การวเคราะหระบบแถวคอยของผใชบรการทางพเศษ กรณศกษา ดานประชาชน

ปรญญานพนธ

ของ

ปยพร สวรรณรตน

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา

ตามหลกสตรปรญญาเศรษฐศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเศรษฐศาสตรการจดการ

มถนายน 2555

การวเคราะหระบบแถวคอยของผใชบรการทางพเศษ กรณศกษา ดานประชาชน

ปรญญานพนธ

ของ

ปยพร สวรรณรตน

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา

ตามหลกสตรปรญญาเศรษฐศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเศรษฐศาสตรการจดการ

มถนายน 2555

ลขสทธเปนของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

การวเคราะหระบบแถวคอยของผใชบรการทางพเศษ กรณศกษา ดานประชาชน

บทคดยอ

ของ

ปยพร สวรรณรตน

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา

ตามหลกสตรปรญญาเศรษฐศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเศรษฐศาสตรการจดการ

มถนายน 2555

ปยพร สวรรณรตน. (2555). การวเคราะหระบบแถวคอยของผใชบรการทางพเศษ กรณศกษา ดาน

ประชาชน. ปรญญานพนธ ศ.ม. (เศรษฐศาสตรการจดการ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ คณะกรรมการควบคม: รองศาสตราจารย ดร.ออทพย

ราษฎรนยม, อาจารย ดร.รชพนธ เชยจตร.

การศกษาครงนมวตถประสงคการวจยเพอวเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบเงน

สด และตนทนทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต และเพอวเคราะหตนทนทงหมดทเกดขนในระบบ

แถวคอยทดานเกบคาผานทางของระบบการใหบรการในปจจบน รวมทงศกษาจานวนทเหมาะสม

ของชองเกบคาผานทางแบบเงนสดและชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต โดยการวเคราะหใช

แบบจาลองแถวคอยทม 1 ขนตอน หลายชองใหบรการ หลายแถวคอย หรอ m M/G/1 ซงจะเกบ

รวบรวมขอมลจากหนวยงานทเกยวของรวมทงเกบขอมลจากแบบสอบถามเพอใชในการประเมน

ตนทนคาเสยโอกาสจากการรอรบบรการ ซงขนาดกลมตวอยางทใชมจานวนเทากบ 400 ตวอยาง

ผลการศกษาพบวา ระบบแถวคอยทชองใหบรการแบบเงนสดอตราการเขารบบรการของ

ผโดยสารสาหรบชวโมงเรงดวน (6.00-9.00น.) มคาเทากบ 379.6 คน/ชวโมง อตราการใหบรการม

คาเทากบ 3.9 วนาท/คน สวนระบบแถวคอยทชองใหบรการแบบอตโนมต อตราการเขารบบรการ

ของผโดยสารสาหรบชวโมงเรงดวน (6.00-9.00น.) มคาเทากบ 694.2 คน/ชวโมง อตราการ

ใหบรการมคาเทากบ 3.6 วนาท/คน โดยคาสถตทไดจากการคานวณดวยแบบจาลองแถวคอยจะ

นามาใชในการวเคราะหรวมกบตนทนของผใหบรการ และตนทนของผใชบรการเพอคานวณตนทน

ทงหมดทเกดขนในระบบแถวคอย โดยผลจากการวเคราะหสรปไดวาจานวนชองใหบรการท

เหมาะสมของชองเกบคาผานทางแบบเงนสดสาหรบชวโมงเรงดวนควรจะม 7 ชองใหบรการ สวน

ชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตสาหรบชวโมงเรงดวนควรจะม 6 ชองใหบรการ ซงทาใหตนทน

ของระบบแถวคอยเทากบ 1,018.18 บาทตอชวโมง

THE QUEUING ANALYSIS OF THE SECOND STAGE EXPRESSWAY USER : A CASE

STUDY OF PRACHACHUEN PAY TOLL

AN ABSTRACT

BY

PIYAPORN SUWANNARAT

Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the

Master of Economics Degree in Managerial Economic

at Srinakharinwirot University

June 2012

Piyaporn Suwannarat. (2012). The Queuing Analysis of the Second Stage Expressway User

: A Case Study of Prachachuen Pay Toll. Master thesis, M.Econ. (Managerial

Economics). Bangkok: Graduate School, Srinakharinwirot University. Advisor

Committee: Assoc. Prof. Dr. Aotip Ratniyom and Dr. Ratchapan Choiejit.

The purposes of this research were to analyze the cost the cost of the fee for the

toll way both cash and automatic at the toll gates and analyze all costs taking place at the

waiting lining system of the current service system as well as to study the appropriate

number of the cash and automatic collection toll gates by using one-step waiting line model

analysis of multiple m M/G/1 collecting data from all the relevant units and the

questionnaire to assess the opportunity loss as a result of the waiting for the service. The

sampling group was equivalent to 400 samples.

The results of the study revealed that the rate of waiting line at the cash collection

gates during rush hours (6.00 – 9.00 am.) was 379.6 vehicles per hour, and the rate of

service was to 3.9 seconds per vehicle, whereas the waiting line at the automatic collection

gates was 692.6 vehicles per hour, and the rate of service was to 3.6 seconds per vehicle.

The statistics obtained from the calculation with the waiting line model would be applied for

the cost analysis together with the cost of the service provider and the cost of the clients to

calculate all the cost taking place in the waiting line system. The results of the analysis can

be concluded that the appropriate cash collection gates during rush hours should be 7

gates while the appropriate automatic collection gates should be 6 gates. Which would

make the cost of the waiting line system equivalent to 1,018.18 per hour.

ปรญญานพนธ

เรอง การวเคราะหระบบแถวคอยของผใชบรการทางพเศษ กรณศกษา ดานประชาชน

ของ ปยพร สวรรณรตน

ไดรบอนมตจากบณฑตวทยาลยใหนบเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

ปรญญาเศรษฐศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเศรษฐศาสตรการจดการ ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

.................................................................. คณบดบณฑตวทยาลย

(รองศาสตราจารย ดร.สมชาย สนตวฒนกล) วนท ...... เดอน มถนายน พ.ศ. 2555

คณะกรรมการควบคมปรญญานพนธ คณะกรรมการสอบปากเปลา ............................................. ประธาน ............................................. ประธาน (รองศาสตราจารย ดร.ออทพย ราษฎรนยม) (อาจารย ดร.อดลย ศภนท) ............................................. กรรมการ ............................................. กรรมการ (อาจารย ดร.รชพนธ เชยจตร) (รองศาสตราจารย ดร.ออทพย ราษฎรนยม)

............................................. กรรมการ (อาจารย ดร.รชพนธ เชยจตร) ............................................. กรรมการ

(รองศาสตราจารย ดร.พศมย จารจตตพนธ)

ประกาศคณปการ

ปรญญานพนธฉบบ นสาเรจสมบรณไดดวยด ผวจยไดร บความกรณาจาก รอง

ศาสตราจารย ดร.ออทพย ราษฎรนยม ประธานควบคมปรญญานพนธ ทกรณาเสยสละเวลาอนมคา

ใหคาปรกษาแนะนา และแกไขขอบกพรองในการทาวจยมาโดยตลอด

ขอขอบพระคณ อาจารย ดร. รชพนธ เชยจตร กรรมการควบคมปรญญานพนธ รอง

ศาสตราจารย ดร.พศมย จารจตตพนธ และ อาจารย ดร.อดลย ศภนท ทเสยสละเวลา และให

คาแนะนาตลอดการทาปรญญานพนธครงน จงขอกราบขอบพระคณอยางสงไว ณ ทนดวย

ขอบพระคณ คณพออมร คณแมจาเนยร พยย และเพอนๆ ทใหกาลงใจ และคาปรกษาใน

เรองตางๆ ตลอดเวลา

ขอบคณเพอนๆ และนองๆทมงาน ทเสยสละเวลามาชวยเกบแบบสอบถาม ขอบคณผตอบ

แบบสอบถามทกคนคนทเสยสละเวลาตอบแบบสอบถามจนครบถวน นอกจากนขอบคณบคลากรใน

หนวยงานตางๆทเกยวของทใหขอมลทเกยวของและความรในเรองดานเกบคาผานทางพเศษ ไดแก

การทางพเศษแหงประเทศไทย และบรษททางดวนกรงเทพ จากด (มหาชน)

ปยพร สวรรณรตน

สารบญ

บทท หนา1 บทนา…………………………………………………………………………………. 1

ภมหลง………………………………………………………………………………. 1ความมงหมายของการวจย…………………………………………………………. 7ความสาคญของการวจย……………………………………………………………. 7ขอบเขตการวจย…………………………………………………………………….. 8ขอตกลงเบองตนในการทาวจย…………………………………………………….. 9นยามศพทเฉพาะ…………………………………………………………………… 9กรอบแนวคดในการวจย……………………………………………………………. 12

2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ…………………………………………………... 13แนวคดเกยวกบทฤษฎแถวคอย……………………………………………………. 13

ลกษณะของระบบแถวคอย …………………………………………………… 13แบบจาลองแถวคอย……………………………………………………………. 18

แนวคดตนทนทางเศรษฐศาสตรทเกยวของกบระบบแถวคอย……………………. 20การวเคราะหทางเศรษฐศาสตรของระบบแถวคอย………………………………... 22งานวจยทเกยวของ…………………………………………………………………. 24

3 วธการดาเนนการวจย………………………………………………………........... 28การกาหนดประชากรและการสมกลมตวอยาง……………………………............. 28การสรางเครองมอทใชในการวจย…………………………………….................... 29การเกบรวบรวมขอมล………………………………………………………........... 29การจดกระทาและวเคราะหขอมล…………………………………………………... 30

4 ผลการวเคราะหขอมล…………………………………………………................. 41การวเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบเงนสด…………………………….. 41การวเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต…………......................... 50การประเมนตนทนรวมทเกดขนในระบบแถวคอย และการหาจานวนทเหมาะสมของช อ ง เ กบค า ผ านทา งแบบ เ งนสดและช อ ง เ กบค า ผ านทา งแบบอตโนมต……….............................................................................................. 59

สารบญ (ตอ)

บทท หนา5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ………………………………………………. 62

ความมงหมายของการวจย ขอบเขตของการวจย และการเกบรวบรวมขอมล………………………………………………………………………………… 62สรปผลการวจย……………………………………………………………………… 63อภปรายผล………………………………………………………………………….. 67ขอเสนอแนะ………………………………………………………………………… 69

บรรณานกรม…………………………………………………………………………........... 70

ภาคผนวก…………………………………………………………………………………….. 73ภาคผนวก ก……………………………………………………………………………. 74ภาคผนวก ข……………………………………………………………………………. 77ภาคผนวก ค……………………………………………………………………………. 80ภาคผนวก ง…………………………………………………………………………….. 82

ประวตยอผวจย………………………………………………………………………........... 84

บญชภาพประกอบ

ภาพประกอบ หนา1 การเปรยบเทยบจานวนรถยนตทกประเภททใชทางพเศษ เฉลมมหานคร

ศรรช ฉลองรช บรพาวถ และอดรรถยา พ.ศ. 2549-2553………………………………… 52 จานวนรถยนต (4 ลอ) ทใชทางพเศษศรรช (ทางดวนขนท 2) จาแนกตามดาน

ตอปงบประมาณ 2553…………………………………………………………… 63 กรอบแนวคดในการวจย……………………………………………………………... 124 กระบวนการแถวคอยพนฐาน………………………………………………………... 145 ระบบแถวคอยทมข นตอนเดยว มแถวคอยแถวเดยว และมหนวยบรการ 1 หนวย

(single-channel-single-phase system)………………………………………… 156 ระบบแถวคอยทมข นตอนเดยว แถวคอย 1 แถวคอย แตมหนวยใหบรการหลาย

หนวย โดยแตละหนวยทาหนาทอยางเดยวกน (multichannel and single -phasesystem)……………………………………………………………………. 16

7 ระบบแถวคอยทมข นตอนเดยว แถวคอยหลายแถวและมหนวยใหบรการหลายหนวย (Multiple-channel-single-phase system)………………………………. 16

8 ระบบแถวคอยทมหลายขนตอน มแถวคอยแถวเดยวและในแตละขนตอนมหนวยใหบรการหนวยเดยว (single-channel-multiple-phase system)……………… 17

9 ระบบแถวคอยทมหลายขนตอน แถวคอยหลายแถวคอย แตในแตละขนตอนมหนวยใหบรการหลายหนวย (Multiple-channel-multiple-phase system)…………………………………………………………………………… 17

10 ความสมพนธของตนทนของระบบแถวคอย………………………………………... 22

บญชตาราง

ตาราง หนา1 การเดนทางในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล จาแนกตามการครอบครองยาน

พาหนและประเภทการเดนทาง พ.ศ. 2553………………………………………. 22 การเดนทางในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล จาแนกตามการครอบครอง

ยานพาหนะ และวตถประสงคการเดนทาง พ.ศ. 2553………............................ 23 จานวนรถยนตทใชทางพเศษรวมทกประเภทและรวมทกสายทาง ระหวาง

ปงบประมาณ 2545-2552………………………………………………………... 44 มลคาเวลาจาแนกตามวตถประสงคในการเดนทาง………………………………….. 235 ตนทนทชดแจงของชองเกบคาผานทางแบบเงนสด…………………………………. 416 ขอมลทวไปของผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดในดานคณลกษณะ

เศรษฐกจ และสงคม เกยวกบการใชบรการทางพเศษ…………………………… 437 การวเคราะหความออนไหวของตนทนคาเสยโอกาสจากการรอสาหรบผใชบรการ

ชาระคาผานทางแบบเงนสด………………………………………………………. 468 สรปตนทนรวมทชองเกบคาผานทางแบบเงนสด…………………………………….. 469 จานวนผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดชวงเวลา 06.00-09.00 น……... 47

10 เวลาในการใหบรการเฉลยตอผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบ สาหรบชวงเวลา 06.00-09.00 น. ………………………………………………………… 47

11 คาสถตของระบบแถวคอยสาหรบชองเกบคาผานทางแบบเงนสด…………………. 4912 ตนทนทชดแจงของชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต………………………………. 5013 ขอมลทวไปของผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตในดานคณลกษณะ

เศรษฐกจ และสงคม เกยวกบการใชบรการทางพเศษ…………………………… 5214 การวเคราะหความออนไหวของตนทนคาเสยโอกาสจากการรอสาหรบผใชบรการ

ชาระคาผานทางแบบอตโนมต…………………………………………………….. 5515 สรปตนทนรวมทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต………………………………….. 5516 จานวนผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตสาหรบเวลา

06.00-09.00 น……………………………………………………………............. 5617 เวลาในการใหบรการเฉลยตอผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต

สาหรบชวงเวลา 06.00-09.00 น. ………………………………………………… 5618 คาสถตของระบบแถวคอยสาหรบชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต……………….. 58

บญชตาราง (ตอ)

ตาราง หนา19 แสดงกรณการศกษาจานวนทเหมาะสมของชองเกบคาผานทางแบบเงนสดและ

ชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต…………………………………………………. 5920 จานวนทเหมาะสมของชองเกบคาผานทางแบบเงนสดและชองเกบคาผานทาง

แบบอตโนมต วเคราะหความออนไหวของตนทนคาเสยโอกาสในการรอรอยละ 45, 54 และ 60…………………………………………………………………….. 60

1

บทท 1 บทนา

ภมหลง ตงแตอดตจนถงปจจบนประเทศไทยไดมการขยายตวทางเศรษฐกจอยางตอเนองมาโดย

ตลอด ซงเปนการสรางรากฐานใหกบประเทศและเปนการสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจโดยผานโครงการกอสรางในงานดานสาธารณปโภคตางๆของรฐ อาทเชน รถไฟฟาขนสงมวลชน การกอสรางถนน การกอสรางทางพเศษ เปนตน ซงสาธารณปโภคตางๆนมความจาเปนอยางยงตอการพฒนาความเปนอยของประชาชนและเศรษฐกจของประเทศ จะเหนไดวาในเขตกรงเทพมหานครซงเปนเมองหลวงของประเทศไทยและเปนเมองศนยกลางทางเศรษฐกจ การปกครอง สงคม และการเมอง มการกอสรางสาธารณปโภคตางๆเกดขนมากมาย สงอานวยความสะดวกและสาธารณปโภคตางๆเหลานนเปนปจจยหนงซงเปนสาเหตสาคญทจงใจใหประชากรจากทวทกภมภาคของประเทศตดสนใจยายมาตงถนฐานหรอเดนทางมาเพอแสวงหาความเจรญ

สาหรบในเขตกรงเทพมหานครซงเปนเมองทมประชากรอาศยอยอยางหนาแนน อนเนองมาจากการเจรญเตบโตของคนในชมชน และการอพยพยายถนของคนตางจงหวดเขามาสกรงเทพมหานครเพมสงขนในระยะเวลาสนๆ ความตองการเดนทางยอมมสงขนตามไปดวย ทาใหปจจบนกรงเทพมหานครมปรมาณของยวดยานพาหนะมากขน จากขอมลของกรมการขนสงทางบกรายงานวาใน พ.ศ. 2553 มปรมาณรถยนต 4 ลอ ทจดทะเบยนใหมในเขตกรงเทพมหานครสงถง 352,310 คน สงกวาป 2552 ทมปรมาณรถยนตจดทะเบยนใหมเพยง 247,121 คน ทาใหกรงเทพมหานครมปรมาณรถยนตสะสมรวม 3.5 ลานคน หากพจารณาจากรปแบบการเดนทางของประชาชนในเขตกรงเทพมหานครโดยสวนใหญแลวประชาชนในเขตกรงเทพมหานครนยมเดนทางโดยรถยนตสวนบคคลมากกวาการใชรถสาธารณะ จะเหนไดวามการใชรถสวนบคคลมากถง 9,812 พนคน-เทยว/วน มการใชรถสวนสาธารณะ 6,842 พนคน-เทยว/วน ดงแสดงในตาราง 1

2

ตาราง 1 การเดนทางในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล จาแนกตามการครอบครองยานพาหนะและประเภทการเดนทาง พ.ศ. 2553

หนวย : พนคน-เทยว/วน

การครอบครองยานพาหนะ ประเภทการเดนทาง สดสวนการเดนทาง (%)

สวนบคคล สวนสาธารณะ

รวม สวนบคคล สวนสาธารณะ

ไมมยานพาหนะ 646 2,766 3,413 18.9 81.1 รถจกรยานยนต 1 คน 1,657 874 2,531 65.5 34.5 รถยนตสวนบคคล 1 คน 3,181 1,683 4,865 56.4 34.6 ยานพหานะมากกวา 1 คน 4,328 1,519 5,846 74.0 26.0 รวม 9,812 6,842 16,654 58.9 41.1

ทมา : สานกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร. (2553). ขอมลสถตและสารสนเทศการขนสง

และจราจร. (ออนไลน).

หากพจารณาถงวตถประสงคในการเดนทางดวยรถยนตสวนบคคลของประชาชนในเขตกรงเทพมหานครจะพบวา ประชาชนในเขตกรงเทพมหานครมวตถประสงคในการเดนทางทแตกตางกน โดยสวนใหญแลวมการเดนทางจากบานไปยงททางานมากทสดจานวน 1,583 พนคน-เทยว/วน รองลงมาคอ เดนทางจากบานไปยงสถานทอนๆจานวน 1,321 พนคน-เทยว/วน ดงแสดงในตาราง 2

ตาราง 2 การเดนทางในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล จาแนกตามการครอบครองยานพาหนะ

และวตถประสงคการเดนทาง พ.ศ. 2553 หนวย : พนคน-เทยว/วน

การครอบครองยานพาหนะ

วตถประสงคการเดนทาง เดนทางจากบานไปททางาน

เดนทางจาก บานไปสถานศกษา

เดนทางจาก บานไปยงท

อนๆ

เดนทางอนๆ

รวม

ไมมยานพาหนะ 1,710 926 599 178 3,413 รถจกรยานยนต 1 คน 1,009 486 637 399 2,531 รถยนตสวนบคคล 1 คน 1,583 1,127 1,321 834 4,865 ยานพหานะมากกวา 1 คน 2,363 1,105 1,303 1,076 5,846 รวม 6,664 3,644 3,859 2,487 16,654

ทมา : สานกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร. (2553). ขอมลสถตและสารสนเทศการขนสง

และจราจร. (ออนไลน).

3

จะเหนไดวารปแบบการเดนทางของประชาชนในเขตกรงเทพมหานครสวนใหญแลวจะเดนทางดวยรถยนตสวนบคคล ทาใหในแตละวนปรมาณการใชรถบนทองถนนมความแออดคบคงเกดการจราจรตดขด สงผลใหตองใชเวลาเดนทางนานกวาปกตและประชาชนผใชรถเกดความเครยด นอกจากนยงสงผลใหเกดปญหามลภาวะทางอากาศ และความสญเปลาทางดานเศรษฐกจของประเทศ อกทงยงรวมถงตนทนคาเสยโอกาสทเกดจากการสญเสยเวลาในระหวางการเดนทางของผใชรถยนต และยงสงผลตอภาพพจนในทางลบตอการทองเทยวของไทยอกดวย

จากปญหาขางตนภาครฐไดตระหนกถงปญหา และหาแนวทางแกไขปญหาการจราจรแออดในเขตกรงเทพมหานคร ไดจดตงการทางพเศษแหงประเทศไทยใหเปนองคกรรฐวสาหกจสงกดกระทรวงมหาดไทย โดยมวตถประสงคเพอดาเนนการกอสรางทางพเศษ บารงรกษาทางพเศษ จดดาเนนการหรอควบคมธรกจเกยวกบระบบขนสงมวลชน ตลอดจนดาเนนงานตางๆทเกยวกบทางพเศษ เพออานวยความสะดวกในการจราจรและขนสง รองรบปรมาณการจราจรและเพมทางเลอกในการเดนทางใหกบประชาชนทใชรถยนตใหเดนทางไดอยางสะดวกรวดเรว และปลอดภย บรรเทาปญหาจราจรในเขตกรงเทพมหานคร

จะพบวาตงแต พ.ศ. 2545-2552 ปรมาณการจราจรบนทางพเศษมจานวนรถยนตเพมขนอยางตอเนอง แมวาใน พ.ศ. 2551 ปรมาณรถยนตบนทางพเศษจะมจานวนลดลง แตอยางไรกตาม ใน พ.ศ. 2552 จานวนรถยนตบนทางพเศษไดเพมสงขนอกครงมปรมาณมากถง 435.17 ลานคน ผลจากปรมาณรถยนตจดทะเบยนใหมเพมสงขน ทาใหมปรมาณจราจรบนทางพเศษเพมขนอยางตอเนอง รวมถงการพฒนาพนทโดยรอบบรเวณแนวทางพเศษ ประกอบกบผใชทางหลกเลยงการจราจรตดขดบนถนนพนราบจากการกอสรางและปรบปรงระบบขนสงมวลชนตางๆ ของกรงเทพมหานคร สงผลใหมปรมาณรถเขาสระบบทางพเศษมากขน ดงแสดงในตาราง 3

4

ตาราง 3 จานวนรถยนตทใชทางพเศษรวมทกประเภทและรวมทกสายทาง ระหวางปงบประมาณ 2545-2552 หนวย : คน

เดอน ปงบประมาณ

2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 ต.ค./ปกอนหนา 25,238,888 28,206,220 30,273,673 31,674,547 32,789,001 35,026,921 36,710,472 34,376,153

พ.ย. 25,623,334 28,874,625 32,038,726 32,250,309 33,494,330 35,868,468 36,240,518 33,589,057 ธ.ค. 25,981,251 28,857,690 32,122,424 33,334,582 34,406,602 35,940,084 34,334,554 33,982,178

ม.ค./ปปจจบน 26,854,163 29,239,493 30,588,328 31,968,850 33,504,877 35,291,098 34,728,543 33,998,042 ก.พ. 24,557,515 26,433,090 30,053,648 29,937,185 31,127,834 33,336,173 33,628,402 32,206,966 ม.ค. 27,900,671 29,924,295 32,293,140 33,707,237 35,654,429 37,298,010 36,147,973 37,480,032 เม.ย. 25,165,412 26,771,639 28,623,935 29,230,352 30,443,799 32,630,163 31,807,886 34,947,196 พ.ค. 26,768,602 28,625,684 30,613,524 31,302,934 33,187,810 35,242,909 33,510,274 37,635,699 ม.ย. 26,395,775 29,278,374 30,407,142 31,900,248 32,907,407 35,544,689 32,792,987 38,969,956 ก.ค. 27,881,976 30,343,773 31,897,586 31,657,242 32,981,257 35,936,122 33,407,645 38,695,815 ส.ค. 28,829,015 30,553,272 30,853,912 33,106,623 34,539,771 36,687,997 34,354,641 39,809,972 ก.ย. 27,657,305 30,510,865 31,018,894 32,323,573 33,377,126 35,577,190 32,469,003 39,488,421 รวม 318,792,707 347,619,020 369,784,932 382,393,682 398,414,243 424,379,824 410,132,898 435,179,487

ทมา : สานกการจราจรและขนสง กรงเทพมหานคร

4

5

การทางพเศษแหงประเทศไทย (กทพ.) ไดลงนามในสญญากบบรษท ทางดวนกรงเทพ จากด (มหาชน) ใหเปนผกอสรางและบรหารทางพเศษศรร ช ตลอดระยะเวลา 30 ปโดยมวตถประสงคเพอเพมประสทธภาพของทางพเศษในกรงเทพมหานครใหเปนโครงขายทสมบรณ ทาใหสามารถแบงเบาการจราจรบนทางพเศษเฉลมมหานคร และชวยใหการเดนทางเขาสยานธรกจใจกลางเมอง

จานวนรถยนต (เทยว)

พ.ศ.

ภาพประกอบ 1 การเปรยบเทยบจานวนรถยนตทกประเภททใชทางพเศษ เฉลมมหา

นคร ศรรช ฉลองรช บรพาวถ และอดรรถยา พ.ศ. 2549-2553

ทมา : การทางพเศษแหงประเทศไทย. (2553). รายงานประจาป. (ออนไลน).

จากภาพประกอบ 1 จะเหนวาตงแต พ.ศ. 2549-2553 ทางพเศษทมปรมาณรถมาใชบรการมากทสดเมอเทยบกบทางพเศษสายอนๆ คอ ทางพเศษศรรช รองลงมาคอทางพเศษเฉลมมหานคร และทางพเศษฉลองรช โดยทางพเศษศรรชมระยะทางรวม 38.4 กโลเมตร ประกอบดวยดานเกบคาผานทางจานวนทงสน 30 ดาน ใน พ.ศ. 2553 ดานทมจานวนรถยนต (4 ลอ) มาใชบรการดานเกบคาผานทางมากทสดคอ ดานประชาชน (ขาเขา) มจานวนรถยนตมาใชบรการมากถง 1.95 ลานคน มผใชบรการทางเฉลยตอวนถง 53,462 คน ดงแสดงในภาพประกอบ 2

0

50,000,000

100,000,000

150,000,000

200,000,000

250,000,000

2549 2550 2551 2552 2553

ศรรช

เฉลมมหานคร

ฉลองรช

บรพาวถ

อดรรถยา

6

ภาพประกอบ 2 จานวนรถยนต (4 ลอ) ทใชทางพเศษศรรช (ทางดวนขนท 2) จาแนกตามดาตางๆ ปงบประมาณ 2553

ทมา : การทางพเศษแหงประเทศไทย. (2553). รายงานประจาป. (ออนไลน).

18,961,25019,513,615

1,446,8962,800,477

4,650,8207,848,592

4,726,8333,316,943

4,672,1661,973,025

4,019,1687,771,472

1,390,5436,116,637

3,588,9145,306,234

2,184,0383,621,638

1,441,9942,180,816

19,490,3142,031,2071,827,521

8,712,0571,704,333

17,430,4712,274,947

17,414,1533,733,581

7,118,093

ประชาชนขาออก

งามวงศวาน1

ประชาชน1

รชดาภเษก

ยานพหลโยธน

คลองประปา2

อรพงษ

สะพานสวาง

สาทร

สาธประดษฐ3

อโศก4

พหลโยธน2

อโศก2

รามคาแหง

พระราม9

หนวย : เทยวปรมาณรถ

7

ปจจบนปรมาณการใชบรการทางพเศษทดานประชาชนในขางตนจะพบวามปรมาณรถท

เขามาใชบรการเปนจานวนมากโดยเฉพาะในชวงเชา (6.00-9.00 น.) ซงเปนชวงทประชาชนเดนทางเพอไปทางานหรอไปธระในทตางๆทาใหหนาดานประชาชนมปรมาณรถเปนจานวนมากกอใหเกดปญหาแถวคอย ซงปญหาการรอแถวเพอชาระคาผานทางในชวงเชาเปนปญหาใหญสาหรบผใชบรการมาก ดงนนหนวยงานทใหบรการจงตองคานงถงและใหความสาคญในเรองของ ความสะดวก รวดเรว ปลอดภย และความคมคากบคาใชจาย เปนอยางมาก

สงอานวยความสะดวกทครบครนและระบบการใหบรการทมประสทธภาพถอเปนปจจยสาคญทจะนาพาผใชรถเขาสระบบดานเกบคาผานทางไดอยางรวดเรว ในปจจบนพบวาดานประชาชนมชองใหบรการเกบคาผานทางแบบเงนสดจานวน 11 ชอง และมชองใหบรการเกบคาผานทางแบบอตโนมตจานวน 2 ชอง และพบวามบางชวงเวลาของวนเทานนทมผใชบรการเปนจานวนมาก นนคอชวโมงเรงดวน สงผลใหมผรอรบบรการเปนจานวนมากกอใหเกดปญหาการรอคอย

ดงนนเพอใหการตดสนใจเกยวกบระบบแถวคอยของผใชบรการดานเกบคาผานทางทจะนามาซงความสมดลระหวางตนทนทเกยวของกบการใหบรการและตนทนทเกดจากการรอคอย งานวจยครงนผวจยจงทาการวเคราะหระบบแถวคอยของผใชบรการทางพเศษ กรณศกษา ดานประชาชน ในชวโมงเรงดวน (6.00-9.00 น.) เพอพจารณาการใหบรการในปจจบนและพจารณาจานวนผใหบรการใหมความเหมาะสมททาใหตนทนในระบบแถวคอยตาสด เพอใหระบบการใหบรการมประสทธภาพดทสด ตลอดจนสามารถตอบสนองความพงพอใจแกผใชบรการไดสงสด

ความมงหมายของการวจย 1. เพอวเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบเงนสด และตนทนทชองเกบคาผานทาง

แบบอตโนมต ดานประชาชน

2. เพอวเคราะหตนทนทงหมดทเกดขนในระบบแถวคอยทดานเกบคาผานทาง ดานประชา

ชน ของระบบการใหบรการในปจจบน รวมทงศกษาจานวนทเหมาะสมของชองเกบคาผานทางแบบ

เงนสดและแบบอตโนมต

ความสาคญของการวจย 1. เพอใชเปนแนวทางในการปรบปรงประสทธภาพในการใหบรการทดานเกบคาผานทาง

ดานประชาชน โดยพจารณาถงจานวนทเหมาะสมของชองเกบคาผานทางแบบเงนสดและแบบ

อตโนมต

2. เพอใชเปนแนวทางในการปรบปรงประสทธภาพในการใหบรการของทางพเศษดานอนๆ

ตอไป

8

ขอบเขตของการวจย

การศกษาวจยเรอง การวเคราะหระบบแถวคอยของผใชบรการทางพเศษ กรณศกษา

ดานประชาชน ผวจยไดมการกาหนดขอบเขตการวจย ดงน

1. บรเวณทางดวนททาการศกษา คอ ดานประชาชน ซงเปนสวนหนงของทางพเศษศรรช

(ทางพเศษขนท 2)

2. ชวงเวลาททาการเกบขอมล ไดแก ชวโมงเรงดวนเชา (Peak Hour)เวลา 6.00-9.00 น.

3. การคานวณหาตนทนในการใหบรการและตนทนของผใชบรการศกษาเฉพาะตนทน

ดาเนนการ (Operating Cost)

ประชากรทใชในการวจย (Population) หมายถง ประชากรทใชในการวเคราะหระบบ

แถวคอยของผใชบรการทางพเศษ คอ บคคลผใชรถยนตสวนบคคล (4 ลอ) ทเคยใชบรการทาง

พเศษ ดานประชาชน

กลมตวอยางทใชในการวจย (Sample) คอ ตวอยางทไดจากการสมประชากรทงหมด

ในงานวจยฉบบนนน จะทาการสมจากบคคลผใชรถยนตสวนบคคล (4 ลอ) ทเคยใชบรการทาง

พเศษ ดานประชาชนในชวงเชา (6.00-9.00 น.) แลวทาการสมตวอยางประชาการในเขตการ

ปกครองทดานตงอย มจานวนทงหมด 400 ตวอยาง โดยแบงเปนผใชบรการทชองเกบคาผานทาง

แบบเงนสด 300 ชด และผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต 100 ชด

ตวแปรทศกษา

1. ตนทนผใหบรการ ประกอบดวย

1.1 ตนทนทชดแจง ไดแก

1.1.1 คาจางพนกงาน

1.1.2 คาเสอมราคาของเครองมอและอปกรณสาหรบการใหบรการ

1.2 ตนทนทไมชดแจง ไดแก

1.2.1 คาเสยโอกาสของเงนลงทนในการจดซอเครองมอและอปกรณสาหรบการ

ใหบรการ

2. ตนทนผใชบรการ ประกอบดวย

2.1 ตนทนทชดแจง ซงเปนตนทนทเปนตวเงน ไดแก

9

2.1.1 ตนทนคาใชบรการทางพเศษ

2.1.2 ตนทนคานามนเชอเพลง

2.2 ตนทนทไมชดแจง ซงเปนตนทนทไมเปนตวเงน ไดแก

2.2.1 ตนทนคาเสยโอกาสจากการรอแถวคอยเพอชาระคาผานทางพเศษ

ขอตกลงเบองตนในการวจย ในการวเคราะหตนทนของผใหบรการ และตนทนของผใชบรการทเกดจากการรอแถวท

ดานเกบคาผานทาง ดานประชาชน จะตงขอสมมตไววา

1. อตราการเขารบบรการมการแจกแจงแบบปวสซอง (Poisson Distribution) เนองจาก

โดยทวไปแลวการมารบบรการของลกคาเปนแบบสมและเปนอสระตอกน และอตราการใหบรการม

การแจกแจงแบบปกต เนองจากการบรการเปนแบบสมแตการแจกแจงความนาจะเปนของเวลาใน

การไมใชแบบเอกซโพเนนเชยล เชน เปนการแจกแจงความนาจะเปนแบบปกต หรอไมอาจจาแนก

ไดวาเปนการแจกแจงความนาจะเปนแบบใด

2. กาหนดใหชองใหบรการทดานเกบคาผานทางมลกษณะเหมอนกน (Identical ServiceFacility)

3. กาหนดใหผรบบรการไมมการสลบสบเปลยนตาแหนงการรอคอยกบแถวคอยอน

นยามศพทเฉพาะ 1. ระบบแถวคอย หมายถง กระบวนการทผใชรถเขามาใชบรการทางพเศษ โดยตอง

ชะลอหรอหยดรถเพอรอแถวชาระคาผานทาง ณ ชองเกบคาผานทาง 2. ผใชบรการทางพเศษ หมายถง บคคลผใชรถยนตสวนบคคล (4 ลอ) ทใชบรการทาง

พเศษ ดานประชาชน

3. ดานเกบคาผานทาง หมายถง ดานใหบรการเกบคาผานทางซงผใชรถตองชาระคา

ผานทางทชองเกบคาผานทางเมอมความตองการจะเดนทางบนทางพเศษ ไดแก ดานประชาชน 4. ชองเกบคาผานทาง หมายถง ชองทมพนกงานใหบรการชาระคาผานทางดวยเงนสด

และชองเกบคาผานระบบอตโนมต (easy pass)

5. ดานประชาชน (ขาเขา) หมายถง ดานเกบคาผานทางตงอยทถนนประชาชน

6. ตนทนในการใหบรการ หมายถง มลคาของทรพยากรทงหมดทใชสาหรบการ

ใหบรการชาระคาผานทางทชองเกบคาผานทาง ดานประชาชน ประกอบดวย

10

6.1  ตนทนทชดแจงในการใหบรการ หมายถง ตนทนทจายออกไปเปนตวเงนทเหน

ชดเจนวาเกยวของกบการใหบรการเพอเกบคาผานทางทชองเกบคาผานทาง ไดแก 

6.1.1  คาจางพนกงาน หมายถง คาใชจายทการทางพเศษแหงประเทศไทยจาย

ใหกบพนกงานเกบคาผานทาง ในรปของเงนเดอน คาลวงเวลา เปนตน

6.1.2 คาเสอมราคาของเครองมอและอปกรณสาหรบการใหบรการ หมายถง

เครองมอและอปกรณตางๆทอยภายในชองเกบคาผานทาง ใชสาหรบการใหบรการเกบคาผานทาง

6.2 ตนทนทไมชดแจงในการใหบรการ หมายถง ตนทนทไมไดจายออกไปเปนตว

เงนจรงๆ ทเหนชดเจนวาเกยวของกบการใหบรการเพอเกบคาผานทางทชองเกบคาผานทาง ไดแก

คาเสยโอกาสของเงนลงทน หมายถง ดอกเบยทควรจะไดรบจากการนาเงนทจดซอเครองมอและ

อปกรณสาหรบการใหบรการทชองเกบคาผานทางไปฝากธนาคาร

7. ตนทนผใชบรการ หมายถง ตนทนทางเศรษฐศาสตรทเกดขนกบผใชรถทใชบรการ

ทางพเศษ ดานประชาชน ประกอบดวย

7.1 ตนทนทชดแจงของผใชบรการ หมายถง ตนทนทจายออกไปเปนตวเงนทเหน

ชดเจนวาเกยวของกบการเขามารอแถวเพอชาระคาผานทางทชองเกบคาผานทาง ไดแก

7.1.1 คาใชบรการทางพเศษ หมายถง คาผานทางทผใชบรการตองชาระทดานเกบคาผานทางเพอเดนทางบนทางพเศษ

7.1.2 คานามนเชอเพลง หมายถง คานามนรถทผใชรถตองสญเสยนามนไป

จากการทผใชรถตองชะลอหรอหยดรถเพอรอแถวชาระคาผานทาง ดานประชาชน

7.2 ตนทนทไมชดแจงของผใชบรการ หมายถง ตนทนทไมไดจายออกไปเปน

ตวเงนจรงๆ ทเหนชดเจนวาเกยวของกบการเขามารอแถวเพอชาระเงนคาผานทางทชองเกบคา

ผานทาง ไดแก คาเสยโอกาสจากการรอ หมายถง คาเสยโอกาสทเกดขนจากการทพนกงานทชอง

เกบคาผานทางไมสามารถใหบรการผใชรถไดทนท ทาใหผใชรถตองเสยเวลารอคอยเพอชาระคา

ผานทาง

8. ชวโมงเรงดวน (Rush Hours) หมายถง ชวงเวลาทคนใชในการเดนทางเปนจานวน

มากเพอไปทากจกรรมตางๆ อาทเชน เดนทางไปทางาน เดนทางไปเรยน เปนตน ชวงเวลาดงกลาว

ไดแก 6.00-09.00 น. ของวนทาการ (จนทร-ศกร)

11

กรอบแนวคดในการวจย

ศกษาการวเคราะหระบบแถวคอยของผใชบรการดานเกบคาผานทาง กรณศกษา ดาน

ประชาชน ในครงนผวจยไดทาการแบงการศกษาออกเปน 2 สวน คอ และการวเคราะหตนทนของ

ระบบแถวคอยโดยนาขอมลทไดมาหาตนทนรวมของระบบแถวคอยเพอไปทาการวเคราะหตนทน

ทางเศรษฐศาสตร และการคานวณคาสถตในระบบแถวคอยเพอนาไปวเคราะหตนทนในสวนของ

ผใชบรการ ซงผวจยไดสรปเปนภาพประกอบดงตอไปน

ภาพประกอบ 3 กรอบแนวคดในการวจย

ระบบแถวคอยของผใชบรการทางพเศษ กรณศกษา ดานประชาชน

วเคราะหตนทนรวมของระบบแถวคอย

วเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบเงน วเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต

ตนทนของผใหบรการ ตนทนของผใชบรการ ตนทนของผใชบรการ

ตนทนทชดแจง - คาจางพนกงาน

- คาเสอมราคา

ของเครองมอฯ

ตนทนทไมชดแจง

คาเสยโอกาส จากการรอ

ตนทนของผใหบรการ

ตนทนทชดแจง คาเสอมราคาของ

เครองมอฯ

ตนทนทไมชดแจง

คาเสยโอกาส

ของเงนลงทน

ตนทนทชดแจง คาใชบรการทางพเศษ และคานามนเชอเพลง

ตนทนทไมชดแจง

คาเสยโอกาส

ของเงนลงทน

ตนทนทชดแจง คาใชบรการทางพเศษและคานามนเชอเพลง

ตนทนรวมทชอง เกบคาผานทางแบบเงนสด

คานวณคาสถตในระบบแถวคอย

คานวณหาอตรา การเขารบบรการ

คานวณหาอตราการใหบรการแกผใชรถ

ตนทนรวมทชอง เกบคาผานทางแบบอตโนมต

คานวณคาสถตในระบบแถวคอย

คานวณหาอตรา การเขารบบรการ

คานวณหาอตราการใหบรการแกผใชรถ

ตนทนทไมชดแจง

คาเสยโอกาส จากการรอ

จานวนชองบรการทเหมาะสมกอใหเกดตนทนแถวคอยตาทสด

12

13 

 

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาวจยเรองการวเคราะหระบบแถวคอยของผใชบรการทางพเศษ กรณศกษา ดาน

ประชาชน ผวจยไดทบทวนวรรณกรรมจากตารา บทความ และผลงานทเกยวกบการวเคราะหระบบ

แถวคอย เปนแนวทางในการศกษา ซงมเอกสารและงานวจยทเกยวของดงน

1. แนวคดเกยวกบทฤษฎแถวคอย

1.1 องคประกอบพนฐานของระบบแถวคอย

1.2 แบบจาลองแถวคอย

2. แนวคดตนทนทางเศรษฐศาสตรทเกยวของกบระบบแถวคอย

3. การวเคราะหทางเศรษฐศาสตรของระบบแถวคอย

4. งานวจยทเกยวของ

แนวคดเกยวกบทฤษฎแถวคอย (Queuing theory)

ทฤษฎแถวคอยจะมแบบจาลองเชงปรมาณทมลกษณะแตกตางกนหลายแบบขนอยกบ

รปแบบและลกษณะของผเขามารบบรการ ลกษณะของหนวยบรการ และลกษณะของแถวคอย

นอกจากนยงเกยวของกบปจจยอนๆ เชน พฤตกรรมของผทเขามารบบรการทอยในระบบแถวคอย

เปนตน ซงในการศกษาแถวคอย ผศกษาจะตองแยกสวนประกอบตางๆ ของโครงสรางระบบ

แถวคอยใหมความชดเจน เพอทจะสามารถทาความเขาใจแถวคอยนนๆ ไดอยางถกตอง

1.1 ลกษณะของระบบแถวคอย (สทธมา ชานาญเวช : 281-282)

ระบบแถวคอยประกอบดวยองคประกอบสาคญ 3 สวน ไดแก 1. ผมารบบรการ

(arrivals) บางทอาจเรยกวาประชากรผรบบรการ 2. แถวคอยหรอคว (waiting line or the queue)

และ 3. สวนใหบรการ (service facility) ดงแสดงในภาพประกอบ 4

 

14 

 

ระบบแถวคอย

ภาพประกอบ 4 กระบวนการแถวคอยพนฐาน

ทมา : สทธมา ชานาญเวช. (2552). การวจยดาเนนงาน = Operations research.

หนา 281.

1.1.1 ลกษณะของผมารบบรการ

ผมารบบรการเปนปจจยนาเขาของระบบแถวคอย ซงมลกษณะสาคญทตอง

พจารณา 3 ลกษณะ คอ

1) ขนาดประชากรผมารบบรการ (Calling Population/Input Source)

สามารถจาแนกตามขนาดได 2 ลกษณะ คอ

- กลมประชากรมจานวนมากจนนบไมถวน (Infinity) ตวอยางเชน จานวน

รถยนตคอยควจายคาทางพเศษ จานวนลกคาคอยควจายเงนในรานซปเปอรมารเกต เปนตน นนคอ

ทกคนมสทธเขามาใชบรการ

- กลมประชากรทมจานวนทสามารถนบถวนได (Finity) ตวอยางเชน

หนวยซอมของสนามกอลฟทมรถตดหญาทงหมด 5 คน ซงตองคอยรบการซอมเปนครงคราว เปน

ตน

2) แบบแผนการมาของผรบบรการ (Pattern of arrivals) หมายถง ลกษณะ

การมาถงหนวยใหบรการของผรบบรการ สามารถแบงได 2 ลกษณะ คอ มแบบแผน (Organized

pattern) และไมมแบบแผนหรอเขามาโดยสม (Random order)

โดยสวนใหญการวเคราะหระบบแถวคอยแบบแผนการมาของผรบบรการจะไมแนนอน นน

คอ ไมมแบบแผน กลาวคอมกกาหนดใหลกษณะการเขามารบบรการเปนแบบสม โดยกาหนดใหม

จานวนผมารบบรการตอหนวยเวลามการแจกแจงความนาจะเปนแบบปวซองส (Poisson

Distribution) และมการกาหนดชวงระยะเวลาหางของของการเขามาของผรบบรการแตละคนท

ตอเนองกนมการแจกแจงความนาจะเปนเอกโปเนนเชยล (Exponential Distribution)

ผมารบบรการ

แถวคอย หนวยใหบรการ

ผทไดรบบรการแลว

15 

 

3) พฤตกรรมของผมารบบรการ (Behavior of the arrivals) ประชากรทมารบ

บรการแตละรายมอปนสยและทศนคตสวนตวแตกตางกน บางคนมความอดทนสงตอการเขา

แถวคอย แตบางคนไมชอบการเขาแถวคอยและยนดมารบบรการภายหลงหรออาจใชบรการทอนท

สามารถทดแทนความตองการได ในการวเคราะหระบบแถวคอยไดมการกาหนดรปแบบพฤตกรรม

ของผมารบบรการเปน 3 ลกษณะ คอ

- การลมเลกความตงใจ (Reneging) หมายถง การทผรบบรการเขา

แถวคอยอยในระยะเวลาหนงแตเกดลมเลกคามตงใจในการรอในภายหลง ออกจากแถวคอยไป

- การสลบแถวคอย (Jockeying) หมายถง การทผรบบรการทาการสลบ

แถวไปยงแถวอนเพอหวงทจะไดรบบรการทเรวทสด จะเกดขนในกรณทมแถวคอยหลายแถว

- การยกเลกการเขาแถว (Balking) หมายถง การทผรบบรการไมรวม

แถวคอยตงแตแรก

1.1.2 ลกษณะของระบบแถวคอย

การแบงรปแบบแถวคอยผใหบรการจะเปนผกาหนดหรอจดรปแบบการ

ใหบรการ โดยจะกาหนดวาควรมแถวคอยแถวเดยวหรอหลายแถว มหนวยใหบรการกหนวย มก

ข นตอนในการใหบรการ

กลยา วานชยบญชา (2545:168-170) ไดกาหนดรปแบบของระบบแถวคอยไว

ดงน

1) ระบบแถวคอยทมข นตอนเดยว มแถวคอยแถวเดยว และมหนวยบรการ 1

หนวย (single-channel-single-phase system) เปนระบบทมข นตอนเดยวในการใหบรการ และม

หนวยใหบรการ 1 หนวย เชน เครอง ATM จานวน 1 เครอง เมอลกคาไดรบบรการแลวจะออกจาก

ระบบไป ดงแสดงในภาพประกอบ 5

ภาพประกอบ 5 แสดงระบบแถวคอยทมข นตอนเดยว มแถวคอยแถวเดยว และมหนวยบรการ 1

หนวย (single-channel-single-phase system)

ทมา : กลยา วานชยบญชา. (2545). การวเคราะหเชงปรมาณ. หนา 169.

แถวคอย ลกคาออกจากระบบ หนวยใหบรการ

16 

 

2) ระบบแถวคอยทมข นตอนเดยว แถวคอย 1 แถวคอย แตมหนวยใหบรการ

หลายหนวย โดยแตละหนวยทาหนาทอยางเดยวกน (multichannel and single-phase system)

เปนระบบทมข นตอนในการใหบรการขนตอนเดยว มแถวคอยแถวเดยวแตมหนวยใหบรการหลาย

หนวย ลกคาจากแถวคอยจะเขาไปใชบรการจากหนวยทวาง เชน ธนาคารขนาดใหญในปจจบนจะ

จดใหมแถวคอยแถวเดยว แตมชองใหบรการหลายชอง ดงแสดงในภาพประกอบ 6

ภาพประกอบ 6 แสดงระบบแถวคอยทมข นตอนเดยว แถวคอย 1 แถวคอย แตมหนวยใหบรการ

หลายหนวย โดยแตละหนวยทาหนาทอยางเดยวกน (multichannel and single-phase

system)

ทมา : กลยา วานชยบญชา. (2545). การวเคราะหเชงปรมาณ. หนา 169.

3) ระบบแถวคอยทมข นตอนเดยว แถวคอยหลายแถวและมหนวยใหบรการ

หลายหนวย (Multiple-channel-single-phase system) เปนระบบทมข นตอนในการใหบรการ

ขนตอนเดยว แตมแถวคอยหลายแถว ในกรณนเปนรปแบบของแถวคอยทสอดคลองกบกรณศกษา

นนคอ ชองเกบคาผานทางพเศษ ดงแสดงในภาพประกอบ 7

ภาพประกอบ 7 แสดงระบบแถวคอยทมข นตอนเดยว แถวคอยหลายแถวและมหนวยใหบรการ

หลายหนวย (Multiple-channel-single-phase system)

ทมา : กลยา วานชยบญชา. (2545). การวเคราะหเชงปรมาณ. หนา 169.

แถวคอย ลกคาออกจากระบบ

 

  

หนวยใหบรการ

หนวยใหบรการ

หนวยใหบรการ

แถวคอย ลกคาออกจากระบบ หนวยใหบรการ

หนวยใหบรการ

หนวยใหบรการ

17 

 

4) ระบบแถวคอยทมหลายขนตอน มแถวคอยแถวเดยวและในแตละขนตอนม

หนวยใหบรการหนวยเดยว (single-channel-multiple-phase system) ในระบบนลกคาจะตองรบ

บรการจากหลายหนวยใหบรการ เชน โรงพยาบาล คนไขจะตองเขาแถวพบแพทยแตละคนเปน

ขนตอนแรก จากนนนาใบสงยาจากแพทยไปเขาแถวรอชาระเงน และขนสดทาย คอรอรบยา ดง

แสดงในภาพประกอบ 8

ภาพประกอบ 8 แสดงระบบแถวคอยทมหลายขนตอน มแถวคอยแถวเดยวและในแตละขนตอนม

หนวยใหบรการหนวยเดยว (single-channel-multiple-phase system)

ทมา : กลยา วานชยบญชา. (2545). การวเคราะหเชงปรมาณ. หนา 170.

5) ระบบแถวคอยทมหลายขนตอน แถวคอยหลายแถวคอย แตในแตละ

ขนตอนมหนวยใหบรการหลายหนวย (Multiple-channel-multiple-phase system) ระบบนลกคา

ตองผานการรบบรการจากหลายขนตอน เชน โรงพยาบาลทมแพทยแตละดานหลายๆคน คนไขจะ

รอพบแพทยแตละคนแยกแถวกนและแผนกคดเงนและจดยากมหลายหนวย ดงแสดงใน

ภาพประกอบ 9

ภาพประกอบ 9 แสดงระบบแถวคอยทมหลายขนตอน แถวคอยหลายแถวคอย แตในแตละขนตอน

มหนวยใหบรการหลายหนวย (Multiple-channel-multiple-phase system)

ทมา : กลยา วานชยบญชา. (2545). การวเคราะหเชงปรมาณ. หนา 170.

แถวคอย ลกคาออกจากระบบ

 

  

หนวยใหบรการ 1

หนวยใหบรการ 2

หนวยใหบรการ 3

แถวคอย ลกคาออกจากระบบ

 

  

หนวยใหบรการ

18 

 

1.1.3 ลกษณะของสวนใหบรการ (สทธมา ชานาญเวช. 2552:285)

ลกษณะสาคญทเกยวกบหนวยใหบรการ ไดแก

1) ระเบยบการใหบรการ (Service Discipline ) หมายถง กฎเกณฑทระบบ

นนใชในการกาหนดวาจะใหบรการแกลกคารายใดกอน เชน

- ลกคาทมากอนจะไดรบบรการกอน (First Come First Serve : FCFS)

เชน การรอแถวชาระคาเงนคาผานทางพเศษ การเขาแถวเพอซอตวชมภาพยนตร รวมทงการเขา

แถวคอยเพอทาธรกรรมทางการเงนทธนาคาร เปนตน

- ลกคาทมาทหลงจะไดรบบรการกอน (Last Come First Serve : LCFS)

เชน ในระบบการผลต ถาวตถทวางซอนกนอย จะนาวตถทอยสวนบนมาใชกอน หรอ การเขา-ออก

ลฟตโดยสาร พบวาคนทเขาหลงสดจะตองออกจากลฟตกอน เปนตน

- ลกคาทมความจาเปนมากกวาจะไดรบบรการกอน เชน ผปวยทไดรบ

บาดเจบสาหส ผปวยฉกเฉน เปนตน

2) ลกษณะการใหบรการ (Service Characteristic) อาจจะเปนแบบใดแบบ

หนง ดงน

- แบบคงท คอ ใหบรการลกคาไดเทาๆกนในแตละชวงเวลา เชน วนละ

100 คน ชวโมงละ 15 เครอง หรอใชเวลาในการปดฝาขวดนาอดลมแตละขวดใชเวลา 1 วนาท

เทาๆกน สวนใหญจะเปนการบรการของระบบอตโนมตหรอลกษณะบรการทเหมอนๆกน

- แบบสม คอลกคาแตละรายมลกษณะไมเหมอนกน จงใชเวลาในการ

ใหบรการไมเทากน มากนอยตามความตองการของลกคา เชน ลกคาทใชบรการฝากถอนเงนใน

ธนาคาร สถานบรการนามน เปนตน

สาหรบการศกษาในครงนมลกษณะของระบบแถวคอยเปนรปแบบท 3 คอ ระบบแถวคอย

ทมข นตอนเดยว แถวคอยหลายแถวและมหนวยใหบรการหลายหนวย (Multiple-channel-single-

phase system) เปนระบบทมข นตอนในการใหบรการขนตอนเดยว

1.2 แบบจาลองแถวคอย (Queuing Models)

โดยทวไปแลวแบบจาลองระบบแถวคอยนยมแสดงโครงสรางของแถวคอยดวย

สญลกษณทเรยกวา Kendall’s Notation ดงน 1/2/3/4/5/6 (Clauss. 1996:509) ซงสญลกษณ

ดงกลาวนามาเขยนเปนแบบจาลอง ยกตวอยางเชน แบบจาลองแถวคอย M/G/1/FCFS/ /

19 

 

หมายเลข 1 แสดงการแจกแจงความนาจะเปนของระยะเวลาหางในการเขามาของ

ลกคาแตละรายทตอเนองกน หรอแจกแจงความนาจะเปนของการเขามารบบรการ (จานวนผเขามา

รบบรการตอหนวยเวลา) โดยใชอกษรยอ ดงน

1) M : ระยะหางในการเขามาของลกคาแตละรายมการแจกแจงแบบเอกซโปเนน

เชยลหรอการเขามารบบรการมการแจกแจงแบบปวสซอง

2) D : ระยะเวลาหางในการเขามาของลกคาแตละรายหรอการเขามารบบรการมการ

แจกแจงแบบตายตว

3) EK : ระยะเวลาหางในการเขามาของลกคาแตละรายหรอการเขามารบบรการมการ

แจกแจงแบบเออรแลงทม k ขนตอน

4) G : ระยะเวลาหางในการเขามาของลกคาแตละรายหรอการเขามารบบรการมการ

แจกแจงแบบทวไป

หมายเลย 2 แสดงการแจกแจงความนาจะเปนของเวลาในการใหบรการ โดยใชอกษร

ยอ ดงน

1) M : เวลาในการใหบรการมการแจกแจงแบบเอกซโปเนนเชยล

2) D : เวลาในการใหบรการมการแจกแจงแบบตายตว

3) EK : เวลาในการใหบรการมการแจกแจงแบบเออรแลงทม k ขนตอน

4) G : เวลาในการใหบรการมการแจกแจงแบบทวไป

หมายเลข 3 แสดงจานวนผใหบรการ

หมายเลข 4 แสดงระเบยบหรอเกณฑการใหบรการ

1) มากอนไดรบบรการกอน (FCFS : First Come First Serve)

2) มาหลงไดรบบรการกอน (LCFS : Last Come First Serve)

3) การบรการอยางสม (RIRO : Service In Random Order)

4) การใหบรการแบบใหอภสทธ (PRI : Priorty)

5) การใหบรการทวไป (GD : General Discipline)

หมายเลข 5 แสดงจานวนผรบบรการสงสดทระบบสามารถรองรบได

หมายเลข 6 แสดงขนาดกลมประชากรทมจานวนจากดหรอไมจากด

ตวอยางเชน รปแบบแถวคอย M/G/1/FCFS/ / หมายถง ระบบแถวคอยทการเขามา

รบบรการของลกคามการแจกแจงความนาจะเปนแบบปวสซอง การแจกแจงความนาจะเปนของ

เวลาในการใหบรการเปนแบบปกต และมหนวยใหบรการ 1 หนวย ใชเกณฑการใหบรการลกคาใน

20 

 

ลกษณะมากอนไดรบบรการกอน โดยจานวนผรบบรการสงสดทระบบสามารถรองรบได และขนาด

ของประชากรมไมจากด

อยางไรกตาม ระบบแถวคอยสวนใหญมกจะมระเบยบการใหบรการแบบมากอนไดรบ

บรการกอน (FCFS) และจานวนผรบบรการสงสดทระบบสามารถรองรบไดมไมจากด( ) การแสดง

ขอมลแบบจาลองจะกระชบมากขนเปน 1/2/3 โดยแสดงลกษณะ 3 ประการของระบบ ไดแก การ

แจกแจงความนาจะเปนของการรบบรการ การแจกแจงความนาจะเปนของเวลาในการใหบรการ

และจานวนชองใหบรการเทานน ตวอยางเชน รปแบบแถวคอย M/G/1 ซงมลกษณะเหมอนรปแบบ

แถวคอยทกลาวมาขางตน

แนวคดตนทนทางเศรษฐศาสตรทเกยวของกบระบบแถวคอย

ความหมายและแนวคดเกยวกบตนทนทางเศรษฐศาสตร

ไดมผใหความหมายของตนทนทางเศรษฐศาสตรไว ดงน

วนรกษ มงมณนาคน (2547:137) กลาววา ตนทนการผลตตามแนวคดทางเศรษฐศาสตร

มความหมายแตกตางจากตนทนการผลตทางบญชเลกนอย ตนทนการผลตทางบญชหมายถง

คาใชจายตางๆทชดแจงหรอมการจายจรงเปนตวเงน สามารถแสดงหลกฐานเพอบนทกลงบญชได

สวนตนทนทางเศรษฐศาสตรมขอบเขตกวางกวาโดยรวมตนทนทชดแจงและไมชดแจง

ดงนน ตนทนจงหมายถงมลคาของทรพยากรทไดใชไปในการผลตตางๆทอาจจะเปน

ตนทนทางบญช กลาวคอ เปนตนทนทเหนเปนรปของตวเงนซงไดมการจายไปจรงและมองเหนเปน

ตวเงนอยางชดเจน สวนตนทนทางเศรษฐศาสตร จะมองเปนเรองของคาเสยโอกาส (Opportunity

Cost) ของทรพยากรนนๆในการนาไปใชประโยชนทางอนๆ ทเปนมลคาทมองไมเหนเปนตวเงน

อยางชดเจน หรออาจจะรวมไปถงตนทนทเหนเปนตวเงนอยางชดเจนดวย

ประเภทของตนทน

แนวคดของการวเคราะหตนทนมการแบงประเภทของตนทนทแตกตางกนไป แลวแต

วตถประสงคหรอความหมายของการวเคราะห รตนา สายคณต (2548: 159-163) ไดกลาวไววา

1. ตนทนทางบญช (Accounting Cost ) หมายถง รายจายตางๆทองคกรธรกจจายไปเปน

คาซอวตถดบ คาแรงและเงนเดอน คาสาธารณปโภค คาเชา คาดอกเบย คาขนสง คาซอมแซม

บารงรกษาเครองจกร คาโฆษณา และคาภาษ เปนตน และยงรวมถงรายจายทมไดจายออกไปจรง

แตตองมการประเมนขน เชน คาเสอมราคา คาขาดทนจากการขายสนทรพย เปนตน

21 

 

2. ตนทนคาเสยโอกาส (Opportunity Cost) หมายถง ตนทนทเกดจากการไมไดรบ

ประโยชนจากทางเลอกอนเนองจากกจการไดตดสนใจดาเนนการอกทางเลอกหนง ตนทนคาเสย

โอกาสเกดขนและสามารถนาไปใชไดหลายทางเลอก เมอไดใชทรพยากรไปในทางเลอกหนง ทาให

ไมสามารถนาไปใชกบทางเลอกอนไดทาใหพลาดโอกาสทจะไดรบประโยชนจากทางเลอกอน

ประโยชนจากทางเลอกอนทดทสดทไมไดรบนนจะถอเปนตนทนของทางเลอกทดาเนนการนนดวย

3. ตนทนทชดแจงและตนทนทไมชดแจง

ตนทนทชดแจง (Explicit Cost) หมายถง รายจายทจายออกไปจรงๆ เชน คาวตถดบ

คาแรงและเงนเดอน คาเชา ดอกเบย และคาโฆษณา เปนตน และเปนตนทนทบนทกไวในบญชของ

กจการ ซงแตกตางกบตนทนทไมชดแจง (Implicit or Imputed Cost)

ตนทนทไมชดแจง (Implicit or Imputed Cost) หมายถง รายจายทไมไดมการจาย

ออกไปเปนตวเงนจรงๆ จงไมไดมการบนทกไวในบญชของกจการ ทาใหมองไมเหนวามรายจาย

เกดขนแตจาเปนตองมการประเมนขนโดยอาศยแนวคดเกยวกบตนทนคาเสยโอกาส

แนวคดเกยวกบคาเสอมราคา

คาเสอมราคา (Depreciation) เปนรายการคาใชจายทไมไดมการจายเปนเงนสดออกไป

จรงๆ เปนการตดจาหนายมลคาของสนทรพยประเภททนทใชอยในโครงการ คาใชจายจานวนนเมอ

นาไปหกจากกระแสรายไดทจะนามาคานวณภาษเงนไดใหลดตาลง ซงหนวยธรกจจะสามารถ

ประหยดเงนภาษตอปไปไดเทากบอตราภาษคณดวยจานวนคาเสอมราคานนๆ ดงนนวธการ

คานวณคาเสอมราคาจงมสวนสาคญทาใหกระแสเงนสดสทธทจะคานวณไดแตกตางกนไป (นรา

ทพย ชตวงศ.2544: 380-381)

การคดคาเสอมราคามวธคดไดหลายแบบสรปได ดงน

1. วธคดคาเสอมราคาแบบ Straight Line เปนวธการคดคาเสอมราคาทเปนทนยมใช

โดยทวไปโดยการนาเอามลคาทรพยสนตงแตเรมแรกหกดวยมลคาซากของทรพยสนแลวหารดวย

อายใชงานของทรพยสนนนๆ เปนตนวาถาเครองมอประกอบการเรยนการสอนมอายใชงาน 3 ป ม

มลคาเรมแรกเทากบ 1.3 ลานบาท และมมลคาซากเทากบ 100,000 บาท เชนน คาเสอมราคาในแต

ละปจะเทากบ (1,300,000-100,000) / 3 เทากบ 400,000 บาท

2. วธคดคาเสอมราคาแบบ Sum-of-Years-Digit เปนการคดคาเสอมราคาจากอตราสวน

ของจานวนปของอายใชงานทเหลออยของทรพยสนตอผลบวกของตวเลขแตละปของการใชงาน

ทรพยสน

22 

 

3. วธคดคาเสอมราคาแบบ Double Declining Balance จะคดคาเสอมราคาในอตราสอง

เทาของอตราเสนตรง แตเปนการคดคาเสอมราคาจากมลคาของสนทรพยคงเหลอในแตละป

ในการคดคาเสอมราคาทง 3 แบบขางตนนนสามารถนาไปใชไดทกวธการจะเลอก

นาไปใชนนขนอยกบความเหมาะสม สรปไดวาในการคดคาเสอมราคานนมวธคดทวไปอย 3 วธ

ดวยกนซงการนาไปใชมความเหมาะสม ขอดและขอเสยตางๆ ของวธการคดและผลประโยชนมาก

ทสด หรอมผลกระทบนอยทสดกจะเลอกวธนน

การวเคราะหทางเศรษฐศาสตรของระบบแถวคอย

การตดสนใจเกยวกบปญหาแถวคอยมวตถประสงคหลกคอ ตนทนรวมตาทสดดงนนการ

ตดสนใจเกยวกบระบบแถวคอยจงจะตองนามาซงความสมดลระหวางตนทนในการใหบรการ และ

ตนทนทเกดจากการรอ เนองจากความสามารถของผใหบรการทมมากจนเกนไปอาจทาใหเกด

ตนทนในระบบทสงขน ในทางตรงกนขามความสามารถของผใหบรการทนอยเกนไปจะกอใหเกด

แถวคอยทมปรมาณมากขน

ตนทน ตนทนรวม (TC)

SC

WC

ระดบการใหบรการ

ภาพประกอบ 10 แสดงความสมพนธของตนทนของระบบแถวคอย

ทมา : วนย พทธกล. (2551). การวเคราะหเชงปรมาณเพอการจดการทางธรกจ. หนา194

จากภาพประกอบ 10 ความสมพนธของตนทนในการใหบรการและตนทนทเกดจากการ

รอเปลยนแปลงในทศทางตรงกนขาม กลาวคอ เมอระดบการใหบรการสงขน ตนทนในการใหบรการ

กจะสงขน แตตนทนทเกดจากการรอจะลดลง จะเหนวาระดบการใหบรการท S* จะทาใหตนทนรวม

ตาทสด ซงเกดขน ณ ตาแหนงเดยวกนกบเมอตนทนในการใหบรการเทากบตนทนทเกดจากการรอ

S*

23 

 

ในระบบแถวคอยมตนทนทเกดขน 2 สวน คอ

1. ตนทนในการใหบรการ (Service Cost : SC) เปนคาใชจายทเกดจากการใหบรการ ซง

ผใหบรการหรอเจาของกจการเปนผจายหรอรบผดชอบคาใชจายในสวนน ซงประกอบดวย คาจาง

พนกงานใหบรการ เครองมอ อปกรณ คาบารงรกษาเครองมออปกรณตางๆ ฯลฯ จะพบวา

คาใชจายในสวนนจะเพมขน ถามหนวยใหบรการมากขน

2. ตนทนทเกดจากการรอ (Waiting Cost : WC) เปนคาใชจายทเกดจากการทผมารบ

บรการตองตอแถวคอยเพอรบบรการ เนองจากหนวยใหบรการไมสามารถใหบรการไดทนท ซงจะ

เปนผลทาใหเกดการเสยโอกาสในการทาประโยชนอนๆแกผมารบบรการ

การประเมนตนทนคาเสยโอกาสจากการรอจะใชแนวคดการศกษาเรองมลคาของเวลา

(Value of Time) เพอใชในการประเมนโครงการทางดานการขนสงของ Gwilliam (1997) ซงถกใช

เปนหลกการพนฐานในการกาหนดมลคาเวลาของธนาคารโลก ไดนาเสนอการคานวณมลคาเวลาท

จาแนกตามวตถประสงคในการเดนทางไว ดงน

ตาราง 4 มลคาเวลาจาแนกตามวตถประสงคในการเดนทาง

วตถประสงคใน การเดนทาง

หลกในการ ประมาณคา

คาเรมตน คาเรมตน(%)

การเดนทางเพอประกอบธรกจ การประมาณคา 1.33w 133 การเดนทางเพอไปทางานและเพอ

วตถประสงคอนๆ การประมาณคา 0.30w 30

การรอคอย การประมาณคา 1.5 x คาของวตถประสงคในการเดนทาง

สาหรบการเดนทางเพอประกอบธรกจ 1.5 x 1.33w 199.5w สาหรบการเดนทางไปทางานและเพอ

วตถประสงคอนๆ 1.5 x 0.3w 45w

w = อตราคาจางตอชวโมง

ทมา : Kenneth M. Gwilliam. (1997). The Value of Time in Economic Evaluation of

Transport projects lesson from recent research. (Online).

การเดนทางของผใชรถโดยสวนใหญแลวจะมวตถประสงคเพอเดนทางจากบานไปท

ทางาน และเดนทางจากททางานไปบาน หรอเดนทางเพอเหตผลสวนตวอนๆ ดงนนการเดนทาง

24 

 

ของผใชรถจะมวตถประสงคเพอการเดนทางไปทางานและเพอวตถประสงคอนๆซงมลคาเวลา

สาหรบการรอจะเทากบรอยละ 45

และจากการศกษาเชงประจกษของ Small and Verhoef (2007) ทสรปไววามลคาเวลาใน

การเดนทางและรอคอยจะมคาอยในชวง 1.6-2.0 เทาของเวลาทใชในการเดนทาง ดงนนเพอใหการ

คานวณตนทนคาเสยโอกาสในการรอมความถกตองแมนยามากยงขน ในการศกษาครงนผวจยได

ทาการวเคราะหความออนไหว (Sensitive Analysis) ของตนทนคาเสยโอกาสในการรอคอยอก 2

ระดบ คอ รอยละ 54 (1.8 x 0.3w) และ รอยละ 60 (2.0 x 0.3w) ของอตราคาจางเฉลยตอชวโมง

ซงอตราคาจางเฉลยตอชวโมงจะคานวณจากรายไดเฉลยตอเดอน/คานวณชวโมงการทางานตอ

เดอน

งานวจยทเกยวของ

ในงานวจยฉบบนไดทาการทบทวนงานวจยทเกยวของโดยจะแบงเปน งานวจยท

เกยวของกบระบบแถวคอย งานวจยทเกยวของกบตนทนทางเศรษฐศาสตร และงานวจยทเกยวของ

กบทางพเศษ ซงสรปไดดงตอไปน

งานวจยทเกยวของกบระบบแถวคอย

แลนดอลล และ เบคเกอร (Landauer; & Becker.1989) ไดศกษาแนวทางในการลดเวลา

รอคอยของผโดยสาร ณ จดตรวจความปลอดภยของรถทผานเขาออก โดยในชวงเชาของแตละวนม

รถสวนบคคลผานเขามาโดยเฉลยเทากบ 285 คน ซงมเพยง 1 แถวคอยทใชสาหรบรอเขารบบรการ

ทจดตรวจ และมพนกงาน ณ จดตรวจจานวน 2 คน นอกจากนพนทในแถวคอยสามารถรองรบรถ

ไดประมาณ 40 คน จงมผลใหรถลนออกมานอกระบบ และสงผลใหแถวคอยยาวมากจนกลายเปน

ปญหาหลกของระบบใหบรการ ผวจยไดใชการจาลองสถานการณ (Simulation) เพอเปรยบเทยบ

ทางเลอกตางๆวาทางเลอกใดททาใหจานวนรถโดยเฉลยในระบบแถวคอยนอยทสด จากการศกษา

พบวา ทางเลอกแรกทมการเพมจานวนพนกงานทจดตรวจจาก 2 คน เปน 3 คน และยงคงมเพยง 1

แถวคอย จะชวยใหจานวนรถโดยเฉลยทอยในระบบลดลงจาก 45.5 เปน 28 คน อยางไรกตาม

ทางเลอกนจะสงผลใหตนทนในระบบแถวคอยเพมขน สวนทางเลอกทสองทมการเพมแถวคอยเปน

2 แถว และใหพนกงานทง 2 คน อยประจาทแตละแถวคอย จะชวยใหจานวนรถเฉลยทอยในระบบ

แถวคอยลดลงเหลอ 14 คน และสงผลใหเวลาในการรอคอยลดลงจากเดม 30 นาท เหลอ 12 นาท

25 

 

สรปไดวา ทางเลอกทสองจะเปนทางเลอกทเหมาะสม โดยไมกอใหเกดตนทนเพมขน นอกจากนยง

มผลทาใหจานวนรถสวนบคคลผานเขามาในระบบใหบรการเพมขนจาก 285 เปน 345 คน

หยนหวาง และ แตงค (Yun, Huang; & Tang. 2007) ไดทาการวเคราะหระบบแถวคอย

ในการจาหนายตวโดยสารสถานรถไฟเฉงต (Chengdu) โดยการใชทฤษฎแถวคอยพนฐาน m

M/M/1 เปรยบเทยบกบการปรบโครงสรางของระบบแถวคอยโดยใช M/M/m และ การรวมแถวคอย

M/M/1(Merged M/M/1) โดยแบบจาลองแถวคอย m M/M/1 คอแบบจาลองทม m แถวคอย ดงนน

อตราการเขารบบรการของแตละแถวคอยจะเทากบ / m และ = / m และแบบจาลอง

แถวคอย Merged M/M/1 จะมอตราการใหบรการเทากบ m โดยท m = 1 ในทางทฤษฎเวลาใน

การรอคอยเฉลยเมอรวมแถวคอย M/M/1(Merged M/M/1) จะตาทสด รองลงมาคอ ระบบแถวคอย

แบบ M/M/m และทายสดคอระบบแถวคอยแบบ m M/M/1 โดยการรวมแถวคอย M/M/1 จะมความ

เหมาะสมเมอมชองใหบรการบางชองวางหรอไมไดใหบรการ อยางกตามสงเหลานจะทาไดยากใน

ความเปนจรง เนองจากในชวงเวลาทมผโดยสารจานวนมากเขามาใชบรการ การปรบใหการเขาคว

เปนแถวเดยวจะทาใหแถวคอยยาวมาก และยากตอการควบคม อยางไรกตามทางเลอกทเหมาะสม

คอ การรวมแถวคอยของชองใหบรการทอยใกลกนแทน ผลการศกษาในสวนแรกพบวา ระบบ

แถวคอยแบบ 2 M/M/1 จะทาใหเวลาในการรอคอยโดยเฉลยของลกคาเทากบ 10.05 นาท เวลาใน

การใหบรการเฉลยเทากบ 0.82 นาท อตราการเขารบบรการ 1.12 คนตอนาท ในขณะทระบบ

แถวคอยแบบ M/M/2 เวลาในการรอคอยเฉลยของลกคาเทากบ 5.24 นาท อตราการเขารบบรการ

เทากบ 2.24 คนตอนาท ในขณะท Merged M/M/1 จะทาใหเวลาในการรอคอยเฉลยเทากบ 5.02

อตราการเขารบบรการเฉลยเทากบ 2.24 คนตอนาท เวลาในการใหบรการเฉลยเทากบ 0.41 นาท

สวนการศกษาในสวนทสองจะเกยวของกบนโยบายในการปดชองใหบรการทมการใชงานนอย เพอ

ลดตนทนของสถานรถไฟลง ในขณะทยงคงรกษาระดบการใหบรการทเหมาะสมไวได

เมฮนร เจมเมล และ แคมมาว (Mehri, Djemel; & Kammou. 2008) ไดวเคราะหระบบ

แถวคอยของสนามบน โดยใชทฤษฎแถวคอย กรณศกษา A.I.M.H.B โดยจะศกษาระบบแถวคอยใน

การใหบรการลงทะเบยนตวโดยสารของบรษท Tunisair ทสนามบน A.I.M.H.B โดยรปแบบของ

ระบบแถวคอยจะมลกษณะเปน M/M/S หรอระบบแถวคอย 1 ขนตอน หลายชองใหบรการ โดย

อตราการเขารบบรการมการแจกแจงแบบปวสซอง (Poisson) และเวลาในการใหบรการมการแจก

แจงแบบเอกซโปเนนเชยล (Exponential) โดยตนทนของผใหบรการทใชในการคานวณคอ ตนทน

หนวยสดทายของการใหบรการลงทะเบยนตอชวโมง ซงประกอบดวย คาจางพนกงานทเคานเตอร

26 

 

คาจางพนกงานในการตรวจสอบสมภาระของผโดยสาร คาเสอมราคาของอปกรณในการชงนาหนก

คาเสอมราคาของระบบลงทะเบยนตวโดยสาร สวนตนทนในการรอของผโดยสารจะคานวณจาก

คาจางของผโดยสารเฉลยตอชวโมงถวงนาหนกดวยสดสวนของผโดยสารในแตละระดบรายได โดย

จานวนชองในการใหบรการทเหมาะสมจะทาใหตนทนทคาดวาจะเกดขนในระบบแถวคอยตาทสด

จากการศกษาพบวา จานวนชองใหบรการทมอย 10 ชอง ถอเปนจานวนทเหมาะสมแลว ดงนน

บรษทจงอาจจะใชวธการอนในการทาใหระบบมประสทธภาพมากขน เชน มวารสารในบรเวณหอง

โดยสาร ตดตงโทรทศน หรอ จอทว เพอใหผใชบรการมกจกรรมระหวางรอรบบรการและสามารถรอ

คอยไดนานขน

ดารงฤทธ พลสวตถ (2551) ไดศกษาระบบแถวคอยการรบสมครนกศกษา มหาวทยาลย

เทคโนโลยราชมงคลพระนคร ในภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2550 และ 2551 โดยเกบขอมลการเขา

มาสมครทกๆ 10 นาท ในแตละชวงเวลาๆละ 1 ชวโมง ตงแตเวลา 09.00 – 16.00 น. จานวน 6 วน

โดยการศกษาในครงนไดใชตวแบบแถวคอยแบบโครงขาย (Queuing Network) ทเปนอนกรมใน

การวเคราะห ซงมจดใหบรการ 3 จด ไดแก จดตรวจเอกสาร (แบบจาลองแถวคอยคอ M/M/1) จด

บนทกขอมลนกศกษาลงในโปรแกรมคอมพวเตอร (แบบจาลองแถวคอยคอ M/M/C) จดชาระเงนคา

สมครและออกใบเสรจ (แบบจาลองแถวคอยคอ M/M/1) จากการศกษาพบวา จดตรวจเอกสารใน

ชวงเวลาท 2 ท 3 และ 4 ควรเพมจานวนผใหบรการอก 1 คน และในชวงเวลาท 6 ควรลดจานวนผ

ใหบรการลง 1 คน โดยงานวจยนไดกาหนดจานวนผมารบบรการในระบบเฉลยทเหมาะสมไวไมเกน

60 คน/ชวโมง และไมตากวา 30 คน/ชวโมง และเวลารอคอยของผมารบบรการในระบบโดยเฉลย

ไมควรเกน 1 นาท/คน และไมควรตากวา 0.5 นาท/คน

ขวญตา ลลากจรงเรอง (2554) ไดวเคราะหตนทนในการใหบรการและตนทนคาเสยโอกาส

ทเกดจากการรอแลกเหรยญและซอบตรโดยสารของผใชบรการรถไฟฟาบทเอสและวเคราะหตนทน

ทงหมดทเกดขนในระบบแถวคอยทหองแลกเหรยญและหองจาหนายบตรโดยสารของระบบการ

ใหบรการในปจจบน รวมทงปรบปรงระบบการใหบรการ โดยพจารณาจานวนชองใหบรการท

กอใหเกดตนทนในระบบแถวคอยตาทสด โดยการวเคราะหใชแบบจาลอง m M/G/1 จากการศกษา

ระบบแถวคอยทหองแลกเหรยญพบวา อตราการเขารบบรการของผโดยสารสาหรบชวโมงเรงดวน

(07.00-09.00น.) มคาเทากบ 681.85 คน/ชวโมง เวลาในการใหบรการมคาเทากบ 8 วนาท/คน

สวนระบบแถวคอยทหองจาหนายบตรโดยสาร อตราการเขารบบรการของผโดยสารสาหรบชวโมง

เรงดวน (07.00-09.00น.) และนอกชวโมงเรงดวน (13.00-15.00น.) มคาเทากบ 414.77 และ

27 

 

272.20 คน/ชวโมง ตามลาดบ เวลาในการใหบรการสาหรบทงสองชวงเวลามคาเทากบ 25 และ 20

วนาท/คน ตามลาดบ โดยคาสถตทไดจากการคานวณดวยแบบจาลองแถวคอยจะนามาใชในการ

วเคราะหรวมกบตนทนในการใหบรการ และตนทนคาเสยโอกาสจากการรอ เพอคานวณตนทน

ทงหมดทเกดขนในระบบแถวคอย โดยผลจากการวเคราะหสรปไดวาจานวนชองใหบรการท

เหมาะสมของหองแลกเหรยญสาหรบชวโมงเรงดวนควรจะม 2 ชองใหบรการ สวนหองจาหนายบตร

โดยสารสาหรบชวโมงเรงดวน และนอกชวโมงเรงดวนควรจะม 3 และ 2 ชองใหบรการ ตามลาดบ

ธมธวล ตอฑฆะ (2554) ไดวเคราะหตนทนของระบบแถวคอยในการใหบรการเรอตสนคา

ของทาเรอกรงเทพ มวตถประสงคเพอศกษาตนทนของระบบแถวคอยของเรอตสนคาทเขามารบ

บรการททาเรอกรงเทพ โดยใชตวแบบแถวคอยแบบ M/Ek/S ในการอธบายพฤตกรรมการ

เคลอนไหวของทาเรอกรงเทพรวมกบการวเคราะหตนทนในสวนตางๆทเกยวของกบเรอทเขามารบ

บรการและทาเรอ และศกษาจานวนทเหมาะสมของทาเทยบเรอและป นจนหนาทาของทาเรอ

กรงเทพ โดยใชสมมตฐานทวาจานวนป นจนหนาทาหรอจานวนทาเทยบเรอจะเพมขนจนกระทง

ตนทนหนวยสดทายของทาเรอเทากบผลประโยชนหนวยสดทายซงคอการลดคาใชจายของเรอในทา

ผลการวจยพบวา ปจจบนทาเรอกรงเทพมอตราการเขามารบบรการเทากบ 6 ลาตอวน และม

ระยะเวลาการใหบรการเฉลย 21 ชวโมง โดยมระยะเวลาในการรอคอยเทากบ 5.58 ชวโมง

ระยะเวลาทเรออยในทาเทากบ 27.19 ชวโมง จานวนเรอทรอเทากบ 1.40 ลา และจานวนเรอทอย

ในทาเทากบ 6.80 ลา ทาใหตนทนในการรอคอยของเรอตสนคาเทากบ 423,479 บาทตอชวโมง

ตนทนในการใหบรการของทาเรอเทากบ 193,086 บาทตอชวโมง ดงนนตนทนรวมของระบบ

แถวคอยในการใหบรการเรอตสนคาของทาเรอกรงเทพจงเทากบ 616,565 บาทตอชวโมง สาหรบ

จานวนทเหมาะสมของทาเทยบเรอและป นจนหนาทาของทาเรอกรงเทพททาใหตนทนของระบบ

แถวคอยในการใหบรการของทาเรอกรงเทพตาทสดและมอตราการใชทาอยในเกณฑทเหมาะสม คอ

ทาเทยบเรอ 8 ทา และป นจนหนาทา 16 ตว หรอเฉลยเทากบ 2 ตวตอทา ซงทาใหตนทนรวมของ

ระบบแถวคอยเทากบ 579,307 บาทตอชวโมง หรอลดลงเทากบ 37,258 บาทตอชวโมง

  

บทท 3

วธการดาเนนการวจย

ในบทนกลาวถงวธดาเนนการวจย การวจยครงนจะการวเคราะหระบบแถวคอยของ

ผใชบรการทางพเศษ กรณศกษา ดานประชาชน การวจยครงนผวจยไดดาเนนการตามขนตอนดงน

1. การกาหนดประชากรและการสมกลมตวอยาง

2. การสรางเครองมอทใชในการวจย

3. การเกบรวบรวมขอมล

4. การจดกระทาและวเคราะหขอมล

การกาหนดประชากรและการสมกลมตวอยาง

ประชากร

ประชากรทใชในการวเคราะหระบบแถวคอยของผใชบรการทางพเศษ ณ ดานเกบเงนคา

ผานทาง คอ บคคลผใชรถยนตสวนบคคล (4 ลอ) ทใชบรการทางพเศษ ดานประชาชน ซงในป

พ.ศ. 2553 ดานประชาชน มจานวนผใชทางพเศษ จานวน 53,462 คนตอวน

การเลอกกลมตวอยาง

กลมตวอยางทใชศกษาวจยครงน คอ บคคลผใชรถยนตสวนบคคล (4 ลอ) ทใชบรการ

ทางพเศษ ดานประชาชน มจานวนประชากรเฉลยตอวนประมาณ 53,462 คน ผวจยจงไดกาหนด

ขนาดตวอยางไว 400 คน โดยสตรการคานวณประชากรของ ทาโร ยามาเน (Yamane. T 1973.

727) มสตรดงตอไปน

2)(1 eN

Nn

เมอ N = จานวนตวอยางหรอขนาดของกลมตวอยาง

n = ขนาดของกลมตวอยาง

  

29  

  

e = ความนาจะเปนของความผดพลาดทยอมรบใหเกดขนได (ในการศกษาครง

นกาหนดใหเทากบ 0.05)

เมอแทนประชากรทงหมดลงไปจะไดกลมตวอยางดงน

2(0.05) 53,4621

53,462

n

n 400

โดยในงานวจยนจะใชตวอยางในการศกษา 400 ตวอยาง

วธการเลอกกลมตวอยาง

ขนท 1 วธการสมตวอยางแบบชนภม (Stratified Random Sampling) จากจานวน

ผใชบรการทางพเศษ ดานประชาชน ทงสน 53,462 ราย และกาหนดขนาดตวอยางในแตละชนภม

อยางเปนสดสวนกบจานวนประชากรทใชบรการ ซงมขนาดกลมตวอยาง 400 ราย

ขนท 2 เลอกตวอยางแบบบงเอญ (Purposive Sampling) โดยเลอกสถานทเกบ

แบบสอบถามในหางสรรพสนคา ทอยในเขตการปกครองทดานประชาชนตงอย ซงเปนทางผานขน-

ลง ของผใชบรการทางพเศษ โดยผวจยจะเลอกกลมตวอยางประชากรทใชบรการทางพเศษทดาน

ประชาชน ในชวงเวลาเรงดวนเชา 6.00-9.00 น.

การสรางเครองมอทใชในการวจย

การวจยครงนใชแบบสอบถามทผวจยสรางขนเพอเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลท

ใชในการศกษาคอ แบบสอบถามตนทนของผใชบรการทางพเศษ ซงเปนคาถามเกยวกบขอมล

ทวไปของผใชบรการทางพเศษ ในดานคณลกษณะ เศรษฐกจ และสงคม

การเกบรวบรวมขอมล

ในการวจยครงน ผวจยไดทาการเกบขอมล ซงสามารถแบงไดเปน 2 ประเภทตามการ

จาแนกจากแหลงทมาของขอมล ดงน

1. ขอมลทตยภม (Secondary data) คอขอมลทผวจยไดทาการเกบรวบรวมขอมลจาก

หนวยงานตางๆทเกยวของ ทงภาครฐและภาคเอกชน อาทเชน การทางพเศษแหงประเทศไทย กรม

  

30  

  

ขนสงทางบก สานกนโยบายและแผนการขนสงและจราจร สานกการจราจรและขนสง

กรงเทพมหานคร บรษททางดวนกรงเทพ จากด (มหาชน) เปนตน รวมถงขอมลจากเอกสาร

งานวจยตางๆ และขอมลจากอนเตอรเนตทจะเปนประโยชนตอการทาวทยานพนธฉบบน

2. ขอมลปฐมภม (Primary data) คอ ขอมลทผวจยไดจากการเกบรวบรวมโดยใช

แบบสอบถามของกลมตวอยางจากการสมภาษณผทใชบรการทางพเศษ ดานประชาชน และการ

สมภาษณของเจาหนาทแตละแผนกทเกยวของกบการใหบรการเกบคาผานทาง รวมไปถงแบบ

สารวจเพอหาอตราการเขารบบรการและอตราการใชบรการทางพเศษ

การจดกระทาและการวเคราะหขอมล

การจดกระทาขอมล

1. การเกบรวบรวมขอมล ดงน

- เกบขอมลจานวนรถยนตทเขามาใชบรการทางพเศษทเขามาใชบรการ เพอหาอตรา

การเขารบบรการ และอตราการใหบรการ ซงจะใชขอมลจากหนวยงานทเกยวของ

- ขอมลตนทนของผใหบรการทางพเศษ ซงจะใชขอมลจากหนวยงานทเกยวของ

- ขอมลตนทนของผใชบรการทางพเศษ ซงจะใชขอมลจากแบบสอบถาม

2. นาขอมลทไดจากขางตนมาตรวจสอบความสมบรณ เพอประมวลผลตามขนตอนการ

วเคราะหขอมลตอไป

การวเคราะหขอมล

การวเคราะหระบบแถวคอยและคานวณคาสถตในระบบแถวคอย

ระบบแถวคอยทดานเกบคาผานทาง ดานประชาชน คอ ระบบแถวคอยทมข นตอนเดยว

แถวคอยหลายแถวและมหนวยใหบรการหลายหนวย (Multiple-channel -single-phase system)

และแบบจาลองแถวคอย คอ m M/G/1 โดยกาหนดให m คอ จานวนชองใหบรการ (ซงมเทากบ

จานวนแถวคอย) ดงนนอตราการเขารบบรการของแตละแถวคอย คอ /m และอตราการ

ใหบรการ คอ โดยตงอยบนสมมตฐานทวา อตราการเขารบบรการมการแจกแจงแบบปวซองส

และอตราการใหบรการมการแจกแจงแบบปกต โดยสตรในการคานวณคาสถตในระบบแถวคอยจะ

เปนดงน (Gross; & Harris. 2008)

  

31  

  

1) คาความนาจะเปนทจะไมมผรบบรการอยในระบบ

P0 = /;1 ……………(1)

2) คาความนาจะเปนทจะมผรบบรการ n อยในระบบ

Pn = nnn ,....,3,2,1;)1( ……………(2)

3) จานวนผรบบรการโดยเฉลยทอยในแถวคอย

Lq =

)1(2

222

B ……………(3)

4) จานวนผรบบรการโดยเฉลยทอยในระบบ

LS =)1(2

222

B + ……………(4)

5) เวลาเฉลยทผรบบรการแตละรายอยในแถวคอย

Wq = )1(2

/ 22

B ……………(5)

6) เวลาเฉลยทผรบบรการแตละรายอยในระบบ

WS = )1(2

/ 22

B +

1 ……………(6)

  

32  

  

ซงในการวเคราะหระบบแถวคอยจะมสญลกษณตางๆ ในระบบ ดงน

= อตราเขารบบรการของผรบบรการโดยเฉลยตอชวโมง

= อตราการใหบรการของหนวยใหบรการโดยเฉลยตอชวโมง 2B = คาเบยงเบนมาตรฐานของเวลาในการใหบรการ

= ความนาจะเปนทระบบจะทางาน

PO = ความนาจะเปนหรอโอกาสทระบบจะวาง

Pn = ความนาจะเปนหรอโอกาสทจะมผรบบรการ n คนในระบบ

LS = จานวนผรบบรการทอยในระบบโดยเฉลยตอชวโมง

Lq = จานวนผรบบรการทอยในแถวโดยเฉลยตอชวโมง

WS = เวลาเฉลยทผรบบรการแตละรายอยในระบบ

Wq = เวลาเฉลยทผรบบรการแตละรายอยในแถวคอย

เมอทาการคานวณคาสถตทกลาวมาขางตน และนาจานวนผใชรถเฉลยทอยในระบบดาน

ประชาชน (LS) ในชวโมงเรงดวน ไปใชในการวเคราะหตนทนรวมของระบบแถวคอย

การประเมนตนทนทเกดขนในระบบแถวคอย

1. การวเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบเงนสด ประกอบดวย ตนทนในการ

ใหบรการ และตนทนของผใชบรการ

1.1 การวเคราะหตนทนในการใหบรการ ประกอบดวย ตนทนทชดแจง และตนทนทไม

ชดแจง

1.1.1 ตนทนทชดแจง พจารณาจากคาจางพนกงานเฉลยตอชวโมง คาเสอมราคา

ของเครองมอและอปกรณสาหรบการใหบรการตอชวโมง

ตนทนในการใหบรการทชองเกบคาผานทางแบบเงนสด

CC1 = SW + SOP + SOC + SIN + SFS + SKB + STF + SAS + SCP + SLT + SLC + SOB + SAV + SRG

โดยกาหนดให

SW คอ คาจางพนกงาน

SOP คอ คาเสอมราคาจอคอมพวเตอร (Operator VDU 17" LCD)

SOC คอ คาเสอมราคาไฟลกศรจราจร (Overhead Traffic Light)

  

33  

  

SIN คอ คาเสอมราคาอปกรณสอสาร (Intercom)

SFS คอ คาเสอมราคาสวตซฉกเฉน (Foot Switch)

SKB คอ คาเสอมราคาคยบอรดสาหรบใชกบคอมพวเตอร (Keyboard)

STF คอ คาเสอมราคาตบอกราคาคาผานทาง (Toll Fare Indicator with lane traffic

light)

SAS คอ คาเสอมราคาสญญาณไฟเตอนดวยแสง (Amber Security Beacon and

Siren)

SCP คอ คาเสอมราคาปายทวนสญญาณประเภทการจายเงนของประเภทรถ (Class

Repeater Sign)

SLT คอ คาเสอมราคากลองCCTV (Lane CCTV)

SLC คอ คาเสอมราคาตควบคมอปกรณตางๆในชองใหบรการ (Lane Controller)

SOB คอ คาเสอมราคาเซนเซอร หรอ มานแสง (Optical Barrier)

SAV คอ คาเสอมราคาอปกรณแยกประเภทรถ (Automatic Vehicle Classification)

SRG คอ คาเสอมราคาอปกรณบอกสญญาณเมอใหบรการเสรจ (Registration Gong)

1.1.2 ตนทนทไมชดแจง พจารณาจากคาเสยโอกาสในการลงทนเพอจดซอ

เครองมอและอปกรณสาหรบการใหบรการเกบคาผานทางพเศษ (CI1) ซงตนทนคาเสยโอกาสในการ

ลงทนนจะอยในรปของมลคาดอกเบยเงนฝากทควรจะไดรบเมอครบกาหนด

ดงนนการหาคาเสยโอกาสในการลงทนเพอจดซอเครองมอและอปกรณสาหรบการ

ใหบรการเกบเงนคาผานทางพเศษ (CI1)

หมายเหต : อตราดอกเบยเงนฝากประจา 12 เดอน ธนาคารกรงไทย (เปนเงอนไขตามกฎหมายท

ออกกฎใหใชบรการกบธนาคารของรฐบาล)

คาเสยโอกาสในการลงทน (CI1) = เงนลงทน x อตราดอกเบยเงนฝาก (2.75%)

  

34  

  

1.2 การวเคราะหตนทนของผใชบรการ ประกอบดวย ตนทนทชดแจง และตนทนทไม

ชดแจง

1.2.1 ตนทนทชดแจง พจารณาจากคานามนเชอเพลงทสญเสยไปจากการทตอง

ชะลอรถหรอจอดรถรอแถวเพอชาระเงนคาผานทางของผใชบรการตอชวโมงและพจารณาจากคาใช

บรการทางพเศษ ดงสมการ

CT1 = ACO1 + ACP1

โดยกาหนดให

ACO1 คอ คานามนเชอเพลง

ACP1 คอ คาใชบรการทางพเศษ

การคานวณคานามนเชอเพลงขณะรอแถวเพอชาระเงนคาผานทางพเศษ (CT1)

แผนพบสาระหนารเรองการอนรกษพลงงานโครงการหยดรถซดนามน กระทรวงพลงงาน

รายงานวา หากรถตดรวม 30 นาท จะสนเปลองนามน 750 ซซ.” ดงนน หากรถตด 1 นาท จะ

สนเปลองนามน 25 ซซ.

คานวณหาปรมาณนามนเชอเพลงทสญเสยไปจากการรอแถวเพอชาระเงน

เมอไดปรมาณนามนเชอเพลงทสญเสยไปจากการรอแถวชาระเงนคาผานทางพเศษแลว

นาไปคานวณหาคานามนเชอเพลงขณะรอแถวเพอชาระเงนคาผานทางพเศษ

คานวณหาคานามนเชอเพลงขณะรอแถวเพอชาระเงนคาผานทางพเศษ

โดย ราคานามนเชอเพลง ณ วนท 11 ตลาคม 2554 มดงน

1. แกสโซฮอล ออกเทน 95 (Gasohol 95-E10) ราคา 35.37 บาท/ลตร

2. แกสโซฮอล ออกเทน 95 (Gasohol 95-E20) ราคา 31.34 บาท/ลตร

3. แกสโซฮอล ออกเทน 95 (Gasohol 95-E85) ราคา 21.32 บาท/ลตร

4. แกสโซฮอล ออกเทน 91 (Gasohol 91-E10) ราคา 32.34 บาท/ลตร

ปรมาณนามนเชอเพลงทสญเสยไป = ระยะเวลาเฉลยในการรอ (นาท) x 25 ซซ.

  

35  

  

5. เบนซน ออกเทน 91 (UGR 91 RON) ราคา 35.37 บาท/ลตร

6. เบนซน ออกเทน 95 (ULG 95 RON) ราคา 40.82 บาท/ลตร

7. ดเซลหมนเรว (HSD, 0.035%S) ราคา 27.49 บาท/ลตร

หมายเหต : ราคานามนเชอเพลง ณ วนท 11 ตลาคม 2554

ปรมาณนามนเชอเพลง 1000 ซซ. = 1 ลตร

สตรในการคานวณคานามนเชอเพลงขณะรอแถวเพอชาระเงนคาผานทางพเศษ (ACO1)

1.2.2 ตนทนทไมชดแจง พจารณาจากคาเสยโอกาสทผใชรถตองสญเสยไปจาก

การทตองชะลอรถหรอจอดรถรอแถวเพอชาระเงนคาผานทางพเศษ ซงเวลาทตองสญเสยไปนนอาจ

นาไปใชประโยชนอยางอน การประเมนคาเสยโอกาสในการรอคานวณจากรายไดเฉลยตอชวโมง

ของผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบเงนสด โดยแสดงการคานวณตนทนคาเสยโอกาสในการรอ

ของผใชบรการไดดงน

กรณท 1 การหาตนทนคาเสยโอกาสทรอยละ 45

CW1 = 45% x [รายไดเฉลยตอเดอนของผใชบรการ/จานวนชวโมงการทางานใน 1 เดอน]

กรณท 1 การหาตนทนคาเสยโอกาสทรอยละ 54

CW1 = 54% x [รายไดเฉลยตอเดอนของผใชบรการ/จานวนชวโมงการทางานใน 1 เดอน]

กรณท 1 การหาตนทนคาเสยโอกาสทรอยละ 60

CW1 = 60% x [รายไดเฉลยตอเดอนของผใชบรการ/จานวนชวโมงการทางานใน 1 เดอน]

2. การวเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต จะแบง 2 สวน ไดแก

2.1 การวเคราะหตนทนในการใหบรการ ประกอบดวย ตนทนทชดแจง และตนทนทไม

ชดแจง

ปรมาณนามนเชอเพลงทสญเสยไป x ราคานามนปจจบน (บาท/ซซ.)

  

36  

  

2.1.1 ตนทนทชดแจง พจารณาจากคาจางพนกงานเฉลยตอชวโมง คาเสอมราคา

ของเครองมอและอปกรณสาหรบการใหบรการตอชวโมง

ตนทนในการใหบรการทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต

CO2 = SPC + SST + SGA + SAX + STC + SPS + SOB + SCU + SAB + SCC + SUP + SSS + SCT

โดยกาหนดให

SPC คอ คาเสอมราคาคอมพวเตอรประจาตเกบคาผานทาง (Lane Controller Unit)

SST คอ คาเสอมราคาอปกรณสอสาร (Sub Station Intercom)

SGA คอ คาเสอมราคาสญญาณไฟแสดงสถานะชองทาง (สญญาณไฟ A, X,

GreenArrow)

SAX คอ คาเสอมราคาสญญาณไฟแสดงสถานะชองทาง (สญญาณไฟ A, X)

STC คอ คาเสอมราคาตบอกราคาคาผานทาง (Toll Information Point Combined with

Lane Traffic Light)

SPS คอ คาเสอมราคาเซนเซอร (Presence Sensor)

SOB คอ คาเสอมราคาเซนเซอร หรอ มานแสง (Optical Barriar)

SCU คอ คาเสอมราคาเครองอานบตร EASY PASS (Antenna Controll Unit)

SAB คอ คาเสอมราคาไมกนอตโนมต (Automatic Lane Barrier)

SCC คอ คาเสอมราคากลอง CCTV (CCTV Camera)

SUP คอ คาเสอมราคาเครองจายไฟสารอง (UPS ขนาด 2 kVA สาหรบเลน)

SSS คอ คาเสอมราคาเครองจายไฟสารอง (Static Switch)

SCT คอ คาเสอมราคาชดควบคมสาหรบนบรถ

  

37  

  

2.1.2 ตนทนทไมชดแจง พจารณาจากคาเสยโอกาสในการลงทนเพอจดซอ

เครองมอและอปกรณสาหรบการใหบรการเกบคาผานทางพเศษ (CI2) ซงตนทนคาเสยโอกาสในการ

ลงทนนจะอยในรปของมลคาดอกเบยเงนฝากทควรจะไดรบเมอครบกาหนด

ดงนนการหาคาเสยโอกาสในการลงทนเพอจดซอเครองมอและอปกรณสาหรบการ

ใหบรการเกบเงนคาผานทางพเศษ (CI2)

หมายเหต : อตราดอกเบยเงนฝากประจา 12 เดอน ธนาคารกรงไทย (เปนเงอนไขตามกฎหมายท

ออกกฎใหใชบรการกบธนาคารของรฐบาล)

2.2 การวเคราะหตนทนของผใชบรการ ประกอบดวย ตนทนทชดแจง และตนทนทไม

ชดแจง

2.2.1 ตนทนทชดแจง พจารณาจากคานามนเชอเพลงทสญเสยไปจากการทตอง

ชะลอรถหรอจอดรถรอแถวเพอชาระเงนคาผานทางของผใชบรการตอชวโมงและพจารณาจากคาใช

บรการทางพเศษ ดงสมการ

CT2 = ACO2 + ACP2

โดยกาหนดให

ACO2 คอ คานามนเชอเพลง

ACP2 คอ คาใชบรการทางพเศษ

การคานวณคานามนเชอเพลงขณะรอแถวเพอชาระเงนคาผานทางพเศษ (CT2)

“โครงการหยดรถซดนามน กระทรวงพลงงาน รายงานวา หากรถตดรวม 30 นาท จะ

สนเปลองนามน 750 ซซ.” ดงนน หากรถตด 1 นาท จะสนเปลองนามน 25 ซซ.

คานวณหาปรมาณนามนเชอเพลงทสญเสยไปจากการรอแถวเพอชาระเงน

ปรมาณนามนเชอเพลงทสญเสยไป = ระยะเวลาเฉลยในการรอ (นาท) x 25 ซซ.

คาเสยโอกาสในการลงทน (CI2) = เงนลงทน x อตราดอกเบยเงนฝาก

  

38  

  

เมอไดปรมาณนามนเชอเพลงทสญเสยไปจากการรอแถวชาระเงนคาผานทางพเศษแลว

นาไปคานวณหาคานามนเชอเพลงขณะรอแถวเพอชาระเงนคาผานทางพเศษ

คานวณหาคานามนเชอเพลงขณะรอแถวเพอชาระเงนคาผานทางพเศษ

โดย ราคานามนเชอเพลง ณ วนท 11 ตลาคม 2554 มดงน

1. แกสโซฮอล ออกเทน 95 (Gasohol 95-E10) ราคา 35.37 บาท/ลตร

2. แกสโซฮอล ออกเทน 95 (Gasohol 95-E20) ราคา 31.34 บาท/ลตร

3. แกสโซฮอล ออกเทน 95 (Gasohol 95-E85) ราคา 21.32 บาท/ลตร

4. แกสโซฮอล ออกเทน 91 (Gasohol 91-E10) ราคา 32.34 บาท/ลตร

5. เบนซน ออกเทน 91 (UGR 91 RON) ราคา 35.37 บาท/ลตร

6. เบนซน ออกเทน 95 (ULG 95 RON) ราคา 40.82 บาท/ลตร

7. ดเซลหมนเรว (HSD, 0.035%S) ราคา 27.49 บาท/ลตร

หมายเหต : ราคานามนเชอเพลง ณ วนท 11 ตลาคม 2554

ปรมาณนามนเชอเพลง 1000 ซซ. = 1 ลตร

สตรในการคานวณคานามนเชอเพลงขณะรอแถวเพอชาระเงนคาผานทางพเศษ (ACO2)

2.2.2 ตนทนทไมชดแจง พจารณาจากคาเสยโอกาสทผใชรถตองสญเสยไปจาก

การทตองชะลอรถหรอจอดรถรอแถวเพอชาระเงนคาผานทางพเศษ ซงเวลาทตองสญเสยไปนนอาจ

นาไปใชประโยชนอยางอน การประเมนคาเสยโอกาสในการรอคานวณจากรายไดเฉลยตอชวโมง

ของผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบเงนสด โดยแสดงการคานวณตนทนคาเสยโอกาสในการรอ

ของผใชบรการไดดงน

กรณท 1 การหาตนทนคาเสยโอกาสทรอยละ 45

CW2 = 45% x [รายไดเฉลยตอเดอนของผใชบรการ/จานวนชวโมงการทางานใน 1 เดอน]

กรณท 1 การหาตนทนคาเสยโอกาสทรอยละ 54

CW2 = 54% x [รายไดเฉลยตอเดอนของผใชบรการ/จานวนชวโมงการทางานใน 1 เดอน]

ปรมาณนามนเชอเพลงทสญเสยไป x ราคานามนปจจบน (บาท/ซซ)

  

39  

  

กรณท 1 การหาตนทนคาเสยโอกาสทรอยละ 60

CW2 = 60% x [รายไดเฉลยตอเดอนของผใชบรการ/จานวนชวโมงการทางานใน 1 เดอน]

3. การประเมนตนทนรวมของระบบทชองเกบคาผานทางแบบเงนสด และชองเกบคาผาน

ทางแบบอตโนมต

สามารถแสดงสมการตนทนรวมของชองเกบคาผานทางแบบเงนสด และชองเกบคาผาน

ทางแบบอตโนมตไดดงน

3.1 ตนทนรวมของระบบทชองเกบคาผานทางแบบเงนสด (สาหรบชวโมงเรงดวน)

TC1 = [m (CC1+ CI1)] + [(CT1+ CW1) L1]

3.2 ตนทนรวมของระบบทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต (สาหรบชวโมงเรงดวน)

TC2 = [m (CC2+ CI2)] + [(CT2+ CW2) L2]

โดยกาหนดให

TC1 : ตนทนรวมของระบบแถวคอยทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดตอชวโมง

TC2 : ตนทนรวมของระบบแถวคอยทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตตอชวโมง

m : จานวนหนวยใหบรการ (มคาเทากบจานวนแถวคอย)ตอชวโมง

CC1 : ตนทนทชดแจงในการใหบรการของชองเกบคาผานทางแบบเงนสดตอชวโมง

CI1 : ตนทนทไมชดแจงในการใหบรการของชองเกบคาผานทางแบบเงนสดตอชวโมง

CT1 : ตนทนทชดแจงของผใชบรการของชองเกบคาผานทางแบบเงนสดตอชวโมง

CW1 : ตนทนทไมชดแจงผใชบรการของชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตตอชวโมง

CC2 : ตนทนทชดแจงในการใหบรการของชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตตอชวโมง

CI2 : ตนทนทไมชดแจงในการใหบรการของชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตตอ

ชวโมง

  

40  

  

CT2 : ตนทนทชดแจงของผใชบรการของชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตตอชวโมง

CW2 : ตนทนทไมชดแจงผใชบรการของชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตตอชวโมง

L1 : จานวนผใชรถเฉลยทอยในระบบทชองเกบคาผานทางแบบเงนสด

L2 : จานวนผใชรถเฉลยทอยในระบบทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต

41

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

ผลการวเคราะหขอมลทเกยวของกบระบบแถวคอยของผใชบรการทางพเศษ ดานประชา

ชน ประกอบดวย 3 สวน ดงน

1. การวเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบเงนสด 2. การวเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต 3. การประเมนตนทนรวมทเกดขนในระบบแถวคอย และการหาจานวนทเหมาะสมของ

ชองเกบคาผานทางแบบเงนสดและชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต

การวเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบเงนสด การวเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดประกอบดวย ตนทนในการใหบรการ

และตนทนของผใชบรการ ดงน

1.1 การวเคราะหตนทนในการใหบรการ ประกอบดวย ตนทนทชดแจง และตนทนท

ไมชดแจง

1.1.1 ตนทนทชดแจง พจารณาจากคาเสอมราคาของเครองมอและอปกรณสาหรบ

การใหบรการตอชวโมง และคาจางพนกงานตอชวโมง โดยการคานวณคาเสอมราคาจะใชเกณฑ

หลกของกรมบญชกลางทหกคาเสอมราคาของอปกรณคอมพวเตอร และครภณฑไฟฟา รอยละ

33.33 และ 20 ตอป ตามลาดบ ดงแสดงในตารางตอไปน

ตาราง 5 ตนทนทชดแจงของชองเกบคาผานทางแบบเงนสด

ประเภททรพยสน อายการใช

งาน (ป)

อตราคาเสอม

ราคาตอป(%)

คาเสอมราคา บาท/ชวโมง

คาเสอมราคาของเครองมอและอปกรณสาหรบการใหบรการตอชวโมง

1. จอคอมพวเตอร 3 33.33 0.139

2. ไฟลกศรจราจร 5 20 0.087

3. อปกรณสอสาร 5 20 0.011

42

ตาราง 5 (ตอ)

ประเภททรพยสน อายการใช

งาน (ป)

อตราคาเสอม

ราคาตอป(%)

คาเสอมราคาบาท/ชวโมง

คาเสอมราคาของเครองมอและอปกรณสาหรบการใหบรการตอชวโมง

4. สวตซฉกเฉน 5 20 0.008

5. คยบอรดสาหรบใชกบคอมพวเตอร 3 33.33 0.216

6. ตบอกราคาคาผานทาง 5 20 0.471

7. สญญาณไฟเตอนดวยแสง 5 20 0.065

8. ปายทวนสญญาณประเภทการจายเงนของประเภทรถ

5 20 0.272

9. กลองCCTV 5 20 0.264

10. ตควบคมอปกรณตางๆในชองใหบรการ

5 20 0.709

11. มานแสง 5 20 0.444

12. อปกรณแยกประเภทรถ 5 20 1.014

13. อปกรณบอกสญญาณเมอใหบรการเสรจ

5 20 0.001

รวม 3.701

คาจางพนกงานตอชวโมง 91.4048

รวม 95.1058

หมายเหต : เกณฑหลกของกรมบญชกลางทหกคาเสอมราคาของอปกรณคอมพวเตอร และครภณฑไฟฟา รอยละ

33.33 และ 20 ตอป

1.1.2 ตนทนทไมชดแจง พจารณาจากคาเสยโอกาสในการลงทนเพอจดซอเครองมอ

และอปกรณสาหรบชองเกบคาผานทางแบบเงนสด

คาเสยโอกาสในการลงทนเพอจดซอเครองมอและอปกรณสาหรบการใหบรการทชองเกบ

คาผานทางแบบเงนสด

43

คาเสยโอกาสในการลงทน (CI) = 3.701 x 2.75% = 0.101 บาท/ชม.

ดงนนคาเสยโอกาสในการลงทนเพอจดซอเครองมอและอปกรณสาหรบการใหบรการท

ชองเกบคาผานทางแบบเงนสด จะเทากบ 0.101 บาท/ชวโมง

1.2 การวเคราะหตนทนของผใชบรการ ประกอบดวย ตนทนทชดแจง และตนทนทไม

ชดแจง

1.2.1 ตนทนทชดแจง พจารณาจากคานามนเชอเพลงตอชวโมงและคาใชบรการ

ทางพเศษ

จากการเกบแบบสอบถามผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดโดยเฉลยแลวใชประเภทนาประเภท แกสโซฮอล 91 และมระยะเวลาในการรอเฉลย 13.3 นาท ดงนนคานามนเชอเพลงเฉลยทผใชบรการชาระคาผานทางทชองเกบคาผานทางแบบเงนสด เทากบ 10.75 บาท/ชวโมง (จากภาคผนวก ค หนา 81) และคาใชบรการทางพเศษ เทากบ 55 บาท ดงนนเมอนาคานามนเชอเพลงเฉลยและคาใชบรการทางพเศษรวมกนจะไดตนทนทชดแจง เทากบ 65.75 บาท/ชวโมง

1.2.2 ตนทนทไมชดแจง พจารณาจากคาเสยโอกาสทผใชรถตองสญเสยไปจากการ

ทตองชะลอรถหรอจอดรถรอแถวเพอชาระเงนคาผานทางพเศษ โดยการคานวณจากรายไดเฉลยตอ

ชวโมงของผใชบรการทางพเศษดานประชาชน โดยจากการเกบแบบสอบถามขอมลทวไปจากกลม

ตวอยางจานวน 300 ตวอยาง ใหผลดงดงตาราง 6

ตาราง 6 ขอมลทวไปของผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดในดานคณลกษณะ เศรษฐกจ

และสงคม เกยวกบการใชบรการทางพเศษ

คณลกษณะ เศรษฐกจ และสงคม จานวน (คน) รอยละ

เพศ

ชาย

159 39.75 หญง 141 35.25 อาย

19 ป หรอตากวา 2 0.67 20-29ป 78 26.00 30-39ป 101 33.67

44

ตาราง 6 (ตอ)

คณลกษณะ เศรษฐกจ และสงคม จานวน (คน) รอยละ

อาย (ตอ)

40-49ป 82 27.33 50-59ป 34 11.33 60ป ขนไป 3 1.00 ระดบรายไดตอเดอน 15000 บาท หรอตากวา 46 15.33 15001-25000 บาท 116 38.67 25001-35000 บาท 47 15.67 65001-75000 บาท 5 1.67 75001-85000 บาท 4 1.33 85001-95000 บาท 1 0.33 95001 บาท ขนไป 20 6.67 ประเภทนามนเชอเพลงทใช แกสโซฮอล 95 e10 57 19.00 แกสโซฮอล 95 e20 38 12.67 แกสโซฮอล 95 e85 27 9.00 แกสโซฮอล 91 71 23.67 เบนซน 91 54 18.00 เบนซน 95 4 1.33 ดเซล 49 16.33

รวม 300 100.00

ทมา : จากภาคผนวก ก หนา 75

จากตาราง 6 พบวาผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดมสดสวนของผใชบรการ

เพศชายมากกวาเพศหญง และผใชบรการสวนใหญมอายอยในชวง 30-39 ป จานวน 39 คน คด

เปนรอยละ 39 รองลงมาคอผใชบรการมอายอยในชวง 40-49 ป จานวน 82 คน คดเปนรอยละ

27.33 สวนชวงอายทมผใชบรการนอยทสดคอชวง 19 ปหรอตากวา จานวน 2 คน คดเปนรอยละ

45

0.67 ดานระดบรายไดผใชบรการสวนใหญมระดบรายไดอยในชวง 15001-25000 บาท/เดอน

จานวน 116 คน คดเปนรอยละ 38.67 รองลงมาคอผใชบรการมระดบรายไดอยในชวง 25001-

35000 บาท/เดอน จานวน 47 คน คดเปนรอยละ 15.67 และระดบรายไดทนอยทสดคอชวง

85,001-95,000 บาท/เดอน จานวน 1 คน คดเปนรอยละ 0.33 สาหรบประเภทนามนเชอเพลงท

ผใชบรการใชมากทสดคอ แกสโซฮอล 91 จานวน 71 คน คดเปนรอยละ 23.67 รองลงมาคอ แกส

โซฮอล 95 (e10) จานวน 57 คน คดเปนรอยละ 19 และประเภทนามนทมผใชบรการนอยทสดคอ

เบนซน 95 จานวน 4 คน คดเปนรอยละ 1.33

การประเมนตนทนคาเสยโอกาสจากการรอ โดยการคานวณจากรายไดเฉลยตอชวโมง

ของผใชบรการทางพเศษดานประชาชน โดยจากการเกบแบบสอบถามจากกลมตวอยางจานวน 300

ตวอยางใหผลดงน

จากการเกบแบบสอบถามพบวารายไดเฉลยตอเดอนของผทใชชองบรการแบบเงนสด

เทากบ 44,174 บาท/เดอน จานวนวนทางานเฉลยเทากบ 5 วน/สปดาห จานวนชวโมงการทางาน

เฉลย 8 ชวโมง/วน โดยขอมลดงกลาวจะนาไปคานวณตนทนคาเสยโอกาสจากการรอ ไดผล

ดงตอไปน

CW = 45% x

228

174,44

ดงนนตนทนคาเสยโอกาสจากการรอมคาเทากบ 112.944 บาท/ชวโมง

จากนนทาการวเคราะหความเคลอนไหวออนไหว (Sensitive Analysis) ของตนทนคาเสย

โอกาสในการรออก 2 ระดบ คอ รอยละ 54 และรอยละ 60 ของอตราคาจางเฉลยตอชวโมง ไดผล

ดงน

CW = 54% x

228

174,44

ดงนนตนทนคาเสยโอกาสจากการรอมคาเทากบ 135.533 บาท/ชวโมง

CW = 60% x

228

174,44

ดงนนตนทนคาเสยโอกาสจากการรอมคาเทากบ 150.529 บาท/ชวโมง

46

ตาราง 7 การวเคราะหความออนไหวของตนทนคาเสยโอกาสจากการรอสาหรบผใชบรการชาระคา

ผานทางแบบเงนสด

(หนวย : บาท/ชวโมง) รอยละ ตนทนคาเสยโอกาสในการรอของผใชบรการ

45 112.944

54 135.533

60 150.529

จากการวเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดในสวนของตนทนในการ

ใหบรการและตนทนของผใชบรการ สามารถสรปจานวนตนทนแตละสวนไดดงตารางดงตอไปน

ตาราง 8 สรปตนทนรวมทชองเกบคาผานทางแบบเงนสด

ตนทนในการใหบรการ ตนทนของผใชบรการ

ตนทนทชดแจง

บาท/ชวโมง

ตนทนทไมชดแจง

บาท/ชวโมง

ตนทนทชดแจง

บาท/ชวโมง

ตนทนทไมชดแจง

บาท/ชวโมง

95.10 0.101 65.75 112.94

การคานวณสถตตางๆทเกยวของกบระบบแถวคอย

1. การคานวณหาอตราการเขารบบรการทางพเศษ

การศกษาในครงนจะเกบรวบรวมขอมลจานวนผใชบรการทางพเศษ ดานประชาชน

ในชวงวนท 9-13 มกราคม พ.ศ. 2555 สาหรบชวงเวลา 06.00-09.00 น. โดยแสดงขอมลดงตาราง

ตอไปน

47

ตาราง 9 จานวนรถทมาใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบเงนสด สาหรบชวงเวลา06.00-09.00 น.

(หนวย : คน/ชวโมง) วน/เดอน/ป จานวนรถทมาใชบรการตอชวโมง

9/1/55 291 10/1/55 380 11/1/55 405 12/1/55 412 13/1/55 410 คาเฉลย 379.6

จากตาราง 9 พบวาตงแตวนท 9-13 มกราคม พ.ศ. 2555 อตราการเขารบบรการเฉลยตอ

ชวโมง สาหรบชวงเวลา 06.00-09.00 น. มคาเทากบ 379.6 คน/ชวโมง แตเนองจากในปจจบนชอง

เกบคาผานทางแบบเงนสดม 11 ชองใหบรการ ดงนนอตราการเขารบบรการเฉลยทงระบบ ( ) จะ

เทากบ 4,175.6 คน/ชวโมง

2. การคานวณหาอตราการใหบรการแกผใชบรการทางพเศษ

การศกษาในครงนจะเกบรวบรวมขอมลเวลาเฉลยในการเขารบบรการ ในชวงวนท 9-13

มกราคม พ.ศ. 2555 สาหรบชวงเวลา 06.00-09.00 น. โดยแสดงขอมลดงตารางตอไปน

ตาราง 10 เวลาในการใหบรการเฉลยรถทใชบรการ สาหรบชวงเวลา 06.00-09.00 น.

(หนวย : วนาท/คน)

วน/เดอน/ป เวลาในการใหบรการเฉลยตอรถทใชบรการ 1 คน

9/1/55 4.0 10/1/55 4.0 11/1/55 3.9 12/1/55 4.0 13/1/55 3.8 เฉลย 3.9

คาความแปรปรวน 101728.6 e

48

จากตาราง 10 พบวาเวลาในการใหบรการเฉลยตอผโดยสาร 1 คน สาหรบชวงเวลา

06.00-09.00 น. จะเทากบ 3.9 วนาท/คน หรอกลาวไดวาอตราการใหบรการเทากบ 922.8 คน/

ชวโมง โดยคาความแปรปรวนของเวลาในการใหบรการเทากบ 101728.6 e ซงแสดงวธการคานวณ

ไดดงนอตราการเขารบบรการผานชองทางแบบเงนสด

3.9 วนาท ใหบรการผโดยสารได 1 คน 60 วนาท ใหบรการผโดยสารได 15.38 คน

1 นาท ใหบรการผโดยสารได 15.38 คน 60 นาท ใหบรการผโดยสารได 922.8 คน

1.3 การคานวณคาสถตของระบบแถวคอยของผใชบรการทางพเศษ คานวณสถตของระบบแถวคอยสาหรบชองเกบคาผานทางแบบเงนสด จากขอมลขางตน อตราการเขารบบรการเฉลยตอชวโมงของทงระบบสาหรบชวงเวลา

6.00-9.00 น.เทากบ 4,176.26 คน/ชวโมง และอตราการการใหบรการเฉลยตอชวโมงสาหรบชวงเวลา 6.00-9.00 น. เทากบ 922.8 คน/ชวโมง หรอสรปไดดงน

4,175.6 คน/ชวโมง

922.8 คน/ชวโมง

49

ตาราง 11 คาสถตของระบบแถวคอยสาหรบชองเกบคาผานทางแบบเงนสด

คาสถต จานวนชองใหบรการ

5 6 7 8 9 10 11 /m 835.12 695.93 596.51 521.95 463.95 417.56 379.6 922.8 922.8 922.8 922.8 922.8 922.8 922.8

2B 6.1728e

10 6.1728e10 6.1728e

10 6.1728e10 6.1728e

10 6.1728e10 6.1728e

10

m/ 835.12<922.8 695.93<922.8 596.51<922.8 521.95<922.8 463.95<922.8 417.56<922.8 379.6<922.8 0.9049848288 0.7541504118 0.6464130906 0.5656155180 0.5027633290 0.4524924144 0.4113567404 P0 0.0950151712 0.2458495882 0.3535869094 0.4343844820 0.4972366710 0.5475075856 0.5886432596 Lq 4.3120905671 1.1572966380 0.5911835474 0.3684398202 0.2543093149 0.1870814370 0.1438080813 L1 5.2170753959 1.9114470498 1.2375966380 0.9340553382 0.7570726439 0.6395738514 0.5551648217 Wq 0.0051634383 0.0016629498 0.0009910706 0.0007058910 0.0005481395 0.0004480349 0.0003788411 WS 0.0062470967 0.0027466082 0.0020747291 0.0017895495 0.0016317979 0.0015316933 0.0014624995

หมายเหต : กาหนดให m/ คอ อตราการเขารบบรการตอจานวนชองใหบรการ (จานวนลกคาโดยเฉลยทเขามารบบรการในหนงหนวยเวลา) คอ อตราการใหบรการเฉลยตอชวโมง

2B คอ สวนเบยงเบนมาตรฐานของเวลาในการใหบรการ

คอ คาความนาจะเปนทระบบจะทางาน หรอความนาจะเปนทระบบจะไมวาง P0 คอ คาความนาจะเปนทระบบจะวาง Lq คอ จานวนผรบบรการโดยเฉลยทอยในแถวคอย L2 คอ จานวนผรบบรการโดยเฉลยทอยในระบบ Wq คอ เวลาเฉลยทผรบบรการแตละรายอยในแถวคอย

WS คอ เวลาเฉลยทผ รบบรการแตละรายอยในระบบ

49

50

จากตาราง 11 แสดงใหเหนถงคาสถตทคานวณไดของระบบแถวคอยสาหรบชองเกบคาผานทางแบบเงนสดทในปจจบนมทงหมด 11 ชองใหบรการ โดยอตราเขารบบรการของแตละชองใหบรการ ( /m) จะคานวณจากผลหารของอตราการเขารบบรการของทงระบบกบจานวนชองใหบรการ โดยเงอนไขทสาคญททาใหระบบแถวคอยอยในสภาวะคงตวคอคา m/ < เมอระบบแถวคอยมชองใหบรการจานวน 11 ชอง (ระบบปจจบน) จะทาใหจานวนลกคาทอยในระบบมคาเทากบ (L1) 5.2170 คน/ชวโมง ถาลดชองใหใหบรการเปน 10, 9, 8, 7, 6, และ 5ชอง ตามลาดบ จะทาใหลกคาทอยในระบบมคาเทากบ 1.9114 คน/ชวโมง, 1.2375 คน/ชวโมง, 0.9340 คน/ชวโมง, 0.7570 คน/ชวโมง, 0.6395 คน/ชวโมง, และ 0.5551 คน/ชวโมง ตามลาดบ โดยจานวนลกคาทอยในระบบทคานวณไดจะนาไปใชในการวเคราะหตนทนรวมในระบบแถวคอยตอไป

การวเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต 2.1 การวเคราะหตนทนในการใหบรการ ประกอบดวยตนทนทชดแจงและตนทนท

ไมชดแจง

2.1.1 ตนทนทชดแจง ประกอบดวย คาเสอมราคาของเครองมอและอปกรณ

สาหรบการใหบรการตอ โดยการคานวณคาเสอมราคาจะใชเกณฑหลกของกรมบญชกลางทหกคา

เสอมราคาของอปกรณคอมพวเตอร และครภณฑไฟฟา รอยละ 33.33 และ 20 ตอป ตามลาดบ ดง

แสดงในตารางตอไปน

ตาราง 12 ตนทนทชดแจงของชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต

ประเภททรพยสน อายการใช

งาน (ป) อตราคาเสอมราคาตอป(%)

คาเสอมราคา บาท/ชวโมง

1. คอมพวเตอรประจาตเกบคาผานทาง 3 33.33 2.624

2. อปกรณสอสาร 5 20 0.011

3. สญญาณไฟ A, X, GreenArrow 5 20 0.116

4. สญญาณไฟ A, X 5 20 0.082

5. ตบอกราคาคาผานทาง 5 20 0.446

6. เซนเซอร 5 20 0.023

7. เซนเซอร หรอ มานแสง 5 20 0.421

51

ตาราง 12 (ตอ)

ประเภททรพยสน อายการใช

งาน (ป) อตราคาเสอมราคาตอป(%)

คาเสอมราคา บาท/ชวโมง

8. เครองอานบตร EASY PASS 5 20 1.491

9. ไมกนอตโนมต 5 20 0.547

10. กลอง CCTV 5 20 0.250

11. เครองจายไฟสารอง (UPS) 5 20 0.794

12. เครองจายไฟสารอง 5 20 0.158

13. ชดควบคมสาหรบนบรถ 5 20 0.178

รวม 7.141

หมายเหต : เกณฑหลกของกรมบญชกลางทหกคาเสอมราคาของอปกรณคอมพวเตอร และครภณฑไฟฟา รอยละ

33.33 และ 20 ตอป

2.1.2 ตนทนทไมชดแจง พจารณาจากคาเสยโอกาสในการลงทนเพอจดซอ

เครองมอและอปกรณสาหรบชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต

คาเสยโอกาสในการลงทนเพอจดซอเครองมอและอปกรณสาหรบการใหบรการทชองเกบ

คาผานทางแบบอตโนมต

คาเสยโอกาสในการลงทน (CI) = 7.141 x 2.75% = 0.196 บาท/ชม.

ดงนนคาเสยโอกาสในการลงทนเพอจดซอเครองมอและอปกรณสาหรบการใหบรการท

ชองเกบคาผานทางแบบเงนสด จะเทากบ 0.196 บาท/ชวโมง

2.2 การวเคราะหตนทนของผใชบรการ ประกอบดวยตนทนทชดแจง และตนทนท

ไมชดแจง

2.2.1 ตนทนทชดแจง พจารณาจากคานามนเชอเพลงตอชวโมงและคาใชบรการ

ทางพเศษ

52

จากการเกบแบบสอบถามผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตโดยเฉลยแลวเลอกใชนามนประเภท แกสโซฮอล 95 (e10) และมระยะเวลาในการรอเฉลย 12 นาท ดงนนคานามนเชอเพลงเฉลยทผใชบรการชาระคาผานทางทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต เทากบ 9.70 บาท/ชวโมง (จากภาคผนวก ค หนา 81) และคาใชบรการทางพเศษ เทากบ 55 บาท ดงนนเมอนาคานามนเชอเพลงเฉลยและคาใชบรการทางพเศษรวมกนจะไดตนทนทชดแจงเทากบ 64.70 บาท/ชวโมง

2.2.2 ตนทนทไมชดแจง พจารณาจากคาเสยโอกาสทผใชรถตองสญเสยไปจาก

การทตองชะลอรถหรอจอดรถรอแถวเพอชาระเงนคาผานทางพเศษ โดยการคานวณจากรายได

เฉลยตอชวโมงของผใชบรการทางพเศษดานประชาชน โดยจากการเกบแบบสอบถามขอมลทวไป

จากกลมตวอยางจานวน 300 ตวอยาง ใหผลดงดงตาราง 12

ตาราง 13 ขอมลทวไปของผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตในดานคณลกษณะ

เศรษฐกจ และสงคม เกยวกบการใชบรการทางพเศษ

คณลกษณะเศรษฐกจ และสงคม จานวน (คน) รอยละ

เพศ

ชาย

67 67 หญง 33 33 อาย

19 ป หรอตากวา 18 18 20-29ป 39 39 30-39ป 28 28 40-49ป 14 14 50-59ป 1 1 60ป ขนไป 67 67

53

ตาราง 13 (ตอ)

คณลกษณะเศรษฐกจ และสงคม จานวน (คน) รอยละ

ระดบรายได 15000 หรอตากวา 7 7 15001-25000 27 27 25001-35000 15 15 65001-75000 3 3 75001-85000 2 2 85001-95000 1 1 95001 ขนไป 17 17 ประเภทนามนเชอเพลง แกสโซฮอล 95 e10 33 33 แกสโซฮอล 95 e20 13 13 แกสโซฮอล 95 e85 11 11 แกสโซฮอล 91 17 17 เบนซน 91 19 19 เบนซน 95 1 1 ดเซล 6 6

รวม 100 100

ทมา : จากภาคผนวก ก หนา 75

จากตาราง 13 พบวาผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต มสดสวนของ

ผใชบรการเพศชายมากกวาเพศหญง และผใชบรการสวนใหญมอายอยในชวง 30-39 ป จานวน

101 คน คดเปนรอยละ 33.67 รองลงมาคอผใชบรการมอายอยในชวง 40-49 ป จานวน 28 คน คด

เปนรอยละ 28 สวนชวงอายทมผใชบรการนอยทสดคอชวง 60ป ขนไป จานวน 1 คน คดเปนรอย

ละ 1 ดานระดบรายไดผใชบรการสวนใหญมระดบรายไดอยในชวง 95001 ขนไป บาท/เดอน

จานวน 17 คน คดเปนรอยละ 17 รองลงมาคอผใชบรการมระดบรายไดอยในชวง 45001-55000

บาท/เดอน จานวน 13 คน คดเปนรอยละ 13 และระดบรายไดทนอยทสดคอชวง 85001-95000

บาท/เดอน จานวน 1 คน คดเปนรอยละ 1 สาหรบประเภทนามนเชอเพลงทผใชบรการใชมากทสด

54

คอ แกสโซฮอล 95 (e10) จานวน 33 คน คดเปนรอยละ 33 รองลงมาคอ เบนซน 91 จานวน 19

คน คดเปนรอยละ 19 และประเภทนามนทมผใชบรการนอยทสดคอ เบนซน 95 จานวน 1 คน คด

เปนรอยละ 1

การประเมนตนทนคาเสยโอกาสจากการรอ โดยการคานวณจากรายไดเฉลยตอชวโมง

ของผใชบรการทางพเศษดานประชาชน โดยจากการเกบแบบสอบถามจากกลมตวอยางจานวน 300

ตวอยางใหผลดงน

จากการเกบแบบสอบถามพบวารายไดเฉลยตอเดอนของผทใชชองบรการแบบอตโนมต

เทากบ 65,030 บาท/เดอน จานวนวนทางานเฉลยเทากบ 5 วน/สปดาห จานวนชวโมงการทางาน

เฉลย 8 ชวโมง/วน โดยขอมลดงกลาวจะนาไปคานวณตนทนคาเสยโอกาสจากการรอ ไดผล

ดงตอไปน

CW = 45% x

228

030,65

ดงนนตนทนคาเสยโอกาสจากการรอมคาเทากบ 166.26 บาท/ชวโมง

จากนนทาการวเคราะหความเคลอนไหวออนไหว (Sensitive Analysis) ของตนทนคา

เสยโอกาสในการรออก 2 ระดบ คอ รอยละ 54 และรอยละ 60 ของอตราคาจางเฉลยตอชวโมง

ไดผลดงน

CW = 54% x

228

030,65

ดงนนตนทนคาเสยโอกาสจากการรอมคาเทากบ 199.52 บาท/ชวโมง

CW = 60% x

228

030,65

ดงนนตนทนคาเสยโอกาสจากการรอมคาเทากบ 221.69 บาท/ชวโมง

55

ตาราง 14 การวเคราะหความออนไหวของตนทนคาเสยโอกาสจากการรอสาหรบผใชบรการชาระคา

ผานทางแบบอตโนมต

(หนวย : บาท/ชวโมง) รอยละ ตนทนคาเสยโอกาสในการรอขอผใชบรการ

45 166.26

54 199.52

60 221.69

จากการวเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตในสวนของตนทนในการ

ใหบรการและตนทนของผใชบรการ สามารถสรปจานวนตนทนแตละสวนไดดงตารางดงตอไปน

ตาราง 15 สรปตนทนรวมทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต

ตนทนในการใหบรการ ตนทนของผใชบรการ

ตนทนทชดแจง

บาท/ชวโมง

ตนทนทไมชดแจง

บาท/ชวโมง

ตนทนทชดแจง

บาท/ชวโมง

ตนทนทไมชดแจง

บาท/ชวโมง

7.141 0.196 64.70 166.26

การคานวณสถตตางๆทเกยวของกบระบบแถวคอย

1. การคานวณหาอตราการเขารบบรการทางพเศษ

การศกษาในครงนจะเกบรวบรวมขอมลจานวนผใชบรการทางพเศษ ดานประชาชน

ในชวงวนท 9-13 มกราคม พ.ศ. 2555 สาหรบชวงเวลา 06.00-09.00 น. โดยแสดงขอมลดงตาราง

ตอไปน

56

ตาราง 16 จานวนผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต สาหรบเวลา 06.00-09.00 น.

(หนวย : คน/ชวโมง)

วน/เดอน/ป จานวนผใชบรการตอชวโมง 9/1/55 571 10/1/55 715 11/1/55 705 12/1/55 738 13/1/55 742 คาเฉลย 694.2

จากตาราง 16 พบวาตงแตวนท 9-13 มกราคม พ.ศ. 2555 อตราการเขารบบรการเฉลยตอชวโมง สาหรบชวงเวลา 06.00-09.00 น. มคาเทากบ 694.2 คน/ชวโมง แตเนองจากในปจจบนชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตม 2 ชองใหบรการ ดงนนอตราการเขารบบรการเฉลยทงระบบ ( ) จะมเทากบ 1,388.4 คน/ชวโมง

2. การคานวณหาอตราการใหบรการแกผใชบรการทางพเศษ

การศกษาในครงนจะเกบรวบรวมขอมลเวลาเฉลยในการเขารบบรการ ในชวงวนท 9-

13 มกราคม พ.ศ. 2555 สาหรบชวงเวลา 06.00-09.00 น. โดยแสดงขอมลดงตารางตอไปน

ตาราง 17 เวลาในการใหบรการเฉลยตอรถทใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต สาหรบ

ชวงเวลา 06.00-09.00 น.

(หนวย : วนาท/คน) วน/เดอน/ป เวลาในการใหบรการเฉลยตอรถทใชบรการ 1 คน

9/1/55 3.5 10/1/55 3.8 11/1/55 3.8 12/1/55 3.4 13/1/55 3.5 เฉลย 3.6

คาความแปรปรวน 1198294.4 e

57

จากตาราง 17 พบวาเวลาในการใหบรการเฉลยตอรถทใชบรการ 1 คน สาหรบชวงเวลา 06.00-09.00 น. จะเทากบ 3.6 วนาท/คน หรอกลาวไดวาอตราการใหบรการเทากบ 1,000 คน/ชวโมง โดยคาความแปรปรวนของเวลาในการใหบรการเทากบ 1198294.4 e ซงแสดงวธการคานวณไดดงน

อตราการเขารบบรการผานชองทางแบบอตโนมต 3.6 วนาท ใหบรการรถ 1 คน

60 วนาท ใหบรการรถ 16.67 คน

1 นาท ใหบรการรถ 16.67 คน 60 นาท ใหบรการรถ 1,000 คน

2.3 คานวณสถตของระบบแถวคอยสาหรบชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต

จากขอมลขางตน อตราการเขารบบรการเฉลยตอชวโมงของทงระบบ สาหรบชวงเวลา 6.00-9.00 น. เทากบ 1,388.66 คน/ชวโมง และอตราการการใหบรการเฉลยตอชวโมงสาหรบชวงเวลา 6.00-9.00 น. เทากบ 1,000 คน/ชวโมง หรอสรปไดดงน

1,388.4 คน/ชวโมง 1,000 คน/ชวโมง

58

ตาราง 18 คาสถตของระบบแถวคอยสาหรบชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต

คาสถต จานวนชองใหบรการ

2 3 4 5 6 7 8 /m 694.2 462.8 347.1 277.68 231.4 198.34 173.55 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000

2B 4.98294e

11 4.98294e11 4.98294e

11 4.98294e11 4.98294e

11 4.98294e11 4.98294e

11

m/ 694.33<1000 462.88<1000 347.16<1000 277.732<1000 231.44<1000 198.38<1000 173.58<1000 0.6942000000 0.4628000000 0.3471000000 0.2776800000 0.2314000000 0.1983400000 0.1735500000 P0 0.3058000000 0.5372000000 0.6529000000 0.7223200000 0.7686000000 0.8016600000 0.8264500000 Lq 0.7879948552 0.1993619812 0.0922686578 0.0533766368 0.0348351731 0.0245370330 0.0182231855 L2 1.4821948552 0.6621619812 0.4393686578 0.3310566368 0.2662351731 0.2228770330 0.1917731855 Wq 0.0011351122 0.0004307735 0.0002658273 0.0001922236 0.0001505409 0.0001237120 0.0001050025 WS 0.0021351122 0.0014307735 0.0012658273 0.0011922236 0.0011505409 0.0011237120 0.0011050025

หมายเหต : กาหนดให m/ คอ อตราการเขารบบรการตอจานวนชองใหบรการ (จานวนลกคาโดยเฉลยทเขามารบบรการในหนงหนวยเวลา) คอ อตราการใหบรการเฉลยตอชวโมง 2

B คอ สวนเบยงเบนมาตรฐานของเวลาในการใหบรการ คอ คาความนาจะเปนทระบบจะทางาน หรอความนาจะเปนทระบบจะไมวาง P0 คอ คาความนาจะเปนทระบบจะวาง Lq คอ จานวนผรบบรการโดยเฉลยทอยในแถวคอย L2 คอ จานวนผรบบรการโดยเฉลยทอยในระบบ Wq คอ เวลาเฉลยทผรบบรการแตละรายอยในแถวคอย WS คอ เวลาเฉลยทผ รบบรการแตละรายอยในระบบ

58

59

จากตาราง 18 แสดงใหเหนถงคาสถตทคานวณไดของระบบแถวคอยสาหรบชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตทในปจจบนมทงหมด 2 ชองใหบรการ โดยอตราเขารบบรการของแตละชองใหบรการ ( /m) จะคานวณจากผลหารของอตราการเขารบบรการของทงระบบกบจานวนชองใหบรการ โดยเงอนไขทสาคญททาใหระบบแถวคอยอยในสภาวะคงตวคอ คา m/ < เมอระบบแถวคอยมชองใหบรการจานวน 2 ชอง (ระบบปจจบน) จะทาใหจานวนลกคาทอยในระบบมคาเทากบ (L2) 1.4821 คน/ชวโมง ถาเพมชองใหใหบรการเปน 3, 4, 5, 6, 7 และ 8ชอง ตามลาดบ จะทาใหลกคาทอยในระบบมคาเทากบ 0.6621 คน/ชวโมง, 0.4393 คน/ชวโมง, 0.3310 คน/ชวโมง, 0.2662 คน/ชวโมง, 0.2228 คน/ชวโมง, และ 0.1917 คน/ชวโมง ตามลาดบ โดยจานวนลกคาทอยในระบบทคานวณไดจะนาไปใชในการวเคราะหตนทนรวมในระบบแถวคอยตอไป

การประเมนตนทนรวมทเกดขนในระบบแถวคอยและการศกษาจานวนทเหมาะสมของชองเกบคาผานทางแบบเงนสดและชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต

ในการศกษาจานวนทเหมาะสมของชองเกบคาผานทางแบบเงนสดและชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตของการวจยครงนจะทาการวเคราะหระหวางกรณตางๆซงในกรณท 1 เปนจานวนชองเกบคาผานทางในปจจบน ดงตารางตอไปน ตาราง 19 แสดงการสมมตสถานการณจานวนทเหมาะสมของชองเกบคาผานทางแบบเงนสดและ

ชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต

กรณท จานวนชองเกบคาผานทางแบบเงนสด จานวนชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต 1 11 2 2 10 3 3 9 4 4 8 5 5 7 6 6 6 7 7 5 8

60

ตาราง 20 จานวนทเหมาะสมของชองเกบคาผานทางแบบเงนสดและชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต วเคราะหความออนไหวของตนทนคาเสยโอกาสในการรอรอยละ 45, 54 และ 60

การวเคราะหความออนไหวของตนทนคาเสยโอกาสในการ

รอ

กรณท จานวนชองใหบรการแบบเงนสด

จานวนชองใหบรการ

แบบอตโนมต

ตนทนรวมของระบบทชอง

ใหบรการแบบ เงนสด (TC1)

ตนทนรวมของระบบทชอง

ใหบรการแบบอตโนมต (TC2)

ตนทนทตาทสด

45% 1 11 2 1,146.3683 102.9917 1,249.3601 2 10 3 1,066.2280 102.8391 1,169.0672 3 9 4 991.9941 105.5170 1,097.5111 4 8 5 928.3776 113.1524 1,041.5301 5 7 6 887.3511 130.8333 1,018.1845 6 6 7 912.4226 174.9571 1,087.3798 7 5 8 1,407.2506 357.0313 1,764.2820

54% 1 11 2 1,158.9090 109.3701 1,268.2791 2 10 3 1,080.6754 110.2520 1,190.9274 3 9 4 1,009.0956 114.3719 1,123.4676 4 8 5 949.4770 124.1634 1,073.6404 5 7 6 915.3072 145.4467 1,060.7540 6 6 7 955.6003 196.9806 1,152.5809 7 5 8 1,525.0991 406.3291 1,931.4283

60% 1 11 2 1,167.2342 113.6217 1,280.8560 2 10 3 1,090.2664 115.1932 1,205.4596 3 9 4 1,020.4487 120.2744 1,140.7231 4 8 5 963.4841 131.5029 1,094.9870 5 7 6 933.8662 155.1875 1,089.0538 6 6 7 984.2643 211.6608 1,195.9251 7 5 8 1,603.3344 439.1894 2,042.5238

จากตาราง 20 พบวา การคานวณตนทนรวมในระบบแถวคอยของชองเกบคาผานทาง

แบบเงนสด และชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต วเคราะหตามความออนไหวของตนทนคาเสย

โอกาสในการรอรอยละ 45, 54 และ 60 ผลปรากฏวาตนทนรวมทเกดขนในระบบจานวนทเหมาะสม

ของชองเกบคาผานทางแบบเงนสดและชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต สาหรบชวโมงเรงดวน

(6.00-9.00 น.) จะตาทสดเมอมชองเกบคาผานทางแบบเงนสด 7 ชองใหบรการ และชองเกบคาผาน

61

ทางแบบอตโนมตม 6 ชองใหบรการ ซงทาใหตนทนรวมของระบบแถวคอยเทากบ 1,018.18 บาท

ตอชวโมง

  

62  

บทท 5

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การศกษาวจยครงนเพอศกษาการวเคราะหระบบแถวคอยของผใชบรการทางพเศษ

กรณศกษา ดานประชาชน โดยในบทนจะกลาวถงสาระสาคญ ดงตอไปน

1. ความมงหมายของการวจย ขอบเขตของการวจย และการเกบรวบรวมขอมล

2. สรปผลการวจย

3. อภปรายผล

4. ขอเสนอแนะ

ความมงหมายของการวจย ขอบเขตของการวจย และการเกบรวบรวมขอมล

ความมงหมายของการวจย

1. เพอวเคราะหตนทนในการใหบรการ และตนทนของผใชบรการทเกดจากการรอแถวท

ดานเกบคาผานทาง ดานประชาชน

2. เพอวเคราะหตนทนทงหมดทเกดขนในระบบแถวคอยทดานเกบคาผานทาง ดาน

ประชาชน ของระบบการใหบรการในปจจบนรวมทงศกษาจานวนทเหมาะสมของชองเกบคาผาน

ทางแบบเงนสดและแบบอตโนมตโดยพจารณาชองการใหบรการทกอใหเกดตนทนในระบบแถวคอย

ตาทสด

ขอบเขตของการวจย

ประชากร

ประชากรทใชในการวเคราะหระบบแถวคอยของผใชบรการทางพเศษ ณ ดานเกบเงนคา

ผานทาง คอ บคคลผใชรถยนตสวนบคคล (4 ลอ) ทใชบรการทางพเศษ ดานประชาชน ซงในป

พ.ศ. 2553 ดานประชาชน มจานวนผใชทางพเศษ จานวน 53,462 คนตอวน

 

  

63  

การเลอกกลมตวอยาง

กลมตวอยางทใชศกษาวจยครงน คอ บคคลผใชรถยนตสวนบคคล (4ลอ) ทใชบรการทาง

พเศษ ดานประชาชนในชวงเวลา 6.00-9.00 น. มจานวนประชากรเฉลยตอวนประมาณ 53,462 คน

ผวจยจงไดกาหนดขนาดตวอยางไว 400 คน ซงแบงเปนผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบเงน

สด 300 คน และผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต 100 คน

การเกบรวบรวมขอมล

ในการวจยครงน ผวจยไดทาการเกบขอมล ซงสามารถแบงไดเปน 2 ประเภทตามการ

จาแนกจากแหลงทมาของขอมล ดงน

1. ขอมลทตยภม (Secondary data) คอขอมลทผวจยไดทาการเกบรวบรวมขอมลจาก

หนวยงานตางๆทเกยวของ ทงภาครฐและภาคเอกชน อาทเชน การทางพเศษแหงประเทศไทย กรม

ขนสงทางบก สานกนโยบายและแผนการขนสงและจราจร สานกการจราจรและขนสง

กรงเทพมหานคร บรษททางดวนกรงเทพ จากด (มหาชน) เปนตน รวมถงขอมลจากเอกสาร

งานวจยตางๆ และขอมลจากอนเตอรเนตทจะเปนประโยชนตอการทาวทยานพนธฉบบน

2. ขอมลปฐมภม (Primary data) คอ ขอมลทผวจยไดจากการเกบรวบรวมโดยใช

แบบสอบถามของกลมตวอยางจากการสมภาษณผทใชบรการทางพเศษ ดานประชาชน

สรปผลการวจย

สรปผลการวเคราะหโดยแบงออกเปน 3 สวน ดงน

1. การวเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบเงนสด

2. การวเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต

3. การประเมนตนทนรวมทเกดขนในระบบแถวคอย และศกษาจานวนทเหมาะสมของ

ชองเกบคาผานทางแบบเงนสดและชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต

การวเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบเงนสด

จากการวเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดพบวา ตนทนในการใหบรการ

ทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดซงประกอบดวยตนทนทชดแจงและตนทนทไมชดแจง ในสวนของ

ตนทนทชดแจง ไดแก คาจางพนกงาน มคาเทากบ 91.40 บาท/ชวโมง และคาเสอมราคาของ

เครองมอและอปกรณสาหรบการใหบรการเกบเงนคาผานทาง มคาเทากบ 3.70 บาท/ชวโมง ดงนน

  

64  

ตนทนทชดแจงมคาเทากบ 95.10 บาท/ชวโมง สวนตนทนทไมชดแจง คอ คาเสยโอกาสในการ

ลงทนเพอจดซอเครองมอและอปกรณสาหรบชองเกบคาผาน มคาเทากบ 0.101 บาท/ชม. ดงนน

ตนทนรวมในการใหบรการทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดมคาเทากบ 95.20 บาท/ชวโมง ในสวน

ตนทนผใชบรการพบวา ตนทนของผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดซงประกอบดวย

ตนทนทชดแจงและตนทนทไมชดแจง ในสวนของตนทนทชดแจง ไดแก ตนทนคานามนเชอเพลงท

สญเสยไปจากการจอดหรอชะลอรถเพอชาระคาผานทาง มคาเทากบ 10.55 บาท/ชวโมง และ

จานวนเงนทเสยคาผานทาง มคาเทากบ 55 บาท ดงนนตนทนทชดแจงมคาเทากบ 65.55 บาท/

ชวโมง สวนตนทนทไมชดแจงจะเปนการวเคราะหตนทนคาเสยโอกาสจากการรอเปนการประเมน

จากรายไดเฉลยของผใชบรการทชองเกบคาผานทาง ซงจากการเกบแบบสอบถามพบวา รายได

เฉลยตอเดอนของผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดมคาเทากบ 44,174 บาท/เดอน

จานวนวนทางานโดยเฉลยเทากบ 5 วน/สปดาห จานวนชวโมงการทางานเฉลยเทากบ 8 ชวโมง/วน

ดงนนอตราคาจางเฉลยตอชวโมงของผใชบรการจะมคาเทากบ 250.98 บาท/ชวโมง เมอนาแนวคด

มลคาเวลามาวเคราะหจะไดตนทนคาเสยโอกาสทากบ 112.94 บาท/ชวโมง ดงนนตนทนของ

ผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดมคาเทากบ 178.49 บาท/ชวโมง และผลของการ

วเคราะหความออนไหวของตนทนคาเสยโอกาสจากการรอทประเมนจากรายไดเฉลยของผใชบรการ

ทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดจะแสดงดงตารางตอไปน

ตาราง 21 การวเคราะหความออนไหวของตนทนคาเสยโอกาสจากการรอสาหรบผใชบรการชาระคา

ผานทางแบบเงนสด

(หนวย : บาท/ชวโมง)

รอยละ ตนทนคาเสยโอกาสในการรอของผใชบรการ

45 112.944

54 135.533

60 150.529

  

65  

การคานวณคาสถตตางๆทเกยวของกบตนทนผใชบรการ

จากการเกบรวบรวมขอมลจากหนวยงานทเกยวของพบวา ทชองเกบคาผานทางแบบ

เงนสดสาหรบชวโมงเรงดวน อตราการเขารบบรการเฉลยตอชวโมงของทงระบบเทากบ 4,175.6

คน/ชวโมง ( = 4,175.6 คน/ชวโมง) และอตราการใหบรการเฉลยตอชวโมง เทากบ 922.8 คน/

ชวโมง ( = 922.8 คน/ชวโมง) และเมอคานวณคาสถตของระบบแถวคอยพบวา ถาดานประชาชน

มชองเกบคาผานทางแบบเงนสด 11 ชอง (ระบบปจจบน) จะทาใหจานวนผใชบรการทอยในระบบ

(L 1 ) มคาเทากบ 0.5551 คน/ชวโมง แตถาลดจานวนชองใหบรการเหลอ 7 ชอง จะทาใหม

ผใชบรการทอยในระบบ 1.2375 คน/ชวโมง

การวเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต

จากการวเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตพบวา ตนทนในการ

ใหบรการทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตซงประกอบดวยตนทนทชดแจงและตนทนทไมชดแจง

ในสวนของตนทนทชดแจงพจารณาจากคาเสอมราคาของเครองมอและอปกรณสาหรบการใหบรการ

เกบเงนคาผานทาง มคาเทากบ 7.14 บาท/ชวโมง ดงนนตนทนทชดแจงมคาเทากบ 7.14 บาท/

ชวโมง สวนตนทนทไมชดแจง คอ คาเสยโอกาสในการลงทนเพอจดซอเครองมอและอปกรณสาหรบ

ชองเกบคาผาน มคาเทากบ 0.196 บาท/ชม. ดงนนตนทนรวมในการใหบรการทชองเกบคาผานทาง

แบบเงนสดมคาเทากบ 7.33 บาท/ชวโมง ในสวนตนทนผใชบรการพบวา ตนทนของผใชบรการท

ชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตซงประกอบดวย ตนทนทชดแจงและตนทนทไมชดแจง ในสวนของ

ตนทนทชดแจง ไดแก ตนทนคานามนเชอเพลงทสญเสยไปจากการจอดหรอชะลอรถเพอชาระคา

ผานทาง มคาเทากบ 9.70 บาท/ชวโมง และจานวนเงนทเสยคาผานทาง มคาเทากบ 55 บาท

ดงนนตนทนทชดแจงมคาเทากบ 64.72 บาท/ชวโมง สวนตนทนทไมชดแจงจะเปนการวเคราะห

ตนทนคาเสยโอกาสจากการรอเปนการประเมนจากรายไดเฉลยของผใชบรการทชองเกบคาผานทาง

ซงจากการเกบแบบสอบถามพบวา รายไดเฉลยตอเดอนของผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบ

เงนสดมคาเทากบ 65,030 บาท/เดอน จานวนวนทางานโดยเฉลยเทากบ 5 วน/สปดาห จานวน

ชวโมงการทางานเฉลยเทากบ 8 ชวโมง/วน ดงนนอตราคาจางเฉลยตอชวโมงของผใชบรการจะมคา

เทากบ 369.48 บาท/ชวโมง เมอนาแนวคดมลคาเวลามาวเคราะหจะไดตนทนคาเสยโอกาสทากบ

166.26 บาท/ชวโมง ดงนนตนทนของผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดมคาเทากบ

230.98 บาท/ชวโมง และผลของการวเคราะหความออนไหวของตนทนคาเสยโอกาสจากการรอท

ประเมนจากรายไดเฉลยของผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดจะแสดงดงตารางตอไปน

  

66  

ตาราง 22 การวเคราะหความออนไหวของตนทนคาเสยโอกาสจากการรอสาหรบผใชบรการชาระคา

ผานทางแบบอตโนมต

(หนวย : บาท/ชวโมง)

รอยละ ตนทนคาเสยโอกาสในการรอของผใชบรการ

45 166.26

54 199.52

60 221.69

การคานวณคาสถตตางๆทเกยวของกบตนทนผใชบรการ

ระบบแถวคอยทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตสาหรบชวโมงเรงดวนพบวา อตรา

การเขารบบรการเฉลยตอชวโมงของทงระบบเทากบ 1,388.4 คน/ชวโมง ( = 1,388.4 คน/

ชวโมง) และอตราการใหบรการเฉลยตอชวโมง เทากบ 1,000 คน/ชวโมง ( = 1,000 คน/ชวโมง)

และเมอคานวณคาสถตของระบบแถวคอยพบวา ถาดานประชาชนมชองเกบคาผานทางแบบ

อตโนมต 2 ชอง (ระบบปจจบน) จะทาใหจานวนผใชบรการทอยในระบบ (L 2 ) มคาเทากบ 1.4821

คน/ชวโมง แตถาเพมจานวนชองใหบรการเปน 6 ชอง จะทาใหมผใชบรการทอยในระบบ 0.2662

คน/ชวโมง

การประเมนตนทนรวมทเกดขนในระบบแถวคอย และศกษาจานวนทเหมาะสมของชองเกบ

คาผานทางแบบเงนสดและชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต

การคานวณตนทนรวมในระบบแถวคอยของชองเกบคาผานทางแบบเงนสด และชอง

เกบคาผานทางแบบอตโนมต วเคราะหตามความออนไหวของตนทนคาเสยโอกาสในการรอรอยละ

45, 54 และ 60 ผลปรากฏวาตนทนรวมทเกดขนในระบบจานวนทเหมาะสมของชองเกบคาผานทาง

แบบเงนสดและชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต สาหรบชวโมงเรงดวน (6.00-9.00 น.) จะตาทสด

เมอมชองเกบคาผานทางแบบเงนสด 7 ชองใหบรการ และชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตม 6

ชองใหบรการ ซงทาใหตนทนรวมของระบบแถวคอยเทากบ 1,018.18 บาทตอชวโมง

  

67  

การอภปรายผล

จากการวเคราะหระบบแถวคอยของผใชบรการทางพเศษ กรณศกษา ดานประชาชน

สามารถแยกอภปรายผลไดดงน

การวเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบเงนสด การวเคราะหตนทนทชอง

เกบคาผานทางแบบอตโนมต

จากการวเคราะหตนทนทชองเกบคาผานทางแบบเงนสด และการวเคราะหตนทนทชอง

เกบคาผานทางแบบอตโนมตพบวา ทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดมตนทนในการใหบรการทสง

เนองจากทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดมตนทนในสวนของคาเสอมราคาของเครองมอและ

อปกรณฯและตนทนคาจางพนกงาน ซงตนทนคาจางพนกงานเปนตวทกอใหเกดตนทนทสง เมอ

เปรยบเทยบตนทนทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตพบวาทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตม

ตนทนในการใหบรการทตากวา เนองจากไมมการจางพนกงานทาใหลดตนทนในการใหบรการ

ไดมาก ในสวนตนทนผใชบรการพบวา ตนทนของผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดม

ตนทนคาเสยโอกาสทในการรอทสง เนองจากรายไดเฉลยของผใชบรการมจานวนคอนขางสงและ

เวลาทผใชบรการรอเพอชาระคาผานทางเปนระยะเวลาเฉลยถง 13 นาท ประกอบกบราคานามนใน

ปจจบนมราคาทสงมากทาใหผใชบรการมตนทนคาเสยโอกาสในการรอทสง สวนทชองเกบคาผาน

ทางแบบอตโนมต ตนทนของผใชบรการทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตมตนทนคาเสยโอกาสท

ในการรอทสงเชนเดยวกน เนองจากรายไดเฉลยของผใชบรการมจานวนคอนขางสงและเวลาท

ผใชบรการรอเพอชาระคาผานทางเปนระยะเวลาเฉลยถง 12 นาท ประกอบกบราคานามนใน

ปจจบนมราคาทสงมากทาใหผใชบรการมตนทนคาเสยโอกาสในการรอทสง ดงนนจะพบวาทชอง

ผานทางแบบอตโนมตมตนทนรวมทตากวาตนทนรวมทชองเกบคาผานทางแบบเงนสด ซงการนา

ระบบอตโนมตมาใชแทนแรงงานคนจะเปนการลดตนทนไดในระยะยาว สอดคลองกบงานวจยของ

ธตนดดา เยนทรวง เรองการลดตนทนดานแรงงานและการบรหารจดการเพอเพมประสทธภาพใน

การลงวตถดบ กรณศกษาโรงงานผลตชนไมสบ จากผลการศกษาพบวา การปรบปรงดดแปลงหาง

ลากกระบะกงพวงและการจดทา ทรคทลเตอร (Truck Tilter) ของบรษทกรณศกษา สามารถลด

ตนทนการลงวตถดบประเภทชนไม สบ ในดานคาจางแรงงานคนและในสวนของคาจางรถโหลด

เดอร (Loader) โดยสามารถลดตนทน ลงได 1.9 ลานบาทตอเดอน เมอเทยบกบปรมาณตนวตถดบ

ทเทากน และบรษทยงสามารถลงวตถดบประเภทชนไมสบไดเพมขนอกประมาณ 500 ตนตอวน

  

68  

โดยรถบรรทกใชเวลารอควลง วตถดบเฉลยลดลง 80 นาท เหลอประมาณ 60 นาทตอคน และเวลา

ในการลงวตถดบเฉลยลดลงคน ละ 11 นาท เหลอประมาณ 14 นาทตอคน ทาใหบรษทสามารถ

ตอบสนองความตองการของกาลงการผลตทเพมขนอยางตอเนองตามความตองการของตลาดได

และสอดคลองกบงานวจยของ ไพฑรย พลสขโข โครงการวจยเรองระบบยานขนสงลาเลยงแบบ

อตโนมต เปนการศกษาเกยวกบการออกแบบและสรางระบบยานขนสงลาเลยงแบบอตโนมต โดยม

จดประสงคเพอนาเอาเทคโนโลยสมยใหมเขามาชวยในการลาเลยงสนคาสามารถลดตนทนดาน

แรงงานในการลาเลยง และลดปญหาของผปฏบตงานในการลาเลยงสนคา ผลทไดจากการ

ดาเนนการจดทาโครงการวจย คอ สามารถสรางรถลาเลยงสนคาแบบอตโนมตทว งไดเปนเสนตรง

ตามเสนแถบสดา สามารถรบนาหนกบรรทกได 50 กโลกรม วงดวยความเรว 9.9 เมตร /นาท ท

ระยะทาง 15 เมตรโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรเปนตวสงการทางานใหเซนเซอรเปนตวตรวจจบ

เสนสดาและใชมอเตอรเปนตวขบเคลอนลอหนา โดยไดแหลงพลงงานจากแบตเตอร

การประเมนตนทนรวมทเกดขนในระบบแถวคอย และศกษาจานวนทเหมาะสมของชองเกบ

คาผานทางแบบเงนสดและชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต

จานวนทเหมาะสมของชองเกบคาผานทางแบบเงนสดและชองเกบคาผานทางแบบ

อตโนมตทกอใหเกดตนทนรวมทตาสด สาหรบชวโมงเรงดวน ควรมชองเกบคาผานทางแบบเงนสด

7 ชองใหบรการ และชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตม 6 ชองใหบรการ ซงทาใหตนทนรวมของ

ระบบแถวคอยเทากบ 1,018.18 บาทตอชวโมง ตนทนรวมของชองเกบคาผานทางแบบเงนสดม

จานวนทสงกวาตนทนทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต เนองจากระบบชองเกบคาผานทางแบบ

เงนสดตองจางพนกงานเพอใหบรการซงคาจางพนกงานตอชวโมงกอใหเกดตนทนทสง ประกอบกบ

ชองเกบคาผานทางแบบเงนสดสามารถใหบรการผทเขามาใชบรการตอชวโมงไดจานวนนอยกวา

เมอเทยบกบการใหบรการของชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต สอดคลองกบงานวจยของ ธมธวล

ตอฑฆะ เรองการวเคราะหตนทนของระบบแถวคอยในการใหบรการเรอตสนคาของทาเรอกรงเทพ

พบวา จานวนทเหมาะสมของทาเทยบเรอและป นจนหนาทาของทาเรอกรงเทพททาใหตนทนของ

ระบบแถวคอยในการใหบรการของทาเรอกรงเทพตาทสดและมอตราการใชทาอยในเกณฑท

เหมาะสม คอ ทาเทยบเรอ 8 ทา และป นจนหนาทา 16 ตว หรอเฉลยเทากบ 2 ตวตอทา ซงทาให

ตนทนรวมของระบบแถวคอยเทากบ 579,307 บาทตอชวโมง

  

69  

ขอเสนอแนะ ผลการศกษาเรองการวเคราะหระบบแถวคอยของผใชบรการทางพเศษ กรณศกษา ดาน

ประชาชน มขอเสนอแนะดงตอไปน ขอเสนอแนะจากงานวจย

1. จากการศกษาพบวาทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดมตนทนในการใหบรการทสงกวาทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต เนองจากทชองเกบคาผานทางแบบเงนสดจาเปนตองจางพนกงาน ซงคาจางพนกงานกอใหเกดตนทนทสง แตหากพจารณาเฉพาะคาเสอมราคาของอปกรณพบวาทชองเกบคาผานทางแบบอตโนมตมตนทนทสงกวา ดงนนหนวยงานทเกยวของควรพจารณากาหนดใหหนวยงานของรฐรบผดชอบในสวนของชองเกบคาผานทางแบบเงนสด และหนวยงานของเอกชนรบผดชอบในสวนของชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต

2. ควรจดสรรชองเกบคาผานทางแบบเงนสดและแบบอตโนมตใหเหมาะสมกวานเนองจากผลการศกษาพบวาชองเกบคาผานทางทงระบบททาใหตนทนตาสดควรมชองเกบคาผานทางแบบเงนสด 7 ชอง และชองเกบคาผานทางแบบอตโนมต 6 ชอง ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป

1. การศกษาในครงนไดทาการวเคราะหระบบแถวคอยเฉพาะชวโมงเรงดวนเชา (6.00-9.00 น.) และเลอกศกษาเฉพาะดานประชาชนเทานน ดงนนในการศกษาในอนาคตควรจะศกษาชวงเวลาอนๆเพมเตม และควรศกษาดานอนๆทมผเขามาใชบรการเปนจานวนมากเพอใหผลการวจยมความสมบรณมากยงขน

2. ในการศกษาในครงนการศกษาตนทนในการใหบรการและการศกษาตนทนของผใชบรการเปนการศกษาเฉพาะตนทนการดาเนนการ (Operating Cost) ดงนนในการศกษาในอนาคตควรจะศกษาตนทนทงระบบ หรอตนทนในสวนอนๆดวย

3. ควรเพมระยะเวลาในการเกบรวบรวมขอมลเพอใหขอมลทไดมความใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสดและชวยใหการคานวณคาสถตตางๆในระบบมความถกตองแมนยายงขน

บรรณานกรม

71

บรรณานกรม

กลยา วานชยบญชา. (2545). การวเคราะหเชงปรมาณ. กรงเทพฯ: คณะพาณชยศาสตรและการ บญช จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

การทางพเศษแหงประเทศไทย. (2553). รายงานประจาปฉบบลาสด. สบคนเมอ 25 สงหาคม 2554. จาก http://www.exat.co.th

ขวญตา ลลากจรงเรอง. (2554). การวเคราะหระบบแถวคอยของผใชบรการทหองแลกเหรยญและหองจาหนายบตรโดยสาร กรณศกษา สถานรถไฟฟาบทเอส หมอชต. วทยานพนธ ปรญญาโท เศรษฐศาสตรบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ดารงฤทธ พลสวตถ. (2551). รายงานการวจยเรองการวเคราะหระบบแถวคอย กรณศกษาการรบสมครนกศกษามหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร วทยาเขตพระนครเหนอ.

ธมธวล ตอฑฆะ (2554) การวเคราะหตนทนของระบบแถวคอยในการใหบรการเรอตสนคาของท า เ ร อ ก ร ง เ ท พ . ว ท ย า น พ น ธ ป รญญ า โ ท ส า ข า เ ศ ร ษ ฐ ศ า ส ต ร บณฑ ต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

วนรกษ มงมณนาคน. (2547). หลกเศรษฐศาสตรจลภาค. กรงเทพฯ: สานกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร

วเชยร เกตสงห. (2541). สถตวเคราะหสาหรบการวจย. กรงเทพฯ: โรงพมพพมพลกษณ. วนย พทธกล. (2551). การวเคราะหเชงปรมาณเพอการจดการทางธรกจ. กรงเทพฯ: สานกพมพ

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร รตนา สายคณต. (2548). เศรษฐศาสตรเพอการจดการ. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย สทธมา ชานาญเวช. (2552). การวจยดาเนนงาน = Operations research. กรงเทพฯ: วทยพฒน. สานกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร. (2553). การเดนทางในเขตกรงเทพมหานครและ

ปรมณฑล จาแนกตามการครอบครองยานพาหนะ และประเภทการเดนทาง ป 2553. สบคนเมอ 25 สงหาคม 2554. จาก http://www.otp.go.th

สานกงานสถตแหงชาต. (2554). จานวนลกจาง คาจางแฉลย จาแนกตามเพศ กรงเทพมหานคร. สบคนเมอ 17 มกราคม 2555. จาก http://www.nso.go.th.

Clauss. (1996). Applied management science and spreadsheet modeling. Belmont, California: Duxbury Press.

Gross, & Harris. (2008). Fundamentals of Queueing Theory. New Jersey: Wiley & Son,Inc. Gwilliam. (1997). The Value of Time in Economic Evaluation of Transport projects lesson

from recent research. Retrieved September 5, 2011, from http://trid.trb.org/view.aspx?id=501347.

72 Landauer; & Becker. (1989). Reducing Waiting Time at Security Checkpoints.

Interfaces 19: 57-65. Mehri, Djemel; & Kammoun. (2008). Solving of Waiting Lines Models in the Airport Using

Queuing Theory Model and Linear Programming The practice Case: A.I.M.B. Retrieved September 5, 2011, from http://www.acronymfinder.com/sitemap002Single.xml.gz.

Small; & Verhoef. (2007). The Economics of Urban Transportation. London & Newyork: Routledge.

Yamane, T. (1973). Statistics: An Introductory Analysis. 3rd ed New York: Harper & Row. Yun, Huang; & Tang. (2007). Analysis and Optimization of Ticket Selling Service System of

the Chengdu Railway Station. International Conference on Service Systems and Service Management. Retrieved September 5, 2011, from http://ieeexplore.ieee.org/iel5/4280076/.../04280280.pdf?.

73

ภาคผนวก

74

ภาคผนวก ก แบบสอบถาม

75

แบบสอบถามฉบบนเปนสวนหนงของการทาวจยเรอง การวเคราะหระบบแถวคอยของ

ผใชบรการทางพเศษ กรณศกษา ดานประชาชน ซงเปนปรญญานพนธระดบมหาบณฑต หลกสตรเศรษฐศาสตรมหาบณฑต สาขาเศรษฐศาสตรการจดการ เพอนาขอมลไปใชประเมนตนทนของผใชบรการจากการรอแถวชาระคาผานทางพเศษ และใชในการวเคราะหขอมลประกอบการวจยตอไป ผวจยจะนาขอมลททานตอบไปใชในการวจยเทานน และ จะเกบรกษาขอมลไวเปนความลบ จะไมกระทบตอผตอบใดๆทงสน จงใครขอความกรณาทานตอบแบบสอบถามใหตรงกบความเปนจรงมากทสด ผวจยขอขอบพระคณทานทไดเสยสละเวลาตอบแบบสอบถามฉบบน

นางสาวปยพร สวรรณรตน นสตปรญญาโท

หลกสตรเศรษฐศาสตรมหาบณฑต สาขาเศรษฐศาสตรการจดการ

แบบสอบถาม เรอง

การวเคราะหระบบแถวคอยของผใชบรการทางพเศษ กรณศกษา ดานประชาชน

76

คาชแจง : โปรดทาเครองหมาย ลงใน □ และกรอกขอความในชองวางใหตรงกบความเปนจรงของทานมากทสด 1. เพศ □ 1. ชาย □ 2. หญง 2. อาย...................ป 3. ทานใชบรการชองเกบคาผานทางแบบใด

□ 1. ชองเกบคาผานทางดวยเงนสด (Manual Lane) □ 2. ชองเกบคาผานทางอตโนมต (Easy Pass)

4. ในกรณททานใชบรการชองเกบคาผานทางอตโนมต (Easy Pass) โดยเฉลยแลวทานเตมเงนในบตร Easy Pass เปนจานวนเงน………………………..ตอเดอน

5. ทานเสยคาใชบรการทางพเศษดานประชาชนตอครงเปนจานวนเงน………………….บาท 6. จานวนวนทางานโดยเฉลยตอ 1 สปดาห ..........................................วน 7. จานวนชวโมงทางานโดยเฉลยตอ 1 วน ...........................................ชวโมง 8. รายรบเฉลยตอเดอน (เงนเดอน+รายไดอนๆ) ...........................................บาท 9. ระยะเวลาเฉลยในการรอแถวชาระคาผานทางในชวโมงเรงดวน (6.30-9.00 น.).………นาท/ครง 10. ประเภทของนามนเชอเพลงททานใช

□ 1. แกสโซฮอล ออกเทน 95 (Gasohol 95-E10) □ 2. แกสโซฮอล ออกเทน 95 (Gasohol 95-E20)

□ 3. แกสโซฮอล ออกเทน 95 (Gasohol 95-E85) □ 4. แกสโซฮอล ออกเทน 91 (Gasohol 91-E10) □ 5. เบนซน ออกเทน 91 (UGR 91 RON)

□ 6. เบนซน ออกเทน 95 (ULG 95 RON) □ 7. ดเซลหมนเรว (HSD, 0.035%S) □ 8. อนๆ (โปรดระบ)................................ 11. คานามนเฉลยตอเดอน…………………………บาท 12. ระยะเวลาเฉลยในการเดนทางจากบานถงทหมายในชวโมงเรงดวน (6.00-9.00 น.)ใช

เวลา…………………นาท

77

ภาคผนวก ข ขอมลทวไปของการทางพเศษแหงประเทศไทย

78

ขอมลทวไปของการทางพเศษแหงประเทศไทย วสยทศน

การทางพเศษแหงประเทศไทยเปนองคกรทเปนเลศในธรกจทางพเศษ มการเจรญเตบโตอยางยงยน โดยมความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม

ภารกจ (พนธกจ) 1. จดใหม พฒนา/ปรบปรงทางพเศษใหเปนตามมาตรฐานและปลอดภย 2. บรการอยางมนวตกรรมและคณคาเพม 3. บรหารจดการสนทรพยอยางมประสทธภาพเพอเสรมศกยภาพการดาเนนธรกจทาง

พเศษและประโยชนตอสงคม 4. พฒนาระบบการบรหารจดการและการลงทนเพอเพมมลคาองคกร

ยทธศาสตร การทางพเศษฯไดกาหนดยทธศาสตรในการดาเนนงาน 3 ยทธศาสตร ดงน

1. พฒนาธรกจและบรการ เพอสรางรายไดและเสรมสรางคณภาพการใหบรการ รวมทงแกปญหาจราจร

2. เพมประสทธภาพการบารงรกษา การควบคมดแลรกษาความปลอดภยและคณภาพสงแวดลอม เพอลดความสญเสย และเสรมสรางคณภาพชวตทดแกลกคา ประชาชน และสงคม

3. พฒนาการบรหารจดการและกากบดแลองคการทด เพอควบคมตนทนและคาใชจายในการดาเนนงานอยางคมคาและเสรมสรางขดความสามารถในการดาเนนธรกจ รวมทงเสรมสรางภาพลกษณองคการ และคณภาพชวตทดแกพนกงาน

สภาพเศรษฐกจ

การทางพเศษแหงประเทศไทย เปนหนวยงานทมาภารกจหลกในการแกไขปญหาจราจรโดยการกอสรางทางพเศษ ซงชวยสนบสนนการเพมประสทธภาพการพฒนาการขนสงสนคา และบรการของประเทศมาโดยตลอด ปจจบนการทางพเศษฯไดดาเนนการกอสรางทางพเศษ เพอใหบรการตอการสญจรของยานพาหนะใหมความสะดวก รวดเรว และปลอดภย รวมทงมสวนในการชวยบรรเทาการจราจรตดขดบนถนนในพนทราบอกดวย โดยการทางพเศษฯ ไดเปดใหบรการทางพเศษแลวจานวน 7 สายทาง และ 2 ทางเชอมตอ ระยะทางรวมทงสน 207.9 กโลเมตร ดงน

ทางพเศษทเปดใหบรการแลว 1. ทางพเศษเฉลมมหานคร ระยะทาง 27.1 กโลเมตร 2. ทางพเศษศรรช ระยะทาง 38.4 กโลเมตร 3. ทางพเศษฉลองรช (ทางพเศษสายรามอนทรา-อาจณรงคและทางพเศษสายราม

อนทรา-วงแหวนรอบนอกกรงเทพมหานคร) ระยะทาง 28.2 กโลเมตร

79

4. ทางพเศษอดรรถยา ระยะทาง 32.0 กโลเมตร 5. ทางพเศษบรพาวถ ระยะทาง 55.0 กโลเมตร 6. ทางพเศษสายบางนา-อาจณรงค ระยะทาง 4.7 กโลเมตร 7. ทางพเศษกาญจนาพเษก (บางพล-สขสวสด ระยะทาง 22.5 กโลเมตร และ 2 ทางเชอมตอ 1. ทางยกระดบดานทศใตสนามบนสวรรณภม เชอมทางพเศษบรพาวถ (เปนทางขน-ลง

เพมเตมของทางพเศษบรพาวถเพอสงเสรมการใหบรการสนามบนสวรรณภม) 2. ทางเชอมตอทางพเศษกาญจนาภเษก (บางพล-สขสวสด) กบทางพเศษบรพาวถ

(เปนทางขน-ลงเพมเตมของทางพเศษบรพาวถเพอสงเสรมการเชอมตอระหวางทางพเศษบรพาวถ และทางพเศษกาญจนาภเษก (บางพล-สขสวสด)

80

ภาคผนวก ค การคานวณคานามนเชอเพลงทสญเสยไป

81 ตารางภาคผนวก แสดงการคานวณนามนเชอเพลงทสญเสยไปจากการรอทชองเกบคาผานทางแบบ

เงนสด

ประเภทนามน

แกสโซฮอล ออกเทน 95

( E10)

แกสโซฮอล ออกเทน 95

(E20)

แกสโซฮอล ออกเทน 95

( E85)

แกสโซฮอล ออกเทน 91

เบนซน ออกเทน

91

เบนซน ออกเทน

95 ดเซลหมนเรว

ราคานามน

35.37 31.34 21.32 32.34 35.37 40.82 27.49

ระยะเวลาเฉลยในการรอ

13.33667 13.33667 13.33667 13.33667 13.33667 13.33667 13.33667

นามนทเสยไป

0.333417 0.333417 0.333417 0.333417 0.333417 0.333417 0.333417

ราคาของนามนทเสยไปจากการคอย

11.79295 10.44928 7.108443 10.7827 11.79295 13.61007 9.165624

จานวนของรถทใชนามนชนดนนๆ

57 38 27 71 54 4 49

คานามนทใชคอยแบบถวงนาหนก 10.55714974 ตารางภาคผนวก แสดงการคานวณนามนเชอเพลงทสญเสยไปจากการรอทชองเกบคาผานทางแบบ

อตโนมต

ประเภทนามน

แกสโซฮอล ออกเทน 95

( E10)

แกสโซฮอล ออกเทน 95

(E20)

แกสโซฮอล ออกเทน 95

( E85)

แกสโซฮอล ออกเทน 91

เบนซน ออกเทน

91

เบนซน ออกเทน

95 ดเซลหมนเรว

ราคานามน

35.37 31.34 21.32 32.34 35.37 40.82 27.49

ระยะเวลาเฉลยในการรอ

12.18 12.18 12.18 12.18 12.18 12.18 12.18

นามนทเสยไป

0.30 0.30 0.30 0.30 0.30 0.30 0.30

ราคาของนามนทเสยไปจากการคอย

10.77 9.54303 6.49194 9.84753 10.77017 12.42969 8.370705

จานวนของรถทใชนามนชนดนนๆ

19 13 11 31 19 1 6

คานามนทใชคอยแบบถวงนาหนก 9.7266435

82

ภาคผนวก ง จานวนลกจาง คาจางเฉลย จาแนกตามเพศ กรงเทพมหานคร

75

ตารางผนวก ง จานวนลกจาง คาจางเฉลย จาแนกตามเพศ กรงเทพมหานคร พ.ศ. 2551 – 2554

เพศ

2551 (2008) 2552 (2009) 2553 (2010) 2554 (2011) ไตรมาสท

1

ไตรมาสท 2

ไตรมาสท

3

ไตรมาสท

4

ไตรมาสท

1

ไตรมาสท

2

ไตรมาสท

3

ไตรมาสท

4

ไตรมาสท

1

ไตรมาสท

2

ไตรมาสท

3

ไตรมาสท

4

ไตรมาสท

1

ไตรมาสท

2

ไตรมาสท

3

ไตรมาสท

4 จานวนลกจาง

2,663 2,739 2,599 2,568 2,558 2,522 2,556 2,584 2,531 2,431 2,425 2,476 2,448 2,454 2,539 2,549

ชาย

1,328 1,380 1,284 1,274 1,255 1,233 1,238 1,252 1,237 1,175 1,202 1,224 1,185 1,190 1,237 1,238

หญง

1,334 1,360 1,315 1,294 1,302 1,289 1,318 1,332 1,294 1,256 1,223 1,252 1,263 1,264 1,302 1,311

คาจางเฉลย

15,245 14,670 14,821 15,120 14,826 14,767 14,630 15,366 15,080 15,702 16,383 16,142 15,667 15,094 16,961 16,627

ชาย

16,219 15,854 15,794 16,366 15,937 15,564 15,463 16,580 16,738 16,743 17,059 17,339 17,004 16,031 18,359 17,431

หญง

14,275 13,469 13,871 13,894 13,756 14,004 13,849 14,225 13,495 14,728 15,718 14,970 14,413 14,211 15,633 15,867

ทมา : การสารวจภาวการณทางานของประชากร สานกงานสถตแหงชาต กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

83

84

ประวตยอผวจย

85

ประวตยอผวจย

ชอ-นามสกล นางสาวปยพร สวรรณรตน วนเดอนปเกด 19 เมษายน 2527 สถานทอยปจจบน 24 ซอยประชาบารง1 อาเภอเมอง จงหวดพทลง 93000 ประวตการศกษา

พ.ศ.2546 มธยมศกษาปท 6 จากโรงเรยนพทลง จงหวดพทลง พ.ศ.2550 เศรษฐศาสตรบณฑต (ศ.บ.) คณะเศรษฐศาสตรและบรหารธรกจ จากมหาวทยาลยทกษณ พ.ศ.2555 เศรษฐศาสตรมหาบณฑต (ศ.ม.) สาขาวชาเศรษฐศาสตรการจดการ สานกวชาเศรษฐศาสตรและนโยบายสาธารณะ จากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ