แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

�

กระทรวงมหาดไทยไดดำเนนโครงการการพฒนาคณภาพการบรหาร

จดการภาครฐ(PublicSectorManagement0ualityAward:PM0A)

อยางตอเนองตงแตปพ.ศ.2549จนถงปจจบน(พ.ศ.2553)โดยมงเนน

แนวทางการบรหารจดการทเปนเลศ คอ (1) ประชาชนไดรบประโยชน

จากการบรการ/ดแลอยางทวถง และเปนประสทธผล(2) การดำเนนการ

ของกระทรวงมหาดไทยมประสทธภาพสง รวดเรว โปรงใส(3)การใชจาย

งบประมาณมประสทธภาพสง คมคา มผลตภาพสง ซงการดำเนนการ

ตามโครงการฯ นจะสงผลใหประเทศไทยมความมนคงและศกยภาพในการ

แขงขนทสงขน

การดำเนนการการพฒนาคณภาพการบรหารจดการภาครฐ ประกอบ

ดวย7หมวด รวมทงสน52ประเดน โดยสรปการดำเนนการตามเกณฑฯ

ขนพนฐาน ดงน ประการแรก มแนวทางหรอมระบบงาน(Approach)

ประการทสองมการนำไปใชจรง(Deployment)ประการทสามมการปรบปรง

เปลยนแปลงมการพฒนามความกาวหนา(Learning)และประการสดทาย

มการเรมบรณาการกบระบบงานอนๆ(Integration)ซงกระทรวงมหาดไทย

ตองดำเนนการตามเกณฑฯขนพนฐานในแตละประเดนใหครบทกขอทกหมวด

การพฒนาระบบฐานขอมล

วไลภรณศรไพศาล1

1นกวชาการคอมพวเตอรชำนาญการศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารสป.

�

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

เพอใหบรรลวตถประสงคในการดำเนนการตามโครงการดงกลาว

ทกหนวยงานในสงกดกระทรวงมหาดไทยจงมพนธกจ(Mission)ทสนบสนน

การดำเนนการใหบรรลเปาประสงค(Goal)ทตงไวและเพอใหพนธกจทไดรบ

มอบหมายสามารถบรรลไดอยางมประสทธผลจงมการนำเทคโนโลยสารสนเทศ

และการสอสาร(InformationandCommunicationTechnologies:ICT)

มาใชในการสนบสนนการดำเนนงานในแตละระบบงานดวยวธการตางๆ

หากเปรยบเทยบการนำเทคโนโลยทมความทนสมยมาสนบสนนการดำเนนงาน

ตางๆ เปนเสมอนกบหวรถจกรททำใหขบวนรถไฟสามารถพงไปยงเปาหมาย

ทกำหนดไวไดอยางรวดเรวและเทคโนโลยพนฐานเชนการพฒนาระบบงาน

สารสนเทศตางๆ กเปรยบเสมอนรางรถไฟทเปนฐานทมนคงแขงแรง โดยม

ระบบฐานขอมลเปนดงไมหมอนหนนรางรถไฟ เพอปองกนไมใหรถไฟตกราง

เมอวงดวยความเรวสงนนเอง

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

�

ปจจยสำคญประการหนงในการพฒนาระบบงานคอการไดมาซงขอมล

ทถกตอง ครบถวน และรวดเรว โดยใชระบบสารสนเทศ(Information

System)เปนเครองมอในการแปลงขอมล(Data)ใหอยในรปของสารสนเทศ

(Information)ทพรอมใชงานไดทนทโดยขอมลตองมความถกตองทนสมย

มความซำซอนของขอมลนอยทสด และมการแบงกนใชงานขอมล ทงน

การพฒนาระบบสารสนเทศใหตอบสนองตอวตถประสงคของผใชระบบ

ตองเรมตนจากการออกแบบระบบทด ซงระบบสารสนเทศทไดรบการออกแบบ

มาเปนอยางดแลวนน เมอนำไปดำเนนการพฒนากจะสามารถสอดรบ

กบภารกจของหนวยงานใหมความสมบรณ ทนสมย พนธกจครบถวน

เขาถงและใชประโยชนไดอยางมประสทธภาพ

ระบบสารสนเทศ(InformationSystem)มหลากหลายประเภทแตกตาง

กนไปตามวตถประสงคในการปฏบตงาน เชน ระบบสารสนเทศเพอการ

จดการ(ManagementInformationSystem:MIS) ระบบสารสนเทศ

สำหรบผบรหาร (Executive Information System : EIS) ระบบ

ภมสารสนเทศ (Geographic InformationSystem :GIS) เปนตน

โดยองคประกอบพนฐานของการพฒนาระบบสารสนเทศทกประเภท คอ

การพฒนาระบบจดการฐานขอมล(DatabaseManagementSystem:DBMS)

ซงเปนการจดรวบรวมขอมลตางๆ ใหเปนระบบ เกบไวในรปแบบทสามารถ

เรยกใชไดทนทเมอตองการและในการเรยกนนอาจเรยกเพยงสวนใดสวนหนง

มาใชประโยชนเปนครงคราวกไดฐานขอมลทดควรจะไดรบการปรบปรงขอมล

ในระบบฐานขอมลและปรบปรงกระบวนการของระบบงานใหทนสมยอยเสมอ

ทงนตองคำนงถงการรกษาความปลอดภยของขอมลเปนเรองสำคญดวย

�

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

ระบบฐานขอมล(DatabaseSystem) นบเปนเครองมอพนฐานทม

บทบาทสำคญอยางยงสำหรบระบบสารสนเทศแบบตางๆ ทใชคอมพวเตอร

ในการประมวลผล เนองจากฐานขอมลเปนสวนทใชจดเกบขอมลนำเขา

(Input) ของทกระบบสารสนเทศ ดงนน การออกแบบระบบสารสนเทศ

จงจำเปนตองใหความสำคญตอการออกแบบฐานขอมลดวย ฐานขอมลทได

รบการออกแบบอยางเหมาะสมจะสามารถตอบสนองตอความตองการของ

ผใชงานภายในหนวยงานตางๆ ไดเปนอยางด ซงจะทำใหการดำเนนงาน

มประสทธภาพดยงขน เปนผลตอบแทนทคมคาตอการลงทนเพอพฒนา

ระบบฐานขอมลภายในองคกร

1.ขนตอนการพฒนาระบบงาน

การพฒนาระบบงานโดยทวไปมขนตอนการดำเนนงานดงน

1.1 วางแผนงาน/โครงการ เปนขนตอนแรกในการพฒนาระบบงาน

โดยเรมจากการศกษาความเปนไปได(FeasibilityStudy)ทงนการวางแผน

การพฒนาระบบฐานขอมลจะตองเปนสวนหนงของแผนกลยทธขององคกร

เพอสนบสนนกจกรรมตางๆขององคกรโดยจะตองประเมนระบบการปฏบตงาน

ในปจจบนวามจดแขงและจดออนอยางไร สามารถสรางโอกาสทางการแขงขน

ใหองคกรมากนอยเพยงใด และสามารถลดภยคกคามจากภายนอกได

อยางไร ประเดนสำคญทตองคำนงถงในการศกษาความเปนไปได คอ

แผนงาน/โครงการทจะพฒนาระบบงานขนใหมจะรองรบกระบวนการในการ

ปฏบตงานใดขององคกร ในปจจบนมบคลากรและทรพยากรเทาใดทสามารถ

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

�

สนบสนนแผนงาน/โครงการใหเกดผลสมฤทธอยางมประสทธภาพ และ

พจารณางบประมาณในการดำเนนการตามแผนงาน/โครงการ เชน เงนลงทน

และคาใชจายในดานระบบคอมพวเตอรและอปกรณคาบำรงรกษาคาใชจาย

ในการฝกอบรมและคาใชจายในการถายโอนขอมลจากระบบเดมสระบบใหม

ภาพท1ขนตอนการพฒนาระบบงาน

การวางแผน

กำหนดขอบเขต

การรวบรวมและวเคราะหความตองการ

การออกแบบฐานขอมล

การออกแบบระดบแนวคด

การออกแบบระดบตรรกะ

การออกแบบระดบกายภาพ

การทดสอบและนำระบบไปใช

การบำรงรกษา

การออกแบบระบบงานประยกต

การเลอก ระบบจดการฐานขอมล

10

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

1.2 กำหนดขอบเขตการดำเนนการ เปนการระบความจำเปนในการ

พฒนาระบบงานใหมอยางคราวๆ โดยยงไมกำหนดรายละเอยด เพอเปน

การพจารณาในเบองตนวา การพฒนาระบบงานใหมมความสำคญแคไหน

(เปนภารกจหลกของหนวยงานหรอไม) มความจำเปนเรงดวนในการดำเนนการ

มากนอยแคไหน(เปนปญหาสำคญหรอไม) และมผลกระทบตอผมสวนได

สวนเสยอยางไร(พจารณาความตองการของผใชบรการ)โดยวเคราะหโครงสราง

องคกรและกระบวนการในการปฏบตงาน การแยกแยะกระบวนการในการ

ปฏบตงานออกเปนสวนยอย เพอหาคณสมบต หนาท และสภาพทวไป

ในการทำงาน

1.3 การรวบรวมและวเคราะหความตองการ(Re0uirementCollection

andAnalysis) โดยกำหนดปญหาและเงอนไขของผใชงาน เพอใหทราบ

ปญหาของระบบงานเดม และความตองการของระบบงานใหม เพอกำหนด

วตถประสงคของระบบงานใหมความสอดคลองกบความตองการของผใช

โดยสามารถตอบโจทยดงน

-วตถประสงคของการจดทำระบบงานคออะไร

-ใครเปนผใชระบบงานน

-ระบบงานนตองเชอมตอกบระบบอนๆทมอยในองคกรหรอไม

-ระบบงานนมการใชขอมลรวมกบระบบหรอผใชอนหรอไม

ทงน การรวบรวมและวเคราะหความตองการจะเปนการนำขอบเขต

การดำเนนการทกำหนดไวในขนตอนกอนหนาน มาวเคราะหและกำหนด

รายละเอยดตางๆใหมความชดเจนมากขนโดยอยบนพนฐานของขอมลและ

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

11

หลกฐานทรวบรวมมาจากแหลงตางๆ เชน การสมภาษณผบรหารและ

ผปฏบตงานการทอดแบบสอบถามไปยงผใชบรการหลกรวมทงการพจารณา

จากเอกสารอาทเชน

-ผงระบบงานเดม(ContextDiagram)เพออธบายกระบวนการ

ของการปฏบตงานในขนตอนตางๆของระบบงาน

- ผงกระแสขอมล(DataFlowDiagram) เพออธบายการไหล

ของขอมลภายในระบบและสงอนจากภายนอกทมความสมพนธกบระบบ

- ผงความสมพนธ(EntityRelationshipDiagram)เพออธบาย

ความสมพนธของขอมลทจดเกบอยภายในระบบ

- พจนานกรมขอมล(DataDictionary)เพออธบายความหมาย

ของขอมลตางๆทจดเกบภายในระบบฐานขอมลซงประกอบดวย โครงราง

ของฐานขอมลในระดบตางๆรายละเอยดเกยวกบการเรยกใชขอมลของผใช

และการรกษาความปลอดภยของขอมลเปนตน

กรณทไมมผงตางๆตามทกลาวขางตนในรปแบบเอกสารผพฒนา

ระบบจะตองสมภาษณผบรหารและผปฏบตงานเพอจดทำผงตางๆ เพอใช

ประกอบการวเคราะหความตองการของระบบทจะพฒนาขนใหม รวมทง

ใชเปนขอมลประกอบการออกแบบฐานขอมลและระบบงานในขนตอนตอไป

1.4 การออกแบบ(Design) ในการพฒนาระบบงานประกอบดวย

การออกแบบระบบฐานขอมลและการออกแบบระบบงานประยกตมปจจย

สำคญ คอ ความสามารถในการสรรหาวธเพอแกไขปญหาในระบบงานเดม

อยางมประสทธภาพซงโดยทวไปสามารถจำแนกได2วธคอ

12

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

1.4.1การออกแบบจากลางขนบน(Bottom-upDesign) เปน

การออกแบบฐานขอมลจากแนวคดพนฐานทวาลกษณะงานในแตละหนวยงาน

ยอมมความสมบรณและความซบซอนแตกตางกนฉะนนรปแบบของฐานขอมล

ทดควรเกดจากการรวบรวมขอดของขอมลและ/หรอโปรแกรมตางๆ ทม

การใชงานอยแลวภายในหนวยงานตางๆ มาจดทำเปนรปแบบฐานขอมลของ

องคกร เนองจากขอมลและ/หรอโปรแกรมดงกลาวสามารถตอบสนอง

ความตองการของผใชงานในหนวยงานนนๆ อยแลว ดงนน การออกแบบ

ฐานขอมลดวยวธนจงเปนการออกแบบฐานขอมลดวยการเกบรวบรวมขอมล

และ/หรอโปรแกรมทมการใชงานอยแลวภายในหนวยงานตางๆ ขององคกร

มาเชอมโยงเขาดวยกนเพอจดทำเปนระบบฐานขอมลขององคกรแตมขอจำกด

คอ ตองใชเวลามากในการออกแบบและสรางระบบฐานขอมลใหสมบรณ

เนองจากการนำกรรมวธยอยๆ จากการทำงานของหนวยงานตางๆ มารวม

เขาดวยกนเปนเรองททำไดไมงายนก

1.4.2การออกแบบฐานขอมลจากบนลงลาง(Top-downDesign)

เปนการออกแบบฐานขอมลดวยการเกบรวบรวมขอมลพนฐาน ขนตอน

การทำงานของหนวยงานตางๆ ภายในองคกร และความตองการใชงาน

ฐานขอมล จากการสงเกตการณ สอบถาม และ/หรอ สมภาษณบคลากร

ทเกยวของกบการใชงานฐานขอมล ตลอดจนรวบรวมขอมลจากแบบฟอรมตางๆ

ทมใชอยภายในหนวยงาน เพอนำมาออกแบบโครงสรางฐานขอมลขององคกร

แตมขอจำกดคอบคลากรทเกยวของกบการใชงานฐานขอมลควรตองเขาใจ

ใหความสำคญและความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมล จงจะทำใหได

ระบบฐานขอมลทถกตองและครอบคลมระบบงานตางๆ ภายในองคกร

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

13

ซงขอดของการออกแบบฐานขอมลดวยวธน คอ เปนวธการออกแบบทเหมาะ

กบการจดวางระบบฐานขอมลในองคกรทมความหลากหลายของหนวยงาน

เชนในแตละหนวยงานมการอางถงขอมลเดยวกนดวยชอทแตกตางกนเปนตน

สำหรบขนตอนการออกแบบระบบฐานขอมลและระบบงานประยกต

จะเรมตนทการวเคราะห แลวจงทำการออกแบบ ขนตอไปคอการพฒนาตนแบบ

ของโปรแกรม ขนตอนสดทายคอการทดสอบระบบ เมอทดสอบแลวพบวา

ระบบยงไมสมบรณ ผพฒนาระบบจะตองเรมตนการวเคราะห ออกแบบ

พฒนา/ปรบปรง/แกไขระบบ และทดสอบระบบอกครงหนง ซงผพฒนา

ระบบจะตองดำเนนการตามวงจรเชนนไปจนกวาระบบจะผานการทดสอบ

จนเปนทยอมรบของผใชระบบวาระบบสมบรณและไมจำเปนตองแกไขปรบปรง

อกตอไปอธบายไดดงภาพท 2

ภาพท2วงจรการพฒนาระบบฐานขอมล

การพฒนาระบบ

ฐานขอมล

ออกแบบ

(Design)

พฒนา

(Implementation) ทดสอบ

(Testing)

วเคราะห

(Analysis)

14

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

อยางไรกตาม บางครงผออกแบบและ

พฒนาระบบอาจขามขนตอนการวเคราะหและ

ทดสอบระบบ หากระบบงานนนมขนาดเลก

และไมมความซบซอน ระบบนเรยกวา

“ระบบตนแบบ”(Prototyping) คอ ระบบ

ทถกทดลองสรางโดยใชเวลาไมนานและ

มคาใชจายไมมากนก การสรางระบบตนแบบขนมานมวตถประสงคเพอใหผใช

ไดแนวคดเกยวกบความตองการระบบทพฒนาขน ซงการสรางระบบตนแบบน

มประโยชนสำหรบความตองการหรอการออกแบบระบบงานทไมแนนอน

หรอยงไมมความชดเจน เหมาะสำหรบงานทใหความสำคญกบสวนตดตอผใช

(UserInterface)คอนขางมากทำใหผใชมสวนสำคญในการสรางระบบงาน

1.5 การทดสอบระบบและนำระบบไปใชงานระบบงานจะตองไดรบ

การทดสอบในทกๆดานทจะสามารถทำการทดสอบไดเพอใหเกดความแนใจ

วาระบบงานจะทำงานไดถกตองและเปนไปตามความตองการ รวมทงกำหนด

ใหผใชระบบหลายๆคนรวมดำเนนการทดสอบเพอใหระบบสามารถทำงาน

ไดถกตองและครบถวนทสด เมอผานขนตอนการทดสอบเพอการยอมรบ

ระบบแลว ตองจดใหมการฝกอบรมผใชใหมความเขาใจในการทำงานของ

ระบบและสามารถใชงานไดโดยไมมปญหา อยางไรกตาม เนองจากเปน

ระบบงานทพฒนาขนใหมผใชอาจยงไมมความคนเคยในการใชงานจงตอง

จดใหมบคลากรทจะทำหนาทตอบขอซกถามและใหคำแนะนำเมอผ ใช

เกดปญหาในการใชระบบงาน ซงการทดสอบระบบงานแบงออกเปน

3ขนตอนคอ

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

1�

1.5.1การทดสอบแตละสวน(UnitTesting) เปนการทดสอบ

โปรแกรมทละโปรแกรมแยกกนตางหากเพอใหแนใจวา ถาแตละโปรแกรม

ทำงานไดอยางถกตองแลวจะทำใหระบบงานทงระบบสามารถทำงาน

ไดอยางถกตองดวย การทดสอบในขนตอนนมงเนนการคนหาจดผดพลาด

ในโปรแกรม

1.5.2การทดสอบระบบทงระบบ(SystemTesting) เปนการ

ทดสอบการทำงานของระบบในภาพรวม ซงจะทดสอบการทำงานรวมกน

ระหวางโปรแกรมสวนตางๆ ของระบบงาน(ซงผานการทดสอบแตละสวน

มาแลว) และทำการประเมนคาระยะเวลาทใชในการทำงาน ความสามารถ

ในการตอบสนองเมอมผใชงานเปนจำนวนมากพรอมกน การฟนคนสภาพ

เมอระบบเกดความลมเหลว ความสามารถในการใชงานระบบหลงความ

ลมเหลว ซงในการทดสอบทงระบบงานจะนำไปสการจดทำเอกสารประกอบ

ทอธบายการทำงานทกสวนของระบบงาน

1.5.3การทดสอบเพอการยอมรบระบบ(AcceptanceTesting)

เปนการทดสอบในขนตอนสดทายเพอใหเกดความมนใจวาระบบงานพรอมท

จะนำไปตดตงใชงานไดโดยสามารถแบงออกเปน2ประเภทคอการทดสอบ

ดวยขอมลสมมตและสมมตใหระบบอยในสถานการณทอาจจะเกดขนได

และการทดสอบโดยใชขอมลจรงภายใตสถานการณจรง ซงผลจากการ

ทดสอบระบบทงระบบจะถกนำมาพจารณาโดยผบรหารและบคลากรผใช

ระบบงาน เมอทกฝายมความพอใจตอผลทเกดขนจากการทดสอบ รวมทง

ระบบงานสามารถทำงานไดตามมาตรฐานทตองการแลว จะถอวาระบบงาน

ไดรบการยอมรบอยางเปนทางการและสามารถนำไปตดตงเพอใชงานได

1�

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

1.6 การบำรงรกษา เปนขนตอนทไมเกยวของกบการพฒนาระบบ

สารสนเทศเนองจากเปนการดำเนนการเมอมการนำระบบไปใชงานจรงแลว

เมอระบบไดเรมดำเนนการ จะตองมการเตรยมการบำรงรกษาฐานขอมล

โดยการสำรองขอมล(DataBackup)และการกคนระบบ(DataRecovery)

ในกรณเกดเหตการณททำใหระบบไมสามารถทำงานตอไปได นอกจากน

ตองมการปรบปรงระบบ เพอแกไขระบบใหถกตอง สามารถคนสสภาวะ

ปกตไดโดยเรว โดยเพมตารางขอมล เปลยนแปลงความสมพนธของตาราง

ขอมล ฯลฯ ซงเปนขนตอนทเกดขนระหวางการใชงานระบบฐานขอมลจรง

เพอบำรงรกษาใหระบบฐานขอมลทำงานไดอยางมประสทธภาพ รวมทงเปน

ขนตอนของการแกไข และปรบปรงระบบฐานขอมล ในกรณทมการเพม

หรอเปลยนแปลงความตองการของผใชทสงผลกระทบตอระบบฐานขอมล

2.บคลากรในการออกแบบฐานขอมล

ในการออกแบบฐานขอมล แตละองคกรจะกำหนดใหมผรบผดชอบ

ทำหนาทในการออกแบบฐานขอมล โดยจำนวนบคลากรททำหนาทดงกลาว

จะแตกตางกนไปในแตละองคกร ขนอยกบความซบซอน ขอบขายของ

ระบบงานและขนาดขององคกร

กรณทเปนระบบงานของหนวยงานขนาดเลก เชน กลมพฒนาระบบ

บรหาร สป.มท. มความตองการพฒนาระบบรายงานผลการดำเนนงาน

ตามโครงการการพฒนาคณภาพการบรหารจดการภาครฐของสำนกงาน

ปลดกระทรวงมหาดไทยซงการพฒนาฐานขอมลสำหรบระบบงานนเปนเรอง

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

1�

ทไมยงยากนกเนองจากระบบงานและขนตอนการทำงานไมซบซอนปรมาณ

ขอมลมไมมาก และมผใชฐานขอมลเพยงไมกคน การออกแบบระบบงานน

จงกำหนดใหบคลากรเพยงคนเดยวทำหนาทเปนผออกแบบและจดสราง

ฐานขอมลทงหมดได

สำหรบระบบงานของหนวยงานขนาดใหญ เชน ระบบงานสารบรรณ

อเลกทรอนกสของกระทรวงมหาดไทย ซงมวตถประสงคในการพฒนาระบบงาน

เพอการปฏบตงานดานสารบรรณโดยกลมเปาหมายคอสวนราชการในสงกด

กระทรวงมหาดไทยและทกจงหวด ซงระบบงานและขนตอนการทำงานของ

ระบบทจะดำเนนการพฒนามความซบซอน เนองจากตองกำหนดใหระบบงาน

ทพฒนาขนมคณลกษณะทสามารถปฏบตงานตามระเบยบงานสารบรรณได

อยางถกตองครบถวนสมบรณนอกจากนระบบงานสารบรรณมผเกยวของ

เปนจำนวนมากรวมทงมขอมลในปรมาณมากดงนนการออกแบบฐานขอมล

จะเปนเรองทมความละเอยดซบซอน และตองใชเวลาในการออกแบบและ

พฒนาระบบงานสารบรรณนาน การออกแบบระบบงานนจงตองกำหนด

จำนวนบคลากรทหนาท ในการออกแบบฐานขอมลมากขน ซงโดยทวไป

กลมบคลากรดงกลาวมกจะประกอบดวย3ฝายคอ

2.1 ผบรหารฐานขอมล(DataBaseAdministrator:DBA) และ

ผบรหารขอมล(DataAdministrator:DA) ผบรหารฐานขอมลทำหนาท

ในการบรหารจดการ/ควบคม/กำหนดนโยบาย มาตรการ และมาตรฐาน

ของระบบฐานขอมลทงหมดภายในองคกร เชน กำหนดรายละเอยดและ

วธการจดเกบขอมล กำหนดควบคมการใชงานฐานขอมล กำหนดระบบ

รกษาความปลอดภยของขอมล กำหนดระบบสำรองขอมล กำหนดระบบ

1�

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

การกคนขอมล เปนตนตลอดจนทำหนาทประสานงานกบผใช นกวเคราะห

ระบบและนกเขยนโปรแกรม เพอใหการบรหารระบบฐานขอมลสามารถ

ดำเนนไปไดอยางมประสทธภาพ และเนองจากหนาทความรบผดชอบของ

ผบรหารฐานขอมลมมากมายหลายประการ ในบางองคกรจงทำการแบง

หนาทบางสวนซงไมจำเปนตองใชความรความสามารถทางดานเทคนคและ

ไมเกยวของกบระบบจดการฐานขอมลใหกบผบรหารขอมล ดงนน ผบรหาร

ขอมลจงเปนบคคลททำหนาทในการกำหนดความตองการในการใชขอมล

ขาวสารขององคกร การประมาณขนาดและอตราการขยายตวของขอมล

ในองคกรตลอดจนทำการจดการดแลพจนานกรมขอมล(DataDictionary)

เปนตน

2.2 นกวเคราะหระบบ(SystemsAnalysts) และนกเขยนโปรแกรม

(Programmer) นกวเคราะหระบบมหนาทรบผดชอบในการวเคราะหและ

ออกแบบระบบฐานขอมล ดงนน จงตองทำการศกษาและทำความเขาใจ

ในระบบงานทองคกรตองการ รวมทงตองเปนผทมความร ความเขาใจ

ในกระบวนการทำงานโดยรวมของทงฮารดแวรและซอฟตแวรอกดวย

สวนนกเขยนโปรแกรมมหนาทรบผดชอบในการเขยนโปรแกรมประยกต

เพอการใชงานในลกษณะตางๆ ตามความตองการของผใช เชน การเกบ

บนทกขอมลการเรยกใชขอมลจากฐานขอมลเปนตน

2.3 ผใช (EndUser) เปนบคคลท ใชขอมลจากระบบฐานขอมล

ซงวตถประสงคหลกของระบบฐานขอมล คอ การตอบสนองความตองการ

ในการใชงานของผใช ดงนน ในการออกแบบระบบฐานขอมลจงจำเปน

ตองมผ ใชเขารวมอยในกลมบคลากรททำหนาทออกแบบฐานขอมลดวย

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

1�

ตวอยางเชน ผ ใชงานระบบงานสารบรรณของสำนกงานปลดกระทรวง

มหาดไทย ประกอบดวย บคลากรในสงกดกองกลาง สป.มท. ฝายบรหาร

งานทวไปของหนวยงานระดบสำนก/กองในสงกด สป.มท. และผปฏบตงาน

ธรการของหนวยงานระดบสวน/ฝายเปนตน

3.ขนตอนการออกแบบฐานขอมล

วตถประสงคหลกในการออกแบบระบบฐานขอมล คอ การสราง

ฐานขอมลทมประสทธภาพเพอตอบสนองความตองการของผใชงานเปนการ

กำหนดโครงสรางของฐานขอมลเพอใหเกดความถกตองสะดวกและรวดเรว

การวเคราะหและออกแบบระบบคอการหา

ความตองการ (Requirement) ของระบบ

ทจะทำการพฒนาขนวาตองการประสทธภาพ

ในการทำงานอยางไรบาง โดยการวเคราะห

และออกแบบระบบฐานขอมลประกอบดวย

3ขนตอนดงน

3.1 การออกแบบฐานขอมลในระดบแนวคด

(ConceptualDatabaseDesign) การออกแบบฐานขอมลในระดบน

เปนการกำหนดโครงราง(Schema)โดยมจดมงหมายเพออธบายโครงสราง

หลกๆ ของขอมลภายในระบบฐานขอมล โดยไมคำนงวาฐานขอมลทจะนำ

มาใชมโครงสรางขอมลแบบไหน การออกแบบในระดบแนวคดจะสามารถ

20

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

อธบายไดวาฐานขอมลทสรางขนประกอบดวยขอมล (Entities) ใดบาง

ทงทเปนรปธรรม เชน ชอคน ชอสถานท ชอสงของ และทเปนนามธรรม

เชน ความชำนาญ การกระทำตางๆ เปนตน โดยมการจดเกบรายละเอยด

ขอมล(Attributes) ทแสดงลกษณะและคณสมบตของขอมลนนๆ และม

ความสมพนธ(Relations) ระหวางขอมลเหลานนอยางไร ดงนน ผลของ

การออกแบบในระดบนจงเปนรปแบบจำลองของขอมลทจะประกอบดวย

โครงสรางทอยในแนวคดทยงไมสามารถนำไปใชงานไดจรง

3.2 การออกแบบฐานขอมลในเชงตรรกะ (LogicalDatabase

Design) การออกแบบฐานขอมลในระดบน เปนระดบทตอเนองมาจาก

การออกแบบฐานขอมลในระดบแนวคด โดยอาศยโครงสรางท ไดจาก

ระดบแนวคดมาตรวจสอบความถกตองของโครงรางทออกแบบขนกบ

สวนประมวลผลตางๆ ทออกแบบไว และปรบปรงใหเปนไปตามโครงสราง

ขอมลของฐานขอมลทจะนำไปใชงานวาเปนโครงสรางแบบลำดบชน

(Hierarchical) แบบเครอขาย(Network) แบบเชงสมพนธ(Relational)

หรอแบบเชงวตถ(ObjectOriented)ตวอยางเชน

ขอมลท1 กำหนดใหเปนขอมล(Entity) ของขาราชการสงกด

สำนกงานปลดกระทรวงมหาดไทย มรายละเอยดของขอมล(Attributes)

ประกอบดวยรหสประจำตวขาราชการชอขาราชการทอยขาราชการ

ขอมลท2 ขอมลของหนวยงานในสงกดสำนกงานปลดกระทรวง

มหาดไทย ประกอบดวย รหสหนวยงาน ชอหนวยงาน ซงขอมลทงสอง

มความสมพนธ (Relationship)ระหวางขอมลขาราชการและขอมลหนวยงาน

ในลกษณะวา ขาราชการแตละคนปฏบตงานอยในสงกดหนวยงานใด หรอ

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

21

กองคลงมจำนวนขาราชการในสงกดเทาไหร ชอ - สกลใดบาง และ

ขาราชการเหลานนดำรงตำแหนงใดเปนตน

ขนตอนการออกแบบฐานขอมลในเชงตรรกะน จะเนนความสำคญ

ในสวนของการจดกลมขอมลโดยไมเกดความซำซอน ดวยวธการทำให

เปนรปแบบทเปนบรรทดฐาน(Normalization) เพอการปรบการออกแบบ

ฐานขอมลใหเหมาะสม กลาวคอ ดำเนนการใหขอมลอยในรปทเปนหนวย

เลกทสดทไมสามารถแตกออกเปนสวนยอยๆ ไดอก ตวอยางเชน ขอมล

ขาราชการประกอบดวย

- รหสประจำตวขาราชการ ไมสามารถกำหนดเปนหนวยยอย

ไดอกแลว

- ชอขาราชการ กำหนดเปนหนวยยอย คอ คำนำหนา ชอตว

ชอสกล

- ทอยขาราชการกำหนดเปนหนวยยอยคอบานเลขทหมบาน

ถนนตำบลอำเภอจงหวดรหสไปรษณยเปนตน

3.3 การออกแบบฐานขอมลในระดบกายภาพ(PhysicalDatabase

Design) เปนขนตอนสดทายของการออกแบบฐานขอมล โดยจะกำหนด

ขอมลทจะจดเกบลงฐานขอมลจรง มการกำหนดวธในการเขาถงขอมล

(AccessMethod)ประเภทของขอมล(DataType)โครงสรางขอมล(Data

Structure) การจดระเบยนแฟม(FileOrganization) เปนตน ซงผลจาก

การออกแบบฐานขอมลในระดบกายภาพน จะสามารถนำไปใชในการสราง

ฐานขอมลจรง ทงน กอนทจะออกแบบฐานขอมลในระดบน ผออกแบบ

จะตองเลอกวาจะใชโปรแกรมหรอซอฟแวรใดเพอชวยจดการขอมลหรอ

22

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

รายการตางๆ ทอย ในฐานขอมล ทงการจดเกบ การเรยกใช และการ

ปรบปรงขอมล ซงโปรแกรมฐานขอมลจะชวยใหผใชสามารถคนหาขอมลได

อยางรวดเรว

โปรแกรมฐานขอมลทนยมใชมอยดวยกนหลายตว โดยแตละโปรแกรม

จะมความสามารถตางกน บางโปรแกรมใชงาย ราคาไมแพง แตจะจำกด

ขอบเขตการใชงานเชนAccess,dBase,FoxPro,Clipper,FoxBaseเปนตน

บางโปรแกรมมความสามารถในการทำงานมากกวา แตใช

งานยากกวา และตองเสยคาใชจายเปนจำนวนมากเพอให

มสทธในการใชงานตามกฎหมาย เชนOracle,SAP,DB2

เปนตน อยางไรกตาม โปรแกรมจดการระบบฐานขอมล

บางโปรแกรมไดอนญาตใหใชงานไดโดยไมตองเสยคาใชจาย

ในการใชงานซงเรยกกนทวไปวาซอฟตแวรรหสเปด(OpensourceSoftware)

เชนBase(OpenOffice.org),MySqLเปนตนเมอมผลตภณฑใหเลอกใชงาน

มากมายเชนนผพฒนาระบบจงตองมการพจารณาผลตภณฑตางๆดงน

- คณลกษณะและเครองมอของระบบจดการฐานขอมล ซงผลตภณฑ

บางตวจะรวมเอาเครองมอตางๆ ทใหความสะดวกในการพฒนาโปรแกรม

ประยกต เชน การออกแบบหนาจอ การสรางรายงาน การสรางโปรแกรม

ประยกตพจนานกรมขอมลและอนๆ

- คาใชจาย เชน คาลขสทธ การซอมบำรง การฝกอบรม คาใชจาย

ในการเปลยนไปใชผลตภณฑใหมกรณทมฐานขอมลเดมอยแลว

- ความสามารถในการใชงานขามแพลตฟอรมขามระบบและภาษา

- พจารณาวารปแบบของฐานขอมลทไดออกแบบไว เปนโครงสราง

แบบลำดบชนแบบเครอขายแบบเชงสมพนธหรอแบบเชงวตถ

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

23

- ความตองการทางฮารดแวรของผลตภณฑเชนพนท

จดเกบขอมลความตองการหนวยความจำเปนตน

4.วงจรชวตของการพฒนาระบบฐานขอมล

ในการพฒนาระบบสารสนเทศนน ผพฒนาระบบจะตองดำเนนการ

ตามขนตอนตางๆ ทกำหนดไวในวงจรชวตในการพฒนาระบบงาน(System

DevelopmentLifeCycle:SDLC)แตเนองจากระบบสารสนเทศประกอบดวย

สวนการประมวลผลและสวนของขอมลดงนนในการพฒนาระบบสารสนเทศ

จงตองดำเนนการพฒนาทงในสวนของการออกแบบระบบงานประยกต และ

สวนของการออกแบบระบบฐานขอมลควบคกนไปซงผพฒนาระบบสารสนเทศ

จะดำเนนการตามขนตอนตางๆ ของการพฒนาระบบงานตามวงจรชวตของ

การพฒนาระบบงานเปนหลกแตถาการดำเนนการภายในขนตอนนนๆเกยวกบ

การพฒนาในสวนของขอมลแลวผพฒนาตองดำเนนการตาม

ขนตอนของวงจรชวตของการพฒนาระบบฐานขอมล(DatabaseLife

Cycle:DBLC) เนองจากในการพฒนาระบบสารสนเทศนน สวนแรกทจะ

ตองออกแบบและพฒนาขนกอน คอ สวนของ

ขอมล ซงขอมลทถกออกแบบไว จะถกใชเปน

ขอมลนำเขา(Input)และสวนแสดงผล(Output)

ของระบบงานประยกต

24

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

วงจรชวตของการพฒนาระบบฐานขอมล เปนขนตอนทกำหนดขน

เพอใชเปนแนวทางในการพฒนาระบบฐานขอมล ซงประกอบดวยขนตอน

ตางๆดงน

4.1 การศกษาเบองตนเพอจดทำฐานขอมล (Database Initial

Study) เปนขนตอนแรกของการพฒนาระบบฐานขอมล ซงผพฒนาระบบ

ฐานขอมลจะตองวเคราะหความตองการตางๆของผใชเพอกำหนดจดมงหมาย

ขอบเขต และกฎระเบยบตางๆ ของระบบฐานขอมลทจะพฒนาขน เพอใช

เปนแนวทางในการออกแบบฐานขอมลขนตอไป

4.2 การออกแบบฐานขอมล(DatabaseDesign) เปนขนตอนทนำ

รายละเอยดทไดจากการวเคราะหในขนตอนแรกมากำหนดเปนแนวทาง

ในการออกแบบฐานขอมล โดยแบงออกเปน3 ระดบ คอ การออกแบบ

ฐานขอมลในระดบแนวคด(ConceptualDatabaseDesign)การออกแบบ

ฐานขอมลในเชงตรรกะ(LogicalDatabaseDesign) และการออกแบบ

ฐานขอมลในระดบกายภาพ(PhysicalDatabaseDesign)

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

2�

ระยะท1 1.การศกษาความเปนไปได

(FeasibilityStudy)

ระยะท2 2.การรวบรวมและวเคราะห

ความตองการ

(RequirementCollection

andAnalysis)

เพอวเคราะหปญหาตางๆ

ทเกดขนในระบบงานเดม

และกำหนดขอบเขตของ

ระบบงานใหมทจะพฒนา

ตารางท1วงจรชวตของการพฒนาระบบงานและระบบฐานขอมล

วงจรชวตของการพฒนาระบบฐานขอมล

(Database Life Cycle) การพฒนา

วงจรชวตในการพฒนาระบบงาน

(System Development Life Cycle)

1.การศกษาเบองตนเพอจด

ทำฐานขอมล(Database

InitialStudy)เพอวเคราะห

รายละเอยดของขอมล

ตางๆทปรากฏอยภายใน

ระบบเพอใชในการ

ออกแบบสวนของขอมล

ภายในระบบใหม

-ไมม-

2�

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

ระยะท3 3.การออกแบบ(Design)

สวนการประมวลผล

(ระบบงานประยกต)

โดยอาศยรายละเอยด

จากขนตอนการรวบรวม

และวเคราะหความตองการ

ระยะท4 4.พฒนาตนแบบของ

โปรแกรม(Prototyping)

ของระบบงานทพฒนา

ขนใหม

ระยะท5 5.การตดตงระบบงาน

(Implementation)

วงจรชวตของการพฒนาระบบฐานขอมล

(Database Life Cycle) การพฒนา

วงจรชวตในการพฒนาระบบงาน

(System Development Life Cycle)

2.การออกแบบฐานขอมล

(DatabaseDesign)

ทง3ระดบคอในระดบ

แนวคด(Conceptual)

ในเชงตรรกะ(Logical)

และในระดบกายภาพ

(Physical)

3.การจดทำและนำขอมล

เขาฐานขอมล

(Implementationand

Loading)คอการจดทำ

โครงสรางขอมลและนำ

เขาขอมลตามโครงสราง

ทไดจดทำไว

-ไมม-

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

2�

วงจรชวตของการพฒนาระบบฐานขอมล

(Database Life Cycle) การพฒนา

วงจรชวตในการพฒนาระบบงาน

(System Development Life Cycle)

ระยะท6 6.การตรวจสอบ

ความถกตองและการ

ทดสอบระบบงาน

(ValidationandTesting)

เพอใหแนใจวาสวนการ

ประมวลผลสามารถทำงาน

ไดถกตองและสมบรณ

ระยะท7 7.การนำระบบงานไปใชจรง

(Operation)

4.การทดสอบและประมวลผล

(TestingandEvaluation)

เพอใหแนใจวาขอมล

ทจดเกบในฐานขอมล

สามารถตอบสนองตอ

ความตองการประมวลผล

ตางๆไดด

5.การนำฐานขอมลไปใชงาน

(Operation)

6.การบำรงรกษาฐานขอมล

(Maintenanceand

Evolution)เปนขนตอน

ทไมเกยวของกบการพฒนา

ระบบสารสนเทศเนองจาก

เปนการดำเนนการเมอใช

งานจรงแลว

-ไมม- -ไมม-

2�

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

4.3 การจดทำและนำขอมลเขาฐานขอมล(Implementationand

Loading) เปนขนตอนทนำเอาโครงรางตางๆ ของระบบฐานขอมลทไดจาก

การออกแบบทง3 ระดบ(ในระดบแนวคด ในเชงตรรกะ และในระดบ

กายภาพ) มาสรางเปนฐานขอมลทจะใชเกบขอมลจรง รวมทงการแปลง

ขอมลจากระบบงานเดมในกรณทใชระบบคอมพวเตอรในการประมวลผล

อยแลว ใหสามารถนำมาใชในระบบฐานขอมลทพฒนาขนใหมได ซงการ

ตดตงระบบฐานขอมลตามทไดออกแบบมาแลว ขนอยกบผลตภณฑระบบ

จดการฐานขอมลทเลอกใช โดยเรมตนจากกำหนดผจดการฐานขอมล

กำหนดพนททตองการใชการสรางฐานขอมลและอนๆ

การสรางตารางในฐานขอมลเปนขนตอนทผออกแบบและพฒนาระบบ

ฐานขอมลตองใหความสำคญมากทสด เนองจากตารางทไดรบการออกแบบ

ไวด จะสามารถนำขอมลจากตารางนนไปทำประโยชนไดมากมาย เชน

การทำแบบสอบถาม (Query) การจดทำรายงาน (Report) เปนตน

ซงแนวทางปฏบตในการสรางตารางทด คอ ขอมลทอย ในตารางและ

ระหวางตารางไมควรซำกน แตละตารางมขอมลเพยงหนงหวเรอง(Entity)

เทานน และการจดเกบขอมลในฐานขอมล จะตองจดเกบในสวนทเลกทสด

ตวอยางเชนขอมลบคลากรไมควรจดเกบชอ-สกลไวในทเดยวกนแตควร

จดเกบแยกเปนคำนำหนา ชอตว และชอสกล หรอขอมลทอยของบคลากร

ใหจดเกบขอมลแยกเปนหนวยยอยทสดเทาทจะทำไดคอบานเลขทหมบาน

ถนนตำบลอำเภอจงหวดรหสไปรษณยเปนตน

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

2�

(1)ตารางรายชอบคลากร

001 3100400109886 29 - - ราชบพธ วด พระนครกรงเทพฯ 10200

ราชบพธ

002 1100100201331 678/1 1 ซอย2 สนโคง รอบเวยง เมอง เชยงราย 50700

นอย

ภาพท3ตวอยางตารางในฐานขอมล

รหสบคลากร คำนำหนา ชอตว ชอสกล

3100400109886 นาย สมชาย รกชาต

1100100201331 น.ส. สวยใส ใจด

(2)ตารางทอยบคลากร

รหส รหสบคลากร บาน หมบาน ซอย ถนน ตำบล/ อำเภอ จงหวด รหส

ทอย เลขท แขวง เขต ไปรษณย

30

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

เมอมการปอนขอมลเขาสตารางตางๆ และมการระบคยหลกแลว

ในกรณทมตารางมากกวาหนงตารางททำงานสมพนธกน จะตองมการ

กำหนดความสมพนธของตารางเหลานนดวย เพอทจะใหตารางเหลานน

ทำงานรวมกนไดสะดวกขน ดงตวอยางในภาพท3(1) คยหลกของตาราง

รายชอบคลากรคอรหสบคลากรและในภาพท3(2)คยหลกของตารางทอย

บคลากร คอ รหสทอย โดยมรหสบคลากรเปนคยทเชอมโยงความสมพนธ

ระหวางตาราง “รายชอบคลากร” และตาราง “ทอยบคลากร” ซงความ

สมพนธระหวางสองตารางนเปนความสมพนธแบบหนงตอกลมหรอone-

to-many(1:M) กลาวคอ บคลากรหนงคน จะมทอยตามทะเบยนบาน

ไดเพยงแหงเดยวเทานนแตทอยหนงแหงอาจจะมบคลากรอาศยอยรวมกน

ไดหลายคนเชนกรณบคลากรในสงกดเปนสาม-ภรรยาพ-นองบดา/

มารดา- บตร เปนตน อยางไรกตาม ในกรณทการจดเกบขอมลบคลากร

มไดจดเกบเฉพาะทอยตามทะเบยนบาน ความสมพนธระหวางสอง

ตามตารางนควรกำหนดเปนแบบกลมตอกลมหรอmany-to-many(M:N)

กลาวคอ บคลากรหนงคน อาจมทอยอนนอกเหนอจากทอยตามทะเบยนบาน

หรอทเรยกวาทอยปจจบนทตดตอได เชนบานพกราชการหอพกหรออนๆ

เปนตน

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

31

เพอใหเหนภาพไดชดเจนยงขน ผเขยนจงขอยกตวอยางเพมเตมดงน

กรณหนงจงหวดจะมผวาราชการจงหวดไดเพยงหนงคน และหนงผวา

ราชการจงหวดจะดแลไดเพยงจงหวดเดยว ความสมพนธแบบนเรยกวาเปน

ความสมพนธแบบหนงตอหนงหรอone-to-one(1:1)และหนงจงหวด

จะมรองผวาราชการจงหวดไดหลายคน แตหนงรองผวาราชการจงหวดจะ

ดแลไดเพยงจงหวดเดยว ความสมพนธแบบนเปนความสมพนธแบบหนง

ตอกลมหรอone-to-many(1:M)เปนตน

4.4 การทดสอบและประเมนผล(TestingandEvaluation) เปน

ขนตอนในการทดสอบระบบเพอหาขอผดพลาดตางๆ รวมทงการประเมน

ความสามารถของระบบฐานขอมลนน เพอนำไปใชในแนวทางการปรบปรง

ระบบฐานขอมลทพฒนาขนใหสามารถรองรบความตองการของผใชในดาน

ตางๆ ไดอยางถกตองและครบถวน และเมอทดสอบกบขอมลจรงทมอย

ในฐานขอมลนนตองไดผลลพธทถกตองตรงตามความตองการซงการทดสอบ

ดงกลาวควรทดลองในหลายๆกรณและกำหนดใหมกลมบคลากรทเกยวของ

ดำเนนการทดสอบเพอใหครอบคลมระบบมากทสด

4.5 ก า ร น ำ ฐ า น ข อ ม ล ไ ป ใ ช ง า น

(Operation) เปนขนตอนทนำเอาระบบ

ฐานขอมลทพฒนาเสรจสมบรณแลวไปใชงาน

จรง เมอฐานขอมลผานขนตอนการประเมนผล

เปนระบบทสมบรณพรอมใหผ ใช ได ใชงาน

ตอไปกเปนขนตอนดำเนนการ โดยจดใหม

การฝกอบรมใหแกผ ใชงานจรง เพอใหเขาใจ

32

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

การทำงานของระบบและสามารถใชงานโปรแกรมไดโดยไมมปญหา ซงใน

ชวงแรกผใชอาจจะยงไมคนเคยทำใหเกดปญหาขนไดบาง จงตองจดให

มผคอยควบคมดแลและคอยตรวจสอบการทำงานของระบบงานทพฒนา

ขนใหม

4.6 การบำรงรกษาฐานขอมล (MaintenanceandEvolution)

เปนขนตอนทเกดขนระหวางการใชงานระบบฐานขอมลจรง เพอบำรงรกษา

ใหระบบฐานขอมลทำงานไดอยางมประสทธภาพ รวมทงเปนขนตอนของการ

แกไข และปรบปรงระบบฐานขอมล ในกรณทมการเพมหรอเปลยนแปลง

ความตองการของผใชทสงผลกระทบตอระบบฐานขอมล หลงจากระบบ

ไดเรมดำเนนการผจดการฐานขอมลจะตองเตรยมการบำรงรกษาฐานขอมล

5.การตดตามและควบคมการใชงานฐานขอมล

ความปลอดภยของระบบฐานขอมล (Database Security) เปน

การปองกนผไมมสทธเขามาใช หรอแกไขขอมล และความสามารถในการ

ปองกนขอมลใหถกตอง ครบถวน สมบรณ เชน ขอมลทถกเปลยนแปลง

ใหผดพลาดไดโดยงาย แสดงวาขอมลมความปลอดภยตำ เปนตน ทงน

ความปลอดภยของระบบฐานขอมลมความสำคญตอความสำเรจขององคกร

เปนอยางมากผบรหารฐานขอมลจงจำเปนทจะตองรกษาฐานขอมลใหปลอดภย

เพอลดปจจยเสยงทจะทำใหฐานขอมลเกดความเสยหาย โดยมวตถประสงค

เพอใหสามารถรกษาขอมลใหเปนความลบได (Secrecy) เพอใหขอมล

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

33

ในระบบฐานขอมลมความถกตองครบถวน

สมบรณ(Integrity) เพอใหมฐานขอมลพรอม

ใชงานอยเสมอ (Availability) และเพอลด

ความเสยง(RiskAssessment)ในคาใชจายทจะ

เกดขนจากการเสยหายของขอมล

การตดตามตรวจสอบและควบคมการใชงาน

ฐานขอมลเปนการควบคมความปลอดภยใหกบขอมล (SecurityControl)

ซงเปนทรพยากรทมความสำคญตอการพฒนาองคกรนน สามารถกระทำได

หลายแนวทาง

5.1 การตรวจสอบเบองตน วานำเขาขอมลครบถวนหรอไม

กระบวนการทำงานรวมทงรายละเอยดในการทำงานของระบบงาน

ทกขนตอนถกตองหรอไม การปองกนไม ใหมการแก ไขเปลยนแปลง

โปรแกรมดเพยงพอหรอไม การตรวจสอบสทธการใชงานของผใชเพอให

มนใจวาไมมผใชงานทไมมสทธอยในระบบ และสทธตางๆ ไดถกกำหนดไว

อยางถกตองเพยงใดคมอตางๆไดรบการปรบปรงใหทนสมยอยเสมอหรอไม

เปนตน

5.2 การตดตามและตรวจสอบการใชงานฐานขอมล โดยผตรวจสอบ

อาจสมตรวจเปนระยะ ไมมการแจงลวงหนา หรออาจกำหนดการตรวจเปน

ตารางแนนอนอยางสมำเสมอ ทงน การตรวจสอบเกยวกบระบบฐานขอมล

นน จำเปนตองตดตอประสานงานกบผบรหารฐานขอมลอยางใกลชด โดย

ผบรหารฐานขอมลมหนาทเกบบนทกการใชงานตางๆ ตามทผตรวจสอบ

ตองการ

34

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

5.3 การควบคมการใชงานฐานขอมล ทงการควบคมทางกายภาพ

(PhysicalControl) และการควบคมการเขาถงขอมล(AccessControl)

การควบคมทางกายภาพเปนการควบคมและปองกนการเสยหายโดยทวไป

ไดแก การปองกนภยจากนำทวม ไฟไหม ไฟฟาดบ/ไฟกระชาก ฯลฯ

การลอกหองเมอไมใชงาน การกำหนดเวรยามเฝาระวงมใหผไมเกยวของ

เขาไปในหองคอมพวเตอร การใชระบบสำรองขอมล (BackUp) อยาง

สมำเสมอโดยอตโนมต การเกบขอมลสำรองไวในสถานทตางหากซงหางไกล

จากระบบทใชอยในปจจบน การจดทำแผนฉกเฉนในการฟนสภาพ(Recovery)

ใหระบบใชงานได การลบหรอทำลายขอมลท ไม ใชแลวให ไรรองรอย

จนไมสามารถใชเทคนคพเศษในการอานขอมลนนไดอก การใชสมารทการด

(SmartCard) หรอคยลอก(KeyLock) การใชวงจรเฉพาะกจเชอมตอกบ

หนวยความจำเพอตรวจสอบ/ปองกน/จำกดเวลาในการใชเปนตน

การควบคมการเขาถงฐานขอมลเชนการควบคมการอนญาตใหเขามา

ในระบบ(AccessControl) โดยการปองกนการเขาระบบโดยผานชองทาง

หรอ Port ตางๆ การกำหนดระดบสทธในการเขาถงขอมลทตางกน

เชน ผ ใชบางคนมสทธอานขอมลเทานน ไมมสทธในการแกไขขอมล

เปนตน การตรวจสอบความถกตองของระบบคอมพวเตอรในระบบเครอขาย

(Authentication) โดยการปองกนการปลอมแปลงจากระบบคอมพวเตอร

ทไมไดรบอนญาตใหเขามาในระบบไดดวยการตรวจสอบความถกตองของ

ระบบทมาเชอมตอดวยการตรวจสอบรหสผานซงผ ใชแตละคนจะตองม

รหสผานเฉพาะตว หามใชงานรวมกน การรกษาความถกตองของขอมล

ทสงผานระบบเครอขาย(DataIntegrity) โดยการนำวธการตดตอสอสาร

แนวทางการพฒนาระบบฐานขอมล

3�

ทมขนตอนและรปแบบทแนนอนระหวางระบบคอมพวเตอรในเครอขาย เชน

การใชโปรโตคอล(Protocol) มาตรฐาน การใชลายเซนอเลกทรอนกส

(DigitalSignature) การบนทกเหตการณตางๆ ในระบบ(SecurityLog)

โดยอตโนมตเพอใชเปนหลกฐานในการตรวจสอบวาผใชเปนใคร ทำอะไร

ใชขอมลอะไร เมอไหร จากทไหน และดำเนนการตางๆ กบขอมลสำเรจ

หรอไม อยางไร และการใชระบบปองกนการบกรกทเรยกวาFirewall

เปนตน

ทงน การกำหนดนโยบายดานการรกษาความปลอดภยระบบฐานขอมล

นน ตองกำหนดเปนกฎขอบงคบ หนาทรบผดชอบของบคลากรในระดบ

ตางๆ พรอมทงระเบยบวธปฏบตตางๆ โดยกำหนดใหชดเจนวาใครเปน

ผปฏบตหนาทใดกบสวนใดในระบบมวธการปฏบตอยางไร และตองมการ

ประกาศใหทราบโดยทวกนตลอดจนมการตดตามตรวจสอบใหทกคนปฏบต

ตามกฎระเบยบมาตรฐานทวางไวอยางเครงครด