i

ii

แนวทางการจดบรการอาชวอนามยใหกบแรงงานในชมชนดานการยศาสตร ส าหรบเจาหนาทหนวยบรการสขภาพปฐมภม ทปรกษา

ดร.นพ.สมเกยรต ศรรตนพฤกษ นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ผอ านวยการส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม ดร.เพชรรตน ภอนนตานนท คณะกายภาพบ าบด มหาวทยาลยมหดล นายคมปกรณ ลมปสทธรชต คณะกายภาพบ าบด มหาวทยาลยมหดล ดร.นลน ศรพวง ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม

นางสาวเพญศร อนนตกลนธ ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม เรยบเรยงเนอหา :

นายธวชชย รกษานนท ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม นางสาวชไมพร ชาร ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม

นางสาวพษากานต วารขจรเกยรต ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม นางสาวภษณศา ฉลาดเลศ ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม

เผยแพรโดย กลมอาชวอนามย ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค โทรศพท 0 2590 4383 โทรสาร 0 2590 4388 ปงบประมาณ 2560

ก

ค าน า

แนวทางการจดบรการอาชวอนามยใหกบแรงงานในชมชนดานการยศาสตร ส าหรบเจาหนาทหนวยบรการสขภาพปฐมภมเลมน จดท าขนโดยมวตถประสงคใหเจาหนาทสาธารณสขของหนวยบรการสขภาพปฐมภมน าไปใชประโยชนในด าเนนงานการจดบรการอาชวอนามยดานการยศาสตร ใหแกผประกอบอาชพในชมชน โดยในระยะแรกอาจจะเรมใหบรการในกลมเกษตรกรซงเปนแรงงานสวนใหญ และขยายเพมกลมเปาหมายแรงงานในชมชนกลมอนๆตอไป ซงแนวทางนจะชวยใหเจาหนาทสาธารณสข สามารถตรวจคดกรองเบองตน วนจฉยโรค บนทกขอมล ใหสขศกษาในการดแลตนเอง และสงตอผปวยดานโรคระบบกระดกและกลามเนอได แนวทางการจดบรการอาชวอนามยฯ ฉบบนใชเนอหาทส าคญจาก คมอการพฒนาศกยภาพเครอขายการจดบรการอาชวอนามยใหกบแรงงานในชมชนดานการยศาสตร โดยสรปและจดท าใหงายตอการไปปฏบตงาน ซงรายละเอยดทางวชาการสามารถศกษาเพมเตมจากมอการพฒนาศกยภาพเครอขายการจดบรการอาชวอนามยใหกบแรงงานในชมชนดานการยศาสตร ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม หวงเปนอยางยงวา แนวทางเลมนจะเปนประโยชนส าหรบเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานในหนวยบรการสขภาพปฐมภมและผเกยวของ ใชเปนแนวทางในการจดบรการอาชวอนามยดานการยศาสตรใหแกผประกอบอาชพในชมชนได และหากพบวามเนอหาควรปรบปรงแกไขใหแจงส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค เพอด าเนนการพฒนาปรบปรงแกไขตอไป

ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กนยายน 2560

ข

สารบญ หนา

ค าน า ก สารบญ ข บทท 1 การยศาสตรและปญหาโรคระบบกระดกและกลามเนอจากการ

ท างาน 1

บทท 2 สถานการณโรคระบบกระดกและกลามเนอจากการท างาน 3 บทท 3 การประเมนปญหาดานการยศาสตร 6 บทท 4 การจดการความเสยงจากปญหาดานการยศาสตร 8 บทท 5 แนวทางการจดบรการอาชวอนามยใหกบแรงงานในชมชน

ดานการยศาสตร 4.1 การจดบรการฯเชงรบ 4.2 การจดบรการฯเชงรก

12

13 21

บทท 6 บทบาทหนาทของหนวยงานทเกยวของ 26 เอกสารอางอง 29 ภาคผนวก

ภาคผนวก ก แบบประเมน RULA REBA และ OWAS ภาคผนวก ข แบบซกประวตผปวยดวยโรคระบบกระดก และกลามเนอ ภาคผนวก ค แบบส ารวจความเสยงของชมชนดานโรคระบบ กระดกและกลามเนอเชงรก ภาคผนวก ง ประเมนความเสยงดานสภาพแวดลอมและทาทาง การท างานอยางงาย ภาคผนวก จ ตวอยางรปแบบกจกรรมการวเคราะหความเสยง แบบมสวนรวมในการเฝาระวงปองกนควบคมโรค ระบบกระดกและกลามเนอจากการท างาน

30

๑

บทท 1 การยศาสตรและโรคระบบกระดกและกลามเนอจากการท างาน

1.1 การยศาสตร คออะไร การยศาสตร (Ergonomics) คอ ศาสตรหรอวชาการทเปนการปรบเปลยนสภาพงานใหเหมาะกบผปฏบตงานทงทางดานกายภาพ สรรวทยา ชวกลศาสตร และจตวทยา เพอใหไดประสทธภาพการท างานสงสด และผปฏบตงานสามารถปฏบตงานไดอยางมความสขไมเกดการบาดเจบหรอการเจบปวยอนเนองมาจากการปฏบตงาน การยศาสตรมงเนนในเรองการศกษาพฤตกรรมของมนษยและปฏสมพนธของมนษยทม ตอเครองจกร อปกรณตางๆทใชในการท างาน และสภาพแวดลอมในการท างาน โดยมวตถประสงคดงน 1) ลดขอผดพลาด เพมประสทธภาพและประสทธผลในการท างาน

2) เพมความปลอดภย ลดความเหนอยลาและความเครยด เพมความสะดวกสบาย รวมถงการเพมความพงพอใจในงานและพฒนาคณภาพชวตของผปฏบตงาน

ปจจยทเกยวของกบการยศาสตรสามารถแบงออกเปน 2 ปจจยหลกๆ ไดแก ปจจยภายใน ไดแก - ปจจยบคคล เชน เพศ อาย ความสง น าหนก ความออนตว ความแขงแรงของรางกาย - ปจจยดานจตสงคม เชน ความเครยด ความพอใจในการท างาน บกคลกภาพ สมพนธภาพ

ในการท างาน ปจจยภายนอก ไดแก - สภาพแวดลอมทวไป เชน แสง เสยง อณหภม อากาศ ความสนสะเทอน สารเคม เปนตน - สภาพแวดลอมในการท างาน ไดแก เครองมอ โตะ เกาอ เครองจกร - ลกษณะงาน เชน การท างานแบบนงอยกบท การท างานทมการเคลอนไหวของรางกาย แบบซ าๆ 1.2 ปญหาโรคระบบกระดกและกลามเนอจากการท างาน โรคระบบกลามเนอและกระดกทเกดเนองจากการท างาน (Work – related musculoskeletal disorders – WMSDs) เปนกลมอาการทมอาการทมความผดปกตจากการเจบปวดของกลามเนอ เอนหรอเสนประสาท ทเกดขนเนองจากการท างาน ปจจยเสยงทางการยศาสตรทเกยวของกบโรคทางระบบกระดกและกลามเนอเนองจากการท างาน ไดแก 1) ทาทาง (Posture) ทาทางการท างานทไมเหมาะสม (Awkward Postures) เชน การบดเอยวล าตว การหมนขอมอ การยกไหล อาจท าใหเกดการบาดเจบทางระบบกระดกและกลามเนอได 2) ระยะเวลา (Duration) การท ากจกรรมหรอการท างานทอยในทาเดยวกนนานๆ โดยไมมการปรบเปลยนอรยาบท (Prolonged Activities) ท าใหเกดอาการลาของกลามเนอ และเสยงตอการบาดเจบทางระบบกระดกและกลามเนอได 3) แรง (Force) การออกแรงมากเกนไปขณะท างาน (Forceful Exertions) ท าใหมความเสยงตอการเกดการบาดเจบ เชน การยกของหนกเกนไปท าใหมความเสยงตอการปวดหลงสวนลาง

๒

4) ความซ าซาก (Repetition) การเคลอนไหวแบบซ าๆ (Repetitive Motions) มแนวโนมท าใหเกดการบาดเจบสะสมได เชน การท างานทมการเคลอนไหวขอมอซ าๆ จะมความเสยงตอการเกดเอนอกเสบ 5) ความสนสะเทอน (Vibration) การใชเครองมอทท าใหเกดความสนสะเทอนเฉพาะมอและแขน ท าใหการไหลเวยนเลอดไปเลยงทมอลดลง กอใหเกดการบาดเจบสะสมทมอและแขน 6) แรงกดเฉพาะท (Localized Contact Stress) การจบเครองมอทท าจากวสดแขง หรอมการออกแรงในการจบเครองมอมากเกนไปท าใหเกดแรงกดเฉพาะทตอเอนกระดกและกลามเนอ 7) การบรหารจดการ และจตสงคม (Organization and Psychosocial Factors) - การบรหารจดการทด เชน การสบเปลยนหมนเวยนต าแหนง การก าหนดภาระหนาท ระยะเวลาในการท างานและชวงเวลาพก รวมทงการท างานเปนทมจะชวยเพมประสทธภาพการท างานและลดการไดรบบาดเจบทางระบบกระดกและกลามเนอได 8) อณหภม (Temperature) อณหภมในสถานทท างานทเหมาะสมจะชวยลดความเสยงตอการบาดเจบจากการท างาน และชวยใหประสทธภาพการท างานดขน

๓

บทท 2 สถานการณปญหาโรคระบบกระดกและกลามเนอจากการท างาน

จากขอมลผลการส ารวจแรงงานนอกระบบของส านกงานสถตแหงชาตเมอป 2559 พบวา

ประเทศไทยมผมงานท า 38.3 ลานคนเปนแรงงานนอกระบบ 21.3 ลานคน คดเปนรอยละ 55.6 และทเหลอเปนแรงงานในระบบ 17.0 ลานคน คดเปนรอยละ 44.4 โดยแรงงานนอกระบบมากกวาครงหนงจะท างานในภาคเกษตรกรรมจ านวนประมาณ 11 ลานคน คดเปนรอยละ 51.8 รองลงมาพนกงานบรการและพนกงานในรานคาและตลาดรอยละ 23.0 ผปฏบตการทางดานความสามารถทางฝมอและธรกจการคาทเกยวของรอยละ 9.2 ตามล าดบ

แผนภมท 1-1 จ านวนแรงงานนอกระบบจ าแนกตามเพศ พ.ศ.2559

แรงงาน ในระบบ

17.0 ลานคน (44.4 %)

แรงงาน นอกระบบ

21.3 ลานคน (55.6 %)

ผมงานท า 38.3 ลานคน

ชาย 11.7 ลานคน

หญง 9.6 ลานคน

๔

แผนภมท 1-2 เปรยบเทยบรอยละของแรงงานในระบบและนอกระบบจ าแนกตามกลมเศรษฐกจ

พ.ศ. 2559

จากขอมลปญหาสภาพแวดลอมการท างานของแรงงานนอกระบบ ของส านกงานสถตแหงชาต ป 2559 ปญหาทพบมากทสดเปนเรองอรยาบถในการท างาน (ทาทางในการท างานทไมถกสขลกษณะเปนเวลานาน ๆ ท าใหเกดการอกเสบและผดปกตของอวยวะตางๆ ในรางกาย) รอยละ 46.8 รองลงมามฝนละออง ควน กลน รอยละ 27.3 แสงสวางไมเพยงพอ รอยละ13.9 ตามล าดบ

๕

จากขอมลในระบบคลงขอมลดานการแพทยและสขภาพ (HDC service) ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร กระทรวงสาธารณสข ในป 2559 มการายงานผปวยโรคระบบกระดกและกลามเนอจากการท างาน จ านวน 82,147 ราย (อตราปวย 124.94 ตอแสนประชากร) เพมขนจากป 2558 ซงม จ านวน 73,012 ราย (อตราปวย 112.08 ตอแสนประชากร) และเมอพจารณาถงอาชพ พบวาผผปวยโรคระบบกระดกและกลามเนอจากการท างาน สวนใหญเปนอาชพเกษตรกรมากกวา รอยละ 50 โดยในป 2558 รอยละ 54.37 และในป 2559 รอยละ 60.85

๖

บทท 3 การประเมนปญหาดานการยศาสตร

การประเมนทางการยศาสตรมความส าคญ เพราะการทราบความเสยงในการท างานสามารถน ามาหาแนวทางในการปองกนและปรบปรงแกไขเพอลดการเกดอาการบาดเจบทางระบบกระดกและกลามเนอเนองจากการท างานได 3.1 ขนตอนการวเคราะหงานทางการยศาสตร มดงน 1) รวมรวมขอมลเบองตน ทสามารถบงชปญหาได เชน สถตการบาดเจบ การลาปวย 2) ส ารวจและบนทกสภาพงานจรง โดยใชเทคนคตางๆ เชน ถายวดโอ ใชแบบประเมน 3) วเคราะหขอมลและคนหาปจจยเสยง 4) สรปผล เสนอวธการแกไข ประยกตใชและตดตามผล 3.2 วธการประเมนทางการยศาสตร ไดแก 1) วธการรายงานดวยตนเอง เปนแบบวดซงใหผใหขอมลเปนผตอบ เชน แบบสอบถาม และการสมภาษณ ซงเปนวธทน ามาใชมากเนองจากเปนวธทงาย 2) ว ธ ก ารว ด โด ยต รง เป น การใช เค ร อ งม อ ในการวด เช น การว ดคล น ไฟ ฟ ากล าม เน อ (Electromyography) การวดองศาการเคลอนไหวของขอตอโดย Goniometer การวดแรงในการก ามอโดย Dynamometer 3) วธการสงเกต ปญหาทางระบบกระดกและกลามเนอทเกยวของกบการท างานเกยวของกบปจจยเสยงมากมาย เชน แรง ทาทางในการท างาน น าหนกของวตถทยก และ ความถในการเคลอนไหว เปนตน ซงในปจจบนมวธการประเมนความเสยงของทาทางในการท างานตอการเกดปญหาทางระบบกระดกและกลามเนอหลากหลายวธ ตวอยาง เชน RULA RULA (Rapid Upper Limb Assessment) เปนวธการประเมนทาทางในการท างานซงถกพฒนาขนโดย McAtamney และ Corlett เพอใชในการประเมนความเสยงตอการเกดปญหาทางระบบกระดกและกลามเนอบรเวณแขน (Upper Limb) อนเนองมาจากทาทางในการท างานของแตละบคคล ซงในการประเมนโดย RULA นนจะมการพจารณาปจจยหลก ๆ ทเกยวของ 3 ปจจยคอ 1) ทาทางในการท างาน 2) ลกษณะการใชกลามเนอในการท างาน และ 3) ปรมาณแรงทใช การประเมนเรมโดยการสงเกตและวเคราะหงาน (Job Analysis) หลงจากนนจงท าการเลอกทาทางทเกดขนบอยทสดหรอมความเสยงมากทสดในการท างานมาท าการประเมนโดยใชแบบประเมน RULA REBA REBA (Rapid Entire Body Assessment) เปนวธการประเมนทาทางในการท างานทพฒนามาจากหลกการของ RULA โดย Hignett และ McAtamney เพอใชในการประเมนความเสยงตอการเกดปญหาทางระบบกระดกและกลามเนอโดยจะเหมาะสมกบการประเมนทาทางการท างานทมการใชงานทงรางกาย ทงใน

๗

รปแบบการท างานทเคลอนทและหยดนง ซงในการประเมนโดย REBA นนจะมการพจารณาปจจยหลก ๆ ทเกยวของ 4 ปจจยคอ 1) ทาทางในการท างาน 2) ลกษณะการใชกลามเนอในการท างาน3) ปรมาณแรงทใช และ 4) การจบยดวตถ การประเมนโดยเรมโดยการสงเกตและวเคราะหงาน (Job Analysis) หลงจากนนจงท าการเลอกทาทางทเกดขนบอยทสดหรอมความเสยงมากทสดในการท างานมาท าการประเมนโดยใชแบบประเมน REBA OWAS OWAS (Ovako Working posture Analysis System) ถ ก พ ฒ น า ข น โด ย Ovako Oy Steel Company เพอใชในการประเมนความเสยงของทาทางในการท างานตอการเกดปญหาทางระบบกระดกและกลามเนอ สวนตางๆ ของรางกายทเกยวของกบการประเมนโดย OWAS ม 3 สวน คอ หลง แขน และขา การประเมนโดยใช OWAS นน อาจท าไปพรอมๆ กบการสงเกตทาทางของผท างานในขณะท างานจรง หรอ อาจจะท าการบนทกวดโอเทปในขณะทพนกงานท างานนนๆ อย แลวจงน าเทปนนมาท าการประเมนโดยใช OWAS

๘

บทท 4 การจดการความเสยงจากปญหาดานการยศาสตร

4.1 ขนตอนในการด าเนนการ 1) ใชแบบประเมนความเสยงดานสภาพแวดลอมและทาทางการท างานอยางงาย 2) น าขอดและขอควรปรบปรงจากการประเมนความเสยงภยตอสขภาพของเกษตรกรดวยแบบประเมนความเสยงฯอยางงายดงกลาวมาประชมหารอเพอจดการปรบปรงแกไข 3) การปรบปรงแกไขนนตองด าเนนการไดจรงและใชตนทนต า 4) มกลไกการมสวนรวมของเจาหนาทสาธารณสขและผทเกยวของ เชน เจาหนาทโรงพยาบาลสงเสรม สขภาพต าบล เจาหนาทสาธารณสขจากองคกรปกครองสวนทองถน อาสาสมครสาธารณสขประจ า หมบาน (อสม.) แรงงานในชมชน เปนตน 4.2 วธการการจดการความเสยงจากปญหาดานการยศาสตร การจดการความเสยงจากการท างานเพอปองกนหรอแกไขปญหากระดกและกลามเนอ สามารถด าเนนการได 2 แนวทาง ดงน 4.2.1 การปรบปรงสภาพแวดลอมการท างาน การปรบปรงสภาพแวดลอมการท างาน คอการปรบปรงปจจยดานสภาพแวดลอมการท างานทมผลตอการเกดโรคระบบกระดกและกลามเนอ ไดแก เสยง (Noise) ทดสอบดวยวธการงายๆดวยการพดคยกบเพอนรวมงานในระยะหางหนงชวงแขนโดยใชน าเสยงและความดงของเสยงตามปกต ถาไมสามารถไดยน ตองสงเสยงดงมากกวาปกต แสดงวามเสยงดงจากสภาพแวดลอมการท างานรบกวน ควรมการปรบปรงโดยการลดระดบของเสยง เชน การปรบปรงเครองมอเครองจกร การกนพนท การใชวสดดดซบเสยง การใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล เปนตน แสงสวาง (Light) แสงสวางในการท างานนนตองไมมความสวางมากเกนไปหรอนอยเกนไป โดยเฉลยแลวควรมแสงสวางในการท างานทโตะท างานประมาณ 500 ลกซ และแสงสวางในการท างานนนตองไมมแสงสะทอน แสงกระพรบ หากแสงสวางไมเหมาะสม อาจปรบปรงดวยวธการตางๆ เชน เปดหนาตางและหรอประต เพอรบแสงสวางตามธรรมชาต ปรบเปลยนทนงในจดทบงแสงสวางส าหรบการท างานและไมบงเงา เคลอนยายวสดวสดหรอสสะทอนแสงทจะสะทอนแสงเขาตาขณะท างาน การตดตงหลอดไฟเพม เปนตน ส (Color) แ ล ะ ส ญ ล ก ษ ณ ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย (Safety Sign) โ ด ย ใช ส แ ล ะ ส ญ ล ก ษ ณ แสดงใหสามารถเหนไดชดเจน เชน ใชสเหลองแสดงถงการเตอนความเปนอนตราย สแดงแสดงถงการหามหรอเขตทตองระวงอนตราย สเขยวแสดงถงความปลอดภย หรอใชสเหลองคกบสด าส าหรบการเตอนภยทวไป เปนตน อณหภม (Temperature) อณหภมทรอนหรอเยนมากเกนไปมผลตอทาทางการท างานและท าใหเกดโรคปวดกระดกและกลามเนอได ควรปรบปรงใหเหมาะสม เชน มหนาตางและประต เพอการถายเทอากาศและการระบายความรอนในชวงอากาศรอน และสามารถปดประตและหนาตางเพอปดกนความรอนหรอความเยนจากภายนอกเขาสภายในหองได หากตองท างานกลางแดด ควรมรมและ/หรอหมวกบงแดดและควรสวมเสอผามดชดเพอปองกนแดด ทงนเสอผานนควรท าดวยวสดทระบายความรอนและเหงอไดด ควรมน าดมในบรเวณใกลทท างานส าหรบคนท างาน เปนตน

๙

ความชน (Humidity) ความชนในสภาพแวดลอมการท างานมผลตอการระบายของเหงอลดลง ท าใหอณหภมของรางกายสงขน ในสภาวะทความชนในอากาศสง ควรปรบปรงสภาพแวดลอมการท างาน เชน งดเวนกจกรรมทไมเกยวของกบการท างานทท าใหเกดไอความรอนหรอการระเหยของ ของเหลวจ านวนมาก หลกเลยงท างานอยใกลททกอใหเกดความชนสงสวมเสอผาทท าดวยวสดทระบายความรอนและความชนไดด และปรบปรงสถานทท างานไมใหคบแคบจนเกนไปจนแออด ความเรวลม (Air Velocity) ความเรวลมในสถานทท างานจะชวยลดอณหภมในสภาพแวดลอมการท างานและระบายความชนไดด จงควรมการปรบปรงสภาพแวดลอมการท างาน เชน ควรมหนาตางและประต เพอการถายเทอากาศและการระบายความรอน ประตของอาคารหรอโรงเรอนควรมความกวางของประตขนาดสองคนเดนสวนกนได ไมควรมสงของ ตนไมหรอวชพชปกคลมบรเวณหนาตางและประตซงจะท าใหลดความเรวลมในการถายเทอากาศ และหากจ าเปนอาจตดตงอปกรณระบายอากาศทหลงคาและ/หรอทปลองระบายอากาศเพมเตมได ความสนสะเทอน (Vibration) ความสนสะเทอนของอปกรณ เครองมอและ/หรอเครองจกรกลในการท างาน ซงรวมถงรถลากจงและยานพาหนะตางๆ จะมผลท าใหเกดความเมอยลาของกระดกและกลามเนอ ถาการสนสะเทอนเกดจากเครองมอเครองจกร ควรจดการจดการซอมบ ารง ใชน ามนหลอลน หรอขนหมดและ/หรอนอตใหแนนถาการสนสะเทอนเกดจากการใชอปกรณขดเจาะ ควรสวมถงมอทท าดวยผาหรอหนงทมขนาด หนา และควรมชวงหยดพกงานเปนระยะ และควรมการพกเปนระยะ ถาการสนสะเทอนเกดจากการใชยานพาหนะหรอลากจงหรอฉดดงดวยรถลากรถเขนผาน ทขรขระบอยครง ควรจดการทางเดนใหมความราบเสมอกน โดยการปลาดทางเดน การทบดนใหเรยบเสมอกน ระยะหางระหวางบคคลและความสงระดบขอศอก (Space requirement and Elbow level) การปรบปรงระดบความสงของการท างานใหเหมาะสมกบสภาพรางกายสามารถด าเนนการได เชน จดระยะหางระหวางบคคลในการท างานใหมระยะไมต ากวาหนงชวงแขน ปรบระดบของโตะทใชในการท างานตองอยในระดบขอศอก ไมอยสงจนตองเออมหรอโหยงแขน และไมอยต าจนตองคอมตวหรอกมตวลงท างาน ถาโตะหรอทวางสงของส าหรบการท างานอยในระดบต ากวาขอศอก ใหจดหาเกาอหรอแทนส าหรบยนใหไดระดบโตะอยในระดบของขอศอก ระดบเกาอทนงท างานตองไมสงหรอต าเกนไป โดยเทาสามารถวางแนบกบพนได โดยไมตองโหยงเทา เปนตน การจดเกบสงของ (House Keeping) เครองมอเครองใช/วสดอปกรณตองมการจดเกบใหเปนท เพอสะดวกและงายตอการหยบใช และเพอไมใหมสงกดขวางทางเดน ซงจะท าใหการเดนตองระวง มการเกรงของกลามเนอขา ท าใหปวดขาและนองได นอกจากนยงกอใหเกดอบตเหตไดงาย ควรจดเกบสงของไมใหกดขวางทางเดน อาจจดหาชนวางของหรอกลองใสของเพอเกบสงของใหเปนระเบยบ จดเกบเครองมอเครองใช/วสดอปกรณไวในทเฉพาะและแยกตามประเภท โดยประเภทสงของทอนตรายควรมการแยกไวเฉพาะและเขาถงยาก จดวางสงของทจะหยบใชตองอยในระยะทเออมมอถง ไมอยในระดบทสงกวาไหล และไมอยต าเกนไป อปกรณเครองมอ (Tools/Equipment) การจดอปกรณการท างานตองค านงถงขนาดของอปกรณเครองมอตองมขนาดไมใหญเกนไปและไมเลกเกนไป มลกษณะทหยบใชไดงาย ไมลนหลด ควรมขนาดดามจบทเหมาะสมกบการก าของมอผใช และมน าหนกทเหมาะสมตอการใชงาน เครองมอทมสวนมคม ตองมอปกรณครอบหรอปองกนใบเลอยหรอใบมด และตองมสวนทท าใหใบเลอยหรอใบมดตดตรงแนนไมเลอนหลดออก ตองมอปกรณครอบหรอปองกนใบเลอยหรอใบมด และตองมสวนทท าใหใบเลอยหรอใบมดตดตรงแนนไมเลอนหลดออก และอาจมการกนขอบเขตบรเวณทไมปลอดภยไดอกดวย

๑๐

อปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล (พพด Personal Protective Device (PPD); พพอ Personal Protective Equipment (PPE)) การใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลทเหมาะสมกบสภาพแวดลอมการท างานและทาทางการท างาน นอกเหนอจากการสวมเสอและกางเกงทสวมปกคลมมดชด หนากากปองกนอนตรายจากฝนละอองและสารเคม ถงมอผาปองกนฝนละอองและเขมาเถา ถงมอยางสงเคราะหปองกนสารเคมแลว รองเทาพนยางหรอรองเทาบททเกาะพนไดแนนไมลนไถลงายส าหรบใชในการเดนทวไปทมขนาดเหมาะสมกบเทากจะชวยในการทรงตว ไมเกดการเกรงกลามเนอขาในการเดนและกระดกขอเทาและฝาเทาไมผดรป สภาพจตและสงคม (Mental Health and Social Communication) สามารถด าเนนการได ดงน มมมมพกผอน ชวงเวลาพกผอนและสนทนาการกบเพอนรวมงาน จดใหมทรบประทานอาหารและน าดมทสะอาด มหองสขาใกลทท างานทถกสขลกษณะ มการก าจดขยะทถกตองและเหมาะสม มกจกรรมยดเหยยดกลามเนอระหวางการท างาน เพอลดความเสยงจากการเกดโรคระบบกระดกและกลามเนอจากการท างาน 4.2.2 การปรบปรงทาทางการท างาน หลกการในการปรบปรงทาทางการท างาน คอ ตองจดทาทางใหรางกายของผปฏบตงานอยในลกษณะทเหมาะสมเปนธรรมชาตของมนษย นนคอล าตวตรง แขนวางอยดานขางล าตวในทาสบาย แนวแกนขอมอตรง ขาเหยยดตรง เทาวางราบกบพน หลกทวไปเกยวกบทาทางทเหมาะสมในการยนท างาน 1) ไมควรเงยหนาหรอกมหนามากเกนไปขณะยนท างาน 2) ไมควรแอนตวไปดานหลงหรอกมตวมากเกนไป 3) ไมควรบดล าตวหรอเอยงตวไปทางดานขางมากเกนไป 4) ไมควรเออมมอไปในระดบสงกวาความสงของไหล หรอระดบต ากวาความสงขอนว ลกษณะของงานทปฏบตตองมความเหมาะสมกบการจดระดบความสงของงาน 5) ไมควรยนทงน าหนกตวลงบนขาขางใดขางหนงเพยงขางเดยวเปนเวลานาน ใหใชมานงตวเตยวางดานหนาเทาเพอส าหรบวางพกเทา ยนสลบพกขา 6) ควรสวมรองเทาทเหมาะสม มพนรองเทาทนมหนาเพยงพอทจะรองรบสวนโคงฝาเทาและสนเทาไดด หลกทวไปเกยวกบทาทางทเหมาะสมในการนงท างาน 1) ศรษะควรอยกงกลางระหวางไหลทงสองขาง สายตามองตรงในแนวระดบหรอมองต าเลกนอย 2) ไหลทงสองขางควรอยในทาทางทสบาย ไมมการยกไหลขณะนงท างาน 3) ล าตวตรงหรอเอยงไปดานหลงเลกนอย และมพนกพงหรอทรองรบหลงในระดบเอว 4) แขนสวนลางและตนขาทงสองควรอยในแนวขนานกบพน เทาวางราบกบพน 5) ควรหลกเลยงการเคลอนไหวในลกษณะ กมหรอบดหมนล าตว

๑๑

การยกสงของถกจะลดความเสยงตอการบาดเจบของกลามเนอ กระดกและขอ กอนทเราจะเรมยกของ เราจะตองตงสตคดถงน าหนกของทเราจะยกเสยกอนวาสามารถยกคนเดยวได

ไหม ถาไมไดควรหาคนมาชวยกนยก วางแผนถงวธทเราจะเคลอนยายของ เพอทตวของเราจะไดไมตองบดหรอเอยวตว ยนใกลของทจะยกใหมากทสดเทาทจะท าได โดยยนกางขาพอสมควร วางขาใหกวางเทากบความกวาง

ของไหลเพอเปดใหของทจะยกอยใกลตวระหวางเทาและเขาตามError! Reference source not found.42

ศรษะตรง เกบคาง บนเอวมการแอน และยอเขา ใหหวเขาแบะออกพอประมาณอยาหนบเขา หาทาทสมดลของหลง และเกรงกลามเนอทองนอยจนตนาการเหมอนกบเราก าลงใสกางเกงฟตมากๆ

เกรงเนอทองนอยเพอไมใหรสกกางเกงคบ เพอส าหรบพยงหลงใหแขงเกรงขนและใหบนเอวอยในทาเชนเดยวกบกอนทจะยกของ

ยดสะโพกและเขาขนเพอยกของขน ลกขนยนโดยใชก าลงกลามเนอตนขา เหยยดเขาและสะโพก ระวงอยาใหหลงของเราโคงงอ

ทางเลอกอกอยางหนงกคอ วางเทาของคณขางหนงไปขางหนา เพอจะเขาใกลวตถนนใหมากทสด เมอเราก าลงถอของนนไวแลว ถาเราจะตองหน ใหท าโดยขยบเทาไปขางซายหรอขวาดกวา ทจะใชการ

บดตวและกระดกสนหลงของเรา ควรใหหวแมเทาของคณหนไปในทศทางเดยวกบตวของคณเสมอ

๑๒

บทท 5 การจดบรการอาชวอนามยใหกบแรงงานในชมชนดานการยศาสตร

นยามศพททเกยวของ หนวยบรการสขภาพปฐมภม หมายถง หนวยบรการสขภาพทใหบรการโดยเนนการบรการระดบบคคล ครอบครว และชมชน เปนบรการแบบผสมผสานทงการสงเสรมสขภาพ ปองกน และควบคมปญหาทคกคามสขภาพ การรกษาพยาบาล และการฟนฟสขภาพใหบรการเปนองครวม เชอมโยงใกลชดระหวางผใหบรการ สถานบรการ ชมชน และครอบครว ไดแก โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล (รพ.สต.) สถานอนามย และศนยสขภาพชมชนของโรงพยาบาล แรงงานในชมชน หมายถง คนไทยอาย 15 ปขนไป ทประกอบอาชพและมรายไดอาศยในพนทรบผดชอบของหนวยบรการสขภาพปฐมภม เชน กลมอาชพเกษตรกรรม อาชพกอสราง อาชพเสรมสวย กลมอาชพวสาหกจชมชน เปนตน การจดบรการอาชวอนามยใหกบแรงงานในชมชนดานการยศาสตร หมายถง การจดบรการทางดานสขภาพทสอดคลองกบการไดรบผลกระทบจากการท างานโดยมเปาหมายส าคญในการดแลเกษตรกรทมปญหาดานโครงรางกระดก และกลามเนอ เนนการปองกน การควบคมโรค และการเฝาระวงสขภาพ ดานโรคระบบกระดกและกลามเนอเปนส าคญ โดยแบบคดกรองดานสขภาพนนกจะเปนแบบคดกรองทเฉพาะเจาะจงกบผทมปญหาดานโรคระบบกระดกและกลามเนอ รวมถงกจกรรมการวนจฉยโรคเบองตน การรกษาพยาบาลเบองตน การสงตอและการฟนฟทางสขภาพทางดานการยศาสตร การบนทกขอมลการบาดเจบ และการเจบปวยทางดานการยศาสตรอนเกดจากงาน รวมถงการใหความรจนเกดความตระหนก ประสานงานใหเกดความรวมมอกนในชมชนในการจดการปญหาทมผลกระทบตอสขภาพของแรงานในชมชน การจดบรการอาชวอนามยใหแรงงานในชมชนดานการยศาสตร จะครอบคลมกจกรรมทงเชงรกและเชงรบ ดงรายละเอยดตอไปน

๑๓

5.1 การจดบรการอาชวอนามยเชงรบใหกบแรงงานในชมชนดานการยศาสตร

หมายเหต: แผนผงการด าเนนงานน เกดจากการปรบปรงโดยการแสดงความเหนจากการมสวนรวมของเครอขายในการประชม โครงการประชมเชงปฏบตการเพอพฒนารปแบบการจดบรการอาชวอนามยใหกบแรงงานชมชนดานการยศาสตร วนท 2-3 พฤษภาคม 2560 ทงนสามารถน าไปปรบใชใหเหมาะสม กบบรบทการท างานของหนวยงานของแตพนทได

ผประกอบอาชพ/แรงงานในชมชน มอาการบาดเจบหรอปวยเกยวกบกระดกและกลามเนอ

มารบบรการทหนวยบรการฯ

ซกประวต (เกดจากการท างานหรอไม)

ไมใชการเจบปวยจากการท างาน การเจบปวยเกดจากการท างาน

การรกษาพยาบาลเบองตน

หรอสงตอการรกษาไปยงโรงพยาบาล (คลนกโรคจากการท างาน)

ใหสขศกษาดานอาชวอนามย

วนจฉยโรคเบองตน

วเคราะหขอมล/สภาพปญหา

ใหบรการรกษา ฟนฟหรอสงตอ

ตามแนวทางรกษาโรคทวไป

ลงทะเบยน/ตรวจสอบขอมลพนฐาน

รายงานผลการด าเนนงาน

ตอ สสอ. และ สสจ./คนขอมลใหชมชน และหนวยงานทเกยวของ

บนทกขอมลและรายงานโรค

ตามระบบของหนวยบรการ

การจดบรการฯ เชงรก

๑๔

กจกรรมการจดบรการอาชวอนามยเชงรบใหกบแรงงานในชมชนดานการยศาสตร มดงน 1) ผประกอบอาชพ/แรงงานในชมชนมอาการบาดเจบหรอปวยดวยโรคระบบกระดกและกลามเนอมารบบรการทหนวยบรการฯ เมอผประกอบอาชพ/แรงงานในชมชน มารบรการสขภาพดวยอาการการเจบปวยหรอการบาดเจบดวยโรคระบบกระดกและกลามเนอ เจาหนาทสาธารณสขควรลงทะเบยนขอมลการเขารบบรการทกครงเพอประโยชนในการคดแยกการเจบปวย ตลอดจนการตรวจสอบขอมลตางๆ อาท อาชพ สทธการรกษา ทอย ใหเปนปจจบน

2) การซกประวตการเจบปวยและลกษณะการท างาน การซกประวตนอกจากการถามถงอาการการเจบปวย ควรซกประวตการท างาน ลกษณะ

การท างาน ประวตการสมผสสงคกคามสขภาพ อายงานทท างานในอาชพ รวมถงการถามถงอาชพเสรมและประวตการท างานในอดตรวมดวยทกครง รวมถงประวตการบาดเจบซงสงผลตอการปวยดวยโรคระบบกระดกและกลามเนอ เชน อบตเหตทางถนน บาดเจบจากการเลนกฬา โรคประจ าตว เปนตน เพอเปนขอมลประกอบในการวนจฉยโรคเบองตนหรอการวนจฉยอาการเจบปวยหรอบาดเจบของผมารบบรการไดแมนย าและเพอแยกสาเหตการเจบปวยวาเกดจากการประกอบอาชพหรอไม หากผลการซกประวตสามารถบอกไดเบองตนวาอาจเปนโรคทมสาเหตจากการท างานได ควรวนจฉยแยกโรคในล าดบตอไป

หากไมใชโรคจากการท างานใหบรการสขภาพโรคทวไป โดยการปฐมพยาบาล การรกษาหรอสงตอการรกษาตามระบบปกต

แนวค าถามส าหรบซกประวตคดกรองโรคจากการท างาน

1. ทานคดวาการเจบปวยของทานเกยวของกบการท างานหรอไม 2. มความแตกตางของอาการปวยขณะท างานและขณะอยบานหรอไม 3. เพอนรวมงานของทาน มอาการคลายๆกนหรอไม 4. อาการของทานเปนมากขนเวลามาท างานหรอไม ถาตอบวา ใช 1 ขอ จาก 4 ขอ ใหสงสยวาการเจบปวยนนนาจะมสาเหตมาจากการท างาน

3) การวนจฉยโรคโครงรางกระดกและกลามเนอในกลมแรงงานในชมชน

เจาหนาทสาธารณสขของหนวยบรการปฐมภมสามารถใหการวนจฉยโรคเบองตนได ผลการตรวจคดกรองสขภาพ จากอาการปวดเมอยรางกาย ปวดกลามเนอสวนตางๆ จากการท างานเนองจากทาทางการท างานซ าๆ หรอทาทางการท างานไมถกตอง อบตเหตหรอบาดเจบจากการท างาน เปนตน หากสงสยหรอมขอสรปวาแรงงานในชมชนมอาการเขาไดกบโรคระบบกระดกและกลามเนอหรอการบาดเจบกลามเนอจากการท างานใหเจาหนาทสาธารณสขของหนวยบรการสขภาพศกษาเพมเตมไดจากแนวทางการวนจฉยโรคระบบกระดกและกลามเนอใน คมอการพฒนาศกยภาพเครอขายการจดบรการอาชวอนามยใหกบแรงงานในชมชน ดานการยศาสตร

๑๕

4) การรกษาพยาบาลเบองตนและการสงตอ เจาหนาทสาธารณสขสามารถใหการรกษาพยาบาลไดตามเวชปฏบตในการใชยารกษาโรคเบองตนตาม

บทบาทหนาท หากไมสามารถรกษาไดใหสงผมารบบรการตอไปยงโรงพยาบาลชมชน หรอสงตอไปยงโรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลศนย เพอตรวจยนยนวนจฉยโรคและใหการรกษาพยาบาลตอไป

5) การใหสขศกษาหรอค าแนะน ากอนกลบบาน

เจาหนาทสาธารณสข ควรใหค าแนะน าการปฏบตตวทเหมาะสมในการท างานตามลกษณะการท างานของผมารบบรการ การใหค าแนะน าการลดพฤตกรรมเสยงในการท างาน การปรบปรงทาทางและการปรบปรงสภาพแวดลอมในการท างานทถกตองเหมาะสม พรอมทงใหค าแนะน าในการบ าบด รกษา โดยใชแพทยแผนไทย การออกก าลงกาย และวธการยดเหยยดกลามเนอทถกตอง เปนตน ซ งรายละเอยดเกยวกบวธการดแลตวเองเบองตนและการปฏบตตนเพอปองกนการเกดโรคระบบกระดกและกลามเนอนน รวมถงค าแนะน าในการปรบปรงสภาพแวดลอมและทาทางการท างานใหเหมาะสม ซงเจาหนาทสาธารณสขฯ สามารถศกษารายละเอยดเพมเตมใน คมอการพฒนาศกยภาพเครอขายการจดบรการอาชวอนามยใหกบแรงงานในชมชน ดานการยศาสตร

6) การบนทกและรายงานโรค

การบนทกรายงานโรคและการบาดเจบจากการประกอบอาชพท ได รบการวนจฉยโรค ลงในระบบการจดเกบของหนวยบรการปฐมภม เชน จดเกบลงในระบบการรายงานของหนวยบรการทใชอ ย เชน HosXP JHCIS เปนตน โดยระบสาเหตการเกดโรคและการบาดเจบดวย และใชรหส ICD-10 เพอใหสะดวกในการน ารายงานขอมล และการน าไปใชประโยชนในการวางแผนปองกนควบคมโรคจากการประกอบอาชพหรอลดพฤตกรรมเสยงตอไป

การลงรหสโรค (ICD-10) ความส าคญของการลงรหสโรคจากการประกอบอาชพ งานทางดานอาชวเวชศาสตรและเวชศาสตรสงแวดลอมนน มวตถประสงคเพอดแลสขภาพของผสมผส

กบสงคกคามจากสงแวดลอมการท างานหรอสงแวดลอมทวไป การรายงานผลกระทบตอสขภาพ เชน อาการ อาการแสดงและโรคทเกดจากการท างานหรอสงแวดลอม จงมความส าคญเฉกเชนเดยวกนกบการรายงานโรคทวไป คอชวยใหทราบระบาดวทยาและน าไปสการวางนโยบาย มาตรการในการควบคมและปองโรค แตเนองจาก การวนจฉยโรคจากการท างาน (Occupational Diseases) มบญชการวนจฉยโรคแตกตางกนไปในแตละประเทศ ยงไมมาตรฐานเดยวกนทใชเปนสากล จงท าใหการรายงานโรคจากการท างานและสงแวดลอมนอยกวาความเปนจรง

ส าหรบประเทศไทย การรายงานโรคจากการท างานในปจจบนใชแบบรายงาน รง. 506 และ รง.506/2 ของส านกระบาดวทยา ซงยงมขอจ ากดอยบางประการ คอเปนรายงานเชงระบาดวทยาซงจะรายงานทงผปวยทสงสยและผปวยยนยนรวมกน ไมครอบคลมโรคจากการท างานและสงแวดลอมทกโรค และทส าคญคอแพทยบางสวนยงไมทราบวามระบบนอย จงท าใหการรายงานโรคจากการท างานหรอสงแวดลอมนอยกวา

๑๖

ความเปนจรง การน าระบบ ICD – 10 ซงเปนระบบทรจกกนทวไปมาใชในการตดตามสถตโรคจากการท างาน จงอาจเปนทางเลอกหนงทเขามาทดแทนได

ขนตอนการลงรหสโรคระบบกระดกและกลามเนอจากการประกอบอาชพ โรคจากการท างานทกชนดจะสามารถลงรหส ICD-10 (International Statistical Classification of

Diseases and Related Health Problems, 10th Revision) ไดถามการจดระบบการวนจฉยทเหมาะสม ส าหรบรหสโรคทางดานการยศาสตรทพบบอยคอ หมวด M (กลามเนอและเนอเยอเกยวพน), หมวด G (โรคของระบบประสาท), หมวด S และ T (ผลตอเนองจากสาเหตภายนอก สวนใหญหมายถงการบาดเจบ) อยางไรกตามหมวด M จะเปนหมวดทตรงกบการเจบปวยดานการยศาสตรมากทสด ขนตอนท 1

เจาหนาทสาธารณสขในแตละระดบ เชน เจาหนาทสาธารณสขในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล พยาบาลวชาชพ หรอแพทย เปนตน ด าเนนการซกประวตสวนบคคลและประวตการท างาน ตรวจรางกาย รวมทงการทดสอบพเศษ หรอสงตรวจทางหองปฏบตการหรอทางรงส จนไดผลการวนจฉยโรค ขนตอนท 2

คนหารหสโรคจากเวบไซตขององคการอนามยโลก(http://apps.who.int/classifications/icd10/browse/2010/en#) หรอรหสซงปรบปรงใชส าหรบประเทศไทยจากเวบไซตของกลมขอมลทรพยากรและมาตรฐานรหสสขภาพ, กลมภารกจดานขอมลขาวสารสขภาพ ส านกนโยบายและยทธศาสตร, กระทรวงสาธารณสข (http://thcc.or.th/ICD-10TM/index.html ) ตามตาราง

ตารางท 1 แสดงรหสของโรคทอาจมสาเหตทางการยศาสตร ICD-10 Codes

โรคและรหส สาเหต อาชพหรออตสาหกรรม

G56.- เสนประสาทของแขนอกเสบเสนเดยว เชน G56.0 Carpal tunnel syndrome G56.2 รอยโรคทเสนประสาท ulnar G56.3 รอยโรคทเสนประสาท radial G56.8 โรคอนๆทมลกษณะเปน เสนประสาทเสนเดยวของแขนอกเสบ

ส าหรบรหส G56.0: การท างานซ าๆ โดยใชแรงมาก งานทสนสะเทอน หรองานทตองบดขอมออยางมาก โดยเฉพาะถามทาทางทไมเหมาะสมทกชนดดงกลาวรวมกน

ส าหรบรหส G56.0: การท างานกบเครองมอทสนสะเทอนและใชแรงมาก, งานทบดขอมอมากเชนแลเนอสตวหรอปลา งานโรงเลอย งานกอสราง

๑๗

ICD-10 Codes

โรคและรหส สาเหต อาชพหรออตสาหกรรม

M54 ปวดหลง M54.5 ปวดหลงสวนลาง

งานยกของหนก ยกผดวธ งานทตองกมหรอเอยวตว

ด านา เกษตรกร หรองานทมทาทางตามทกลาว

M65.- เยอหมขออกเสบและปลอกเอนอกเสบ เชน M65.3 trigger finger M65.4 Radial styloid tenosynovitis (deQuervain)

การเคลอนไหวซ าๆ การท างานทตองบดหรอใชแรงทขอมอมาก โดยเฉพาะถามทาทางผดปกตหลายอยางรวมกน

งานแลเนอหรอปลา งานกอสราง ชางไม งานประกอบชนสวน อเลกโทรนกส งานทอผา

M70.- ความผดปกตของเนอเยอเกยวพนทเกยวกบการใชงานมากเกนไปและเนอเยอถกกดมาก เชน M70.0 การอกเสบของปลอกเอนของแขนและขอมอ (Chronic crepitant tenosynovitis) M70.2 การอกเสบบรเวณขอศอก (Olecranon bursitis) M70.4 การอกเสบบรเวณหนาสะบาหวเขา (Prepatellar bursitis)

การเคลอนไหวซ าๆ การท างานทตองบดหรอใชแรงทขอมอมาก โดยเฉพาะถามทาทางผดปกตหลายอยางรวมกน งานทตองรบแรงกดตรงขอศอกมา งานทตองคกเขานานๆ

งานแลเนอหรอปลา งานกอสราง ชางไม งานประกอบชนสวน อเลกโทรนกส งานทอผา งานปพรมหรอปพน

M77.- การอกเสบของเนอเยอเกยวพนอนๆ เชน M77.0 Medial epicondylitis M77.1 Lateral epicondylitis

งานซ าซากหรอใชแรงมาก งานกอสรางเชนตดตงผนง หลงคา งานแลเนอสตวและงานทใชแรงแขนมากและซ าซากอนๆ

หมายเหต เครองหมาย “-“เชน M77.- หมายถงยงมรหสยอยตอไปอก เชน M77.1

๑๘

ตวอยางรหสโรคทางการยศาสตรทมการวนจฉยบอยและสามารถน าไปใชไดเลย ตารางท 2 โรคทางการยศาสตรและรหสทพบไดบอย โรค ชอภาษาไทย (ถาม) รหส Trigger finger โรคนวไกปน M65.3 Prepatellar bursitis ถงน าหนาสะบาเขาอกเสบ M70.4 infrapatellar bursitis (Other bursitis of knee)

ถงน าดานลางสะบาเขาอกเสบ

M70.5

de Quervan syndrome (Radial styloid tenosynovitis)

เสนเอนตรงปมกระดกดานหวแมมออกเสบ

M65.4

Carpal tunnel syndrome อโมงคตรงขอมออกเสบ G56.0 Tennis elbow (Lateral epicondylitis) M77.1 หมายเหต : โรคหรอปญหาสขภาพทางการยศาสตรอาจเกดไดหลากหลายตามการไดรบสมผสกบสงคกคามหรอปจจยเสยงทางการยศาสตรตางๆ เชน ปจจยสวนบคคล ปจจยดานจตสงคม ปจจยดานสภาพแวดลอม การท างาน และลกษณะงานและทาทางการท างาน เปนตน ซงในการวนจฉยโรคนนจ าเปนตองมความรความเขาใจทชดเจน และการลงรหส ICD-10 นนสามารถระบไดตามผลการวนจฉยทแทจรง ซงในตารางท 1 และ 2 ทแสดงรหสโรคทางการยศาสตรนน เปนเพยงการยกตวอยางรหสโรคและปญหาสขภาพทางการยศาสตรทพบบอยเทานน แตในการปฏบตงานจรงอาจจะพบโรคหรอปญหาสขภาพทางการยศาสตรทนอกเหนอดงทกลาวมา ขนตอนท 3

การลงรหสสาเหตภายนอกของการเจบปวย (External causes of morbidity and mortality, V01-Y98) 1. ขอบงคบของการลงรหสกลมน คอi

Code ในกลมนสามารถใชเปน Code เสรมไดในการวนจฉยอนๆ แตตองใชในแบบโคดค และเปนตวเสรมเทานน

2. รหสสาเหตภายนอกของการเจบปวยทอาจใชไดในการเจบปวยดวยสาเหตทางการยศาสตร ไดแก Y96 Work-related condition เมอพบวาโรคหรอปญหาสขภาพของผปวยทมสาเหตเกยวเนองจาก

การท างานหรอโรคจากการท างาน

๑๙

ตวอยางการลงรหส ตวอยางท 1 Carpal Tunnel Syndrome จากการพมพขอมลลงคอมพวเตอรอยางยาวนานในส านกงานเพอหารายไดและผดหลกการยศาสตร คอ

Carpal tunnel syndrome: G56.0 ยนยนวาเปนโรคจากการประกอบอาชพคอ: Y96

ตวอยางท 2 ชางปพรมคกเขาท างานอยางยาวนาน ในอาคารโรงพยาบาล ซงเปนการท างานเพอหารายได รหสคอ

Prepatellar bursitis: M70.4 ยนยนวาเปนโรคจากการประกอบอาชพคอ: Y96

6.2 แนวทางการวนจฉยโรคทสอดคลองกบการลงรหสโรคและตวอยางการวนจฉย

รปแสดงตวอยางขนตอนการวนจฉยโรคระบบกระดกและกลามเนอจากการประกอบอาชพ

สรปส าคญในการลงรหสโรค

ในการลงรหสโรคซงเกดจากความผดปกตทางการยศาสตร ใหลงรหสของโรคทเปนโรคหลก ซงโดยสวนใหญมกจะเปนรหสในกลม G และ M ดงทไดแสดงในตารางขางตน (ตารางท 1 และ 2) แลวตามดวยรหสของสาเหตภายนอก (External cause) คอ รหส Y96 เพอยนยนวาเปนโรคทเกดจากการประกอบอาชพ

โรค “นวไกปน”

จากการประกอบอาชพ

M65.3, Y96 โรคชอวา

“โรคนวไกปน” M65.3

การเดนส ารวจหรอ

ตรวจวดสภาพแวดลอม

การท างาน อาชพ

ลกษณะงาน การตรวจ

พเศษ

อาการและ

การตรวจพบ ระบาดวทยา

ในพนทนน

๒๐

7) การตดตามเยยมบาน หลงจากการใหบรการฯ ควรมการจดเกบขอมลของผประกอบอาชพไวในแฟมครอบครว เพอเปน

ขอมลในการวางแผนการตดตามอาการเจบปวย ตดตามเยยมบานเพอประเมนความเสยงสภาพการท างาน และตดตามการปรบปรงทาทางและสภาพการท างานของแรงงานในชมชนอยางตอเนองตอไป

8) วเคราะหขอมล/สภาพปญหา

เจาหนาทสาธารณสขควรมการดงขอมลจากระบบขอมลทบนทกไว น าขอมลมาวเคราะหตามหลกการทางระบาดวทยา เพอการเฝาระวงโรค เชน การจ าแนกกลมอาชพทมารบบรการและมการเจบปวยดวยโรคระบบกระดกและกลามเนอ โดยอาจวเคราะหเชงพนท ระยะเวลา ความถ อตราปวย ฯลฯ เพอขอมลไปใชประโยชนตอไป

9) รายงานผลการด าเนนงานตอ สสอ. และ สสจ./คนขอมลใหชมชนและหนวยงานทเกยวของ

เมอท าการวเคราะหขอมลเสรจแลวควรมการสรปหรอรายงานตอหนวยงานระดบอ าเภอ ระดบจงหวด และหนวยงานระดบทองถน เพอใชเปนขอมลในการวางแผนการแกไขปญหา การผลกดนนโยบาย การเฝาระวงโรค การขอรบสนบสนนทรพยากรในการแกไขปญหา พรอมทงคนขอมลใหชมชน กลมผประกอบอาชพ เพอใหรบทราบปญหาและหาแนวทางแกไขปญหาตอไป

๒๑

5.2 การจดบรการอาชวอนามยเชงรกใหกบแรงงานในชมชนดานการยศาสตร

หมายเหต: แผนผงการด าเนนงานน เกดจากการปรบปรงโดยการแสดงความเหนจากการมสวนรวมของเครอขายในการประชม โครงการประชมเชงปฏบตการเพอพฒนารปแบบการจดบรการอาชวอนามยใหกบแรงงานชมชนดานการยศาสตร วนท 2-3 พฤษภาคม 2560 ทงนสามารถน าไปปรบใชใหเหมาะสม กบบรบทการท างานของหนวยงานของแตพนทได

ประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ/

ผประกอบอาชพ/แรงงานในชมชน

มความเสยงต า

วเคราะหและสรปขอมล

รายงานผลใหกบหนวยงานทเกยวของ/ คน

ขอมลใหกบกลมแรงงาน

มความเสยงสง

ส ารวจและประเมนความเสยงจากการท างาน

(ประเมนทาทางการท างานและสภาพแวดลอมการท างาน)

เฝาระวงสขภาพ หรอพจารณาแกไขปญหา

ตดตามและประเมนผล อยางตอเนอง

มความเสยงปานกลาง

สงเสรมสขภาพ/ใหสขศกษา จ าเปนตองจดการความเสยง /แกไขปญหาโดยเรงดวน

๒๒

การจดบรการเชงรก หมายถง การชวยใหประชาชนสามารถดแลสขภาพตนเองไดโดยเปนการบรการทครอบคลมทงเรองการสรางเสรมสขภาพและการซอมสขภาพ (รกษาพยาบาล) มภารกจการสงเสรมสขภาพ ปองกนโรค และอนามยสงแวดลอม เปนการใหบรการทงภายในและภายนอกสถานท โดยค านงถง

1) การดแลสขภาพแบบองครวม 2) การมทมสหวชาชพและภาคเครอขายทเกยวของในการรวมกนด าเนนงาน 3) การมสวนรวมของผประกอบอาชพหรอชมชน 4) การน ามาตรฐานวชาชพมาสการปฏบต การจดบรการอาชวอนามยเชงรกใหกบแรงงานในชมชนดานการยศาสตร จงมวตถประสงค เพอ

ปองกนและลดความรนแรงการเกดโรคระบบกระดกและกลามเนอจากการท างานของแรงงานในชมชน โดยผานกจกรรมตางๆ ไดแก

1) เจาหนาทสาธารณสขประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ เพอรวมด าเนนการจดบรการอาชว อนามยใหกบแรงงานในชมชนดานการยศาสตร

2) การส ารวจสถานทท างานหรอสภาพแวดลอมในการท างาน ประเมนความเสยงจากการท างานแบบมสวนรวม เพอเปนการคนหาอนตราย สงคกคามทางสขภาพ พฤตกรรมการท างานของกลมผประกอบอาชพหรอแรงงาน และใหค าแนะน าในการปรบปรงสภาพแวดลอมการท างาน โดยใชหลกการปรบปรงสภาพการท างานในงานภาคเกษตรกร (WIND) การปรบปรงสภาพการท างานส าหรบผท างานทบาน (WISH) หรอการปรบปรงสภาพการท างานในสถานประกอบการกจการขนาดกลางและขนาดเลก (WISE)

3) การตรวจคดกรองสขภาพดวยแบบสอบถามรวมกบการวเคราะหการเจบปวยสวนตางๆ ของรางกาย (Body Mapping) โดยการมสวนรวมของกลมผประกอบอาชพหรอแรงงานในการวเคราะหการเจบปวยจากการท างาน

4) การจดการความเสยงจากการท างานแบบมสวนรวม เชน การปรบปรงสภาพแวดลอมในการท างาน การปรบเปลยนพฤตกรรมหรอทาทางการท างานใหมความปลอดภยมากยงขน เปนตน

5) การตดตาม ประเมนผลการด าเนนงานและตรวจเยยมผปวยอยางตอเนอง 6) การวเคราะหขอมล สรปรายงานผลการด าเนนงาน และคนขอมลใหกบกลมผประกอบอาชพ

หนวยงานทเกยวของทรวมด าเนนงาน ทงนกจกรรมดงกลาวจะบรรลตามวตถประสงคนน นอกจากหนวยบรการสขภาพระดบปฐมภม

รวมกบหนวยบรการสขภาพระดบทสงขนไป (โรงพยาบาลชมชน โรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลศนย) และยงจ าเปนตองอาศยการมสวนรวมจากกลมแรงงานในชมชนและเครอขายอนๆทเกยวของ เชน อาสาสมครสาธารณสข ประธานหรอผน าชมชน องคการปกครองสวนทองถน เปนตน

๒๓

กจกรรมการจดบรการอาชวอนามยเชงรกส าหรบแรงงานในชมชนดานการยศาสตรทส าคญ มดงน 1) ประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ/ ผประกอบอาชพ/แรงงานในชมชน

เจาหนาทสาธารณสขควรน าขอมลจากการจดบรการอาชวอนามยฯเชงรบ ไดแก สถานการณปญหาสขภาพ/สถานะสขภาพของผประกอบอาชพในพนทรบผดชอบ เพอใชเปนขอมลในการประสานงานและรวมกบหนวยงานทเกยวของ เชน ส านกงานสาธารณสขอ าเภอ (สสอ.) ส านกงานสาธารณสขจงหวด(สสจ.) องคกรปกครองทองถน (เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล) กลมแรงงาน/ผประกอบอาชพ เปนตน เพอรวมหารอในการวางแผนการด าเนนงานเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคและภยสขภาพหรอการจดการปญหาสขภาพ รวมถงหาแนวทางในการสงเสรมและดแลสขภาพของผประกอบอาชพ/แรงงานในชมชน การประสานงานอาจเสนอประเดนและขอมลปญหาสขภาพของกลมแรงงานในชมชน/พนท ในการประชมคณะกรรมการของพนท เพอรวมกนด าเนนการจดท าเปนโครงการสงเสรมและดแลสขภาพ หรอเฝาระวง ปองกนควบคมโรคและภยสขภาพจากการท างานของแรงงานในชมชน

2) ส ารวจและประเมนความเสยงจากการท างาน หนวยบรการสขภาพปฐมภมประสานงานกบหนวยงานทเกยวของเพอรวมด าเนนงานในการส ารวจขอมลปญหาสขภาพ/ความเสยงจาการท างานเพมเตม เพอใหทราบขอมลทชดเจนมากขน โดยเฉพาะขอมลการประกอบอาชพของกลมแรงงาน/ประเภทตางๆ เชน จ านวนผประกอบอาชพในกลมอาชพตางๆ ในพนท/บรเวณทประกอบอาชพ ชวงเวลาทท างาน เพอจะไดน าขอมลจากการส ารวจไปสจดล าดบความส าคญของปญหาสขภาพของกลมแรงงานและวางแผนการคดกรองความเสยงจากการท างานตอไป การประเมนความเสยงจากการท างานสามารถใชแบบส ารวจความเสยงของชมชนดานโรคระบบกระดกและกลามเนอเชงรก โดยมเกณฑในการพจารณาดงน คอ

1.1) มขอมลการเจบปวยดวยโรคระบบกระดกและกลามเนอหรอการบาดเจบทสงสยวาเกดจากการท างาน และเจาหนาทมความสนใจในการหาสาเหตเพมเตม

1.2) เปนอาชพหลกของชมชนและมผปวยดวยอาการเดยวกนหรอใกลเคยงกนจ านวนมาก เครองมอหรอแบบส ารวจความความเสยงจากทาทางหรอสภาพแวดลอมการท างาน ตางๆ สามารถเลอกหรอปรบใชใหเหมาะสมกบบรบทของพนทได โดยอาจเรมใชแบบประเมนอยางงายกอน เชน 1) แบบส ารวจความเสยงของชมชนดานโรคระบบกระดกและกลามเนอเชงรก 2) ประเมนความเสยงดานสภาพแวดลอมและทาทางการท างานอยางงาย 3) ตวอยางรปแบบกจกรรมการวเคราะหความเสยงแบบมสวนรวมในการเฝาระวงปองกนควบคมโรคระบบกระดกและกลามเนอจากการท างาน หลงจากการประเมนความเสยงดวยแบบประเมนอยางงายแลว สามารถใชแบบประเมนความ

เสยงทางการยศาสตรมาชวยในการประเมนเฉพาะบคคลได เชน แบบประเมน RULA, REBA, OWAS ไดรปแบบการส ารวจสามารถด าเนนการโดยการผนวกเขากบการส ารวจชมชนในพนทของหนวยบรการสขภาพ ปฐมภมทมการด าเนนงานประจ าทกป โดยรวมมอกบเครอขายในชมชนทเปนอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) และองคกรปกครองสวนทองถน โดยเครองมอทใชในการด าเนนงาน เชน แบบส ารวจความเสยงของชมชนดานโรคระบบกระดกและกลามเนอเชงรก เปนตน เพอใหทราบขอมลทวไป หรอสถานการณ

๒๔

ของการท างานในกลมอาชพเกษตรกรและแรงงานในชมชน รวมถงทราบขนตอนตางๆในการท างานและสงคกคามทอาจจะกอใหเกดผลกระทบตอสขภาพทางดานการยศาสตรได

3) การจดการความเสยงหลงจากการประเมนความเสยงหลงจากการประเมนความเสยง 3.1) ระดบความเสยงต า เจาหนาทสาธารณสขควรใหสขศกษาในการดแลตนเองและการสงเสรม

สขภาพแกผประกอบอาชพ เชน แนวทางการสงเสรมและดแลสขภาพตนเอง แนวทางการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพจากการท างาน แนวทางการปรบปรงทาทางการท างาน พฤตกรรมการท างานหรอสภาพการท างานทปลอดภย เปนตน

3.2 ) ระดบความเสยงปานกลาง เจาหนาทสาธารณสขควรใหสขศกษาในการดแลตนเอง

แกผประกอบอาชพ และรวมกบหนวยงานเครอขายด าเนนการในการวางแผนการเฝาระวงปญหาสขภาพหรอความเสยงจากการท างานทพบ และหากพนทมทรพยากรทเพยงพอหรอสามารถสนบสนนการด าเนนงาน ในการแกไขปญหาสขภาพได อาทเชน คน งบประมาณ วสด/อปกรณ ขอมลวชาการและองคความร สอประชาสมพนธ ควรพจารณาแกไขปญหาสขภาพหรอจดการความเสยงจากการท างานนนๆ โดยรวมด าเนนงานกบหนวยงานเครอขาย เพอปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพจากการท างาน รวมถงใหเกดความปลอดภยในการท างานมากยงขน กรณทผประกอบอาชพ/แรงงานในชมชนเรมมอาการเจบปวยเลกนอยจากการท างานหรอทาทางการท างาน เจาหนาทสาธารณสขควรท าการวนจฉยอาการเบองตนเพอท าการรกษาและสงตอตามล าดบ

3.3) ระดบความเสยงสง เจาหนาทสาธารณสขควรใหสขศกษาในการดแลตนเองแกผประกอบอาชพ และรวมกบหนวยงานเครอขายเพอด าเนนการจดการความเสยงจากการท างานหรอแกไขปญหาทางสขภาพทพบ เชน การปรบปรงทาทางในการท างานทถกตองหรอการปรบเปลยนพฤตกรรมการท างานใหมความปลอดภยมากยงขน พรอมทงการใหค าแนะน าในการบ าบด รกษา โดยใชแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก การออกก าลงกาย การท ากายภาพบ าบดและวธการยดเหยยดกลามเนอทถกตอง หรอถามอาการรนแรงจะตองมการสงตอเพอยนยนการตรวจวนจฉยโรคและรกษาในหนวยบรการทสงขนไป รวมถงจ าเปนตองด าเนนการจดการความเสยงจากการท างานหรอแกไขปญหาทางสขภาพทนท

เจาหนาทสาธารณสขสามารถสรางกลไกในการแกไขปญหาแบบมสวนรวม โดยสามารถด าเนนการไดดงน

1) การสรางเครอขายในชมชน การอบรมอาสาสมครดานอาชวอนามย (อสอช.) จากอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) กลมอาชพ เพอใหค าแนะน าดานการปรบเปลยนพฤตกรรมการท างานใหปลอดภย การจดการความเสยงจากการท างาน การปรบปรงสภาพแวดลอมในการท างาน

2) การจดเวทคนขอมลใหแกชมชน รวมถงการสรางความรวมมอกบหนวยงานทเกยวของเชน องคกรปกครองสวนทองถน(เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล) ในการสงเสรมและการดแลสขภาพใหแก

๒๕

แรงงานในชมชนอยางตอเนอง หรอมแผนงานหรอโครงการการดแลสขภาพใหแกแรงงานในชมชนโดยการด าเนนงานอยางมสวนรวม รวมถงการขอรบการสนบสนนงบประมาณจากกองทนสงเสรมสขภาพระดบพนท/ต าบล ในการแกไขปญหา

3) การสนบสนนใหชมชน/กลมอาชพรวมมอในแกไขปญหาทเกดจากการท างานและหรอจากพฤตกรรมเสยงของเกษตรกร โดยหนวยบรการสขภาพปฐมภมสนบสนนขอมลดานวชาการ

4) ตดตามและประเมนผล อยางตอเนอง

เจาหนาทสาธารณสขควรรวมกบหนวยงานเครอขายทเกยวของในการตดตามและประเมนผล การด าเนนงาน ทงในดานการดแลสขภาพของแรงงานในชมชน รวมถงผลการด าเนนงานในการจดการความเสยงจากการท างาน การปรบปรงทาทางการท างาน การปรบเปลยนพฤตกรรมการท างานและการปรบปรงสภาพแวดลอมในการท างานใหปลอดภย ทงนควรมการคนขอมลใหแกผประกอบอาชพ ชมชนและหนวยงานทเกยวของ เพอการวางแผนงาน/โครงการในการดแลสขภาพแรงงานในชมชนตอไป

5) วเคราะหขอมลและสรปขอมลรายงานผลการด าเนนงานใหกบหนวยงานทเกยวของ/ คนขอมล

ใหกบกลมผประกอบอาชพ/ชมชน น าเสนอขอมลสถานการณโรคและภยสขภาพจากการประกอบอาชพในพนท ผลการด าเนนงานในการจดบรการอาชวอนามยใหกบแรงงานในชมชนดานการยศาสตร รวมถงการพฒนาแนวทางการด าเนนงานในการสงเสรม เฝาระวง ปองกนและควบคมโรคและภยสขภาพจากการประกอบอาชพ การขยายผลการด าเนนงานจนเกดพนทตนแบบดานอาชวอนามย เพอขอรบสนบสนนในระดบทสงขน หรอขยายนโยบายในพนทอนๆ เปนตวอยางใหกบพนทอนๆ ใหมความครอบคลมทกระดบ

๒๖

บทท 6 บทบาทหนาทของหนวยงานทเกยวของ

ในการด าเนนงานตางๆ เพอใหเกดระบบการเฝาระวงความเสยงและสบเนองตอไปถงกระบวนการจดการปญหาการปองกนและควบคมความเสยงอนจะเปนประโยชนตอหนวยงานในพนทและกลมแรงงานในชมชน จ าเปนตองอาศยความรวมมอระหวางหนวยงานทเกยวของตางๆหลายระดบ ตงแตระดบสวนกลางตลอดจนระดบปฏบตการในพนท ทจะตองมการด าเนนงานรวมกนอยางเปนระบบและตอเนอง ดงนน จงจ าเปนตองก าหนดบทบาทหนาทของหนวยงานตางๆทเปนหนวยงานหลกในการด าเนนงานโครงการฯ เพอใหมความชดเจนและเขาใจตรงกน โดยในการก าหนดบทบาทหนาทของหนวยงานในแตละระดบนน ตงอยบนฐานของบทบาทหนาทตามภารกจของหนวยงานในระดบนนๆเปนหลก 6.1 หนวยงานสวนกลาง : กรมควบคมโรค

พฒนาองคความรเพอสนบสนนการด าเนนงานเพอการดแลสขภาพเกษตรกรดานโรคระบบกระดกและกลามเนอ

ผลตคมอส าหรบเจาหนาทสาธารณสข ผลตสอตนแบบส าหรบเจาหนาทสาธารณสข, อาสาสมครสาธารณสข และเกษตรกร ประสานหนวยงานทเกยวของ เพอก าหนดแนวทางการจดการในระดบตางๆ ชแจงแนวทางการด าเนนงานแกหนวยงานเครอขาย นเทศ ตดตามการด าเนนงานหนวยงานเครอขาย จดท าระบบรายงาน จดท ารายงานสถานการณโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมระดบประเทศในสวนท

เกยวของ

6.2 หนวยงานระดบเขต/ภาค จดประชมชแจงแนวทางการด าเนนงานและสงมอบสอแกเครอขายจงหวด เพอเปนเครองมอ

ในการด าเนนงาน ประสานการสนบสนนวชาการจากสวนกลาง และสงตอใหหนวยงานเครอขาย นเทศ ตดตาม และสนบสนนการด าเนนงานของจงหวด รวบรวมรายงานผลการด าเนนงานจากส านกงานสาธารณสขจงหวด จดท ารายงานสถานการณโรคระบบกระดกและกลามเนอจากการประกอบอาชพในระดบเขต

ในสวนทเกยวของ รายงานสถานการณปญหาโรคระบบกระดกและกลามเนอไปยงสวนกลาง

๒๗

6.3 ส านกงานสาธารณสขจงหวด (สสจ.)/ส านกงานสาธารณสขอ าเภอ (สสอ.) จดท าแผนงาน/โครงการเพอรองรบการด าเนนงาน จดประชมชแจงแนวทางการด าเนนงานแกสถานบรการสาธารณสขในจงหวด/อ าเภอ สนบสนนใหหนวยบรการสาธารณสขในจงหวด/อ าเภอมโอกาสน าเสนอผลงาน รณรงค ประชาสมพนธ และใหสขศกษาเชงรกแกเกษตรกรและประชาชนในพนท นเทศตดตามสนบสนนการด าเนนงานของหนวยบรการสาธารณสขในจงหวด/อ าเภอ รวบรวมและตรวจสอบขอมลสถานการณปญหาโรคระบบกระดกและกลามเนอไปยง สคร./

สสจ. เปนศนยขอมลและจดท าสถานการณปญหาโรคระบบกระดกและกลามเนอในระดบจงหวด/

อ าเภอ น าขอมลทไดมาใชในการวางแผนงาน/โครงการ เพอดแลสขภาพเกษตรกรและประชาชนใน

พนทตอไป

6.4 โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล สถานอนามย และหนวยบรการสขภาพปฐมภม วเคราะหและก าหนดกลมเปาหมายทไดรบ รบมอบสอ/สงสนบสนนตางๆจาก สสจ./สสอ. วางแผนการด าเนนงานโดยบรณาการกบงานสาธารณสขอนๆ ประชมชแจงวธการด าเนนงานและการใชแบบประเมนทางการยศาสตร เพอใหผเกยวของ

สามารถจดบรการดแลสขภาพเกษตรกรเชงรกไดตามแนวทางทก าหนด ด าเนนการจดบรการดแลสขภาพเชงรก เชน การใชแบบส ารวจความเสยงของชมชนดานโรค

ระบบกระดกและกลามเนอเชงรก เพอใหไดขอมลจ านวนผมความเสยงฯ น าไปสการวางแผนงาน/โครงการ และแกไขปญหาตอไป

จดเวทคนขอมลการส ารวจความเสยงชมชนฯและสถานการณปญหาโรคระบบกระดกและกลามเนอใหชมชน กลมเสยงและหนวยงานเครอขายทเกยวของทราบ

ใชกระบวนการมสวนรวมของชมชนและกลมอาชพตางๆ และใหความรแกอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน แกนน ากลมอาชพในชมชน เพอใหมการเฝาระวงสขภาพของกลมผประกอบอาชพภายในชมชน

จดท าฐานขอมลจากส ารวจความเสยงชมชนฯ และจดท าสถานการณปญหาโรคระบบกระดกและกลามเนอของแรงงานในพนทรบผดชอบ เพอใชประโยชนตอไป

สงขอมลสถานการณปญหาโรคระบบกระดกและกลามเนอฯไปยง สสอ. เพอรวบรวมสงไปยง สสจ. ตอไป

๒๘

6.5 อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน/แกนน ากลมอาชพในชมชน จดท าแผนสนบสนนทรพยากรและงบประมาณแกสถานบรการสาธารณสขเครอขายเพอ

จดบรการเชงรกแกเกษตรกร ถายทอดความรแกเกษตรกรในชมชน สนบสนนวชาการในการแกไขปญหาสขภาพ มสวนรวมในการด าเนนการจดบรการดแลสขภาพเชงรก

6.6 องคกรปกครองสวนทองถน/องคการบรหารสวนต าบล/หนวยงานทองถนทเกยวของ

สนบสนนการจดบรการดแลสขภาพของสถานบรการสาธารณสขในพนท สนบสนนทรพยากรในการแกไขปญหาสขภาพชมชน เชน งบประมาณ บคคล เปนตน มสวนรวมด าเนนการจดบรการดแลสขภาพเชงรก เชน ส ารวจสถานทท างาน การวเคราะห

ความเสยงของงานแบบมสวนรวม และการใหค าแนะน าในการปรบปรงแกไข เปนตน

๒๙

เอกสารอางอง ๑. ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม. คมอการพฒนาศกยภาพเครอขายการจดบรการอาชวอ

นามยใหกบแรงงานในชมชน ดานการยศาสตร ป 2558 .กระทรวงสาธารณสข. นนทบร ๒. ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม.คมอการจดบรการอาชวอนามยส า หรบเจาหนาท

สาธารณสข :คลนกสขภาพเกษตรกร (ฉบบปรบปรง ครงท 3 พ.ศ.2558) .กระทรวงสาธารณสข . นนทบร

๓. ส านกงานสถตแหงชาต. การส ารวจแรงงานนอกระบบ ป 2559. ส านกงานสถตพยากรณ. กรงเทพฯ. ๔. ธนวฒน รนวงศ. (2552). สภาพการท างานของแรงงานนอกระบบในประเทศไทย

WORKING CONDITIONS OF LABOR IN THE INFORMAL ECONOMIC SECTOR IN THAILAND. ปรญญานพนธ ศลปศาสตรมหาบณฑต (ประชากรศาสตร) วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

๕. ส านกงานระบาดวทยา. สถานการณโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม พ.ศ.2546-2552 ระบบ เฝาระวงโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมแบบเชงรบ. กระทรวงสาธารณสข. นนทบร. ๖. ส านกงานประกนสงคม. รายงานสถานการณสถตการประสบอนตรายหรอเจบปวยจากการท างาน ป 2551-2555. กระทรวงแรงงาน. กรงเทพฯ ๗. ดร.นพ. สมเกยรต ศรรตนพฤกษและคณะ. (2547). การพฒนารปแบบการเฝาระวงควบคมปองกนความ ผดปกตจากกลามเนอและขอในกสกรไทย(เอกสารประกอบการประชม). ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. นนทบร. ๘. กนธร สงขวาส,พ.อ.. INTRODUCTION TO ICD-10 [Internet]. [cited 2013 Nov 20]. Available

from : http://thcc.or.th/download/BasicICD-10forPCU.ppt ๙. WHO. International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems 10th

Revision (ICD-10) Version for 2010. [Internet]. [cited 2013 Nov 20]. Available from: http://apps.who.int/classifications/icd10/browse/Content/statichtml/ICD10Volume2_en_2010.pdf

๑๐. ส านกนโยบายและยทธศาสตร ส านกปลดกระทรวงสาธารณสข. แนวทางมาตรฐานการใหรหสโรค (Standard coding Guidelines) ฉบบ 2014. กรงเทพมหานคร: ส านกงานกจการโรงพมพ องคการสงเคราะหทหารผานศกในพระบรมราชชปถมภ; 2557

๑๑. กระทรวงสาธารณสข ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ มลนธสาธารณสขแหงชาต สถาบนวจยระบบสาธารณสข. คมอการใหบรการของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล. โรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก; 2552

๓๐

ภาคผนวก ภาคผนวก ก แบบประเมน RULA REBA และ OWAS ภาคผนวก ข แบบซกประวตผปวยดวยโรคระบบกระดกและกลามเนอ ภาคผนวก ค แบบส ารวจความเสยงของชมชนดานโรคระบบกระดกและกลามเนอเชงรก ภาคผนวก ง ประเมนความเสยงดานสภาพแวดลอมและทาทางการท างานอยางงาย ภาคผนวก จ ตวอยางรปแบบกจกรรมการวเคราะหความเสยงแบบมสวนรวมในการเฝาระวงปองกนควบคมโรคระบบกระดกและกลามเนอจากการท างาน

๓๑

ภาคผนวก ก แบบประเมน RULA REBA และ OWAS

๓๒

๓๓

๓๔

๓๕

ภาคผนวก ข แบบซกประวตผปวยดวยโรคระบบกระดกและกลามเนอ

๓๖

๓๗

๓๘

ภาคผนวก ค แบบส ารวจความเสยงของชมชนดานโรคระบบกระดกและกลามเนอเชงรก

๓๙

๔๐

ภาคผนวก ง ประเมนความเสยงดานสภาพแวดลอมและทาทางการท างานอยางงาย

๔๑

๔๒

๔๓

๔๔

๔๕

๔๖

๔๗

๔๘

ภาคผนวก จ ตวอยางรปแบบกจกรรมการวเคราะหความเสยงแบบมสวนร วมในการเฝาระวงปองกนควบคมโรคระบบกระดกและกลามเนอจากการท างาน

๔๙

๕๐

๕๑

๕๒