1

เยาวนช วยาภรณ ทปรกษาดานกฎหมายและระเบยบการคลง

พระราชบญญตวนยการเงนการคลงของรฐ พ.ศ. 2561 มผล ใชบงคบตงแตวนท 20 เมษายน 2561 แตไมเปนททราบอยางแพรหลายเหมอนพระราชบญญต จดซ อจดจ างและการบรหารพสดภาครฐ พ.ศ. 2560 ทหนวยงานภาครฐรวมทงภาคเอกชนตางสนใจเตรยมพรอมรบมอกอนกฎหมายประกาศใช นอกจากนมกฎหมายอก 2 ฉบบทออกมาใชบงคบในเวลาไลเลยกนซงเปนเรองขององคกรตรวจสอบส าคญคอ พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน พ.ศ. 2561 และพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2561 ซงเกยวของกบพระราชบญญตวนยการเงนการคลงฯ ทเราจะมาท าความรจกกนในครงน

2

พระราชบญญตวนยการเงนการคลงฯ… เพออะไร ?

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2560 รฐตองรกษาวนยการเงนการคลงอยางเครงครดเพอใหฐานะทางการเงนการคลง มเสถยรภาพ มนคงอยางยงยนตามกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐ ซ งกฎหมายดงกลาวอยางนอยตองก าหนดเรองของกรอบ การด าเนนการทางการคลงและงบประมาณ วนยดานรายไดและรายจาย ทงเงนงบประมาณและเงนนอกงบประมาณ การบรหารทรพยสน การบรหารเงนคงคลง การบรหารหนสาธารณะ

3

ทผานไมมกฎหมายวนย แลวเรามวนยไหม ? อนทจรงเรากมกฎหมายทเปนหลกในการบรหารทางการเงน การคลงมานานแลว คอ 1. พระราชบญญตวธการงบประมาณ พ.ศ. 2502 และทแกไขเพมเตม 2. พระราชบญญตเงนคงคลง พ.ศ. 2491 และทแกไขเพมเตม 3. พระราชบญญตการบรหารหนสาธารณะ พ.ศ. 2548 และทแกไขเพมเตม 4. พระราชบญญตการบรหารทนหมนเวยน พ.ศ. 2558 5. พระราชบญญตทราชพสด พ.ศ. 2518 เราไดจดท างบประมาณรายจาย บรหารเงนคงคลง บรหารหนสาธารณะ ด าเนนการเกยวกบเงนนอกงบประมาณ และทรพยสนตางๆ รวมทงทดนทงประเทศมาไดตามกฎหมายเหลาน อยางทเหน... แลวท าไมหรอ ? ในระดบหนวยงานผเขยนเคยเหนสวนราชการ หรอองคกรปกครองสวนทองถนกนเงนงบประมาณรายจายของปหนงไวเบกในปถดไป อกหลายๆ ป เพราะกอหนไมได ท เรยกกนวากนเงนไวเบกเหลอมป แบบไมมหน กเปนตวอยางหนงในเรองวนยดานรายจายหรออาจกลาวไดวาเราไมสามารถบรหารงบประมาณรายจายประจ าปไดอยางมประสทธภาพ

4

ประเดนทางการเงนการคลงบางเรองทเคยเปนทกลาวถงอยางมาก ทจะท าใหเขาใจไดวาท าไมจงตองมกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลง 1. การจดท างบประมาณรายจายประจ าป งบกลางรายการเงนส ารองจายเพอกรณฉกเฉนหรอจ าเปน ซงก าหนดแตจ านวนเงนไว (สงขนทกปงบประมาณ) สวนรายการทจะใชจายขนอยกบสถานการณความจ าเปนทตองใชจายเงน ซงเปนเรองจ าเปนทตองส ารองไว แตในอกมมมองหนงคลายเปนการ “ตเชคเปลา” ให แลวรฐบาลจะใชท าอะไรกได 2. การกอหนสาธารณะ ปญหาหนสาธารณะของประเทศอาจจะนกถงวกฤตทเกดจากหนสาธารณะในยโรปทกอหนเกนตว เชน กรซ อตาล ทเกดในชวงเวลานน เปนตวอยางทพงระมดระวงได 3. การใช earmarked tax เปนรายไดใหแกหนวยงาน หรอกองทน ตวอยางเชน TPBS มอ านาจจดเกบเงนบ ารงองคการจากผมหนาทเสยภาษตามกฎหมาย สรา ยาสบ 1.5% ปละไมเกน 2,000 ลานบาท ตอมามองคกรอนๆ ประสงคทจะมรายไดแทนการรบจดสรรงบประมาณตามแนวทางนโดยยกรางใหมการหกรายไดจากภาษอากรโดยเฉพาะ SIN TAX ไวในกฎหมายจดตง 4. โครงการประชานยม เรองนมมมมองตางๆ กนออกไป บางกเหนวาเปนนโยบายทบรหารจดการใหเงนและผลประโยชนจากรฐ ในรปแบบตางๆลงถงประชาชนอยางจบตองได บางกเหนวาเปนการสรางคะแนนนยม ไมใชนโยบายทด และกลบท าลายกลไกปกตของตลาดดวย

5

แนนอนวา การเงนการคลง งบประมาณ เปนเรองส าคญของประเทศและรฐบาล เราจงเหนวาในระยะหลงจะมเรองวนยการเงนการคลงปรากฏอยทงในรฐธรรมนญฉบบป 2550 รวมทงรางรฐธรรมนญฉบบปฏรปประเทศเมอป 2558 และรฐธรรมนญฉบบปจจบนกไดก าหนดวนย ในแนวทางทวารฐจะตองด ารงรกษาวนยการคลง ปองกนการทจรต กระจายอ านาจสระดบพนท เชน ไมใหน างบประมาณท ส.ส. ปรบลดหรอแปรญตตไปไวในแผนงบประมาณทสามารถน าไปใช เ ออประโยชนนกการเมองหรอสวนราชการไดโดยตรง ก าหนดให สตง.มอ านาจตรวจสอบการใชจายเงนและการกอหนผกพนของ ค.ร.ม. ก าหนดการจดแบงประเภทภาษรายไดระหวางรฐบาลกบทองถนจดระบบงบประมาณเชงพนทและการมสวนรวมของประชาชน วตถประสงคและโครงสรางของพระราชบญญตวนยการเงนการคลงฯ สาระส าคญของ พระราชบญญตวนยการเงนการคลงฯ มความครอบคลมและคาบเกยวทงในดานนโยบาย เชน จดท าแผนการคลง เพอเปนแผนแมบทหลกข อ ง ร ฐ ก า ร จ ด ท างบประมาณ การจดการความเส ยงทางการคลงและในระดบการปฏบตข อ ง ห น ว ย ง า น ใ น ก า รด าเนนงาน

6

ในเรองนโยบาย ก าหนดใหมคณะกรรมการนโยบายการเงนการคลงของรฐ นายกรฐมนตร เปนประธาน รฐมนตรวาการกระทรวงการคลงเปน รองประธ าน ส วนกรรมการจะ เป นหน ว ย ง านท เ ก ย วข อ ง ค อ ปลดกระทรวงการคลง เลขาฯ สภาพฒน ผอ านวยการส านกงบประมาณ ผวาการ ธปท. และผอ านวยการ สศค. เปนฝายเลขานการ มอ านาจหนาทจดท าแผนการคลงระยะปานกลาง เพอใชเปนแผนแมบทหลกส าหรบ การวางแผนการด าเนนการทางการเงนการคลงและงบประมาณ ก าหนดสดสวนตางๆ เพอเปนกรอบวนยในการด าเนนนโยบาย เชน สดสวนงบประมาณเพอการช าระหนภาครฐ สดสวนหนสาธารณะตอ GDP อตรายอดคงคางทรฐบาลรบภาระชดเชย คาใชจายในการด าเนนกจกรรม มาตรการ หรอ โครงการตามนโยบายของรฐบาล และก าหนดนโยบาย การบรหารจดการความเสยงทางการคลงของกระทรวงการคลงและหนวยงานทเกยวของซงไดมการประชมครงท 1/2561 เมอวนท 23 พฤษภาคม 2561 ก าหนดสดสวนตางๆ ตามทกฎหมายก าหนด เชน สดสวนงบประมาณรายจายงบกลาง รายการเงนส ารองจายเพอกรณฉกเฉนหรอจ าเปนตองไมนอยกวารอยละ 2.0 แตไมเกนรอยละ 3.5 ของงบประมาณรายจายประจ าป และจดท าแผนการคลงระยะปานกลาง โดยมเปาหมายการคลงคอการจดท างบประมาณแบบสมดล

7

ในระดบการปฏบตของหนวยงาน พระราชบญญตวนยการเงนการคลงฯ ไมใชวาจะเปนเรองนโยบายซงไกลตวบคลากรของหนวยงานของรฐแตอยางใด แตเปนกรอบการปฏบตทงตอผบรหารและเจาหนาท ท “ตองท า” “ตองร” จรงๆ

หนวยงานใดบางทตองอยภายใตบงคบของพระราชบญญตวนยการเงนการคลงฯ กลาวไดวาหนวยงานของรฐทกหนวยงานคอ สวนราชการ รฐวสาหกจ หนวยงานของรฐสภาศาลยตธรรม ศาลปกครอง ศาลรฐธรรมนญ องคกรอสระตามรฐธรรมนญ และองคกรอยการ องคการมหาชน ทนหมนเวยนท เปนนตบคคล องคกรปกครองสวนทองถน หนวยงาน อนของรฐตามท กฎหมายก าหนดตองอยภายใตบ งคบพระราชบญญตน ไมมหนวยงานของรฐประเภทใดทไมอยในการบงคบใชเลย

8

เรองวนยทใกลตว ตามโครงสรางพระราชบญญตน ประกอบดวย หมวด 1 บททวไป หมวด 2 วาดวยเรองนโยบายการเงนการคลง คอ ก าหนดใหมคณะกรรมการและอ านาจหนาทซงผบรหารตองตดตามเพราะสงผล ถงการก าหนดทศทางของหนวยงาน การขอรบจดสรรงบประมาณ การจดท าโครงการโดยเฉพาะโครงการขนาดใหญหรอทใชเงนก หมวด 3 ก าหนดถงวนยการคลงดานตางๆ ทงวนยดานรายได ดานรายจาย การจดใหไดมาซงทรพยสนและการบรหารทรพยสนของรฐ การกอหนและการบรหารหน เงนนอกงบประมาณ และการคลงทองถน หมวด 4 การบญช รายงานและการตรวจสอบทจะท าให การบญชของประเทศอนประกอบดวยบญชของหนวยงานของรฐประเภทตางๆ เปนมาตรฐาน รวมถงการจดท ารายงานการเงนแผนดนและการตรวจสอบ หมวด 5 การตรวจเงนแผนดน ทก าหนดบทบาทหนาทของ สตง. ในการตรวจสอบตามกฎหมายน ทายสด บทเฉพาะกาล ทก าหนดรองรบระเบยบปฏบตเดมตลอดจนสงทตองก าหนดขนใหมภายในเวลา ตามความจ าเปนเรงดวน และเงอนไขตามบรบทตางๆ

9

ในระดบหนวยงาน พระราชบญญตวนยการเงนการคลงฯ จะเปนกรอบหรอแนวทางทก าหนดสงทตองปฏบตไวแลวโดยตรง และอกสวนหนงจะตองมกฎหมาย ระเบยบ ก าหนดหลกเกณฑส าหรบหนวยงานของรฐแตละประเภทรองรบ กรอบวนยการเงนการคลงนแมจะกวางขวาง แตกไมสามารถคดไดวาเปนเชงนามธรรมหรอเปนเพยงตวชวด เชน ค าวา โปรงใส ประสทธภาพ ความคมคา เพราะเมอก าหนดเปนกฎหมายแลว ตองปฏบต และมการตรวจสอบรวมทงมโทษทางปกครองดวย วนยดานรายไดและรายจาย วนยการเงนการคลงมหลายดานแตเพอประโยชนในการปฏบตงานจงจะ เน นถ ง ว น ยด านราย ไดและด านรายจาย

10

วนยดานรายได มาตรา 31 ไดก าหนดความหมายของ “รายได” และ “รายไดแผนดน” ไววา “รายได” คอรายไดแผนดนและรายไดทจดเกบหรอไดรบเปนกรรมสทธแตไมตองน าสงคลง สรปงายๆ คอ เงนทหนวยงานมอย และทไดรบมาทงทตองน าสงคลงและไมตองน าสงคลงจะตองถอปฏบต ตามกฎหมายน ค าวา “รายไดแผนดน” มค าทใกลเคยงทควรกลาวถงไวเลกนอย คอค าวา “เงนแผนดน” ประมาณ พ.ศ. 2552 การตราพระราชบญญต ใหอ านาจกระทรวงการคลงก เงนเพอการพฒนาโครงสรางพนฐาน ดานคมนาคมขนสงของประเทศ พ.ศ. ...(พ.ร.บ. กเงน 2 ลานลาน) ท าใหเกดประเดนปญหาถงกบตองเสนอศาลรฐธรรมนญพจารณาวาการออกกฎหมายเฉพาะเพอใชเงนกดงกลาว เปนการใชจายเงนท ไมถกตอง ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญและมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ พ.ศ. 2550 มาตรา 169 วรรคแรก และมาตรา 170 หรอไม นาจะเปนเหตหนงทท าใหผยกรางรฐธรรมนญฉบบปฏรปประเทศ ไดก าหนดนยามศพท “เงนแผนดน” ไวในรางมาตรา 200 วา “เงนแผนดน” หมายความรวมถง เงนรายไดแผนดน เงนก เงนคงคลงและเงนรายไดจากทรพยสนและสทธประโยชนอนทรฐบาลหรอหนวยงานของรฐถอกรรมสทธหรอครอบครองเพอประโยชนในการบรหาราชการแผนดนโดยรวม และเงนรายไดจากการด าเนนงานหรอจากทรพยสนและสทธประโยชนอนทหนวยงายงานของรฐถอกรรมสทธ หรอครอบครองและใชจายตามทกฎหมายบญญตไวเปนการเฉพาะ โดยไมจ าตองน าสงเปนรายไดแผนดน นาจะเนองมาจากตองการใหเกดความชดเจนไมมเงนประเภทใดหลดไปจากการก ากบดแลโดยเครงครดตามหลกวนยการเงนการคลง อยางไรกด รฐธรรมนญ พ.ศ. 2560 กไมไดบญญตนยามศพท ค านไวแตอยางใด

11

หลกการเรองรายไดตามมาตรา 34 ยงคงเดม คอจะตองน าสงคลงเปนรายไดแผนดนเวนแตจะเขาขอยกเวน เชน มกฎหมายเฉพาะก าหนดไว เชน เงนรายไดมหาวทยาลยตามกฎหมายจดตง รายไดจากการเกบคาบรการและไดรบยกเวนจากกระทรวงการคลงใหไมตองน าสงคลง ซงเปนไปในท านองเดยวกบมาตรา 24 พระราชบญญตวธการงบประมาณ พ.ศ. 2502 และทแกไขเพมเตม ทงน มความแตกตางกนออกไปบาง ตามประเภทของหนวยงาน เชน เงนรายไดของรฐวสาหกจและองคกรปกครองสวนทองถน เปนตน วนยดานรายจาย มาตรา 38 ซงเปนมาตราแรกในเรองรายจายไดวางหลกไววาหนวยงานของรฐจะกอหนผกพนหรอจายเงนไดกแตโดยอาศยอ านาจหนาททมอยตามกฎหมายซงกเปนหลกเกณฑท เปนเรองปกตและเปนทยอมรบกนวาตองเปนเชนนน ในวรรคสองก าหนดไวดวยวาการกอหนหรอจายเงนจะตองเปนไปอยางโปรงใส คมคาและประหยดโดยพจารณาเปาหมายประโยชนทจะไดรบผลสมฤทธ และประสทธภาพของหน วยงาน และตองเปนไปตามรายการและวงเงนงบประมาณรายจายของหนวยงานดวย

12

เกณฑเรองความ โปรงใส คมคา ประหยด เปาหมาย ประโยชน ผลสมฤทธ ประสทธภาพไดน ามาบญญตไวในกฎหมายมาตราน ค าวา คมคา ประหยด นน แมเดมจะไมไดก าหนดไวในกฎหมาย แตกจะปรากฏอยในระเบยบ หรอหนงสออนญาตใหเบกจายของกระทรวงการคลง หรออนๆ เชน ในระเบยบหรอหนงสอกระทรวงมหาดไทยทใชอ านาจอนมตใหองคกรปกครองสวนทองถนถอปฏบตในการเบกจายคาใชจายตางๆ โดยท มกมขอความก ากบไปดวยวา “ใหเบกจายไดตามความจ าเปนและประหยด”

จงมขอนาคดวาในการด าเนนงานของหนวยงานจะตองด าเนนการอยางไรบาง แนนอนวาจะตองใชหลกธรรมาภบาลและหลกวชาการตางๆ รวมทงแนวทางทหนวยงานหลกทก ากบดแลวางไว เชน ส านกงบประมาณ ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ส านกงานบรหารหนสาธารณะ มาใชอยางเตมท

13

การด าเนนโครงการลงทนของรฐวสาหกจรวมถงโครงการทเปนการจดท าบรการสาธารณะของรฐวสาหกจ ตามนโยบายของรฐบาลเพอใหประชาชนผมรายไดนอยมโอกาสเขาถงบรการของรฐวสาหกจโดยการอดหนนของรฐบาล เหลานจะมการว เคราะหโครงการ มแผนการด าเนนงาน มการวเคราะหผลตอบแทนทางการเงนและเศรษฐกจภายใต ขอสมมตฐานตามหลกวชาการตางๆ ทเหนไดชดเจน ท าใหตรวจสอบ และชแจงถงความคมคา ผลสมฤทธฯ ไดไมยาก อยางไรกด ปจจบนยงมด าเนนโครงการเพอวตถประสงคดานสงคมของรฐวสาหกจ สวนราชการ องคกรปกครองสวนทองถน ซงตองใช

จ า ย เ ง น ไ ม ว า จ ะ เ ป น เ ง นงบประมาณหรอ เปน เ งนนอกงบประมาณกตาม การตรวจสอบความคมคา จงอาจจะตองอยบนหลกคด เปาหมาย และอนๆตามเงอนไขของวนยการคลงของทงหนวยงานและหนวยตรวจสอบ ทตรงกนและยอมรบกนดวย

นจงอาจเปนเหตผลหนงทก าหนดในมาตรา 80 วาการตรวจเงนแผนดนตองปราศจากอคตและเปนไปตามหลกธรรมาภบาล จากประสบการณในฐานะประธานกรรมการพจารณาความรบผดทางแพง จากการตรวจสอบส านวนความรบผดทางละเมด มกจะพบวาในการตรวจสอบของ สตง. จะมการทกทวงการเบกจายหลายๆ รายการ ทท าใหคดไปไดวาก ากงอยระหวางเรองความสามารถเบกจายไดตามระเบยบกบเปนการฟมเฟอย ไมประหยด เชน การเบกจายคาจดแขงกฬาระหวางองคกรปกครองสวนทองถน การอบรม สมมนา ศกษาดงาน ทงในประเทศและตางประเทศ

14

แลว สตง. จะมหลกในการตรวจอยางไรวาการใชจายเงนของหนวยงานโปรงใส คมคา ประหยดเปนไปตามเปาหมายไดประโยชนสมฤทธผล และมประสทธภาพหรอไม ผเขยนเขาใจวาอยางนอยในการตรวจสอบการใชจายเงนของหนวยงานนาจะตองเรมตนดวยมกฎหมายใหหนวยงานท าภารกจนนหรอไม ถ า ไมมอ านาจหนาท ตามกฎหมายแมจะเหนว า เปน โครงการท ด กจะไมสามารถด าเนนการได ตอจากนนจงจะพจารณาลกลงไปวาวธการด าเนนการและการใชจายเงนนนเปนตามกฎหมาย ระเบยบใด สวนเรองทจรตนน แมผปฏบตงานท าโดยสจรต เชอวาเราสจรต แตผตรวจสอบยอมมหลกพจารณาบนพนฐานวาการใชจายเงนของทางราชการซงตองมเอกสารหลกฐาน เมอกฎหมาย ระเบยบก าหนดใหมเอกสารใดกยอมจะตองท าขน เชน สญญาจางกอสราง เมอมการเปลยนแปลงแบบรปรายการกตองแกไขสญญาซงตองท าเปนเอกสาร และมเอกสารมายนยนวาท าไมถงตองเปลยนแปลง เมอไมไดแกไขและจดท าเอกสารแกไขเพมเตมไวจะท าใหตองชแจงและชแจงไดยาก อาจถกตง ขอสงสยวาไมโปรงใส หรอถงกบเปนการทจรตได

15

สวนขอก าหนดวนยบางอยาง ทเราอาจมองวาเหมอนจะเปนนามธรรมหรอถงจะเปนเรองทมหลกการวดในเชงเศรษฐศาสตรไดแตกอาจมมมมองทแตกตางกน ไดแก เร อ งความค มค า ผลสมฤทธ วาคมคาหรอไม สมฤทธผลหรอไม ดงทกลาวแลวกอาจจะตองพจารณาจากสงทหนวยงานเสนอ หรออางอง ยนยน รบรองไว เชน สามารถด าเนนการไดผลตรงตามทไดเขยนโครงการเสนอขอรบงบประมาณไว ดงนน ผบรหารจงตองพนจพเคราะหและตดสนใจใหดในการจดท าโครงการตางๆ วนยดานรายจาย ทเหนวาเปนเรองของหนาทโดยตรงและใกลตวผบงคบบญชาและผปฏบตอยางมากคอ การอนมตการจายเงน ทมาตรา 38 ก าหนดให ผมอ านาจอนมตการจายเงนมหนาทตรวจสอบการใชจายเงนใหเปนไปตามกฎหมายหรอตามทไดรบอนญาตใหจาย ในการอนมตน เ ราจะเหนไดอย แล วว าผ มอ านาจอนมต ยอมจะตองตรวจสอบความครบถวนถกตองกอนเสมอ แตกไดน ามาก าหนดไวในกฎหมาย ซงเทากบ เปนการย า วาเปนหนาทความรบผดชอบ ตามกฎหมาย มใชเปนแค “ความตระหนก” หรอเปนการ “ท าตามระเบยบ” เทานน

16

ตวอยางผมอ านาจอนมตจายเงน กคอบคคลทถกระบไวในระเบยบการเบกจายเงนจากคลง การเกบรกษาเงนและการน าเงนสงคลง พ.ศ.2551 และทแกไขเพมเตม นนเอง เชน หวหนาสวนราชการ คอ อธบดหรอผด ารงต าแหนงเรยกชออยางอน หรอผทหวหนาสวนราชการมอบหมาย หวหนาสวนราชการในภมภาคของหนวยงานตางๆ นอกจากนในพระราชกฤษฎกาหรอระเบยบบางฉบบอาจก าหนดผมอ านาจอนมต การจายเงนไวโดยเฉพาะดวย ทงน ส าหรบองคกรปกครองสวนทองถนหรอองคกรประเภทอนๆ จะตองเปนไปตามขอบงคบ ระเบยบของหนวยงานนนๆ สวนมาตรา 39 ก าหนดเรองการเบกเงนจากคลง การรบ การจาย การเกบรกษาเงน และการน าเงนสงคลง ใหเปนไปตามระเบยบทร ฐ มนตร ว า ก า ร กร ะทร ว งการคล ง ก า หนด โดยคว าม เห น ชอบ ของคณะรฐมนตร ปจจบนคอระเบยบการเบกจายเงนจากคลง การเกบรกษาเงนและการน าเงนส งคล ง พ.ศ.2551 และทแก ไขเ พมเตม ซงกระทรวงการคลง (โดยกรมบญชกลาง) จะตองก าหนดขนใหมภายใน 1 ป นบแตวนทพระราชบญญตมผลใชบงคบ หลกปฏบตทน าระเบยบการเบกจายเงนจากคลงฯ มาก าหนดไวเปนวนยดานรายจาย เรองหนงคอ มาตรา 40 ทวา เงนทเบกจากคลง ถาไมไดจายหรอจายไมหมดใหสงคนโดยไมชกชา เรองนตามระเบยบ การเบกจายเงนจากคลงฯ ไดมระยะเวลาทก าหนดไว คอภายใน 15 วน ท าการ นบจากวนรบเงนจากคลง

17

ในเรอง เงนทดรองราชการ มาตรา 41 รฐมนตรว าการกระทรวงการคลงมอ านาจส งจายเงนทดรองราชการ ตามระเบยบ ท ร ฐมนตร ว าการกระทรวงการคล งก าหนดโดยความเห นชอบ ของคณะรฐมนตร เมอจายแลวใหเบกเงนชดใชในโอกาสแรกทท าได ระเบยบเกยวกบทวานกคอระเบยบเงนทดรองราชการตางๆ ทเปนทรจกกน เชน ระเบยบกระทรวงการคลงวาดวยเงนทดรองราชการ พ.ศ. 2547 ซงใหสวนราชการมเงนไวส ารองจายทวไปประจ าส านกงาน (แตในบางกรณอาจน าไปใชในภารกจทตองใชเงนจ านวนมากกเคยม เชน ภารกจการสงทหารไปชวยปฏบตงานของสหประชาชาต กระทรวงการต า งป ระ เทศ ก จ ะม เ ง น ส า รอ ง ไ ว ใ ช จ า ย เ พ อช ว ย เ หล อคน ไทย ทตกทกขไดยาก คอ ระเบยบกระทรวงการคลงวาดวยเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอคนไทยในตางประเทศ พ.ศ. 2541 และทเปนทรจกกน อยางกวางขวางจากการเกดภยพบตขนหลายครง หลายคราว สวนราชการตางๆ จะมเงนส ารองใชส าหรบชวยเหลอประชาชนไดอยางรวดเรวโดยไมตองรอการเบกจายเงนงบประมาณ คอ ระเบยบกระทรวงการคลงวาดวยเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉน พ.ศ. 2556 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2559 นนเอง

18

โดยทเงนทดรองราชการเปนเงนทจายจากเงนคงคลงเปนการส ารองเงนใหไวใชกอน ไมใชจากเงนงบประมาณรายจายประจ าป ดงนน เมอใชเงนคงคลงไปแลวจงตองเบกเงนงบประมาณมาชดใชโดยการน าเอกสารส าคญตางๆ มาใหกบหนวยงานทมหนาท เชน กองคล ง เพอด าเนนการ “ใชคนเงนทดรอง” ผอนมตและผใชเงนทดรองราชการ จงตองใหความส าคญกบเอกสารหลกฐานอยางยง ส าหรบหนวยงานอนๆ ทไมใชสวนราชการ พระราชบญญตวนยการเงนการคลงฯ ก าหนดใหตองวางหลกเกณฑวธการเกยวกบการเบกจายเงน การรบเงน การเกบรกษาเงนของตนเองขนตามกฎหมาย ตามหลกธรรมาภบาล มความโปรงใสและตรวจสอบได วนยอกเรองหนง คอในดานการจดใหไดมาซงทรพยสนและการบรหารทรพยสนของรฐ ไดมการน าเรองการจดซอจดจางมาก าหนดไว

เชนกน มาตรา 48 ก าหนดวา ในการจดซอจดจางและการบรหารพสด ของหนวยงานข อ ง ร ฐ ต อ ง ป ฏ บ ต ต า มห ล ก เ ก ณ ฑ ท ก า ห น ด ไ ว ในกฎหมาย วาดวยการจดซอจดจางและการบรหาร พสดภาครฐ หรอตามกฎระเบยบ

ของหนวยงานของรฐโดยเครงครด โดยตองด าเนนการดวยความสจรต คมคา โปรงใส มประสทธภาพและ ประสทธผล และตรวจสอบได เชนเดยวกบทก าหนดไวส าหรบวนยในดานรายจาย

19

ความรบผดชอบของเจาหนาทของรฐ ความรบผดชอบเกยวกบการปฏบตงานดานการเงนการคลง นอกจากกฎหมายแพงหรออาญา ยงมอยในกฎหมายเฉพาะอนๆ เชน พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 พระราชบญญตวาดวยความผดของพนกงานในองคการหรอหนวยงาน ของรฐ พ.ศ. 2502 พระราชบญญตวาดวยความผดเกยวกบการเสนอราคาตอหนวยงานของรฐ พ.ศ. 2542 และตามพระราชบญญตวธการงบประมาณ พ.ศ. 2502 และทแกไขเพมเตม ซงรางพระราชบญญต ฉบบใหมกไดก าหนดไวในแนวทางเดยวกน คอ ตามรางมาตรา 52 ซงสรปไดวา ขาราชการพนกงาน ลกจางหรอเจาหนาท อนๆ กอหนผกพน โดยรอยแลววาฝาฝนกฎหมายน หรอยอมใหผอนกระท าตองรบผดชดใชเ ง นท จ า ย ไปหร อท ผ ก พนจะต องจ ายรวมท งค าส น ไหมทดแทน บคคลภายนอกทไดรบประโยชนโดยรถงการฝาฝนกตองรวมรบผดดวย จะยกเวนใหกแตกรณทไดทกทวงค าสงของผบงคบบญชาหรอไดบนทก ขอโตแยงไวเปนหนงสอแลว

20

เม อกล าวถ งกฎหมายว าดวยวธการงบประมาณฯ แลว จงขอเพมเตมวาในขณะทเขยนบทความ พระราชบญญตวธการงบประมาณ พ.ศ.2502 และทแกไขเพมเตม กฎหมายหลกของวนยการคลง มาแต เ ด ม จะถ กยกเล กและตรา เป นพระราชบญญตวธการงบประมาณฉบบใหม ซ งผ านการพจารณาของสภานตบญญตแหงชาต ลงมตเหนสมควรประกาศใชเปนกฎหมายแลว ดงนน ในการปฏบตงานการเงนการคลง และงบประมาณ จงจะตองตดตามศกษาอยางใกลชดและท าความเขาใจใหชดเจน การตรวจสอบ การตรวจสอบการปฏบตตามหลกเกณฑวนยการเงนการคลง ไดก าหนดไวในหมวด 5 การตรวจเงนแผนดน ตามมาตรา 80 การตรวจเงนแผนดนตองท าดวยความสจรต รอบคอบ โปรงใส เทยงธรรม กลาหาญ ปราศจากอคต และเปนไปตามหลกธรรมาภบาล โดยใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการตรวจเงนแผนดน ในกรณมการกระท าผดวนยการเงนการคลงของรฐตามทก าหนดไวในพระราชบญญตน การสงลงโทษทางปกครองใหเปนไปตามกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน

21

พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน พ.ศ. 2561 ก าหนดโทษทางปกครองในกรณท เจาหนาทของรฐจงใจ ไมปฏบตตามกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลง ทไมมลกษณะเปนการทจรต ดงน คอ 1. ภาคทณฑ 2. ต าหนโดยเปดเผยตอสาธารณะ 3. ปรบทางปกครอง ซงจะปรบเกนเงนเดอน 12 เดอนของผถกลงโทษไมได บทบญญตเรองวนยการเงนการคลงตามพระราชบญญตน มความใกลชดกบการปฏบตอยางมากดงจะเหนไดวาน าหลกเกณฑ บางประการทก าหนดเปนหลกปฏบตอยในระเบยบวาดวยเรองนนๆ อยแลวมาบญญตไวในกฎหมายซงแสดงถง เจตนารมณของกฎหมาย วาถอเปนเรองส าคญซงผปฏบตตองเครงครดตอกฎเกณฑดงกลาว การตรวจสอบจ งนาจะมค ว า ม เ ข ม ข น ต ล อ ด จ น ข น ต อ น วธการทกทวง ตรวจสอบ และการทจะห า ข อ ย ต ข อ ง ผ ร ก ษ า ก า ร ต า มพระราชบญญตวนยการเงนการคลงฯ และ สตง. จะมความส าคญอยางมากส าหรบผ ปฏบต จ ง เปน เร องท น าตดตาม

22

คงจบบทความนไดวา พระราชบญญตวนยการเงนการคลง ของรฐ พ.ศ.2561 มเจตนารมณทจะกอใหเกดความมนคงยงยนทางการคลงของประเทศและมผลตอทศทางการด าเนนงานของหนวยงาน การปฏบตงานของเจาหนาทผเกยวของ ตลอดจนมการก าหนดมาตรการ เงอนไขตางๆ ขนโดยมความมงหมายทจะให เปนไปอยางเครงครด ในทกระดบ และเกยวของกบบคลากรของรฐทกหนวยงาน ไมวาจะเปนผบรหารหรอผปฏบต และไมเฉพาะผทมต าแหนงหนาทในการก ากบดแลหรอปฏบตงานดานการเงนการคลงโดยตรงเทานน แตครอบคลมถงผทอาจไดรบมอบหมายหรอไดรบแตงตงเฉพาะกจในการอนมตการจายเงน การเปนกรรมการ เชน ในการจดท าโครงการ หรอในการจดซอจดจางตางๆ ด งน น ถ ง ต รงน ค ง เห นตรงกนวา “ วนยการเงนการคลง เปนกฎหมายทตองใหความสนใจ”

*************