การก าหนดกรอบแนวคดในการวจย (research conceptual framework setting)

โดย

ดร.ถาวร ทนใจ

การทบทวนวรรณกรรม คอการคนควาเอกสารตางๆทเกยวของกบเรองทตองการศกษา เพอให

นกวจยมความรอบรในเรองนนๆมากขน จนสามารถท าการศกษาวจยไดอยางมคณภาพ

การทบทวนวรรณกรรมเปนกระบวนการทเรมตงแตขนตอนการก าหนดปญหาการวจย และจะตองศกษาอยางเจาะลกเพอการน าพาไปสการก าหนดกรอบแนวคด และสมมตฐานการวจย

การทบทวนวรรณกรรมจงเปนสวนทท าใหเกดความเชอมโยงทงดานทฤษฎ และความจรงเชงประจกษ

การทบทวนวรรณกรรม อาจตองใชความพยายามมากและใชระยะเวลานาน เชน การท างานวจยในระยะ 1 ป นกวจยตองใชเวลาในการทบทวนวรรณกรรมอยางนอย 6 เดอน เพอใหไดปญหาการวจยและกรอบแนวคดทชดเจน และใชเวลา 1 เดอน เพอเขยนเคาโครงวจย จากนนใชเวลาประมาณ 3 เดอน เพอเกบรวบรวมขอมล และอก 2 เดอน เพอการสรป วเคราะห และเขยนรายงานผลการวจย

ตวอยาง ปญหาการจดท าประชาพจารณในประเทศไทย ของสมศกด และคณะ, 2543

พบวาปญหาการจดท าประชาพจารณของประเทศไทยประสพกบปญหาหลายประการ ชาวบานไมยอมรบ และน าไปสการประทวง

ปญหาทผานมาเกดจากปญหาในเชงเทคนค เชน กรรมการไมเปนกลาง มอคต เชญเฉพาะผสนบสนนโครงการเขารวมมากกวาฝายคาน มการจางประชาชนใหเขารวม มการขมขผคดคาน ผจดไมรบฟงฝายคานอยางจรงจง สวนใหญเปนการจดเพอการประชาสมพนธโครงการฯ มการแทรกแซงจากนกพฒนาเอกชน เปนตน

แนวคดทเกดขน 1. การมสวนรวมของประชาชน 2. โครงสรางอ านาจทางสงคมกบการมสวนรวม 3. การก าหนดนโยบายแบบมสวนรวม ทฤษฎทเกยวของ 1. แนวคดพหนยม (pluralism) 2. แนวคดพหพาคนยม (corporatism) 3. แนวคดกลมยทธศาสตร (strategic group approach) 4. แนวคดชนชนทางสงคม (social class approach) 5. แนวคดมารกซสตใหม (neo-marxism)

หลกการพจารณาแนวคดทฤษฎทเกยวของ 1. ความสมเหตสมผลหรอความสอดคลองในเชงตรรกะของทฤษฎ

2. ความสมจรง โดยการพจารณาวาแนวคดทฤษฎดงกลาวสอดคลองกบปรากฏการณ หรอขอเทจจรงทเกดขนมากนอยเพยงใด

3. พจารณาถงมโนทศนตางๆของทฤษฎวาใหสามารถมองปญหาไดกวางไกลพยงใด

อาจใชทฤษฎทเหมาะสมเพยงทฤษฎเดยว หรออาจน าทฤษฎตงแต 2 ทฤษฎขนไป มาท าการสงเคราะหเขาอยางสอดคลองในเชงตรรกะเพอใหสามารถอธบายปรากฏการณไดอยางสมบรณ ครบถวนและกวางไกล

การสงเคราะหตวแปรจากวรรณกรรม

เนองจากผวจยไมสามารถเรยกชอตวแปรหลกโดยใชภาพดได แตตองใชศพทวชาการเพอน ามาใชใหถกตอง จากนนผวจยตองท าการสบคนตอวามผรไดใหค านยามแกตวแปรหลกไวอยางไรบาง ซงตองน าค านยามเหลานนมาวเคราะหและสงเคราะหเพอเปนนยามส าหรบการวจยจรงๆ คอ

ตองท าการวเคราะหจ าแนกแยกแยะพจารณาความเหมอนและความตางพรอมชจดแขงและจดออนของค านยามในแตละชด สวนการสงเคราะหหมายถงการน าความสอดคลองในเชงตรรกะมาผนวกเขาเปนค านยามชดใหม เพอใหมจดออนนอยทสด

ตวอยาง ดร.แสวง รตนมงคลมาศ ศกษาเกยวกบเรองประสทธภาพในการ

จดบรการดานสาธารณปโภคของรฐวสาหกจ พบวามนกวชาการไดใหความหมาย ประสทธภาพ ไวจ านวน 5 ทาน

1. Peterson and Plowman ใหความหมายอยางแคบหมายถง การลดตนทนการผลต อยางกวางหมายถง คณภาพของการมประสทธผล และความสามารถในการผลต ซงประสทธภาพมองคประกอบ 5 ดาน คอ ตนทน (cost) คณภาพ (quality) ปรมาณ (quantity) เวลา (time) และวธการผลต (method)

2. Simon กลาววาประสทธภาพหมายถง E = (O – I) + S

E (efficiency) = ประสทธภาพของงาน

O (output) = ผลตผลหรอผลงานทไดรบ

I (input) = ปจจยน าเขาหรอทรพยากรทางการบรหารทใชไป

S (satisfaction) = ความพงพอใจในผลงานทออกมา

3. Millet ใหนยามวาประสทธภาพหมายถง ผลการปฏบตงานทกอใหเกดความพงพอใจแกมนษย (human satisfaction) และผลก าไรทไดรบ (benefit produced)

4. ศ.ชบ กาญจนประกร ใหความหมายวาหมายถงความคดหรอความมงมาดปรารถนาในการบรหารงานในระบอบประชาธปไตย ทท าใหการบรหารงานราชการไดรบผลสงสด คมคากบการจายเงนภาษอากร และเกดความพงพอใจแกประชาชน

5. รพ แกวเจรญ และฑตยา สวรรณชฎ ใหความหมายวาหมายถงความคลองแคลวในการปฏบตงานไดส าเรจ

วเคราะห จากค านยามทง 5 พบวาประสทธภาพหมายถง การด าเนนงานให

ลลวงอยางดทสดโดยธรกจเอกชนการด าเนนงานทลลวงอยางดคอการไดก าไรสงสด และลงทนต าสด ส าหรบรฐวสาหกจอาจรวมถงผลก าไร การใชทรพยากรอยางประหยด และความพงพอใจในการใชบรการ

เมอแตกตวแปรหลกดงกลาวออกสามารถน าไปสตวแปรยอย 3 ตว

1. ทรพยากรทใช

2. ผลก าไรทไดรบ

3. ความพงพอใจของผใชบรการ

เมอสบคนความหมายตอพบวา Millet ใหความหมายของค าวาความพงพอใจในบรการวาเปนการใหบรการอยางเทาเทยมกน (equitable) ใหบรการอยางรวดเรวทนเวลา (timely service) ใหบรการอยางเพยงพอ (ample service) ใหบรการอยางตอเนองไมหยดชะงก (continuous service) และมการพฒนาการจดบรการใหมความเจรญกาวหนา (progress service)

เมอวเคราะหความหมายของตวแปรดงกลาวแลว นกวจยตองหาความสมพนธระหวาตวแปรโดยก าหนดตวแปรหลก (problematic variable) วาเปนตวแปรตน (independent variable) หรอตวแปรตาม (dependent variable)

สบคนตวแปรทสงผลตอตวแปรหลกโดยการสบคนและศกษาวรรณกรรมอยางกวางขวางเพอใหไดความเกยวพนระหวางตวแปรหลกและตวแปรอนๆ โดยจะน ามาก าหนดชดตวแปรทนกวจยจะไดด าเนนการในขนตอไป

ตวอยาง ก าหนดตวแปรหลก ประสทธภาพ เปนตวแปรตาม ดงนนท าการ

สบคนตวแปรตนจากวรรณกรรมตางๆ เพอหาปจจยสาเหตทสงผลตอประสทธภาพท าใหสงหรอต า พบวา

1. Gulick กลาวถงการบรหารงานทมประสทธภาพตองใชการบรหารงานทเปนวทยาศาสตรซงประกอบดวย 7 ดาน คอ การวางแผนทด (Planning) การจดองคกรทด (Organizing) การจดบคคลทด (Staffing) การอ านวยการทด (Directing) การประสานงานทด (Coordinating) การจดท ารายงานทด (Reporting) และการงบประมาณทด (Budgeting) หรอทเรยกกนโดยยอวาPOSDCORB

2. ศ.ชบ ไดกลาวกรณของประเทศไทยนอกจากปจจยท Gulick กลาวแลว ยงประกอบดวยปจจยอก 2 ประการไดแก การมนโยบายทด (Policy) และการมสทธอ านาจในการด าเนนงาน (Authority) หรอเรยกโดยยอวา PAPOSCORB

3. Dale กลาววาการบรหารงานอยางมประสทธภาพในองคกรธรกจประกอบดวย 7 ดานคอ การจดองคกรทด (Organizing) การวางแผนทด(Planning) การจดการบคลากรทด (Staffing) การอ านวยการทด (Directing) การควบคมทด (Controlling) การคดสรางสรรคสงใหม (Innovation) และการเปนตวแทนขององคการ (Representation)

เมอท าการทบทวนแลวพบวาแมนกวชาการทง 3 ทานมความเหนในรายละเอยดบางประการแตกตางกนแตมประเดนหลกทสอดคลองกน ดงนนเมอผวจยรวบรวมประเดนทเหนรวมกนเกบไวแลวตดความหมายทซ าซอนกนรวมถงตวแปรทคาดวาไมสมจรงออกไป จงเหลอตวแปร 7 ตวคอ POSDCORB

การศกษาวรรณกรรมยงชใหเหนถงวธการวดตวแปรตางๆ แนวทางการเกบรวบรวมขอมล ท าใหเปนแนวทางในการศกษาวจยไดเปนอยางด นอกจากนยงสามารถศกษาจดแขงจดออนจดบกพรองทเกดจากการศกษาของนกวจยทานอนเพอมาพฒนาและประยกตใชกบงานวจยทผวจยก าลงจะด าเนนงานกเปนการประหยดไปดวยเชนกน

แหลงทมาของวรรณกรรม

1. ต าราเรยน นกวจยตองทราบวาเรองทตนศกษาอยในศาสตรใด เชน ทศนคต อยในศาสตรดานจตวทยา ทรพยากรการบรหารอยในศาสตรดานการบรหารองคการ ชนชนทางสงคมอยในศาสตรดานสงคมวทยา ก าลงขวญอยในศาสตรดานบรหารงานบคคล วฒนธรรมทางการเมองอยในศาสตรดานรฐศาสตร เปนตน

จดออนคอ เนอหาจะเปนการพรรณนาความดงนนจงอาจขาดความลกซง และไมมการวดตวแปรหรอวธการศกษาในเรองนนๆ

2. หนงสอดานทฤษฎมอหนง เปนหนงสอทนกคดหรอนกทฤษฎผคนพบเขยนขนมาโดยตรง เชน ผลงานเรอง capital ของ Karl Marx ผลงานเรอง The Division of Labour in Society ของ Emile Durkheim ผลงานเรอง Democracy in America ของ Alexis de Tocqueville ผลงานของ Administrative Behavior ของ Herbert A. Simon หรอ ทฤษฎใหม ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

จดออนคอ ทฤษฎตนแบบอาจอานยาก ท าความเขาใจไดยากเนองจากมความซบซอนสง เปนปรชญา

3. หนงสอดานทฤษฎมอสอง เปนหนงสอทเขยนโดยนกวชาการเพอทบทวน สรป วเคราะหวจารณแนวคดของเจาของทฤษฎ เชน การวจารณผลงานของ Emile Durkheim โดย Tom Bottomore เรอง A Marxist Consideration of Durkheim หนงสอของ Anthony Giddens ทเขยนถงแนวคดของ Karl Marx, Emile Durkheim และ Max Weber เรอง Capitablism and Modern Social Theory

จดออนคอ การเขยนอาจไมครบถวนสมบรณตามเจาของแนวคดทฤษฎ มการใหน าหนกในบางประเดนมากไป มการใชความคดความเหนของตนท าใหเกดความผดเพยนไป

4. ผลงานวจยทเกยวของ เปนผลงานเชงประจกษทมผศกษาวจยปจจยหลกทใกลเคยงหรอเปนเรองเดยวกบทผวจยก าลงด าเนนการ เชน นกวจยก าลงศกษาเรองผลกระทบดานสงแวดลอมจากการสรางเขอนเขาสวย งานวจยทเกยวของอาจเปนการศกษาผลกระทบดานสงแวดลอมจากการสรางเขอนเขาแหลม ผลกระทบดานสงแวดลอมจากการสรางโรงไฟฟาถานหนอ าเภอโคกคราม

การศกษาผลงานวจยของผอนมความส าคญในกรณการเปนตวอยางและแนวทางในการก าหนดตวแปรส าคญ การใหค านยาม การวดตวแปร การสมตวอยาง การเกบขอมล การวเคราะหตความขอมล สงทคนพบใหม ขอบกพรองตางๆ เพอน ามาประยกตใชกบงานวจยของผวจยตอไป

5. บทความจากวารสารวชาการ และบทความประกอบการสมมนาวชาการ ปกตจะมความยาวประมาณ 5-30 หนา และมความส าคญเนองจากเปนทรวมของศาสตรแขนงนนๆ เปนขอคนพบใหม แนวคดใหม งานวจยใหม อาจมประเดนการโตแยงทฤษฎเกาๆ

ดงนน การตดตามอานบทความทางวชาการจะเปนการพฒนาองคความรของนกวจยใหยงขนไป

6. เอกสารทเกยวของอนๆ เชน บทความทางหนงสอพมพ นตยสาร สงพมพจากหนวยงานทงภาครฐและเอกชน พจนานกรมทรวมค าศพทเฉพาะสาขา เปนตน

ประโยชนการทบทวนวรรณกรรม

1. สามารถทราบจดเดนจดดอยและสามารถน าไปประยกตกบงานวจยของผวจย

2. ท าใหทราบตวแปรทเกยวของ วธวดตวแปร มากยงขน

3. ท าใหทราบถงแนววธการของผวจยอนๆวามแนวทางอยางไร

4. เพอใหสามารถตอยอดงานวจยใหสงขน

กรอบแนวคดในการศกษา

หมายถง ชดของตวแปรทมความสมพนธระหวางกนโดยแสดงใหเหนถงความผนแปรตวแปรเหต ตวแปรผล หรอตวแปรตน ตวแปรตามหลายๆตว มหลกการพจารณาดงน

1. ตวแปรแตละตวตองมความหมายทแยกจากกน ไมซ าซอนกน เชนความพงพอใจเปนองคประกอบของประสทธภาพ ดงนนการศกษาเรองประสทธภาพในการด าเนนงานของรฐวสาหกจดานสาธารณปโภคจงไมสามารถระบใหประสทธภาพเปนตวแปรตนทกอใหเกดความพงพอใจในบรการได

2. ตองมความสอดคลองกนในเชงตรรกะระหวางตวแปรตนและตวแปรตาม หมายถงการเกดตวแปรตนตองเกดกอนตวแปรตาม และสามารถอธบายไดวาตวแปรตนกอใหเกดความผนแปรกบตวแปรตามอยางไร

3. ตวแปรทงหมดตองมความสมจรงกบสงทตองการศกษา เชน บรการทจอดรถของรานอาหารมผลตอความพงพอใจของผใชบรการ ในกรณจะเปนจรงเมอเปนภตรคารขนาดใหญส าหรบลกคาทมรถยนตสวนตว แตจะขาดความสมจรงหากรานคานนเปนรานคารมทาง

4. สามารถอธบายไดอยางสมบรณ เชน ตวแปร x กอใหเกด y แตจะตองม z ดวย ดงนนการอธบายการเกดของตวแปร y จะไมขาดตวแปร z เชน ผน าแบบประชาธปไตย (x) มผลตอผลตภาพแรงงาน (y) แตก าลงขวญ (z) เปนตวแปรทเกดขนระหวาง x และ y

5. การก าหนดตวแปรตนกบตวแปรตามในการวจยส ารวจตองมหนวยการวเคราะห (unit of analysis) เดยวกน เชน การศกษาความสมพนธระหวางขนาดของสถานประกอบการซงแบงเปนขนาดเลก ปานกลาง ใหญ กควรใชคาจางเฉลยของแตละสถานประกอบการเปนหนวยวเคราะห ซงจะเหมาะสมกวาการใชคาจางของคนงานแตละคนเปนหนวยวเคราะห

แบบจ าลอง

เปนการสรปแสดงความสมพนธระหวางตวแปรใหเหนไดอยางชดเจนซงอาจอยในรปของแผนภาพ หรอสมการ เชน

รายได

การศกษา

อาชพ

การเปนกลมสมาชก

การลงคะแนนเสยง

การลงคะแนนเสยงเลอกตง

การวางแผน

การจดบคคลากร

การจดองคกร

การอ านวยการ

การประสานงาน

การงบประมาณ

ประสทธภาพในการด าเนนงาน

ประสทธภาพในการด าเนนงานของรฐวสาหกจดานสาธารณปโภค

V = การลงคะแนนเสยงเลอกตง (Voting)

I = รายได (Income)

E = การศกษา (Education)

O = อาชพ (Occupation)

G = การเปนสมาชกกลม (Group Membership)

V = f (I, E, O, G)

โมเดลในรปของสมการการเลอกตง

F = ประสทธภาพ (Efficiency)

P = การวางแผน (Planning)

O = การจดองคกร (Organizing)

S = การจดบคลากร (Staffing)

D = การอ านวยการ (Directing)

CO = การประสานงาน (Coordinating)

B = การงบประมาณ (Budgeting)

โมเดลในรปของสมการเกยวกบประสทธภาพ ในการด าเนนงานของรฐวสาหกจดานสาธารณปโภค

F = f (P, O, S, D, CO, B)

จบการบรรยาย