มาตรฐานวชาชพเภสชกรรมโรงพยาบาล

พ.ศ. ๒๕๖๑ - พ.ศ. ๒๕๖๕

สมาคมเภสชกรรมโรงพยาบาล (ประเทศไทย)

มาตรฐานวชาชพเภสชกรรมโรงพยาบาลไดมการประกาศใชมาตงแตป พ.ศ. ๒๕๔๑ ซงใน

ระยะแรกมการใชเพยง ๕ มาตรฐาน ไมนบรวมการศกษาวจย ตอมาไดมการประกาศใชฉบบเตมตงแตป

พ.ศ. ๒๕๔๖ เปนตนมา ปจจบนระบบสขภาพมการเปลยนแปลงไปจากเดมมาก ทวโลกมการเนนการ

จดการทมงคณภาพสถานพยาบาลเพอความปลอดภยของผ รบบรการและประสทธภาพของระบบ แมวา

เทคโนโลยทางการแพทยจะมการพฒนาอยางกาวกระโดด การพฒนาคณภาพยงเปนหวใจสาคญของ

ระบบสขภาพ บนหลกการการจดการคณภาพทวทงองคกร ทมาในรปแบบของการรบรองมาตรฐานตาง ๆ

ทเปนสากล โดยมงเนนนโยบาย วฒนธรรม ภาวะผ นา การใหความสาคญตอผ รบผลงาน ระบบการจดการ

การทางานเปนทม การมสวนรวม การสอสาร การสงตอขอมล และการจดการความเสยง เปนตน ใน

ตางประเทศมาตรฐานคณภาพสถานบรการสขภาพในสวนทเกยวของกบระบบยา มการปรบเปลยนทงใน

สวนของรายละเอยดเพมขน จนถงเกดกระบวนการหลกชนดใหม เชน การประสานรายการยา

(Medication reconciliation) ตลอดจนทศทางการรกษาพยาบาลทมงการเสรมพลงผ ปวย ครอบครว และ

ชมชน ใหสามารถดแลตนเอง ภายใตความตอเนอง เพอบรรลสขภาวะโดยเนนการมสวนรวม เชอมโยงของ

ภาคสขภาพ ดงนนเพอใหทนตอสถานการณทเปลยนแปลงไป และเพอใหบรรลความตองการของสงคม

และการมคณภาพชวตทดของประชาชน จงมความจาเปนทจะตองปรบปรงและประกาศมาตรฐานวชาชพ

เภสชกรรมโรงพยาบาลขนใหม

วตถประสงค เพอทจะใหเปนแนวทางในการจดบรการเภสชกรรมดานตาง ๆ รวมถงสามารถทจะใช

เปนแนวทางและเกณฑในการประเมนขอบเขตและคณภาพของการใหบรการดานเภสชกรรมใน

โรงพยาบาล

เภสชกรรมโรงพยาบาลเปนวชาชพหนงทมความสาคญยงในระบบยา ทงในบทบาทการบรหาร

จดการเชงระบบเพอใหมยาทมคณภาพ พรอมใช พอเพยง ปลอดภย ภายใตระบบการจดการทม

ประสทธภาพ และบทบาทผ ใหการบรบาลทางเภสชกรรมทมงเนนการใชวชาชพเภสชกรรมในการสงเสรม

ใหเกดประโยชนสงสดจากการรกษาพยาบาลดวยยา เภสชกรจงตองไมเพยงแตจดใหมบรการตาง ๆ ดาน

เภสชกรรมเทานน แตจะตองใหความสาคญและสนใจตอผลลพธของการใหบรการและการรกษาพยาบาล

ผ ปวยในภาพรวมดวย บทบาทหลกเหลานจะมผลอยางมากตอความสาเรจในการดาเนนงานของ

๑

โรงพยาบาล มาตรฐานงานเภสชกรรมโรงพยาบาลจงกาหนดขนเพอเปนมาตรฐานทเภสชกรโรงพยาบาล

จะตองนาลงสการปฏบตอยางเขมงวด สมาเสมอ ตอเนอง ประกอบดวย

(๑) ภาวะผ นาและการจดการงานเภสชกรรม

(๒) การบรการเภสชสนเทศและการจดการความร

(๓) การสงเสรมการรกษาดานยาใหเกดประสทธภาพสงสด

(๔) การจดหา การสารองยา การกระจาย และการควบคมยา

(๕) อปกรณ สถานท สงอานวยความสะดวก และแหลงขอสนเทศทางยา

(๖) การศกษาวจย การประเมนผล

มาตรฐานท ๑ : ภาวะผนาและการจดการงานเภสชกรรม

(Leadership and Pharmacy management)

ภาวะผ นาและทกษะการจดการงานเภสชกรรมทมประสทธภาพเปนสงจาเปนในการพฒนา และ

ปรบปรงการจดการบรการดานเภสชกรรมใหสอดคลองกบวสยทศน พนธกจของโรงพยาบาล มาตรฐานวชาชพ

มาตรฐานดานการรกษาพยาบาลอน ๆ ทเกยวของ และการใหความสาคญตอความตองการของผ รบบรการ

รวมทงการปรบปรงคณภาพการบรการอยางตอเนอง โดยการจดการงานเภสชกรรม จะมงเนนบทบาทวชาชพ

ทครอบคลมมาตรฐานการจดการดานยา (medication management standard)1 การบรบาลทางเภสชกรรม

(pharmaceutical care) และการคมครองผบรโภค2 ในทกระดบตงแตระดบปฐมภมจนถงตตยภม ครอบคลม

ผ รบบรการ ชมชน และสงคม ผานการจดโครงสรางองคกร ระบบการจดการใหเออตอการใหบรการเภสชกรรม

ตามพนธกจทกาหนดไวอยางมคณภาพและประสทธภาพ

หวหนาฝาย/กลมงานเภสชกรรม มหนาทรบผดชอบดงน

๑. กาหนดพนธกจ เปาประสงคของงานเภสชกรรม ทงระยะสนและระยะยาว ใหสอดคลองกบบรบท

วสยทศน วฒนธรรม เปาประสงคองคกร การพฒนาระบบยา และแนวโนมการพฒนาวชาชพ และดาน

สาธารณสขทเกยวของ โดยใหความสาคญตอการตอบสนองความตองการของผ รบผลงานทกระดบ

๒. จดใหมแผนการปฏบตงานและตารางกากบ ตดตาม ประเมนผลงาน เพอใหบรรลเปาประสงค

ดงกลาว และสอดคลองกบยทธศาสตรองคกร ครอบคลมทงสถานการณปกต และฉกเฉน

1 มาตรฐานการจดการดานยา ครอบคลม การจดองคกรและการวางแผน การคดเลอกและการจดหา การควบคมเกบ

รกษา การสงใชและการถายทอดคาสง การเตรยมและการจาย การบรหาร การตดตาม และการประเมนผล 2 การคมครองผบรโภคในทน หมายถง การปกปองดแลประชาชนทใชบรการของโรงพยาบาล ใหไดรบความปลอดภย เปน

ธรรม และประหยด จากการใชยาและผลตภณฑสขภาพ ตามขอบเขตหนาทความรบผดชอบของโรงพยาบาล

๒

๓. สงเสรมใหเกดระบบคณภาพ และการจดการความรในหนวยงาน

๔. สงเสรม สนบสนน ควบคม กากบ และตดตามการดาเนนงานใหเปนไปตามเปาประสงคหลก

และแผนปฏบตงานทไดวางไว

๕. ประเมนผลการพฒนาระบบยา ผลการดาเนนงานตามกระบวนการหลก และวเคราะหหา

โอกาสพฒนาทจะนาไปสการปรบปรงระบบอยางตอเนอง

๖. ทาการปรบแผนตามรอบระยะเวลาทเหมาะสม หรอเมอมปจจยหลกเปลยนแปลงไปทสงผล

กระทบตอระบบเดมทวางไว เพอการพฒนาคณภาพอยางตอเนอง

ทงนหวหนาหนวยงานเภสชกรรมจะสามารถปฏบตงานเหลานใหสาเรจลลวงไปได จะตองม

บคลากรทมคณภาพและความสามารถในจานวนทเหมาะสม

การจดการและการจดโครงสรางองคกรใหเออตอการใหบรการเภสชกรรมตามพนธกจทกาหนดไว

ไดอยางมคณภาพและประสทธภาพ ไดแก

๑. หวหนาหนวยงานเภสชกรรม จะตองเปนเภสชกรซงไดรบใบอนญาตประกอบวชาชพ

เภสชกรรม ทออกโดยสภาเภสชกรรม และไมอยในระหวางการพกใชหรอเพกถอนใบอนญาต

เปนผ ทมภาวะผ นา มความรความสามารถและประสบการณในการประกอบวชาชพ ม

ความคดรเรม มความรในการปฏบตงาน และบรหารงานเภสชกรรมโรงพยาบาลอยางถองแท

เปนแบบอยางทด และประพฤตตนเหมาะสม มจรรยาบรรณวชาชพ รวมถงควรมคณวฒทาง

การศกษาในระดบทสงขนในดานทเกยวกบงานเภสชกรรมโรงพยาบาล หรอการบรหารจดการ

เพมเตม และเปนผ ทใฝเรยนรอยางตอเนอง

๒. โครงสรางองคกร ใหมการจดแบงโครงสรางองคกรเพอใหเกดความรบผดชอบ และ

ความสามารถในการพฒนางานแตละดานทสอดคลองกบระบบการจดการดานยาและ/หรอ

มาตรฐานการปฏบตงานทเกยวของ หรอโครงสรางคณภาพภายในอยางเหมาะสม สอดคลอง

กบบรบทองคกร ตลอดจนใหมการเชอมโยงพนธกจของฝาย/กลมงาน ลงในแตละงาน

๓. พนธกจของหนวยงานเภสชกรรม (pharmacy mission) จะตองมการกาหนดพนธกจของ

หนวยงานเภสชกรรมเปนลายลกษณอกษรอยางครอบคลม ชดเจน ครอบคลมนโยบาย

เปาประสงคองคกรทเกยวของ ตลอดจนทศทางการพฒนาวชาชพ ระบบสาธารณสข หรอ

ระบบประกนสขภาพอยางเหมาะสม ซงอยางนอยจะตองสะทอนถงการใชวชาชพในการ

ใหบรการผ ปวย สอดคลองกบบรบทขององคกร รวมทงบทบาทและหนาทความรบผดชอบ

ตามพนธกจอน ๆ อยางเหมาะสม เชน การจดการศกษาและการวจย ทงนบคลากรทกระดบ

ในหนวยงานจะตองรบทราบและมความเขาใจในพนธกจของหนวยงานเภสชกรรมดงกลาว

ดวย

๓

๔. สายการบงคบบญชาและการมอบหมายงาน มการกาหนดสายการบงคบบญชาและ

หนาทรบผดชอบและการมอบหมายสาหรบบคลากรทกระดบภายในหนวยงานเปนลาย

ลกษณอกษรอยางชดเจน และมการปรบปรงใหเหมาะสม มกลไกตดตามเรองภาระงาน ผล

การปฏบตงานตามบทบาท หนาท ความรบผดชอบ ตลอดจนการใชทรพยากรใหเปนไปอยาง

มประสทธภาพ

๕. การเสรมสรางทศนคตและความตระหนก ผ นา หวหนางาน รวมกบทมหรอคณะกรรมการ

พฒนาคณภาพโรงพยาบาล ควรมแนวทางในการดาเนนการเพอเสรมสรางทศนคตทด และ

ความตระหนกแกเภสชกรในการใหความสาคญตอการวางระบบหรอการดาเนนการทมง

ผ ปวยเปนสาคญ

๖. เภสชกรผทาหนาทปฏบตงาน จะตองมเภสชกรปรญญาซงไดรบใบอนญาตประกอบ

วชาชพเภสชกรรมทออกโดยสภาเภสชกรรม ในจานวนทสามารถรองรบการปฏบตงานพนฐาน

ไดอยางเพยงพอเปนอยางนอย และมความรความสามารถสอดคลองกบงานทรบผดชอบ ม

จรรยาบรรณวชาชพ และมความตระหนกในการใชวชาชพเภสชกรรมเพอการใหบรการและ

การดแลผ ปวย และเปนผใฝเรยนรอยางตอเนอง

๗. บคลากรชวยงานเภสชกรรม จะตองมบคลากรและเจาหนาทชวยงานเภสชกรรม ไดแก เจา

พนกงานเภสชกรรม ผชวยเภสชกร พนกงานหองยา ลกจาง ธรการ คนงาน หรอผปฏบตงานท

เรยกในชออน ๆ จานวนเพยงพอ เพอสนบสนนการจดการบรการของหนวยงานเภสชกรรม

โดยจะตองมการกาหนดหนาท ความรบผดชอบทชดเจน ตลอดจนการควบคมกากบ การ

ตรวจสอบคณภาพการปฏบตงานทเหมาะสมจากเภสชกร

๘. การคดหาและเลอกสรรบคลากร ควรคดเลอกตามพนฐานของการปฏบตงานและ

คณสมบตของแตละบคคลใหเหมาะสมกบงาน หวหนาหนวยทกระดบจะตองรบผดชอบดาน

การบรหารทรพยากรบคคลอยางเหมาะสม

๙. การบรหารเวชภณฑและการจดการระบบยาในภาวะฉกเฉน ฝาย/กลมงานเภสชกรรม

ควรมการจดทาแผนรบสถานการณฉกเฉนดานการบรหารเวชภณฑ และการจดการระบบยา

โดยมงเนนเครอขาย การจดการขอมล การจดการทรพยากรการบรหาร เพอความสอดคลอง

ตอเนอง และความปลอดภยผ ปวย อยางมประสทธผล ลดผลกระทบทอาจเกดขนตามมา

๑๐. แนวทาง มาตรฐานงานและคมอการปฏบตงาน จะตองมการนาแนวทางและมาตรฐาน

การปฏบตทเกยวของกบการใหบรการเภสชกรรม (practice standards and guidelines)

ตลอดจนการพฒนาคมอการปฏบตงาน เขามารวมเปนหลกการสาคญในการพฒนาคณภาพ

ใหสอดคลองบรบทโรงพยาบาล ภายใตสถานการณทางการเงน และสงเสรมใหมการนาลงส

๔

การปฏบตในงานประจา คมอดงกลาวจะตองไดรบการปรบปรงใหเปนปจจบนตามมาตรฐาน

และเงอนไขทเปลยนแปลงไป ตลอดจนใหมระบบการกากบตดตามอยางสมาเสมอ

๑๑. การปฐมนเทศ จะตองมการปฐมนเทศบคลากรใหมทเปนระบบชดเจน ใหทราบถงระบบงาน

เภสชกรรม หนาท ความรบผดชอบของตน รวมทงระบบงานคณภาพและระบบความ

ปลอดภยในโรงพยาบาล และจะตองมวธการประเมนความสามารถในการปฏบตงานของ

บคลากรในหนวยงานเภสชกรรมอยางสมาเสมอ

๑๒. การศกษาและฝกอบรม จะตองมแผนการพฒนาบคลากรทกคนในงานทรบผดชอบ

สอดคลองกบทศทางการพฒนาขององคกร และรกษาระดบของความสามารถนน ๆ ให

สามารถปฏบตงานไดตามแนวทางและมาตรฐานงานทกาหนดไวอยางมคณภาพ ทงนการ

พฒนาทรพยากรบคคลไมจากดแตเพยงองคความรทางดานเภสชศาสตร แตครอบคลมองค

ความรทสามารถนามาประยกตเพอการใหบรการเภสชกรรมเปนไปอยางมประสทธภาพ บน

พนฐานความตองการและสถานการณของแตละหนวยงาน

๑๓. การจดการบรการเภสชกรรม งานบรการเภสชกรรมควรเปดใหบรการตลอด ๒๔ ชวโมง

ครอบคลมผ ปวยนอกและผ ปวยใน สาหรบสถานพยาบาลภาครฐขนาดเลกกวา ๙๐ เตยง ทม

ขอจากดเรองอตรากาลง หรอโรงพยาบาลเฉพาะทางทไมมหนวยอบตเหตฉกเฉนหรอการ

ใหบรการนอกเวลาปฏบตราชการปกต หนวยงานเภสชกรรมอาจไมไดเปดใหบรการ ๒๔

ชวโมง ซงจะตองมการกาหนดรายการยา หนวยบรรจ ปรมาณ รปแบบ ฉลาก ทไมกอใหเกด

อนตรายแกผ ปวย ตลอดจนนโยบายและวธการปฏบตในเรองการจายยาตาง ๆ นอกเวลา

ภายใตการกากบดแลของเภสชกร โดยผานการอนมตของคณะกรรมการเภสชกรรมและการ

บาบด และหากตองมการจายยาฉกเฉนหรอยาทตองระมดระวงสง (high alert drugs) ทไมได

มการสารอง ควรจะจดใหมเภสชกรทรบผดชอบทสามารถตดตอไดเพอใหบรการไดทนท (on -

call pharmacist) และพงระลกเสมอวาการจายยานอกเวลาทาการ โดยบคคลทไมใชเภสชกร

เปนสงทควรพยายามหลกเลยงใหมากทสด

๑๔. การสอสารและการสงตอขอมลการปฏบตงาน ใหความสาคญตอแนวทางการสอสารและ

การสงตอขอมลทงในการทางานทเปนทมสหสาขา และในหนวยงานตนเอง รวมทงการสอสาร

กบผ ปวย/ผ รบบรการ โดยเนนการสอสารทลดความเสยงทจะเกดความคลาดเคลอนทก

ประการ การใชภาษาทงายตอความเขาใจโดยใชเทคโนโลยทเหมาะสม และตองมระบบการ

สงตอขอมลทเปนปจจบน เพอการใหบรการทมคณภาพ ปลอดภย สามารถใชในการดแล

ผ ปวยอยางตอเนอง เปนการสนบสนนการปฏบตงานซงกนและกนเพอใหบรรลเปาประสงค

ขององคกร ความปลอดภยผ ปวย และประสทธภาพการรกษา

๕

๑๕. การประเมนและการพฒนาคณภาพบรการเภสชกรรม ตองมความร ความเขาใจเรอง

การบรหารความเสยง และเครองมอตาง ๆทใชในการปรบปรงคณภาพ มโครงการหรอการ

ดาเนนการตดตาม การประเมนผล และการพฒนาคณภาพของบรการเภสชกรรม (quality

assessment and improvement) ในการจดการดานยาและระบบยา อยางเปนระบบและ

ตอเนอง ควรผสมผสานเปนสวนหนงของการประเมนและการพฒนาคณภาพขององคกร

และตองมการคนกลบขอมลใหผ ทเกยวของ เพอการพฒนาคณภาพอยางตอเนอง

๑๖. การมสวนรวมในคณะกรรมการตาง ๆ นอกเหนอจากคณะกรรมการเภสชกรรมและการ

บาบด เภสชกรตองมสวนรวมและมบทบาทเชงรกในคณะกรรมการทเกยวของกบการกาหนด

นโยบายและวธปฏบตในการใชยา การดแลผ ปวย และคณะกรรมการอน ๆ เพอใหเกดการใช

ยาอยางเหมาะสม มประสทธภาพ ตามบรบทขององคกร และระเบยบปฏบตดานยา

๑๗. กฎหมายและระเบยบทเกยวของ จะตองมการปฏบตตามกฎหมายและระเบยบ (laws

and regulations) ตาง ๆ ทเกยวของทงในระดบองคกร และสงคม รวมถงการจดทารายงาน

เอกสารในสวนทมการกาหนดไวอยางครบถวน

๑๘. การรกษาจรยธรรมและจรรยาบรรณแหงวชาชพ จะตองสงเสรม และกากบดแลใหมการ

ปฏบตตามเกณฑจรยธรรมและจรรยาบรรณแหงวชาชพเภสชกรรม ทงในระดบองคกรและ

สงคมอยางเครงครด

๑๙. การรกษาความลบของผปวย เภสชกรจะตองใหความเคารพ และเกบรกษาขอมลความลบ

ของผ ปวย (patient confidentiality) โดยจดระบบปองกนขอมลในคอมพวเตอรและรายงาน

ทเปนขอมลของผ ปวย จะตองรบทราบเฉพาะบคลากรทางการแพทยท เกยวของใน

โรงพยาบาล หรอในระบบสาธารณสขทจาเปนในการดแลผ ปวยเทานน

๒๐. การสงเสรม สนบสนนการพฒนาคณภาพการศกษาเภสชศาสตร ใหมการวางระบบงาน

ทเนนความรวมมอในการพฒนาคณภาพการศกษาเภสชศาสตร ตามศกยภาพและความ

เปนไปไดของแตละแหง โดยมงเนนใหเกดการผลตบณฑตเภสชศาสตรใหมสมรรถนะทพง

ประสงค อยางมคณภาพ บนความรวมมอทเปนลายลกษณอกษรระหวางสถาบนการศกษา

และองคกรอยางชดเจน

มาตรฐานท ๒ : การบรการเภสชสนเทศ การจดการความรและระบบสารสนเทศทางยา

(Drug information services and knowledge management)

เภสชกรจะตองทาหนาทเผยแพรขอมลขาวสารดานยาทถกตอง เหมาะสมและเปนปจจบน แก

ผ ปวย บคลากรทางการแพทยทกสาขา และบคลากรทกระดบของโรงพยาบาลอยางตอเนอง สาหรบ

โรงพยาบาลทมศกยภาพควรดาเนนการในลกษณะศนยบรการขอมลยา สารสนเทศทางเภสชศาสตร และ

๖

ขอมลสารสนเทศของหนวยงาน โดยประสานงานและรวมกบหนวยงานอน ๆ ทเกยวของ ในการจดหา

แหลงขอสนเทศทางเภสชศาสตร ไดแก วารสารและตาราทางดานยาและการแพทย ทเปนปจจบนไวประจา

หนวยงานเภสชกรรมและหนวยใหบรการ ทงนรวมถงระบบการเชอมตอขอมลทางไกลจากหองสมด และ

การเขาถงแหลงขอมลอน ๆ

เภสชกรจะตองใหบรการขอมลแกแพทย พยาบาล บคลากรอน ๆ ทขอรบบรการ ตลอดจน

ใหบรการแกเภสชกรททาหนาทตดตามดแลปญหาดานยาของผ ปวยอยางมมาตรฐาน และตองมนใจวาผ ท

เกยวของไดรบขอมลทสอดคลองกบความตองการทแทจรง สามารถนาไปปฏบต ตลอดจนมระบบการ

สนบสนนงานบรการใหมและเขาถงขอมลยา ขอมลทางการแพทยเพอการบรการอยางเหมาะสม เพยงพอ

และทนเวลา

เภสชกรจะตองมการดาเนนการดานการจดการความรทเกยวของกบการใหบรการของหนวยงาน

การพฒนาคณภาพงาน การพฒนาการบรบาลทางเภสชกรรม รวมทงการพฒนางานตามมาตรฐานวชาชพ

อยางเหมาะสม เกดการเรยนร การสรางชมชนเรยนรตามความเหมาะสม ดงน

๑. การบรการเภสชสนเทศ จะตองมการใหขอมลขาวสารดานยาทวไปหรอเฉพาะรายแก

บคลากรทกระดบ ครอบคลมบคลากรทางการแพทย ผ รบบรการ ผ ปวย ทตรงกบความ

ตองการ อยางถกตองและทนเวลา โดยตองมกระบวนการประเมนและตดตามคณภาพของ

การใหขอมลดงกลาว รปแบบการใหบรการและความรบผดชอบอาจแตกตางตามระดบของ

โรงพยาบาล และความครอบคลมของกจกรรม

๒. ขอมลของยา เภสชกรจะตองจดทาขอมลทางยา (medication therapy monographs)

เพอใชในการพจารณาประกอบการนายาเขาเภสชตารบของโรงพยาบาล โดยมพนฐานจาก

การประเมนความนาเชอถอ ความถกตอง และความเปนปจจบนของเอกสารทางยา รวมทง

การเปรยบเทยบประสทธภาพการรกษา ความปลอดภย และการประเมนคาทางเศรษฐศาสตร

ของยาทเสนอเขาอยางเหมาะสม

๓. การใหคาปรกษาดานยา เภสชกรจะตองใหคาปรกษาแนะนาและใหขอมลดานยาแก

บคลากรทางการแพทยสาขาตาง ๆ โดยวาจาและเปนลายลกษณอกษร ทงในดานการ

คดเลอกยาและการบรหารจดการดานยา

๔. การใหการศกษาดานยา เภสชกรมสวนรวมในกจกรรมใหการศกษาดานยาแกผ ปวย

(patient education) ในเชงรก เพอใหมนใจวาผ ปวยไดรบขอมลทเพยงพอ และสงเสรมใหเกด

ความรวมมอในการใชยาอยางเหมาะสม โดยทางานรวมกบแพทย พยาบาล และบคลากร

ทางการแพทยอน ๆ รวมถงการใหการศกษาดานยาแกผ รบบรการในรปแบบตาง ๆ ท

เหมาะสมกบผ รบบรการ หรอชมชน

๗

๕. การเผยแพรขอมลเกยวกบยา เภสชกรจะตองมการเผยแพรขอมลยา ขาวสารดานยาแก

บคลากรในโรงพยาบาลอยางตอเนอง และเปนปจจบน ทงเชงรกและรบ สอดคลองกบรปแบบ

ผลตภณฑยา การนาไปใชในการใหบรการเพอความปลอดภย เชน ความเขากนได ความ

คงตว เปนตน รวมถงจดการขอมลและเงอนไขการใชยาในผ ปวยสทธตาง ๆ โดยอาจทาใน

รปแบบฐานขอมล สงพมพทเหมาะสม การนาเสนอผานโสตทศนปกรณทหลากหลายหรอใน

รปของโครงการ และเภสชกรจะตองมการแจงขอมลเกยวกบยาอยางตอเนอง ในรปแบบ

ตาง ๆ เชน บนทกชวยจาหรอรปแบบตาง ๆ ทเผยแพร และ/หรอการกระต นผานระบบ

เครอขายขอมลภายในองคกร

๖. การจดการขอมลและผลลพธการดาเนนการ เภสชกรจะตองมสวนรวมหรอดาเนนการใน

การรวบรวมขอมลทเกดจากระบบการจดการดานยา ขอมลการพฒนาคณภาพระบบยา การ

บรหารจดการเพอการใชยาอยางสมเหตสมผล ตลอดจนโครงการตาง ๆ ทเกยวของ เชน

รายงานการใชยาของโรงพยาบาลทงในเชงปรมาณและมลคา ทงในรปแบบการทบทวน

ยอนหลง หรอการดาเนนการทเปนปจจบน การเฝาระวง/การรายงานอาการไมพงประสงค

โครงการประเมนการใชยาเพอการตดตามหรอสงตออยางเหมาะสม การดาเนนการตาม

โครงการพเศษ ตลอดจนการวเคราะหขอมลตามความเหมาะสมเพอหาโอกาสพฒนา และให

มการเผยแพรผลลพธการดาเนนการ

๗. การจดการความร เภสชกรควรใหความสาคญตอการจดการความร ทงดาเนนการเองใน

หนวยงาน และการทางานเปนทมสขภาพ โดยมเปาประสงคใหเกดการแลกเปลยนและนาไปส

การพฒ นาคณ ภาพระบบยา การใชยาอยางเหมาะสม การใชยาอยางตอเนองทงใน

โรงพยาบาล/สถานพยาบาล และในชมชนทรบผดชอบ เพอใหเกดความปลอดภยในการใชยา

การคมครองผบรโภคดานยาและสขภาพอยางเหมาะสม

๘. ระบบสารสนเทศดานยา (Pharmaceutical Informatics) มการกาหนดเภสชกรผ รบผดชอบ

ระบบสารสนเทศดานยาอยางชดเจน เภสชกรตองพฒนาระบบการจดการดานยาโดยการใช

เทคโนโลยทเหมาะสม เชน การพฒนาโปรแกรมคอมพวเตอร การใชหนยนตจดยาอตโนมต

การใชระบบการบรหารจดการททนสมย โดยเปนผหาขอมลเปรยบเทยบเพอคดเลอกระบบท

เหมาะสมของโรงพยาบาล เปนผจดทาฐานขอมลยาและดาเนนการจนถงการนามาใชไดจรง

ทงระบบจายยาผ ปวยนอกและระบบจายยาผ ปวยใน ระบบเตมยา (Refill) ระบบสงยา

ไปรษณย ฯลฯ

เภสชกรควรพฒนาระบบทางานดวยเทคโนโลยทเหมาะสม เชน การจดทาโปรแกรม

ใหแพทยสงยาออนไลนได โดยมขอมลทชวยในการตดสนใจของแพทย (decision support)

๘

การเตอน (Alerts) ตาง ๆ การคานวณขนาดยา การวเคราะหขอมลความเขากนไดของยา การ

เกดอนตรกรยาของยาทผ ปวยไดรบ

มาตรฐานท ๓ : การสงเสรมการรกษาดานยาใหเกดประสทธภาพสงสด

(Optimizing medication therapy)

เปาประสงคทสาคญทสดในการใหบรการเภสชกรรมในโรงพยาบาล คอ การดาเนนการใหมการใช

ยาอยางสมเหตสมผล มความปลอดภยและมประสทธภาพมากทสด เภสชกรจะตองรวมมอกบบคลากร

ทางการแพทยทกสาขา ทจะจดทานโยบายและมาตรฐานวธปฏบต เพอประกนคณภาพของการรกษาดวย

ยา รวมทงการสรางเสรมวฒนธรรมความปลอดภย สงแวดลอม และบรรยากาศทเออตอการทางานเปนทม

อยางสมาเสมอ โดยการดาเนนการจะเกยวของกบ

๑. การพฒนานโยบายการใชยาในโรงพยาบาล หนวยงานเภสชกรรมตองมบทบาทใน

กาหนดนโยบายเกยวกบการใชยาในโรงพยาบาล รวมทงแนวทางการตดตามผลสมฤทธของ

การดาเนนงาน โดยผานคณะกรรมการเภสชกรรมและการบาบด หรอคณะกรรมการอน ๆ ท

เกยวของ ซงควรมบคลากรของหนวยงานเภสชกรรมเปนเลขานการและผ ประสานงาน

ตลอดจนสงเสรมใหเกดการปฏบตตามนโยบายทกาหนดไว รวมถงบทบาทในคณะกรรมการ

อน ๆ ท เกยวของกบการใชยา เชน คณ ะกรรมการควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล

คณะกรรมการประเมนการใชยา เปนตน นอกจากนการกาหนดนโยบายดานยา การจดหา

การกระจาย ควรคานงถงระบบยาทเชอมโยงเครอขายทงภายในจงหวดและภมภาค

๒. การดาเนนงานระบบเภสชตารบ ตองมหลกเกณฑในการคดเลอกยาทชดเจนและเปนท

ยอมรบ เพอใหเภสชตารบโรงพยาบาลมยาทมประสทธภาพและปลอดภยทสดในขณะนน ไว

ใหบรการในโรงพยาบาล และเครอขาย สอดคลองกบกฎระเบยบทเกยวของ และตองม

วธดาเนนการเพอปรบปรงอยางนอยปละ ๑ ครง เพอใหมรายการยาทเหมาะสม ทนสมยกบ

การใชในโรงพยาบาล มการกาหนดมาตรฐานและวธปฏบตเพอความปลอดภยสาหรบยาใหม

ทมโอกาสเกดความคลาดเคลอนสง มวธปฏบตในการขอใชยานอกเภสชตารบ รวมทงควบคม

การใชอยางรดกม โดยการดาเนนงานผานคณะกรรมการเภสชกรรมและการบาบด และใน

การคดเลอกหรอกาหนดบรษทผผลตหรอผจดจาหนายตองมเกณฑแสดงในดานคณภาพท

ชดเจน

๓. การใหความสาคญกบการสงตอขอมลผปวย เภสชกรและบคลากรการแพทยควรไดรบ

การสงตอขอมล หรอสามารถเขาถงขอมลทสาคญของผ รบบรการ เพอสรางระบบการ

ตรวจสอบขามระหวางวชาชพ ในการคดกรองความคลาดเคลอนทอาจเกดขนระหวางการสง

ตอการดแล เชน ขอมลการประเมนทางกายภาพ สญญาณชพ นาหนก การวนจฉย การแพยา

๙

คาพารามเตอรสาคญทใชในการตดตามผลลพธ การตอบสนองตอยาของผ ปวย เปนตน เพอ

การคดกรองความคลาดเคลอนทอาจเกดขน หรอเพอชวยในการปองกนความเสยงทอาจเกด

จากการไมไดรบบรการทเหมาะสม

๔. คาสงใชยาแกผปวย ในการสงมอบยาผ ปวย หรอการจายยามอแรกสาหรบผ ปวยใน เภสชกร

จะตองมกระบวนการและเกณฑการคดกรองความเหมาะสมของคาสงใชยากอนเสมอ ยกเวน

ในกรณฉกเฉนหรอเปนไปตามเงอนไขทกาหนดทงประเภทของยา และระยะเวลาของแตละ

องคกร ทงนไมควรเกน ๒๔ ชวโมงตงแตแรกรบ หากมปญหาใด ๆ เกยวกบคาสงนน เภสชกร

จะตองประสานงานและปรกษาแพทยผสงใชยาทนท และทาการบนทกคาปรกษานนลงในเวช

ระเบยน สาเนาใบสงยา หรอบนทกการสงตอระหวางวชาชพ และสอสารการเปลยนแปลงให

บคลากรทเกยวของทราบกอนการดาเนนการตอไป

๕. การตดตามการรกษาดานยาในผปวย ตองมระบบเฝาระวงและตดตามผลการรกษาดาน

ยาอยางตอเนองทงผ ปวยนอกและผ ปวยใน เพอใหเกดการใชยาอยางเหมาะสมตามแผนการ

รกษา ทงนอาจดาเนนการสอดคลองกบคลนกบรการของโรงพยาบาล โดยมการรวบรวมและ

ประเมนขอมลเกยวกบผ ปวยจดทาเปนประวตการใชยาของผ ปวย มการประเมนปญหาอน

อาจเกดขนจากการใชยา (medication therapy problems) ใหมการเสนอแนะและประสาน

การจดการแกแพทยผสงใชยา และผ ทเกยวของ อนไดแก

๑. ความเหมาะสมของแผนการรกษาดวยยา

๒. การใชยาทซาซอนโดยไมมขอบงช

๓. การใชยาหลายรายการ (poly-pharmacy)

๔. ความเหมาะสมของรปแบบยา ขนาด วธให และวถทางการใหยา

๕. ความคลาดเคลอนทางยา และการจดการ

๖. อาการไมพงประสงคจากการใชยา และการจดการทเหมาะสม

๗. ความสามารถในการใชยาตามสงของผ ปวยตามแบบแผนการรกษาทกาหนด

๘. การเกดปฏกรยาระหวางยากบยา ยากบอาหาร ยากบสมนไพร ยากบผลตภณฑ

สขภาพ ยากบการตรวจทางหองปฏบตการ รวมถงปฏกรยาระหวางยากบโรค มงเนน

การวางระบบเพอปองกน การตรวจกรองความคลาดเคลอน และการจดการอยางม

ประสทธภาพกอนถงผ ปวย

๙. ผลการใชยาทางคลนกทแสดงประสทธภาพ หรอแสดงผลขางเคยงหรอพษของยา

คาพารามเตอรสาคญทใชตดตามผลการรกษา รวมทงขอมลทางเภสชจลนศาสตร

๑๐

๖. การประสานรายการยา (medication reconciliation) คณะกรรมการเภสชกรรมและการ

บาบด กาหนดมาตรการ แนวทางปฏบต เรองการประสานรายการยา (medication

reconciliation) ในผ ปวยแตละรายกอนการสงใชยา ใหสอดคลองกบบรบท ขอกาหนด ระดบ

ความสาคญของกลมผ ปวย กลมโรค กลมยา ตามความเหมาะสม เพอใหเกดระบบการสงตอ

ขอมลการใชยาในระหวางรอยตอการรกษาพยาบาลทงภายในและภายนอกโรงพยาบาล

รวมทงใหมการควบคม กากบ ตดตาม และประเมนผลการดาเนนการอยางตอเนอง

๗. การสงเสรมการบรหารยา (drug administration) อยางมประสทธภาพ ผ ปวยทพกรกษา

ตวในโรงพยาบาล จะมกจกรรมการบรหารยาเกดขนตลอดทงวน แตละครงมโอกาสเกดความ

คลาดเคลอน เภสชกรจงควรมระบบการสงตอขอมล หรอสงเสรมใหมขอมลทเหมาะสม ทงท

ตดไปกบยา หรอฉลากเพอตดไวทภาชนะ หรออปกรณการบรหารยา เชน การจดทาฉลากยา

IV admixture ท เหมาะสม การใหขอมลแนวทางการบรหารยาแตละขนาน (อยางนอย

ครอบคลม อตราเรว ความเขมขนสงสด การตดตาม) แกบคลากรการแพทย โดยเฉพาะ

พยาบาล รวมทงใหมระบบการนเทศ ตดตาม การปฏบตตามแนวทางทกาหนด รวมกบ

คณะกรรมการหรอทมทรบผดชอบอยางสมาเสมอ

๘. การเพมการมสวนรวมของผปวย เภสชกรรวมกบทมดแลผ ปวย พงตระหนกวาการมสวน

รวมของผ ปวยมความสาคญตอประสทธภาพการดแลรกษา จงตองมแนวทางปฏบตและการ

เสรมพลงผ ปวย ญาต และครอบครวในการมสวนรวมจดเกบประวตการใชยาของตนเอง การ

จดการสขภาพตนเอง (self-management) การสนใจซกถาม หากเกดขอสงสยหรอกงวล การ

แลกเปลยน/ใหขอมล หรอบอกเลาประสบการณทเกดจากการดแลสขภาพตนเอง โดยการ

สรางความไวใจใหเกดขน

๙. การสงเสรมการใชยาแกผรบบรการ เภสชกรจะตองใหคาปรกษา และแนะนาการใชยาแก

ผ รบบรการทงผ ปวยนอก และผ ปวยในตามมาตรฐานวธปฏบตทด ทงโดยวาจาและเปนลาย

ลกษณอกษร ตลอดจนการเลอกใชอปกรณ เครองมอทเหมาะสมเชน ตารางการใหยา (Pill

card) ฉลากยาพเศษสาหรบผ มความบกพรองดานการมองเหน ผ อานหนงสอไมออก หรอ

ฉลากยาภาษาตางประเทศ เพอเพมความเขาใจ และความรวมมอในการใชยา ทงนตองให

ความสาคญตอการคนหาปญหาทแทจรงทสงผลตอความรวมมอในการใชยาของผ ปวย

ครอบคลมกาย อารมณ สงคม และจตใจ ตลอดจนใหมแนวทางการสงตอบคลากรทาง

การแพทยทเกยวของทกระดบอยางเหมาะสม

๑๐. การประเมนการใชยา จะตองมการทบทวนและประเมน หรอตดตามการใชยา (medication

use evaluation) บางประเภทอยางตอเนอง เพอใหมนใจวามการใชยาทถกตอง เหมาะสม

๑๑

ปลอดภย และมประสทธภาพตามนโยบายการสงเสรมการใชยาอยางสมเหตผล โดยเฉพาะ

รายการยาทมการกาหนดหลกเกณฑการประเมนการใชยา หรอเปนไปตามระเบยบฯ

นอกจากนอาจมการดาเนนการทบทวนเชงปรมาณ (Drug use review) ทสะทอนถงความ

เหมาะสมของปรมาณการสงใชยาประเภทตาง ๆทมการเฝาระวงในองคกร โดยใชหลกการ

สากล เชน defined daily dose เพอใชในการเปรยบเทยบระหวางป หรอสะทอนทศทางการ

บรโภคยาตามความเหมาะสม

๑๑. การจดการดานยาทเนนผปวยเปนสาคญ (patient-focused medication management)

การพฒนางานเภสชกรรมควรใหความสาคญตอผ ปวย และใหมความชดเจนในการพฒนาส

การบรบาลทางเภสชกรรมทงผ ปวยนอกและผ ปวยใน โดยเฉพาะกลมผ ปวย/กลมยาทมระดบ

ความสาคญ มงเนนการเปลยนแปลงแนวคดและระบบงานในหนาทรบผดชอบของหนวยงาน

ใหมลกษณะมงเนนทผ ปวยเปนสาคญ โดยเฉพาะในสวนงานบรการ ควรกาหนดภารกจใน

การใหบรการโดยตรงตอผ ปวยทมความตอเนอง ครบวงจร ดวยการมสวนรวมกบทมรกษาใน

การวางแผนการรกษาดวยยา การปองกนหรอแกไขปญหาเกยวกบยา ตลอดจนการตดตาม

ผลการใชยา และใหมการบนทกการปฏบตงานและผลการปฏบตงานแตละกจกรรมอยาง

ครบถวน รวมทงการประเมนผลและรายงานแกผ เกยวของทกระดบอยางเปนระบบและ

ตอเนอง

๑๒. ยาทตองระมดระวงสง (high alert drug) เภสชกรรวมกบทมดแลผ ปวย ประสานให

คณะกรรมการเภสชกรรมและการบาบด มการประกาศนโยบาย รายการยาทตองระมดระวง

สง แนวทางการปฏบต การสรางความตระหนก เงอนไขการดกจบ การควบคม กากบ การ

ตดตาม การประเมนผล การวเคราะหเพอหาโอกาสพฒนาทชดเจน โดยใหความสาคญกบ

คณสมบตของยาทมความเสยงสงทจะกออนตรายรายแรง หรอใชในทางทผด และยาท

เกยวของอบตการณรายแรง/สาคญ หรอมความถของอบตการณสงทเกดขนในองคกร หรอทม

การรายงานในวารสารความปลอดภยผ ปวย โดยม ง เนนสรางความตระหนก และ

ความสามารถในการเขาถงขอมล การจดการหากคลาดเคลอน และการทบทวนเพอหาโอกาส

พฒนาระบบทนาไปสการปองกนอยางเหมาะสม

๑๓. การกากบดแลดานเภสชกรรมการตลาดทเหมาะสม โรงพยาบาลโดยฝาย/กลมงานเภสช

กรรม ควรกาหนดใหมนโยบายและวธปฏบตเปนลายลกษณอกษรในการควบคมดแลกจกรรม

สงเสรมการขายยาของบรษทยา ผ แทนยา และอาจรวมถงการขายเครองมอและอปกรณ

ทางการแพทยทเขามาดาเนนการในโรงพยาบาล เพอดแลใหเกดการดาเนนการดานเภสช

กรรมการตลาดอยางเหมาะสมตามเกณฑจรยธรรมวาดวยการจดซอยาและสงเสรมการขาย

ยาและเวชภณฑทไมใชยา

๑๒

๑๔. การบรการเภสชกรรมปฐมภม เภสชกรรบผดชอบในการจดระบบกระจายยา การสงมอบยา

ใหผ ปวยในหนวยบรการปฐมภม โดยกาหนดขอบเขตรายการยาและเวชภณฑ การจดการคลง

ยาใหไดมาตรฐาน การจดทาแนวทางตดตามผ ปวยขาดนด ขาดยา และการสงมอบยาให

ผ ปวยถงบานหรอชมชนในรายทผ ปวยมปญหาในการเขาถงบรการในโรงพยาบาลแมขายหรอ

หนวยบรการปฐมภม การจดระบบการตดตามผลการใชยาตามแผนการรกษาของผ ปวย การ

เชอมโยงขอมลสหนวยบรการแมขาย ในการตดตาม คนหา ประเมน และจดการแกไขอาการ

ไมพงประสงคจากการใชยา การสรางมาตรฐานความปลอดภยในการใชยาของผ ปวยในหนวย

บรการปฐมภม

เภสชกรดแลภาพรวมการใชยาของครอบครวตามบทบาทของเภสชกรครอบครว

(family pharmacist) โดยใชกระบวนการบรบาลทางเภสชกรรมผสมผสานกบเวชศาสตร

ครอบครว แกไขทกขภาวะของผ ปวยและครอบครวจากการใชยา ทงนควรมแนวทางการ

บนทกการใหบรการ การสงตอ หรอบนทกการใชยาของผ ปวย ครอบครว อยางเหมาะสม ม

การสงตอปญหาดานยาและผลตภณฑสขภาพทพบตอหนวยงานทเกยวของเพอการจดการท

เหมาะสมตอไปทงในระดบชมชน สงคม

มาตรฐานท ๔ : การจดหา การกระจายและการควบคมยา

(Medication procurement, distribution and control)

หนวยงานเภสชกรรมตองรบผดชอบ การจดหา การกระจาย และการควบคมยาทกชนดทใชใน

โรงพยาบาล และ/หรอเครอขาย รวมทงการจดทานโยบาย การออกแบบระบบ และวธดาเนนการเพอใหม

การกระจายยาอยางเหมาะสม ทนความตองการ และคงคณภาพในทกจด โดยประสานขอมลกบ

คณะกรรมการตาง ๆ และหนวยงานทเกยวของ มการนาเทคโนโลยททนสมยมาใชในการดาเนนการ เชน

การใชระบบคอมพวเตอรในการจดหา การกระจายและการควบคมยา ทงนใหมการกาหนดมาตรฐาน

แนวทางปฏบตทเหมาะสมในดานตาง ๆ ดงน

๑. การจดหายา เภสชกรควรดาเนนการใหเปนไปตามแผนทวางไว โดยการจดหายาทคณภาพ ม

ขอมลคณ ลกษณ ะยา (specification) ท ส าคญ ป ระกอบการจดหา เภ สชกรตองให

ความสาคญในการมขอมล หลกฐานยนยนถงคณภาพของยาทกรนผลตทจดหาอยาง

เหมาะสม การจดหาพอเพยงตอการใหบรการ ใหความสาคญตอรปแบบของยาทจดหาเพอลด

ความเสยงเรอง รปลกษณใกลเคยง เสยงพอง (look alike-sound alike drugs) มการจดหา

และสารองยาในปรมาณและระยะเวลาทเหมาะสม และมระบบการตดตามปญหาทเกยวของ

กบคณภาพยาทจดหาอยางชดเจน นอกจากนควรสนบสนนใหมการพฒนาระบบบรหารคลง

ยาเพอเพมประสทธภาพและลดภาระงานในการบรหารคลงเวชภณฑ เชนการจดการยาสารอง

๑๓

โด ย ผ ข า ย (Vender Managed Inventory: VMI) ร ะ บ บ บ ง ช อ ต โ น ม ต (automatic

identification ไดแก barcode, QR code, RFID ฯลฯ) การใชระบบอตโนมตในการจดเกบ

และขนสง เปนตน

๒. การเรยกคนยา ตองมวธปฏบตทเปนลายลกษณอกษรในการเรยกคนยาทถกเรยกคนจาก

บรษท หรอถกถอนทะเบยน (drug product recalls) และยาทพบปญหาดานคณภาพ

รวมถงกระบวนการยกเลกการใชยาทเรยกคนนน ครอบคลมรายการยาทแบงบรรจเพอใช

ลวงหนา และควรมการพฒนาระบบการตดตามยาเรยกคนทจายใหแกผ ปวยแลว

๓. การขนสงและการกระจายยา เภสชกรใหความสาคญตอระบบการขนสง และการกระจาย

ยาทงจากบรษทยา ผ คาสง และระหวางเครอขาย โดยเฉพาะยาทตองควบคมอณหภมใน

ระบบหวงโซความเยน (cold chain) รวมทงการกระจายยาทคงคณภาพ ลดความเสยงทอาจ

เกดขนในโรงพยาบาลและเครอขาย

๔. การบรหารและการจดการระบบยาในภาวะฉกเฉน ฝาย/กลมงานเภสชกรรมควรมการ

จดทาแผนรบสถานการณฉกเฉน รวมทงการเขาถงยาในสถานการณฉกเฉนดวย

๕. การสงจายยา เฉพาะแพทยทไดรบอนมตใหสงจายยาในสถานพยาบาลนน ๆ จงมสทธสง

จายยา และจะตองบนทกคาสงจายยาในเวชระเบยนผ ปวยทกราย ใบสงจายยาไมวาผ ปวย

นอกหรอผ ปวยในจะตองระบวธใชยาทชดเจน ตามแนวทางทประกาศ และควรมขอมลการ

วนจฉยตามความเหมาะสมทกราย การสงจายยาโดยวาจาหรอผานคอมพวเตอรตองมวธ

ยนยนจากผสงจายยา และใหเภสชกรรบและตรวจสอบกอนจายยาทกครง คณะกรรมการ

เภสชกรรมและการบาบดของโรงพยาบาลควรมนโยบายและแนวทางการปฏบตสาหรบ

รายการยาทใหยกเลกคาสงใชโดยอตโนมต (automatic stop order) โดยเนนยาทอาจ

กอใหเกดอนตรายแกผ ปวยไดงาย

๖. การกาหนดมาตรฐานการสงใชยาในโรงพยาบาล เพอปองกนความคลาดเคลอนในการ

สอสาร หรอการถายทอดขอมล มาตรฐานดงกลาวควรกาหนดไวเปนลายลกษณอกษรท

ชดเจน เชน การไมใชตวยอในการสงใชยาโดยเฉพาะยาสาคญ และยาทตองระมดระวงสง

แนวทางการเขยนทศนยม การสงใชยาทตองระบขนาดยาทตองการตอหนวยนาหนกสาหรบ

รายการยาชวยชวต หรอการสงใชยาในเดก นอกจากนควรมการจดทาชดคาสงการรกษา

มาตรฐาน (standard order sets) สาหรบยาทมอนตรายรนแรงอยางเหมาะสมและทนสมย

เพอลดความคลาดเคลอนในการถายทอดคาสง ควรประสานกบองคกรแพทยในการสงเสรม

การสงใชยาโดยแพทยเปนผปอนคาสงในคอมพวเตอรดวยตนเอง

๑๔

๗. การจายยาทวไป เภสชกรตองตรวจสอบความถกตองของยากอนสงมอบใหผ ปวยทกราย

เภสชกรตองมความเขาใจหลกการสอสารทางวชาชพเพอประกนความถกตองของยาทจาย

เชน การใชคาถามหลกในการสงมอบยา รวมทงสามารถใหคาอธบายไดอยางเหมาะสม และ

ปองกนการสงมอบยาทผ ปวยมประวตการแพยา เภสชกรจะตองมวธการใหขอมลครบถวน

ตามขอบงคบขององคกรวชาชพ และความจาเปนของผ ปวยแตละราย เภสชกรตองเปนผสง

มอบและใหขอมลและคาแนะนาแกผ ปวยนอกทกราย

๘. การจายยาผปวยในทจายจากหนวยงานเภสชกรรม ควรจากดปรมาณใหเพยงพอแกการ

ใชภายใน ๒๔ ชวโมง หากมความจาเปนในระยะแรกทตองจายยามากกวา ๑ วน จะตองไม

เกน ๓ วน โดยใหมการกาหนดวงรอบทชดเจนของแตละหอผ ปวย เพอใหงายในการกระจาย

ยา กลมงานเภสชกรรมตองมวธปฏบตในการคนยาทชดเจนและงายตอการปฏบตและใหม

การประสานหรอหาสาเหต หากพบวายาทเหลออยไมสอดคลองกบการสงใชยา ฉลากยาท

จายจะตองประกอบดวยขอมลอยางนอย ชอผ ปวย นามสกล ชอยา ความแรง ขนาด วธใช

วถทางการบรหาร และขอควรระวงสาคญ รวมทงตองประสานงานกบฝายการพยาบาลมให

ถายเทยาออกจากภาชนะทจายจากหองยา ทงนใหพจารณาระบบการกระจายยาแบบหนง

หนวยขนาดใชเปนหลกในการพฒนากระบวนการจายยาผ ปวยใน สรางระบบการตรวจสอบ

ขาม และเพอลดปญหาความคลาดเคลอนในการใชยาเนองจากการมยาสารองบนหอผ ปวย

หรอการเขาถงยาทงาย หรอมยาเหลอใชของผ ปวย

๙. ยาสารองในหอผปวยและแผนกอน ๆ ทจาเปนตองมยา หลกเลยงการสารองยาทวไปบน

หอผ ปวย ยกเวนการสารองยาจาเปนในหนวยอบตเหตฉกเฉน หรอหออภบาลผ ปวยหนก โดย

จะตองกาหนดรายการยาทงชนดและจานวนรวมกน โดยคณะกรรมการเภสชกรรมและการ

บาบดของโรงพยาบาล และเปนหนาทของหนวยงานเภสชกรรมทจะควบคมกากบและ

ตรวจสอบใหอยในสภาพทเหมาะแกการใชอยางสมาเสมอ ตลอดจนมขอมล หรอสามารถ

เขาถงขอมลทงายตอการนาลงสการปฏบต เพอสงเสรมใหเกดความปลอดภยในการสงใช

และการใหยา

๑๐. การใชยาของผปวยดวยตนเอง เภสชกรจะตองตรวจสอบควบคมยาหรอเครองมอบรหารยา

ทผ ปวยนามาใชเองในโรงพยาบาล (patient ’s own medications) ระหวางทผ ปวยยงรกษา

อยในโรงพยาบาล และมบนทกใหแพทยผ รกษาทราบ การใชยาหรอเครองมอดงกลาวใน

โรงพยาบาล จะตองอยในความดแลและยนยอมของแพทยและไมขดตอนโยบายและระเบยบ

ปฏบตของโรงพยาบาล สาหรบแนวทางการบนทกยาทผ ปวยใชดวยตนเองกใหเปนตาม

๑๕

ขอตกลงเชน พยาบาลลงในบนทกทางการพยาบาลวามการตดตาม/รบทราบการใหยา

ดงกลาว

๑๑. การจดการยาทผปวยนาตดตวมา เภสชกรรวมกบทมดแลผ ปวยควรมการวางระบบท

ชดเจนในการจดการยาทผ ปวยนาตดตวมาในระหวางทเปนผ ปวยใน ทงนเพอปองกนความ

เสยงจากการทผ ปวยบรหารยาเองซงอาจซาซอนกบแผนการรกษา สาหรบยาเดมทแพทยเหน

ความจาเปนตองใชใหระบลงในประวตการรกษาตามระบบปกต การพจารณาใชยาเดมของ

ผ ปวยตอ หรอการจดยาของโรงพยาบาลใหในขณะเปนผ ปวยใน ใหมการดาเนนการเขาส

ระบบกระจายยาปกตของกลมงาน/ฝายเภสชกรรม หลกเลยงการดาเนนการใหยาจากยาเดม

ทเกบไวทหอผ ปวย เพราะจะขาดระบบการทวนสอบขามระหวางวชาชพ และมกพบวาเปน

ความคลาดเคลอน

๑๒. การจดการยาฉกเฉน เภสชกรควรประสานกบทมดแลผ ปวยอบตเหต/ฉกเฉนในการกาหนด

รายการยาฉกเฉน โดยอาจทาเปนกระเปายาฉกเฉนทมการปดลอกสนท และหากมการเปดใช

ใหมการสงคนหองยาเพอดาเนนการจดเตรยมใหเปนไปตามเดม ทงนเภสชกรควรประกนรน

ผลตของยาแตละรายการใหเปนรนผลตเดยวกน รวมทงใหมขอมลยาทกระชบประกอบดวย

วถการบรหาร อตราเรวในการใหยา ความเขมขนสงสดทหามใหเกน และขอควรระวงสาคญ

เชน ยาเปน vesicants รวมทงใหการอบรมสาหรบบคลากรใหมทเขามาปฏบตงาน

๑๓. วธปฏบตและมาตรการควบคมการกระจายและการใชยาทตองมการควบคมพเศษ

ยาพวกวตถออกฤทธตอจตและประสาท ยาควบคมพเศษ และยาเสพตดใหโทษ ตลอดจนยา

ทมโอกาสนาไปใชในทางทผด ฝาย/กลมงานเภสชกรรมจะตองมการกาหนดวธการปฏบตใน

การเบก จาย และการเกบรกษาทชดเจน ตลอดจนแนวทางการทาลายยาทเหลอ และถอ

ปฏบตโดยมการดาเนนการทสามารถตรวจสอบความรดกมอยางสมาเสมอ เชน การบนทก

การใช การทาลาย

๑๔. การปรงและการผสมยา เภสชกรตองเปนผควบคมดแลคณภาพเกยวกบการเตรยมยา โดย

ตองเตรยมตามมาตรฐานการผลตยาทด (good compounding practice) ประกอบดวย การ

จดเตรยมสถานทและอปกรณ การเลอกใชวตถดบ การฝกหดบคลากร การเตรยมเอกสารและ

การเกบบนทก การตรวจสอบความคงสภาพและกาหนดวนหมดอาย [ยาทมความคงตวจากด

อาจระบวนหมดอายหลงเปดใช (beyond-use date) เพมเตม] การบรรจและปดฉลาก รวมทง

พจารณาปรมาณการผลตทเหมาะสม

๑๕. การเตรยมหรอตงตารบยาในรปแบบความแรง หรอขนาดบรรจทไมมจาหนาย แต

ผ ปวยจาเปนตองใช (extemporaneous compounding preparation) จะตองดาเนนการโดย

๑๖

เภสชกรหรอบคลากรทไดรบการฝกฝนมาเปนอยางด โดยมเภสชกรควบคมดแลคณภาพ

เกยวกบการเตรยมและตรวจสอบในทกขนตอนตงแตความเหมาะสมของคาสงใช

กระบวนการ และยาเตรยมสดทาย ยาทผลตตองมการบรรจในภาชนะทเหมาะสมและมฉลาก

ทมขอมลครบถวนพรอมทจะจาย สาหรบสตรตารบจะตองผานกระบวนการพฒนาและการตง

ตารบทเปนไปตามหลกวชาการ

๑๖. การเตรยมยาปราศจากเชอ (sterile products) จะตองมการเตรยมภายใตสภาวะแวดลอม

และเงอนไข ทเหมาะสม โดยบคลากรทไดรบการฝกฝนมาเปนอยางดตามมาตรฐานการผลต

ทด มระบบการจดการตามแนวทางทกาหนดไว เชน การตรวจกรองความถกตองของคาสง

การเตรยมวสด อปกรณ การประกนคณภาพกระบวนการและผลตภณฑทไดเตรยมขน การ

จดการของเสย และผลกระทบทอาจเกดขนตอสงแวดลอมอยางเหมาะสม

ฝาย/กลมงานเภสชกรรมควรมการเตรยมยาฉดพรอมใชทสาคญ เชน ยาเคมบาบด

สารอาหารทางหลอดเลอด ยาความเสยงสง ยาปฏชวนะ ฯลฯ เพอเพมความปลอดภยแก

ผ ปวย

๑๗. การเตรยมยาบนหอผปวย หองผาตด หรอหนวยงานทมการใหยา เภสชกรควรมสวน

รวมในการกาหนดการเตรยมยาใหมมาตรฐานและปลอดภย โดยเฉพาะเรองฉลากยา หาก

เปนการเตรยมเพอรอการใช หรอเปนการเตรยมครงละหลายรายการ จะตองมฉลากยาตดท

ภาชนะ หรออปกรณสาหรบการใหยาชดเจน อยางนอยประกอบดวย ชอยา ความแรงทเตรยม

ปรมาณ วนหมดอาย และชอผ เตรยม ยกเวนการเตรยมสาหรบผ ปวยเฉพาะรายทเตรยมขาง

เตยง หรอเตรยมสาหรบรายเดยวและมการใหยาทนท

๑๘. ความคลาดเคลอนทางยา (medication errors) เภสชกรจะตองประสานและรวมมอกบ

แพทยและบคลากรอนทเกยวของในการกาหนดนโยบาย ความหมาย/นยาม วธปฏบตในการ

ปองกนและรายงานความคลาดเคลอนทางยา รวมทงการวเคราะหปจจยสาเหตของ

อบตการณทเกดขน การคนขอมลหนวยงานทเกยวของ การประสานงานภายในหนวยงาน

เพอใหมระบบการจดการดานยา (medication management system) ทเหมาะสม มงเนน

การวางระบบเพอปองกน ตลอดจนมการใหความร การฝกอบรม การตดตามควบคมกากบ

อยางตอเนอง

๑๙. การใชยาทไมอยในบญชยาโรงพยาบาล เภสชกรตองวางแนวทางการไดมา การควบคม

การกระจายยาทไมอยในบญชยาโรงพยาบาล เชน ยาทแพทยตองการใชในผ ปวยเฉพาะรายท

เสนอตอคณะกรรมการเภสชกรรมและการบาบด หรอยาในโครงการศกษาวจยทไดรบการ

รบรองฯ โดยจะตองมระบบในการควบคมดแลการใชยา เพอใหมนใจถงการเกบรกษาท

๑๗

ถกตองเปนสดสวน การรายงานการรบจาย และตดตามผลการใชยาดงกลาว กรณยาตวอยาง

ตองผานกระบวนการทคณะกรรมการเภสชกรรมและบาบดกาหนดไว โดยมระเบยบปฏบต

การตดตามและการรายงานผล

๒๐. การเตมยาผปวย (refill clinic) เภสชกรควรประสานกบบคลากรทางการแพทยทเกยวของใน

การกาหนดแนวทางการปฏบตทเนนผ ปวยเปนสาคญ หากตองมการเตมยาผ ปวย โดยไมได

ใหบรการตามระบบปกตของผ ปวยนอก โดยกาหนดกลมโรค อาการ แนวทางการตดตาม การ

สมภาษณ การบนทก การตดตามคาพารามเตอร จานวนครงทสามารถใหบรการเตมยา การ

สงตอและเชอมโยง งานดแลผ ปวยปฐมภม และการจดการหากพบวาผ ปวยมอาการและ

อาการแสดงทจาเปนตองไดรบการรกษาทเหมาะสม

๒๑. แหลงทมาของยาทใหบรการ ฝาย/กลมงานเภสชกรรมเปนหนวยงานหลกในการสนบสนน

ยาเพอการรกษาพยาบาล และยาทอยในบญชยาโรงพยาบาลจะไดมาจากแหลงอน ๆ ไมได

หากมการใชยาทมาจากแหลงอน ๆ เภสชกรโรงพยาบาลจะตองมขอมลชดเจนวายาดงกลาวม

คณภาพตามมาตรฐาน และจะตองมระบบการบนทกในเวชระเบยน ทงการสงใชและการให

ยา รวมถงการตดตามผลการใชยาอยางเหมาะสม โดยเนนความปลอดภยผ ปวยเปนสาคญ

๒๒. การจดการยาตานมะเรงและยาอนตรายอน ๆ จะตองมนโยบายและวธการปฏบตทเปน

ลายลกษณอกษรในการควบคมเกบรกษา การจดเตรยม การเคลอนยาย การจดการหากตก

แตก และการกาจดยาตานมะเรงและยาทมอนตรายอน ๆ (cytotoxic and hazardous

drug products)

๒๓. การเกบรกษายา ควรมการเกบรกษายาตาง ๆ ภายใตสภาวะทเหมาะสมทถกหลกวชาการ

ในทกจดทมการสารองยา ทงในเรองสถานท ไดแก ไมเสยงตอการเกดผลกระทบจากภย

ธรรมชาต ความสะดวกในการขนสงและการเคลอนยาย ตลอดจนการมพนทเกบทเพยงพอ

ความเปนสดสวน ไมปะปนกนระหวางยาทรอรบ รอจาย หรอยาคงคลง เงอนไขการเกบรกษา

ไดแก อณหภม แสงสวาง ความชน การถายเทอากาศ ความปลอดภย การตดตามเงอนไข

ดงกลาว เชน การบนทกอณหภม ความชน อยางสมาเสมอทกวน ระบบไฟฟาสารองสาหรบ

ต เยนเกบเวชภณฑ แนวทางการเคลอนยายเมอเกดสาธารณภย หรอภยรายแรง สาหรบการ

สารองยาทหนวยอน ๆ ทไมใชหนวยงานเภสชกรรมจะตองมการบนทกการรบ-จายชดเจน และ

เภสชกรตองมการตรวจสอบอยางสมาเสมอ

๒๔. การตรวจสอบยาคงคลง จะตองมการตรวจสอบยาคงคลงทงหมดเปนประจาอยางนอยปละ

ครง เภสชกรควรวางระบบการเขาถง การตรวจสอบความถกตองของรายการและปรมาณท

เบกจาย แนวทางการเบกฉกเฉนทลดความเสยงจากการทางานซา ดาเนนการสมตรวจสอบ

๑๘

ความถกตองของปรมาณคงคลงทกวนตามจานวนความครอบคลมทตองการในแตละรอบ

เดอน และมการตรวจสอบสภาพยา เพอใหแนใจวา ไมมยาหมดอายหรอเสอมสภาพอยาง

สมาเสมอ รวมทงจะตองมการประเมนรายงานและการแกไขสภาวการณทจะทาใหยา

เสอมสภาพดวย

๒๕. การจดการยาเหลอใช เภสชกรวางแนวทางการจดการยาทเรยกเกบคน ยาหมดอาย ยา

เสอมสภาพ ยาเหลอใช ยาทไดรบบรจาคจากผ ปวยใหเหมาะสมเพอลดผลกระทบตอปญหา

ดานสงแวดลอม และความเสยงในการนาไปใชอยางไมเหมาะสม

๒๖. การใหบรการกรณเกดอบตภย อบตเหตหม ภยพบต ในแผนอบตภยของโรงพยาบาลม

การจดเตรยมวธดาเนนการในการใหบรการเภสชกรรมในกรณฉกเฉนจากอบตภยตาง ๆ

เภสชกรจะตองมสวนรวมในการกาหนดบทบาทของเภสชกรและรายการยาฉกเฉน (medical

emergencies) ในแผนอบตภยตาง ๆ

หมายเหต: การดาเนนการดานการจดหา การกระจาย และการควบคมยา เภสชกรจะตองดาเนนการใน

มาตรฐานเดยวกนกบการสนบสนนสถานบรการระดบรองทเปนเครอขายในความรบผดชอบเชน โรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพตาบล โดยมการประยกตใหเหมาะสม สอดคลองกบบรบท

มาตรฐานท ๕ : อปกรณ สถานท สงอานวยความสะดวก และแหลงขอสนเทศทางยา

(Facilities, equipment and drug informatics)

หนวยงานเภสชกรรม จะตองมสถานททสะดวกตอการเขาถง และใหบรการผ ปวย แพทย

พยาบาล หรอบคลากรอน ๆ มพนท อปกรณ วสด ครภณฑ ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ และสงอานวย

ความสะดวก อยางเพยงพอ เพอใหการจดการงานเภสชกรรมเปนไปอยางมประสทธภาพสงสดและ

สามารถใหบรการงานเภสชกรรมไดอยางมคณภาพ และมระบบการขนสง หรอตดตอภายในโรงพยาบาล

พนท ต ชนวาง ต เยนเกบยา และอปกรณในการเกบรกษายา ตองมขนาดและปรมาณทเพยงพอทจะสราง

ความปลอดภยและสามารถควบคมสภาวะแวดลอมในการเกบยาได ดงน

๑. การเกบรกษายา มสถานทและระบบในการเกบรกษายาทเหมาะสมเพยงพอ ปลอดภย

และเกบรกษาในสภาวะทเหมาะสมทถกหลกวชาการ ในเรองสขอนามย อณหภม แสงสวาง

ความชน การถายเทอากาศ การแยกเกบเปนสดสวน ความปลอดภย ตลอดจนมแนวทางการ

จดการและสงอานวยความสะดวกทเออตอการปฏบตงานตามหลกอาชวอนามย คลงยาและ

ต เยนเกบยามระบบการตดตามขอมลตามเงอนไขการเกบรกษาอยางตอเนอง

๒. การเตรยมและบรรจยา ควรมพนทและอปกรณทเหมาะสมเพอการเตรยม การบรรจ การ

แบงบรรจและควบคมคณภาพ สอดคลองกบประเภทยาเตรยมทงยาทวไป ยาเตรยม

๑๙

ปราศจากเชอ และยาอน ๆ ทผลตขนเพอใชในโรงพยาบาล และจะตองมการควบคมสภาวะ

แวดลอมใหเหมาะสม เพอใหการทางานเปนลาดบตอเนองอยางมประสทธภาพ และลดการ

ปนเปอนของผลตภณฑ

๓. ยาตานมะเรงและยาอนตรายอน ๆ ควรมการกาหนดมาตรฐานการจดการดานสถานท

ประเภทอปกรณ ขอควรระวงในการใชเครองมอ และการอบรมในการเกบรกษา การ

เคลอนยาย และการกาจดยาตานมะเรงและยาอนตรายอน ๆ (cytotoxic and hazardous

drug products) เพอความปลอดภยของบคลากร ผ ปวยและผ ทเกยวของ

๔. หนวยบรการขอสนเทศทางยา จะตองมพนทใชสอยเพยงพอ แหลงขอสนเทศทางยา (drug

information) ทครอบคลมและเปนปจจบน มระบบเทคโนโลยสารสนเทศทเออตอการเขาถง

แหลงขอมลในระบบเครอขายทงภายในและภายนอก มระบบการตดตอสอสารทเออตอการ

เขาถงในการขอรบบรการ และการตดตอกบหนวยงานทเกยวของ ตลอดจนอปกรณ ครภณฑ

ทจาเปนในการใหบรการ การเผยแพร การจดทาสอความร

๕. หนวยใหคาปรกษาดานยาผปวย ในหนวยบรการผ ปวยนอก ควรมสถานทหรอหองแยกเปน

สดสวนสาหรบการใหคาปรกษาดานยาแกผ ปวย หรอเปนหนวยบรการเภสชกรรมผ ปวยนอก

เพอการบรบาลทางเภสชกรรม และการสงเสรมใหเกดประโยชนสงสดจากการรกษาดวยยา

ตามมาตรฐานทองคกรวชาชพกาหนด

๖. สถานทปฏบตงานดานการบรบาลทางเภสชกรรมผปวยใน หนวยงานเภสชกรรมควร

ประสานกบหอผ ปวยและคณะกรรมการทเกยวของใหมสถานทในการปฏบตงานดานการ

บรบาลทางเภสชกรรมผ ปวยใน โดยอาจอยในลกษณะของ satellite pharmacy ในบรเวณหอ

ผ ปวยทใหการดแล และมอปกรณสอสาร เพอเปนสถานทปฏบตงานดานเอกสาร และการ

สบคนขอมลสาหรบการใหบรการเพอการรกษาแกบคลากรการแพทย ผ ปวย และญาต

๗. หองจายยา ใหมการกระจายหองจายยาทงผ ปวยนอก และผ ปวยในตามความเหมาะสมเพอ

ลดความแออด และเพมความสามารถในการเขาถงของผ ปวย ผ รบบรการ หรอหนวยงานท

เกยวของ ตามโครงสราง และบรบทองคกร ทงนจะตองมมาตรฐานดานบคลากร และสง

สนบสนนเปนไปตามขอกาหนด

๘. การจดการงานเภสชกรรม ควรมหองหรอบรเวณสาหรบใชเปนสานกงาน หองประชม

(office and meeting space) สาหรบใชในกจกรรมดานการจดการ ดานวชาการและการ

ฝกอบรม

๙. ระบบอตโนมตในการจดการททนสมย มการนาระบบการบรหารจดการอตโนมต

(automation) ไดแก การนาระบบและโปรแกรมคอมพวเตอรมาใชประโยชนในระบบการ

๒๐

กระจายยา การสงตอขอมล และการเฝาระวงตดตามผ ปวยอยางถกตองและเปนไปอยางม

ประสทธภาพ ทงนโดยไมเปนอปสรรคตอกระบวนการทเภสชกรจะไดอานทบทวนใบสงยาของ

แพทย และมโอกาสใหขอมลกบแพทยผ สงยาในกรณทพบปญหากอนทจะมการจายยามอ

แรก รวมทงนามาใชเพอชวยในงานเลขานการ สานกงาน เพอบนทกการใชยาของผ ปวย

ระบบการจดเกบเงนของผ ปวย ระบบควบคมยาคงคลง เพอใหไดมาซงระบบขอมลการใชยา

ขอมลทางคลนกของผ ปวย เพอสงเสรมการดแลตดตามผลของยาตอผ ปวยและความตอเนอง

ในการดแลรกษา

๑๐. การเกบรกษาเอกสารหรอขอมล จะตองมพนทและระบบในการจดเกบขอมลตาง ๆ

(record maintenance) ไดแก ใบสงยา เอกสารทเกยวกบการบารงรกษาเครองมอ การ

ควบคมยาควบคมพเศษ และเอกสารตาง ๆ ทจาเปนตามมาตรฐาน กฎหมาย กฎ ระเบยบ

และการบรหารจดการ รวมทงใหมระบบการสารองขอมลสาคญเพอปองกนการสญเสยทม

ประสทธภาพอยางสมาเสมอ มการบารงรกษาเครองมออปกรณอยางมประสทธภาพตาม

มาตรฐาน และเกณฑทกาหนดไว ตลอดจนมการบนทกการบารงรกษาดงกลาวดวย

เพอลดภาระในการจดเกบ การคนหา รวมทงพ นทในการจดเกบ ควรมการนา

เทคโนโลยสารสนเทศมาประยกตใชใหเหมาะสม

๒๑

มาตรฐานท ๖ : การศกษาวจย และการประเมนผล

(Research and evaluation)

เภสชกรควรจะทาการศกษาวจยพฒนา การวจยเชงปฏบตการทเปนการพฒนางานประจาส

งานวจย รวมทงมสวนรวมหรอสนบสนนงานวจย ทงทางดานการแพทยและเภสชกรรมทเหมาะสมกบ

เปาหมายวตถประสงค และทรพยากรของโรงพยาบาล ตลอดจนใหมระบบการตดตาม การประเมนผล

ระบบทมการวางไว เพอนาไปสการพฒนางานเภสชกรรมโรงพยาบาลอยางตอเนอง ดงน

๑. นโยบายและวธปฏบตงาน เภสชกรควรทาการศกษาวจย หรอมสวนรวมหรอสนบสนน

งานวจยเพอพฒนาและประเมนงานเภสชกรรม วามผลลพธทดตอผ ปวยและประชาชน

ทมารบบรการอยางไร สามารถเพมคณภาพในการรกษาพยาบาลผ ปวยทงในดานความ

ปลอดภย ประหยด และเกดการใชยาทเหมาะสม รวมทงความคมทนตอการใหบรการได

ดวย

๑.๑ การกาหนดนโยบายระดบหนวยงานเรอง การวจย โดยมงเนนการสรางบรรยากาศ

การพฒนางานประจาสงานวจย การกาหนดใหมการพฒนางาน ทนาไปสการสราง

นวตกรรมในงานทรบผดชอบ

๑.๒ การวจยเพอประเมนนโยบายและวธปฏบตงานเพอใหเหนวานโยบายและวธ

ปฏบตงานทกาหนดขนเปนไปเพอความปลอดภยและการใชยาทสมเหตผล

๑.๓ การวจยเกยวกบการบรการเภสชกรรมหรอการจดการดานยา (Medication

management) เชน การกระจายและการควบคม การเกบรกษา การบรรจ การสงใช

การกระจาย การเตรยม การเขยนฉลาก การจาย การทาบนทกการรบ-การจาย การ

ใหยา การตดตาม เพอใหทราบถงตนทนหรอประสทธภาพ ประสทธผลในการจดการ

เรองตาง ๆ

๑.๔ การวจยเพอประเมนการใหบรการดานเภสชกรรมคลนก การเฝาระวงเหตการณไมพง

ประสงคจากยา อนตรกรยา หรอการบรบาลทางเภสชกรรม วากจกรรมตาง ๆ มการ

ดาเนนการทเปนไปตามเปาประสงคหรอไม มผลลพธทดตอผ ปวยและประชาชนทรบ

บรการอยางไร และเปนการเพมคณภาพในการใหการรกษาพยาบาลแกผ ปวย

๑.๕ การประเมนผลระบบและขนตอนทเปนความเสยง ผานการใชเครองมอคณภาพท

เหมาะสม เชน การใชตวชรองรอย (trigger tools) ในการตดตามเหตการณไมพง

ประสงค หรอเงอนไขสาคญ ทสะทอนการวางระบบ การใชแผนภมควบคม การใช

แผนภมพาเรโต เปนตน หรอการใหประเมนตนเองโดยใชการวเคราะห SWOT หรอ

การใช self-enquiry ตลอดจนการตดตามตวชวดผลสมฤทธการดาเนนการท

เหมาะสม (performance indicator)

๒๒

๑.๖ การวเคราะหอบตการณ เภสชกรควรดาเนนการและมสวนรวมในการวเคราะหหา

ปจจยสาเหตของอบตการณ สาคญ (potential adverse drug events3, type of

sentinel events 4) และอบตการณรายแรงทกประเภท จดลาดบความสาคญของ

ปจจยสาเหต เพอนาลงสการวางแผนในการพฒนาระบบงานเพอปองกน/ลด

ความคลาดเคลอนทอาจเกดขนในภายหนา

๑.๗ การประเมนผล ผ นาและหวหนางาน ควรสงเสรมใหมการกาหนดตวชวดผลการ

ปฏบตงานหลกทสาคญ (key performance indicator) ของทกงานสอดคลองกบ

เปาประสงค และมการตดตามผลการประเมนอยางตอเนอง พรอมทงการคนกลบ

ขอมลเพอนาลงสการพฒนาระบบ การประเมนสมฤทธผลของบคคลและงาน

๒. คณะกรรมการวจยทางคลนกของโรงพยาบาล เภสชกรควรมสวนรวมเปนกรรมการ

ของคณะกรรมการวจยทางคลนกของโรงพยาบาล หากมการวจยยาในขนทดลองหรอ

ศกษาวจยอน ๆ ทเกยวของกบยาในโรงพยาบาล ควรมการรวบรวมเอกสารเกยวกบการ

วจยไวในหนวยงานเภสชกรรม และเภสชกรจะตองรวมจดทาขอมลขาวสารเกยวกบความ

ปลอดภย การใชทถกตอง ตลอดจนผลและอาการขางเคยงของยาทอาจเกดขนใหแก

พยาบาล แพทย หรอบคลากรอน ๆ ทเกยวของ เพอใชประกอบในการใหยา การสงหรอ

การจายยา และการดาเนนการวจยดงกลาว จะตองผานการอนมตโดยคณะกรรมการ

จรยธรรมการวจยในคนของโรงพยาบาล รวมถงคณะกรรมการอน ๆ ทเกยวของ และ

จะตองไดรบการยนยอม และคานงถงสทธผ ปวยเปนสาคญ

3 Potential adverse drug events เปนเหตการณทมศกยภาพในการกอใหเกดอนตรายตอผ ปวย โดยทเหตการณดงกลาว

อาจถงผ ปวยหรอไมถงผ ปวยกได หากถงผ ปวยผลทเกดขนไมกอใหเกดอนตรายใด ๆ แตเหตการณดงกลาวหากเกดขน

ซาอาจเปนอนตรายรายแรงได ทงนเนองจากเหตการณดงกลาวถกปองกนไดตงแตแรก (prevention/interception) โชค

ด (chance/luck) หรอ บาบด บรรเทาอาการไดทน (mitigation/treatment) 4 Type of sentinel events เปนประเภทอบตการณสาคญทคณะกรรมการบรหารความเสยงกาหนดขน ทงนผลกระทบท

เกดขนอาจรายแรง หรอไมรายแรงกได แตมความสาคญทตองหยบมาทบทวน วเคราะห ทกครง เชน อบตการณทอาจ

นาไปส transfusion death ไดแก การเขยนชอผ ปวยผดบนถงเลอดทสงมาจากหองเลอด แมวาสามารถตรวจพบไดกอน

กจะตองนามาทบทวน

๒๓