ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ที่ 1 ...หน...

หนวยการเรยนรท 2 ดลยภาพของสงมชวต

1 ชดกจกรรมการเรยนรท 1 โครงสรางและหนาทของเซลล



บตรค าสงท 1 เรอง โครงสรางและหนาทของเซลล

ค าชแจงใหนกเรยนศกษาและปฏบตตามหวขอตอไปนดวยความซอสตย รบผดชอบและท ากจกรรมกลมดวยความสามคค

1. เลอกประธานและรองประธานกลมเพอเปนผน าในการด าเนนกจกรรมและเลขานการกลมเพอบนทกขอมลจากการปฏบตกจกรรมตางๆ 2. ศกษาบตรเนอหาท 1เรอง โครงสรางและหนาทของเซลล 3. ท ากจกรรมตามกจกรรมตอไปน 3.1 บตรกจกรรมท1.1 สรางแบบจ าลองเซลล เรอง โครงสรางของเซลลพชและ เซลลสตว 3.2 บตร กจกรรมท 1.2 ปรศนาค าตอบ เรอง โครงสรางของเซลล

3.3 บตร กจกรรมท 1.3 เกมจบค เรอง โครงสรางและหนาทของเซลล 4. น าเสนอผลการท ากจกรรมท 1.1สรางแบบจ าลองเซลล เรอง โครงสรางของ เซลลพชและเซลลสตว 5. นกเรยนตรวจค าตอบจากบตรเฉลยกจกรรมท 1.2 และ 1.3 6. นกเรยนรวมกนอภปราย และสรปความรทได จากบตรเนอหาท 1 เรอง โครงสรางและหนาทของเซลล และจากการท ากจกรรมท 1.1, 1.2 และ 1.3 7. ตอบค าถามลงในบตรค าถามท 1 เรอง โครงสรางและหนาทของเซลลโดยใหท าเปนรายบคคลแตสมาชกภายในกลมทกคนสามารถชวยกนหาค าตอบได 8. ประธานกลมรวบรวมกระดาษค าตอบ แลวน าไปแลกเปลยนกบกลมอนเพอแลกเปลยนกนตรวจ เปนวงเรยงตามหมายเลขกลม ดงน

กลมท 3

กลมท2 กลมท 1

กลมท7

กลมท8

กลมท6 กลมท4 กลมท5



9. สมาชกทกคนชวยกนตรวจค าตอบของกลมทแลกเปลยนกนตรวจและใหประธาน กลมรวบรวมสงครพรอมกบเกบเอกสารใหเรยบรอย

10. ท าแบบทดสอบหลงเรยนเรองโครงสรางและหนาทของเซลลเปนรายบคคล จ านวน 10 ขอใชเวลา 10 นาท

11.ตรวจค าตอบของแบบทดสอบหลงเรยนและสรปผลคะแนนทไดลงในกระดาษค าตอบเพอทราบผลการเรยน



บตรเนอหาท 1 เรอง โครงสรางและหนาทของเซลล

สงมชวตทงทเปนพชและสตวทกชนดประกอบดวยหนวยขนาดเลก ทเรยกวา “เซลล” ( Cell ) ซงท าหนาทควบคมกระบวนการทส าคญตาง ๆ

ภาพท 1-1 แสดงโครงสรางของเซลลพช ทมา: ฤทธ วฒนชยยงเจรญ. 2551. หนา 3

1. เยอหมเซลล 2. นวเคลยส 3. ไซโทพลาซม 4. ไรโบโซม 5. เอนโดพลาสมก- เรตควลม 6. กอลจแอปพาราตส (กอลจคอมเพลกซ) 7. ไมโทคอนเดรย 8. แวควโอล 9. ไลโซโซม 10. เซนทรโอล 11. คลอโรพลาสต 12. ผนงเซลล

นกเรยนทราบหรอไมวาโครงสรางทพบภายในเซลลนนมอะไรบาง?



ภาพท 1-2 แสดงโครงสรางของเซลลสตว

เซลลมโครงสรางพนฐานแบงไดเปน 3 สวนใหญ คอ 1. สวนทหอหมเซลล ท าหนาทหอหมองคประกอบภายในเซลลคงรปอยได ประกอบดวย เยอหมเซลล ( Cell membrane ) และผนงเซลล ( Cell wall ) 2. นวเคลยส(Nucleus )อยในไซโทพลาซม รปรางคอนขางกลม ควบคมการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมจากพอแมไปสรนลกหลานควบคมกจกรรมตางๆภายในเซลล 3. ไซโทพลาซม (Cytoplasm ) เปนสวนทอยภายในเซลลทงหมดยกเวนนวเคลยส มลกษณะเปนของเหลวซงมโครงสรางเลก ๆ ทเรยกวา ออรแกเนลลกระจายอยท วไป

ทมา: ฤทธ วฒนชยยงเจรญ. 2551. หนา 3



1. สวนทหอหมเซลลท าหนาทหอหมองคประกอบภายในเซลลคงรปอยได ประกอบดวย เยอหมเซลล (Cell membrane) และผนงเซลล (Cell wall) 1.1 เยอหมเซลล(Cell membrane) พบในเซลลสงมชวตทกชนดควบคมการผานเขาออกของสารเพราะมสมบตเปนเยอเลอกผาน(Semipermeable membrane) ประกอบดวยไขมนและโปรตนอยรวมกนเปน Fluid mosaic modelคอโมเลกลของฟอสโฟลพดเรยงกนเปน2 ชน หนดานมขวซงชอบรวมตวกบน า(Hydrophilic)ออกดานนอก และหนดานไมมขวซงไมชอบรวมกบน า(Hydrophobic) เขาขางใน สวนโปรตนมลกษณะเปนกอน (Globular)ฝงหรอลอยอยใน ชนไขมนและอาจพบคารโบไฮเดรตเกาะทผวโปรตนดวยกได

ภาพท 1-3 แสดงโครงสรางของเยอหมเซลล ทมา : http://school.obec.go.th/huyhinpit/student/Anoto1/P3.html

1.2 ผนงเซลล (Cell wall)พบในเซลลพช รา ยสต ไมพบในเซลลสตว

สรางความแขงแรงท าใหเซลลคงรปรางอยไดยอมให โมเลกลของสารเกอบทกชนดผานเขาออกไดอยางอสระ ประกอบดวยเซลลโลสเรยงกนเปนมด ๆ เรยกวา ไมโครไฟบรล(Microfibril) โดยมสารเพกทน (Pectin) เปนตวเชอม ภาพท 1 – 4แสดงโครงสรางเซลลโลสของผนงเซลล

ทมา: ประดษฐเหลาเนตรและคณะ. 2551. หนา 8



2. นวเคลยส (Nucleus)อยในไซโทพลาซม รปรางคอนขางกลม ควบคมการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมจากพอแมไปสรนลกหลานควบคมกจกรรมตางๆภายในเซลล มเยอหมนวเคลยส (Nucleusmembrane) ภายในนวเคลยสมสารพนธกรรมทเรยกวา ดเอนเอ ( DNA)

ภาพท 1 -5 แสดงนวเคลยสของเซลล ทมา: สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. 2551. หนา 79

3. ไซโทพลาซม (Cytoplasm )เปนสวนทอยภายในเซลลทงหมดยกเวนนวเคลยส มลกษณะเปนของเหลวซงมโครงสรางเลก ๆ ทเรยกวา ออรแกเนลลกระจายอยท วไป โดยจะท าหนาทแตกตางกนไป

เพอน ๆ รหรอไม

เซลลสงมชวตสวนใหญ เชน เซลลพช เซลลสตวจะมเยอหมนวเคลยส เรยกวา เซลลยคารโอต ( Eukaryotic cell) สวนเซลลทไมมเยอหมนวเคลยส แตสารพนธกรรมกระจายอยท วไปในไซโทพลาซม เรยกเซลลลกษณะนวา เซลลโพรคารโอต ( Prokaryotic cell ) เชน แบคทเรย และ สาหรายสเขยวแกมน าเงน

เพอน ๆ ศกษาลกษณะและหนาทของออรแกเนลลตาง ๆ ของเซลล จากเนอหาตอไป

เยอหมนวเคลยส



ตารางท 1- 1 แสดงลกษณะ และหนาทของออรแกเนลลตาง ๆ ในเซลล

ออรแกเนลลตาง ๆ ลกษณะ หนาท

1.ไรโบโซม(Ribosome)

มลกษณะเปนกอนกลมไมมเยอหมกระจายอยใน ไซโทพลาซมและเกาะทผวของรางแหเอนโดพลาซม

ท าหนาทสงเคราะหโปรตน

2.กอลจแอปพาราตสหรอ กอลจบอดหรอกอลจคอมเพลกซ (Golgi complex)

เปนถงเยอแบนยาวซอนกนเปนชน

บรรจโปรตนทไดมาจาก การสงเคราะห เชน เอนไซม เพอน าไปใชประโยชน

3.รางแหเอนโดพลาสซม (Endoplasmic Reticulum)

เปนถงเยอบาง ๆ 2 ชน คลายหลอดเลก ๆ แบนพบทบไปมาคลายหางแห ม 2 ชนด คอชนดผวเรยบ(SER) และชนดผวหยาบ(RER)

ชนดผวเรยบ สงเคราะหไขมนประเภทสเตอรอยด และคารโบไฮเดรต ชนดผวหยาบ สรางและล าเลยงโปรตน

4.ไมโทคอนเดรย(Mitochondria)

เปนถงแทงยาวร มเนอเยอ 2 ชน ชนนอกเรยบ ชนใน ขดไปมา

แหลงผลตและสะสมสารเคมทมพลงงานสงใหแกเซลล

5. แวควโอล(Vacuole)

เปนถงทมเยอหมชนเดยว ภายในบรรจของเหลว มความยดหยนสง

สะสมอาหาร น า หรอของเสย เพอรกษาดลยภาพของเซลล



ตารางท 1-1 ( ตอ )

ออรแกเนลลตาง ๆ ลกษณะ หนาท

6.ไลโซโซม( Lysosome)

มลกษณะเปนถงเลก ๆ มเยอหมชนเดยว

บรรจเอนไซมทมสมบตใน การยอยสารตาง ๆในเซลล เชน โปรตน คารโบไฮเดรต ไขมน ในเมดเลอดขาว ท าหนาทยอย เชอโรคและยอยตวเอง เมอเซลลตาย

7. เซนทรโอต(Centriole) มลกษณะคลายทอทรงกระบอก 2 อน ตงฉากกนแตละอนประกอบดวยหลอดเลก ๆ เรยกวา ไมโครทวบล (Microtubule)

ชวยดงและจดโครโมโซม ในระยะเซลลแบงตว

8. คลอโรพลาสต(Chloroplast)

เปนถงทมเยอผนง 2 ชน ผนงชนในพบขดไปมา ซอนกนเปนชน ๆ มคลอโรฟลลซงมสเขยว บรรจอย

แหลงสงเคราะหดวยแสงของพช สาหราย และสงมชวตเซลลเดยวบางชนด

ทมารปทงหมด:ประดษฐ เหลาเนตรและคณะ, 2551. หนา 9 – 13

เมอเขาใจในเนอหาแลวเรมท ากจกรรมไดเลย



บตรกจกรรมท 1.1 สรางแบบจ าลองเซลล เรอง โครงสรางของเซลลพชและเซลลสตว

จดประสงคของกจกรรม

1. เพอสรางแบบจ าลองโครงสรางของเซลลพชและเซลลสตว 2. อธบายโครงสรางของเซลลพชและเซลลสตวได

สอ/วสด/อปกรณ

1. ดนน ามน 2. กระดาษแขงหรอแผนฟวเจอรบอรด 3. ไมจมฟน 4. กระดาษส 5. กาว 6. กรรไกร 7. บตรเนอหาท 1 เรอง โครงสรางและหนาทของเซลล

วธท ากจกรรม

1. นกเรยนแบงกลมออกเปนกลมๆละ 5 – 6 คนแตละกลมประกอบดวยนกเรยน เกงปานกลางออนคละกน

2. นกเรยนศกษาภาพเซลลพชและเซลลสตวจากบตรเนอหาท 1 เรอง โครงสรางและหนาทของเซลล 3. นกเรยนออกแบบและวางแผนการสรางแบบจ าลองโครงสรางเซลลพชและเซลลสตวดวยดนน ามน 4. นกเรยนสรางแบบจ าลองพรอมตดปายสวนประกอบโครงสรางเซลลพชและเซลลสตว



บตรค าถามท 1

เรอง โครงสรางและหนาทของเซลล ค าชแจงนกเรยนตอบค าถามตอไปนใหถกตอง 1. โครงสรางพนฐานของเซลลประกอบดวยสวนส าคญกสวน อะไรบาง

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2. นกเรยนศกษาภาพเซลลสตวและเซลลพช แลว ใหนกเรยนเปรยบเทยบโครงสรางระหวาง เซลลพชและเซลลสตวดงตอไปน

โครงสรางและออรแกเนลลทพบ เซลลพช เซลลสตว 1. ผนงเซลล 2. เยอหมเซลล 3.นวเคลยส 4.ไรโบโซม 5.เอนโดพลาสมกเรตควลม 6.กอลจคอมเพลกซ 7.ไมโทคอนเดรย 8.แวควโอล 9.เซนทรโอล 10.คลอโรพลาสต 11.ไซโทพลาซม 12.ไลโซโซม



3. เซลลพชและเซลลสตว มลกษณะแตกตางกนอยางไร และมองคประกอบใดแตกตางกนบาง

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………….

4. นกเรยนรจกสงมชวตจ าพวกโพรคารโอตและยคารโอตหรอไม มลกษณะเปนอยางไร ตวอยางสงมชวตไดแกสงมชวตใดบาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………. 5. ออรแกเนลลใดของเซลลเปรยบเหมอนโรงผลตพลงงานสงใหแกเซลล

………………………………………………………………………………………………… 6. เยอหมเซลล (Cell membrane) มสมบตเปนเยอเลอกผาน มความส าคญอยางไรตอเซลล

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

7. ผนงเซลล ( Cell wall ) พบในสงมชวตใดบาง เปนสารประกอบประเภทใด และมความส าคญอยางไรแกเซลล ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

8. นวเคลยส ( Nucleus) ของเซลล มความส าคญอยางไรตอเซลล ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….



บตรเฉลยค าถามท 1 เรอง โครงสรางและหนาทของเซลล

ค าชแจงนกเรยนตอบค าถามตอไปนใหถกตอง

1. โครงสรางพนฐานของเซลลประกอบดวยสวนส าคญกสวน อะไรบาง แนวค าตอบโครงสรางพนฐานของเซลลประกอบ 3 สวน ไดแก สวนทหอหมเซลล

นวเคลยส และไซโทพลาซม

2. นกเรยนศกษาภาพเซลลสตวและเซลลพช แลว ใหนกเรยนเปรยบเทยบโครงสรางระหวางเซลลพชและเซลลสตวดงตอไปน

โครงสรางและออรแกเนลลทพบ เซลลพช เซลลสตว 1. ผนงเซลล ม ไมม 2. เยอหมเซลล ม ม 3.นวเคลยส ม ม 4.ไรโบโซม ม ม 5.เอนโดพลาสมกเรตควลม ม ม 6.กอลจคอมเพลกซ ม ม 7.ไมโทคอนเดรย ม ม 8.แวควโอล ม ม 9.เซนทรโอล ไมม ม 10.คลอโรพลาสต ม ไมม 11.ไซโทพลาซม ม ม 12.ไลโซโซม ม ม



3. เซลลพชและเซลลสตว มลกษณะแตกตางกนอยางไร และมองคประกอบใดแตกตางกนบาง แนวค าตอบรปรางของเซลลพชมลกษณะรปรางทแนนอน เปนเหลยม เนองจากมผนงเซลล

เปนโครงสรางชนนอกทท าหนาทปองกนและใหความแขงแรงแกเซลลพช สวนเซลลสตว ไมมผนงเซลล เซลลจงมรปรางไมแนนอน โดยมลกษณะรปรางแตกตางกนไป องคประกอบทพบในเซลลพชแตไมพบในเซลลสตว ไดแก ผนงเซลล และคลอโรพลาสต และองคประกอบทพบในเซลลสตวไมพบในเซลลพช ไดแก เซนทรโอล

4. นกเรยนรจกสงมชวตจ าพวกโพรคารโอตและยคารโอตหรอไม มลกษณะเปนอยางไร ตวอยางสงมชวตไดแกสงมชวตใดบาง

แนวค าตอบเซลลยคารโอต ( Eukaryotic cell)เปนเซลลทมเยอหมนวเคลยส เชน เซลลพช เซลลสตว สวนเซลลทไมมเยอหมนวเคลยส แตสารพนธกรรมกระจายอยท วไปใน ไซโทพลาซม เรยกเซลลลกษณะนวา เซลลโพรคารโอต ( Prokaryotic cell ) เชน แบคทเรย สาหรายสเขยวแกมน าเงน

5. ออรแกเนลลใดของเซลลเปรยบเหมอนโรงผลตพลงงานสงใหแกเซลล แนวค าตอบไมโทคอนเดรย ( Mitochondria)

6. เยอหมเซลล (Cell membrane) มสมบตเปนเยอเลอกผาน มความส าคญอยางไรตอเซลล แนวค าตอบเยอหมเซลล ประกอบดวยสารจ าพวกลพดและโปรตน เปนเยอบาง ๆ ทท าให

เกดการล าเลยงสารผานเขาและออกจากเยอหมเซลลและนอกจากนสวนประกอบของลพดซงเหลวสามารถหลดขาดออกจากกนและเชอมตอกนได จงเกดการล าเลยงสารขนาดใหญเขาและออกจากเซลล รวมทงการยอยอาหารและสงแปลกปลอมในเซลลดวย

7. ผนงเซลล ( Cell wall ) พบในสงมชวตใดบาง เปนสารประกอบประเภทใด และมความส าคญอยางไรแกเซลล

แนวค าตอบผนงเซลลพบในเซลลพช รา ยสต และแบคทเรยบางชนด ไมพบใน เซลลสตว เปนสารประกอบจ าพวกคารโบไฮเดรตเปนสวนใหญ เชน เซลลโลส พบในเซลลพชทกชนด มความส าคญ โดยท าหนาทปองกนและใหความแขงแรงแกเซลล 8. นวเคลยส ( Nucleus) ของเซลล มความส าคญอยางไรตอเซลล

แนวค าตอบนวเคลยสมความส าคญตอเซลล เนองจากเปนทอยของสารพนธกรรม จงมหนาทควบคมการท างานตาง ๆ ของเซลลโดยท างานรวมกบไซโทพลาซม



แบบทดสอบหลงเรยน เรอง โครงสรางและหนาทของเซลล

ค าชแจงแบบทดสอบนมจ านวน 10 ขอ (10 คะแนน)ใชเวลาในการท าแบบทดสอบเปน เวลา 10 นาท ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกทสดเพยงขอเดยวแลวท าเครองหมายกากบาท (X) ลงในกระดาษค าตอบ

**************************************************1.ขอความใด ถกตอง เกยวกบเซลล ก.เซลลของสตวบางชนดไมมออรแกเนลล ข. เซลลของสงมชวตทกชนดตองมเยอหมนวเคลยส ค. เซลลของพชบางชนดสามารถมองเหนไดดวยตาเปลา ง.เซลลของสงมชวตทกชนดประกอบดวยสวนประกอบ ทมรปรางตาง ๆ กน 2.ขอความใด ไมถกตอง เกยวกบเซลล ก. เซลลของสงมชวตจะมโครงสรางบางอยางทเหมอนและแตกตางกน ข.เซลลของสงมชวตจะม ขนาด รปรางทแตกตางกนไปตามหนาทของเซลลนน ๆ ค.เซลลทกชนดมขนาดเลกไมสามารถมองเหนดวยตาเปลาตองใชกลองจลทรรศนศกษา ง.สงมชวตจ าพวกไวรสไมจดวาเปนเซลล เพราะไมมโครงสรางบางอยางทเหมอนเซลล 3. ขอใดกลาวไมถกตองเกยวกบออรแกเนลล

ก. สวนประกอบทมรปรางตางๆกนภายในเซลล ข. เซลลตองมการควบคมการท างานของออรแกเนลลตางๆ ค. ออรแกเนลลแตละออรแกเนลลจะท าหนาทแตกตางกนออกไป ง. ออรแกเนลลของเซลลพชและเซลลสตวมโครงสรางทเหมอนกนทกประการ

4. “โครงสรางทมลกษณะเปนเยอบางๆและเหนยวประกอบดวยสารประเภทโปรตนแทรกอยในชนไขมน” ขอความขางตนกลาวถงสวนประกอบของเซลลดงขอใด

ก. ผนงเซลล ข. ไรโบโซม ค. เยอหมเซลล ง. รางแหเอนโดพลาซมชนดขรขระ



5.ขอความใดถกตอง ก.เยอหมนวเคลยสจะมรกระจายอยท วไป ข.สงมชวตทกชนดตองมเยอหมนวเคลยส ค.เยอหมนวเคลยสยอมใหสารตาง ๆผานเขา-ออกจากเซลลยากมาก ง.เยอหมนวเคลยสจะท าหนาทควบคมการขนสงโปรตนออกนอกเซลล

6. โครงสรางในขอใดทเปนแหลงสรางพลงงานใหแกเซลล ก.ไซโทพลาซม ข. ไมโทคอนเดรย ค. รางแหเอนโดพลาซมชนดเรยบ ง. รางแหเอนโดพลาซมชนดขรขระ

7. โครงสรางของเซลลสวนใดทมสารจ าพวกเซลลโลสเปนสวนประกอบส าคญ ก. ผนงเซลล ข. นวเคลยส ค. เยอหมเซลล ง. ไซโทพลาซม

8. เราสามารถพบออรแกเนลลตางๆของเซลลไดทสวนใด ก. แวควโอล ข. ไรโบโซม ค. ไซโทพลาซม ง. รางแหเอนโดพลาซมชนดเรยบ

9. สงใดทท าใหโครงสรางพนฐานของเซลลพชและสตวมความแตกตางกน ก. นวคลโอลสและไรโบโซม ข. ผนงเซลลและคลอโรพลาสต ค. รางแหเอนโดพลาซมชนดเรยบและไลโซโซม ง.ผนงเซลลและรางแหเอนโดพลาซมชนดหยาบ 10. โครงสรางใดของเซลล ทมคณสมบต “Semipermeable membrane” ก.ผนงเซลล ข.เยอหมเซลล ค.นวเคลยส ง.ไรโบโซม



เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

ขอ 1 ตอบ ง

ขอ 2 ตอบ ค

ขอ 3 ตอบ ง


ขอ 5 ตอบ ก

ขอ 6 ตอบ ข

ขอ 7 ตอบ ก




ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ที่ 1 ...หน...

Documents