤษฎ และภาคปฏบต โดยมรายละเอยดแสดงในหวขอ แนวคดและสอในการฝกอบรม

กระบวนการศกษาดงานทาใหนกวจยทองถนและแกนนาชมชนกระตอรอรนในการแลกเปลยน

เรยนรการจดการจดเสยง มการระดมความคดเหนตอเนองวาเมอตนศกษาดงานเสรจแลวจะรบ

กลบมาประชาคมหมบาน เพอวางแผนแกไขจดเสยง โดยทางทมวจยไดกาหนดใหแตละชมชนเปด

เวทชาวบานเพอระดมความคดและวเคราะหจดเสยงในชมชนของตนเอง

2. การวเคราะหจดเสยงในชมชน โดยกระบวนการ Transect walkและ Social Mapping

กระบวนการวเคราะหจดเสยงในชมชน เรมตนจากการทแกนนาชมชนและผใหญบานในฐานะ

นกวจยทองถนไดนดหมายรวมกบทมวจยเพอกาหนดวนเวลาในการวเคราะหจดเสยงในชมชน โดย

มกระบวนการดงน

1. รวมกลมชแจงเสนทางการเดน

2. การออกเดนสารวจไปตามถนนในหมบาน เพอเหนสภาพจรงของพนทจดเสยง

พรอมรวมกนเดนสารวจทางแยก ทางโคง มการวาดภาพประกอบตวอยางเสนทางเดนทบานมะกอก

ดงแสดงในภาพประกอบ

3. รวมกนวเคราะหจดเสยงลงในแผนทของชมชน หลงจากนนไดมการแบงกลม

ยอยในชมชนเพอคดเลอกจดเสยงทชมชนเหนวาควรปรบปรงแกไขอยางเรงดวน จานวน 3 จด

4. วเคราะหจดเสยงตามตารางทกลาวมาแลว

5. นาเสนอผลการวเคราะหจดเสยงและอภปรายรวม

3. การวางแผนปฏบตการเพอแกไขจดเสยง กระบวนการคดเลอกจดเสยงจากชมชน

จานวน 3 พนทตอชมชน สงผลตอการวางแผนการปฏบตการแกไขปญหาทแตกตางกนไปตาม

44

สภาพพนท โดยขนตอนของการวางแผนปฏบตการแกไขไดลงไปทการระดมความคดเหนของแต

ละพนทของจดเสยง และจดทาแผนปฏบตการดงตาราง

จดเสยง วธการแกไขปญหา วธดาเนนการ งบประมาณ

โดยคณะทมวจยไดรวมกนวเคราะหในขณะการเดนสารวจชมชนเพอวเคราะหจดเสยง วา

ในมมของวศวกรรมศาสตร ควรแกไขอยางไร อะไรทชาวบานทาได อะไรทจาเปนตองประสาน

หนวยงานทเกยวของในการจดการ ดงนนการจดทาแผนปฏบตการรวมกนจงระบถงรปธรรมของ

การแกไขปญหาทอยบนฐานของความรชมชน ผนวกกบความรเชงวศวกรรม โดยชาวบานสามารถ

ออกแบบรปแบบการแกไขจดเสยงตามสภาพของปญหาของพนทในสวนทสามารถทาได ไดแก

การสรางปาย การสรางสญลกษณเพอบงชถงบรเวณดงกลาวมความเสยงตอการเกดอบตเหต การ

ปรบปรง ภมทศนเพอทาใหทศนวสยการมองเหนความโคงของถนนไดมากขน การใหกระบวนการ

ทางสงคมในการทาความเขาใจรวมกบชาวบานทมบานทตดถนน และ จาเปนตองตดถางกงไมเพอ

สรางการมองเหนทเพยงพอ หรอการขอขยายพนทผวถนนในบรเวณทขางกาแพงวด การสรางเกาะ

กลางโดยการใชตนไมใหญของชมชนเปนเกาะกลางธรรมชาต และมการทาส ตดสตกเกอร และ

แผน CD เพอสรางความแตกตางและสะดดตาตอผใชรถใชถนน รวมถงการฝกอบรมกฎจราจรแก

ผใชรถใชถนนในชมชน

4. กระบวนการปรบปรงจดเสยงอนตราย กระบวนการปรบปรงจดเสยงอนตราย ควรเปน

กจกรรมทเกดขนทนทหลงจากผานกระบวนการฝกอบรมและจดใหมการศกษาดงานของพนท

ตนแบบ ทงนเพอสรางความกระตอรอรนในการแกไขปญหา ซงจากผลการวจยพบวา หลงจาก

การศกษาดงานพนทตนแบบมาแลว พบวาเนองจากอบตเหตภายในชมชนเปนเรองใกลตว ทใน

เบองตน ชมชนเองสามารถจดการจดเสยงไดดวยตวของชมชนเอง ดวยการใชทนทางสงคมทมอย

ในพนท เชน การทาแผงสญลกษณเตอนจดอนตราย ทางโคง ทางแยก ทางเลยว โดยการใชเศษวสด

ในชมชน การตดถางกงไมทบดบงทศนวสยของผขบขยานพาหนะ

1. ขอความรวมมอจากชมชนในการนาเศษไมหรอเศษวสดเหลอใชมาบรจาคเพอ

นามาเปนวสดในการนามาจดการจดเสยง

2. ปฏบตการแกไขจดเสยง ดวยการสรางการมสวนรวมของชมชน เนนการใชทน

ทางสงคม โดยใหความสาคญไปทการแกไขจดเสยงอยางงายๆ ทชมชนสามารถทาไดเอง หรอ

สามารถบรณาการทารวมกนระหวางทองถนกบชมชนการขอความอนเคราะหสสเปรย เพอสราง

การมองเหนในระยะไกล

45

3. ทดลองขบรถผานจดเสยง สงเกตและประเมนผลการปรบปรง วาตรงตาม

วตถประสงคหรอไม ควรมการปรบปรงเปลยนแปลงหรอไม

4. การสรปบทเรยน

5. กระบวนการประเมน เฝาระวง และตดตามผลจดเสยงอนตรายภายหลงจากการ

ปรบปรงแกไขจดเสยงภายในชมชนของตนเองแลว กระบวนการตอไปคอ การประเมนผลของการ

ดาเนนแกไขจดเสยง ตลอดจนตดตามและเฝาระวงจดเสยงอนตรายในชมชน โดยมลาดบขนตอน

ดงน

1. ตดตามสถตการเกดอบตเหตบรเวณจดเสยง วาลดลงหรอไมภายหลงจากการ

ปฏบตการเพอแกไขปญหาจดเสยงในชมชน ไดมการมอบหมายหนาทใหกบนกวจยทองถนและ

แกนนาชมชนไดรวมกนสงเกตบรเวณทปรบปรงจดเสยงวาจดดงกลาวหรอบรเวณดงกลาวไดมเสยง

วจารณหรอใหขอคดเหนจากชมชน หรอผใชรถใชถนนของการสญจรไปมาอยางไร นอกจากนน

แลวกาหนดใหมการตดตามสถตการเกดอบตบรเวณจดเสยง วามอตราการลดลงหรอเพมขนอยางไร

โดยอาจจะใชวธการเปรยบเทยบในชวงเวลาปกตของชมชนกบชวงเทศกาลตางๆ เชนเทศกาลปใหม

สงกรานต ทมปรมาณการใชรถใชถนนมากกวาในชวงเวลาปกต ซงพบวาภายหลงจากการปรบปรง

จดเสยงแลว สถานการณอบตเหตในชมชนไมมการเกดอบตเหตในบรเวณดงกลาวเพมขน อยางไรก

ตาม การปรบปรงและแกไขจดเสยงจาเปน จะตองดาเนนการในกระบวนการตอมาคอ การนา

ขอเสนอแนะจากชมชนมาปรบปรงแกไขจดเสยงอกรอบ เชน การทาสเพม การตดสตกเกอรเพม

กาหนดใหมการจดเวทแลกเปลยนเรยนรรวมกน โดยใหแตละชมชนไดออกมานาเสนอการ

ปรบปรงจดเสยงใน ชมชนของตวเองใหพนทอนไดเรยนร และนาเอาองคความรทเกดจากการ

แลกเปลยนไปปรบปรงจดเสยงในชมชนของตวเอง ในขณะเดยวกนกรบฟงขอเสนอแนะจาก ท

ปรกษาโครงการวจยและผรบผดชอบโครงการในการปรบปรงจดเสยงเพมเตม

2. การกาหนดแผนปฏบตการจดเสยงเขาสแผนประจาปของชมชน การดาเนนการ

แกไขปญหาจดเสยงโดยชมชน จาเปนอยางยงทจะตองมการบารงรกษาจดเสยงเพอใหสามารถทา

หนาทในการปองกนการเกดอบตเหตไดแก การทาสซ า การซอมบารงจดชะลอความเรว แผงกนทาง

โคง หรอการตดสางตนไมเพอเปดใหมองเหนถนน ฯลฯ ดงนนกระบวนการซอมบารงดงกลาว

จะตองถกดาเนนการในชมชน โดยใชทนทางสงคมทมอยไดแก ทรพยากรบคคล งบประมาณและ

ทรพยากรในทองถน โดยการรวมกนกบนกวจยทองถนและแกนนาชมชนในการประชมระดมความ

คดเหนรวมกนกบชมชนในการกาหนดใหมชวงเวลาบารงรกษาจดเสยงเปนประจาอยางตอเนองทก

ป โดยอาจจะเลอกกาหนดวนสาคญ หรอเทศกาลทสาคญ เชน ทาทกวนท 5 ธนวาคมของทกป หรอ

วนท 12 สงหาคม หรอทกเทศกาลปใหมหรอสงกรานตทชมชนมการกาหนดชวงเวลาในการทา

ความสะอาดหมบานรวมกน พยายามผลกดนใหเขาไปสแผนของชมชน และสรางแกนนาใหทา

หนาทเปนแกนหลกของการบารงรกษาจดเสยง

46

3. เฝาระวงจดเสยงบรเวณใหมทเกดขนในชมชน ภายหลงจากการสรางระบบการ

บารงรกษาแกไขปญหาจดเสยงของชมชนแลว ภายในชมชนอาจจะมจดเสยงทเกดขนมาใหม

กระบวนการดงกลาวจะสามารถแกไขปญหาไดอยางตอเนองหากเราสามารถสรางนกวจยทองถน

หรอแกนนาใหมความรและทกษะในการวเคราะหจดเสยง และสามารถนามาสการสรางทางเลอก

ในการปรบปรง จดเสยงเพอลดอบตเหต โดยอาจจะตองมการเชอมประสานความรทองถนและ

ความรในชงวศวกรรมประกอบกนเขาไป เชน ความรของทองถนวาดวยเรองพฤตกรรมของผใชรถ

ใชถนน ในขณะทความรทางวศวกรรม อาจจะตองการเสรมในเรองของการออกแบบแกไขปญหา

จดเสยงใหสอดคลองเทคนคทางวศวกรรม เชน การทาสปาย การทาลกระนาดเพอชะลอความเรว

หรอการทาราวไมไผเพอสรางการมองเหนดงนนกระบวนการเฝาระวงจดเสยงบรเวณใหมในชมชน

จาเปนจะตองจดใหมแกนนาหรอนกวจยทองถนทผานกระบวนการมาแลวมาทาบทบาทหนาทใน

การวเคราะหจดเสยงใหมทเกดขนในชมชน และใชกระบวนการทางานเหมอนกบการแกไขปญหา

ทผานมา ในขณะเดยวกน ควรมการอบรมความรเพมเตมในเชงวศวกรรมอยางตอเนองเพอเพมพน

ทกษะและยกระดบองคความรของชมชนในการจดการจดเสยงนอกจากนนแลวกจกรรมการขยาย

ผล อาจจะเปนกจกรรมตอเนองจากกระบวนเฝาระวงจดเสยง โดยสงเสรมและพฒนาทกษะแกนนา

ใหสามารถทาหนาทเปนพเลยงใหกบหมบานขางเคยงทอยากจะแกไขจดเสยงของตนเองผาน

กระบวนการแลกเปลยนเรยนรระหวางชมชนรวมกน ซงกระบวนการนมความจาเปนอยางมากใน

กรณทชมชนดงกลาวมลกษณะของการเปนชมชนขนาดใหญประกอบไปดวยหลายหมบาน และม

อาณาเขต หรออาณาบรเวณ หรอมการใชถนนรวมกนทงในระบบถนนหลกและถนนยอยในชมชน

เมอดาเนนการแกไขจดเสยง ควรดาเนนการวเคราะหจดเสยงในภาพรวมของชมชนและเลอกทจะ

ปรบปรงแกไขจดเสยงเพอลดอบตเหตในชมชนอยางเปนระบบเพอแกไขปญหา ไมเชนนนเมอ

ชมชนสามารถปรบปรงแกไขปญหาจดเสยงไดบางจด อาจจะไปสงผลกระทบใหเกดจดเสยงใน

บรเวณอนของชมชนตามมา เนองจากผขบขยานพาหนะตองการหลบเลยงเสนทางทมการปรบปรง

จดเสยง และหนไปใชเสนทางอน อนเปนการสรางความคบคงของการสญจรของบรเวณอนใหม

ความหนาแนนและอาจเกดอบตเหตไดงาย และจะพฒนามาเปนจดเสยงใหมของชมชนนนเอง

6. สรปบทเรยน กจกรรมการสรปบทเรยนเปนอกหนงกจกรรมทจะชวยทาใหแกนนา

และนกวจยทองถนไดทบทวนความคาดหวงในการเขารวมกจกรรมและผลลพธทเกดขนโครงการ

กาหนดใหมการถอดบทเรยนในชวงสดทายของการดาเนนโครงการโดยกาหนดใหมการถอด

บทเรยนรายพนท เพอเนนขอมลเชงลกระดบหมบาน ซงอาจมความแตกตางกนของบรบทพนทและ

ทนทางสงคมทมอย เนนการเขารวมของสามองคประกอบไดแก 1) นกวจยทองถน 2) แกนนา

ชมชน และ 3) ตวแทนชาวบาน ซงมประเดนในการถอดบทเรยน ดงตอไปน

47

ระยะกอนเขารวมโครงการพฒนาคมอการสารวจและวเคราะหจดเสยง

1. กอนเขารวมโครงการฯ แกนนาชมชนคดอยางไรในเรองจดเสยงและอบตเหตบน

ทองถนนในชมชน

2. เมอเขารวมโครงการฯ นกวจยทองถน แกนนาชาวบาน มเปาหมายและ

วตถประสงคอยางไรบาง

3. ระยะเรมแรกมใครบางทเขามาเกยวของและเขารวมโครงการฯ

ระยะระหวางเขารวมโครงการพฒนาคมอการสารวจและวเคราะหจดเสยง

1. นกวจยทองถน แกนนาชมชน ไดเขารวมกจกรรมอะไรทโครงการฯ จดขน

2. นกวจยทองถน แกนนาชมชน ไดกลบมาปฏบตการในชมชนมกจกรรมอยางไรบาง

3. เปรยบเทยบความแตกตางกอนและหลงการดาเนนโครงการ

4. หนวยงานทองถนในพนท เชน เทศบาลตาบล สถานอนามย โรงเรยนเขามามสวน

รวมในโครงการนอยางไร

5. ปญหาและอปสรรคทเกดขนระหวางการปฏบตงานเปนอยางไรบาง และแกไขกน

อยางไร

ระยะสนสดของโครงการ

1. อะไรคอตวชวดความสาเรจทเกดขนจากโครงการวเคราะหจดเสยงรปธรรม

ความสาเรจคออะไร

2. ประเมนดวาการทางานทงหมดอะไรทคนพบสงดๆทเกด คออะไร

3. เกดการเรยนรเชงกระบวนการทางานรวมกนอยางไร

4. การแกไขปญหาจดเสยงทเกดในชมชนเหมอนหรอแตกตางจากทอน

5. บทบาทของทมวจยทองถน แกนนา ชาวบาน ทตองการใหโครงการฯหนนเสรม

ตอไปมอะไรบาง

6. ชมชนไดวางแผนงาน แกไขและปองกนจดเสยงอบตเหตในชมชนหรอชวง

เทศกาลอยางไรบาง

7. นกวจยทองถน แกนนาชมชน สามารถมทกษะและศกยภาพในการวเคราะหจด

เสยงเพมขนและสามารถนาไปใชประโยชนตอไปไดหรอไม

8. ขอเสนอแนะตอการดาเนนโครงการ ผลของการสรปบทเรยนการทางานจะทาให

แกนนาและนกวจยไดมโอกาสในการทบทวนเปาหมายและความคาดหวงของตนเองตลอดจน

กลวธในการดาเนน โครงการ การสรางการมสวนรวมของชมชน และความสามารถในการเชอม

ประสานสหนวยงานในระดบทองถนทเขามาเกยวของ อนจะสามารถชใหเหนศกยภาพของชมชน

ในการจดการจดเสยงภายในชมชนของตนเอง

48

9. การประกวดนวตกรรมจดเสยง การประกวดนวตกรรมจดเสยงในโครงการ ม

เปาหมายเพอคนหาพนทตนแบบทสามารถแกไขปญหาจดเสยงของชมชนไดอยางเหมาะสม มการ

พฒนาทกษะ และองคความรของแกนนา มาปรบปรงแกไขจดเสยงในชมชน โดยเนนไปทการให

คนในชมชนไดเขามามสวนรวมในการวเคราะหจดเสยงและหาแนวทางแกไขจดเสยงรวมกน

(Incentive) ตลอดจนการสรางมาตรการระยะยาวในการเฝาระวงและตดตามเพอแกไขปญหาจด

เสยงในชมชนอยางย งยน สามารถยกระดบพนททชนะเลศการประกวดนวตกรรมใหเปนพนท

ตนแบบของการขยายผลสพนทอนทเกยวของโดยมเกณฑในการประกวดพนทตนแบบดงน

• ความเขมแขงในการบรหารจดการทมนกวจยทองถนและแกนนา

• การสรางการมสวนรวมของชมชน (งบประมาณ, แรงงาน, ความร) ในการจดการจด

เสยง

• การบรหารจดการงบประมาณอยางมประสทธภาพและประสทธผล

• ความสามารถในการวเคราะหจดเสยง และมขอมลนาไปสการแกไขปญหาในชมชน

ตามหลกวชาการ

• การเกดนวตกรรมการแกไขจดเสยงในชมชน โดยการผสมผสานความร และความร

ภายนอก

• ความสามารถในการเชอมประสานภาคเครอขาย (เทศบาลตาบล อบจ. สถานอนามย

โรงเรยน วด) ในการทางานรวมกน

• ความชดเจนในการจดทาแผนปฏบตการเพอขอรบงบประมาณในการแกไขจดเสยง

• การเปลยนแปลงพฤตกรรมการขบขยานพาหนะของชาวบานในชมชน

• ความสามารถในการเปนชมชนตนแบบเพอการขยายผลใหแกชมชนขางเคยง

• ความย งยนและตอเนองของโครงการภายหลงจากการประกวดนวตกรรมแลว ควร

จดใหมการมอบรางวลและปายประกาศในระดบจงหวดหรอในระดบภาค เพอสรางการรบรของ

การดาเนนโครงการแกหนวยงานทเกยวของ ตลอดจนเพอประชาสมพนธโครงการ สรางขวญและ

กาลงใจใหกบชมชนในการขบเคลอนเพอปองกนปญหาอบตเหตในชมชน

10. การเชอมประสานแผนงานปรบปรงจดเสยงแกหนวยงานทเกยวของ เปนททราบกน

ดวา การปรบปรงจดเสยงโดยการมสวนรวมของชมชน เปนภารกจทคอนขางทาทายตอ

ความสามารถของชมชนในการจดการจดเสยงอนตรายในชมชน ซงในอดตจดเสยงดงกลาวถกมอง

วาหนาทของหนวยงานภาครฐทเกยวของและตองอาศยองคความรเชงวศวกรรมทชาวบานยากจะ

เขาใจและเขาถงไดอยางไรกตาม งานวจยชนนเปนงานวจยอกชนหนงทพสจนและยนยนไดวา

ชมชนสามารถเขามามสวนรวมในการจดการจดเสยงอนตรายภายในชมชนของตนเองได ในหลาย

ระดบ ตงแตการเขามามสวนรวมในการกระบวนการคด วเคราะหจดเสยงการวางแผนเพอแกไข

ปญหา การปฏบตการเพอแกไขปญหา และการมสวนรวมในการรวมรบผลประโยชนรวมกน

49

อยางไรกตาม องคความรของชมชน และบทบาท อานาจหนาทของชมชนในการจดการหรอ

ปรบปรงจดเสยงยงคงมขอจากดอยหลายประการไดแก

1. ขอจากดในเชงองคความรเชงวศวกรรมศาสตร

2. อานาจหนาทในการปรบปรงจดเสยงทเกยวของกบถนนภายในชมชน มกจะอย

ภายใตอานาจของทางหลวงชนบท หรอแขวงการทาง หรอองคการบรหารสวนจงหวด หรอองคการ

บรหารสวนตาบล ซงทาใหชมชนไมมอานาจหนาทในการปรบปรงหรอแกไขปญหาจดเสยง

ประกอบกบจดเสยงบางพนท บางบรบททชมชนอยากจะแกไขแตไมสามารถ ดาเนนการได

เนองจากเกนศกยภาพของชมชนในการดาเนนการ เชน การขยายไหลทาง การทา Guard Rail ฯลฯ

ซงภารกจดงกลาวเกนศกยภาพทชมชนจะทาได นอกจากการขดสตเสนเพอสรางระยะการมองเหน

หรอเพอชะลอความเรวของรถเทานนเอง ดงนนเพอใหงานการปรบปรงจดเสยง สามารถบรรลตาม

เปาหมายทตงไวจาเปนตองมการสงตอภารกจทเกนความสามารถของชมชน ในการปรบปรงจด

เสยงไปสหนวยงานทเกยวของ เพอผลกดนใหมการบรรจเขาสแผนงานของหนวยงานนนๆโดยสรป

กระบวนการในการวเคราะหและปรบปรง แกไขจดเสยงในชมชนจาเปนตองใหมนกวชาการใน

ระดบพนทไดเขามามบทบาทในการกระตน แนะนาและใหขอเสนอแนะตอเทคนคการวเคราะหจด

เสยง การปรบปรงจดเสยงทสอดคลองกบหลกความรเชงวศวกรรมศาสตรโดยจะสามารถสรป

กระบวนการเพอใหเหนภาพรวมของการปรบปรง และแกไขจดเสยงโดยการมสวนรวมของชมชน

ไดดงน

คนหาทมวจยทองถน คนหาแกนนาชมชน

5คน/ชมชน

เวทแลกเปลยนเรยนร จดเวทระดบหมบาน

สารวจวเคราะหปญหาจด

เกบขอมลชมชนเบองตน

(นกวจยทองถน+แกนนาชมชน+นสต)

ปฏบตการแกไขจดเสยง

ในชมชน

อบรมดงานแกนนา

เวทสรางความรวมมอ สรปบทเรยน

ตนแบบการขยายผล

50

2.6 แนวคดทฤษฏเกยวกบภาวะผนาการเปลยนแปลง

ภาวะผนาการเปลยนแปลงเปนกระบวนการทมอทธพลตอการเปลยนแปลงเจตคต และ

สมมต ฐานของสมาชกในองคการ สรางความผกพนในการเปลยนแปลงวตถประสงค และกลยทธท

สาคญขององคการ ภาวะผนาการเปลยนแปลงเกยวของกบอทธพลของผนาทมตอผตาม แตอทธพล

น นเปนการใหอานาจแกผ ตามใหกลบกลายเปนผ นาแ ล ะ ผ ท เ ป ล ย น แ ป ล ง หนวยง า น ใน

กระบวนการของการเปลยน แปลงองคการ

ดงนนสภาวะการณเปลยนแปลงจงไดรบการมองวาเปนกระบวนการทเปนองครวม และ

เกยวของกบการดาเนนการของผนาในระดบตางๆ ในหนวยงานยอยขององคการ

2.6.1 ความหมายของผนาการเปลยนแปลง

เบรน (Burn.1978 ) ไดใหความหมายของภาวะผนาการเปลยนแปลงไววา คอ

กระบวนการซงทงผนาและผตามตางยกระดบทสงขนทงแรงจงใจและจรยธรรมซงกนและกนโดย

ผนาจะคนหา เพอยก ระดบความสานกของผตามใหไปสอดมการณทสงสง

แบส (Bass.1985 ) ใหความหมายวา ภาวะผนาหมายถง กระบวนการเปลยนแปลง ผนา

ตองเปนผเปลยนแปลงการปฏบตงานของผตาม ตองไดผลเกนเปาหมายทกาหนด ทศนคต ความ

เชอมน และความตองการของผตามตองไดรบการเปลยนแปลงจากระดบตาสระดบทสงกวา

กรฟฟน ( Griffin. 1996:504 ) ใหความหมายของคาวา ภาวะผนา หมายถง การไมใช

อทธพลบงคบกลมหรอใหทาตามวตถประสงคขององคกร แตเปนการกระตนพฤตกรรมของคนท

นาไปสความ สาเรจของหนวยงาน

ดบรน( Dubrin. 1998:2 )ใหความหมายของคาวา ภาวะผนาหมายถง ความสามารถทจะ

สรางความเชอมน และใหการสนบสนนบคคลเพอใหบรรลเปาหมาย

ดาฟท ( Daft .1999:5 ) ใหความหมายของคาวา ภาวะผนา หมายถง ความสมพนธทม

อทธพลระหวางผนาและผตามซงทาใหเกดการเปลยนแปลงเพอใหบรรลเปาหมายรวมกน

ภาวะผนาการเปลยนแปลง (Transformational Leadership) มชอเรยกเปนภาษาไทยทพบ

โดยทวไปเชน ภาวะผนาแบบเปลยนสภาพ (เสรมศกด วศาลาภรณ.2544:60) ภาวะผนาการปฏรป

(รงสรรค ประเสรฐศร.2544:63) ภาวะผนาแบบปรวรรต (รชน วเศษสงข.2537 :18)

บณฑต แทนพทกษ (2540:15-16) ใหความหมาย ของภาวะผนาการเปลยนแปลงวา

หมายถง ภาวะผนาของผบรหารทใชวธการตางๆในการยกระดบความตองการ ความตระหนกและ

ความสานกของผตาม ทาใหผตามกาวพนจากความสนใจตนเองมาเปนการทางานเพอประโยชน

สวนรวมของหนวยงานและมงมนใชความพยายามอยางสงในการทางานเพอใหบรรลผลสาเรจ

วรรณด ชกาล (2540:8) ใหความหมายของภาวะผ นาการเปลยนแปลงหมายถง

ความสามารถของผบรหารในการยกระดบแรงจใจของผตาม กระตนใหผตามมความตองการสงขน

51

กวาทเปนอยและเหนคณคาตลอดจนการทจะบรรรลวตถประสงคโดยไมคานงถงประโยชนของ

สวนตว

สดา ทพสวรรณ (2541:8) ใหความหมายของภาวะผนาการเปลยนแปลงวา หมายถง

ลกษณะความสมพนธระหวางผนาและผตาม ผนาจะเนนใหผตามเกดความรสกเหนความสาคญและ

คณคาของงานทผลตออกมา จงใจใหผตามสนใจทางานเพอหนวยงาน ตลอดจนเปลยนแปลระดบ

ความตองการในผลงานของผตามใหสงขน และใชความสามารถของตนเองตามศกยภาพทงหมดใน

การทางาน

เบอรน (ประเสรฐ สมพงษธรรม. 2538 : 50-51; อาองจาก Burns.1978 Leadership.) กลาว

วา ภาวะผนาเปนปฏสมพนธของบคคลทมความแตกตางกนในดานอานาจ ระดบแรงจงใจ และ

ทกษะเพอไปสจดมงหมายรวมกน ซงเกดไดใน 3 ลกษณะ คอ

1. ภาวะผนาแบบแลกเปลยน( Transactional Leadership.) เปนปฏสมพนธทผนาตดตอกบ

ผตามเพอแลกเปลยนผลประโยชนซงกนและกน ผนาจะใชรางวลเพอตอบสนองความตองการและ

เพอแลกเปลยนกบความสาเรจในการทางาน ถอวาผนาและผตามมความตองการ อยในระดบขน

แรกตามทฤษฎความตองการลาดบขนของมาสโลว(Maslow’s Need Hierachy Theory)

2. ภาวะผนาการเปลยนแปลง (Transformational Leadership) ผน าและผตามม

ปฏสมพนธกนกอใหเกดการเปลยนแปลงสภาพท งสองฝาย คอเปลยนผตามไปเปนผนาการ

เปลยนแปลง และเปลยนผนาการเปลยนแปลงไปเปนผ นาแบบจรยธรรม กลาวคอ ผ นาการ

เปลยนแปลงจะตระหนกถงความตองการของผตามและจะกระตนตามใหเกดความสานกและ

ยกระดบความตองการขอผตามใหสงขนตามลาดบขนความตองการของมาสโลวและทาใหผตาม

เกดจตสานกของอดมการณยดถอคานยมเชงจรยธรรม เชน อสรภาพ ความยตธรรม ความเสมอภาค

สนตภาพ และสทธมนษยชน

3. ภาวะผนาแบบจรยธรรม (Moral Leadership) ผนาการเปลยนแปลจะเปลยนเปนผนา

แบบจรยธรรมอยางแทจรงเมอไดยกระดบความประพฤตและความปรารถนาเชงจรยธรรมของผนา

และผตามใหสงขน กอใหเกดการเปลยนแปลงทงสองฝาย สรางจตสานกใหผตามเกดความตองการ

ในระดบขนทสงกวาเดมตามลาดบขนความตองการของมาสโลว หรอระดบการพฒนาจรยธรรม

ของโคลเบรกแลวจงดาเนนการเปลยนสภาพทาใหผนาและผตามไปสจดมงหมายทสงขน

ผนาทงสามลกษณะตามทฤษฎของเบอรน มลกษณะเปนแกนตอเนอง ภาวะผนาแบบแลก

เปลยนอยปลายสดของแกน ซงตรงกนขามกบภาวะผนาการเปลยนแปลงซงมงเปลยนสภาพไปส

ภาวะผนาแบบจรยธรรม

จากความหมายโดยสรปกลาวไดวา ภาวะผนาการเปลยนแปลง หมายถง ระดบพฤตกรรม

ของผบรหารทแสดงใหเหนในการจดการหรอการทางานทเปนกระบวนการเปลยนแปลงความ

พยายามของผรวมงานใหสงขนกวาความพยายามทคาดหวง เปนผลใหการปฏบตงานเกนความ

52

คาดหวง พฒนาความสามารถและศกยภาพไปสระดบทสงขนโดยผบรหารแสดงบทบาททาให

ผรวมงานไววางใจ ตระหนกรภารกจและวสยทศน มความจงรกภกดและเปนขอจงใจใหผรวมงาน

มองการณไกลกวาความสนใจของตน ซงจะนาไปสประโยชนขององคกร

2.6.2 คณลกษณะของผนาการเปลยนแปลง

โดยทว ๆ ไปจะเปนดงน ทชชและดเวนนา (เสรมศกด วศาลาภรณ.2536:62; อางองจาก

Tichy & Devanna. 1986. Training and Development. P.19-32)

1. เปนผนาการเปลยนแปลง จะเปลยนองคการทตนเองรบผดชอบไปสเปาหมายท

ดกวาคลายกบผฝกสอนหรอโคชนกกฬาทตองรบผดชอบทมทไมเคยชนะใครเลย ตองมการเปลยน

เปาหมายเพอความเปนผชนะ และตองสรางแรงบนดาลใจใหลกทมเลนใหดทสดเพอชยชนะ

2. เปนคนกลาและเปดเผย เปนคนทตองเสยงแตมความสขและมจดยนของตนเอง กลา

เผชญกบความจรง กลาเปดเผยความจรง

3. เชอมนในคนอน ผนาการเปลยนแปลงไมใชเผดจการแตมอานาจ และสนใจคนอน ๆ

มการทางานโดยมอบอานาจใหคนอนทาโดยเชอวาคนอนกมความสามารถ

4. ใชคณคาเปนแรงผลกดน ผนาการเปลยนแปลงนจะชนาใหผตามตระหนกถงคณคา

ของเปาหมาย และสรางแรงผลกดนในการปฏบตงานเพอบรรลเปาหมายทมคณคา

5. เปนผเรยนรตลอดชวต ผนาการเปลยนแปลงนจะนกถงสงทตนเองเคยทาผดพลาดใน

ฐานะทเปนบทเรยน และจะพยายามเรยนรสงใหม ๆ เพอพฒนาตนเองตลอดเวลา

6. มความสามารถทจะเผชญกบความสลบซบซอน ความคลมเครอ และความไม

แนนอน ผนาการเปลยนแปลงจะมความสามารถในการเผชญปญหาทเปลยนแปลงอยเสมอ

7. เปนผมองการณไกล ผนาการเปลยนแปลงจะมความสามารถในการมองการณไกล

สามารถทจะนาความหวง ความฝนมาทาใหเปนความจรงได

2.6.3 องคประกอบของภาวะผ นาการเปลยนแปลง (Transformational Leadership)

ประกอบไปดวย องคประกอบเฉพาะทง 4 ประการ ซงมความสมพนธกน (Intercorrelated) และม

การแบงแยกแตละองคประกอบ เนองจากตางกมความเฉพาะเจาะจง และมความสาคญทแตกตางกน

ซงมรายละเอยดเฉพาะของแตละองคประกอบดงน

1. การมอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence or Leadership : II or CL) หมายถง

การทผนาประพฤตตวเปนแบบอยางหรอเปนโมเดลสาหรบผตาม ผนาจะเปนทยกยอง เคารพนบถอ

ศรทธา ไววางใจและทาใหผตามเกดความภาคภมใจเมอไดรวมงานกน ผตามจะพยายามประพฤต

ปฏบตเหมอน กบผนาและตองการเลยนแบบผนาของเขา สงทผน าตองปฏบตเพอบรรลถง

คณลกษณะนคอ ผนาจะตองมวสยทศนและสามารถถายทอดไปยงผตาม ผนาจะมความสมาเสมอ

มากกวาการเอาแตอารมณ สามารถควบคมอารมณไดในสถานการณวกฤต ผนาเปนผทไวใจไดวาจะ

ทาในสงทถกตอง ผนาจะเปนผทมศลธรรมและมจรยธรรมสง ผนาจะหลกเลยงทจะใชอานาจเพอ

53

ประโยชนสวนตน แตจะประพฤตตนเพอใหเกดประโยชนแกผอนและเพอประโยชนของกลม ผนา

จะแสดงใหเหนถงความเฉลยวฉลาด ความมสมรรถภาพ ความตงใจ การเชอมนในตนเอง ความแนว

แนในอดมการณ ความเชอและคานยมของเขา ผนาจะเสรมความภาคภมใจ ความจงรกภกด และ

ความมนใจของผตาม และทาใหผตามมความเปนพวกเดยวกบผนา โดยอาศยวสยทศนและการม

จดประสงครวมกน ผนาแสดงความมนใจชวยสรางความรสกเปนหนงเดยวกนเพอการบรรล

เปาหมายทตองการ ผตามจะเลยนแบบผนาและพฤตกรรมของผนาจากการสรางความมนใจใน

ตนเอง ประสทธภาพและความเคารพในตนเอง ผนาการเปลยนแปลง จงรกษาอทธพลของตนใน

การบรรลเปาหมายและปฏบตภาระหนาทขององคการ

2. การสรางแรงบนดาลใจ (Inspiration Motivation : IM ) หมายถง การทผนาจะประพฤต

ในทางทจงใจใหเกดแรงบนดาลใจกบผตาม โดยการสรางแรงจงใจภายใน การใหความหมายและ

ทาทายในเรองงานของผตาม ผนาจะกระตนจตวญญาณของทม (Team Spirit) ใหมชวตชวา มการ

แสดงออกซงความกระตอรอรน โดยการสรางเจตคตทดและการคดในแงบวก ผนาจะทาใหผตาม

สมผสกบภาพทงดงามของอนาคต ผนาจะสรางและสอความหวงทผนาตองการอยางชดเจน ผนาจะ

แสดงการอทศตวหรอความผกพนตอเปาหมายและวสยทศนรวมกน ผนาแสดงความเชอมนและ

แสดงใหเหนความตงใจอยางแนวแนวาสามารถบรรลเปาหมายได ผนาจะชวยใหผตามมองขาม

ผลประโยชนของตนเพอวสยทศนและภารกจขององคการ ผนาจะชวยใหผตามพฒนาความผกพน

ของตนตอเปาหมายระยะยาว และบอยครงพบวาการสรางแรงบนดาลใจนเกดขนผานการคานงถง

ความเปนปจเจกบคคล และการกระตนทางปญญา โดยการคานงถงความเปนปจเจกบคคลทาใหผ

ตามรสกเหมอนตนเองมคณคา และกระตนใหพวกเขาสามารถจดการกบปญหาทตนเองเผชญได

สวนการกระตนทางปญญาชวยใหผตามจดการกบอปสรรคของตนเอง และเสรมความคดรเรม

สรางสรรค

3. การกระตนทางปญญา (Intellectual Stimulation : IS) หมายถง การทผนามการกระตน

ผตามใหตระหนกถงปญหาตางๆทเกดขนในหนวยงาน ทาใหผตามมความตองการหาแนวทางใหม

มาแก ปญหาในหนวยงาน เพอหาขอสรปใหมทดกวาเดม เพอทาใหเกดสงใหมและสรางสรรค โดย

ผนามการคดและแกปญหาอยางเปนระบบ มความคดรเรมสรางสรรค มการตงสมมตฐาน การ

เปลยนกรอบ (Reframing) การมองปญหา และการเผชญกบสถานการณเกาๆ ดวยวถทางแบบใหมๆ

มการจงใจและสนบสนนความคดรเรมใหมๆในการพจารณาปญหาและการหาคาตอบของปญหา ม

การใหกาลงใจผตามใหพยายามหาทางแกปญหาดวยวธใหมๆ ผนามการกระตนใหผตามแสดง

ความคดและเหตผล และไมวจารณความคดของผตาม แมวามนจะแตกตางไปจากความคดของผนา

ผนาทาใหผตามรสกวาปญหาทเกดขนเปนสงททาทายและเปนโอกาสทดทจะแกปญหารวมกน โดย

ผนาจะสรางความเชอมนใหผตามวาปญหาทกอยางตองมวธแกไข แมบางปญหาจะมอปสรรค

มากมาย ผนาจะพสจนใหเหนวาสามารถเอาชนะอปสรรคทกอยางได จากความรวมมอรวมใจใน

54

การแกปญหาของผรวมงานทกคน ผตามจะไดรบการกระตนใหตงคาถามตอคานยมของตนเอง

ความเชอและประเพณ การกระตนทางปญญาเปนสวนสาคญของการพฒนาความสามารถของผตาม

ในการทจะตระหนกและแกไขปญหาดวยตนเอง

4. การคานงถงความเปนปจเจกบคคล (Individualized Consideration:IC) ผนาจะมความ

สมพนธเกยวของกบบคคลในฐานะเปนผนาในการดแลเอาใจใสผตามเปนรายบคคล และทาใหผ

ตามรสกมคณคาและมความสาคญ ผนาจะเปนโคช (Coach) และเปนทปรกษา (Advisor) ของผ

ตามแตละคน เพอการพฒนาผตาม ผนาจะเอาใจใสเปนพเศษในความตองการของปจเจกบคคล เพอ

ความสมฤทธ และเตบโตของแตละคน ผนาจะพฒนาศกยภาพของผตามและเพอนรวมงานใหสงขน

นอกจากนผนาจะมการปฏบตตอผตาม โดยการใหโอกาสในการเรยนรสงใหมๆ สรางบรรยากาศ

ของการใหการสนบสนน คานงถงความแตกตางระหวางบคคลในดานความจาเปน และความ

ตองการการประพฤตของผนาแสดงใหเหนวา เขาใจและยอมรบความแตกตางระหวางบคคล เชน

บางคนไดรบกาลงใจมากกวา บางคนไดรบอานาจการตดสนใจดวยตนเองมากกวา บางคนม

มาตรฐานทเครงครดกวา บางคนมโครงสรางงานทมากกวา ผนามการสงเสรมการสอสารสองทาง

และมการจดการดวยการเดนดรอบๆ (Management by walking around) มปฏสมพนธกบผตามเปน

การสวนตว ผนาสนใจในความกงวลของแตละบคคล เหนปจเจกบคคลเปนบคคลทงคน (As a

Whole Person) มากกวาเปนพนกงานหรอเปนเพยงปจจยการผลต ผนาจะมการฟงอยางม

ประสทธภาพ มการเอาใจเขามาใสใจเรา (Empathy) ผนาจะมการมอบหมายงานเพอเปนเครองมอ

ในการพฒนาผตาม เปดโอกาสใหผตามไดใชความสามารถพเศษอยางเตมท และเรยนรสงใหมๆท

ทาทายความสามารถ ผนาจะดแลผตามวาตองการคาแนะนา การสนบสนนและการชวยใหกาวหนา

ในการทางานทรบผดชอบอยหรอไม โดยผตามจะไมรสกวาเขากาลงถกตรวจสอบ

2.7 ผลงานวจยทเกยวของ

กฤตพงศ โรจนรงศศธร (2549) การศกษาเรอง “สาเหตการเกดอบตเหตจราจรของผขบข

ยวดยานในเขตนคมอตสาหกรรมแหลมฉบง จงหวดชลบร” มวตถประสงคเพอศกษาความคดเหน

เกยวกบสาเหตการเกดอบตเหตจราจรของผขบขยวดยานในเขตนคมอตสาหกรรมแหลมฉบง

จงหวดชลบร และเพอเปรยบเทยบสาเหตการเกดอบตเหตจราจรของผขบขยวดยานของผขบขใน

เขตนคมอตสาหกรรมแหลมฉบง จงหวดชลบร

ผลจากการศกษา พบวา ความคดเหนเกยวกบสาเหตการเกดอบตเหตจราจรของผขบข

ยวดยานในเขตนคมอตสาหกรรมแหลมฉบง อยในระดบมาก โดยแยกและเรยงระดบความคดเหน

เกยวกบสาเหตการเกดกนอบตเหตจราจร ดงนคอ ดานสาเหตของการเกดอบตเหตทเกดจากผขบข

อยในระดบมาก พบวาอบตเหตทเกดจากความประมาทของผขบขมมากทสด ดานลกษณะการขบข

ทเปนสาเหตของการเกดอบตเหต อยในระดบมากทสด ไดแก เกดจากขบรถในขณะมนเมาสรา ม

55

มากทสด ดานการขบขระหวางผขบขดวยกนเองเกยวกบสาเหตของการเกดอบตเหต และในดาน

การกระทาผดกฎหมายจราจรของผขบขเอง พบวา มการกระทาผดอยในระดบนอย ไดแก ไมยอม

เนองจากรถคนอนเหนแกตวทานจงไมยอมใหรถขบผานไป และคดวาเจาหนาทตารวจไมเหนมมาก

ทสด ในสวนของการเปรยบเทยบสาเหตการเกดอบตเหตจราจรของผขบขยวดยานของผขบขในเขต

นคมอตสาหกรรมแหลมฉบง จาแนกตามขอมลทวไปและประสบการณในการขบขยวดยาน พบวา

อาย ประเภทรถทใชขบขและการประสบอบตเหต มผลตอสาเหตการเกดอบตเหตจราจรของผขบข

ยวดยานในเขตนคมอตสาหกรรมแหลมฉบง สวนตวแปรดานเพศ ระดบการศกษา อาชพ ประเภท

ใบอนญาต ประสบการณในการขบขรถ ความเรวในการขบข ชวงเวลาในการขบข และ การกระทา

ผดกฎหมายจราจร พบวาไมมผลตอสาเหตการเกดอบตเหตจราจรของผขบขยวดยาน ในเขตนคม

อตสาหกรรมแหลมฉบง ทระดบนยสาคญ .05

วเชยร มรจนทร (2541, หนา 92-99) ไดศกษาถงภมหลงของผประสบอบตเหตขณะขบข

รถจกรยานยนต พบวาสถานภาพสมรสไมมผลตอการเกดอบตเหต ผขบขเพศชายจะประสบ

อบตเหตจราจรมากกวาเพศหญง ผขบขทมการศกษาตาจะประสบอบตเหตจราจรมากกวาผม

การศกษาระดบสง ผขบขทมรายไดนอยจะประสบอบตเหตมากกวาผขบขมรายไดสงและผขบขทม

ประสบการณในการขบขนอย จะประสบอบตเหตจราจรมากกวาผขบขทมประสบการณในการขบ

ขมาก

ชศกด หทยธรรมและสรชย หลาสาคร (2543) ไดศกษาวจยเรองปจจยทมความสมพนธกบ

การเกดอบตเหตในนกศกษาวทยาลยเทคนคสมทรสาคร จากการศกษาพบวา กลมตวอยางนกศกษา

วทยาลยเทคนคสมทรสาคร มอตราการเกดอบตเหตรอยละ 77.40 มประสบการณในการไดรบ

อบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนตเฉลย 1.9 ครง เพศชาย มอตราการเกดอบตเหตมากกวาเพศ

หญง ซงมความเสยงมากกวา 2 เทาของเพศหญงและมอายมากกวา 19 ป นกศกษาทมใบอนญาตขบ

ขรถจกรยานยนตมความเสยงตอการเกดอบตเหตมากกวา และประสบการณการขบข

รถจกรยานยนต เทากบหรอมากกวา 2 ป มความเสยงตอการเกดอบตเหตมากเชนกน ความร

อมาภรณ ไชยแกว (2550) บทบาทของผบรหารองคการบรหารสวนตาบลในการ

ปฏบตงานการปองกนอบตเหตจราจร ตามมาตรการ 6E กรณศกษาจงหวดเชยงราย

การศกษานมวตถประสงค 1. เพอศกษาบทบาทของผบรหารองคการบรหารสวนตาบลใน

การปฏบตงานการปองกนอบตเหตจราจร ตามมาตรการ 6E 2. เพอศกษาปจจยทมผลตอบทบาทของ

ผบรหารองคการบรหารสวนตาบลในการปฏบตงานการปองกนอบตเหตจราจร ตามมาตรการ 6E

3. เพอศกษาถงปญหาและขอเสนอแนะของผบรหารองคการบรหารสวนตาบลในการปฏบตงาน

การปองกนอบตเหตจราจร ตามมาตรการ 6E

56

ผลการศกษาพบวา

1. ขอมลพนฐานของประชากรทศกษา สวนใหญเปนชาย มอายระหวาง 41-50 ป จบ

การศกษาระดบมธยมศกษา ประกอบอาชพคาขายและธรกจสวนตว รายไดครอบครวตอปมากกวา

60,000 บาท ดารงตาแหนงเปนรองนายกองคการบรหารสวนตาบล มระยะเวลาทเขามาอาศยใน

พนท เปนเวลา 31-40 ป

2. บทบาทของผบรหารองคการบรหารสวนตาบล ในการปฏบตงานการปองกนอบตเหต

จราจร ตามมาตรการ 6E โดยรวม มบทบาท อยในระดบปานกลาง วเคราะหเปนรายดาน พบวา

ดานทอยในระดบปานกลาง คอ ดานการสรางใหเกดความรความเขาใจ และดานการสรางให

ทองถนหรอชมชนมพลงอานาจ ดานทอยในระดบนอย คอ ดานมาตรการบงคบใชกฎหมาย ดาน

วศวกรรมจราจร ดานระบบบรการการแพทยฉกเฉน ดานการเกบรวบรวมขอมลและประเมนผล

3. ปจจยทมผลตอบทบาทของผบรหารองคการบรหารสวนตาบล ในการปฏบตงานการ

ปองกนอบตเหตจราจร ตามมาตรการ 6E จากการทดสอบสมมตฐาน ไดแก อาย ระดบการศกษา

รายได ตาแหนง ระยะเวลาทเขามาอยอาศยในพนท การมสวนรวมในการแกไขปญหาชมชน ระดบ

การบรหารจดการในองคกรของผบรหารองคการบรหารสวนตาบล ความรความเขาใจเกยวกบ

องคการบรหารสวนตาบล และความรความเขาใจเกยวกบอบตเหตจราจร

4. ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะของผบรหารองคการบรหารสวนตาบล ในการ

ปฏบตงานการปองกนอบตเหตจราจร ตามมาตรการ 6E พบวา ประชาชนขาดความตระหนกในการ

ปรบเปลยนพฤตกรรมทเสยงตอการเกดอบตเหตจราจร เชน ดมแลวขบรถ ไมนยมใชอปกรณ

ปองกน ประชาชนไมปฏบตตามกฎหมายและกฎจราจร งบประมาณในการจดทาปายหรอ

สญลกษณเตอน ปรบปรงถนนทเปนหลมเปนบอไมเพยงพอ ขาดความรความเขาใจทถกตองในการ

ปองกนอบตเหตจราจร ควรจดอบรมใหประชาชนเกยวกบกฎหมายจราจร เครองมอจราจร และ

การขบขปลอดภย ปฏบตตามกฎหมาย กฎจราจรอยางเครงครด

บทท 3 กระบวนการดาเนนงาน

โครงการกระบวนการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนของนกศกษาและชมชนรอบ

มหาวทยาลยอบลราชธานเปนการปฏบตการแบบมสวนรวมระหวางคณะทางานหลกทเปนเครอขาย

นกวชาการจากสถาบนวจยเพอการพฒนาชมชนทองถน มลนธประชาสงคมจงหวดอบลราชธานกบ

คณะทางานรวมทเปนอาจารย บคลากร นกศกษาในมหาวทยาลยอบลราชธาน องคการบรหารสวน

ทองถน ทง 6 แหงคอเทศบาลตาบลเมองศรไค อบต.ธาต อบต.โพธใหญ เทศบาลตาบลคาขวาง

เทศบาลตาบลแสนสข อบต.คเมอง อาเภอวารนชาราบ จงหวดอบลราชธานและชมชนรอบ

มหาวทยาลย โดยมเปาหมาย สนบสนนใหนกวชาการ นกศกษาและบคลากรในมหาวทยาลย

อบลราชธานรวมท งภาค เครอขาย ชมชน อปท.รอบๆมหาวทยาลยเขามามสวนรวมในการ

ดาเนนการแกไขปญหาความปลอดภยทางถนนของนกศกษาและชาวบาน ซงกระบวนการและ

วธการดาเนนงานทโครงการนามาใชเพอขบเคลอนการทางานในระยะ 1 ไดแก

3.1 กระบวนการคนหาคณะทางานหลก

ในชวงเรมตนของโครงการ Node Action จงหวดอบลราชธาน ไดประสานเครอขาย

นกวชาการของสถาบนวจยเพอการพฒนาชมชนทองถน มลนธประชาสงคมจงหวดอบลราชธานซง

เปนศนยประสานงานวจยเพอทองถนชดนกวชาการจงหวดอบลราชธานทไดรบการสนบสนนจาก

สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) ฝายวจยเพอทองถนเพอชแจงทาความเขาใจเกยวกบ

เปาหมายการดาเนนงานของโครงการ ทาใหไดเครอขายนกวชาการทมความสนใจเขารวมเปน

คณะทางานหลกเพอดาเนนการขบเคลอนงานโครงการ ดงน

1. นางสาวกาญจนา ทองทว ผอานวยการสถาบนวจยเพอการพฒนาชมชนทองถน

มลนธประชาสงคมจงหวดอบลราชธาน

2. ผศ.ดร.อนทรา ซาฮร คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน

3. อาจารยจกเรศ อฐรตน คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน

4. อาจารยจกรพนธ แสงทอง คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน

5. อาจารยกงกาญจน สานวนเยน คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน

6. ผศ.ดร.รงรศม บญดาว คณะบรหารศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน

7. ดร.จรยาภรณ อนวงษ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน

8. ดร.อรทย เลยงจนดาถาวร คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน

9. ดร.สมาล เงยวจตร คณะบรหารศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน

58

10. ดร.ถนอมศกด บญส วทยาลยการสาธารณสขสรนธรจงหวดอบลราชธาน

โดยเครอขายนกวชาการไดมการกาหนดบทบาทหนาท ดงน

1. คดเลอก คนหาคณะทางาน อาสาสมคร นกวจยทเขารวมทางานในโครงการฯ

2. เสรมสรางศกยภาพใหกบคณะทางานทกทม

3. ตดตามสนบสนนการปฏบตงานของคณะทางานและทมวจยทง 4 โครงการตาแผนงาน

ทกาหนด

4. สรางความเขาใจและการเรยนรจากการลงพนทปฏบตการจรงใหกบคณะทางาน 4

โครงการ

5. ถอดบทเรยน สงเคราะหองคความร การดาเนนงานทง 4 โครงการ

6. หารปแบบ กระบวนการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนของนกศกษาและ

ชมชนรอบมหาวทยาลยอบลราชธาน

7. สรางความเขาใจและความรวมมอของผบรหาร อาจารยในสถาบนการศกษา ผบรหาร

องคการบรหารสวนทองถน เจาหนาท ชมชนชาวบานใน 6 พนท

8. เผยแพร ประชาสมพนธโครงการกบสาธารณะ และหนวยงานทเกยวของ

และมทมผชวยนกวจย ดงน

1. นางชตมา จนทรมณ เจาหนาสถาบนวจยเพอการพฒนาชมชนทองถน

มลนธประชาสงคมจงหวดอบลราชธาน

2. นายอทศ ทาหอม เจาหนาสถาบนวจยเพอการพฒนาชมชนทองถน

มลนธประชาสงคมจงหวดอบลราชธาน

3. นายสภวฒน โสวรรณ เจาหนาทสงเสรมการวจย กองสงเสรมการวจยฯ

มหาวทยาลยอบลราชธาน

โดยทมผชวยนกวจย มบทบาทหนาท ดงน

1. สนบสนนการดาเนนโครงการทง 4 โครงการ

2. ดแลระบบการเงนของทกโครงการ

3. ทางานในสวนของธรการ ตดตอประสานงาน

3.2 กระบวนการคนหาและชกชวนแกนนา (Change Agent)

Node Action จงหวดอบลราชธาน ไดใชกระบวนการคนหาและชกชวนแกนนาแบง

ออกเปน 3 ประเภท ไดแก

1. แกนนาระดบจงหวด เปนกลมคนท Node วางเปาหมายใหเปนคณะทางาน/กลไก

กลางของโครงการฯ การคนหาและชกชวนแกนนาประเภทน Node ไดใชวธการประสานผาน

เครอขายการทางานเดม คอ มลนธประชาสงคมจงหวดอบลราชธานเพอขอขอมลบคคล กลม

59

องคกรและหนวยงานททางานเกยวของกบการลดอบตเหตในจงหวดอบลราชธาน ในขณะเดยวกน

Node กไดสบคนขอมลหนวยงานตางๆดวยตนเองโดยพจารณาดจากงานและภารกจของหนวยงาน

ทเกยวของกบการลดอบตเหตทางถนนภายในจงหวด หลงจากนน จงไดโทรศพทตดตอนดหมาย

เพอขอเขาพบหวหนาหนวยงานเพอทาความรจกและชแจงทาความเขาใจรายละเอยดการดาเนนงาน

โครงการใหกบหวหนาหนวยงานและเชญเขารวมเปนภาคดาเนนงานโครงการพรอมกนนไดมอบ

เอกสารสรปยอโครงการใหหนวยงานไวศกษา ซงผลจากการไปชแจงและชกชวนหนวยงานพบวา

ทกหนวยงานใหการตอบรบเปนอยางดเนองจากเปนภารกจและความรบผดชอบของหนวยงานอย

แลว

ในสวนเครอขาย กลม องคกรและมลนธตางๆททางานเกยวกบอบตเหต เชน มลนธ

สวางบชาธรรม ชมรมศษยพระอรหนตจกง มลนธการกศลจงหวดอบลราชธาน (จตมเกาะ)

เครอขายงดเหลา สภาเดกและเยาวชนจงหวดอบลราชธาน สอสรางสข Node ไดใชวธโทรศพท

และสงหนงสอเชญใหเขารวมเวทเปดตวโครงการและสรางอนาคตรวมกน จงไดคนจากลมเหลาน

เขารวมเปนแกนนาระดบจงหวดดวย

2. แกนนาระดบพนท เปนกลมคนสาคญ (key actor) ท Node วางเปาหมายใหเปนผ

ขบเคลอนงานความปลอดภยทางถนนในพนทอยางตอเนอง ดงนน Node จงไดคนหาแกนนา

ประเภทนโดยการเดนทางลงพนทไปพบปะกบนายกองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) ทง 6

แหง เพอทาความรจกและสรางความเขาใจเกยวกบการดาเนนงานโครงการใหกบผบรหารอปท.

พรอมกบเชญชวนใหเขารวมเปนภาคในการดาเนนงานเนองจากพนทของอปท.เปนพนทเปาหมาย

ในการทางานของโครงการ ซงผลจากการไปพบปะและพดคยกบผบรหารพบวาทกอปท.ตางตอบ

รบเขารวมเปนภาคการทางานของโครงการเนองจากโครงการฯเปนประโยชนตอประชาชนในเขต

ปกครองของอปท. หลงจากนน Node ไดเรมทางานกบอปท.โดยรวมกนจดเวทสญจรเพอทา

mapping คนหาทนทางสงคมของชมชน ทาความเขาใจกบสถานการณปญหาดานอบตเหต กลไก

และความรในการจดการอบตเหตทผานของชมชน ซงกระบวนการทใชในการจดเวท คอ Node

ไดใหบทบาทกบเจาหนาทของอปท.ทาหนาทดานการจดการ เชน ประสานเรองอาหาร สถานท

ผเขารวมและจดทาแผนทของตาบล สวน Node และคณะทางานระดบจงหวดทาหนาทชแจง

รายละเอยดโครงการแกผเขารวมประชม เปนวทยากรกระบวนการระดมความคดเหนในกลมยอย

ซงผลจากจดกจกรรมเวทสญจรในพนทอปท.ทง 6 แหงทาใหไดผมจตอาสาเขารวมเปนแกนนาใน

ระดบพนท อาทเชน อบต.โพธใหญ 7 คน อบต.คเมอง 11 คน อบต.ธาต 9 คน เทศบาลตาบลคา

ขวาง 10 คน เทศบาลตาบลแสนสข 7 คน และเทศบาลตาบลเมองศรไค 9 คน

3. แกนนาในมหาวทยาลยอบลราชธาน เปนกลมคนทจะขบเคลอนงานความ

ปลอดภยทางถนนในมหาวทยาลยอบลราชธานตอไปเมอโครงการสนสดลง ดงนน Node จงเรม

60

จากการไปพบและทาความเขาใจกบอธการบดและฝายกจการนกศกษามหาวทยาลยอบลราชธาน

ซงไดรบการตอบรบดวยดจากผบรหารของมหาวทยาลย หลงจากนน Node ไดจดประชมพดคย

และทาความเขาใจรายละเอยดโครงการกบเครอขายนกวชาการททางานวจยเพอทองถนรวมกบ

Node นกวชาการอบลราชธานเพอคนหาคนทสนใจทางานดานความปลอดภยทางถนน ซงทาให

ไดท งนกวชาการจากเครอขายนกวชาการและนกวชาการทมจตอาสาและตองการทางานเพอ

สวนรวมมาเปนหวหนาโครงการ แลวนกวชาการเหลานนไปชกชวนเพอน รนพ รนนองเขา

มารวมเปนทมดวย และตามมาดวยอาจารยไดไปชกชวนลกศษยเขามารวมเปนทมเพมและลกศษยก

ไปชกชวนเพอนๆมารวมเปนทมเพมมากขน ซงกระบวนการดงกลาวพบวามจดแขง คอ ทาใหได

คนทมใจเดยวกน มเปาหมายเหมอนกนเขามารวมเปนทมงาน

สรปไดวาหวใจสาคญของกระบวนการคนหาและชกชวนแกนนาใหเขามารวมทางานนน

ขนอยกบโครงสรางขององคกรเปนหลก อาทเชน หนวยงานภาครฐทมรปแบบการทางานแบบ

แนวตง กระบวนการเปดใจและสรางความเขาใจกบผมอานาจในการตดสนใจในหนวยงานถอวา

เปนสงจาเปนและเปนเงอนไขหนงของความสาเรจในการขบเคลอนงาน ขณะท เครอขาย กลม

องคกร มลนธ มความยดหยนมากกวา การเขารวมเปนทมงานขนอยกบเวลาทวางและความพง

พอใจในประโยชนทจะเกดขนตอสวนรวม แตในสวนของชาวบาน การเขารวมเปนแกนนาขนอย

กบการสรางความเขาใจในรปธรรมและประโยชนทจะเกดขนกบตวเขาและสมาชกในชมชน

อยางไรกตาม พบวาการชกชวนโดยคนคนเคยกนหรอมความสมพนธทดตอกนมากอนเปนวธทม

ประสทธภาพสงสดเพราะทาใหไดแกนนาทมใจเดยวกนมเปาหมายเดยวกนมารวมกนทางาน

3.3 กระบวนการพฒนาแกนนา

แมวาแกนนาในโครงการมดวยกน 3 ประเภท แตคนพบวาการทางานดานความ

ปลอดภยทางถนนยงเปนเรองใหมสาหรบแกนนาทกประเภทแมแตตว Node กยงตองการการเตม

เตมขอมลและความรดานน ดงนน กระบวนการในการพฒนาแกนนาท Node นามาใชจงอยบน

พนฐานการวเคราะหศกยภาพของตนเองและของแกนนาวายงขาดขอมลและความรดานใดบาง

Node กจะทาหนาทประสานผ ร วทยากรมาเตมเตมความรให ซงทผานมา Node ไดใช

กระบวนการพฒนาแกนนาตามประเดนตางๆ ดงน

1) เนอหาดานความปลอดภยทางถนน เนองจากการทางานดานความปลอดภยทาง

ถนนเปนสงใหมท Node เองกยงขาดความรดานน การใหความรดานความปลอดภยทางถนนจง

จาเปนสาหรบทงตว Node และแกนนา กระบวนการท Node นามาใชสาหรบพฒนาตนเอง คอ

การเขารวมเวทแลกเปลยนเรยนรกบสวนกลางเปนประจา ศกษาเอกสารทศวปถ.สงมาใหและการ

คนควาศกษาจากอนเตอรเนตและแหลงเรยนรอน แตในสวนกระบวนการพฒนาแกนนา คอ

61

Node ไดสงแกนนาไปเรยนรกบพนทรปธรรมอนๆในเวทระดบชาต ซงสงผลใหแกนนาเกดการ

ตนตวทจะทางานลดอบตเหตในพนทมากขน นอกจากน ไดเชญวทยากรจากศนยวชาการเพอความ

ปลอดภยทางถนน (ศวปถ.) มาบรรยายใหความรแกแกนนา และไดจดเวทใหแกนนาพบปะพดคย

กบพนทตนแบบดานความปลอดภยทางถนนโดยการเชญวทยากรจากบานไผและเขาสวนกวาง

โมเดลมาเลาและถายทอดเรองราวและกระบวนการทางานใหแกนนาไดเรยนร แลกเปลยนและ

ซกถาม ทาใหแกนนาไดเรยนรเทคนคและวธการในการทางานสรางความปลอดภยทางถนน

เพมขน

2) กระบวนการคดวเคราะหของแกนนา เนองจากปญหาการเกดอบตเหตม

ความสมพนธและเกยวของกบองคประกอบหลายดาน การทาความเขาใจใหถองแทถงรากเหงาของ

ปญหาจงมความจาเปนอยางยง ดงนน กระบวนการคดวเคราะหจงเปนเครองมอสาคญทจะชวยทา

ใหแกนนาสามารถมองทะลถงตนตอของปญหา ซงกระบวนการดงกลาวถกออกแบบบนความเชอ

พนฐานทวา หากคนสามารถคดวเคราะหเปน การแกปญหาถงจะเกดขน โดยกระบวนการท

Node นามาใชในการเพมศกยภาพการคดวเคราะหของแกนนา มดงน

(1) การจดเวทใหหนวยงาน กลม องคกร และชาวบานไดมาพบปะพดคยและ

ระดมความคดรวมกนโดยใชสอวดทศนเกยวกบอบตเหตทรนแรงจนกอใหเกดการเสยชวตและเกด

ความสะเทอนใจ อาทเชน หนงสนเรอง “ทางโคง” มาใหชมเพอจดประกายทางความคด และเปน

ประเดนชวนพด ชวนคย ชวนคด โดย Node ตองกาหนดโจทยใหทกคนมาชวยกนคดวเคราะห

ซงกระบวนการนไดใชสาหรบแกนนาทง 3 ประเภท แตพบวามจดออน คอ แกนนาระดบจงหวด

มกครอบงาชมชนชาวบาน ซงแนวทางแกไข คอ วทยากรกระบวนการในกลมยอยตองจดสรร

เวลาใหทกคนไดแสดงความคดเหนและมสวนรวม

(2) การใชจดเสยงมากระตกการคดวเคราะหของแกนนา ซงกระบวนการนใช

สาหรบแกนนาดบพนทเนองจากเปนคนในชมชนทมขอมล สถานการณปญหาอบตเหตอยแลว

การจดประเดนโดยการใชคาถามชวนพด ชวนคย และชวนวเคราะหถงความเสยงทแกนนาและ

ครอบครวอาจไดรบอนตรายมากกวาคนภายนอกทาใหแกนนาเกดความตระหนกถงภาวะเสยงของ

ตนเองและครอบครว เพราะพวกเขาเปนคนในพนททตองขบขผานจดเสยงเหลานนเกอบทกวน

นอกจากน การใหชาวบานชวยกนวาดแผนผงหมบานแลวใหใชสตกเกอรสตางๆ เชน สแดง

สาหรบจดทมการตาย สเหลองสาหรบจดทมการบาดเจบสาหส และสเขยวสาหรบบาดเจบเลกนอย

นาไปตดในแผนผงหมบาน ทาใหแกนนาเหนภาพจดเสยงทมในชมชนของตนเองชดขน

(3) การใชกระบวนการของทมประเมนภายในมาชวยกระตนการคดวเคราะหใน

ดานกระบวนการทางานของโครงการยอย เพอประเมนดวากระบวนการหรอกจกรรมททมวจย

นามาใชในการขบเคลอนงานมความเหมาะสมหรอไม มจดเดน จดดอยอยางไร มอะไรทตอง

62

ปรบปรง กระบวนการดงกลาวไดชวยใหทมวจยโครงการยอยไดเรยนรการคดทบทวน

กระบวนการทางานและมการปรบปรงการทางานใหมประสทธภาพมากขน

3) การพฒนากระบวนการวจยเพอทองถน เนองจากสถานภาพของ Node เปนชด

นกวชาการจงหวดอบลราชธานของสานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) ฝายวจยเพอ

ทองถนททางานสนบสนนการทางานวจยเพอทองถนของอาจารยในมหาวทยาลยอบลราชธานจงทา

ใหมเครอขายนกวชาการทมประสบการณและทกษะในการทางานวจยเพอทองถนอยใน

มหาวทยาลยอบลราชธาน ดงนน กระบวนการพฒนากระบวนงานวจยเพอทองถนจงใชอย 2

แบบ คอ

แบบท 1 รนพสอนรนนอง โดยการใชเครอขายนกวชาการมาเสรมทมให

โครงการยอยโดยพเลยงทาหนาทเปนตวกลางจดใหมการพบปะพดคยทาความเขาใจกน ซง

กระบวนการดงกลาวเปนการเสรมทมใหมความเขมแขงมากขนและเปนการเพมศกยภาพใหกบ

นกวชาการรนพและรนนองไปพรอมๆกน กลาวคอ รนพกไดถายทอดประสบการณและความรท

ตนเองมอยใหรนนอง ขณะทรนนองกไดเรยนรบทเรยนจากรนพวาสงใดควรทาสงใดไมควรทา

เปนตน

แบบท 2 จบมอพาทา โดยเรมการจากใหความรกอนแลวจงใหทมวจยทดลองทา

ดวยตนเอง เชน การทาเครองมอ ในเรมแรกพเลยงไดอธบายถงวธการทาเครองมอ การใช

เครองมอและการเกบขอมลใหทมวจยไดเขาใจกอน หลงจากนน กใหทมวจยไปรวมกนออกแบบ

เครองมอและสงใหพเลยงชวยตรวจสอบความเหมาะสมและครบถวนของเครองมอกอนนาไปใช

จรงซงตลอดชวงเวลาการทาเครองมอพเลยงไดคาแนะนาในการปรบแกเครองมอเปนระยะๆ

จนกระทงเครองมอมความสมบรณและพรอมนาไปใชงาน

4) การสอสารสาธารณะ เนองจากภายในโครงการยอยท Node ดแลอยมโครงการสอ

ซงจะมาทาหนาทชวยพฒนาศกยภาพของแกนนาทมความสนใจดานสอใหสามารถนาเสนอขอมล

ดานอบตเหตในพนทและเผยแพรประชาสมพนธความรดานความปลอดภยทางถนนใหกบคนใน

ชมชน กระบวนการทนามาใชในพฒนาการเปนนกขาวชาวบานหรอนกสอสารชมชน ไดแก การ

จดอบรมการจดรายการวทย การทาสปอรท การเขยนสครป และการฝกปฏบตจรง โดยทาง

โครงการสอไดเชญสอมวลชนทเปนมออาชพมาเปนวทยากรถายทอดความรใหแกแกนนา

5) การบรหารจดการโครงการ Node ไดใหความสาคญกบกระบวนการบรหารจดการ

โครงการเนองจากเชอวาหากมระบบการบรหารจดการทดกจะทาใหปวดหว/มปญหานอยลง ดงนน

เพอไมเปนภาระในการทางานของโครงการยอย ทม Node จงใชวธการสญจรไปพบปะและชแจง

ทาความเขาใจเรองการบรหารจดการกบโครงการยอยเปนรายทม ซงเนอหาทไดใหคาแนะนาแก

63

โครงการประกอบดวยการเงนและการบญช อาทเชน วธการใชใบเสรจรบเงนประเภทตางๆ การ

จดเกบเอกสารหลกฐานการเงนและการทาบนทกรายงานกจกรรม เปนตน

3.4 เครองมอและเทคนคทใชในการพฒนาแกนนา

Node Action จงหวดอบลราชธานใชเครองมอและเทคนคในการพฒนาแกนนา ดงน

1) สอ เปนการใชสอ อย 2 ประเภท คอ หนง สอบคคล (person media) โดยการ

เชญวทยากรจากพนทตนแบบมาเลาและถายทอดประสบการณการทางานดานความปลอดภยทาง

ถนนใหแกนนาไดรบร สอง สอวดทศนและหนงส นซงเปนสอทไดรบจากสวนกลางและคลป

ตางๆทนกศกษาผลตขน ซง Node ไดใชสอเหลานสาหรบสรางการเรยนรของแกนนา

2) เวท Node ใชการจดเวทเพอรวมคนทางานใหไดมาแลกเปลยนเรยนรกนโดยการ

จดเวทมดวยกน 2 แบบ คอ หนง เวทยอยในพนท มเปาหมายเพอใหแกนนาในพนทมาประชม

พดคย วเคราะห ถกเถยงกนในเรองภายในพนทของตนเอง เชน การวเคราะหจดเสยงในชมชน

สถานการณปญหาอบตเหตของชมชน หรอทนทางสงคมทมอยในชมชน เปนตน สอง เวทใหญ

หรอเวทรวม ซงมกจะจดในมหาวทยาลยอบลราชธาน โดยการเชญแกนนาทง 3 ประเภทและ

หนวยงานทเกยวของเขามาประชม พดคย แลกเปลยนและเตมเตมความร

3) การอบรมเชงปฏบตการ ใชสาหรบการเรยนรกระบวนการวจยเพอทองถน ซง

Node ไดเปนวทยากรเองและใหทมวจยไดทดลองปฏบตการ

4) การเสรมทมนกวชาการทเคยทางานวจยเพอทองถนใหกบหวหนาโครงการทไมม

ประสบการณการทางานวจยเพอทองถนมากอน และการเสรมทมโดยนกวชาการทสอนวชาศกษา

ทวไปใหมาเปนทมของโครงการวจยในมหาวทยาลยเนองจากมเปนผมศกยภาพในการรวมนกศกษา

จากหลายคณะ โดย Node ตองทาหนาทเปนตวกลางในการชกชวนอาจารยเหลานนเขามารวมเปน

ทมวจยของโครงการยอย

5) การหนนใหคนทผานงานวจยเพอทองถนมาสรางการเรยนรในเรองใหม เทคนคน

ใชกบเครอขายนกวชาการทมทกษะการทางานวจยเพอทองถนอยแลว เชน การชกชวนให อาจารย

จกเรศ อฐรตน มาทาวจยเรองความปลอดภยทางถนนของนกศกษา เปนตน

3.5 กระบวนการพฒนาโจทยวจยโครงการยอย

กระบวนการพฒนาโจทยวจยของโครงการยอยนน Node ใชหลกการการมสวนรวมของ

ผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวนทเกยวของกบความปลอดภยทางถนน (Stakeholders)เปนสาคญและ

ใชกระบวนการจบมอพาทา อาทเชน การพฒนาโจทยในพนทมหาวทยาลยอบลราชธาน Node ได

พาทมนกวชาการไปพฒนาโจทยรวมกบรองอธการบดฝายกจการนกศกษา 1 ครง เพอปรบแนวคด

64

กบผบรหารใหมองเหนปญหาไปในทศทางเดยวกนกบทมวจย หลงจากน น ไดชวยทมวจย

ออกแบบเวทการพฒนาโจทยแลวใหทมวจยเปนผพฒนาโจทยดวยตนเองเนองจากนกวจยหลกเปน

นกวชาการทเคยทางานวจยเพอทองถนมากอน การพฒนาโจทยวจยของทมนใชกระบวนการ

วเคราะหสถานการณปญหาการเกดอบตเหตของนกศกษาโดยแยกจดเวท เปนเวทสาหรบอาจารย 1

ครง และเวทสาหรบนกศกษา 1 ครง หลงจากนน ทมวจยไดนามาขอมลทไดจากเวทมาเขยนเปน

รางขอเสนอโครงการสงให Node ใหขอเสนอแนะปรบแกเปนระยะๆ

ในขณะท ทมอ.กตตวฒน ฉตรศรโพธ ใชพนทถนนหนามหาวทยาลยจากสแยกเจรญศร

ถงเทศบาลตาบลเมองศรไค ทาใหมผมสวนไดสวนเสยมากกวา Node จงไดชวยทมวจยออกแบบ

กระบวนการพฒนาโจทย โดยใหทมวจยสญจรไปพดคยกบหนวยงานทงแขวงการทาง ตารวจ

นายกอปท. ไปสมภาษณอยางไมเปนทางการกบชาวบาน รานคาทอยตดถนน และลงพนทเขารวม

เวทสญจรกบทมพเลยงเพอเปดตวกบชมชนหลงจากผานขนตอนดงกลาว ทมวจยจงจดทาราง

ขอเสนอโครงการขนมาแลวจดเวทเชญหนวยงาน อปท. โรงเรยน และชมชนเขารวมแสดงความ

คดเหนเพอนาขอเสนอแนะมาจดปรบโครงการ ซงจากเวทนทาใหไดคนทสนใจเขารวมเปนทมวจย

ดวย หลงจากนน ทมวจยไดนาขอเสนอแนะไปปรบแกโดยม Node ชวยจดปรบเปนระยะๆ

3.6 กระบวนการเชอมประสานภาคเครอขายในพนท

Node Action จงหวดอบลราชธาน ไดใชกระบวนการในการเชอมประสานภาคเครอขาย

สรปไดดงน

1) ศกษาขอมลของหนวยงาน กลม องคกร เพอใหรเขา รเรา และหาชองทางใน

การเชอมประสานการทางานใหเหมาะสมและลงตวโดยตองยดหลกไมเพมภาระงานใหเพอน

ดงนน เนองานของภาคเครอขายตองสอดรบกนกบโครงการฯ

2) ประสานผานเครอขายการทางานเดม เชน การใหเครอขายนกวชาการททางาน

CBR ในคณะตางๆชวยคดเลอกคนและชกชวนใหเขามารวมโครงการดวย หรอ การขอให

เครอขายเดมททางานดานดานสอ เชน คณสชย ชวยประสานสอคนอนๆใหเขารวมเวทดวย เปน

ตน

3) หลงจากไดตวแกนนาแตละประเภทแลว ตองใชวธการ จบไมปลอย หมายความ

วาตองเชญชวนใหเขารวมกจกรรมอยางตอเนอง และบางครง Node ตองไปชวยงานของภาค

เครอขายดวย เปนการ ชวยเขา ชวยเรา และสรางสมพนธทแนนแฟนมากขน

4) การใชความเปนเจาของรวม โดยการเปดโอกาสใหทกคนเขามามสวนรวมจะทาให

ทกคนตางมงมนทางานใหสาเรจ เชน การจดเวทสญจรในพนทอปท. ทาง Node ไดใหอปท. เขา

มาเปนเจาภาพรวม ทาใหอปท.รสกเปนเจาของรวมในงาน

65

5) การใชขอมลในการเชอมประสาน เชน การเขาพบผบรหารมหาวทยาลยหรอ

หวหนาหนวยงานเพอนาเสนอรายงานความกาวหนาในทราบเปนระยะๆ ทาใหไดรบรขอมลจรง

จากพนทซงจะเปนประโยชนสาหรบวางแผนการทางานของหนวยงานเนองจากผบรหารและ

หวหนายงขาดขอมลของพนทอยมาก

3.7 กระบวนการเชอมโยงโครงการทางานของชดโครงการ

ในการดาเนนงานรวมกนของทงทม Node action จงหวดอบลราชธานและโครงการยอย

ทง 3 โครงการทมพนทดาเนนงานใน 6 อปท.กบอก 1 มหาวทยาลย ไดใชโครงการพฒนาสอสงคม

สอสาธารณะเพอการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนน เปนโครงการเชอมการทางานรวมกน

ของทมคณะทางานในแตละโครงการโดยการนาเรองราว ความกาวหนาในการดาเนนโครงการมา

ประสาน ผลตเปนสอเชน คลปวดโอ การจดรายการวทย การเขยนขาว บทความเพอเผยแพรตามสอ

ตางๆเชนรายการวทยรวมดวยชวยกนจงหวดอบลราชธาน หนงสอพมพทองถน การโพสตขาว

ความเคลอนไหวในเฟซบก ทาใหเกดความตนตว ไดรบรความกาวหนาในการดาเนนงานของ

โครงการอนๆ

66

3.8 แหลงขอมล และวธการเกบขอมล

ในการดาเนนโครงการฯครงนเปนโครงการตอเนอง 2 ระยะโดยระยะท 1 ใชระยะเวลา 12

เดอน ระยะท 2 ใชเวลา 16 เดอนโดยประมาณ ซงสามารถหาแหลงขอมลและวธการเกบขอมลได

ดงน

1) การจดเวทเสรมศกยภาพของทม เชนการอบรมใหความรเกยวกบอบตเหต การเขยน

รายงาน การออกแบบเครองมอ การเกบขอมล

2) การจดเวทแลกเปลยนเรยนรทง 4 ทมของคณะทางาน โดยทมศนยประสานงานกลาง

ในจงหวดอบลฯเปนผดาเนนการเตรยมประเดนสาหรบการแลกเปลยนกบทกทม

3) การถอดบทเรยน มการถอดบทเรยนการดาเนนโครงการการและการเปลยนแปลงทเกด

ขนกบทมทางานรวมทงบทเรยนทไดรบจากการทางานของทกทมเปนระยะๆ

4) จากการเขารวมกจกรรมและการสงเกตอยางมสวนรวมในเวทกจกรรมตาง ๆ ทงใน

พนทและการเขารวมเวทททมกลางจดใหกบทมวจยทง 4 โครงการ

3.9 การวเคราะหและประมวลผลขอมล

ขอมลทไดจากการทากจกรรมตาง ๆ จะถกบนทกดวยเทปคลาสเซท วดโอ และการจด

บนทกของทมผชวยนกวจย จากนนกจะนามาถอดเทปจดระเบยบขอมลใหม โดยการจาแนกเปน

หมวดหมตามวตถประสงคของการศกษาและกจกรรมในแตละขนตอนของการขบเคลอน แลวนา

ขอมลมาวเคราะหควบคบรบท

รวมทงการเปดเวทรายงานความกาวหนา เวทแลกเปลยนเรยนรของทมวจย การถอด

บทเรยนการทางานวจยในพนทของนกวชาการ การดาเนนโครงการของคณะทางาน

67

บทท 4

ผลการดาเนนงานในระยะท 1

โครงการกระบวนการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนของนกศกษาและชมชนรอบ

มหาวทยาลยอบลราชธาน มหลกการทสาคญคอเนนการมสวนรวมในการขบเคลอนงานจาก 3 ภาค

สวน ไดแก ภาควชาการ - ภาครฐ ภาคการเมองทองถน และภาคประชาชนหรอประชาสงคม โดย

เนนการทางานรวมกนดวยความสมพนธในแนวราบตามศกยภาพและบทบาทของแตคนแตละ

องคกรและการใชฐานขอมลความรรวมกบกระบวนการงานวจยเพอทองถนเปนเครองมอสาคญใน

การขบเคลอนใหเกดวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนจงมวตถประสงค ดงน

1. เพอสนบสนนใหนกวชาการ นกศกษาและบคลากรในมหาวทยาลยอบลราชธาน

รวมทงภาค เครอขาย ชมชน อปท.รอบๆมหาวทยาลยเขามามสวนรวมในการดาเนนการแกไข

ปญหาความปลอดภยทางถนนของนกศกษาและชาวบาน

2. เพอพฒนาใหเกดระบบการจดการฐานขอมลทเหมาะสมเรองความปลอดภยทางถนน

อยางมสวนรวมของภาคเครอขาย

3. เพอแสวงหา และพฒนาศกยภาพแกนนา Change Agent ในดานการสรางวฒนธรรม

ความปลอดภยทางถนนในพนท อปท. 6 แหง

4. เพอสนบสนน ตดตามและหนนเสรมใหเกดโครงการและงานวจยเพอทองถนดานการ

สรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนใหไดอยางนอย 4 โครงการ

5. เพอวเคราะหและสงเคราะหชดความรจากการดาเนนโครงการทง 4 โครงการเพอ

ขบเคลอนสการสรางกระบวนการนโยบายสาธารณะดานความปลอดภยทางถนน

ในโครงการม 6 แผนงานเพอสนบสนนใหนกวชาการ นกศกษาและบคลากรใน

มหาวทยาลยอบลราชธานรวมทงภาค เครอขาย ชมชน อปท.รอบๆมหาวทยาลยเขามามสวนรวมใน

การดาเนนการแกไขปญหาความปลอดภยทางถนนของนกศกษาและชาวบาน เกดระบบการจดการ

ฐานขอมล แสวงหาและพฒนาศกยภาพแกนนาในพนทดาเนนการ รวมทงสนบสนน ตดตาม หนน

เสรมใหเกดโครงการและงานวจยเพอขบเคลอนกระบวนการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทาง

ถนนของนกศกษาและชมชนรอบมหาวทยาลยอบลราชธาน ไดแบงการดาเนนงานออกเปน 2 ระยะ

โดยระยะท 1 ไดดาเนนการมาตงแตเดอน เมษายน 2554 – มนาคม 2555 เปนระยะเวลา 12 เดอนซง

มเปาหมาย คนหาภาค เครอขาย เพอจดทาฐานขอมล คนทางาน ขอมลความรเพอศกษาสถานการณ

สรางความรวมมอระหวางหนวยงาน องคกรทเกยวของทงระดบพนทและจงหวด ไดมารวมกน

แลกเปลยนเรยนรประสบการณการทางานดานอบตเหต แสวงหาและพฒนาศกยภาพแกนนา

Change Agent และพฒนาใหเกดโครงการ งานวจย 4 โครงการรวมทงการพฒนาเครอขายใหเปน

68 นกขาวอาสาเพอใชการสอสารสาธารณะในการสรางกระแสและขบเคลอนประเดนวฒนธรรมความ

ปลอดภยทางถนนเพอใหสอดคลองกบสถานการณ บรบทของพนท ซงจากเปาหมายดงกลาว

คณะทางาน Node Action จงหวดอบลราชธานจงไดออกแบบกระบวนการการขบเคลอน หนนเสรม

หลากหลายกจกรรมเพอใหบรรลวตถประสงค สามารถนาเสนอรายละเอยดผลการดาเนนโครงการ

ในระยะท 1 ไดดงน

4.1 การกอเกดของกลไกการดาเนนงานโครงการ

4.1.1 กลไกเชอมประสานงาน

เนองจาก Node Action จงหวดอบลราชธาน เปนชดนกวชาการอบลราชธานทหนาทเปน

พเลยงดแล ตดตามและสนบสนนการทางานวจยเพอทองถน ( Community Based Research :

CBR) ของนกวชาการทไดรบทนจากสานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) ฝายวจยเพอ

ทองถนมาตงแตป 2549 จนถงปจจบน จงทาใหมชดประสบการณและความรในการทางานวจย

แบบ CBR และกระบวนการทางานกบนกวชาการในสถาบนอดมศกษา โดยการทางานของ Node

Action จงหวดอบลราชธานนนอยบนฐานความเชอและศรทธาในกระบวนการงานวจยแบบ CBR

วาจะสามารถสรางพลงอานาจใหกบชมชน (Empowerment)ใหสามารถลกขนมาจดการและแกไข

ปญหาของตนเองจนนาไปสเปลยนแปลงทดขนกบชมชนและทองถน

จากฐานคดขางตนทาใหชดนกวชาการอบลราชธานมความตงใจทจะขยายแนวคดและ

เครองมอ CBR ไปยงหนวยงานอนๆเพอนาไปใชในการทางานแกไขปญหาของชมชน ซงจาก

ความพยายามดงกลาว ทาใหเกดความรวมมอระหวาง Node Action จงหวดอบลราชธานกบศนย

วชาการเพอความปลอดภยทางถนน (ศวปถ.)ในการทาโครงการกระบวนการสรางวฒนธรรมความ

ปลอดภยทางถนนของนกศกษาและชมชนรอบมหาวทยาลยอบลราชธานขน โดยการทางานในครง

น มเปาหมายในการนากระบวนการวจยแบบ CBR มาใชเปนเครองมอในการขบเคลอนประเดน

ความปลอดภยทางถนนในสถาบนอดมศกษา อยางไรกตาม เพอใหการขบเคลอนงานไปอยาง

สะดวกและราบรนจงจาเปนตองมกลไกในการประสานงานระหวางเครอขายนกวชาการ โครงการ

การยอย คณะทางานระดบจงหวด คณะทางานระดบพนท หนวยงานระดบจงหวดและองคกร

ปกครองสวนทองถน โครงการจงไดใชทนเดมทมอย คอ ศนยประสานงานชดนกวชาการจงหวด

อบลราชธาน ทประกอบดวย อาจารยกาญจนา ทองทว ผอานวยการสถาบนวจยเพอการพฒนา

ชมชนทองถนฯ นางชตมา จนทรมณ ผชวยนกวจย และนายอทศ ทาหอม ผชวยนกวจย เปน

ตวกลางในการเชอมประสานการทางานของทกภาคสวนใหเขามาทางานรวมกนและมการสอสาร

แลกเปลยนขอมลซงกนและกน

69 4.1.2 กลไกการประเมนภายใน

เปนกลไกทมบทบาทสาคญในการชวยเสรมสรางพลงของคนทางาน(Empowerment) เพอ

ขบเคลอนการทางานของชดโครงการใหบรรลตามเปาหมายทตงไว โดย Node Action จงหวด

อบลราชธาน ไดรบความรวมมอจากกองสงเสรมการวจยฯ มหาวทยาลยอบลราชธาน ซงม ผศ.ดร.

อนทรา ซาฮร รองอธการบดฝายวจยและนวตกรรมและนายสภวฒน โสวรรณ เจาหนาทสงเสรม

การวจยซงมบทบาทหนาทในการหนนเสรม สนบสนนนกวชาการในมหาวทยาลยทางานวจยเพอ

ทองถนซงเปนหนงในยทธศาสตรการทางานของมหาวทยาลยอบลราชธาน มาทาหนาทเปนทม

ประเมนภายในโดยทมนจะทาหนาทเปนทมประเมนแบบเสรมพลงใหกบนกวจยและคนทางานทง

4 โครงการเปนระยะ

4.1.3 กลไกกลาง

เปนทมกลไกกลางทมบทบาทหนาทในการคอยตดตาม หนนเสรม ใหคาแนะนาปรกษา

และเสรมศกยภาพใหกบทมคณะทางานในโครงการยอยทกโครงการรวมทงหนาทในการเชอม

ประสานกบคณะทางานความปลอดภยทางถนนของจงหวดอบลราชธาน ซงทมกลไกกลางมาจากผ

ทเกยวของใน 2 สวน ไดแก สวนแรก คอ ผทมความสนใจในการทางานดานการลดอบตเหตทาง

ถนนจงสมครเขารวมเปนทมกลไกกลางซงมาจากการเขารวมเวทเปดตวโครงการในระยะแรก และ

สวนทสอง เปนตวแทนจากหนวยงานทมภารกจและความรบผดชอบเกยวกบงานดานอบตเหตของ

จงหวดอบลราชธาน ซงรายชอของกลไกกลางมดงน

1. คณสขอรณ ดานจอมฟอน เทศบาลตาบลเมองศรไค

2. ดร.ประภาพร สวรตนชย ศนย EMS ร.พ.สรรพสทธประสงค

3. สอ.ไพรวรรณ ธนสาย องคการบรหารสวนตาบลโพธใหญ

4. พ.ต.อ.ไอยศรย สงหนาท สานกงานตารวจภธรจงหวดอบลราชธาน

5. คณวรวฒ มธผา ชมรมศษยพระอรหนตจกง

6. คณวรปรชญ แวนฉม องคการบรหารสวนจงหวดอบลราชธาน

7. คณสรเดช เงนมน โรงพยาบาลวารนชาราบ

8. คณวทยา บญฉว เครอขายองคกรงดเหลา

9. คณจรญศกด คงนล องคการบรหารสวนตาบลคเมอง

10. คณบญลอด พงษกง ผใหญบาน หมท 9 ต.ธาต อ.วารนฯ จ.อบลฯ

11. คณสรยา โชคสวสด คณะวศวกรรมศาสตร

มหาวทยาลยอบลราชธาน

12. คณชาตชาย ศรนอ เครอขายอาสาสมครนกสอสารชมชน

อบลราชธาน(ค.อสช.อบ)

13. คณวนทนย ธารณธนบลย พเลยง สอจร.ภาคอสาน

70

14. นายสมบรณ เพญพมพ สานกงานสาธารณสขจงหวดอบลฯ

(ศนย EMS 1669)

4.1.4 กลไกระดบพนท

เปนกลไกทเกดขนจากการทกลไกกลางลงไปจดเวทสญจรในพนทเพอชแจงโครงการ ศกษา

สถานการณปญหาดานอบตเหตในพนทอปท.ทง 6 แหง จงทาใหผเขารวมเวททมความสนใจใน

การทางานดานการลดอบตเหตทางถนนสมครเขารวมเปนอาสาสมครแกนนาในระดบพนทแตละ

แหงซงกลไกนมบทบาทหนาทประสาน ขบเคลอนงานระดบพนทรวมกบทมวจยในโครงการแตละ

พนท และรวมกบทมกลางในการประสานความรวมมอกบโครงการยอยอนๆเพอสรางผนาความ

เปลยนแปลงใหเกดขนในแตละพนท ซงกลไกระดบพนทของแกนนาในอปท.ทง 6 แหงและใน

มหาวทยาลย มดงน

รายชออาสาสมครเทศบาลตาบลเมองศรไค

1. นายมณ ภารการ ผชวยผใหญบาน ม.9

2. นายทศพล ไกรพนธ ผใหญบาน ม.4

3. นายมน บญรก ผชวยผใหญบาน ม.11

4. นายสมปอง ประสมศร สมาชกสภาเทศบาล ม.7

5. นางดวงพร ธาน สมาชกสภาเทศบาล ม.4

6. นายประสาร แพงศร สมาชกสภาเทศบาล

7. นางสขอรณ ดานจอมฟอน นกวชาการสขาภบาล

8. นายกรม คาบญมา ม.7

9. นายอวน วงมาเกษ ม.11

รายชออาสาสมครเทศบาลตาบลแสนสข

1. นางสมบรณ พวงผกา ม.16

2. นางวนต มาผาบ ม.2

3. นางพนาสวรรค เจรญนจ ม.19

4. นายสรสทธ เมทาสงห ผใหญบาน ม.8

5. นายสงา สรมา ม.5

6. นายตงฉน ประสทธภรปรชา รองนายกเทศมนตรเทศบาลฯ

7. นางสาวชโนทย คณาคณ นกพฒนาชมชน

รายชออาสาสมครองคการบรหารสวนตาบลคเมอง

1. นายจรญศกด คงนล นกพฒนาชมชน 084-6053288

2. นายธวช ดวงสนท ผญ.บ.ม.6 089-2847474

3. นายบญชา นลบารนดร ส.อบต.9 089-4903477

71

4. นายทองมาก พมพสวสด ผญ.บ. ม.2 083-9658332

5. นายเพชรรตน สดารกษ ผญ.บ.ม.12 086-2633238

6. นายแสวง ประสารทอง ส.อบต.3 087-2444596

7. นางเพญศร มาลยพวง ส.อบต.ม.4 080-1492792

8. นายสมฤทธ มนวงศ เลขาประธานสภา 086-2636338

9. นายทอง กอนคาด ส.อบต.ม.2 085-6135382

10. นายทว บงเขยว รองประธานสภา 088-0162896

11. ร.ต.วเชยร แกวกญญา กรรมการหมบาน ม.12 081-2663021

รายชออาสาสมครองคการบรหารสวนตาบลธาต

1. นายทวศกด ดารงชตนนท ม.1 088-1099516

2. นายไพบลย มวลสข ม.3

3. นายบญลอด พงษกง ผใหญบาน 083-7420355

4. นางสรรตน สมรกษ ส.อบต. ม.5 087-9584435

5. นางดวงใจ ทพยอามาตย ส.อบต. ม.9 084-4788685

6. นายสมศกด ธอามาตย ผชวย ม.4

7. นายอมร คะเนแสน อปพร.ม.10

8. นางพรพมล ชางสาร ศนยอนามยท 7 080-4903302

9. นางสาวปทมวรรณ ดวงราช ผชวยนกพฒนาชมชน อบต.ธาต

รายชออาสาสมครองคการบรหารสวนตาบลโพธใหญ

1. นายหนดา ดวงใจ ม.5 โทรศพท 087-9615376

2. นายกมล หวานใจ ประธานสภา อบต. โทรศพท 082-3771037

3. นายไมตร ดวงศร ม.6 โทรศพท 081-5488954

4. นายบนจง คงวสทธ ม.11 โทรศพท 083-3705463

5. นายถาวร แสงโมลา ม.9

6. นายสนทร จนทาพฒ ม.4 โทรศพท 084-8803149

7. สอ.ไพรวรรณ ธนผาย เจาหนาท อบต. โทรศพท 081-0670638

รายชอแกนนาในมหาวทยาลยอบลราชธานและเครอขาย

1. พนตารวจโท กตตวฒน ฉตรศรโพธ คณะนตศาสตร

2. ดร.จรยาภรณ อนวงค คณะวศวกรรมศาสตร

3. ดร.สมาล เงยวจตร คณะบรหารศาสตร

4. อาจารย กงกาญจน สานวนเยน คณะรฐศาสตร

5. อาจารย พลากร สบสาราญ คณะแพทยศาสตร

72

6. อาจารย จกเรศ อฐรตน คณะศลปะศาสตร

7. อาจารย กรรณศลกษณ อนณพลกษณ คณะศลปะศาสตร

8. อาจารย จกรพนธ แสงทอง คณะศลปะศาสตร

9. อาจารย เชาวนนท ทะนอก คณะศลปะศาสตร

10. อาจารย จารวรรณ ชปวา คณะพยาบาลศาสตร

11. อาจารย ชดชย แกวตา คณะบรหารศาสตร

12. ดร.ศนสนย ชวนะกล คณะวทยาศาสตร

13. ดร.อรทย เลยงจนดาการ คณะรฐศาสตร

14. อาจารย อมตะ ยอดคณ คณะวศวกรรมศาสตร

15. ดร.สภาวด แกวระหน คณะเกษตรศาสตร

16. ดร.ถนอมศกด บญส วทยาลยสาธารณสขสรนธรอบลราชธาน

4.1.5 กลไกการสอสารสาธารณะ

เปนกลไกทเกดจากกจกรรมการอบรมการผลตสอของโครงการยอย ซงผทผานการอบรม

ทมความสนใจไดมการขบเคลอนงานตอโดยมบทบาทหนาทในการผลตสอ เผยแพรขอมลความร

เหตการณ สถานการณ ความปลอดภยทางถนนใหสงคม สาธารณะไดร เขาใจ เกดความตระหนก

ในเรองความปลอดภยทางถนน ซงทมกลไกน ไดแก

1.นายทศพล ไกรพนธ เทศบาลตาบลเมองศรไค โทรศพท 0880879487

2.นายภมศกด พนธงาม เทศบาลตาบลเมองศรไค โทรศพท 0810721719

3.นายจรญศกด คงนล อบต.คเมอง โทรศพท 0846053288

4.นายสมาน ขลงวเชยร อบต.คเมอง โทรศพท 0878589190

5.นายอทย ดชวย จกงอบลฯ โทรศพท 0837385045

6.นางสาวมนสนนท ศรรกษา จกงอบลฯ โทรศพท 0800030085

7.นายไชยวฒน ศกดสยาม จตมเกาะอบล โทรศพท 0868560800

8.นางดวงใจ ทพยอามาตย อบต.คเมอง โทรศพท 0844788685

9.นายเพชรรตน สดารตร อบต.คเมอง

10.นายประภกด นนทไสย เทศบาลตาบลคาขวาง โทรศพท 0844297036

11.นายศภชย นามแกว อบต.ธาต โทรศพท 0879621585

สรปไดวา การกอเกดกลไกในการทางานโครงการในระยะท 1 นนมดวยกนหลายประเภท

เพอหนนเสรมการทางานโครงการยอยทง 4 โครงการใหบรรลเปาหมายทวางไว นอกจากน

พบวาผทเขารวมเปนทมงานของแตละกลไกนนมาจากทงสองภาคสวน คอ ผมจตอาสาและผม

ภาระหนาทความรบผดชอบในเนองานดานอบตเหตของจงหวดซงพบวากลไกทงสองสวนนตาเออ

ประโยชนและเตมเตมซงกนและกน ดงเชน ในสวนของผทมจตอาสาทตองการทางานแกไขปญหา

73 ดานอบตเหตแตไมมอานาจหนาทในการดาเนนงานกบหนวยงานทมอานาจหนาทแตไมมเครอขาย

ชมชนทจะเขามารวมชวยกนใหการขบเคลอนงานดานความปลอดภยทางถนนใหเปนรปธรรมและ

เปนจรงได ดงนน การทางานรวมกนของกลไกตางๆจงตางสนบสนนซงกนและกน เปนตน

4.2 การคนหา ภาค เครอขาย

การดาเนนโครงการทเนนหลกการสาคญคอการมสวนรวมของภาคเครอขายทจะเขามารวม

กระบวนการ การคนหาภาคเครอขายตวจรง เสยงจรง ทมสวนไดสวนเสยกบการสรางวฒนธรรม

ความปลอดภยทางถนนจงตองคนหา และทาความเขาใจรวมใหเหนเปาหมายเดยวกน คณะทางาน

ไดดาเนนการใน 2 กจกรรมดงน

4.2.1 การศกษาขอมลจากผร เอกสาร หนวยงานทเกยวของ

วตถประสงค

เพอจดทาฐานขอมลเรองความปลอดภยทางถนนอยางมสวนรวม

ขนตอนวธการ

1. คณะทางานรวมกนวเคราะห ขอมลหนวยงานภายในจงหวดทมบทบาทหนาท

เกยวของกบงานดานอบตเหตทางถนน แลวประสานหาขอมล ผรบผดชอบ ภาระ

งานของแตละองคกร

2. ใหภาคเครอขายเดมทรจกแนะนา

3. ในการจดเวทของทม Node Action จะประสานขอขอมลจากอาสาสมครและ

ผเขารวมในเวท

4. นาขอมลมาจดระเบยบ ทาเปนฐานขอมลเบองตน

เทคนคและเครองมอ

1.ใชทนเดมของมลนธประชาสงคมจงหวดอบลราชธานทมเครอขายภาค กลมคนทางาน

ทมจตอาสาในแตละองคกร หนวยงาน ประสานขอมลและชเปาคนทางานทมจตอาสา

ทอยในองคกรตางๆเชน โรงพยาบาลสรรพสทธ ศนยการแพทยฉกเฉน( EMS)

เครอขายองคกรงดเหลาจงหวดอบลฯ ประสานพดคยและขอความรวมมอ

2.ทาแบบฟอรมจดระบบฐานขอมลไวเพอความสะดวกในการลงรายละเอยด

ผลการดาเนนงาน

1.ไดรายชอบคคล องคกร หนวยงานตางๆทเกยวของ

2.ไดรายละเอยดเกยวกบหนวยงานทจาเปนตองประสานในการปฏบตการ

3.ไดรายชออาสาสมครทเขารวมเปนคณะทางานทมกลางทมาจากความสมครใจ

บทเรยนทเกดขน

74 การคนหาภาค เครอขาย ถาตองการคนประเภทไหน คนทเราประสานดวยกตองเปนคน

ประเภทนนเชนตองการคนทเปนจตอาสา คนทชเปาใหกตองเปนคนมจตอาสาดวย เปนแนวคดทวา

คนเหมอนกนมกจะไหลหากน

4.2.2 การลงพนทสญจรใน 6 อปท.

วตถประสงค

1. เพอสรางความเขาใจในการจดทาโครงการฯในระดบพนท อปท.

2. เพอนาเสนอแผนการดาเนนงานโครงการฯทมกลาง และวางแผนการดาเนนงานใน

พนทรวมกน

3. เพอระดมสมอง เกบขอมลเบองตนในการทางานดานความปลอดภยบนทองถนน

ในระดบตาบล

ขนตอนวธการ

1. นายกเทศมนตรเทศบาลฯ กลาวเปดงานและกลาวตอนรบ

2. แนะนาตวผเขารวมประชมและทมงาน

3. ชมวดทศนการเกดอบตเหตเรอง “ทางโคง” (ระดมสงทไดเรยนรจากการชม

วดทศน)

4. ชแจงความสาคญของโครงการ(สถตการเกดอบตเหต การบาดเจบ การเสยชวต และ

มลคาความเสยหายตางๆ)

5. ชแจงวตถประสงคของการประชม/โครงการ

6. ทาความเขาใจแผนการดาเนนงาน/โครงการยอยทจะเกดขนภายใตโครงการ

วฒนธรรม ความปลอดภยทางถนน ทง 4 โครงการ

7. แบงกลมยอย 3 กลม เพอระดมสมองในการคนขอมลทง 4 ประเดน หลก

8. นาเสนอขอมลตามกลมยอย

9. สรปขอมลจากการนาเสนอของกลมยอย

10. ชจดเสยงในตาบลลงในแผนทใหญ

11. ระดมความคดเหนจากผเขารวมเพอรวมกนวเคราะหจดเสยง

12. หาอาสาสมครการดาเนนงานโครงการฯในพนท

เทคนคและเครองมอ

1. การใชวดทศน “ทางโคง” เพอกระตก ใหผเขารวมเหนปญหา ความสาคญของ

อบตเหตทเปนเรองใกลตว

2. การใช power point เชอมโยงใหเหนภาพรวมการทางานทงโครงการทงโครงการ

กลางและโครงการยอย 4 โครงการ ทาใหเกดพลงและมองเหนปลายทางของ

75

ความสาเรจของโครงการทไมใชทางานเพอแกปญหาเฉพาะจดเหมอนทผานมา

ของโครงการตางๆในพนท

3. การแบงกลมยอยในการระดมความคดเหนใน 4 ประเดนคอ1.สงดดและมคณคาท

มอยในพนท 2. สาเหตของการเกดอบตเหต 3.แนวทางการปองกนและแกไข

ปญหาอบตเหตและความปลอดภยบนทองถนนทผานมา 4.ขอเสนอแนะในการ

ปองกนและแกไขปญหาอบตเหตและความปลอดภยบนทองถนน เมอประชมใน

กลมทเลกลง ทกคนจะมโอกาสไดแสดงความคดเหนมากขน(รายละเอยดอยใน

ภาคผนวก)

4. ใชกระดาษคลปชารต วาดแผนทถนนใหชดเจนพรอมแจกสตกเกอรในทกคน

ออกมากาหนดจดเสยง 3 ระดบคอสแดง -จดทมคนตาย สเขยว-จดทบาดเจบ ส

เหลอง -จดทคาดวาจะเกดอบตเหต สรางความกระตอรอรนใหกบทประชมไดมาก

มการพดคยกนอยางกวางขวาง

ผลทเกดขน

1. เหนความกระตอรอรนของชมชน หนวยงานทพรอมจะเขารวมในการสรางความ

ปลอดภยทางถนน

2. ไดขอมลทเปนทนทางสงคมเดมของชมชน พบปญหา สาเหต แนวทางการแกไข

ปญหาทผานมาและขอเสนอแนะ สงทชมชนตองการเขามาทางานรวมกน

3. ไดอาสาสมครคณะทางานในแตละพนท ๆละประมาณ 7-10 คน

4. ไดมการกาหนดทศทางการทางานรวมกนของคณะทางานโครงการยอยท ง 4

โครงการของNode Actionจ.อบลราชธาน

บทเรยนทเกดขน

1. การตดตอประสานงานกบ อปท.ถามคนในอปท.เปนคณะทางานกลางซงเหน

ความสาคญและเขาใจประเดนการทางานเรองอบตเหตจะมการประสานคนเขา

รวมเวท การจดเตรยมสถานท ไดอยางเรยบรอย

2. การแบงกลมในการระดมความคดเหนควรอยระหวาง 10-15 คนเมอประชมใน

กลมทเลกลง ทกคนจะมโอกาสไดแสดงความคดเหนมากขน

3. การใหผเขารวมในเวทไดมโอกาสรวมกนกาหนดจดเสยงเปนการสรางความ

กระตอรอรนใหกบทประชมไดมาก เกดประเดนพดคยกนอยางกวางขวาง

4.3 การสรางความเขาใจรวมกน

Node Action จงหวดอบลราชธานไดดาเนนการเพอสรางความเขาใจรวมกนระหวาง

ผบรหารหนวยงานดวย 2 กจกรรมดงน

76 4.3.1 การเขาพบผบรหารหนวยงาน

ไดดาเนนการเขาพบผบรหารทงมหาวทยาลยอบลราชธาน และอปท.ทง 6 พนทรวมทง

หนวยงานองคกรทเกยวของเชน ขนสงจงหวด, สานกงานปองกนภยจงหวดอบลฯ (ปภ.) ,สถาน

ตารวจภธรจงหวดอบลราชธาน ,ศนยการแพทยฉกเฉน(EMS) ,โรงพยาบาลวารนชาราบ ฯลฯ

วตถประสงค

1. เพอใหผบรหารไดรบทราบการขบเคลอนงานดานวฒนธรรมความปลอดภยทางถนน

ในมหาวทยาลยและชมชนรอบมหาวทยาลย

2. เพอประสานความรวมมอในการขบเคลอนงานโครงการ

ขนตอนวธการ

1. ตดตอประสานงานเพอขอเขาพบผบรหารมหาวทยาลยและนายกองคกรปกครองสวน

ทองถนทง 6 แหง

2. ทม Node Action จงหวดอบลราชธานเดนทางไปพบตามนดหมาย

3. ชแจงรายละเอยดโครงการพรอมมอบเอกสารไวใหศกษา

4. รบฟงความคดเหนของผบรหารมหาวทยาลยและอปท.รวมท งเชญชวน ขอความ

รวมมอในการเขารวมดาเนนงานในโครงการ

เทคนคและเครองมอ

1.ในการเขาพบผนาองคกรเพอทาความเขาใจในโครงการตองชใหเหนถงประโยชนทจะ

เกดขนจากการทาโครงการ รวมทงยกตวอยางรปธรรมจากพนทอนใหมองเหนวธการ

ดาเนนงาน

2.เอกสารขอเสนอโครงการของ Node action จ.อบลฯฉบบยอ เขาใจงาย ซงผบรหารสวน

ใหญจะมเวลานอย ไมควรแนบเอกสารรายละเอยดมากเกนไป

ผลทเกดขน

ผนาอปท.และผบรหารเหนความสาคญและใหความรวมมอเปนอยางดโดยให

เจาหนาท นกวชาการทเกยวของมารวมรบฟงโครงการเพอจะไดเขารวมในการดาเนนงาน

ในพนทตอไป

บทเรยน

การเดนทางไปพบปะกบนายก อปท. ทง 6 แหงและผบรหารมหาวทยาลยเปน

วธการทเหมาะสมแมวาจะใชเวลานานแตกเกดผลดในแงการสรางความสมพนธ เปดใจ

ไดรบทราบทศนคตและบคลกภาพของผบรหารแตละแหงเพอสามารถนามาใชในการวาง

แผนการทางานในระยะตอไป

77

4.3.2 การจดเวทชแจงโครงการ

ภายหลงจากการเขาพบเพอทาความรจกกบผบรหารในสวนตางๆแลวทม Node

Action กไดรวมกนจดเวท “รวมสรางอนาคตเพอลดอบตเหตทางถนน” เปนเวทเปดตว

โครงการทมงหมายใหทกคนทเกยวของไดมารวมกนกาหนดอนาคตการทางานรวมกนเพอ

สรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนน ลดอบตเหตในพนทของมหาวทยาลยอบลราชธาน

และชมชนโดยรอบ

วตถประสงค

1.เพอชแจงการดาเนนงานโครงการรวมสรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนฯ ให

กลมเปาหมาย และพนทการดาเนนงานรบทราบ

2.เพอระดมความคดเหนถงปจจยทมผลตอการลดอบตเหตและแนวทางการปองกนเพอ

สรางใหเกดวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนรวมกน

3.เพอสรรหาอาสาสมครจากทกภาคสวนใหเขามามสวนรวมเปนคณะทางานรวม

ดาเนนงานโครงการ

ขนตอนวธการ

1. ผบรหารมหาวทยาลยกลาวตอนรบ

2. ผวาราชการจงหวดกลาวปาฐกถาพเศษ “คนอบลกบการลดอบตเหตทางถนน”

3. นาเสนอภาพรวมของโครงการฯ

4. ระดมความคดเหนในกลมใหญ“ทบทวนสถานการณโลก สงคม ชมชนและทองถนตอ

การเกดอบตเหตทางถน”

5. แบงกลมยอยตามอปท. 6 แหงในประเดนปจจยในการลดอบตเหตและสรางความ

ปลอดภยทางถนนและอนาคตทพงปรารถนาในการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทาง

ถนน

6. นาเสนอผลของการระดมความคดเหนในกลมยอย

7. สรรหาอาสาสมครคณะทางานโครงการกลางของทม Node Action จงหวด

อบลราชธาน

เทคนคและเครองมอ

1. การเชญผวาราชการจงหวดมากลาวปาฐกถาพเศษทาเวทใหมความสาคญ

2. สรางความตระหนกในเรองอบตเหตวาเปนเรองใกลตว สรางความสญเสยใหกบชาตโดย

วทยากรจากสวนกลางมารวมใหขอมล

3. สรางความเปนทมเดยวกนโดยการใหผเขารวมเวทนงแบงตามกลมทง 6 อปท.และแทรก

ดวยหนวยงาน องคกรจากหนวยงานสวนกลางในทกกลม

4. ชวงนาเสนอของแตละกลมใชผเชยวชาญทาMappingเพอใหเหนภาพรวมของภาพ

78

อนาคตทตองการเหน โดยสงททกกลมนาเสนอจะถกบนทกรวมกนเปนหนงเดยวแสดง

ใหเหนถงการมสวนรวมในการกาหนดอนาคตการสรางความปลอดภยทางถนนรวมกน

ผลทเกดขน

1. ผเขารวมเหนความสาคญและเขาใจโครงการ

2. ผเขารวมตระหนกถงความรนแรงของปญหาอบตเหต

3. มการพดคย ระดมความคดเหนภายในกลมอยางคกคก

4. ผเขารวมเหนภาพความเชอมโยงของการทางานรวมกน

5. ไดอาสาสมครคณะทางานทมกลางของทม Node Actionจานวน 16 คน

บทเรยน

1. กลมยอยทาใหเกดการมสวนรวมจากผเขารวมเวท

2. การใชกระบวนการF.S.C (Future Search Conference) สรางบรรยากาศในการมอง

อนาคตกาหนดการทางานรวมกนไดด

สรปไดวาผลการดาเนนงานการสรางความเขาใจรวมกนท งระดบผ บรหาร

ผปฏบตงาน ทงมหาวทยาลย องคการบรหารสวนทองถนและหนวยงานภาคทเกยวของ ทา

ใหเกดความรวมมอและนาไปสการประสานแผนงานในบางหนวยงานเกดขนในการทา

กจกรรมเชน มหาวทยาลยอบลราชธานสนบสนนแผนปายไวนลในการรณรงคสรางความ

ปลอดภยทางถนน 13 ผน เทศบาลแสนสขสนบสนนปายไวนลขนาดใหญเวทเปดตว

โครงการ ภาคเอกชนสนบสนนหมวกนรภย 70 ใบ ขนสงจงหวดสนบสนนหมวกนรภย 60

ใบในการจดงานรณรงค และตารวจทางหลวงสนบสนนวทยากรในการดาเนนกจกรรม

เปนตน

4.4 การพฒนาศกยภาพของแกนนา

หลงจากทมการพฒนาศกยภาพของแกนนาพบวาแกนนามศกยภาพมากขนในดานตางๆ

สรปไดดงน

4.4.1. ดานการเปนวทยากร

การทาหนาทเปนวทยากรในการสรางความปลอดภยทางถนน ไดแก อาจารยถนอมศกด

บญส อาจารยกตตวฒน ฉตรศรโพธ อาจารยจกเรศ อฐรตน อาจารย จกรพนธ แสงทอง ผใหญทศ

พล ไกรพนธ นายทวศกด ดารงชตนนท นายอทศ ทาหอม ดร.ศนสนย ชวนะกล

4.4.2 ดานการประสานงาน

1) ผประสานงานในระดบจงหวด ไดแก อาจารยถนอมศกด บญส อาจารยจกพนธ

แสงทอง นายอทศ ทาหอม

79 2) ผประสานงานในระดบพนทศกษา ไดแก

- มหาวทยาลยอบลราชธาน ไดแก อาจารยกตตวฒน ฉตรศรโพธ อาจารย

จกเรศ อฐรตน อาจารยอมต ยอดคณ ดร.จรยาภรณ อนวงษ

ดร.อรทย เลยงจนดาถาวร

- วทยาลยสาธารณสขสรนธร ไดแก อาจารยถนอมศกด บญส

- เทศบาลตาบลแสนสข ไดแก นายตงฉน ประสทธภรปรชา นางสาวชโนทย

คณาคณ นางสมบรณ พวงผกา นางพนาสวรรค เจรญนจ นายสงา สรมา

- เทศบาลตาบลเมองศรไค ไดแก ผใหญทศพล ไกรพนธ ,นายภมศกด พนธงาม

นายมณ ภารการ

- เทศบาลตาบลคาขวาง ไดแก สบเอกยทธนา กลบญญา นายประภกด นนทไสย

- อบต.ธาต ไดแกนายทวศกด ดารงชตนนท นางสรรตน สมรกษ นางดวงใจ

ทพยอามาตย นางสาวปทมวรรณ ดวงราช

- อบต.โพธใหญ ไดแก ส.อ.ไพรวรรณ ธนผาย ,นายกมล หวานใจ

- อบต. คเมอง ไดแก นายจรญศกด คงนล นายสมาน ขลงวเชยร

นายเพชรรตน สดารกษ ร.ต.วเชยร แกวกญญา

3) ผประสานงานหนวยงานทเขารวมในการดาเนนโครงการอยางตอเนอง ไดแก

- สานกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวดอบลราชธาน

ไดแก นายเวชสวรรณ อาจวชย นางสาวอนชชดา ตานอย

- สถานตารวจภธรอาเภอวารนชาราบ ไดแก พ.ต.ต.เสรวรศ ปรญญากร

- สานกงานขนสงจงหวดอบลราชธาน ไดแก นายวสนต แสงวรรณ,

และน.ส.ณฐสรญ บวรภทรกล

- บรบทกลางคมครองผประกนภย ไดแก นางสาวณฐธยาน ทองยอย

- ศนย EMS 1669 ไดแก คณสมบรณ เพญพมพ

- ชมรมศษยพระอรหนตจกง ไดแก นายอทย ดชวย

- มลนธสวางบชาธรรมสถาน ไดแก นายไพศาล ตฤณานนทกล

- มลนธการกศลจงหวดอบลราชธาน (จตมเกาะ) ไดแก นายชยวฒน ตกสยาม

- สานกงานแขวงการทางอบลราชธานท 2 ไดแก นายวนย เฉลมพงษ

- สานกงานทางหลวงชนบทจงหวดอบลราชธาน ไดแก นายสวฒน ศรดาคณ

- ศนยอนามยท 7 อบลราชธาน ไดแก นางพรพมล ชางสาร

- สานกงานควบคมโรคตดตอท 7(สอจร.) ไดแก นางสาววนทนย ธารณธนบลย

- สถานวทยรวมดวยชวยกน ไดแก นางสาวนชรา บญตะนย

- สถานตารวจทางหลวงจงหวดอบลราชธาน ไดแก พนตารวจโท สชาต ผวออน

80 4.5 การพฒนาโครงการยอยในชดโครงการ

ในการดาเนนโครงการกระบวนการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนของนกศกษา

และชมชนรอบมหาวทยาลยอบลราชธาน ไดกาหนดแผนงานในการพฒนาโครงการและโจทยวจย

ยอยจานวน 4 โครงการเพอเชอมโยงการทางานกบกลมเปาหมายในพนทปฏบตการ จากการออก

แบบรวมกนของคณะทางาน ในการพฒนาโครงการของแตละทม มกระบวนการและวธการท

แตกตางกนไปตามประเดนและขอมลในพนท ทมความแตกตางกนโดยมรายละเอยดดงน

4.5.1 การคนหานกวชาการและแกนนา

วตถประสงค

1. เพอแสวงหาคนทางาน นกวชาการทมจตอาสามารวมในการพฒนาโครงการ และโจทย

วจย

2. เพอทาความเขาใจในรายละเอยดของชดโครงการกลาง

ขนตอนวธการ

1. รวบรวมรายชอ คนหา ประวตความเปนมาของแตละคนหรอทมจากองคกร

หนวยงาน มลนธและพดคยกบนกวชาการทเคยทางานวจยเพอทองถนรวมกนมากอน

2. ประสานงานทางโทรศพท พบปะ พดคยกนในเวทตางๆ และเลารายละเอยดของ

โครงการกระบวนการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนของนกศกษาและชมชน

รอบมหาวทยาลยอบลราชธาน ใหฟง และชกชวนมาทางานรวมกน

3. พดคยเปนรายบคคลและเปนรายกลมเพออธบายใหเหนภาพของการทางานวจยเพอ

ทองถนในกลมทยงไมเคยทางานวจยแบบมสวนรวม รวมทง ใหเอกสารลลาวจยไท

บานซงทมกลางเขยนจากบทเรยนประสบการณการทางานวจยเพอทองถน และ

หนงสอประสบการณงานวจยจากพนท ของสกว.ไวศกษา

เทคนคและเครองมอ

1. ใชการเชอมประสานนกวชาการโดยผานเครอขายนกวชาการททางานวจยเพอทองถน

ในคณะตางๆใหชวยประสานเลอกคนเขารวมทมวจย

2. ในโครงการงานพฒนาทมขอมลความตองการของพนทดาเนนการแลว ใชการเลอกลม

คน หนวยงานทเขารวมในเวทของโครงการฯเชนมลนธประชาสงคมทรวมงานเปน

วทยากรกระบวนการในเวทเปดตวโครงการฯ จากนนทมNode Action เขาทาความ

เขาใจรวมกบทมงานมลนธประชาสงคม จ.อบลฯ ทงหมด เพอใหทกคนเขาใจการ

ทางาน ไปในทศทางเดยวกน

3. เชญทมอาสาสมครจาก โครงการของ Node action จ.อบลฯ ทสมครเขารวมโครงการ

อยแลวใน 6 พนทอปท.เขาเปนทมงานในพนท

81

ผลทเกดขน

1. ไดทมวจยรวมอาจารยนกวชาการจาก 8 คณะมาเปนทมวจยใน 2 โครงการ

2. ไดทมงานของมลนธประชาสงคมจงหวดอบลราชธานทมความเชยวชาญในการทางาน

กบชมชนและงานดานสอสารสาธารณะมาเปนทมทางานในโครงการของชมชน ใช

การสอสารเชอมโยงทกโครงการ

3. ทกคนทเขารวมเหนความสาคญและยนดเขารวมเพอแกปญหา หาทางออก ในการลด

อบตเหตสรางความปลอดภยทางถนน

บทเรยน

1. ทมNode Action จงหวดตองทาหนาทเปนตวกลางในการเชอมรอยนกวชาการใหเขามา

ทาความรจกกนและทางานดวยกนเนองจากนกวชาการรนใหมในสถาบนอดมศกษาจะ

ไมคอยรจกกน

2. การชกชวนใหนกวชาการเขามารวมทางานตองสรางการมสวนรวมตงแตเรมตนจะทา

ใหพวกเขารสกเปนเจาของรวมกน

3. อาสาสมครนกวจยในชมชนทมความสามารถ นกวจยหลกควรคนหาจากทมวจย

ชมชนทมอย เพอสรางทมในพนทใหเขมแขง

4.5.2 การพฒนาโจทยวจยและโครงการพฒนา

ภายหลงจากการคนหานกวจยและหวหนาโครงการไดแลวคณะทางานทง 4 ทมกได

พฒนาโจทยวจยและโครงการพฒนาดงน

วตถประสงค

1. เพอคนหาขอมล ความร ความตองการตางๆทมในพนทปฏบตการ

2. เพอสรางความเปนเจาของโครงการรวมกนของทกคนในทม

ขนตอนวธการ

1. แตละทมจะไดขอมลจากการลงพนทในเวทสญจรรวมกบทม Node action จ.อบลฯ

2. ลงพนทพดคยกบกลมเปาหมายรายโครงการเชน คยกบกลมนกศกษา กลมอาจารยท

สนใจ แมคารมถนน หนวยงานทดแลรบผดชอบเรองอบตเหต กลมผบรหารองคกร

3. จดเวทพฒนาโจทยวจยรวมกบอาสาสมครทไดจากการลงเวทสญจรใน 6 อปท.

เทคนคและเครองมอ

1. ใช Power point ภาพรวมโครงการและภาพการดาเนนงานทผานมาเพอทาความเขาใจ

2. ใชวดทศน ภาพเหตการณการเกดอบตเหตในพนทถนนวารน-เดชเพอสรางความ

ตระหนก

4. เปดโอกาสใหทมคณะทางานโครงการยอยไดพดคยซกถามแลกเปลยน

ผลทเกดขน

82

1. ในการพฒนาโจทย โครงการของแตละทมเมอเชญคนเขารวมพดคยมากขน ทาใหได

ทมวจยในพนทจากทงชมชน หนวยงานภาคเครอขายตางๆมากขนดวย

2. การขนโจทยวจยมความชดเจน และตรงกบความตองการของคนในพนทปฏบตการ

มากขน

3. ทมนกวจยในสถาบนการศกษาและทมวจยในพนทมความสนทสนม คนเคยกนมากขน

บทเรยน

1. ในการพฒนาโจทยวจย ควรเชญหนวยงานทเกยวของ และผทมสวนไดเสยเขามา

ประชมปรกษารวมใหได

2. อาสาสมครนกวจยในชมชนทมความสามารถ นกวจยหลกควรคนหาจากทมวจย

ชมชนทมอย เพอสรางทมในพนทใหเขมแขง

3. การพฒนาโจทยจากคนหลายกลมทาใหไดมมมองทหลากหลาย

4. การดาเนนโครงการถามขอมลมากพอ เหนคนทางานสามารถกาหนดทศทาง

กระบวนการทางานในพนทไดเลยโดยไมควรเสยเวลากบการเกบขอมลซ า

4.5.3 การเขยนเอกสาร ขอเสนอโครงการ

การพฒนาโจทยวจยและโครงการเพอนามาเขยนโครงรางงานวจย(proposal) โครงการเพอ

สงแหลงทนโดยมวธการเขยนโครงการดงน

วตถประสงค

เพอเขยนเอกสารขอเสนอโครงการอยางมสวนรวมสงแหลงทน

ขนตอนวธการ

1. ภายหลงจากการหาขอมล และพดคยกบทมวจยในแตละโครงการแลวแตละทม

จะไดรบคาอธบายพรอมเอกสารตวอยางของโครงรางงานวจยของโครงการอนเพอด

ประกอบการเขยนของตนจากทม Node action จ.อบลฯ โดยแตละทมจะมความยากงายท

แตกตางกน ตามประสบการณเดมของแตละคน

2. นาขอเสนอโครงการรางแรกมาพดคยกบผประสานงาน Node action จ.อบลฯ

เพอจดปรบเอกสาร การลงรายละเอยดของแตละขนตอนกจกรรมในโครงการ 2-3 ครง

3. นาขอเสนอโครงการทปรบแลวไปใหคณะทางานของแตละทมเตมเตมให

สมบรณ ชดเจนยงขน

4. สงขอเสนอทจดปรบแลวใหศปวถ.พจารณาโครงการ

เทคนคและเครองมอ

1. ใชขอเสนอโครงการเกาเปนการทาความเขาใจกบนกวจยหลกและทมในพนท

83

2. ใชการพดคย แลกเปลยนเปนรายโครงการจะไดความละเอยดในการทาความเขาใจ

มากกวาการทารวมกนท ง 4 โครงการเพราะรายละเอยดในแผนการดาเนนงานม

คอนขางมาก

ผลทเกดขน

ไดขอเสนอโครงการททมวจยทกคนไดเขามามสวนรวมในการกาหนดแผนงาน

และประเมนความเปนไปไดของแผนปฏบตการ

บทเรยน

1. กอนเขยน ขอเสนอโครงการควรใหความรเกยวกบกระบวนของงานวจยเพอทองถน

ใหชดกอนเพอชใหเหนถงความสาคญของการใชงานวชาการนาการพฒนา

2. ในการเขยนขนตอน กระบวนการในการดาเนนงานควรใหแตละทมลงรายละเอยดให

ไดมากทสดวา ทาอะไร กบใคร ทไหน อยางไร เมอมการปฏบตจะไดเปนคมภรในการ

ดาเนนงานไดจรง

กลาวโดยสรป จากการพฒนาโจทยวจยของโครงการยอยพบวา Node ใชหลกการการม

สวนรวมของผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวนทเกยวของกบความปลอดภยทางถนนเปนสาคญและ

ใชกระบวนการจบมอพาทา อาทเชน การพฒนาโจทยในพนทมหาวทยาลยอบลราชธาน Node ได

พาทมนกวชาการไปพฒนาโจทยรวมกบรองอธการบดฝายกจการนกศกษา 1 ครง เพอปรบแนวคด

กบผบรหารใหมองเหนปญหาไปในทศทางเดยวกนกบทมวจย หลงจากน น ไดชวยทมวจย

ออกแบบเวทการพฒนาโจทยแลวใหทมวจยเปนผพฒนาโจทยดวยตนเองเนองจากนกวจยหลกเปน

นกวชาการทเคยทางานวจยเพอทองถนมากอน การพฒนาโจทยวจยของทมนใชกระบวนการ

วเคราะหสถานการณปญหาการเกดอบตเหตของนกศกษาโดยแยกจดเวท เปนเวทสาหรบอาจารย 1

ครง และเวทสาหรบนกศกษา 1 ครง หลงจากนน ทมวจยไดนามาขอมลทไดจากเวทมาเขยนเปน

รางขอเสนอโครงการสงให Node ใหขอเสนอแนะปรบแกเปนระยะๆ

ในขณะท ทมอาจารยกตตวฒน ฉตรศรโพธ ใชพนทถนนหนามหาวทยาลยจากสแยก

เจรญศรถงเทศบาลตาบลเมองศรไค ทาใหมผมสวนไดสวนเสยมากกวา พเลยงจงไดชวยทมวจย

ออกแบบกระบวนการพฒนาโจทย โดยใหทมวจยสญจรไปพดคยกบหนวยงานทงแขวงการทาง

ตารวจ นายกอปท. ไปสมภาษณอยางไมเปนทางการกบชาวบาน รานคาทอยตดถนน และลงพนท

เขารวมเวทสญจรกบทมพเลยงเพอเปดตวกบชมชนหลงจากผานขนตอนดงกลาว ทมวจยจงจดทา

รางขอเสนอโครงการขนมาแลวจดเวทเชญหนวยงาน อปท. โรงเรยน และชมชนเขารวมแสดง

ความคดเหนเพอนาขอเสนอแนะมาจดปรบโครงการ ซงจากเวทนทาใหไดคนทสนใจเขารวมเปน

ทมวจยดวย หลงจากนน ทมวจยไดนาขอเสนอแนะไปปรบแกโดยม Node ชวยจดปรบเปนระยะๆ

ดงนน สรปผลจากการพฒนาโครงการดงกลาวมาขางตนทาใหไดโครงการยอยทงสน 4

โครงการ ดงรายละเอยดตอไปน

84 1. โครงการรปแบบมาตรการการสรางความปลอดภยบนทองถนนอยางมสวนรวม

ทมาและความสาคญของปญหา

การเกดอบตเหตบนถนนเสนทางหมายเลข 24 ชวงตงแตสแยกเจรญศร-มหาวทยาลย

อบลราชธาน นบวนมความรนแรงและบอยครงยงขนเนองมาจากมปรมาณรถมากขนทงรถยนต

รถจกรยานยนต รถบรรทกดน วงเขาออกในชมชนและเสนทางสายหลกตลอดเวลาโดยเฉพาะ

รถจกรยานยนตทวงอยระหวางชมชนกบมหาวทยาลยอบลราชธานในแตละวนมจานวนมากกวา

1,000 คนขนไป

นอกจากน พฤตกรรมการขบขรถของคนทฝาฝนกฎจราจรกมมากขนดวย เชน ขบขยอน

ศร ไมสวมหมวกนรภย จอดรถซอนคน จอดรถกดขวางทางจราจร ขบขรถขณะเมา โทรศพท

ขณะขบรถ ฝาไฟแดง ขบเรว ฯลฯ ขณะเดยวกน สภาพของถนนกชารดเปนหลมเปนบอ

ไฟสญญาณจราจรชารดเสยหาย ไมมเครองหมายจราจรหาม เครองหมายเตอนบนทางจราจรในจดท

อาจเปนอนตราย ทางโคงทางแคบ โรงเรยน ตลอดจนสภาพแวดลอมตางๆ ทบดบงทศนวสยของ

การขบข เชน ปายโฆษณาตางๆตามทางรวม ทางแยก รวมทงตนไมทปลกไวบนเกาะกลางถนน

รองระบายน าทไหลทางไมมสงปกปดลวนเปนปจจยหลกททาใหเกดอบตเหตบนทองถนนสายน

ดงนน การแกไขปญหาอบตเหตในชวงตงแตสแยกตลาดเจรญศร-มหาวทยาลยอบลราชธาน ทก

ภาคสวนจาเปนตองมารวมกนแกไข โดยเฉพาะอยางยงชมชนจะตองเขามามบทบาทในการรวมคด

รวมทา รวมกนศกษาเรยนร กาหนดรปแบบมาตรการทางสงคมเพอนาไปใชควบคไปกบมาตรการ

ทางกฎหมาย

วตถประสงคของการวจย

1.เพอศกษาสภาพพนทและสถานการณปญหาของความไมปลอดภยทางถนน

2.เพอศกษาทศนคต พฤตกรรมการขบขรถยนตและจกรยานยนตของนกศกษาและชาวบาน

3.เพอศกษาปจจยทสงผลตอการมสวนรวมในการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนน

4.เพอหารปแบบมาตรการทเหมาะสมในการเสรมสรางวฒนธรรมความปลอดภยอยางม

สวนรวม

พนทดาเนนการวจย

ทางหลวงเสนทางหมายเลข 24 ถนนสายอาเภอวารนชาราบ – อาเภอเดชอดม ชวงระหวางส

แยกตลาดเจรญศร – มหาวทยาลยอบลราชธานระยะทางประมาณ 7-8 กโลเมตร

กลมเปาหมาย : ชมชนและ 3 อปท.คอ เทศบาลตาบลเมองศรไค เทศบาลตาบลแสนสข

และองคการบรหารสวนตาบลธาต เจาหนาทตารวจทองท และเจาหนาทตารวจทางหลวง

ผ รบผดชอบโครงการ : พ.ต.ท. กตตวฒน ฉตรศรโพธ คณะนตศาสตร มหาวทยาลย

อบลราชธาน

85 วธการดาเนนงาน

1. จดเวทประชมชแจงโครงการเพอใหคนในพนทไดรบรการกอเกดของโครงการ

2. จดเวทเสวนา กรณศกษามาบอกเลาเรองราวการสรางมาตรการความปลอดภยฯของพนท

รปธรรม

3. การอบรมการออกแบบเครองมอในการเกบขอมลเกยวกบสภาพและพฤตกรรม

4. ทมวจยลงพนทเกบขอมล จากนน นาขอมลของแตละทมนามารวมกนรวบรวมเรยบเรยง

ขอมล

5. จดเวทคนขอมลในพนท โดยใชรปแบบการสญจรใน 3 อปท.เมองศรไค บานธาต ต.

แสนสข

6. จดเวทกาหนดรปแบบมาตรการความปลอดภยทางถนน

7. นารปแบบทรวมกนกาหนดมาทดลองปฏบตการครงท 1และสรปผลทดลอง

8.นารปแบบทรวมกนแกไขมาทดลองปฏบตการครงท 2 และสรปผลทดลอง

9.ประชมสรป ประเมนผล

10.นาขอสรปเสนอตอองคกรปกครองสวนทองถนทง 3 พนทเพอผลกดนเขาสนโยบาย

ของทองถน

2.โครงการวจยกระบวนการจดการความปลอดภยทางถนนของมหาวทยาลยอบลราชธาน

ความสาคญของปญหา

มหาวทยาลยอบลราชธานเปนสถานศกษาทมปรมาณของรถจกรยานยนตจานวนมาก จาก

การสารวจพฤตกรรมการขบขของนกศกษาภายในมหาวทยาลยและพนทรอบมหาวทยาลยเบองตน

พบวาสวนใหญมกละเลยทจะปฏบตตามกฎจราจร และมพฤตกรรมในการใชรถ ใชถนนทเสยงตอ

การเกดอบตเหต หรอเพมความรนแรงจากการเกดอบตเหต

จานวนอบตเหตการจราจรของนกศกษาทมจานวนมากนามาซงความสญเสยในชวต

ทรพยสน และโอกาสทางการศกษา แมทางมหาวทยาลยอบลราชธานไดจดกจกรรมรณรงค และ

กวดขนวนยจราจรในกลมนกศกษา แตไมประสบความสาเรจเทาทควร สวนหนงเปนเพราะขาด

ความชดเจนในดานนโยบายการปองกนอบตเหต ความตอเนองของกจกรรมทรณรงคเรองการการ

ขบขปลอดภย ขาดการวางแผนทเปนระบบ ขาดความรวมมอจากผเกยวของ และขาดมาตรการท

ตอเนอง รวมถงการขาดทศนคตทดเกยวกบวนยจราจรของนกศกษาเอง ดงน นเพอเปนการ

สนบสนนใหเกดการแกปญหาทตอเนองและเปนรปธรรมมากขน โครงการวจยนจงตองการหา

กระบวนการจดการความปลอดภยทางถนนโดยศกษารปแบบ กระบวนการสรางจตสานก ความ

ตระหนกเกยวกบวนยจราจรทถกตองเหมาะสม

86 วตถประสงค

1. เพอศกษาสถานการณปญหา ปจจยเงอนไขทกอใหเกดความเสยงและทศนคตการใชรถ

ใชถนน

2. เพอสารวจและรวบรวมผลการดาเนนงานกจกรรมนอกหลกสตรและโครงการรณรงค

ตางๆ ในการสรางวนยจราจรของนกศกษาในมหาวทยาลยอบลราชธาน

3. เพอคนหารปแบบกระบวนการจดการความปลอดภยทางถนนทเหมาะสมของม.

อบลราชธาน

กลมเปาหมาย : นกศกษา คณาจารย บคลากร และงานกจการนกศกษามหาวทยาลย

อบลราชธาน

ระยะเวลาโครงการ : 1 ป ตงแตเดอนธนวาคม 2554 – พฤศจกายน 2555

ผรบผดชอบโครงการ : อาจารยจกเรศ อฐรตน คณะศลปศาสตร และคณะ

ขนตอนการดาเนนการ

1. จดเวทประชมคณะทางาน อาสาสมคร เพอรวมกนวางแผน และแบงบทบาทความ

รบผดชอบ

2. อบรมการสรางเครองมอและการเกบขอมลแกอาสาสมครวจยท งอาจารย บคลากร

นกศกษา

3. จดเวทประชมเพอจดทมการลงพนท และทดสอบเครองมอ

4. ลงพนทปฏบตการเกบขอมลจากแหลงขอมลเอกสาร การสนทนากลม (Focus Group)

และการสมภาษณแบบเจาะลก (In-depth Interview) โดยจดเปนเวทสญจรไปตามคณะทสนใจอยาง

นอย 6 คณะ(จากทงหมด 11 คณะในมหาวทยาลย)

5. วเคราะหขอมลทไดจากการเกบขอมลของทกทมเพอ เตรยมคนขอมลตอนกศกษาและ

บคคลากร

6. จด เวทใหญนาเสนอขอมลสสาธารณะเพอ ระดมความคดเหนเพอหารปแบบ

กระบวนการจดการความปลอดภยทางถนน และแนวทางการสรางวนยจราจรของมหาวทยาลย

อบลราชธาน

7. ประชมทมวจยรวมกนกาหนดกระบวนการจดการความปลอดภยทางถนนใน

มหาวทยาลย

8. ทดลองใชกระบวนการการจดการความปลอดภยทางถนน โดยจดกจกรรมตามทรวมกน

กาหนด

9. ประเมนผลกจกรรม หาปจจย เงอนไขททาใหกจกรรมประสบความสาเรจ หรอลมเหลว

10. ประชมสรปและ จดเวท “กาหนดกระบวนการจดการความปลอดภยทางถนนใน

มหาวทยาลยอบลฯ”

87 11.นาเสนอผลตอผบรหารมหาวทยาลย และฝายกจการนกศกษา เพอรวมกาหนดทศทาง

12. ดาเนนการตดตามผล สนบสนน หนนเสรมกระบวนการการจดการความปลอดภยทาง

ถนน

13. สรปประเมนผลรปแบบการจดการความปลอดภยทางถนนในมหาวทยาลย

อบลราชธาน

3.โครงการ พฒนาสอสงคม สอสาธารณะ เพอการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทาง

หลกการและเหตผล

การใชสอในการลดอบตเหตในโครงการจะเกด การเปลยนแปลงพฤตกรรมทางสงคมได

นน จะตองมการสรางการรบร สรางความเขาใจ สรางความตระหนกแกคนในชมชนนนกอน

เพอใหเกดแนวคด ทศนคตใหเหนคณคาของการลดอบตเหต ดงนน การสรางนกสอสารชมชนคอ

การสรางผนาการเปลยนแปลงในอกลกษณะหนง “นกสอสารชมชน” คอผทจะทาหนาทสอสารกบ

คนในชมชนและสอสารกบผทเกยวของ เพอเปดโอกาสใหคนในชมชนมาเลาประสบการณ

ถายทอดอารมณความรสกทตนเองประสบในพนทใหสาธารณะไดรบรและเกดความตระหนก นก

สอสารชมชนจงเปนผกระตนใหเกดการรบรภยทจะเกดขนทางทองถนนในทกรปแบบ เพอให

เขาถงทกกลมเปาหมายใหมากทสด และบางสวนตองอาศยอาสาสมครนกสอสารชมชนเขามาชวย

เปนตวกลางในการสอสารกบบคคลในชมชนกนเอง

วตถประสงค

1. เพอพฒนากลมเปาหมายในพนทดาเนนงานใหสามารถเปนนกสอสารชมชนในการ

นาเสนอขาวสารการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนในทองถน

2. เพอศกษารปแบบและใชการสอสารสาธารณะในการสรางกระแสและขบเคลอนประเดน

วฒนธรรมความปลอดภยทางถนนใหเปนนโยบายสาธารณะในทองถน

3. เพอเชอมประสานสอมวลชนในทองถนในการนาเสนอขาวสารการสรางวฒนธรรม

ความปลอดภยทางถนน

พนทดาเนนการ : มหาวทยาลยอบลราชธาน ชมชนและองคกรปกครองสวนทองถน 6

แหงทอยรอบมหาวทยาลยอบลราชธาน ไดแก เทศบาลตาบลศรไค องคการบรหารสวนตาบลธาต

องคการบรหารสวนตาบลโพธใหญ เทศบาลตาบลคาขวาง เทศบาลตาบลแสนสข องคการบรหาร

สวนตาบลคเมอง อาเภอวารนชาราบ จงหวดอบลราชธาน

กลมเปาหมาย : อาสาสมครจากชมชนและนกศกษาของ โครงการยอย 3 โครงการ

ระยะเวลาดาเนนการ : 1 ป ตงแตเดอนเดอนธนวาคม 2554 ถงเดอน พฤศจกายน 2555

ผรบผดชอบโครงการ : นายรพนทร ยนยาว มลนธประชาสงคมจงหวดอบลราชธาน

แผนการดาเนนโครงการ ดงน

88

1.แผนพฒนาศกยภาพนกสอสารชมชนวฒนธรรมความปลอดภยทางถนน

(สรางคน สรางทมนกขาวชมชน)

วตถประสงค

1. เพอพฒนาสงเสรมอาสาสมครใหเปนนกสอสารชมชน สามารถสงขาว และรายงาน

ความเคลอนไหวในพนท สรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนได

2. เพอสรางเครอขายนกสอสารชมชน

3. เพอสงเสรมการผลตสอในพนท

2. แผนการสอสารสาธารณะ (ผลตสอ เกาะประเดน สรางกระแส)

วตถประสงค

1.เพอหารปแบบและวธการสอสารทใชรณรงควฒนธรรมความปลอดภยทางถนน

2.เพอเชอมประสานเครอขายสอมวลชนในทองถนจงหวดอบลราชธานและสวนกลาง

3.เพอเสรมศกยภาพในการใชสอในพนทเปาหมาย

3. แผนสรปบทเรยนและตดตามประเมนผลการใชสอในพนท

วตถประสงค

1.เพอหนนเสรมการทางานในพนทเปาหมาย

2.เพอทบทวนการทางานดานการสอสารวฒนธรรมความปลอดภยทางถนน

3.เพอแลกเปลยนเรยนรประสบการณใหการทางานสอสารมประสทธภาพมากขน

4.โครงการเสรมสรางการมสวนรวมของชมชน เพอรวมสรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนน

ความเปนมา

จากการลงพนทจดเวทระดมความคดเหนการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนน

(Mapping) ในพนทตาบลโพธใหญ ตาบลศรไค ตาบลธาต ตาบลแสนสข ตาบลคเมอง และตาบล

คาขวาง อาเภอวารนชาราบ จงหวดอบลราชธาน พบวาปญหาการเกดอบตเหตในชมชน มาจาก

พฤตกรรมการใชรถใชถนนของผคน สภาพรถทไมไดตรวจสภาพและชารด เชน ไฟหนาไฟเลยวไฟ

ทายชารด ยางรถหมดสภาพ เปนตน และสภาพถนน ซงเปนถนนในเขตหมบาน เชอมตอระหวาง

เขต อบต. และทางหลวงชนบท ไดแก ถนนแคบ ไมมไหลทาง มทางโคงหลายแหง ถนนไมได

รวมทง สาเหตจากสงแวดลอมทพบบอยในชมชนมการปลอยสตวเลยงตามหมบาน ตนไมหนาบาน

และรมถนนบดบงทศนยภาพ และสงกอสรางบดบงทศนยภาพ ซงสถานการณดงกลาวแสดงใหเหน

วา การแกไขปญหาอบตเหตจงมความจาเปนตองเรงสรางความปลอดภยทางถนนตงแตในระดบ

ชมชนเปนลาดบตน และทาใหประชาชนเกดความตระหนก ความสาคญการปองกนอบตเหตทาง

ถนน โดยคนในชมชนและหนวยงานในทองถนตองเขามามสวนรวมในการแกไขปญหาอบตเหต

ของถนนในชมชนของตนเอง

89 วตถประสงค

1. เพอสรางจตสานกชมชน และมสวนรวมในกระบวนการสรางวฒนธรรมความปลอดภย

ทางถนน

2. เพอพฒนาศกยภาพแกนนาอาสาสมครใหเปนผนาการเปลยนแปลง และขบเคลอน

กระบวนการ

3. เพอพฒนารปแบบ วธการ แนวทาง กระบวนการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทาง

ถนน

4. เพอพฒนาแนวนโยบายการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนรวมกบอปท.

กลมเปาหมายและพนทดาเนนงาน

กลมเปาหมายหลก ไดแก ชาวบาน นกเรยนระดบมธยมศกษา และผบรหารในตาบลโพธ

ใหญ , ตาบลคเมอง , ตาบลคาขวาง อาเภอวารนชาราบ จงหวดอบลราชธาน

กลมเปาหมายรอง ไดแก ชมชนทมพนทและถนนเชอมตอกบตาบลกลมเปาหมายหลก

ไดแก ชาวบานและองคกรปกครองสวนทองถนในชมชนตาบลศรไค , ตาบลธาต ,ตาบลแสนสข

อาเภอวารนชาราบ จงหวดอบลราชธาน

ผประสานงานโครงการ

นายสงกา สามารถ มลนธประชาสงคมจงหวดอบลราชธาน

ขนตอนการดาเนนงาน

1. เวทชแจงทาความเขาใจโครงการกบอาสาสมครชมชนและวางแผนการดาเนนงาน

2. ลงพนทเพอสารวจและเกบขอมลถนนและพนททเปนจดเสยงการเกดอบตเหต

3. เวทหาแนวทางและวธการกาจดจดเสยง และการจดทาแผนปฏบตการสรางวฒนธรรม

ความปลอดภยทางถนน

4. สนบสนนการพฒนาการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนของพนท เชนรปแบบ

ท 1 ถนนปลอดอบตเหต เชน การกาจดจดเสยง การทาปายสญญาณจราจร การสรางจตสานกและ

พฤตการณการใชรถใชถนนทปลอดภย ถนนสขาว รปแบบท 2 โรงเรยนปลอดอบตเหต เชน การทา

คมอหรอหลกสตรการอบรมในโรงเรยน “อาสาจราจรนอย” รปแบบท 3 หมบานตนแบบการจดการ

จราจรชมชน เชน การจดการถนนสขาวปลอดอบตเหตในหมบาน การกาจดจดเสยงในหมบาน การ

อบรมพฒนาศกยภาพอาสาสมครจราจรชมชน โดยแตละพนทจะดาเนนการตามความเหมาะสม

ของพนทๆ ละรปแบบ

5. การอบรมใหความรและการพฒนาศกยภาพ

6. การสนบสนนการปฏบตงาน การสรางความปลอดภยทางถนนทง 3

7. สรปการดาเนนงานเพอจดทาขอเสนอเชงนโยบายในระดบพนท

90 8. ถอดบทเรยนรปแบบการดาเนนงานทเปนรปธรรม และจดทาเอกสารการถอดบทเรยนท

เปนรปธรรมจากการดาเนนงาน ทง 3

9. จดมหกรรมวฒนธรรมความปลอดภยทางถนน (สรปผลการดาเนนงานโครงการ)

4.6 ชดขอมลความรเบองตนในพนทดาเนนการทง 6 อปท.

จากการลงพนทท ง 6 อปท.คอ เทศบาลตาบลแสนสข องคการบรหารสวนตาบลธาต

องคการบรหารสวนตาบลโพธใหญ องคการบรหารสวนตาบลคเมอง เทศบาลตาบลศรไค

เทศบาลตาบลคาขวาง พบขอมล ทนทางสงคมเดมของทง 6 พนท ขอมลสาเหตของการเกดอบตเหต

แนวทางการปองกนและแกไขปญหาอบตเหตและความปลอดภยบนทองถนนทผานมา จดเสยงใน

บรเวณตางๆรวมทงขอเสนอแนะจากการระดมความคดเหนรวมกน สามารถเสนอผลการดาเนนงาน

ไดดงน

4.6.1 สงดดและมคณคาในพนท 6 อปท. ดงน

1. ดานวฒนธรรม ประเพณ

- ปราชญ ภมปญญา เชน หมอนามน หมอนวด หมอสท-หมอเปา หมอลา

- บญประเพณประจาป เชน บญเทศมหาชาต บญขาวประดบดน บญขาว

สาก

- ฮด 12 คลอง 14 เชน เทศกาลสงกรานต บญเขาพรรษา ออกพรรษา ลอย

กระทง บญเทศมหาชาต บญสงฆทาน บญกฐน บญผาปา

- ความเชอ สทบาน(เปนประเพณทเกยวกบการสะเดาะเคราะหรวมทง

หมบาน เพอขจดสงไมดออกไป) , ผตาแฮก , ดอนเจาป -ดอนป ตา แหนาง

แมว เซงนางดง เพอขอฝนใหฝนตกตองตามฤดกาล

2. ดานสงแวดลอม

- ดอนป ตา

- ปาชมชน

- รองแสง

- หนองสาธารณะประจาหมบาน

- หวยตองแวด หวยขาวสาร หวยซน ในตอนนพบวา หวยตองแวดเรมม

ปญหาเรองนาเนาเสย ทาใหไมสามารถนามาอปโภค-บรโภคได

3. ดานสถานท สงปลกสราง

- สถานศกษา โรงเรยน มหาวทยาลย เชน มหาวทยาลยอบลราชธาน

โรงเรยนวจตรา โรงเรยนลอคาหาญ โรงเรยนเทศบาลแสนสข โรงเรยน

บานคเมอง (ออนอนเคราะห)

91

- วดบานศรไค วดบานศรไคออก วดบานแขม

- เกจอาจารย

- โรงไฟฟา

- ตลาดเจรญศร

- โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล

- ศนยเศรษฐกจพอเพยง

- หางบกซ

- พระธาตอโมงค

- โรงพยาบาลคายสรรพสทธประสงค

- ศนยยตธรรมชมชน

- องคเจาพระมหาธาต

- วทยาลยการอาชพวารนชาราบ

- ศนยอนามยท 7

4.6.2 เสนทาง จดเสยงทมในชมชน

แผนทจดเสยง เทศบาลตาบลแสนสข

สแยกตลาดเจรญศร

1. จดกลบรถบกซ

2. ส แ ย ก ไ ป

โรงพยาบาลคาย

3. สแยกไปบกซ

4. ท า ง ไ ป อ .

พบ ล มง ส า หา ร

ม.10

92

แผนทจดเสยงอบต.ธาต

1. จดกลบรถหนา

อบ ต. ธ า ต แล ะ

หนาศนยอนามย

ท 7

2. จดกลบรถบรเวณ

โรงงานกนเชยง

3. จดกลบรถโรงส

แหลมทอง

\

แผนทจดเสยงเทศบาลตาบลเมองศรไค

1. บานมดงาม

2. หนามหาวทยาลย

อบลราชธาน

3. จ ด ก ล บ ร ถ

ส ด ท า ย ห น า

โรงเรยนเมองศร

ไค

93

แผนทจดเสยงเทศบาลคาขวาง

1. โคงบานหนามแทง

หมท 3

2. หนาโรงเรยนบาน

แฮหนามแทง

3. แยกวดปาบานแฮ

4. ส า ม แ ย ก บ า น

หนองบกแขง

5. ส แ ย ก กา แ พ ง วด

บานแต

6. ส แ ย ก ศ า ล า

กลางบานแต

7. ส แ ย ก ท า ง เ ล ย ง

เมอง

แผนทจดเสยงอบต.โพธใหญ

1. ม.7

2. ม.12

3. ม.5

4. ม.9

5. ม.8

6. ม.6 (จดเสยงอยท

โคง)

7. ม.3

8. ทางแยก ม.1

94

แผนทจดเสยงอบต.คเมอง

1. เสนทางคเมอง -

คอหวาง (แดง)

2. สามแยก ผญ.บ.

ม.12(แดง)

3. เสนทางสามแยก

ท า ห ล ว ง

(เหลอง)

4. เสนทางม.8 – ม.

11 โคงไมรบวถ

รถ (เขยว)

• สาเหตทเกดอบตเหตในจดเสยงมากทสด มดงน

1. เปนการเปดชองกลบรถทไมเหมาะสม ไมสมพนธกนในการใชรถใชถนน

2. ไฟสองสวางไมเพยงพอ ทาใหมองไมเหนจดกลบรถ และมองไมเหนรถทกาลงจะขาม

ถนน

3. ทางไป อ.พบลมงสาหาร ม.10 (รถขบเรวมาก เปนทางขนเนน และมทางแยกจาก

หมบานออกมา ทาใหเกดการประสานงาน)

4. เปนเสนทางทมคนใชรถใชถนนจานวนมาก แตไมมสญญาณไฟ และมรถเขาออกทก

ทศทาง จงกลายเปนแยกวดใจ

5. ถนนเปนหลมเปนบอ (หลบหลมมาชนกน)

6. ทางโคงทไมรบกบวถรถ ทาใหรถแหกโคง หรอลม

7. จดกลบรถหนา อบต.ธาต และหนาศนยอนามยท 7 เพราะเปนทางเขาหอพกและชมชน

มาก มรถเขาออกตลอด และเปนชวงทรถทางตรงขบเรวมาก

8. จดกลบรถบรเวณโรงงานกนเชยง สวนใหญผประสบอบตเหตจะเปนบคคลนอก

ชมชน เพราะเปนเสนทไมมไฟสองสวาง และจดกลบรถแคบมาก

9. จดกลบรถโรงสแหลมทอง

• ชวงเวลาและผลกระทบทเกดอบตเหตมากทสดตามจดเสยงตางๆ คอ

1. ชวโมงเรงดวน

95

1.1 เชา 07.00 - 09.00 น.

1.2 เยน 16.00 – 20.00 น.

1.3 กลางคน 24.00-01.00 น.

2. งานประเพณตางๆ

2.1 เทศกาลสงกรานต

2.2 เทศกาลปใหม

2.3 งานบญประเพณ

3. ผลกระทบทเกดจากการเกดอบตเหต

3.1 เสยชวต

3.2 พการ

3.3 บาดเจบ

4.6.3 ระบบความปลอดภยในชมชน

- ศนย EMS,ER,REFER ,แพทยฉกเฉน,แพทยประจา

- มโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลเมองศรไค

- มลนธเหยยวเวหา

- มชดรกษาความปลอดภยตางๆ เชน อาสาสมครสาธารณะสขประจา

หมบาน (อสม.), อาสาสมครปองกนภยฝายพลเรอน (อปพร.), ตารวจ

บาน, ฝาย รกษาความสงบ (ฝรส.) , สถานตารวจภธรยอยหนา

มหาวทยาลยอบลราชธาน ไทยอาสาสมครปองกนชาต (ทสปช.) , สาย

ตรวจ สภ.วารน , ตยามณรงคพนธ

- มการตงดานตรวจเพอรกษาความปลอดภย

4.6.4 สาเหตของการเกดอบตเหต

1.สาเหตทมาจากคน เนองจากหลายปจจยเชน

- คนไมเคารพกฎจราจร (ไมสวมหมวกกนนอค,โทรศพทขณะขบรถ

,ซอน3,ยอนศร,ผาไฟแดง)

- เมาแลวขบ

- ไมมใบขบข

- เดกอายไมถง 15 ป ขบขรถ

- จอดรถซอนกน

- ไมขามสะพานลอย

- จอดรถในทหามจอด

- ขบขรถไมมนาใจ

96

- ขบรถเรว

- นกศกษาไมกลวตารวจ จงไมสวมหมวกกนนอคและขบยอนศร ทาให

เกดอบตเหตไดงาย

2. สาเหตทมาจากรถ

- ดดแปลง เปลยนสภาพรถ แตงรถ

- ไมตรวจสภาพรถ

- มรถบรรทกวงผานชมชนเยอะ

- รถไมมสญญาณไฟเลยว

3. สาเหตทมาจากถนน

- ถนนเปนหลมเปนบอ ถนนชารดไมเรยบ เปนค

- ไมมไหลทาง

- มทางโคงทไมรบกบวถของการขบรถ ไมไดมาตรฐาน

- มทางแยกทไมมปายเตอน

- มทางแคบทรถยนตไมสามารถขบสวนกนได

- ถนนลน

- ถนนไมมทกลบรถ

- มไฟสองทางไมเพยงพอ

- เครองหมายจราจรไมชด

- มทางตางระดบ ลกระนาดเยอะ

- มตรอกซอยเยอะ

4. สาเหตทมาจากสงแวดลอม

- ถนนพง เนองจากมรถบรรทกดน บรรทกหนใชเสนทางน

- ทศนวสยไมด เชน กาแพงบง ปายโฆษณาบง เปนตน

- ไฟแดง (อนตราย) เนองจากระบบการปลอยไฟแดงไมดทาใหคนชอบผา

ไฟแดง และเกดอบตเหตไดงาย

- คนไมขนสะพานลอย เนองจากสะพานลอยอยไกลจากจดขามถนนและ

ประตเขา-ออกของมหาวทยาลย

- ขาดปายสญญาณไฟจราจร ปายเตอนในจดสาคญ เชน บรเวณโรงเรยน

ทาใหเดกนกเรยนมความเสยงในการเกดอบตเหตเวลาขามถนน และเดน

ตามรมถนน เพราะไมมฟตบาท หรอไหลทาง

- มแสงสวางไมเพยงพอ

- ตนไมทเกาะกลางถนนบงสายตา

97

- ปายโฆษณายงถนน

- กาแพงวด กาแพงบานบงถนน

- วางทอระบายนาไมไดมาตรฐาน ทาใหนาขงในฤดฝน

- มสตวเลยงออกมาเดนตามถนน เชน ไก เปด สนข วว ควาย เปนตน

4.6.5 แนวทางการปองกนและแกไขปญหาอบตเหตและความปลอดภยบนทองถนนทผานมา

- เรยก EMS 1669

- บาดเจบเลกนอยสงโรงพยาบาลสขภาพตาบลแลวสงตอไปทโรงพยาบาลวารนชาราบ

- ขอความรวมมอจากตารวจใหชวยเหลอผบาดเจบ

- อาสาสมครสาธารณสข(อสม.) ปฐมพยาลเบองตน

- แจงญาตพนอง

- มการอบรมปฐมพยาบาลเบองตนใหกบผนาและอสม.สามารถนาไปปฏบตจรง

- ตงจดตรวจ ใหเจาหนาทตารวจตงดาน จบ-ปรบ

- ตดไฟกระพรบ, ตดกระจกในทางแยก/จดเสยง

- เมอบาดเจบเรยก 1669 สงตอ รพ. วารน หรอ รพ.คายสรรพสทธประสงค (ม. 2,7,19)

- อปพร. สามารถชวยเหลอผบาดเจบ , ปฐมพยาบาลเบองตนได

- ผใหญบาน ประชาสมพนธเตอนเรองอบตเหต ใหระวงในการขบขยานพาหนะ

- เกดโครงการสวมหมวกนรภย 100%

- ประชาสมพนธผานหอกระจายขาว

- มการฝกอบรมการปฐมพยาบาลเบองตนใหกบผนาหมบาน อสม. และชาวบาน

- มศนย อปพร.ตาบลโพธใหญไวคอยบรการ

4.6.6 ขอเสนอแนะในการปองกนและแกไขปญหาอบตเหตและความปลอดภยบนทองถนน

1) การแกไขปญหาท คน

1.1)อบรมใหความร สรางจตสานก สรางความตระหนก ความปลอดภยทางถนน

- อบรมใหกบผปกครอง

- จดทาหลกสตร/การเรยนการสอนในโรงเรยน เดกนกเรยน วยรน

- รณรงคใหความรผานเสยงตามสาย กฎจราจร เมาไมขบ

- อบรมใหความรเยาวชน เดกแว◌นเรองกฎจราจร

- มการอบรมใหความร กฎจราจร การปฐมพยาบาลเบองตน

1.2) สรางกฎชมชน ขอตกลงของชมชน

- จบ/ปรบ ผทกระทาความผดทางการจราจร ทงเดกและผใหญ

- จดทาขอตกลงออกกฎชมชนผนาชมชน เปนผดแล ตกเตอน ปรบ

- รณรงคงานบญ งานศพปลอดเหลา ปลกจตสานกใหกบคน

98

- ผปกครองตองตกเตอนใหเคารพกฎจราจรดแลอยางใกลชดไมใหเดกขบรถ

กอนมใบขบข

- จดเวทชมชน เพอจดประกาย/สรางความตระหนกปองกนอบตเหต

1.3) ควบคมกากบดแล เพอไมใหคนกระทาความผด

- จดใหมตารวจชมชน ตงจดตรวจตลอดทงป

- จดเวรยามดแล สายตรวจชมชน

- อบรมใหความรแก อปพร. เพอเปนผจดดแลความปลอดภยทางถนน

- ประสานความรวมมอจากหนวยงานตางๆเพอปฏบตตามกฎจราจร และใช

วธการปองกนอบตเหตอยางจรงจง

- ผใหญบาน และหนวยงานเทศบาล ตกเตอน ใชขอบญญตกบรถขนดน (ลาง

ถนน) และธรกจตางๆททาใหถนนเสอมสภาพเรว

- ใชกฎหมายบงคบ จบ ปรบ ทาฑณบน

- จดใหมอาสาจราจรในหมบาน

- จดใหมอาสาสมคร อปพร. เพมในชวงเวลาเรงดวนบรเวณโรงเรยนเพอเพม

ความสะดวกมากขน

- ขอความรวมมอจากหนวยงานทรบผดชอบดานการปองกนอบตเหตเพอให

คาแนะนาชวยเหลอ

2. การแกไขปญหาท รถ

- ตรวจสอบสภาพรถกอนใชงาน

- จดกจกรรมรนณรงค อบรมความรเกยวกบจราจรแกเยาวชนอยางตอเนอง

- จดอบรมการปฐมพยาบาลเบองตนแก อปพร.,อสม และชาวบานเพอกรณ

เรงดวนจะชวยชวตคนอนได

3. การแกไขปญหาท ถนน

- ตดกระจก ปายจราจรในจดเสยงและจดสาคญ

- แกไขจดกลบรถ ใหทาจดกลบรถ 2 ชน

- ทาไฟจราจรตรงจดกลบรถบานธาต

- ตดไฟสองสวางในถนนวารนชาราบ – กนทรลกษณ

- ทาปายประชาสมพนธ ปายเตอน บอกวามผเสยชวตมากตรงจดเกด

อบตเหต

- ทาไฟแดง ทาไฟกระพรบเพม ตดกระจกในจดเสยง

- แจงหนวยงานทรบผดชอบใหดาเนนการแกไขปญหาถนนชารด

- ผปกครองอบรมสงสอนบตรหลานถงการใชรถใชถนนอยางถกตอง

99

- ปรบปรงผวจราจร

- เพมจดกลบรถ,กาจดจดเสยง

- ขยายถนน เพมไหลทาง

- ตดปายสญลกษณ ปายเตอน ปายสะทอนแสง ปายจราจรตางๆ

- เพมไฟสองสวางในเสนทางทมด ไฟเตอน ไฟกระพรบ ไฟระวง

ไฟสญญาณจราจร

- ตดกระจกในจดเสยงทมแยกหรอโคงทมองเหนถนน รถสวนมาไมชด

เพอเพมการมองไดดขน

4. การแกไขปญหาดาน สงแวดลอม

- เพมไฟสวางใหเพยงพอ

- แกปญหาสถานบนเทง รานคา แผงลอย(การจอดรถหนาราน)

- นาปายโฆษณาทบดบงทศนะวสยออก

- ทาปายเตอนในบรเวณสถานทราชการ เชน โปรดระมดระวง ลด

ความเรว โรงเรยน ชมชน

- เพมไฟสองสวางเสนทางสาย คเมอง-คอหวาง

- เพมปายเตอน,สญญาณไฟตางๆ

5. ขอความรวมมอจาก หนวยงาน องคกรทเกยวของ

- อบต.จดอบรมใหความรเรองกฎหมายจราจร และเปดสอบใบขบขทได

มาตรฐาน

- ตงคณะกรรมการจดตรวจสภาพรถฟร

- โรงเรยนเสรมหลกสตรการเรยนการสอนเรองกฎหมายจราจร เพอ

ปลกฝงวนยจราจรใหกบเดกและเยาวชน

- โรงเรยนชวยสอดสองดแลนกเรยนใหปฏบตตามกฎจราจร และมการออก

เยยมบาน เพอสรางความตระหนก ความคนเคยเรองการใชรถ ใชถนน

อยางปลอดภย

- จดกจกรรมเสรมใหกบเยาวชน เชน กจกรรมเรยนรผลกระทบของการเกด

อบตเหต เพอใหเยาวชนไดศกษาเรยนรผลกระทบของการเกดอบตเหต

จากกรณศกษาทเกดขนจรง และใหกาลงใจผปวยทเกดจากอบตเหต

100

4.7 ตารางสรปผลการดาเนนงานรายกจกรรม

กจกรรม/วนท/จานวนคน เปาหมายของกจกรรม

(ทตงไวในโครงการ)

ผลการดาเนนกจกรรม ปญหา/อปสรรค/

ขอจากด

บทเรยนทได

ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบ

1. คนหาภาค เครอขาย ขอมล

ความรดานอบตเหต

ดาเนนการระหวางเดอนกมภาพนธ

- มนาคม 2554

- เ พ อ ไ ด ช ด ค ว า ม ร

คนทางาน หนวยงาน

อ ง ค ก ร ง า น ว จ ย

โ ค ร ง ก า ร ต า ง ๆ ท

เ ก ย ว ข อ ง ก บ เ ร อ ง

อ บ ต เ ห ต ใ น จ ง ห วด

อบลราชธาน

-ไ ด ข อ ม ล ภ า ค

เครอขายททางานดาน

อบ ต เ หต ใ น จง ห วด

อบลฯ เชน เครอขาย

งดเหลา ศนย EMS

1669, ปองกนภย,

ตารวจภธร,ทางหลวง

ชนบท,แขวงการทาง,

ขนสง,อบจ.,อปท. 6

แหง,สอจร.,รพ.สรรพ

สทธ,รพ.วารนชาราบ

,ศนยอนามยท 7

- เครอขายภาคไดเขา

ม า ร ว ม เ ป น

คณะทางานโครงการ

- เทศบาลเมองศรไค

ไ ดนาแ น วค ด ค วา ม

ปลอดภยทางถนนไป

ใชในการจดการปาย

โฆษณาทบดบงทศน

วสยของผขบข

- เทศบาลเมองศรไค

ไ ด เ ข ย น โ ค ร ง ก า ร

ปองกนอบตเหตหนา

โรง เ รยนบานศรไค

จากงบกองทนสขภาพ

สป.สช.ป54

-ทม Node action ไม

เคยมประสบการณ

ก า ร ท า ง า น ด า น

อบตเหตมากอนทาให

ไมมขอมลการทางาน

ของภาคเครอขาย ทา

ใหใชเวลานานในการ

คนพบภาคเครอขาย

-การคนพบภาคเครอขาย

โดยการแนะนาของตอๆ

กนไป ชวยลดเวลาการ

คนหา

2. คน ห า นก ว ช า ก า ร แ ก น นา

ดาเนนการในเดอนมนาคม 2554

- เพอใหไดนกวชาการ

และแกนนาคนทางานท

ม ค ว า ม ส น ใ จ ม จ ต

อาสาทางานเพอสงคม

ม า เ ป น ผ ร บ ผ ด ช อ บ

โครงการ

-ไดนกวชาการทมจต

อาสาและมความสนใจ

การทางานวจยแบบ

CBR เชน อ.กตตวฒน

,อ.จกเรศ,อ.จกรพนธ,

- เกดทมวจย 2 ทมท

เปนนกวชาการ

และอก 2 ทม เปน

นกพฒนา (NGOs)

- ขยายเครอขายคนทา

งานโดยนกวชาการไป

ช ว น เ พ อ น ใ น

มหาวทยาลยมารวม

เปนทมงาน

- กระบวนการพฒนา

โ ค ร ง ก า ร ท ใ ช

เ ว ล า น า น ท า ใ ห

นก วชาก าร ชม ช น

บ า ง ค น ท ใ จ ร อ น

หงดหงด ไมพอใจ

- ก า ร ป ร ะ ส า น ผ า น

เครอขายนกวชาการซง

เปนทนเดมของโหนด ทา

ใหไดตวจรง

101

4.7 ตารางสรปผลการดาเนนงานรายกจกรรม

กจกรรม/วนท/จานวนคน เปาหมายของกจกรรม

(ทตงไวในโครงการ)

ผลการดาเนนกจกรรม ปญหา/อปสรรค/

ขอจากด

บทเรยนทได

ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบ

2. คนหานกวชาการฯ (ตอ) ด ร . ถ น อ ม ศก ด , ด ร .

ศน ส น ย , ด ร . ส ม า ล

ฯลฯ

- ใ น ส ว น ข อ ง

สอมวลชนกเขามารวม

ในทมวทยากรและจด

รายการวทย เคเบลทว

3.ชแจงและทาความเขาใจโครงการ

กบผบรหาร อปท.

-ทต.เมองศรไค

เมอ 14 ก.พ. 2554 จานวน 5 คน

-อบต.ธาต

เมอ 28 ม.ค. 2554

จานวน 4 คน

-ทต.แสนสข

เมอ 4 เม.ย. 2554

จานวน 4 คน

- ไดทาค วาม รจกกบ

นายก อปท.และทมงาน

ทง 6 แหงซงเปนการ

เตรยมความพรอมใน

การทางานรวมกนใน

อนาคต

- ไ ด ร จ ก ห น า ต า

บคลกภาพ ทศนคต

ของนายกอปท.แตละ

แหงซงมความแตกตาง

และมสไตลการทางาน

ทเปนของตนเอง

- นายกอปท.ทง 6 แหง

มทาทตอบรบและเหน

ดวยกบการดาเนนงาน

โครงการ

- ผบรหารอปท.ไดสง

จนท.หรอตวแทนเขา

ร ว ม ก จ ก ร ร ม ก บ

โครงการทกครงทม

จดหมายเชญ

-อ ป ท . ใ ห ก า ร

ส น บ ส น น ว ส ด

อ ป ก ร ณ ใ น ก า ร จ ด

กจกรรมของโครงการ

ยอย เชน เทศบาลต.

แสนสขสนบสนนปาย

ไวนล เกาอ และน า

ดม

- อปท.และหนวยงาน

สนบสนนการใชหอง

ประชม บางครงทเปน

การประชม ทคนไม

มาก

- การประสานงานนด

หมายทางโทรศพท

ก อ น เ ข า พ บ น า ย ก

อปท.บางแหงทาได

ค อ น ข า ง ล า บ า ก

เนองจากการบรหารท

รวมศนยและผบรหาร

ไมคอยอยในพนท

- การเขาไปพบปะเปดใจ

นายกอปท.ต งแตเรมตน

ทาใหการทางานประสาน

กบจนท.ในระยะตอมา

ทาไดสะดวกขนเพราะ

หวหนาหนวยงานเหน

ประโยชนของโครงการ

102

4.7 ตารางสรปผลการดาเนนงานรายกจกรรม

กจกรรม/วนท/จานวนคน เปาหมายของกจกรรม

(ทตงไวในโครงการ)

ผลการดาเนนกจกรรม ปญหา/อปสรรค/

ขอจากด

บทเรยนทได

ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบ

3.ชแจงและทาความเขาใจโครงการ

กบผบรหาร อปท. (ตอ)

-อบต.โพธใหญ

เมอ 5 เม.ย. 2554

จานวน 5 คน

-อบต.คเมอง

เมอ 7 เม.ย. 2554

จานวน 4 คน

-ทต.คาขวาง เมอ 3 พ.ค. 2554

จานวน 4 คน

- การสงตวแทนเขา

รวมกจกรรม

4. ชแจงโครงการและทาความ

เขาใจรวมกบผบรหารมหาวทยาลย

อบลราชธาน

เมอวนท 14 ก.พ. 2554

จานวน 10 คน

- เ พอใหอธการบดได

เ ขา ใ จ เ ป า ห ม า ย แ ล ะ

ร า ย ล ะ เ อ ย ด ก า ร

ดาเนนงานโครงการฯ

แ ล ะ เ พ อ แ น ะ น า ท ม

นกวชาการทจะทาวจย

เ ร อ ง อ บ ต เ ห ต ใ ห

ผบรหารไดรบทราบ

- ผบรหารตอบรบการ

ดาเนนงานโครงการ

และแสดงความพรอม

ในการสนบสนนการ

ท า ง า น ข อ ง ท ม

นกวชาการ

- ท ง ช ด โ ค ร ง ก า ร

ส า ม า ร ถ เ ข า ไ ป ใ ช

ท ร พ ย า ก ร ข อ ง

ม ห าว ท ย า ลย ท ง ใ น

สวนของสถานทและ

บ ค ล า ก ร ใ น ก า ร จด

กจกรรมได

-น ก ว จ ย ม อ ง เ ห น

เปาหมายและโอกาส

ค ว า ม ส า เ ร จ ข อ ง

โครงการและการให

การสนบสนนทนาจะ

ตอเนอง

-ไมม - การทาความเขาใจกบ

ผบรหารหนวยงานหรอ

อ ง ค ก ร ต ง แ ต เ ร ม ต น

โครงการเปนสงจาเปน

เ พ ร า ะ จ ะ ท า ใ ห ก า ร

ผลกดนเชงนโยบายทาได

สะดวกขน

103

4.7 ตารางสรปผลการดาเนนงานรายกจกรรม

กจกรรม/วนท/จานวนคน เปาหมายของกจกรรม

(ทตงไวในโครงการ)

ผลการดาเนนกจกรรม ปญหา/อปสรรค/

ขอจากด

บทเรยนทได

ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบ

4. ชแจงโครงการ (ตอ) โดยคาดหวงวาผบรหาร

จ ะ ม ก า ร น า เ อ า

ผลการวจยไปกาหนด

เปนนโยบายหลงจาก

ง า น ว จ ย เ ส ร จ ส น

เ นองจากไดรบ รและ

เ ห น ช อ บ ม า ต ง แ ต

เรมตน

- ต อ ง น า เ ส น อ ผ ล

ความกาวหนาสมาเสมอ

5. ประชมชแจงทาความเขาใจ

โครงการและสรางอนาคตรวมกน

ในการลดอบตเหต จดขนใน

วนท 19 พ.ค. 54 มผเขารวม 66

คน

- เ กดกลไกในการลด

อบตเหตท งภายในและ

ภายนอกมหาวทยาลย

อบลฯ และเกดแกนนา

อาสาสมครในการสราง

ว ฒ น ธ ร ร ม ค ว า ม

ปลอดภยทางถนนใน

พนทรอบมหาวทยาลย

อบลราชธาน

-หนวยงาน องคกรท

ทางานดานอบตเหต

ในจงหวด

อบลราชธานไดรจก

กนและไดรวมกน

เสนอแนวทางในการ

ลดอบตเหต

- เกดคณะทางานทมา

จากการอาสาเขามา

ทา ง าน จาน วน 16

คน

- ค ณ ะ ท า ง า น ไ ด

ชกชวนเพอนรวมงาน

เขามารวมดาเนนงาน

โครงการ

- ตวแทนหนวยงานท

เ ก ย ว ขอ ง กบ ค ว า ม

ป ล อ ด ภย ท า ง ถ น น

ไมไดสมครเขามารวม

เ ป น ค ณ ะ ท า ง า น

เ น อ ง จ า ก เ ป น

เ จ า ห น า ท ร ะ ด บ

ป ฏ บ ต ก า ร ไ ม ม

อานาจตดสนใจ

- กลไกการทางานสราง

วฒนธรรมความปลอดภย

ทางถนนจาเปนตองอาศย

อานาจการสงการไปยง

ห น ว ย ง า น ท เ ก ย ว ขอ ง

ผนวกกบการมจตอาสา

ของเครอขายภาคจงจะทา

ใหเกดการขบเคลอนงาน

ไปไดดวยด

104

4.7 ตารางสรปผลการดาเนนงานรายกจกรรม

กจกรรม/วนท/จานวนคน เปาหมายของกจกรรม

(ทตงไวในโครงการ)

ผลการดาเนนกจกรรม ปญหา/อปสรรค/

ขอจากด

บทเรยนทได

ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบ

5. ประชมชแจงทาความเขาใจ

โครงการ ฯ (ตอ)

- ค ณะ ทา งาน เ ป น ผ

ป ร ะ ส า น ง า น ก บ

หนวยงานในพนทและ

ชมชน

6. ประชมคณะทางานโครงการ

ครงท 1

จดในวนท 22 มถนายน 2554 มผ

เขารวม 22 คน

- ไดแผนลงพนท เ พอ

ทา Mapping พนทอปท.

6 แหงและได

ขอ เ สน อ แ น ะ ต อ ร าง

โครงการยอย

- คณะทางานไ ดใ ห

ข อ เ ส น อ แ น ะ ต อ

โ ค ร ง ก า ร ย อ ย เ พ อ

นาไปปรบเนอหาใหม

ความสมบรณมากขน

- คณะทางานจาก 6

อปท.ไดชวยประสาน

ช ม ช น ใ ห เ ข า ร ว ม

กจกรรม

- ค ณ ะ ท า ง า น เ ป น

ตวกลางประสานงาน

ก บ ช ม ช น แ ล ะ

หนวยงาน

- มการแลกเปลยนกน

ค อ น ข า ง น อ ย

เนองจากคณะทางาน

มความแตกตางกน

ด า น ตา แ ห น ง แ ล ะ

หนาทการงาน คนท

เปนผ ใหญจะแสดง

ความคดเหนมากกวา

ผนอย

- ก า ร จ ด ว า ง บ ท บ า ท

หนา ท ท เหมาะสมของ

ภาคเครอขายจะทาใหการ

ขบเคลอนงานวฒนธรรม

ความปลอดภยทางถนนม

ประสทธภาพมากขน

105

4.7 ตารางสรปผลการดาเนนงานรายกจกรรม

กจกรรม/วนท/จานวนคน เปาหมายของกจกรรม

(ทตงไวในโครงการ)

ผลการดาเนนกจกรรม ปญหา/อปสรรค/

ขอจากด

บทเรยนทได

ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบ

7. ลงพนท Mapping อบต.โพธ

ใหญ จดในวนท 11 กรกฎาคม

2554 มผเขารวม 64 คน

8. ลงพนท Mapping ทต. เมองศร

ไค จดในวนท 20 กรกฎาคม 2554

มผเขารวม 60 คน

9. ลงพนท Mapping อบต.ธาต จด

ในวนท 3 สงหาคม 2554 ม

ผเขารวม 34 คน

10.ลงพนท Mapping เทศบาล

ตา บ ล แ ส น ส ข จด ใ น วน ท 9

สงหาคม 25544 มผเขารวม 63 คน

11.ลงพนท Mapping อบต.คเมอง

จดในวนท 18 สงหาคม 2554 ม

ผเขารวม 60 คน

12.ลงพนท Mapping เทศบาล

ตา บ ล คาข วาง จด ใ น วน ท 21

ธนวาคม 2554 มผเขารวม 49 คน

-ทาความรจกและเขาใจ

พนทอปท. 6 แหงทง

ในดานกายภาพ คน

จดเ สยง สถานการณ

อบตเหตของแตละพนท

ทนเดมทมอยในพนทท

เ ออประโยชนในการ

ทางานดานอบตเหต

-ไดกลมคนมารวมเปน

ทมอาสาสมครในแตละ

พ น ท เ พ อ ม า ร ว ม

ดาเนนงานโครงการ

- ไดขอมลสภาพพนท

ทนเดมของแตละพนท

- ช ม ช น ไ ด ร ว ม ก น

วเคราะหสาเหตของ

การเกดอบตเหตทาให

ไ ด ข อ ม ล ก า ร เ ก ด

อบตเหตของชมชน

- ไดอาสาสมครชมชน

แตละแหงเพอเขารวม

ดาเนนงานโครงการ

- อ า สาส มค ร ท ง 6

แ ห ง เ ข า ร ว ม เ ป น

ค ณ ะ ท า ง า น ข อ ง

โครงการยอย

- อ า สา ส มค ร ท เ ป น

ผ นาชมชน เชน ส.

อ บ ต . ส . ท . ไ ดท า

หนาทสงตอขอมลการ

ดาเนนงานโครงการ

ใหกบผ บรหารอปท.

ไดรบทราบเวลามการ

ประชมประจาเดอน

- ก า ร ปร ะ สาน ง า น

เ พอลง พนทในบาง

อ ป ท . เ ป น ไ ป ด ว ย

ค ว า ม ล า บ า ก

เนองจากมการทางาน

แบบรวมศนยอานาจ

และผบรหารไมคอย

อ ย ใ น พ น ท ทา ใ ห

ตอ ง ป ร ะ ส า น ง า น

หลายครง

- พนท หนวยงานตางๆท

มคณะทางานอย จะทาให

การดาเนนงานสะดวก ม

ก า ร ป ร ะ ส าน ง า น แ ล ะ

เตรยมการทด

106

4.7 ตารางสรปผลการดาเนนงานรายกจกรรม

กจกรรม/วนท/จานวนคน เปาหมายของกจกรรม

(ทตงไวในโครงการ)

ผลการดาเนนกจกรรม ปญหา/อปสรรค/

ขอจากด

บทเรยนทได

ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบ

13. พฒนาโจทยวจยรวมกบ

ผ บรหารม.อบลฯ จดในวนท 5

กนยายน 2554 มผเขารวม 8 คน

-ไดโจทยวจย ทไดรบ

ค ว า ม เ ห น ช อ บ จ า ก

ผบรหาร

- ผ บ ร ห า ร ไ ดแ สด ง

ค ว า ม ค ด เ ห น ต อ

ส ถ า น ก า ร ณ ป ญ ห า

ด า น อ บ ต เ ห ต แ ล ะ

เ ห น ช อ บ ท จ ะ ม

โ ค ร ง ก า ร ว จ ย เ พ อ

แกไขปญหาเรองน

-ไดรบการสนบสนน

ส ง อ า น ว ย ค ว า ม

ส ะ ด ว ก เ ว ล า จ ด

กจกรรมตางๆ

- ผ บรหารสนบสนน

ใหนกวชาการออกมา

ทางานวจยมากขน

- ผบรหารมภาระงาน

มาก ทาใหไมไดเขา

ร ว ม ก จ ก ร ร ม อ ย า ง

ตอเนอง

- การเปดใจกบหวหนา

ห น ว ย ง า น ท า ใ ห ก า ร

ท า ง า น ไ ด ร บ ก า ร

สนบสนนดวยด

14.พฒนาโจทยวจยทมคณสงกา

สามารถเมอวนท 7 สงหาคม 2554

15.พฒนาโจทยวจยทมคณรพนทร

ยนยาวเมอวนท 7 สงหาคม 2554

มผเขารวม 5 คน

16.พฒนาโจทยวจยทม อ.กตต

วฒน ฉตรศรเมอวนท 22 สงหาคม

2554 มผเขารวม 56 คน

17.พฒนาโจทยวจย ทมอ.จกเรศ

อฐรตน เมอวนท 26 กนยายน

2554 มผเขารวม 10 คน

-ใหไดโครงการวจยท

สอดคลองกบปญหาท

แทจรงของพนทอยาง

สวนรวมต งแตเ รมตน

โครงการและตรงกบ

ค ว า ม ส น ใ จ ข อ ง

นกวชาการและแกนนา

- ท ก ภ า ค ส ว น ท

เกยวของไดเขารวมกน

พ ฒ น า โ จ ท ย ว จ ย

รวมกน

- ม อ า ส า ส มค ร เ ข า

ม า ร ว ม เ ป น

คณะทางานโครงการ

- เกดโครงการยอย 4

โครงการ เ พอแกไข

ป ญ ห า อ บ ต เ ห ต

ม ห า ว ท ย า ล ย

อ บ ล ร า ช ธ า น แ ล ะ

ช ม ช น ร อ บ

ม ห า ว ท ย า ล ย

อบลราชธาน

- อาสาสมครในบาง

อปท. เชน ต.เมองศร

ไ ค ไ ด ด า เ น น ก า ร

แกปญหาจดเสยงใน

พนทไปกอนเนองจาก

โครงการมขนตอนท

ลาชา

- นกวชาการและแกน

น า ย ง ไ ม เ ข า ใ จ

กระบวนการงานวจย

แบบ CBR ทาใหตอง

มการปรบขอ เสนอ

โครงการหลายรอบ

- ก า ร พ จ าร ณาข อ ง

สวนกลางใชเวลานาน

ท า ใ ห ไ ม ส า ม า ร ถ

ขบเคลอนงานไดอยาง

ตอเนอง

- พเลยงตองทาหนาทเปน

ตวกลางในการเชอมรอย

น ก ว ช า ก า ร ใ ห เ ข า ม า

ทางานดวยกนเนองจาก

นกวชา กา ร รน ให มใ น

มหาวทยาลยจะไมคอย

รจกกน

107

4.7 ตารางสรปผลการดาเนนงานรายกจกรรม

กจกรรม/วนท/จานวนคน เปาหมายของกจกรรม

(ทตงไวในโครงการ)

ผลการดาเนนกจกรรม ปญหา/อปสรรค/

ขอจากด

บทเรยนทได

ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบ

18.ประชมคณะทางานโครงการ

ครงท 2

จดในวนท 17 กรกฎาคม 2554 ม

ผเขารวม 10 คน

- เ พ อ เ ส น อ ร า ย ง า น

ค ว า ม ก า ว ห น า ใ ห

คณะทางานไดรบทราบ

เพอและใหคณะทางาน

ใหขอเสนอแนะ

- คณะทางานเสนอให

มการแตงตงแบบเปน

ทางการคณะกรรมการ

สรางวฒนธรรมความ

ป ล อ ด ภย ท า ง ถ น น

จงหวดอบลฯโดยให

ผวาลงนาม

- ไดขอเสนอแนะใน

ก า ร จ ด ป ร บ ก า ร

ดาเนนงานของ Node

- - คณะทางานหลาย

ค น ต ด ภ า ร ะ ห น า ท

แกปญหาน าทวมทา

ใหไ มสามา ร ถร วม

ประชมได

-

19.จดเวททาความเขาใจในการ

ขบ เ ค ล อ น ง า น ร ว ม ก น ท ง 4

โ ค ร ง ก า ร ย อ ย จด ใ น วน ท 5

พฤศจกายน 2554

- ใหโครงการยอยไดทา

ความรจกกนและเชอม

การทางานกน

- คณะทางาน แตล ะ

โ ค ร ง ก า ร ย อ ย ไ ด

นาเสนอรายละเอยด

โครงการของตนเอง

- ไ ด ร บ ท ร า บ

รายละเอยดโครงการ

ของเพอน

- โ ค ร ง ก า ร ย อ ย ไ ด

เ ข า ใ จ บ ท บ า ท แ ล ะ

แผนงานของพเลยง

- อ า ส า ส ม ค ร จ า ก

โครงการยอยไดเขามา

เ ป น ท ม ส อ ข อ ง

โค รง การ พฒ นา สอ

สงคม

- - อ า ส า ส ม ค ร จ า ก

ชมชนยงขาดกลมเดก

และเยาวชนซง เปน

ก ล ม ท ม พ ฤ ต ก ร ร ม

เสยงในการขบข

- ก า ร ท า ง า น เ ป น ท ม

จาเปนททกทมตองเขาใจ

และเหนแผนงานของทม

อนเพอทจะประสานแผน

และขอความชวยเหลอ

จากทมอนได

108

4.7 ตารางสรปผลการดาเนนงานรายกจกรรม

กจกรรม/วนท/จานวนคน เปาหมายของกจกรรม

(ทตงไวในโครงการ)

ผลการดาเนนกจกรรม ปญหา/อปสรรค/

ขอจากด

บทเรยนทได

ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบ

20.ตดตามสนบสนนการประชม

ทมวจยของทมอ.กตตวฒน

วนท 21 พฤศจกายน 2554

- ใหขอเสนอแนะแกทม

วจยเกยวกบกกระบวน

การขบเคลอนงาน

- ทมวจยไดทาความ

เขาใจรายละเอยดและ

แผนงานของโครงการ

- ทมวจยไดแบงบาท

หนาทกน

- ทมวจยไดกาหนด

ร ป แ บ บ ก า ร จ ด

ก จ ก ร ร ม เ ป ด ต ว

โครงการทตลาดวารน

เจรญศร

- ทมวจยมความรสก

เปนเจาของกจกรรม

จงทมเท ลงแรงเตมท

เพอใหกจกรรมสาเรจ

ลลวงไปดวยด เ ชน

ไปขอหมวกนรภยจาก

รานคา ,ไปประสาน

สถานทจดงาน,ทาแผน

พบ

- - ก า ร ส ร า ง ค ว า ม เ ป น

เจาของโครงการรวมกน

จะทาใหการขบเคลอน

งานมความตอเนอง

21.อบรมการบรหารงานโครงการ

แ ล ะ ก า ร เ ง น จ ด ใ น ว น ท 6

พฤศจกายน 2554

- ใหโครงการยอยเขาใจ

เกยวกบเอกสารการเงน

และวธการเกบหลกฐาน

การเงน

- โครงการยอยไดทา

ความเขาใจ เ กยวกบ

ใบเสรจรบเงนประเภท

ตางๆ

- โ ค ร ง ก า ร ย อ ย ไ ด

เรยนรการวธการเกบ

หลกฐานการเงน

- โครงการยอยมการ

เกบหลกฐานการเงน

ทกครงทมคาใชจาย

- โครงการยอยมการ

เกบหลกฐานการเงน

อยางเปนระบบ

- ใ น ช ว ง อ บ ร ม

โครงการยอยยงไมรบ

การอนมตโครงการ

ท า ใ ห ย ง ไ ม ไ ด ช อ

โครงการทสามารถ

ระบในใบเสรจ

- การอบรมการเงนควรทา

ห ล ง จ า ก ก า ร อ น ม ต

โครงการแลวเพราะจะม

ความชดเจนมากกวา

109

4.7 ตารางสรปผลการดาเนนงานรายกจกรรม

กจกรรม/วนท/จานวนคน เปาหมายของกจกรรม

(ทตงไวในโครงการ)

ผลการดาเนนกจกรรม ปญหา/อปสรรค/

ขอจากด

บทเรยนทได

ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบ

22.เ ว ท แ ล ก เ ป ล ย น เ ร ย น ร แ ล ะ

ป ร ะ ส บ ก า ร ณ ก า ร ท า ง า น ล ด

อ บ ต เ ห ต จ ด ใ น ว น ท 29

พฤศจกายน 2554

- ชมชนและหนวยงาน

ท เ ก ย ว ข อ ง ไ ด ม า

แ ล ก เ ป ล ย น เ ร ย น ร

บ ท เ ร ย น แ ล ะ

ป ร ะ ส บ ก า ร ณ ก า ร

ทางานดานอบตเหต

- ช ม ช น ไ ด เ ข า ใ จ

บทบาทหนา ทความ

ร บ ผ ด ช อ บ แ ล ะ

ข อ จ า ก ด ข อ ง

หนวยงานแตละแหง

มากขน เชน แขวงการ

ทาง ทางหลวงชนบท

ขนสง

- หนวยงานไดสะทอน

ขอจากดและปญหา

การทางานใหชมชน

ไดรบทราบ

- ชมชนและหนวยงาน

เกดความเขาใจกนมาก

ขนและมทศนคตทด

ตอกนเพมขน

- โ ค ร ง ก า ร ย อ ย

สามารถเชอมโยงการ

ทางานกบหนวยงาน

องคกร เ ชน มลน ธ

สวางบชาธรรมมภาพ

อบตเหตทกจดในเขต

อาเภอวารนชาราบท

โครงการสอสามารถ

น า ไ ป ใ ช ใ น ก า ร

เผยแพร หรอขนสงม

โครงการรณรงคให

ความรนอกเ รองกฎ

จราจรนอกสถานท

- หนวยงานมภาระ

ม า ก ทา ใ ห เ ข า ร ว ม

ก ร ะ บ ว น ก า ร ไ ม

ตอเนอง

- การสรางความเขาใจ

แ ล ะ ค ว า ม ส ม พ น ธ

ระหวาง ท ด ชมชนและ

หนวยงานจะทาใหเ กด

ความรวมมอทดในระยะ

ตอไป

110

4.7 ตารางสรปผลการดาเนนงานรายกจกรรม

กจกรรม/วนท/จานวนคน เปาหมายของกจกรรม

(ทตงไวในโครงการ)

ผลการดาเนนกจกรรม ปญหา/อปสรรค/

ขอจากด

บทเรยนทได

ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบ

23.เวทนาเสนอผลการดาเนนงาน

ชดความรทไดจากเวทสญจร จดใน

วนท 30 พฤศกายน 2554

- ชมชนและหนวยงาน

ทเกยวของไดรบทราบ

ขอมลทคณะทางานลง

ไป Mapping ในพนท

อปท. 6 แหง

-โ ห น ด พ เ ล ย ง ไ ด

นาเสนอขอมล สภาพ

พ น ท จ ด เ ส ย ง

ส ถ า น ก า ร ณ ป ญ ห า

และปจจยทกอใหเกด

อบตเหตในชมชน 6

แหงใหหนวยงานและ

ชมชนไดรบทราบ

- หนวยงานไดแสดง

ความคดเหนเพมเตม

ในสวนปจจยททาให

เกดอบตเหต

- ไดชดขอมลทผาน

ก า ร ต ร ว จ ส อ บ ข อ ง

ชมชนและหนวยงาน

ในระดบพนท

- อปท.ทยงไมมขอมล

สถานการณในพนท

ขอบตนเองเนองจาก

ย ง ไ ม ส า ม า ร ถ จ ด

กจกรรมไดเ กดการ

ต น ต ว ท จ ะ ช ว ย

ประสานใหเกดการจด

กจกรรม

- ขอมลบางเ รองไป

กระทบความรสกของ

หนวยงาน เชน การ

ซ อ ใ บ ข บ ข , ก า ร

ใหบรการรถฉกเฉน

(EMS 1669) ใช

เวลานานมากจงมาถง

จดเกดเหต

- การนาเสนอขอมลในท

สาธารณะทมผลกระทบ

กบหนวยงานควรใชความ

ระมดระวง

111

4.7 ตารางสรปผลการดาเนนงานรายกจกรรม

กจกรรม/วนท/จานวนคน เปาหมายของกจกรรม

(ทตงไวในโครงการ)

ผลการดาเนนกจกรรม ปญหา/อปสรรค/

ขอจากด

บทเรยนทได

ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบ

24.ตดตามสนบสนนการจดเวท

ชแจง โครงการของทมคณรพนทร

จดในวนท 7 ธนวาคม 2554

- ใหกาลงใจ ชวยแกไข

ป ญ ห า แ ล ะ ใ ห

ข อ เ ส น อ แ น ะ แ ก

คณะทางานโครงการ

- ไดใหขอเสนอแนะ

วธการจดกระบวนการ

ประชมทสรางสรรค

แกคณะทางาน

- คณะทางานมความ

ม น ใ จ ใ น ก า ร จ ด

กจกรรมในครงตอไป

- ผ บ ร ห า ร เ ค เ บ ล

ท อ ง ถ น เ ป ด พ น ท

ร า ย ก า ร ท ว ใ ห ก บ

โครงการสอ

- สอมวลชนมภารกจ

ไปทาขาว ทาใหไม

ส า ม า ร ถ เ ข า ร ว ม

กจกรรมไดจนเสรจ

สนกระบวนการ

- การทางานกบสอตอง

เ ข า ใ จ ธ ร ร ม ช า ต ข อ ง

สอ ม ว ล ชน ท ไ ม ค อ ย ม

เวลามากนกเนองจากตอง

วงทาขาวในทตางๆ การ

จดประชมตองส นและ

ก ร ะ ช บ เ ข า ใ จ ง า ย ไ ด

ขอสรปชดเจน

25.ตดตามสนบสนนการจดเวท

ชแจงโครงการของทม อ.จกเรศ

จดในวนท 8 ธนวาคม 2554

- ใหกาลงใจ ชวยแกไข

ป ญ ห า แ ล ะ ใ ห

ข อ เ ส น อ แ น ะ แ ก

โครงการ

- ไดชวยทมวจยชแจง

ขนตอนการดาเนนงาน

โ ค ร ง ก า ร โ ด ย ย ก

ร ป ธ ร ร ม เ พ อ ทา ใ ห

ผเขารวมมองเหนภาพ

กจกรรมทจะเกดขน

มากขน

- ชวยดาเนนการแบง

บ ท บ า ท ห น า ท ข อ ง

อาสาสมคร

- มนกศกษาทสนใจ

สมครเปนอาสาสมคร

ของโครงการ จานวน

17 คน จาก

หลากหลายคณะ

- นกศกษาไดไปชวน

เพอนในคณะมารวม

เปนอาสาสมครของ

โครงการ

- นกศกษาทมาจาก

หลากหลายคณะทา

ใหแตละคนวางไม

ตรงกน

- ก า ร จ ด ป ร ะ ช ม ก บ

นกศกษาควรใชภายใน

ชวโมงเรยนในสาขาวชาท

เ ก ย ว ข อ ง ก บ ค ว า ม

ปลอดภยทางถนน เชน

ศกษาทวไป จะทาใหได

นกศกษาจากหลายคณะ

112

4.7 ตารางสรปผลการดาเนนงานรายกจกรรม

กจกรรม/วนท/จานวนคน เปาหมายของกจกรรม

(ทตงไวในโครงการ)

ผลการดาเนนกจกรรม ปญหา/อปสรรค/

ขอจากด

บทเรยนทได

ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบ

26.เวทเตมเตมพลงและความรเพอ

มงสความปลอดภยทางถนน. สาย

24 จดขนใน วนท 9 ธนวาคม

2554 มผเขารวม 99 คน

(รวมเวทอบรมใหความร เ รอง

อ บ ต เ ห ต แ ล ะ เ ว ท เ ต ม เ ต ม

ส ถ า น ก า ร ณ วฒ น ธ ร ร ม ค ว า ม

ปลอดภยทางถนนฯ)

- เ พอ เ ตม เตมค วาม ร

เรองอบตเหตและการ

ท า ง า น ด า น ค ว า ม

ป ล อ ด ภ ย ท า ง ถ น น

ใหกบคณะทางานและ

อ า ส า ส ม ค ร ข อ ง

โครงการยอยโดยการ

เ ร ย น ร จ า ก พ น ท

รปธรรม

- ค ณ ะ ท า ง า น แ ล ะ

อาสาสมครไดเรยนร

ว ธการแ กไ ขป ญห า

อ บ ต เ ห ต จ า ก พ น ท

รปธรรม

- ทมงานโครงการยอย

ไดแลกเปลยนเรยนร

กบพนทตนแบบเขา

สวนกวางและบานไผ

- ท ม ว จ ย แ ล ะ

อาสาสมครโครงการ

ย อ ย ม ก า ร ป ร ะ ช ม

ก า ห น ด แ ผ น ก า ร

ทางานรวมกน

- สอไดถ ายทอดสด

ขอ ม ล ค วาม ร ข อ ง

พนทรปธรรมทางวทย

รวมดวยชวยกนและ

เคเบลทว

- ผ บ รหารอปท.ตด

ภารกจไมไดเขารวม

ก จ ก ร ร ม แ ต ส ง

ตวแทนมา จะทาให

ขาดขอมล ความรท

จะนาไปใชกบพนท

- ค ว ร ใ ห ผ บ ร ห า ร

มหาวทยาลยและนายก

อปท.เขารวมเสวนาดวย

จะทาใหผบรหารอยรวม

กจกรรมดวยจนเสรจสน

กระบวนการ

27.ตดตามสนบสนนการจดเวท

เปดตวโครงการของ ทม อ.กตต

วฒน จดในวนท 16 ธนวาคม 2554

- ใหกาลงใจ ชวยแกไข

ป ญ ห า แ ล ะ ใ ห

ข อ เ ส น อ แ น ะ แ ก

โครงการ

- ไดชวยประสานกบ

เทศบาลตาบลแสนสข

เพอขอรบสนบสนน

ป า ย ไ ว น ล

ประชาสมพนธ

- ใหขอเสนอแนะใน

การจดกจกรรม

- ทมวจยเขามามสวน

รวมในการจดกจกรรม

อยาง เตม ทและเ ปน

เจาของงาน

- หนวยงาน รานคา

มลนธ เจาของกจการ

และอปท.ตางใหความ

รวมมอสนบสนนวสด

อ ป ก ร ณ ใ น ก า ร จ ด

กจกรรม

- ชวงเวลาในการจด

กจกรรมสนไปเพราะ

อากาศหนาวเยน ลม

แรงทาใหชาวบานรบ

กลบบานเรว

-ก า ร เ ป ด ตว โ ค ร ง ก า ร

จ า เ ป น ต อ ง ใ ช พ น ท

สาธารณะทงายตอการ

เดนทางของผเขารวมและ

ทกคนสามารถเขารวม

กจกรรมไดโดยสะดวก

จะทาใหการสอสารทาได

กวางกบคนทกกลม

113

4.7 ตารางสรปผลการดาเนนงานรายกจกรรม

กจกรรม/วนท/จานวนคน เปาหมายของกจกรรม

(ทตงไวในโครงการ)

ผลการดาเนนกจกรรม ปญหา/อปสรรค/

ขอจากด

บทเรยนทได

ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบ

28.ตดตามสนบสนนการจดเวท

ชแจงโครงการของทมคณสงกา

จดในวนท 26 ธนวาคม 2554

- ใหกาลงใจ ชวยแกไข

ป ญ ห า แ ล ะ ใ ห

ข อ เ ส น อ แ น ะ แ ก

โครงการ

- คณะทางานไดเขาใจ

ขนตอนการทางาน

- ค ณ ะ ท า ง า น ไ ด

รวมกนกาหนดจะเสยง

และแนวทางการแกไข

- โหนดพเ ลยงไดให

ค า แ น ะ น า เ ก ย ว กบ

กลมเปาหมายทควรดง

เขามารวมคอเดกและ

เยาวชนเนองจากเปนผ

ทมพฤตกรรมเสยงใน

การขบข

- เ ก ด แ ผ น ง า น ล ง

สารวจพนทอบต.โพธ

ใ ห ญ ใ น ว น ท 17

มกราคม 2555

- ชมชนเกดการตนตว

ในเรองการกาจดจด

เสยง

- บ า ง อ ป ท . ไ ม

สามารถกาหนดวน

เวลาในการลงสารวจ

พนทไดเนองจากตอง

รอผนา

- การนา เสนอข นตอน

ก ร ะ บ ว น ก า ร ใ น

Powerpoint ไมเหมาะสม

กบเวทชาวบาน ตองใช

ก า ร เ ข ย น ล ง ใ น

กระดาษบรฟ

114

4.7 ตารางสรปผลการดาเนนงานรายกจกรรม

กจกรรม/วนท/จานวนคน เปาหมายของกจกรรม

(ทตงไวในโครงการ)

ผลการดาเนนกจกรรม ปญหา/อปสรรค/

ขอจากด

บทเรยนทได

ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบ

29.อบรมทาเครองมอของทม อ.

จกเรศ จดในวนท 5 มกราคม 2555

30.อบรมทาเครองมอของทม อ.

ก ต ต ว ฒ น จด ข น ใ น วน ท 18

มกราคม 2555

- ท ม ว จ ย ไ ด เ ร ย น ร

วธการออกแบบเครอง

แ ล ะ ส า ม า ร ถ ส ร า ง

เครองมออยางมสวน

รวม

- ท ม ว จ ย ไ ด เ ร ย น ร

ว ธ ก า ร อ อ ก แ บ บ

เครองมอ

- ทมวจยไดทดลอ ง

สรางเครองมอรวมกน

- ไ ด เ ค ร อ ง ม อ ท

เหมาะสมในการใช

เกบขอมลกบเปาหมาย

ทแตกตางๆกน

- ทมวจยสามารถลง

เกบขอมลได

- - ข ณ ะ ร ะ ด ม ค ว า ม

คดเหนในกลมยอย

น ก ว ช า ก า ร ม ก ม

บทบาทชนาชมชน

- การจดกลมยอยทมความ

แ ต ก ต า ง ก น ด า น

สถานะภาพจะทาใหเกด

การแลกเปลยนนอยและ

เกดการครอบงา

31.ลงพนทตดตามสนบสนนการ

สารวจจดเสยงในพนท อบต.โพธ

ใหญของทมคณสงกา จดในวนท

17 มกราคม 2555

- ทา ค ว า ม ร จก พ น ท

และจดเ สยงในอบต.

โพธใหญ

- ไดเ หนสภาพพนท

และจดเสยงในอบต.

โพธใหญ

- ไดเสนทาง จดเสยง

ในอบต.โพธใหญ

- ช ม ช น เ ก ด ค ว า ม

ตองการแกไขปญหา

จดเสยงในชมชน

- การสารวจจดเสยง

ทาในวนธรรมดา ทา

ให เดกและเยาวชน

ไ ม ไ ด เ ขาม า ม สว น

รวม

- กลมเปาหมายทเปนกลม

เ ส ย ง ค ว ร เ ข า ม า ร ว ม

กระบวนการแกไขปญหา

จดเสยง

115

4.7 ตารางสรปผลการดาเนนงานรายกจกรรม

กจกรรม/วนท/จานวนคน เปาหมายของกจกรรม

(ทตงไวในโครงการ)

ผลการดาเนนกจกรรม ปญหา/อปสรรค/

ขอจากด

บทเรยนทได

ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบ

32.จดเวทเพอสรางความรความ

เขาใจเกยวกบวตถประสงคและ

เปาหมายของโครงการรวมกน จด

ในวนท 9 กมภาพนธ 2555

- ใหโครงการยอยไดทา

ค ว า ม เ ข า ใ จ ก า ร

ดาเนนงานของแตละ

โครงการและมากาหนด

เปาหมายรวมกน

- โครงการยอยแตละ

โครงการไดนาเสนอ

ร า ย ล ะ เ อ ย ด ข อ

โ ค ร ง ก า ร แ ล ะ เ ล า

ความกาวหนาในการ

ดา เ น น งาน ปญ ห า

อ ป ส ร ร ค แ น ว

ทางแกไข แผนงานท

จะทาตอไป

- คณะทางานโครงการ

ยอยรวมกนใหความ

ค ด เ ห น แ ล ะ

ขอเสนอแนะ

แกเพอนๆ

- เกดการแลกเปลยน

เรยนรระหวางการยอย

- เ ก ด ก า ร ป ร ะ ส า น

แ ผ น ง า น ร ะ ห ว า ง

โ ค ร ง ก า ร ส อ ก บ

โครงการยอยอนๆ

- นกศกษาสาขาพฒนา

สงคมเขามาเปนผชวย

ว ท ย า ก ร ส น ใ จ เ ข า

ม า ร ว ม เ ป น ท ม ง า น

โครงการวจย

ของอ.จกเรศ

- โครงการยอยบาง

โครงการมผ เขารวม

ไ ม เ ป น ไ ป ต า ม

เปาหมาย ทาใหตองม

การปรบกระบวนการ

นาเสนอ

- รป แบบ การ นา เ สน อ

แ บ บ ส ถ า น เ ร ย น ร

เ ห ม า ะ ส ม ก บ ก า ร แ ล

เป ล ยน เ ร ยน รม าก การ

นาเสนอเปน Powerpoint

116

4.7 ตารางสรปผลการดาเนนงานรายกจกรรม

กจกรรม/วนท/จานวนคน เปาหมายของกจกรรม

(ทตงไวในโครงการ)

ผลการดาเนนกจกรรม ปญหา/อปสรรค/

ขอจากด

บทเรยนทได

ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบ

33.ต ด ต า ม ส น บ ส น น ก า ร จ ด

กจกรรมอบรมนกสอสารชมชน

ครงท 1 ของทมคณรพนทร จด

ในวนท 19 กมภาพนธ 2555

- ใหกาลงใจ ชวยแกไข

ปญหาและเขาไปเรยนร

เรองเทคนคการทาสอ

- โหนดพ เ ลยง ท ม

วจยและอาสาสมคร

ชมชนและนกศกษาได

เรยนวธการจดรายการ

วทยการเขยนขาว

- โครงการสอมความ

รวมทดกบสอมวลชน

ใ น จ ง ห ว ด

อบลราชธาน

- เกดนกสอสารชมชน

ท เ ป น ชา วบา น แ ล ะ

นกศกษา จานวน 7

คน

- รายการวทยรวมดวย

ชวยกนใหเวลาสาหรบ

นกสอสารชมชนไป

จดรายการวทย

- นกศกษาทสนใจเขา

ร ว ม บ า ง ส ว น ต ด

กจกรรมการแขงกฬา

สถาบน

- ขาดเดกและเยาวชน

ใ น พ น ท เ ข า ร ว ม

กจกรรม

- ค วามชอบ แล ะค วาม

สนใจของคนเปนปจจย

สาคญในการเรยนรเรอง

การทาสอ

34.ต ด ต า ม ส น บ ส น น ก า ร จ ด

กจกรรมอบรมนกสอสารชมชน

ครงท 2

- ใหกาลงใจ ชวยแกไข

ปญหาและเขาไปเรยนร

เรองเทคนคการทาสอ

- ผ เขารวมไดฝก

ป ฏ บ ต ร า ย ง า น ข า ว

และเขยนสครปขาว

เชน การไปสมภาษณ

น ก ศ ก ษ า แ ล ะ

ประชาชนทสญจรไป

มาหนามหาวทยาลย

อบล และนามาผลต

เปนวดโอและ ขาวสน

- เกดนกสอสารชมชน

ใน 6 พนท และไดนก

สอสารชมชนท เ ปน

ภาคเครอขายในการ

ปองและแกไขปญหา

อบตเหต ไดแก มลนธ

จตมเกาะ

- - ก ล ม เ ป า ห ม า ย

บางสวนเปนผสงอาย

แ ล ะ ไ ม ม ค ว า ม ร

เกยวกบคอมพวเตอร

ทาใหไมสามารถผลต

สอออกมาเปนวดโอ

ได

- การจดกจกรรมการผลต

สอ ผเขารวมจาเปนตอง

ม ท ก ษ ะ แ ล ะ ค ว า ม ร

พนฐานดานคอมพวเตอร

117

4.7 ตารางสรปผลการดาเนนงานรายกจกรรม

กจกรรม/วนท/จานวนคน เปาหมายของกจกรรม

(ทตงไวในโครงการ)

ผลการดาเนนกจกรรม ปญหา/อปสรรค/

ขอจากด

บทเรยนทได

ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบ

34.ต ด ต า ม ส น บ ส น น ก า ร จ ด

กจกรรมฯ (ตอ)

- - - ไดคลปวดโอรายงาน

ข าวดาน อ บ ต เ ห ต ท

ผ ล ต โ ด ย ผ เ ข า ร ว ม

อบรม

- - -

35.ตดตามสนบสนนการจดเวทคน

ขอมลของทม

อ.กตตวฒน ฉตรศรโพธ

- ใหกาลงใจและชวย

ออกแบบกจกรรมทจะ

ดาเนนการตอหลงจาก

เวทคนขอมล

- ผเขารวมไดทราบถง

สถานการณจดเสยงใน

พนท

- ผเขารวมไดเพมเตม

ขอมล

- ไดรวมกนคน หา

ว ธ ก า ร ท จ ะ เ ช อ ม

ประสานกบองคก ร

ภาคเครอขายในการ

ป อ ง ก น แ ล ะ แ ก ไ ข

ปญหาอบต เหตทาง

ถนน

- ไดพนทจดเสยงท

เ ก ด อ บ ต เ ห ต บ อ ย

เพมขน ไดแก หนอง

โ ก จ ด ก ลบ ร ถ ห น า

เทศบาลเมองศรไค

- ไดขอเสนอแนะแนว

ทางการเคลอนงาน

- ผบรหารพนทอบต.

ธาตมความตนตวใน

การแกไขปญหามาก

ขน

- ผบรหารทองถน

ผนาชมชน เจาหนาท

อปท. ท ง 3 พนทไม

ไดมาเขารวมกจกรรม

เ นองจากอยในชวง

เตรยมการตงจดตรวจ

ชวงเทศกาลสงกรานต

- ไมควรจดเวทคนขอมล

ในชวงทมเทศกาลสาคญ

เ พ ร า ะ จ ะ ใ ห ผ บ ร ห า ร

เ จ า ห น า ท อ ป ท . ไ ม

สามารถเขารวมกจกรรม

ในเวทได

บทท 5 สรปบทเรยนและแผนการดาเนนงานในระยะท 2

ในระยะแรก Node Action จงหวดอบลราชธานไดดาเนนการคนหาภาคเครอขาย แกน

นา ศกษาสถานการณปญหาอบตเหต สรางความรวมมอระหวางหนวยงานและองคกรทเกยวของ

ทงระดบพนทและระดบจงหวด จดกระบวนการพฒนาศกยภาพของแกนนาและลงพนทพฒนา

โครงการจนทาใหเกดโครงการยอย 4 โครงการ รวมทงไดพฒนาแกนนาใหเปนนกสอสารชมชน

เพอใชสอเปนเครองมอในการกระตน กระตกใหเกดการตนตวของชมชนและสงคม ซงจากการ

ดาเนนงานโครงการฯทผานเปนเวลา 12 เดอนมการดาเนนกจกรรมท งหมด 35 กจกรรม (ดง

รายละเอยดดานลาง)

ในการดาเนนโครงการทผานมา Node Action จงหวดอบลฯไดใหการสนบสนน

นกวชาการ บคลากรและนกศกษาในมหาวทยาลย รวมทงองคกรภาคเครอขายเขามามสวนรวมใน

ระยะท 1 อยางหลากหลายพบวา มบคลากรทเปนทงอาจารย เจาหนาท นกศกษาในมหาวทยาลยท

เปนแกนหลกเขามามสวนรวมในการดาเนนโครงการจานวน 16 คน สวนชมชนชาวบานทง 6 พนท

อปท. จานวน 43 คน เจาหนาทจากหนวยงานองคกรและภาคเครอขายอนๆจาก 17 องคกรจานวน

20-30 คนซงบางหนวยงานจะสงคนเขารวมกจกรรมสลบกน 1- 2 คน รวมแลวมผเขารวมในการ

ดาเนนโครงการรวมกบทมNode Action จงหวดอบลราชธานเกอบแปดสบคน

ในขณะเดยวกนไดดาเนนการจดทาฐานขอมลพนฐานของกลม คณะทางานในโครงการ

ชดความรเรองอบตเหตทง 6 พนทอปท.และ 1 มหาวทยาลยในหลายประเดนเชน ทนเดมของพนท

ความร ภมปญญา วฒนธรรมชมชน รวมทงทรพยากรในพนท มการรวบรวมจดเสยง สาเหตการ

เกดอบตเหต แนวทางการแกไขและอาสาสมครการสรางวฒนธรรมความปลอดภยบนทองถนนทง

6 พนท ซงมทม 4 โครงการยอย ดาเนนการเปนหลก รวมกบ Node Action และอกหนงชดความร

ทไดจากการสงเคราะหกระบวนการขบเคลอน สนบสนนงานในพนทจนไดรปแบบการหนนเสรม

ทจะสามารถนาไปปรบใชไดในการหนนเสรมคนทางานในพนท กระบวนการเหลานไดกอใหเกด

ผนาการเปลยนแปลง (Chang Agent ) ทอยในแตละโครงการโดยมทม Node Action หนนเสรม

เตมศกยภาพให มท งเรองของการสรางเวทแลกเปลยนเรยนรและเชญผมความรเขามาพดคย

แลกเปลยน ทาใหแตละโครงการดาเนนการไดอยางมคณภาพ สามารถสรปบทเรยนและสงเคราะห

ความรไดดงน

119

5.1 บทเรยนทไดจากการดาเนนโครงการ

จากการดาเนนงานโครงการในระยะท 1 พบวามบทเรยนทไดจากการทางาน ดงน

1. การใชทนเดมท Node มอยทาใหสามารถขบเคลอนการทางานไดรวดเรวขน

และมความผดพลาดนอยลงไมวาจะเปนการคนหาคน แกนนาและพนทเพอดาเนนงานโครงการ

2. การคนหาภาคเครอขายนนควรใชแนวคดน าดไหลรวมน าด น าเสยไหลรวมน า

เสยหมายถง คนประเภทเดยวกมกจะไหลหากน อาทเชน หากตองการคนหาคนมจตอาสา กตอง

ใหคนทมจตอาสาเปนคนแนะนา

3. การเดนทางไปพบปะกบหวหนาหนวยงาน นายกอปท.และผ บรหาร

มหาวทยาลยเปนวธการสรางความสมพนธและเปดใจทดเนองจากทาใหรจกทศนคตและบคลกภาพ

ของผบรหารแตละคนซงเปนประโยชนในการวางแผนการทางานไดอยางเหมาะสม

4. การเลอกใชกระบวนการมองไปขางหนา/สรางอนาคตรวมกน (Future Search

Conference : F.S.C) สามารถสรางบรรยากาศการทางานรวมกนไดเปนอยางดเนองจากทกคนได

กาวขามการหาคนผดและการตาหนซงกนและกน ทาใหเกดพลงในการขบเคลอนงานตอไป

5. การสรางการมสวนรวมระหวางแกนนาและภาคเครอขายจะทาใหเกดความรสก

เปนเจาของโครงการ ดงเชน การจดเวทสญจรในอปท. 6 แหงทใหอปท.เปนเจาภาพรวม ทาให

การเชอมการทางานในระยะตอไปเปนไปดวยด

6. การเลอกใชสอทเหมาะสมและสอความหมายไดดจะทาใหเกดการตนตวของ

คนทางาน เชน การใชวดทศนทสะทอนปญหา เชน เรองทางโคงสามารถกระตนใหคนคดและคย

ตอ

7. การเขาพบหวหนาหนวยงานและผบรหารมหาวทยาลยโดยจดทาเปน Power

Point รายงานความกาวหนาใหกบผบรหารและหวหนาหนวยงานไดรบทราบจะทาใหการเชอมตว

ขอมลระหวางโครงการกบผมอานาจตดสนใจมการ Update ตลอดเวลา

8. การเชอมโยงเรองความปลอดภยทางถนนเขาไปในวชาการเรยนจะเปน

ตวกระตนใหนกศกษาตนตวในการเรยนรและผลตสอเอง

9. การใชพนททางสงคมออนไลน เชน Facebook มาจดกลมวฒนธรรมความ

ปลอดภยทางถนน ทาใหแกนนา ภาคเครอขายมการตดตอสอสารและรบรขอมลของซงกนและกน

อยางรวดเรวและตอเนอง

10. การนาเสนอขอมลใหหนวยงานไดรบทราบ วธทมประสทธภาพทสด คอ

การสรปภาพรวมของโครงการโดยยอใหไดใจความใหมากทสด และตองไมเกน 2 หนากระดาษ

A 4 เนองจากหนวยงานมภาระมากจงไมมเวลาอานเอกสารจานวนหลายๆหนา

120

11. การใชโครงการสอมาเชอมรอยโครงการยอยอนๆทาใหเกดการทางาน

เชอมโยง และเตมเตมระหวางคนทางานเนองจากโครงการสอมจดเดน คอ ทกษะการผลตสอแต

ขาดเนอหาทจะนาเสนอขณะทโครงการยอยอนๆมเนอหาทจะนาเสนอแตขาดทกษะการทาสอ

5.2 ขอจากดในการดาเนนงานโครงการ

ในการดาเนนโครงการพบขอจากดและสงทตองปรบปรงหลายประการ ไดแก

1. กลมคนทางานของโครงการและของจงหวดเปนกลมเดยวกนทาใหทผานมาการ

ทางานมความซ าซอนกน ปจจบน ทาง Node จงไดเขารวมกบเวทของจงหวดโดยทาหนาท

สนบสนนขอมลและความรใหกบกลไกของจงหวด ประกอบกบคณะทางานระดบจงหวดมภาระ

งานมากทาใหไมสามารถลงพนทสนบสนนการทางานของชมชน จงไดแตใหขอเสนอแนะแนว

ทางการทางาน

2. การโยกยายของหวหนาหนวยงานและเจาหนาททเกยวของทาใหตองไปเรมทา

ความเขาใจกบผบรหารและเจาหนาทคนใหม ทาใหการทางานขาดชวง

3. การบรหารงานแบบรวมศนยอานาจของบาง อปท. ทาใหการขบเคลอนงานใน

พนทสะดดและเกดความลาชาเนองจากตองรอการเหนชอบจากนายกเพยงผเดยว

5.3 การเปลยนแปลงทเกดขนหลงจากเรมดาเนนงานโครงการ

การเปลยนแปลงทเกดขนหลงจากเรมดาเนนงานโครงการแบงออกไดเปน 3 สวน ดงน

1. ทมพเลยง

เปนกลมคนทคลกอยวงในกบโครงการทาใหรบรขอมล ขาวสาร ตลอดจน

สถานการณการเกดอบตเหตตลอดเวลา จนทาใหเกดความตระหนกและกลวการสญเสยชวตจาก

อบตเหต ดงจะเหนไดจากเจาหนาททไมชอบใสหมวกกนนรภยเวลาขบขมอเตอรไซดไดเปลยน

พฤตกรรมหนมาใสหมวกทกครงทขบข

2. ตวแกนนา

พบวาหลงจากเขารวมโครงการ แกนนามความกระตอรอรนเขารวมเวททกครง

บางครงกชกชวนเพอนใหเขามารวมกจกรรมดวย แกนนามการแสดงความคดเหนและเขามามสวน

รวมในการจดกจกรรม เชน รบหนาทเปนคนไปตดตอสถานท ไปประสานขอรบบรจาคหมวก

นรภยจากรานคา ขณะทแกนนาทเปนเจาหนาทอปท.เมองศรไค ไดทาโครงการของบจากสปส

ช.มาแกไขปญหาอบตเหตหนาโรงเรยนบานศรไค ขณะเดยวกน พบวาหลงจากการรวมกน

วเคราะหจดเสยง แกนนาจากตาบลศรไคกชวยกนรอถอนปายโฆษณาทบดบงทศนวสยในการขบข

ในเวลาตอมา สาหรบแกนนาทเปนผใหญบาน เชน ผใหญทศพล ไดนาขอมลความรเรองการขบข

121

ปลอดภยไปพดใหชาวบานฟงตามหอกระจายขาวยามเชาทกวนใชเครอขายทางสงคม สวนแกนนา

ทเปนนกศกษากใชศกยภาพของตนเองมาชวยผลตสอ ออกแบบปาย สรางเครอขายสงคมออนไลน

เปนตน

3. ภาคเครอขาย

พบวาไดเขามามสวนรวมโดยการสนบสนนบคลากร วสดอปกรณ และสถานทใน

การจดกจกรรม เชน เทศบาลตาบลแสนสขสนบสนนปายไวนลรณรงคลดอบตเหต มหาวทยาลย

อบลราชธานสนบสนนสถานทในการจดกจกรรม มลนธสวางบชาธรรมมาใหสาธตวธการ

ชวยเหลอผ ไดรบบาดเจบทตดคางอยในซากรถ วทยาลยการสาธารณสขสรนธรจงหวด

อบลราชธานไดใหนกศกษามาสาธตวธการชวยเหลอผไดรบบาดเจบในเบองตน ธรกจภาคเอกชน

สนบสนนหมวกกนนอกในการจดกจกรรมของโครงการ

5.4 ปจจยเงอนไขความสาเรจและไมสาเรจ

การดาเนนงานในระยะท 1 เนนการคนหาภาค เครอขาย เพอจดทาฐานขอมล คนทางาน

ขอมลความรเพอศกษาสถานการณ สรางความรวมมอระหวางหนวยงาน องคกรทเกยวของทงระดบ

พนทและจงหวด ไดมารวมกนแลกเปลยนเรยนรประสบการณการทางานดานอบตเหต แสวงหา

และพฒนาศกยภาพแกนนา Change Agent และพฒนาใหเกดโครงการ งานวจย 4 โครงการท

สามารถพฒนาใหมหาวทยาลยอบลราชธานไปสการเปนพนทตนแบบในดานการสรางวฒนธรรม

ความปลอดภยทางถนนไดรวมทงการพฒนาเครอขายใหเปนนกขาวอาสาเพอใชการสอสาร

สาธารณะในการสรางกระแสและขบเคลอนประเดนวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนใหเปน

นโยบายสาธารณะในทองถน ตลอดระยะเวลา 12 เดอนพบความสาเรจและไมสาเรจในโครงการขอ

เสนอขอมลดงตอไปน

5.4.1 ความสาเรจของโครงการในชวงทผานมา

1. สามารถทาใหเกดโครงการยอยในพนทได 4 โครงการคอ ( 1) รปแบบมาตรการการ

สรางความปลอดภยบนทองถนนอยางม สวนรวม (2)กระบวนการจดการความปลอดภยทางถนน

ของมหาวทยาลยอบลราชธาน (3) เสรมสรางการมสวนรวมของชมชน เพอสรางวฒนธรรมความ

ปลอดภยทางถนน (4) พฒนาสอสงคม สอสาธารณะ เพอการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทาง

ถนน

2. เชอมภาค เครอขายทงในระดบพนทและจงหวดไดบางสวนทงระดบบคคลและ

หนวยงานเชนระดบเจาหนาทปฏบตการของอปท.ทง 6 แหง สถานตารวจภธรอาเภอวารนชาราบ

ศนยอนามยท 7 มลนธสวางบชาธรรม มลนธพระอรหนตจกง สานกงานปองกนและบรรเทาสา

ธารณภยจงหวด กลมสอมวลชนในพนท

122

3. คนหา change agent ในระดบจงหวดและพนทได

4. คนทางานเปลยนพฤตกรรมเรองของความปลอดภย

5.4.2 สงทยงไมบรรลตามเปาหมายของโครงการในชวงทผานมา

1. การเขามาทางานในการสรางความปลอดภยทางถนนยงไมสามารถเชอมภาค

เครอขายในจงหวดไดทงหมด

2. ในชดโครงการโดยเฉพาะโครงการยอยซงเพงดาเนนงานมาไดประมาณ 4 เดอนยง

หาผนาการเปลยนแปลงไดจานวนนอยไมถง 10 คนคณะทางานคาดหวงวาจะไดไมตากวา 50 คน

ทมงานจงตองพยายามทจะทมทางานใหเขมแขงและตระหนกถงความสาคญในการสรางความ

ปลอดภยในทองถนนใหได

3. เครอขายทเขามารวมในการดาเนนการสวนใหญทเปนชมชน ชาวบานยงเสยสละ

เวลาในการเขารวมกระบวนการนอยซงคดวาเปนชวงของการเกบขอมลยงไมมการปฏบตการ จงม

เฉพาะแกนนาชมชนทเขารวมอยางสมาเสมอ

5.5 สถานะผลการดาเนนงานของโครงการยอยทง 4 โครงการ

จากการสนบสนน ตดตามการดาเนนโครงการทง 4 โครงการสามารถรายงานความกาวหนาได

ดงตอไปน

5.5.1 โครงการ รปแบบมาตรการการสรางความปลอดภยบนทองถนนอยางมสวนรวม

ซงมพนตารวจโท กตตว ฒน ฉตรศรโพธ อาจารยประจาสาขาวชานตศาสตร

มหาวทยาลยอบลราชธานและคณะ เปนทมวจยหลก ขณะนไดดา เ นนงานตามข นตอน

กระบวนการวจยเพอทองถนตามแผนงานทกาหนดไว ตงแตการจดเวทเปดตวโครงการทตลาดสด

เจรญศร ไดรบความรวมมอจากภาค หนวยงานตางๆมากมายเชนการบรจาคหมวกนรภย จาก

ภาคเอกชน การเขารวมจดแสดงนทรรศการ ความรจากมลนธสวางบชาธรรม การเปนวทยากร

เกมสบนเวทของสานกงานตารวจทางหลวง การจดปายไวนลรณรงคของเทศบาลตาบลแสนสข การ

นานกศกษาจากมหาวทยาลยอบลราชธานรวมกบวทยาลยสาธารณสขสรนธรเขารวมเดนรณรงคกบ

ผมาใชบรการและผคาในตลาดรวมทงการทาแบบสอบถาม เกบขอมลบางสวนกบกลมผใชบรการ

ตลาดเจรญศรเรองความปลอดภยทางถนน

ไดมการอบรม ทาเครองมอการเกบขอมลอยางมสวนรวมใหกบทมวจยซงมทงนกศกษา

อาจารย ชมชนชาวบาน เจาหนาทจากหนวยงานทเปนทมวจยเพอนาเครองมอมาชวยในการเกบ

ขอมลของทมวจย ซงตองจดทาเครองมอ 3 ชดและแบงทมเปน 4 -5 ทมในการเกบขอมล ขณะนได

ขอมลดบทมการสงเคราะหบางสวนแลวและมการนาขอมลมาใหทมวจยชมชนและหนวยงาน

บางสวนชวยตรวจสอบเพอทจะใชในการคนขอมลใหกบ 3 อปท.ในเวทของการประชม

123

ประจาเดอนของแตละอปท. เพอจะนามาสการหามาตรการความปลอดภยทจะแกไขปญหาอบตใน

แตละพนท

ในชวงเทศกาลสงกรานตทผานมาทางทมไดรวมกบทางจงหวดในการรณรงค “ปลอดตาย

ปลอดเจบบนถนนสาย 24 ” โดยการประสานอาสาสมครทมวจยชมชนทง 3 พนทและนกศกษาจาก

วทยาลยสาธารณสขสรนธร เขารวมในการขบมอเตอรไซดสวมหมวกนรภย เขารวมในขบวนจด

งานของจงหวดและภาคเครอขาย รวมทงประสานทานนายอาเภอวารนชาราบในการใหใบประกาศ

แก หมบาน ตาบลในเขตอาเภอวารนชาราบ ทในพนท “ปลอดเจบ ปลอดตาย”ในเทศกาลสงกรานต

ปญหาอปสรรคของทมวจยอยทเวลาวางของทมวจยไมคอยตรงกนทาใหการทางานตองใช

เวลาในการประสานงานกนหลายครงและการเคลอนงานในพนทเปาหมายบางพนทสะดดเนองจาก

เจาหนาททรบผดชอบมคาสงยายไปอยทอปท.อน และเจาหนาทเดมถกเปลยนสายงานจงทาใหการ

เขารวมในการขบเคลอนไมไดตามแผนทวางไวในพนทดาเนนการไดดเทาทควร

5.5.2 โครงการวจย กระบวนการจดการความปลอดภยทางถนนของมหาวทยาลย

อบลราชธาน

มอาจารยจกเรศ อฐรตน จากคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธานและคณะ เปนทม

วจยหลก ไดดาเนนการเปดตวโครงการ การประสานแผนงานวจยกบทมผบรหารมหาวทยาลย

ดาเนนการอบรมการทาเครองมอและเกบขอมล ทมวจยไดลงเกบขอมลไปแลว 3 ครงโดยการทา

Focus group กบนกศกษาและบคลากรในมหาวทยาลย จากนนทมวจยไดนาขอมลทง 3 ครงมา

รวบรวมและเรยบเรยงขอมลเพอนาเสนอมาตรการ ขอเสนอแนวทางการแกไขทกลมผใหขอมลได

นาเสนอไวในเวทใหกบผบรหารไดรบทราบ ทมวจยพรอมกบทม Node Action จงหวดอบลฯ ได

เขาพบรองอธการบดฝายกจกรรมนกศกษาพรอมเจาหนาททรบผดชอบเพอนาเสนอขอมลและ

ประสานแผนกจกรรม มาตรการทจะนามาทดลองปฏบตการในปการศกษาหนาทกาลงจะเปดเทอม

ในเดอนมถนายน 2555 นซงผบรหารกไดใหเจาหนาทกบทมวจยไดรวมกนกาหนดแผนงานรวมกน

เพอนาเขาแผนทดลองปฏบตการ

ในชวงเทศกาลสงกรานตทผานมาทางทมไดรวมกบทางจงหวดในการรณรงค “ปลอดตาย

ปลอดเจบบนถนนสาย 24 ” โดยการประสานอาสาสมครนกศกษาทงมหาวทยาลยอบลราชธานเขา

รวมในการขบมอเตอรไซดสวมหมวกนรภยในขบวนจดงานของจงหวดและภาคเครอขาย

ปญหาอปสรรคของทมวจย อยททมวจยทเปนนกศกษาจะมการผลดเปลยนหมนเวยนเขามา

ทางานวจยรวมกนเปนระยะๆ ไมมทมหลกทเกาะตดตลอดเนองจากสวนใหญจะเปนนกศกษาป 3 –

4เปนสวนใหญสวนนกศกษาป 1-2 กจะเขารวมบางในบางกจกรรม จงทาใหกระบวนงานสวนใหญ

ผกตดกบทมวจยทเปนอาจารยและบคลากร

124

5.5.3โครงการเสรมสรางการมสวนรวมของชมชน เพอรวมสรางวฒนธรรมความปลอดภย

ทางถนน

มคณสงกา สามารถ จากมลนธประชาสงคม จงหวดอบลราชธานและคณะเปนทม

ดาเนนการ ขณะนไดจดเวทชแจงโครงการกบอปท.ทง 3 พนทคอ เทศบาลตาบลคาขวาง อบต.ค

เมอง อบต.โพธใหญ และสรรหาอาสาสมครในพนทเพมเตมจากรายชอทไดจากอาสาสมครททม

กลางลงมาทาเวท ขณะนไดทาการเดนสารวจสภาพพนทและกาหนดจดเสยงในชมชนตามจดตางๆ

ทมกเกดอบตเหตโดยทมวจยชมชนและเจาหนาทในแตละอปท.เปนหลก มการจดระดบความเสยง

ในแตละจดและลงในแผนทททมวจยชมชนรวมกนจดทาไว ขณะนไดดาเนนการเสรจสนไปแลว 2

อปท.ยงเหลออก 1 อปท.คอพนทของเทศบาลตาบลคาขวางเนองจากนายกเทศมนตรลาออกจงตอง

มการเลอกตงใหม เจาหนาทและสมาชกสภาเทศบาลจงไมวางในการดาเนนกจกรรมในพนท ใน

ขณะเดยวกนในชวงเทศกาลสงกรานตทผานมาทางทมไดรวมกบทางจงหวดในการรณรงค “ปลอด

ตาย ปลอดเจบบนถนนสาย 24 ” โดยการประสานอาสาสมครทมวจยชมชนทง 3 พนทเขารวมใน

การขบมอเตอรไซดสวมหมวกนรภย ในขบวนจดงานของจงหวดและภาคเครอขาย

ปญหาอปสรรคของโครงการนคอในพนทดาเนนการขณะนมการเลอกตงใหม 2 อปท.คอ

อบต.โพธใหญเนองจากนายกและคณะสมาชกสภาตาบลหมดวาระ สวนเทศบาลคาขวาง

นายกเทศมนตรลาออก จงมการเลอกตงใหมและเพงไดนายกเทศมนตรคนใหมเมอสปดาหทผานมา

ทาใหคณะทางานทงหมดตองนดหมายลงพนทเพอแนะนาตวและชแจงโครงการอกครงกบผบรหาร

ทงสองพนท แลวจงจะสามารถดาเนนการหารปแบบแนวทางในการกาจดจดเสยงในพนทอยางม

สวนรวมไดเนองจากอาสาสมครสวนหนงทาหนาทเปนหวคะแนนและผสมครดวย

5.5.4 โครงการ พฒนาสอสงคม สอสาธารณะ เพอการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทาง

ถนน

มคณระพนทร ยนยาว เปนหวหนาโครงการไดจดเวทเปดตวโครงการโดยการเชญตวแทน

สอมวลชนจากหลายแขนงเชนโสภณเคเบลทว ราชธานเคเบลทว นายกสมาคมนกขาวจงหวดอบลฯ

หนงสอพมพปทมาลย รายการวทยรวมดวยชวยกน และนกขาวอสระอกหลายทานเพอเปดตว

โครงการและขอความรวมมอในการประชาสมพนธและรณรงคเรองการสรางวฒนธรรมความ

ปลอดภยทางถนนภาย ขณะเดยวกนกไดดาเนนการแผนพฒนาศกยภาพนกสอสารชมชนวฒนธรรม

ความปลอดภยทางถนนโดยประสานงานกบโครงการยอยทง 3 โครงการหาอาสาสมครทสนใจงาน

ดานการสอสารเขารบการอบรมการจดรายการวทย การตดตอเสยง การผลตจงเกลรายการในครงท

1 สวนการอบรมครงท 2 เปนการอบรมเรองการถายทาวดทศนส น การเขยนบทสครป การตดตอ

วดโอโดยการใชโปรแกรมในคอมพวเตอรอยางงาย เปนกจกรรมทสนกและไดรบความสนใจจาก

125

ชมชนและนกศกษาเปนอยางมาก ในการอบรมสงผลใหมผลงานนามาใชในการรณรงคทงในเวป

ไซดและ Facebook ในนามกลม “Road Safety Ubon” ไดเปนอยางด

ในชวงเทศกาลสงกรานตทผานมาทางทมงานสอไดเปนแกนประสานใหอาสาสมครจากทง

3 โครงการเขารวมกบทางจงหวดในการรณรงค “ปลอดตาย ปลอดเจบบนถนนสาย 24 ” โดยการ

ประสานอาสาสมครทมวจยชมชนทง 6 พนทและสถานศกษาจานวน 60 คนเขารวมในการขบ

มอเตอรไซดสวมหมวกนรภยในขบวนจดงานของจงหวดและภาคเครอขาย รวมทงประสานขอรบ

การสนบสนนหมวกนรภยและเสอยดจากสานกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด ขนสง

จงหวด นามาแจกจายกบทมรณรงค

ปญหาของทมในขณะนคอทมงานสวนใหญทเกงทางไอทเปนนกศกษา ชวงการอบรมตรง

กบการสอบปลายภาคจงทาใหแกนนาบางสวนไมสามารถเขาอบรมได สวนชมชนชาวบานกม

จดออนในการใชเทคโนโลย ขณะนยงไมมเยาวชนในหมบานเขารวมโครงการมากนก จงตองใช

ระยะเวลาในการสรางความคนเคยเพอชกชวนใหเขารวมในโครงการตอไป

5.6 ปญหา อปสรรค

1.ในการดาเนนงานทผานมาของโครงการ Node Action จงหวดอบลราชธานพบปญหา

อปสรรคดงตอไปน

2.ในบางอปท.ไมสามารถจดเวทไดเนองจากการทางานภายในอปท.เปนลกษณะของการ

รวมศนย อานาจการตดสนใจอยทผบรหารแตเพยงผเดยว การเขาพบ การประสานงานเปนไป

ดวยความลาบากและใชเวลามากเนองจากผบรหารไมอยในพนทเปนสวนใหญ

3.เปนชวงของการเกดสถานการณน าทวมในจงหวดอบลราชธาน จงทาใหคณะทางานของ

Node Action จงหวดอบลฯสวนใหญซงอยในทมงานของหนวยงานทตองไปชวยชาวบานไม

วางมารวมประชมและดาเนนการ

4.แผนการทางานไมเปนไปตามทกาหนด เนองจากแตละกจกรรมไมสามารถแยกจดไดเปน

กจกรรมตอเนอง เมอมการเลอนออกไปของกจกรรมหนงกมผลตออกกจกรรมหนงไปดวย

5.ในการพฒนาโจทยวจยอยางมสวนรวมใชเวลาและการพดคยกบกลมเปาหมายนาน

รวมทงการหาทมงานทเขารวมไดคอยขางลาบาก ทาใหนกวชาการบางคนกขอถอนตวเนองจาก

ตดภารกจอยางอน

6. ในการพฒนาโครงการในสวนของภาคเครอขายทจะขนโครงการรวมกน 1โครงการ

ปรากฏวาเมอลงเวทสญจรในพนทอปท. ไดพดคยกบแกนนาพบวามภาระงานมากไมสามารถ

จะเปนผดแลโครงการทจะขนเปนของภาคเครอขายได

126

7. การขนโครงการยอย 4 โครงการภายใตชดโครงการใหญมความลาชาทงในสวนของการ

พฒนาโจทยวจยและการอนมตโครงการทาใหกจกรรมตามแผนงานดาเนนการตอไปไมได

8. ระหวางการดาเนนโครงการเจาหนาทของเทศบาลตาบลศรไคทรบผดชอบโครงการไดม

คาสงยายไปอกตาบลจงทาใหงานในพนทขาดผประสานทมใจและความสามารถ

ปญหา อปสรรคขางตนคณะทางานNode Action จงหวดอบลฯ ไดดาเนนการ

แกปญหาและดาเนนงานไดตามเปาหมายทวางไวแลวเปนสวนใหญ แตอยางไรกดจากปญหา

ขางตนไดสงผลตอการดาเนนงานบางกจกรรมทยงไมสามารถดาเนนการไดเนองจากระยะเวลา

ยงไมเหมาะสมในการหนนเสรม จงเหลอกจกรรมทตองยกมาดาเนนการในระยะท 2 จานวน 3

กจกรรมคอ 1.อบรมการเขยนรายงานความกาวหนา 2.จดเวทนาเสนอผลการดาเนนงาน 4

โครงการ 3. ถอดบทเรยน/สงเคราะหชดความร4 โครงการ ซงจะไดนามาดาเนนการในระยะท

2 ตอไป

5.7 แผนการดาเนนงานในระยะท 2

การดาเนนงานในระยะท 1 ซงเปนชวงของการเตรยมคน เตรยมทม เตรยมพนท คนหาขอมล

ความรดานอบตเหตความปลอดภยทางถนน รวมทงการพฒนาโครงการ โจทยวจยและการลงพนท

ปฏบตการรวมกบทม Node Action จงหวดอบลฯซงมความกาวหนาในการดาเนนงานไปตามบรบท

ของพนทและแผนการดาเนนงาน มปญหาอปสรรคบางในบางแผนงานโครงการเชนการพฒนา

โครงการวจยการสรางวนยจราจรในกลมนกศกษามหาวทยาลยอบลราชธาน ซงมคนหลากหลาย

กลมทตองประสานงานใหเขามารวมเปนทมวจยซงมหาวทยาลยมทงหมด 11 คณะจงตองทาความ

เขาใจกบคณะอาจารย นกศกษาและทมของกลมงานกจกรรมนกศกษา ผบรหาร จนทายทสดก

สามารถขนโจทยวจยไดอยางมสวนรวมและชดเจนในขนตอนกระบวนการทางานรวมกน

แผนงานสวนใหญไดดาเนนการไปตามเปาหมายทวางไว มการเพมเวทบางตามสถานการณ

ในพนท ซงกเปนการดทาใหการจดเวทมประสทธภาพยงขนเชน การเขาพบผบรหารมหาวทยาลย

การเขารวมในการจดเวทพฒนาโจทยวจยของทมนกวชาการกบกลมเปาหมายซงตองทาหลายครง

มากกวาทกาหนดไวในแผนงาน

ซงในขณะนโครงการทง 4 โครงการมสถานะของโครงการคอไดดาเนนการเกบขอมลไป

แลว 80-90 %อยระหวางการคนขอมลสเจาของพนท ใหตรวจสอบความถกตองกอนรวมกนกาหนด

แนวทางในการแกไข สวนโครงการ พฒนาสอสงคม สอสาธารณะ เพอการสรางวฒนธรรมความ

ปลอดภยทางถนน ไดดาเนนการฝกอบรมนกสอสารความปลอดภยทางถนนใหสามารถผลตสอ

และเปนผสอสารโดยการเปนผดาเนนรายการ วทย ทว รวมทงการทดลองผลตสอนามาเผยแพรใน

facebook ในนามกลม Road Safety Ubon และรวมในการจดรายการ “รวมดวยชวยกน”

127

โครงการในระยะท 2 จงเปนการดาเนนโครงการตอเนองในการหนนเสรม สนบสนนให

โครงการทง 4 โครงการดาเนนงานไดอยางมประสทธภาพโดยจดใหมเวทสาธารณะเพอสอสารกบ

สงคม จดกระบวนการผลกดนแผนงาน กระบวนการการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนส

นโยบายสาธารณะในระดบทองถน จงหวด

จากการดาเนนงานตามแผนในระยะท 1 ดงรายละเอยดในการรายงานผลการดาเนนงาน

เบองตนในหวขอท 5.1 แลวนนไดมการยกบางกจกรรมทยงไมสามารถดาเนนงานไดในระยะท 1

มาดาเนนการในแผนงานระยะท 2 จงไดกาหนดกจกรรมใน 6 แผนงานเดมไวดงน

1.แผนงานพฒนากลไกการลดอบตเหตในม.อบลฯ

- นาเสนอผลตอเวทประชมจงหวด

2. แผนงานพฒนาศกยภาพนกวจยและภาคเครอขายในพนทปฏบตการ

2.1 การศกษาดงานแลกเปลยนเรยนรกบพนททประสบความสาเรจในการสรางความ

ปลอดภยทางถนนท อ.เขาสวนกวาง และหมบานรอบมหาวทยาลยมหาสารคาม

2.1อบรมการเขยนรายงานความกาวหนา

2.2 อบรมการเขยนรายงานฉบบสมบรณและการเขยนเรองเลาจากพนท

2.3 ประชมคณะทางาน/ คณะกรรมการ และทปรกษาเพอตดตามสถานการณโครงการ การ

จดทาแผนสนบสนนการทางานในพนทปฏบตการ และการเชอมประสานความรวมมอกบภาค

เครอขายจงหวดอบลราชธาน

3. แผนงานพฒนาโครงการวจย ตดตาม หนนเสรม

3.1 ลงพนทตดตามสนบสนนงานเปนระยะๆ

3.2 จดเวทนาเสนอผลการดาเนนงาน 4 โครงการ

3.3 จดเวทแลกเปลยนเรยนรขามประเดน 4 โครงการ

3.4 ถอดบทเรยน/สงเคราะหชดความร4 โครงการ

4. แผนงานผลกดนสนโยบายสาธารณะ

4.1 เวทระดมความคดเหนในการนาเสนอประเดนทจะนามากาหนดเปนนโยบาย

4.2 นกวชาการนาประเดนมาสกดปญหาและหาขอเสนอเพอพฒนาเปนเอกสารเชงวชาการ

4.3 เปดเวทประชาพจารณกบกลมผเกยวของ เพอหาฉนทามต

4.4 นกวชาการพจารณาปรบปรงรางขอเสนอและประชมรวมกนแกนนาเครอขายเพอ

เตรยมเอกสารนาเขายทธศาสตรจงหวด

4.5 นาขอเสนอสยทธศาสตรจงหวด

5. แผนงานสอสารสาธารณะ

5.1 ผลตวดทศน การทางานของ 4 โครงการ

128

5.2 ผลตหนงสอเลมเลก

6.แผนงานประเมนผลภายใน

6.1 พฒนาความสามารถในการ วเคราะหและกาหนดเปาหมายเพอสรางการเปลยนแปลง

ในพนท

6.2 ถอดบทเรยนภาพรวมการดาเนนงานของโครงการ(Retrospect)เพอกาหนดทศทางการ

ทางานอยางตอเนองในอนาคต

6.3 เขยนรายงานผลการประเมนภายใน

รายละเอยดแผนปฏบตการ

วตถประสงค แผนงาน/ กจกรรม วธการดาเนนงาน ตวชวด

ก.หมวดดาเนนงาน

โครงการ

1.เพอสนบสนนให

นกวชาการ นกศกษาและ

บคลากรในมหาวทยาลย

อบลราชธานรวมทงภาค

เครอขาย ชมชน อปท.

รอบๆมหาวทยาลยเขามาม

สวนรวมในการดาเนนการ

แกไขปญหาความปลอดภย

ทางถนนของนกศกษาและ

ชาวบาน

2.เพอพฒนาใหเกดระบบ

การจดการฐานขอมลท

เหมาะสมเรองความ

ปลอดภยทางถนนอยางม

สวนรวมของภาคเครอขาย

3.เพอแสวงหา และพฒนา

ศกยภาพแกนนา Change

1.แผนงานพฒนา

กลไกการลดอบตเหต

ในม.อบลฯ

1.1นาเสนอผลตอเวท

ประชมจงหวด

- ใหตวแทนกลไก

การสรางวฒนธรรม

ความปลอดภยทาง

ถนน นาขอมล ผล

การขบเคลอนงาน

ไปนาเสนอเพอเปน

การเผยแพรขอมล

ใหกบองคกร

หนวยงานในจงหวด

ใหทราบเพอการ

ขยายผลตอไป

- ทมกลไกภาค

เครอขายมการ

นาเสนอผลการ

ดาเนนงานตอท

ประชมระดบจงหวด

ทก 3 เดอน

129

วตถประสงค แผนงาน/ กจกรรม วธการดาเนนงาน ตวชวด

Agent ในดานการสราง

วฒนธรรมความปลอดภย

ทางถนนในพนท อปท. 6

แหง

4.เพอสนบสนน ตดตาม

และหนนเสรมใหเกด

โครงการและงานวจยเพอ

ทองถนดานการสราง

วฒนธรรมความปลอดภย

ทางถนนใหไดอยางนอย 4

โครงการ

5.เพอวเคราะหและ

สงเคราะหชดความรจาก

การดาเนนโครงการทง 4

โครงการเพอขบเคลอนส

การสรางกระบวนการ

นโยบายสาธารณะดาน

ความปลอดภยทางถนน

6.เพอเผยแพร

ประชาสมพนธสราง

ความร ความเขาใจ ขยาย

ผลกบประชาชน องคกร

ตางๆในการสราง

วฒนธรรมความปลอดภย

ทางถนน

2. แผนงานพฒนา

ศกยภาพนกวจยและ

ภาคเครอขายในพนท

ปฏบตการ

2.1อบรมการเขยน

รายงาน

ความกาวหนา

2.2 อบรมการเขยน

รายงานฉบบ

สมบรณและเขยน

เรองเลาจากพนท

2.3 ประชม

คณะทางาน/

คณะกรรมการ และท

ปรกษาเพอตดตาม

สถานการณโครงการ

การจดทาแผน

สนบสนนการทางาน

ในพนทปฏบตการ

และการเชอมประสาน

ความรวมมอกบภาค

เครอขาย

จงหวดอบลราชธาน

(6 ครง)

-อบรมเชงปฏบตการ

การเขยนรายงาน

ความกาวหนาและ

รายงานฉบบ

สมบรณแกทมวจย

โดยใชขอมลทได

ปฏบตการไปแลวใน

พนทนามารวบรวม

เรยบเรยงอยางม

สวนรวมกบทมวจย

-จดประชม

คณะทางานกลาง

และทมอาสาสมคร

-ทมวจยสามารถ

เขยนรายงานได

อยางมประสทธภา

-ไดรายงาน

ความกาวหนาการ

ดาเนนงานและ

รายงานฉบบ

สมบรณ

-คณะทางานกลาง

และอาสมครมความ

เขาใจและรวมให

ความคดเหนรวมทง

ปฏบตการรวมใน

การลดอบตเหตและ

สรางความปลอดภย

ทางถนน

130

วตถประสงค แผนงาน/ กจกรรม วธการดาเนนงาน ตวชวด

7.เพอเสรมพลง

(Empowerment)ใหกบ 4

โครงการโดยใชการ

ประเมนผล

มจดมงหมายเพอสราง

ผลลพธทาง

การเรยนร มงการ

วเคราะห วนจฉย

ปรากฏการณ เพอพฒนา

เนนการเรยนรตรวจสอบ

ตนเองและการทางาน

อยางตอเนอง ตลอดจน

พฒนาศกยภาพ รวมทง

ความไววางใจระหวางกน

ของผดาเนนโครงการและ

ผมสวนไดเสย ดงนน

เพอใหการประเมนเปนไป

เพอการพฒนาศกยภาพผ

ทางานใหสามารถ

ปฏบตงานไดบรรลผล

สาเรจตามเปาหมาย จง

กาหนดวตถประสงคของ

การทางานไวดงน

3. แผนงานพฒนา

โครงการวจย ตดตาม

หนนเสรม

3.1 ลงพนทตดตาม

สนบสนนงานเปน

ระยะๆ (4 โครงการ ๆ

ละ 3 ครง รวม 12ครง)

3.2 จดเวทนาเสนอผล

การดาเนนงาน 4

โครงการ

3.3 จดเวทแลกเปลยน

เรยนรขามประเดน 4

โครงการ

3.4 ถอดบทเรยน/

สงเคราะหชดความร4

โครงการ

-

-เกดโครงการวจย

ประเดนการลด

อบตเหต 4 โครงการ

ประกอบดวย

1.โครงการวจย

รปแบบ กฎเกณฑ

และวธการ

เสรมสราง

วฒนธรรมความ

ปลอดภยบนทอง

ถนนทสนบสนน

การ

8. เพอพฒนา

ความสามารถในการ

วเคราะหและกาหนด

เปาหมายเพอสรางการ

เปลยนแปลง

9. เพอพฒนา

ความสามารถในการ

การใชกระบวนการ

งานวจยเพอทองถน

ในการขบเคลอน

บงคบใชกฎหมาย

เกยวกบการจราจร

2.การสราง

วฒนธรรมความ

ปลอดภยทางถนน

แกนกศกษา 3.

สอสารวฒนธรรม

131

วตถประสงค แผนงาน/ กจกรรม วธการดาเนนงาน ตวชวด

เชอมโยงคน เชอมโยง

ความคดและเชอมโยง

ทรพยากรในทองถน

ความปลอดภยทาง

ถนน 4.รปแบบการ

สรางวฒนธรรม

ความปลอดภยทาง

ถนนจงหวดอบลฯ

(โครงการจากภาค

เครอขาย)

- เกดชดความร

รปแบบในการ

ขบเคลอนการสราง

วฒนธรรมความ

ปลอดภยทางถนน

อยางนอย4 เรอง

4. แผนงานผลกดนส

นโยบายสาธารณะ

4.1 เวทระดมความ

คดเหนในการนาเสนอ

ประเดนทจะนามา

กาหนดเปนนโยบาย

4.2 นกวชาการนา

ประเดนมาสกดปญหา

และหาขอเสนอเพอ

พฒนาเปน

เอกสารเชงวชาการ

4.3 เปดเวทประชา

พจารณกบกลม

ผเกยวของ เพอหา

ฉนทามต

4.4 นกวชาการ

พจารณาปรบปรงราง

-ประสาน

นกวชาการรวบรวม

ขอมล ความร จาก

ภาคเครอขายและจด

เวทระดมความ

คดเหน ในการ

นาเสนอประเดนท

จะนามากาหนดเปน

นโยบาย

-นกวชาการ

วเคราะหและ

สงเคราะหชดความร

จากการดาเนน

โครงการวจยเพอ

ทองถนดานการ

สรางวฒนธรรม

ความปลอดภยและ

- เกดกลม

นกวชาการทมความ

เขาใจ และเปน

วทยากรแกนนาใน

การสรางวฒนธรรม

ฯ

-เกดแผนงานใน

ระดบพนท และ

จงหวด

-เกดพนทรปธรรม4

โครงการ

-โครงการวจยถก

นาไปใชประโยชน

และขยายผลส

หนวยงานตางๆของ

ภาคเครอขาย

-มแผนงาน

132

วตถประสงค แผนงาน/ กจกรรม วธการดาเนนงาน ตวชวด

ขอเสนอและประชม

รวมกนแกนนา

เครอขายเพอเตรยม

เอกสารนาเขา

ยทธศาสตรและ

สมชชาชาต

4.5 นาขอเสนอส

ยทธศาสตรจงหวด

และสมชชาสขภาพ

ขบเคลอนสการ

สรางกระบวนการ

นโยบายสาธารณะ

ดานความปลอดภย

ทางถนน

โครงการดาน

วฒนธรรมความ

ปลอดภยทางถนน

เขาไปในแผนของ

จงหวดและทองถน

5. แผนงานสอสาร

สาธารณะ

5.1 ผลตวดทศน การ

ทางานของ 4

โครงการ

5.2 ผลตหนงสอเลม

เลก

-ดาเนนการตดตาม

และถายทาการทา

งานของทง 4

โครงการตงแตเรม

ดาเนนงานจนเสรจ

สนโครงการ

-ถอดบทเรยนและ

สงเคราะหองคความ

รเพอนามาจดทาเปน

หนงสอ 2 เรอง

-มการ ผลตวดทศน

4 เรองใน 3 ป

-เขยนหนงสอเลม

เลก 2 เรอง

6.แผนงานประเมนผล

ภายใน

6.1 พฒนา

ความสามารถในการ

วเคราะหและกาหนด

เปาหมายเพอ

สรางการเปลยนแปลง

ในพนท

6.2 ถอดบทเรยน

ภาพรวมการ

เรมดาเนนการ

หลงจากโครงการ

ยอยทง 4 โครงการ

ดาเนนงานได2- 3

เดอนโดย

-จดเวทถอดบทเรยน

ภาพรวมการ

ดาเนนงานของทง 4 โครงการเพอกาหนด

ทศทางการทางาน

วฒนธรรมความ

- ขณะนได

ดาเนนการไปแลว

ในระยะท1จานวน 2

ครง คงเหลอ 2 ครง

ในระยะท 2

-คณะทางาน

โครงการยอยทง 4

โครงการสามารถ

ปรบปรง แกไข

-แผนการดาเนนงาน

ไดอยางม

133

วตถประสงค แผนงาน/ กจกรรม วธการดาเนนงาน ตวชวด

ดาเนนงานของ

โครงการ

(Retrospect)เพอ

กาหนดทศทางการ

ทางานอยางตอเนอง

ในอนาคต

6.3 เขยนรายงานผล

การประเมนภายใน

ปลอดภยอยาง

ตอเนองในอนาคต - เขยนรายงานผล

การประเมนภายใน

ประสทธภาพ ไดผล

ลทธตามเปาหมายท

วางไว

บรรณานกรม

กฤตพงศ โรจนรงศศธร. 2549 . สาเหตการเกดอบตเหตจราจรของผขบขยวดยานในเขตนคมอตสาหกรรม

แหลมฉบง จงหวดชลบร ปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานโยบายสาธารณะ

วทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา

กลยาณ พรมทอง. 2546 . ความสมพนธระหวางความฉลาดทางอารมณกบภาวะผ นา

การเปลยนแปลงของผบรหารในวทยาลยพลศกษา สารนพนธ กศ.ม.

(สาขาบรหารการศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ .

ชศกด หทยธรรม และสรชย หลาสาคร. 2543. ปจจยทมความสมพนธกบการเกดอบตเหตในนกศกษา

วทยาลยเทคนคสมทรปราการ. วารสารสาธารณะสขมลฐาน ภาคกลาง,16 (1), หนา 45-55.

ณฎฐสตา ศรรตน . 2549. การมอทธพลอยางมอดมการณ. (ออนไลน). แหลงขอมล :

http://www.nidtep.go.th/emag/research/data/aboutus.htm. วนท0สบคน 10 กรกฎาคม 2550

ตวงรตน จนตชาต. 2546. ภาวะผ นาการเปลยนแปลงทมตอความผกพนตอองคการของพนกงาน

องคการคาครสภา ศกษาเฉพาะภาคการคา .ปรญญาบรหารธรกจมหาบณฑต. (สาขาวชาการ

จดการ). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ทพวรรณ โอษคลง.2549. ความสมพนธระหวางพ ฤ ต ก ร ร ม ภ า ว ะ ผ นาการเปลยนแปลงของ

ผบรหารสถานศกษากบความผกพนตอสถานศกษาของคร สงกดสานกงานการประถมศกษา

จงหวดขอนแกน. ปรญญาการศกษามหาบณฑต .(สาขาบรหารการศกษา).เลย: บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยราชภฎเลย.

ประยร ศรประสาธน. 2542. รายงานการวจย เรอง ปจจยทสงผลตอการมสวนรวม ในการดาเนนงานของ

ค ณ ะ ก ร ร ม ก า ร ก า ร ศ ก ษ า ป ร ะ จ า โ ร ง เ ร ย น ป ร ะ ถ ม ศ ก ษ า . ป ท ม ธ า น .

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ไพบลย วฒนศรธรรม. แลหนาเศรษฐกจสงคมไทย. (ออนไลน). แหลงทมา :

http://www.thailabour.org/thai/news/47120601.html. สบคน วนท 25 มกราคม 2555.

มหมมดมนซร หมดเราะ . 2551. อทธพลของวฒนธรรมอาหรบตอสงคมมลายในจงหวดปตตาน

วทยานพนธ มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

วชดา โควธนพานช โครงการ “การศกษาและพฒนาคมอการสารวจและวเคราะหจดเสยง

เพอความปลอดภยทางถนนอยางมสวนรวม จ.มหาสารคาม” คมอจดการ ‘จดเสยง’ ทางถนนใน

ชมชน ศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนน (ศวปถ.) มลนธสาธารณสขแหงชาต (มสช.)

วชต นนทสวรรณ และจานงค แรกพนจ. 2541. " บทบาทของชมชนกบการศกษา ". รายงานการศกษา

วจยเสนอสานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. กรงเทพฯ : สานกนายกรฐมนตร

135

วเชยร มรจนทร. 2541. ภมหลงของผประสบอบตเหตขณะขบขรถจกรยานยนต. วทยานพนธ

ครศาสตรมหาบณฑต สาขาการศกษาศาสตร, บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วรช วรชนภาวรรณ. 2546. การบรหารและจดการเทศบาลในยคปฏรปการเมอง. กรงเทพฯ :

สานกพมพโฟรเฟซ ,

วาสนา สายเสมา .2548. พฤตกรรมปองกนอบตเหตในการขบขจกรยานยนตรบจาง ในอาเภอเมอง

จงหวดนครปฐม วทยานพนธ ศลปะศาสตร สาขาจตวทยาชมชน มหาวทยาลยศลปากร

ศภกจ สานสตย. 2546. ความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารโรงเรยนกบ

ความพงพอใจในการปฏบตงานของครผสอนในโรงเรยนประถมศกษาสงกดสานกงานการ

ประถมศกษา จงหวดขอนแกน. ปรญญาการศกษามหาบณฑต. (สาขาบรหารการศกษา).เลย :

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฎเลย.

ศนยอานวยการความปลอดภยทางถนน กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย. 2552-2555. แผนแมบทความ

ปลอดภยทางถนน 2552-2555

สนท รตนศฤงค .2553. การประเมนผลของโครงการปรบปรงแกไขจดเกดอบตเหต ศกษากรณเสนทาง

สาย นม.1020 แยกทางหลวงหมายเลข 2 – บานหนองปลง อาเภอเมอง จงหวดนครราชสมา

วศวกรรมศาสตรมหาบณฑต การบรหารงานกอสรางและสาธารณปโภค สาขาวชาวศวกรรม

โยธา สานกวชาวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

สมควร ไกลพน. 2546 . แบบภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกด

กรมสามญศกษา จงหวดขอนแกน. ปรญญาการศกษามหาบณฑต. ( สาขาบรหารการ

ศกษา). เลย : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฎเลย.

สชาดา จกรพสทธ. 2547 “การศกษาทางเลอกของชมชน”, วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

27 (4) : 18 – 23.

อคน รพพฒน. 2547. การมสวนรวมของประชาชนในงานพฒนา. กรงเทพฯ :

ศนยการศกษานโยบายสาธารณสข,

อมาภรณ ไชยแกว .2550. บทบาทของผบรหารองคการบรหารสวนตาบลในการปฏบตงานการปองกน

อบตเหตจราจร ตามมาตรการ 6E กรณศกษาจงหวดเชยงราย

ภาคผนวก

กจกรรมภาพ

ทาความเขาใจรวมกบผบรหารมหาวทยาลยอบลราชธานและ นายก อปท. ทง 6 พนท

ผวาราชการจงหวดเปด เวทชแจงโครงการ “รวมสรางอนาคต เพอลดอบตเหต”

ประชมคณะทางานกลางเพอวางแผนปฏบตการในพนท

เคลอนงาน จดเวทสญจรใน พนท 6 อปท.เปาหมาย

การพฒนาโจทยวจยและโครงการยอยทง 4 ประเดน

เวทแลกเปลยนประสบการณการทางานลดอบตเหต

อบรมใหความรเกยวกบอบตเหตโดยผเชยวชาญ

เวทรายงานความกาวหนาของ 4 โครงการยอย

การตดตามหนนเสรม สนบสนนโครงการยอยทง 4 โครงการ

ประวตนกวจยหลก

ชอ นางสาว กาญจนา ทองทว

1. การศกษา ปรญญาตร ศลปศาสตรบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ปรญญาโท ศลปศาสตรมหาบณฑต พฒนาสงคม

สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

2. ประสบการณการทางาน

2.1 นกวชาการผลตภณฑอาหาร ศนยพฒนาประมงนาจด กรมประมง (ป 2526 – 2530)

2.2 อาจารยพเศษคณะเกษตรศาสตรและคณะมนษยศาสตร

มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน (ป 2530 - 2553)

2.3 อาจารยพเศษคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยอบลราชธาน (ป 2543 - 2545)

2.4 อาจารยพเศษคณะศลปศาสตรมหาวทยาลยอบลราชธาน(ป 2549 - ปจจบน)

2.5 กรรมการทปรกษาวทยานพนธ ภาคนพนธ ของนกศกษาระดบบณฑตศกษา

คณะศลปศาสตร คณะบรหารศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน คณะวทยาการจดการ

มหาวทยาลยขอนแกน ป 2551-2553

2.6 คณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย มหาวทยาลยอบลราชธาน

(ป 2550-ปจจบน)

2.7 กรรมการประจาคณะผทรงคณวฒคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

มหาวทยาลยราชภอบลราชธาน(ป 2552-ปจจบน)

2.8 คณะทางานกองทนเพอสงคม (SIF) จงหวดอบลราชธาน (ป 2540 - 2542)

2.9 คณะทางานกองทนเพอสงคม (SIF) ภาค 6 (ป 2540 - 2542)

2.10 ทมพฒนาโครงการ กองทนเพอสงคม จงหวดอบลราชธาน (SIF) (ป 2542 - 2543)

2.11 วทยากรหลกสานกงานคณะกรรมการการเลอกตงจงหวดอบลราชธาน

(ป 2542 - 2543)

2.12 วทยากรทบวงมหาวทยาลยโครงการบณฑตอาสา (ป 2542 - 2543)

2.13 คณะกรรมการมลนธประชาสงคมจงหวดอบลราชธาน ( ป 2543 – ปจจบน )

2.14 คณะทางานองคกรชมชนจงหวดอบลราชธาน ฝายตดตามและประเมนผล

สถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) ป 2543

2.15 คณะกรรมการมลนธพทกษธรรมชาตเพอชวต อบลราชธาน (ป 2535 - ปจจบน)

2.16 คณะกรรมการกลนกรองโครงการสมชชาสขภาพป 2551-52 สานกงาน

สขภาพแหงชาต

2.17 คณะกรรมการการพฒนาการวจยระบบสขภาพเพอสนบสนนธรรมนญวาดวยระบบ

สขภาพแหงชาต (ป 2552-ปจจบน)

2.18 คณะกรรมการจดงานสมชชาสขภาพแหงชาตครงท 3-4 (ป 2553-54) สานกงาน

สขภาพแหงชาต

2.19 คณะอนกรรมการบรหารสมชชาสขภาพแหงชาตครงท 3-4 (ป 2553-54) สานกงาน

สขภาพแหงชาต

2.20 คณะอนกรรมการวชาการสมชชาสขภาพแหงชาตครงท 4 (ป 2554) สานกงาน

สขภาพแหงชาต

2.21 คณะทางานจดประชมวชชาการ “๑ ทศวรรษวชชา สมชชาสขภาพ” ป2554

สานกงานสขภาพแหงชาต

2.22 คณะอนกรรมการวชาการ “๑ ทศวรรษวชชา สมชชาสขภาพ” ป2554

สานกงานสขภาพแหงชาต

2.23 คณะกรรมการสงเสรมการเรยนรชมชนทองถนนาอย สานกงานกองทนสนบสนน

การสรางเสรมสขภาพ (สสส. )ป 2553

2.24 ผอานวยการสถาบนวจยเพอการพฒนาชมชนทองถน มลนธประชาสงคม

จ.อบลราชธาน ( ป 2551-ปจจบน ) 2.25 เจาของธรกจรานอบลโฟโต (ป 2530 - ปจจบน)

2.26 นกวจยอสระ ( ป 2545 – ปจจบน)

3. ผลงานวจย

3.1 การจดการปาดวยวถชมชน : กรณศกษา บานเตยงาม ตาบลนาสวย อาเภอเของใน

จงหวดอบลราชธาน ภาคนพนธ ศลปศาสตรมหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒน

บรหารศาสตร ( ป 2545 )

3.2 งานวจยโครงการรปแบบการทองเทยวเชงนเวศนบานวงออ ต.หวดอน อ.เของใน

จ.อบลราชธาน ไดรบรางวลงานวจยดเดนจากสานกงานกองทนสนบสนนการวจย

(สกว.)ป2546

3.3 ทมสงเคราะห โครงการสงเคราะหพลงการวจยทองถนภาคอสานจากสานกงาน

กองทนสนบสนนการวจย ( สกว.) ป 2551

3.4 หวหนาชดโครงการวจยเสรมสรางศกยภาพนกวชาการใหเปนนกวจยแบบPARเพอ

พฒนาทองถน ป 2549-50 ไดรบรางวลงานวจยดเดนจากสานกงานกองทนสนบสนน

การวจย สกว.ป2551

3.5 หวหนาชดโครงการวจยนกวชาการกบงานวจยเพอทองถนระยะท2จากสานกงาน

กองทนสนบสนนการวจย (สกว.)ป 2551-52

3.6 หวหนาชดโครงการวจยการสนบสนนการทาวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมใน

รายวชาการศกษาอสระของนกศกษาระดบปรญญาตรของสถาบนการศกษาในพนท

จ.อบลราชธาน จากสานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)ป2552

3.7 หวหนาชดโครงการวจย รปแบบในการขบเคลอน หนนเสรมงานวจยเพอทองถนในระบบ

การทางานวจยของมหาวทยาลย:กรณศกษามหาวทยาลยอบลราชธานจากสานกงานกองทน

สนบสนนการวจย (สกว.) ป 2553

3.8 งานวจยประเมนโครงการพนธมตรการสรางสขภาพ กรณศกษา จงหวดอบลราชธาน

จากสานกงานกองทนสนบสนน การสรางเสรมสขภาพ ( สสส.) ป 2549

3.9 งานวจยโครงการศกษากระบวนการพฒนาหลกประกนสขภาพแบบมสวนรวม

ในระดบพนท จากสานกงานหลกประกนสขภาพ ( สปสช. ) ป 2550

3.10 โครงการวจยรปแบบการทองเทยวเชงอนรกษเครอขายควาย–ววบานหนองผอ

ตาบลโนนกาเลน อาเภอสาโรง จงหวดอบลราชธาน จากสานกงานคณะกรรมการการ

อดมศกษา ( สกอ.) ป 2549

3.11 โครงการวจยและพฒนารปแบบการทองเทยวเชงอนรกษกลมเครองปนดนเผา

ตาบลปทม อาเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน จากสานกงานคณะกรรมการการ

อดมศกษา( สกอ.) ป 2549

4. ผลงานทางวชาการ

4.1 เอกสารประกอบการสอน

กาญจนา ทองทว. 2553. เอกสารประกอบการสอนตามหลกสตรมหาวทยาลย รายวชา 1451301เทคนคการฝกอบรมเพอการพฒนา(Techniques for Training

in Development)คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน 4.2 งานแตง เรยบเรยง แปลหนงสอ หรอเขยนบทความทางวชาการ

(1) หนงสองานเขยน นวตกรรมสรางสขป 2547 “ โรงรยนโรงสชมชนคนปลกขาวลมนา

โขง” จากสานกงานปฏรประบบสขภาพแหงชาต(สปรส.) ตพมพ กนยายน 2547

(2) หนงสองานเขยน นวตกรรมสรางสข ป 2548 “ศนยพฒนาคณธรรมปาดงใหญ วงออ

คนคนด สสงคม ” จากสานกงานปฏรประบบสขภาพแหงชาต ตพมพ กรกฏาคม 2548

(3) งานเขยน นวตกรรมสรางสข ป 2549 “จต ชวตพอเพยงทศนยพลาญขอย ”

จากสานกงานปฏรประบบสขภาพแหงชาต( สปรส. )

(4) งานเขยน นวตกรรมสรางสข ป 2549 “ บานเปอย โรงเรยนวถพทธ” จาก

สานกงานปฏรประบบสขภาพแหงชาต ( สปรส. )

(5) หนงสองานเขยน โครงการพฒนาเครอขายภาคประชาสงคมในการสงเสรมและ

คมครองสทธมนษยชนฯ ป 2549 “ บานดอนยง :พลงเยาวชนเพอการเปลยนแปลง

สงคม ” จากมลนธสาธารณสขแหงชาต( มสช. ) ตพมพ เมษายน 2549

(6) หนงสองานเขยน กระบวนการเรยนรอยางมความสขท โรงเรยนบานคเมอง :

ตพมพมกราคม 2551 จากสานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)

(7) หนงสองานเขยน เตมหวใจใหสงคม คนด ความด สสงคมอบลราชธาน :ตพมพ

สงหาคม 2552 จากมลนธประชาสงคมจงหวดอบลราชธาน

(8) หนงสองานเขยน”ลลาวจยไทบาน”พมพครงท1 ธนวาคม 2550 พมพครงท2

ตลาคม 2552จากสานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)