เอกสารประกอบการบรรยาย · ว. ิชา...
TRANSCRIPT
วชา เศรษฐศาสตรเบองตน
(Introduction to Economics: 01108101)
บทท 9 รายไดและดลยภาพของผผลต
ภาคปลาย ปการศกษา 2553 รศ.ดร. สนตยา เอกอคร
เอกสารประกอบการบรรยาย
Faculty of Economics
Kasetsart
University
2
บทท 9 รายไดและดลยภาพของผผลต
9.1
ความนา
9.2
รายไดหรอรายรบของผผลต
9.3
ดลยภาพของผผลตในตลาดแขงขน
9.4
ดลยภาพของผผลตในตลาดผกขาด
9.5
สรป
รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร [email protected]
3
9.1 ความนา
รายไดของผผลต คอ รายจายทงหมดของผบรโภคทซอสนคาหรอบรการของผผลต ณ ระดบราคาตาง ๆ
ระดบรายไดและการขายผลผลตของผผลตเกยวของกบ
อปสงคของตลาดตอผลผลต
การเปลยนแปลงของระดบรายไดและปรมาณขายขนอย
กบความยดหยนของอปสงคตอราคาซงแตกตางกนไป
ตามลกษณะของตลาด
Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
4
กาไรเปนเปาหมายสาคญของผผลตในระบบทนนยม
ปญหาของผผลตคอ ตองเปรยบเทยบรายไดกบตนทน
ผผลตจะทาการผลตเมอรายได สงกวา ตนทน มกาไร
และจะผลตในระดบทจะไดรบกาไรสงสด
เมอรายไดตากวาตนทน จะเกดภาวะขาดทน ไมทาการผลต
แตถาจะตองผลตทงทขาดทน จะผลตในระดบทขาดทนนอย
ทสด
9.1 ความนา Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร [email protected]
5
ภาวการณทผผลตไดรบกาไรสงสดหรอขาดทนนอยทสด
เรยกวา “ดลยภาพของผผลต”
“ดลยภาพของผผลต” มความแตกตางกนไปตาม
ลกษณะของตลาด ในบทนจะศกษา รายไดและดลยภาพ
ของผผลตใน 2 ตลาด คอ
ตลาดแขงขน และ
ตลาดผกขาด
9.1 ความนา Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร [email protected]
6
รายไดของผผลต (revenue) หมายถง รายไดทผผลต
ไดรบจากการขายผลผลตทเขาผลตขน โดยทผผลต
สามารถขายผลผลตของเขาในราคาซงผบรโภคพอใจซอ
9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต
การกาหนดราคาผลผลต: ขนอยกบลกษณะของตลาดนน
วาเปน ตลาดแขงขน (competitive market) หรอ
ตลาดผกขาด (monopolistic market)
และขนอยกบอปสงคของผบรโภควายดหยนมากหรอนอย
Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
7
9.2.1
รายไดทงหมด รายไดเฉลย และรายไดเพม:
รายไดของผผลตแบงออกเปน 3 ชนด
1) รายไดทงหมดหรอรายไดรวม (Total Revenue: TR)
หมายถง รายไดทผผลตไดรบจากการขายผลผลตตาม
ราคาทกาหนดไว ดงสมการ
QPTR ∗=P = ราคาของผลผลต
Q = จานวนผลผลตซงขายไดในราคาหนวยละ P
9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
8
9.2.1
รายไดทงหมด รายไดเฉลย และรายไดเพม (ตอ):
2) รายไดเฉลย (Average Revenue: AR) หมายถง รายได
ทงหมดของการผลตระดบนน คดเฉลยตอผลผลต 1 หนวย ซงกคอราคาผลผลตทผบรโภคพอใจซอนนเอง
PQ
TRAR ==
รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร [email protected]
9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
9
3) รายไดเพมหรอรายไดหนวยสดทาย (Marginal Revenue: MR) หมายถง รายไดทผผลตไดรบเพมขนจาก
การผลตผลผลตออกมาขายเพมขน 1 หนวย
QTRMR
ΔΔ
=
9.2.1
รายไดทงหมด รายไดเฉลย และรายไดเพม (ตอ):
รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร [email protected]
9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
10
9.2.2 รายไดของผผลตในตลาดแขงขน (competitive market):
อปสงคสาหรบผผลตแตละรายในตลาดแขงขน:
ในตลาดแขงขนมผผลตและผบรโภคจานวนมาก จงไมมใครมอทธพลหรอสามารถกาหนดราคาผลผลตได
ราคาจงถกกาหนดโดยอปสงคและอปทานทงหมดในตลาดผลผลตชนดนน
9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร [email protected]
11
9.2.2 รายไดของผผลตในตลาดแขงขน (competitive market):
อปสงคสาหรบผผลตแตละรายในตลาดแขงขน:
เสนอปสงคสาหรบผลผลตของผผลตเปนเสนตรงขนานกบแกนนอน ณ ราคาทตลาดกาหนดผผลตนาผลผลตออกขายไดอยางไมจากดจานวน
โดยทการเปลยนแปลงของราคาจะขนอยกบการเปลยนแปลงของอปสงคหรออปทานทงหมด
ดงรปท 9.1
9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
12
รปท 9.1 ก: อปสงคและอปทานทงหมด
ตดกนทาใหเกดราคาตลาด
ราคา
ผลผลต
P 1
P
0Q
S
Q 1
D1
D
E
E 1
ราคา
ผลผลต
P 1
P
0
D1
D
รปท 9.1 ข: เสนอปสงคสาหรบผลผลต
ของผผลตแตละคนมความยดหยนมาก
ทสด ณ ราคาตลาดทกาหนด
9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
13
ตารางท 9.1 อปสงคสาหรบขาวและรายไดของผผลตในตลาดแขงขน
อปสงคสาหรบขาวสาร รายไดในการขายขาว
ราคา (P) ปรมาณซอ (Q) รายไดรวม (TR) รายไดเฉลย (AR) รายไดเพม (MR)
100
100
100
100
100
100
100
100
200
300
400
500
600
700
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
1
2
3
4
5
6
7
14
9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
จากตารางท 9.1
สมมตวาตลาดขาวสารเปนตลาดแขงขน ราคาดลยภาพของขาวสารเทากบ ถงละ 100 บาท
ผผลตสามารถนาขาวสารออกขายทราคา ถงละ 100 บาทเสมอ ถาผผลตขายเกนถงละ 100 บาท กจะขายไมไดเลย
เมอผผลตขายราคาถงละ 100 บาทรายไดจะมลกษณะดงน
PARMR ==
15รปท 9.2 รายไดจากการขายผลผลตในตลาดแขงขน
600
–
500
–
400
–
300
–
200
–
p=100
-
0 1 2 3 4 5
D=AR=MR
TR
ราคา, รายได
ผลผลต
นาขอมลจากตารางท 9.1 ไปเขยนเปนเสนรายไดจะไดเสนดงรปท 9.2
16
9.2.3 รายไดของผผลตในตลาดผกขาด (monopoly market):
-
อปสงคสาหรบผลผลตของผผลต:
อปสงคสาหรบผลผลตของผผลตคออปสงคสาหรบผลผลตชนดนนทงหมดในตลาด
9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
ในตลาดมผผลตเพยงรายเดยว
รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร [email protected]
17
9.2.3 รายไดของผผลตในตลาดผกขาด (monopoly market):
9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
ผผลตสามารถกาหนดราคาผลผลตไดในระดบสงพอควรทผบรโภคจะซอได
โดยถอหลกวาถาตองการขายจานวนนอยกกาหนดราคาสงถาตองการขายจานวนมากกกาหนดราคาตาหรอลดราคาลงมา
เสนอปสงคจงมลกษณะลาดชนจากดานบนซายลงมาดานลางขวา
ดงรปท 9.3
18รปท 9.3 อปสงคสาหรบผลผลตซงมความยดหยนมากในตลาดผกขาด
ราคา
ผลผลต
30
-
20
-
10
-
0 10 20 30 40 50 60 70
D
19
ตารางท 9.2 อปสงคสาหรบผลผลตในตลาดผกขาดและรายไดของผผลต
อปสงคผลผลต รายไดของผผลต
ราคา (P) ปรมาณซอ (Q) รายไดรวม (TR) รายไดเฉลย (AR) รายไดเพม (MR)
30
27
24
21
18
15
12
10
20
30
40
50
60
70
300
540
720
840
900
900
840
30
24
18
12
6
0
-6
30
27
24
21
18
15
12
20
จากตารางท 9.2 สรปไดวา :
1.
ตราบใดท MR มคามากกวา 0
TR จะสงขน เมอขาย ผลผลตเพมขน
2.
TR จะสงสด เมอ MR = 0 และ TR จะลดลงเมอ MR ม
คาเปนลบ
9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร [email protected]
21
จากตารางท 9.2 สรปไดวา (ตอ):
3.
AR จะลดลงเรอยๆ เมอขายผลผลตเพมขน MR จะมคา นอยกวา AR ในทกปรมาณขายและลดลงเรอย ๆ
เชนเดยวกน ดงรปท 9.4
9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร [email protected]
22
รปท 9.4 ความสมพนธระหวางรายไดรวม รายไดเฉลย และรายไดเพม และ ผลผลตในตลาดผกขาด
900
–
800
–
700
–
600
–
500
–
400
–
300
–
200
–
100
–
0 10 20 30 40 50 60 70 80
รายได, ราคา
ผลผลต
TR
ผลผลต
รายได, ราคา
0 10 20 30 40 50 60 70
30
–
20
–
10
–
AR
MR
23
การหาคา TR จากผลผลตระดบหนงในรปท 9.4: หาได 2 ทาง ดงน
1.
จากความสงของเสน TR ณ ระดบผลผลตซงขายได
2.
จากพนทสเหลยมภายใตเสน AR โดยดานยาวเทากบ ปรมาณผลผลตและดานกวางเทากบราคาตอหนวย
9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร [email protected]
24
จากรปท 9.4:
เสน AR คอเสนอปสงคนนเอง เพราะทกจดบนเสน AR บอกใหทราบวาผบรโภคตองการซอเทาใด
เสน AR และ เสน MR มลกษณะลดลงเมอ ผลผลตเพมขน
MR ลดลงเรวกวา AR
MR มความชนเปน 2 เทาของเสน AR
9.2 รายไดหรอรายรบของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
25
9.3 ดลยภาพของผผลต
9.3 ดลยภาพของผผลต (equilibrium of the firm)ในตลาด แขงขน คอ ภาวการณทผผลตไดรบกาไรสงสดหรอ
ขาดทนนอยทสด หากมการขาดทน
กาไร: ผลตอบแทนของการประกอบการเปนสวนหนงของรายไดของผผลตซงเหลอจากคาตอบแทนปจจยการผลตอน ๆ ดงสมการ
TCTR −=π
9.3.1 เงอนไขของการไดรบกาไรสงสดจากการผลตในระยะสน
Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
26
เงอนไขกาไรสงสด:
MCMR =
หรอ ระดบผลผลตท ความชนของเสนรายไดทงหมด เทากบความชนของเสนตนทนทงหมด
QTC
QTR
ΔΔ
=ΔΔ
0=−MCMR
9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
27
ตารางท 9.3 ตนทน รายไดและกาไรในตลาดแขงขนระยะสน
ปรมาณ
ผลผลต
(Q)
ตนทน
รวม
(TC)
ตนทน
เฉลย
(AC)
ตนทน
เพม
(MC)
ราคา
(P)
รายได
รวม
(TR)
รายได
เฉลย
(AR)
รายได
เพม
(MR)
กาไร
1
2
3
4
5
6
7
190
200
210
240
300
400
560
190
100
70
60
60
66.6
80
-
10
10
30
60
100
160
100
100
100
100
100
100
100
100
200
300
400
500
600
700
-
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
-90
0
90
160
200
200
140
28รปท 9.6 ดลยภาพซงแสดงถงระดบท MC=MR
รปท 9.5 ดลยภาพของผผลตซงแสดงกาไรสงสด
รายได, ตนทน
รายได, ราคา, ตนทน
0 1 2 3 4 5 6 7 8
0 1 2 3 4 5 6 7 8 ผลผลต
ผลผลต
700
–
600
–
500
–
400
–
300
–
200
–
100
–
175
–
150
–
125
–
100
–
75
–
50
–
25
–
MC AC
MR=AR
TRTC
A
M
N
P
S
29
9.3.3
การขาดทนตาสดในตลาดแขงขนระยะสน:
ในระยะสน ผผลตอาจขาดทนได เมอผผลตมรายไดรวมนอยกวาตนทนรวม
แตมากกวาหรอเทากบตนทนผนแปรรวม หรอระดบราคาผลผลตทตากวาตนทนเฉลย(AC) แตมากกวาหรอเทากบตนทนผนแปรเฉลย(AVC)
ผผลตยงคงผลตตอไป เพราะยงทาใหแรงงานและเจาของปจจยผนแปร มรายได
9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
30
รปท 9.7: ดลยภาพของผผลตทระดบ MC = MR ซงแสดงถงการขาดทนตาสด
ราคา, ตนทน
0Q1
ผลผลต
AC=ATC
MC
AVC
Q2
E1
E2
M1
M2
N1
N2
P2
P1
AR2 = MR2
= D2
AR1 = MR1
= D1
9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
31
9.3.3 การขาดทนตาสดในตลาดแขงขนระยะสน: จากรปท 9.7
แสดงตนทนเฉลย ตนทนผนแปรเฉลย และตนทนเพมของผผลต หนงรายในตลาดแขงขน
ถาราคาดลยภาพในตลาดคอ P1 ผผลตยงคงผลตตอไปททาให MC=MR คอ ปรมาณผลผลต = Q1 ขาดทนทงหมดเทากบ P1
E1
M1
N1
9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร [email protected]
32
9.3.3 การขาดทนตาสดในตลาดแขงขนระยะสน: จากรปท 9.7
ถาราคาดลยภาพในตลาดคอ P2 ผผลตยงคงผลตตอไปททาให MC=MR คอ ปรมาณผลผลต = Q2 ขาดทนทงหมดเทากบ P2
E2
M2
N2
ถาราคาดลยภาพในตลาดตากวา P2 ผผลตจะออกจากตลาด
9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร [email protected]
33
9.3.4 อปทานของผผลตในตลาดแขงขนระยะสน: จากรปท 9.7
1.
ผผลตจะทาการผลตเมอ MR เทากบหรอสงกวา AVC ตาสด และหยดผลตเมอ MR ตากวา AVC ตาสด
2.
หากตดสนใจทาการผลต ผผลตจะผลตทระดบ MC = MR เสมอ
ดงนน อปทานของผผลตจะอยบนเสน MC ของผผลตในระดบผลผลตท AVC ตาสด เปนตนไป ดงรปท 9.8
9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
34
รปท 9.8: อปทานของผผลตซงเปลยนแปลงไปตามระดบราคาในตลาดแขงขน
0 ผลผลต
AC
MC
AVC
P1
P2 AR2 = MR2
= D2
AR1 = MR1
= D1
AR3 = MR3
= D3
AR4 = MR4
= D4
P3
P4
A
B
C
D
Q3 Q4Q2Q1
ราคา, ตนทน, รายได
9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
35
จากรปท 9.8: อปทานของผผลตในตลาดแขงขนในระยะสนอยบนเสน MC
ตงแต จด A เปนตนไป ถาระดบราคาลดตากวา P1 ผผลตจะหยดผลตทนท
จด A จงมชอวา จดปดโรงงาน (shut down point)
9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
รศ.ดร.สนตยา เอกอคร ภาควชาเศรษฐศาสตร [email protected]
36
9.3.5
ดลยภาพของผผลตในตลาดแขงขนในระยะยาว:
-
ในระยะยาว ผผลตจะทาการผลตในระดบท (ดงรปท 9.9)
PMRLMC ==
9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
37
รปท 9.9: ดลยภาพของผผลตในระยะยาว
0 ผลผลต
LACSMC
LMC
AR = MR = D
ราคา, รายได, ตนทน
P
SAC
Q
9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
38
9.3.5
ดลยภาพของผผลตในตลาดแขงขนในระยะยาว:
-
ในระยะยาว ผผลตจะใชโรงงานทมตนทนเฉลยตอหนวย ตาสด ดลยภาพของผผลตในตลาดแขงขนในระยะยาว จะ อยท (ดงรปท 9.9)
LACPMRLMCSMC ====
9.3 ดลยภาพของผผลต Kasetsart
UniversityFaculty of Economics
39
ตลาดผกขาด หมายถง ตลาดทมผผลตสนคาชนดนนออกส
ตลาดเพยงรายเดยว สามารถตงราคาขายไดตามความ
เหมาะสม
9.4 ดลยภาพของผผลตในตลาดผกขาด
9.4.1
การกาหนดราคาผลผลตในตลาดผกขาด
การตงราคาขายตองคานงถงอานาจซอของผบรโภค
ผบรโภคมสวนในการกาหนดปรมาณการผลตสนคาของ
ผผลตอยดวย
40
9.4 ดลยภาพของผผลตในตลาดผกขาด
เงอนไขกาไรสงสด (ตลาดผกขาด):
MRMC =
9.4.2
เงอนไขในการผลตเพอใหไดรบกาไรสงสดในตลาด ผกขาด
ผผลตขายผลผลตในราคาทผบรโภคพอใจซอ ดงตวอยางขอมลสมมตในตารางท 9.4
41
ตารางท 9.4 ตนทน รายไดและกาไรในตลาดผกขาด
ปรมาณ
ผลผลต
(Q)
ตนทน
รวม
(TC)
ตนทน
เฉลย
(AC)
ตนทน
เพม
(MC)
ราคา
(P)
รายได
รวม
(TR)
รายได
เฉลย
(AR)
รายได
เพม
(MR)
กาไร
10
20
30
40
50
60
70
300
320
330
340
400
480
600
30
16
11
8.5
8
8
9
-
2
1
1
6
8
12
30
27
24
21
18
15
12
300
540
720
840
900
900
840
-
24
18
12
6
0
-6
0
220
390
500
500
420
240
30
27
24
21
18
15
12
42
9.4 ดลยภาพของผผลตในตลาดผกขาด(ตอ)
จากตารางท 9.4: ตนทน รายได และกาไรในตลาด
ผกขาด
ผผลตจะทาการผลตทปรมาณ 50 หนวย
ผผลตขายผลผลตในราคาหนวยละ 18 บาท มรายได
รวม 900 บาท
มตนทนรวม 400 บาท ดงนนผผลตไดกาไรสงสด
500 บาท
43
รปท 9.10: ดลยภาพของผผลตซงแสดงถงกาไรสงสด
รายได, ตนทน
600
400
0
200
5040302010
1000
ผลผลต60 70 80 90
TR
TC
800
B
A
C
M
9.4 ดลยภาพของผผลตในตลาดผกขาด(ตอ)
44
รปท 9.11 : ดลยภาพของผผลตซงแสดงถงระดบท MR = MC
20
10
0
5
5040302010
30
ผลผลต60 70 80 90
AR = D
MC
25AC
MR
15
ราคา, รายได, ตนทน
9.4 ดลยภาพของผผลตในตลาดผกขาด(ตอ)
45
9.4.3
กาไรจากการผกขาด: จากรปท 9.11
-
ราคาดลยภาพสงกวาตนทนเฉลย แสดงวาผผลตไดกาไร เกนปกต
-
ผผกขาดทกคนอาจไมไดรบกาไรเกนปกตเสมอไป บางครงถามผผลตรายใหมสามารถเขามาทาการผลต
แขงขนได กาไรเกนปกตจะลดลงจนเหลอเพยง
กาไรปกต เทานน
9.4 ดลยภาพของผผลตในตลาดผกขาด(ตอ)
46
9.5 สรป
ผผลตจะทาการผลตในระดบท MC = MR
ในตลาดแขงขน: ผลตในระดบท MC = MR = AR = P
ในตลาดผกขาด: ผลตทระดบ MC = MR และขายผลผลตในราคาเทากบ AR ซงสงกวา MR เสมอ
Kasetsart
UniversityFaculty of Economics